GOFYN. I Ba beth yn bennaf ygwnaethpwyd dyn?

At. Dyn yn bennaf a wna­ethpwyd i ogoneddu Duw1 Cor. 10. 31. Rhuf. 11. 36. ai fwynhau ef yn draggywyddPsal. 73. 24. hyd wy diw­edd..

Go. Pa reol a roddodd Duw in cyfarw­yddo ni, mal y gallom ei ogoneddu, ai fwyn­hau ef?

At. Gair Duw (yr hwn a gynhwy­sir yn yscryrhyrau y ddau Destament) yr hên ar newydd.2 Tim. 3. 16. Eph. 2. 20. ydyw yr unig reol in hyfforddi ni, pa fodd y mae i ni ei ogoneddu ef ai fwyn hau1 Joh. 1. 3, 4..

Go. Beth y mae yr yscrythyrau yn bennaf yn ei ddyscu?

At. Yr yscrythyrau yn bennaf sy'n dyscu, beth sydd i ddyn iw gredu am dduw, a pha ddyledlwydd y mae duw yn ei ofyn ar law dyn2 Tim. 1 13. ac 3. 1 [...]..

Go. Beth yw duw?

At. Duw yw ysprydJohn 4. 24. annherfy­nedigJob 11. 7, 8 9 tragwyddolPsal. 9 [...]. 2. ac anghyfnewi­diol Jam. 1. 17. yn ei hanfodExod. 3. 14. ei ddoethinebPsal. 147. 5., ei alluDatc. 4. 8., ei sancteiddrwyddDatc. 15. 4. ei gyfi­awnder, ei ddaioni, ai wirioneddExo. 34. 6, 7..

Go. A oes mwy duwiau nag un?

At. Nid oes ond un yn unig, y by­wiol, ar gwir dduwDeut. 6. 4. Jer. 10. 10..

Go. Pa sawl person sydd yn y duw­nod?

At. Y mae tri pherson yn y duwdod, y tâd, y mâb, ar yspryd glân; ar tri hyn ydynt un duw, yn unrhyw mewn syl­wedd yn gydradd mewn gallu, a gogo­niant1 Joh. 5. 7..

Go. Beth yw ordinhadau duw?Mat. 28. 19.

At. Ordinhadau duw ydynt ei dragwyddol arfaeth of yn ôl cyngor ei ewyllys, trvvy ba un, er mvvyn ei ogo­niant ei hun, y rhagordeiniodd efe pa beth bynnag sydd yn dyfod i benEph. 1. 4, 11. Rom. 9. 22, 23..

Go. Pa fodd y mae duw yn dwyn i ben ei ordinhadau?

At. Duvv sydd yn dvvyn i ben ei ordinbadau yng vveitthredoedd y cree­digaeth, ar rhagluniaeth.

Go. Beth yw gweithred y creedigaeth?

At. Gvveithred y creedigaeth yvv gvvaith duvv yn gvvneuthur pôb peth o ddim, trvvy air ei nerth, mevvn ys­paid chwe diwrnod, ar cwbl yn dda iavvnGen. 1. Ben. Heb. 11. 3..

Go. Pa fod y creawdd duw ddyn?

At. Duvv a greavvdd ddyn yn wrryvv ac yn fenyw, ar ei ddelvv ei hun mevvn gvvybodaeth, cyfiavvnder, a sancteiddrvvydd,Col. 3. 10. gyd ag arglwyddieath ar y creaduriaidGen. 1. 26, 27. 28..Ephes. 4. 24.

Go. Beth yw gweithredoedd rhagluniaeth duw?

At. Gvveithredoedd rhagluniaeth duvv ydynt ei sancteiddiafPsal. 145. 17. doethaf Psa. 104. 24. Isa. 28. 29., ai alluoccaf amddiffynniadHeb. 1. 3., ai lyvvodraethiad ef oi holl greaduriaid ai holl weithredodd hvvyntPsal. 103. 1 9..Mat. 29. 30, 31.

Go. Pa yspysol weithred o ragluniaeth a wnaeth duw tuag at ddyn yn y cyflwr y creu­wyd ef?

At. Pan ddarfu i dduw greu dyn [Page 4] efe a wnaeth gyfammod bywyd ag ef tan ammod o berffaith ufudd-dod: gan wahardd iddo ef fwytta o br [...]n gwybod eth da a drwg, tan boen ma­rwolaeth Rhuf. 2. 10. 5..Gen. 2. 17.

Go. A arhosodd ein rhieni cyntaf ni yn y cyflwr y creuwyd hwynt?

At. Ein rhieni cyn [...]af, wedi eu gadael i rydd [...]did eu hewyllys eu hunain, a gwympasant or cyflwr y crewyd hwy,Eccl. 7. 29. trwy bechu yn erbyn duwGen. 3. 6, 7, 8, 13..

Go. Beth yw pechod?

At. Pechod yw neb rhyw ddiffyg o unffurfiad i gyfraith dduw, neu dros­seddiad o honi1 Joan. 3. 4..

Go. Beth o edd y pechod trwy ba un y cwympodd ein rhieni cyntaf ni or cyflwr yn yr hwn y crewyd hwynt?

At. Y pechod trwy ba un y cwym­podd ein rhieni cyntaf or cyflwr yn yr hwn y creuyd hwy, oedd eu bwytaad or ffrwyth gwaharddedigGen. 3. 6..

Go. A gwympodd pawb yn nhrosseddiad cyntaf Adda?

At. Gan fod y Cyfammod wedi ei wneuthur ag Adda nid yn unig trosto ei hun, ond hefyd tros ei hâ [...] ef, pob rhyw ddyn yn deilliaw o hono ef trwy arferol [Page 5] gen heliad, a be chodd ynddo ef, ac a gwympodd gyd ag ef yn ei drosseddiad cyntaf Gen. 2. 16, 17.Rhuf 5. 12. 1 Cor. 15. 21▪ 22.

Go. I ba gyflwr y dûg cwymp bob rhyw ddyn?

At. Y cwymp a ddûg bôb rhyw ddyn i gyflwr pechod a thrueniRhuf. 5. 12..

Go. Ym ha beth y mae Pechaduriaeth y cyflwr hwnnw yn sefyll ir hwn y cwympodd dyu?

At. Pechaduriaeth y cyflwr hwnnw ir bwn y cwympodd dyn sydd yn sefyll mewn euogrwydd pechod cyntaf Adda, diffy [...] gwreiddiol gyfiawnder, a lly­gredigaeth ei holl nattur ef, yr hwn yn gyffredinoi a elwir pechod gwreiddiol,Eph. 2. 1, 2, 3. gyd ar holl weithredol drosseddau sydd yn deilliaw o honoRhuf. 5. 12. 19..Jaco 1. 14, 15.

Go. Beth yw trueni y cyflwr hwnnw ir hwny cwympodd dyn?Matt. 15. 19.

At. Holl ddynol ryw trwy eu cwymp a gollasant gymmundeb a duwGen. 3. 8, 10. 24,, ydynt tan ei ddigofaint ai felldith efEphe. 2. 2, 3. Gal. 3. 10., ac felly wedi eu gwneuthur yn ddarostyngedig i bob trueni yn y byd hwn,Rhuf. 6. 23. i angeuei hun­an, ac i boenau uffern yn dragywyddGal. 3. 39..Mat. 25. 41, 46.

Go. A adawodd duw pôb rhyw ddyn i fod yn golledig mewn cyflwr pechod a thrueni?

At. Duw gan ddarfod iddo oi wir fodlonrwydd er tragwyddoldeb ethol rhai i fy wyd trawyddoiEphes. 1. 4., a wnaeth gyfammod o râs iw gwaredu hwynt al­lan o gyflwr pechod a thrueni, ac iw dwyn hwynt i gyflwr icchydwriaeth trwy ymwaredwrRhuf. 3 20, 21, 22.

Go. Pwy yw gwaredydd etholedigi­on duw?Gal. 3. 21, 22.

At. Vnig waredydd etholedigion duw yw yr arglwydd Jeiu Grist1 Tim. 2. 5. 6. yr hwn ac efe yn dragwyddol fâb duw a ddaeth fodi yn ddynJoan. 1. 14. ac felly fu,Gal. 4 4. ac sydd yn parhau i fod yn dduw, ac yn ddyn mewn dwy natur wahane­dig,Luc. 1, 35. ac yn un person yn dragywyddRhuf 9. 5..

Go. Pa fodd y daeth Christ,Col. 2. 9. ac efe yn fab duw,Heb. 7. 24. 25. i fod yn ddyn?

At. Christ mâb duw a ddaeth i fod yn ddyn, trwy gymmeryd iddo ei hun wir gorphHeb. 2. 14. 10. 5., ac enaid rhesymolMatth. 26▪ 38, we­di ei gal trwy nerth yr yspryd glan yng hroth y forwyn fair, ai eni o honiLuc. 1. 27, 31. 55, 42., etto heb b chodHeb. 4. 15. 7. 26..

Go. Pa swyddauy mae Christ yn eu gwasanaethu fel y mae efe yn waredydd i ni?

At. Christ fel y mae efe yn wa re­dydd i ni sydd yn gwasanaethu swyddau [Page 7] prophwyd, offeiriad, a brenin, yn gystal yn ei gyflwr oi ddarostyngiad, ai ddyr­chafiadAct. 3. 22..

Go. Pa fodd y mae Christ yn gwasanaethu swydd prophwyd?Heb. 5. 6.

At. Christ sydd yn gwasanaethu swydd prophwyd,Psal. 2 6. trwy ddatcuddioi ni trwy ei air ai yspryd ewyllys duw am ein icchydwriaeth niJoan. 1. 18. 15. 15..Isai. 6. 7

Go. Pa fodd y mae Christ yn gwasanaethu swydd offeiriad?1 Pet. 1. 10. 11 12. Joan. 20. 31.

At Christ sydd yn gwasanaethu swydd offeiriad, trwy ei offrimmu ei hunan unwaith yn aberth i fodloni cyfi­awnder duwHeb. 9. 28., ac in cymmodi ni ag efHeb. 2. 17. a thrwy fod in eiri olwr gwastadol trosom niHeb. 7. 24, 25..

Go. Pa fodd y mae Christ yn gwasa­naethu swydd brenin?

At. Christ sydd yn gwasanethu swydd brenin, trwy ein darostwng ni iddo ei hunAct. 15. 14, 16., ein llywodraethyIsai. 32. 22.. an hamdyffyn niIsai. 23. 1, 2., a thrwy attal, a gor­chfygu ei holl elynion ef, ar eiddom ninneu1 Cor. 15. 25..

Go. Ym ha beth yr oedd darostyngiad Christ yn sefyll?

At. Darostynhiad Christ oedd yn sefyll [Page 8] yn hyn, sef, i fod ef wedi eni a hynny mewn nel gyflwrLuc. 2. 7., wedi ei wneuthur tan y ddeddfGal. 4. 4., gan dioddef true­ni y bywyd hwnHeb. 12. 2. 3. Isai. 53, 2, 3., digofaint duwLuke 22. 44. Math. 27. 46., a marwolaeth melldigedig y groesPhil. 2. 8., ei gladdu1 Cor. 15. 3, 4., ac aros o hono ef tan feddi­ant angeu tros amserActs 2. 24, 25, 26, 27..

Go. Ym ha beth y mae Dyrchafiad Christ yn sefyll?

At. Dirchafiad Christ sydd yn sefyll yn ei adgyfodiad oddiwith y meirw ar y tryddydd dydd l, 1 Cor. 15. 4. yn ei escynniad ir ne­foedd Mar. 16. 19. ei eisteddiad ar ddeheulaw dduw y tâdEphes. 1. 20., ac yn ei ddyfodiad i farnu y byd yn y dydd diweddafActs 1. 11. 17. 31..

Go. Pa fodd y y gwneir ni yn gyfrannogion or prynedigaeth a burchaswyd twry Grist?

At. Fe an gwneir ni yn gyfranogi­on or prynedigaeth a bwrchaswyd twry Grist, trwy nerthol gymhwysiad o ho­no ef attom niJoan. 1. 12. trwy ei yspryd san­ctaidd efTit. 3. 5, 6..

Go. Pa foddy mae yr yspryd yn cymh­wyso attom ni y prynedigaeth a bwrychas­wyd trwy Grist?

At. Yr ysprid glân sydd yn cym­hwyso attom ni y prynedigaeth a bwrchaswyd trwy Grist, trwy weithio [Page 9] flydd ynom niEphes. 2. 8, 3, 17. ac wrth hynny yn uno ni a Christ yn ein nerthol alwedigaeth1 Cor. 1. 9..

Go. Beth yw nerthoel alwedigaeth?Joan. 6. 37. 39.

At. Nerthol alwedigaeth yw gwaith yspryd duw2 Tim. 19. 2 Thes. 2. 13, 14., a wyba un gan ein har­gyoeddi ni on pechod, an trueniActs 2. 37. Joan. 16. 8., gan oleuo ein meddyliau yng wybodaeth o GristAct. 26. 18., ac adnewyddu ein hewyllys Ezek. 36. 26. 27., y mae efe yn ein hannog, ac yn ein nerthu ni i dderbyn yn groesawus Je­su Grist, yr hwn yn rhâd a gynnigir i ni yn yr efengillJoan. 6. 44, 45..

Go. Pa lessâd y mae y rhai sydd we­di eu galw yn nerthol yn gyfrannogion o ho­no yn y bywyd hwn?Phil. 2. 13.

At. Y rhai sydd wedi eu galw yn nerthol ydynt yn y bywyd hwn yn gyfrannogion o gyfiawnhad,Rhuf. 8. 30. mab­wysiad Ephes. 1. 5. 8, 1., Sancteiddiad, ar amryw ddoniau y rhai sydd yn y bywyd hwn naill ai yn eu cydymganlyn neu yn deilliaw o honynt1 Cor. 1. 30..

Go. Beth yw Cyfiawnhâd?

At. Cyfiawnhâd yw gweithred Rhâd râs duw,Act. 4. 6, 7, 8. ym ha un y mae efe yn maddeu i ni ein holl bechodauRhuf. 3. 24. 25., ac yn ein cyfrif ni mal rhai cyfiawn yn ei olwg2 Cor. 5. 19. 21. yn vnig o herwyd cyfiawnder Christ a gyfryfir i niRhuf. 5. 17, 18, 19., ac a dderbynir trwy ffydd yn unigGal. 2. 16. Phil. 3. 9..

Go. Beth yw mabwysiad?

At. Mabwysiad yw gweithred rhâd râs duw1 Joan. 3. 1., drwy ba un y derbynir ni i rifedi, ac yr ydym yn cael cyfiownder i holl ragorfreintiau, plant duwJoan. 1. 12. Rhuf. 8. 17..

Go. Beth yw sancteiddiad?

At. Sancteiddiad yw gweithred rhâd râs duw2 Thes. 2. 13., trwy ba vn yr adnewyddir ni yn yr holl ddyn yn ôl delw duwEphes. 4. 13. 24., ac y nerthir ni fwyfwy i farw i bechod, ac i fyw igyfiawnderRhuf. 6. 4. 6..

Go. Pa rai yw donian y sydd yn y bywyd hwn yn cydymganlyn, neu yn deilliaw o gyfiawahad, mabwysiad, a sancteiddi­ad?

At. Y doniau sydd yn y bywyd hwn yn cydymganlyn, neu, yn deilliaw o gyfiawnhâd, mabwysiad, a sacteid­ [...]ad ydynt siccrwydd o gariad duw, heddwch cydwybodRhuf. 5. [...], 2. 5., llawenydd yn yr y [...]pryd glânRhuf. 14. 17., cynnydd o râsDih. 4. 18., a pharhâd ynddo hyd y diwedd1 Joan. 2. 24 1 Pet. 1. 5..

Go. Pa ddoniau y mae y ffyddlo­niaid yn eu derbyn oddiwrth Grist yn eu marwolaeth?

At. Eneidiau y flyddloniaid yn eu marwololaeth a berffeithir mewn sancteiddrwyddHeb. 12. 23., ac ydnt yn ddi­attreg [Page 11] yn myned i ogoniantCor. 5. 1, 6, 8. Phil. 1. 23. Luc. 23. 43., ai cyrph gan eu bod byth wedi eu huno a Christ 1 Thes. 4. 14. ydynt yn gorphywys yn eu beddauIsa. 57. 2., hyd yr adgyfodiadJob 19. 26, 27..

Go. Pa ddoniau y mae y flyddloniaid yn eu derb yn oddiwrth Grist yn yr adgyfodiad?

At. Yn yr adgyfodiad y ffyddlo­niaid gan eu bod wedi eu cyfodi i ogoniant1 Cor. 17. 43, a gydnebyddir ar gy­hoedd, ac a ddieuogir yn nydd y farnMat. 25. 23. 10. 32., ac a wneir yn berffaith dded­wyddol, gan gyflawn fwynhau duw1 Joan. 3. 2. 1 Cor. 13. 12., yn oes oesoedd1 Thes. 4. 17, 18..

Go. Beth yw y ddyledswydd y mae duw yn ei of yn ar law dyn?

At. Y ddyled-swydd y mae duw yn ei ofyn ar law dyn yw ufudddod iw ewyllys datcuddiedigMic. 6. 8. 1 Sam. 15. 22..

Go. Pa beth a ddarfu i dduw ar y cyntaf ddaicuddio i ddyn i fod yn rheol oi ewyllys ef?

At. Y rheol a ddarfu i dduw ddat­cuddio i ddyn ar y cyntaf i lunio ei ufudd-dod wrthi, oeddy ddeddf foesawl ddefodolRhuf. 2. 14, 15. ac 10. 5..

Go. Pa le y cynhwysir yn dalgrwn y ddeddf foesawl.

At. Y ddeddf foesawl ddefodel a gynh­wysir yn dalgrwn yn y deg gorchymmyn.Deut. 10. 4.

Go. Beth yw summ y deg gorchimmyn?

At. Summ y deg gorchymmyn yw caru yr arglwydd ein duw an holl galon, an holl enaid, an holl nerth, ac a nholl feddwl; an cymmydog fel ni ein hunainMat. 22. 37, 38, 39, 40..

Go. Beth yw y rhagymadrodd ir deg gorchymmyn?

At. Y rhagymadrdod ir deg gor­chymmyn sydd yn y geiriau hyn, My fi yw, yr arglwydd dy dduw, yr hwn ath ddug di allan o wlad yr Aipht o dy y CaethiwedExod. 20. 2..

Go. Beth y mae y rhag ymadrodd ir deg gorchymmyn yn ei ddiscu i ni?

At. Y rahgymadrodd ir deg gor­chymmyn sydd yn dyscu i ni, o herwydd mai duw yw yr arglwydd, an duw ni, an pryniawdr, am hynny yn bod ni yn rhwymedig i gadw ei holl orchymmy­nion efLuk. 1. 74, 75 1 Pet. 1. 15, 16 17, 18, 19..

Go. Pavn yw y gorchymmyn cyntaf?

At. Y gorchymmyn cyntaf yw, Nafyddedd it ddwwiau Eraill ger fy mron iExod. 20. 3..

Go. Beth a ofynnir yn y gorchymmyn cyntaf?

At. Y gorchymmyn cyntaf sydd yn gofyn i ni wybod a chydnabod mai duw yw'r unig dduw,Deut. 26. 17. an duw ni1 Chron. 28. 9.; ac i ni roddi iddo ef yr addoliant ar gogoniant sydd ddyledus iddoMat. 4. 10. Psal. 29. 2..

Go. Beth a waherddir yn y gorchymmyn cyntaf?

At. Y gorchymmyn cyntaf sydd yn yn gwahardd gwaduPsal 14. 1., neu fod heb ad­doli, a gogoneddu y gwir dduw, fel duw, Rhuf. 1. 21. an duw niPsal. 81. 10. 11. ▪ a rhoddi raddoliant ar gogoniant hwnnw i neb un arall, yr hwn sydd ddyledus iddo ef yn vnigRhuf. 1. 25. 20..

Go. Beth a ddy [...]cir i ni yn bendif addeu yn y geirian hyn ger fy mron i yn y gor­chymmyn cyntaf?

At Y geiriau hyn ger fy Mron i) yn y g [...]rchymyn cyntaf sy'n dyscu i ni fod duw (yr hwn sydd yn gweled pobpeth) yn dal sulw ar, ac yn anfodlon jawn i [...] pechod hwn o fod gennym neb rhyw dduw arallEzek. 8. 5. hyd diwedd y bennod..

Go. Pa un yw yr ail gorchymmyn?

At. Yr ail gorchymmyn yw na wna it ddelw ger fiedig, na lluu dim ar y sydd yn y nefoedd uchod nac ar y sydd ar y ddaiar isod, nac ar y sydd yn y dwfr tan y ddaiar: nac ym­grymma [Page 14] iddynt ac na wasanaetha hwynt: oblegid my fi yr argiwydd dy dduw wyf dduw eiddigus yn ymwe­led ag anwiredd y tadau ar y plant hyd y drydydd ar bedwaredd genhed­laeth or am rhai casant: ac yn gwy­neuthur trugaredd i filoedd or rhai amcarant, ac a gadwant fyngor­chy mmynionExod. 20. 4, 5, 6..

Go. Beth a ofynnir yn yr ailgorchym­myn?

At. Mae yr ail gorchymmyn yn go­fyn i ni dderbyn, ddal sulw, a chadw yn bûr, ac yn gyfan yr holl gyfryw grefyd­d [...]l yddoliant, ac ordinhadau ac a oso­dodd duw yn ei airDeut. 32. 46 Mat. 28. 20. Acts 2. 42..

Go. Beth awaherddir yn yr ail gor­chymmyn?

At. Mae yr ail gorchymmyn yn gwa­hard addoli duw trwy ddelwauDeut. 4. 15, 16, 17, 18, 19. Exod 32. 5, 8., neu neb rhyw fodd arall na osodwyd yn ei air efDeut. 12. 31, 32..

Go. Pa rai yw y resymmau a gyssylltwyd wrth yr ail gorchymmyn?

At. Y rhesymmau a gyssylltwyd wrth yr ail gorchymmyn ydynt arglwyddia­eth dvw arnom niPsal. 95. 3, 7., ei briodoledd ef yn­om niPsal. 45. 11., ar zêl sydd ganddo iw addoli­ant ei hunExo. 13. 14..

Go. Pa un yw y trydydd gorchymmyn?

At. Y trydydd gorchymmyn yw Na chymmer enw yr Arglwydd dy d [...]uw yn ofer. Canis nio dieuog gan yr arglwydd yr hwn a gymmero ei enw ef yn oferExod. 20. 7..

Go. Beth a ofynnyr yn y trydd gorchym­myn?

At. Mae y trydydd gorchymmym yn gofyn sanctaidd a pharchedig arfer o enwauMat. 6. 9. Deut. 28. 58., titlauPsal. 68. 4., priodolaethauDatc 15. 3, 4., ordinhadau Mab. 1. 11. 14, gairPsal. 138. 1, 2., a gweithredoed duwJob 36. 24..

Go. Beth a waherddir yn y trydydd gorchymmyn?

At. Mae y trydydd gorchymmyn yn gwahard pôb halogiad, neu gamarfer neb rhyw beth trwy ba un y mae duw yn ei wneuthur eihun yn adnabyddusMab. 1. 6, 7, 12. ac 2. 2. ac 3. 14..

Go. Beth yw y rheswm a gyssylltwyd wrth y trydydd gorchymmin?

At. Y rheswm a gyssyll twyd wrth y trydydd gorchymmyn yw, er i dros­seddwyr y gorchymmyn hwn allu di­angc rhag cospedigaeth dynion, etto na chynnwys yr arglwydd ein duw id­dynt ddiangc rhag ei farn gyfiawn ef1 Sam. 2. 12, 17. 22, 29. 1 Sam. 3 13. Deu. 28, 58, 59.

Go. Pa un yw y pedwwerydd gorchym­myn?

At Y pedwerydd gorchymmyn yw, Cofia y dydd Sabbath iw sancteiddio ef; chwe diwrnod y gweithi, ac y gwnei dy holl waith; Onid y seithfed dydd yw Sabbath yr arglwydd dy dduw, na wna ynddo ddim gwaith, ty di nath fab nath ferch, nath wasanaethwr nath wasanaeth ferch, nath anifail, nath ddieithr ddyn a fyddo o fewn dy byrth: o herwydd mewn chwe diwrnod y gwnaeth yr arglwydd y nefoedd ar ddaiar, y mor, ar hyn oll sydd ynddynt, ac a orphwysodd y seithf [...]d dydd: am hynny y bendithiod yr arglwydd y dydd Sabbath ac ai sancteid [...]iod efExod. 20, 8, 9, 10, 11..

Go. Beth a ofynnir yn y pedwerydd gor­chymmyn?

At. Mae y pedwerydd gorchymmyn yn erchi cadw yn sanctaidd i dduw y cyfryw amser gosodedig ac a ordein­iodd ef yn ei air, yn enwedigol un di­wrnod cyfan yn y saith i fod yn Sabbath sanctaidd iddo efDeut. 5. 12. 13, 14..

Go. Pa un or saith ddiwrnod a ordeiniodd duw i fod yn Sabbath wythnoso [...]?

At. O ddechreuad y byd hyd ad­gyfodiad Christ duw a ordeiniodd y [Page 17] seithfed dydd or wythnos i fod yn Sab­bath wythnosol: ar dydd cyntaf or wythnos byth er hynny i barhau hyd diwedd y byd, yr hwn yw 'r Sabbath ChristianogawlGen. 2. 2, 3. 1 Cor. 16. 1, 20, Act. 20. 7..

Go. Pa fodd y sancteiddier y dydd Sab­bath?

At. Y Sabbath a sacteiaddier trwy sanctaidd orphwysdra yr holl ddydd hwnnwExo. 20. 8. 10. hyd yn oed oddiwrth y cy­fryw fydol orchwylion a disyrrwch ac sydd gyfreithlawn ar ddyddiau eraillExo. 16. 25, 26, 27, 28. Nehe. 13. 15. 16, 17, 18, 19, 21, 22. a threulio yr holl amser mewn cyffedi­nol a naill duol ymar ferau o addoliant duwLuc. 14. 16. Act. 20. 7. Esay 66. 23. oddieithr y faint sydd iw gym­meryd i fynu yng weithredoedd ang hen­rhaid a thrugareddMat. 12. 1. hyd 13..

Go. Beth a waherddir yn y pedwerydd gorchymmyn?

At. Y pedwerydd gorchymmyn sydd yn gwahardd esceulusiad, neu ddiofal gyflawniad y dyledswyddan gorchym­mynedig Ezek. 22. 26. Amos 8. 5. Mal. 1. 13., a halogiad y diwrnodd trwy segurydAct. 20. 7, 9., neu wneuthur yr hyn sydd ynddo ei hun yn bechadurusEzek. 23. 36.. neu drw y afreidiol feddyliau, geiriau, neu wei­thredoedd ynghylch gorchwylion neu ddifyrrwch byddolJer. 17. 24, 25, 26. Esay 58. 13..

Go. Pa rai yw y rhessymmau a gys­syltwyd wrth y pedwerid gorchymmyn?

At. Y rhesymmau a gyssylltwyd wrth y pedwerydd gorchymmyn ydyn b [...]d duw yn caniattau i ni chwe diwrnod or wythnos in gorchwylion ein hunainExod. 20. 9., yn ymhonni priodoledd yspysol yn y seithfed, yn dodi ei hun yn esampl i ni, ac yn bendithio y dydd SabbathExod. 20. 11..

Go. Pa un yw y pummed gorchymmyn?

At. Anrhydedda dy dad ath fam, fel yr estynner dy ddyddiau ar y ddai, ar yr hon y mae yr arglwydd dy dduw un ei rhoddy i tiExod. 20. 12..

Go. Beth a ofynnir yn y pummed gor­chymmyn?

At. Y pummed gorchymmyn sydd yn gofyn amddiffynniad yr anrhy­ded, a chyflawniad y dyled-swydd▪ ú perthynasawl i bob un yn eu hamryw leodd ai galwedigaethau, pa un byn­nag ai uchelrâddEphe. 5. 2 [...]., ai isel-radd1 Pet. 2. 17., ai cydraddRhuf. 12. 10.

Go. Beth a waherddir yn y pummed gorchymmyn?

At. Y pummed gorchymmyn sydd y gwahardd esceuluso, neu wneuthur [Page 19] dim yn erbyn yr anthydedd, ar dyled­swydd a berthyni bob un yn eu hamruw leodd ai gal wed gae hauMat. 15. 4. 5, 6. Ezek. 34. 2, 3. 4, Rhuf. 8. 13. 8..

Go. Beth yw y rheswm a gyssylltwyd wrth y pummed gorchmmyn?

At. Y rheswm a gyssylltwyd wrth y pummed gorchymmyn yw addewid o hir hoedl cyn belled ao y gwasanae­tha i ogoniant duw, ai daioni eu hu­nain ir sawl ol ac a gadwant y gorchym­myn hwnEph. 6. 2, 3. Deut. 5. 16..

Go. Pa un yw y chweched gorchymmyn?

At. Y chweched gorchymmyn yw Na ladd Exod. 20. 13..

Go. Beth ofynnir yn y chweched gor­chymmyn?

At. Mae y chweched gorchymmyn yn gofyn pob cyfreithlawn ymegni i amd-diffyn ein bywyd, eiu hunainEphes. 5: 28. 29., a bywyd eraill1 Brench. 18 4..

Go. Beth a waherdir yn y chweched gor­chymmyn?

At. Mae y chwedched gorchymmyn yn gwahardd cymmeryd ymmaith ein byvvd ein hunain, neu fywyd ein cym­mydog yn angh y freithlawn,f Exod. 20. 14. apheth bynnag sydd yn tueddu tuag at hyn­nyActs 16. 28. Gen. 9. 6.

Go. Pa un yw y seithfed gorchymmyn?

At. Y seithfed gorchymmyn yw Na wnaodineb.

Go. Beth a ofynnir yn y seithfed gor­chymmyn?

At. Y seithfed gorchymmyn sydd yn gofyn i ni ein cadw ein hunain, an cym­mydogion yn ddiwair [...]ewn calon, ym­adrodd, ac ymarweddiad1 Cor. 7. 2. 3, 5, 34, 36. Col. 4, 6. 1 Pet. 3. 2..

Go. Beth a waherddir yn y seithfed gor­chymmyn?

At. Y seithfed gorchymmyn sydd yn gwahardd pob anniwair feddyliau▪ gei­rian, a gweithredoeddMat, 15. 19. 5. 20. Eph 5. 3, 4..

Go. Pa un yw yr wythfed gorchym­myn?

At. Yr wythfed gorchymmyn yw Na ledratta Exod. 20. 15.

Go. Beth a ofynnir yn yr wythfed gorchym­myn?

At. Mae yr wythfed gorchymmyn yn gofyn i ni drwy foddion cyfriechlon geifio, a gwellhau ar ein golud, an y ád fydol ein hunain, ac eraillGen 30. 30. 1 Tim. 5. 8. Levit. 25. 35. D [...]. 22. 1, 2, 3, [...], 5. Exod. 23. 4, 5. Gen. 47. 14, 20..

Go. Beth anaherddir yn yr wythfed gor­chymmyn?

At. Mae yr wythfed gorchymmyn yn gwahardd beth bynnag sydd neu a [Page 21] dichon yn anghyfiawn rwystroein golud an ystad fydol ein hunain, neu eiddo ein cymmydogionDih. 21. 17. 23. 20, 21, 28, 19. Ephes. 4. 28..

Go. Pa un yw y nawfed gorchymmyn?

At. Y nawfed gorchymmyn yw, Na ddwg gam dystiolaeth yn erbyn dy gym­mydogExo. 20. 16..

Go. Beth a ofynnir yn y nawfed gorchymmyn?

At. Y nawfed gorchymmyn sydd yn gofyn maentumiad, a chynnorthwyad y gwirionedd rhwngEzek. 8. 16. y naill ddyn ar llall an enw da ein hunain, an cymmydogi­onDih. 22. 1. Heb. 11. 5., yn bendifaddeu wrth ddwyn tystio­laethDih. 14 5. 25..

Go. Beth a waherddir yn y nawfed gor­chymmyn?

At. Y nawfed gorchymmy n sydd yn gwahardd beth bynnag syddyn rhwystr ir gwirionedd, neu yn niweidiol in enw da ein hunain, neu ein cymmy­dogion1 Sam. 17. 28 Levit. 19. 16. Psal. 15. 3..

Go. Pa un yw y degfed gorchymmyn?

At. Y degfed gorchymmyn yw, Na chwennych dy dy gymmy­dog: na chwennych wraig dy gym­mydog, nai wasanaethwr nai wa­sanaethferch nai ych, nai assyn, na dim ar sydd eiddo dy gymmydog r.

Go. Beth a ofynnir yn y deg fed gorchym­myn?

At. Y degfed gorchymmin sydd yn gofyn cwbl fodlonrwydd in cyflwr ein hunainHeb. 13. 5. 1 Tim, 6. 6. gyd ag i awn a chariadus trefn yspryd tuag at ein cymmydog, ar cwbl sydd eiddo efJob 31. 29. Rhuf. 12. 15..

Go. Beth a waherddir yn y deg fed gor­chymmyn?

At. Y degfed gorchymmyn sydd yn gwahardd pob anfodlonrwdd in cyflwr ein hunain1 Bren. 21. 4. Esth. 5. 13. 1 Cor. 10. 10., gan genfigennu, neu ofidio am ddaioni ein cymmydogGal 5. 26. Jaco. 3. 14. 16., a holl an­osbarthus cynnhyrfiadau a chwantau i ddim ar sydd eiddo efGen. 6. 5, 8, 21. Rhuf. 3. 9. Hyd. 21..

Go. Addichon neh rhyw ddyn gadw yn berffeith gwbl orchmynion duw?Rhuf. 7. 7, 8. ac. 13. 9. Deut 5. 21.

At. Nid ces'r un gwir ddyn er cwymp Adda yn gallu yn y byd hwn gadw yn berffeith-gwbl orchymnion duw,Eccl. 7. 20. 1 Joan. 1. 8. 10. Gal. 5. 17. ond mae ef beunydd yn eu trosseddu hwynt mewn meddwl, gair, a gweithred z

Go. A ydyw holl drosseddiadau y gyfraith mor echryslon y nail ar llall?

At. Mae rhai pechodau ynddynt eu hunain, ac o herwydd amryw amgyl­chiadau yn eu trymhau, yn fwy [Page 23] echryslon yng olvvg duw nagerailEzek. 8. 6. 13. 15. 1 Joan. 5. 16. Psal. 78. 17. 32. 56..

Go. Beth y mae pôb pechod yn ei haeddu?

At. Mae pob pechod yn haeddu di­gofaint a melldith dduw yn gystal yn y byd hwn, ar byd a daw.Ephes. 5. 6. Gal. 3. 10. Gal. 3. 39. Mat. 25. 41.

Go. Beth y mae duw yn ei efyn ar ein dwylo, fel y gallom ddiangc rhag ei ddige­faint, ar melldithion sydd ddyledus i ni am bechod?

At. I ddiangc rhag digofaint a melldith dduw sydd ddyledus i ni am bechod, mae duw yn gofyn gennym ffyd yn Jesu Grist, edifeirwch i fywd Act. 20. 21., gyda dyfal ymarfer or holl foddi­on oddiallan, trwy ba rai y mae duw yn cyfrannu a ni ddoniau prynediga­ethDih. 2. 1. Hyd 6. ac 8. 33, Hyd 7. diwedd. Esay 55. 3..

Go. Beth yw ffydd yn Jesu Grist?

At. Ffydd yn Jesu Grist yw grâs jachusolHeb. 10. 39., trwy ba un yr ydym ni yn ei dderbyn ef, ac yn rhoi ein goglud arno ef yn unig am iechydwriaeth, fel y cyn­nigir ef i ni yn yr efengilJoan. 1. 12. Esay 26. 3, 4. Phil. 3. 9..

Go. Beth yw edefeirwch i fywyd?

At. Edifeirwch i fywyd yw grâs jachusol Gal. 2. 16., trwy ba un y mae pecha­dur [Page 24] o wir ystyr oi bechod a gafaeliad ar drugaredd dduw yng HristJoel. 2. 12. Jer. 3. 21., gan ofid, a chasineb oi bechod yn troi od­diwrtho ef at dduwJer. [...] 31. 18, 19. Ezek. 36. 31., gyda chwbl fed­dylfryd, ac ymegniad ar ôl ufaddood newydd1 Cor. 7. 11. Esay 1. 16, 17.

Go. Pa rai ywy moddion oddiallan, trwy ba rai y maeChrist yn cyfrrannu a ni ddoniau prynedigaeth?

At. Y moddion arferol oddiallan trwy ba rai y mae Christ yn cyfrannu a ni ddoniau prynedigaeth ydynt ei ordinhadau, yn yspyrawl ei air Sacra­mentau, a gweddi; y rhai oll a wneir yn nerthol ir etholedigion iw. i echyd­wriath Mat. 28. 19. 20. Act. 2. 42. 46. 47..

Go. Pa fodd y gwneir y gair yn nerthol i iechyd [...]riaeth?

At. Y spryd duw sydd yn gwneuthur darlleniad, ond yn bendifaddeu prege­thiad y gair yn foddion nerthol i arg­yoeddi, ac i droi pechaduriad, ac iw hadei adu hwyntmewn sancteiddrwydd a diddanwch trwy ffydd i jechydwri­aethNehe. 8. 8. 1 Cor. 14. 24, 25 Act. 26. 18. Psal. 19. 8. Rhuf. 15. 4. 2 Tim. 3, 15. 16, 17. Act. 30. 32. Rhuf. 10, 1 [...], 14. 15, 16, 17, ac 1. 16..

Go. Pa fodd y mae yn rhaid gwrando a darllain gair duw, sel ybyddo nerthol i jechydwraeth?

At. Fel y byddo y gair yn nerthol i jechydwriaeth, rhaid i ni ei wrando gy­da diwyd wyddDih. 8. 34., parattoad1 Pet. 2. 1, 2,, a gwe­ddiPsal. 119 18., ei dderbyn trwy ffydd a chariadHeb. 4. 2. 2 Thes. 2. 10. ei osod yn ein colonnauPsal. 119. 11., ai arferu yn ein bywydLuc. 8. 15. Jaco. 1. 22. 25..

Go. Pa fodd y mae y Sacramentau yn dyfod i fod yn foddion nerthol i jeohydwriaeth?

At. Y Sacramentau sydd yn dyfod i fod yn foddion nerthol i jechydwria­eth, nid trwy rinwedd yn y byd ynddynt hwy,1 Pet. 3. 21. Mat. 3. 11. 1 Cor 2. 6, 7. neu yn yr hwn sydd yn eu gwasa­naethu, ond yn unig trwy fendi [...]h Christ a gweithrediad ei yspryd ef ynddynt hwy, y rhai syn eu derbyn trwy ffydd1 Cor. 2. 13..

Go. Beth yw Sacrament?

At. Sacrament yw sanctaidd ordin­hâd a ordeinwyd gan Grist, ym ha [...] trwy arwyddion gweledig y gofodir gerbron, y selir, ac y chymhwysir Christ, a doniau y Cyfammod newydd at y ffy­ddloniaid Gen 17. 7. 10 Exod. 12 ben. 1 Cor. 11. 23. 26.

Go. Pa rai yw Sacramentau, y testament newydd?

At. Sacramentau y testament ne­wydd ydynt bedyddMat. 28. 19., a swpper yr arglwyddMat. 26. 26, 27, 28..

Go. Beth yw bedydd?

At. Bedydd yw Sacrament, yn yr hwn y mae golchiad a dwfr yn enw y tâd, ar mâb, ar ysprydd glânMat. 18. 19. yn arwyddoccau ac yn selio ein himpiad yng Hrist, an bod yn gyfrannogion o ddoniau cyfam­mod y grâs, an rhwymedigaeth i fod yn eiddo yr arglwyddRhuf. 6. 4, 5. Gal. 3. 27..

Go. Pwy addylid eu bedyddyo?

At. Ni ddylid bedyddio neb sydd allan or eglwys weledig, nes iddynt broffessu eu ffydd yng Hrist, ai ufudddod iddo efAct. 8. 36, 37. ac 2. 38., ond am blant y sawl sydd ae­lodau or eglwys weledig, fe ddylid eu bedyddio hwyAct. 2. 38 39. Gen. 17. 10..

Go. Beth yw Swpper yr arglwydd?

At. Swpper yr arglwydd yw Sacra­ment yn yr hwn trwy roddi a derbyn bara a gwyn, yn ôl ordinhâd Christ, y dangosir ei farwolaeth ef, ac y gwneir y derbynwyr teilwng nid mewn corpho­rol, a chnowdol fodd, ond trwy ffydd yn gyfrannogion oi gorph ai waed ef,gy la. Col. 2. 11, 12. 1 Cor. 7. 14. ai holl ddnoiau, iw hymborth ysprydol, ai cynnyddiaeth mewn grâs1 Cor. 11. 23, 24, 25, [...]6, ac 10. 16..

Go. Beth sydd raid ir rhai a ddel i swp­per yr arglwydd wneuthur, fel y gâllont ei dderbyn yn deilwng?

At. Rhaid ir sawl sydd yn chwen­uych derbyn swpper yr arglwydd yn deilwng eu holi eu hunain a goes gend­dynt wybodaeth gymhesur, i jawn farnu corph yr arglwydd1 Cor. 28. 29.; a oes genddynt ffydd, i ymborthi arno2 Cor. 13. 5.; a ydynt yn gynny scaeddol printsag edifeir wch1 Cor. 11. 31, cariad1 Cor. 10. 16, 17., ac usudd-dod newydd 1 Cor. 5. 7, 8., rhag gan ddyfod heb y cynned [...]fau hyn, ac felly yn annheilwng iddynt fwytta ac yfed barnedigaeth iddynt eu hunain1 Cor. 11 28, 29..

Go. Beth yw gweddi?

At. Gweddi yw offrymmiad ein dei­syfiadau i dduwPsal. 62. 8., am bethau sy gys­son ai ewyllys ef1 Joh. 5. 14., yn enw ChristJoan. 16. 23., gyda chyfaddefiad on pechodauPsal. 32. 5, 6. Dan. 9. 4., a diolchgâr gydnabyddiaeth oi druga­reddau efPhil. 4. 6..

Go. Pa reol a roddodd duw in cyfarwyd­do ni mewn gweddi?

At. Holl air duw sydd yn gwasanae­thu in cyfarwyddo ni mewn gweddi1 Joh. 5, 14., ond yr yspysol reol in hyfforddi ni yn hyn ydyw, y ffurf honno o weddi a ddyscodd Christ iw ddyscyblion, yr hon a elwir yn gyffredin, Gweddi yr argl­wydd Mat. 6. 9. Luc. 11. 2..

Go. Beth y mae rhagymadrodd gwed­di yr arglwydd yn ei ddyscu i ni?

At. Mae rhagymadrod i gweddi yr arglwydd, yr hwn yw, Ein tad yr hwn wyt yn y nefoedd Mat, 6. 9., yn dyscu i ni nes­sau ac dduw gyda phob sanctaidd barch a hyder, megis plant at dâd, yn gallu, ac yn barod in cynnorthwyo niRhuf. 8. 15. Luc. 11. 13., ac y dylem ni weddio gyda, a thros eraillAct. 12. 5. 1 Tin [...]. 2. 1, 2..

Go. Am ba beth yr ydym ni yn gweddio yn y deisyf cyntaf?

At. Yn y deisyf cyntaf, yr hwn yw sancteiddier dy enw Mat. 6, 9., yr ydym, yn gweddio ar i dduw yn nerthu ni, ac era­ill iw ogoneddu ef yn yr hyn oll y mae efe yn ei wneuthur ei hun yn adnabbyd­dus i niPsal. 67. 2. [...]3., ac ar iddo ef drefnu pôb peth iw ogoni [...]n [...] ei hunPsal. 83. 1. gyd..

Go. Am ba beth yr ydym yn gweddio yn yr ail deisyf?

At. Yn yr ail deisyf, yr hum yw, dued dy deirnas Mat. 6. 10., yr ydym yn gweddio ar ei deirnas Satan gael i dinistrioPsal. 68, 1. 18, a theirnas grâs ei dirchafuDatc. 12. 10. 11., ein hunain, ac erail gael ein dwyn i mewn iddi, an ca­dw ynddi2 Thes. 2. 1. Rhuf. 10. 1. Joan. 17. 9, 20., ac i deirnas gogoniant ddy­fod ar frysDatc. 22. 20..

Go. Am ba beth yr ydym yn gweddio yn y trydydd detsyf?

At. Yn y trydydd deisyf, yr hwn yw. bydded dy ewylsys ar y ddaiar megis y mae yn y nefoedd Matth. 6. 16., yr ydym yn gweddio ar i dduw trwy ei râ [...] yn nerthu ni, an gwneuthur yn ewyllyscar i wybod, i ufuddhau, ac i ymostwng iw ewyl [...]ys ef ym mhôb pethPsal. 67. 1. gyd. 116. 36. Matth. 26. 39. 2 Sam. 15 25. Job. 1. 21. meg [...]s y mae yr angelion yn gwneuthur yn y nefoeddPsa. 103. 20. 21..

Go. Am ba beth yr ydym yn gweddio yn y pedwerydd deisyf?

At. Yn y pedwerydd deisyf, yr hwn yw, dyro f ni beddiw ein bara bennyd­diol Matth. 6. 14. yr ydym yn gweddio ar i ni o râd rodd duw dderbyn cymhesur ran o bethau da y bywyd hwn, a mwynhau ei fendith ef gyda hwyntDih. 30 8, 9. Gen. 28. 20 1 Tim. 4. 4, 5..

Go. Am ba beth y gweddiwn yn y pum­med deisyf?

At. Yn y pummed deisyf, yr hwn yw a maddeu i ni ein dyledion fel y maddewn ni in dyledwyr Matth. 6. 22., yr ydym yn gweddio ar i dduw er mwyn Christ faddeu yn rhâ [...] ein▪ holl bech [...]dau niPsal. 31. 1. 7. Dan. 9. 17, 18,; yr hyn yr ydym yn cymmeryd calon yn hytrach ei ofyn, obleigid fod duw trwy ei [...]âs yn ein ner­thu ni i faddeu i eraill or galonLuc. 11. 4. Matth. 18. 35..

Go. Am ba beth y gweddiwn yn y chwe­ched doisyf?

At Yn y chweched deisyf yr hwn yw, ac nac arwain ni i brofedigaeth, eithr gwared ni rhag drwg Matth. 9. 13., yr ydym yn gweddio ar i dduw naill ai yn cadw ni rhag ein tentio i bechodMatth. 26. 41, ai yn cynnal an gwaredu ni pan dentir niCor. 12. 8. 9. Ephes. 3. 16. [...]. 13..

Go. B [...]th y mae cloedigaeth gweddi yr arglwydd yn ei ddys [...]u i ni?

At. Mae cloedigaeth gweddi yr arglwydd yr hwn yw Canys eiddot ti yw r deirnas, ar nerth, ar gogoniant yn oes oesosedd, AmenMatt. 6. 13. yn dyscu i ni gymmeryd calon i weddio oddiwrth dduw yn unigDan 9. 47. 8, 9. 16. 17. 18. 19., ac yn ein gweddian iw foliannu ef, gan ddodi iddo ef y deirnas, y gallu, a [...] gogoniant1 Chron. 29. 10, 11 12, 13. n 1 Cor. 14. 1 [...]. Datc. 22 20, 21.; ac i dystiolaethu ein dymuniad, an siccrwydd y cawn ein gwrando, yr ydym yn dywedyd, Amen.