Actus Fidei. CAP. 1.

1 MAnè à som­no post so­lennes ho­minis chri­stiani preces constitutus [Page 2] animo ante conspectum Dei edes fidei tuae pro­fessionem, recitans sym­bolum Apostolorum.

2 Sint castae delitiae tuae Scripturae sacrae, has saepenumerò legas, & verbum Dei exactissi­mam esse veritatis regu­lam firmissimè crede. In rebus fidei nihil admit­tas, nisi quod cum fun­damento Prophetarum & Apostolorum subsi­stere potest. Tu mane in iis quae didicisti: sa­crae literae te possunt peritum reddere ad sa­lutem per fidem quae est [Page 3] in Christo Iesu. 1 Tim. 3.14.15. Nè addas verbis domini, nè fortè incre­pet te & mendax de­prehendaris, Pro. 30.6.

3. Biblia sacra om­nibus hujus mundi di­vitiis praefer, & humili reverentiâ, quoties le­cturus es, in manus su­me, & ad hunc modum ora, Domine Iesu: rese­ra mihi clausa, revela abscondita, pande my­steria, dilucida obscu­ra, defini dubia: fac me vitia odio habere, vir­tutes amare, supplicia timere, praemia respice­re, [Page 4] in his quae vera novi custodi me; in quibus ut homo fallor, corrige me; in quibus veris titu­bo, confirma me; a falsis & noxiis opinionibus e­ripe me, ut sic verbum tuum rectè intelligam & religiosè colam, in (que) eo aedificer, ad sacro­sancti nominis tui glo­riam, atque ad mei ipsi­us aliorumque salutem, Amen.

4. Vitam tuam & mores, ad normam pie­tatis in voluminibus sa­cris comprehensae, com­pone.

[Page 5]5. Cum ad flagiti­um aliquod, turpe prae­sertim, vel designan­dum animo, vel opere clàm patrandum insti­garis, hunc fidei actum exerce.

Credo firmissimè hic, ac ubique Deum me­um praesentem esse, non actionum modò, sed e­tiam quarumvis cogi­tationum inspectorem, scrutatorem & severi­ssimum Iudicem. Non video te quidem Deus mî. Sed tu tamen vi­des me. Impudens ego in tuo conspectu tantum [Page 6] scelus admittam? ah, millies potius moriar.

6. Saepe orabis, aliá­que bona opera repetes ad impetrandam a Deo conversionem, tum hae­reticorum, tum Ethni­corum, sive per te, si quid in hoc genere pos­sis, sive per eos qui fidei propagandae studio o­peram navare possunt & debent.

7. Denique fronte ex­porrectâ vultuque con­stanti, fidem, ac Religi­onem Christianam pie­tatemque profiteberis, quoties res & tempus [Page 7] exigent. Quòd si fidem spiritualis aedificii basin succutiat daemon, (quod in morte praesertim effi­cere molitur) tu è con­trà, non disputo tecum, inquies, sophista diabo­l [...]; quas argumentorum umbras obtendis, fugi­o, detestor: securè cre­do, quod Deus per Pro­phetas, Evangelistas & Apostolos Ecclesiae re­velavit, in solum Chri­sti meritum, & in solam patris caelestis miseri­cordiam in Christo & propter Christum mihi & omnibus fidelibus [Page 8] promissam, omnem me­am fiduciam colloco: In hac fide vivam & mo­riar, quod protestor. Quare, si per delirium verbum aliud aut aliter sonans exciderit, indic­tum volo. Adauge, do­mine mî, hanc fidem, & tu ipse sponde prome, quia vim patior.

Actus Spei. CAP. 2.

1. MAnè, inter reli­quas quotidia­nas preces, ita orabis.

Deus infinitè potens, [Page 9] & summè misericors, ego imbecillis & miser, qui ex me nihil habeo, nihil valeo, nihil sum, accedo ad te omnis bo­ni fontem, ac infinitae tuae bonitati, meritisque filii tui, Redemptoris mei innixus, spero fir­miter me à te obtentu­rum gratias, virtutes, auxilia, caeteráque om­nia bona, tum corporis, tum animi, quae mihi necessaria sunt, ut ad caelestem beatitudinem pertingam. Ah quando id erit? Quando veni­am & apparebo ante [Page 10] faciem tuam: Da sic curram ad brabium, ut comprehendam.

Hic Orationem Do­minicam magno animi ardore pervolves, Pa­ter noster, &c.

2 Cum die sudo, se­renâve nocte caelum ri­det, arridet humus, aut aliud quidvis placet, venustum, opulentum, magnificum; exclama cum S. Augustino: si tanta, Deus mi, facis nobis in carcere, quid ages in palatio? Si tam innumera & varia nunc amicis pariter tribuis & [Page 11] inimicis, quàm magna & dulcia solis es largi­turus amicis? si tanta so­latia in hoc die lachry­marum, quanta con­feres in die nuptiarum?

3. Cum affici te sen­tis ad res infimas, repre­hende teipsum, & hoc tibi probrum obiice. Quid, animule mi, quid reculas istas miramur, & tanto salutis pericu­lo? quaeris opes? Deus est omnia, mundus ni­hil. Amas voluptates? Deus coelo reposuit ae­ternas. Ambis honores? veros sectare: quid um­bras, [Page 12] fumos, fungos se­quimur? Denique quid sola voluntate mentem pascis, id est siliquis porcorum, regali dig­nus mensâ? suspira & suspice caelum, cui nati sumus: illic bona & magna & aeterna sunt: caetera tanquam te minora pedibus & ani­mo preme, imò calca.

4. Cum acerba & dura pateris corpore, morbis aliisque miseriis afflicto, asinum tuum malis fatiscentem hoc stimulo adige. Non, ut jam, ita erit semper; imo [Page 13] nee erit diu; breve est quicquid finem habet. Atqui scio, quod Re­demptor meus vivit, & in novissimo die de ter­ra surrecturus sum, & rursum circundabor pelle meâ, & in carne mea videbo Deum sal­vatorem meum, quem visurus sum ego ipse, & oculi mei conspecturi sum, & non alius: repo­sita est haec spes in sinu meo. Job. 19.25.

5. Cum res acerbae, Dei & salutis causâ, a­nimo intùs reluctante, tamen exorbendae sunt; [Page 14] poculum hoc saccaro & melle oblines. Non sunt anime mî, condignae passiones hujus tēporis, ad futuram gloriam, quae revelabitur in no­bis. Leve & momenta­neum hoc, supra mo­dum in sublimitate ae­ternum gloriae pondus operatur in nobis, non contemplantibus nobis quae videntur, sed quae non videntur: quae enim videntur, temporalia sunt, quae non videntur aeterna sunt, Rom. 8.18 2 Cor. 4.17.

Hoc sudario egregi­us [Page 15] pugil Paulus omnem gravissimorum labo­rum sudorem absterge­bat; hoc proposito bra­bio, caeteri fortissimi Athletae cum bestiis, cum ignibus, crucibus, mortibus ipsis fortiter pugnarunt, vicerunt. Si tentationum vi, in de­sperationis abyssum, in mortis praesertim ago­ne, praecipitarite senti­a [...]; spei anchoram pro­jice: dic, quid naufra­garis anime? spera in Deo, quoniam adhuc celebraturus sum eum, omnimodam salutem [Page 16] faciei meae, & Deum meum: Psal. 43.5. pro­jice te in eum, non sub­trahet se ut cadas. Infi­nitè bonus est, pronior­que ut beneficia confe­rat, quàm tu petere, aut sperare possis. Pater est, ipse enim te fecit, & tanti fecit; ut, pro te servo redimēdo, filium suum tradiderit: Hic autem circiter triginta tres annos quid non fe­cit? quid non est passus? Iesum ipsum habet ad­vocatum apud patrem, propitiationē pro pec­catis tuis, & sanguis hu­jus [Page 17] Iesu Christi emun­dabit te ab omni pecca­to, 1 Ioh. 2.1.2.1 Ioh. 1.7.

Eia, adesto mihi, op­time Iesu, ne sanguis tu­us in me pereat adsis cli­enti. Tuo praesidió mu­nitus, dum spiravero, sperabo: & licet con­surgant adversùm me castra, non timebit cor meum.

Actus Charitatis in Deum, & Zeli divini honoris. CAP. 3.

1. Saepe has faculas o­re jactabis, quae a­nimum [Page 18] ad Dei amorem incendant. Scriptum est diliges Dominum De­um tuum ex toto corde tuo, ex tota mente tua, & ex omnibus viribus tuis; & qui non diligit, manet in morte, Mat. 22.27. qui non diligit fratrem, 1 Joh. 3.14. multo magis, qui non diligit Deum. Praecipis ergo, bone Deus, ut te amem, & mortem & quidem aeternam mina­ris. Annon satis magna paena est, si non amem te? aut an opus est his vinculis legum, & tot [Page 19] minarum, ut ad tui a­morem adstringar? adeò sum mentis inops, ut tua beneficia, gratias, perfectiones infinitas ignòrem? an potius tam vecors & excors, ut cor minimè habeam, quo bonum infinitum a­mem? te, inquam, boni­tatis abyssum, te im­mensam bonitatem? Jam si amor amore compensari debet, quis amor amori tuo par esse potest? ab aeterno a­masti me, cum non es­sem, nedum reclamare possem. Animam, corpus [Page 20] res universas condidisti mei causâ, nullo sanè commodo tuo; atque easdem etiamnùm con­servas mei causâ. Ange­lis tuis mandasti, ut cu­stodiant me in omnibus viis meis, etiam tum, cum pecco in te. Merce­dem meam voluisti esse magnam nimis: & ut eâ potiar, vocasti ad gratiam, eâque pro tem­pore amissâ, revocasti ad paenitentiam toties. Suave hoc; sed longè suavius, o dulcissime salvator, quòd volueris, Deus: fieri homo, tam [Page 21] dura, & tam dira pati, ac denique in cruce mo­ri pro me, qui te morti (O me crudelem) ad­dixeram. Hoc verò om­nium est suavissimum, quòd morti vicinus sa­cramentum Corporis & Sanguinis tui institue­ris, pignus admirabile tui in me amoris. In tantorum autem bene­ficiorum compensatio­nem nihil à me requiris, nisi ut redamé. O amo­rem! O extasin amoris! quàm digna es, O boni­tas infinita, ut summèab omnibus & super omnia [Page 22] ameris! Ita ergo amem te, O Jesu mi, Salva­tor amantium & Salva­torum amor: Absorbe­at me vis amoris tui, ut amore amoris tui vi­vam & moriar; qui a­more amoris mei digna­tus es mori.

2 Ubi his faculis in animo divini amoris ig­nem excitaveris, mox prorumpes in has viva­ces flammas. O Deus mi, bonitas infinita, ego [...] amo super omnia, [...] ex toto corde, [...] [...]ni [...], ex om­ [...] mei: fir­missiméque [Page 23] statuo om­nia tua praecepta im­plere, & me semper conformare sanctissi­mae tuae voluntati. Et propter quid sic amo te? Sanè ob hanc prae­cipuè causam, quia dig­nus es infinities plus amari, quàm amare pos­sim, ob immensam per­fectionem tuam, incom­prehensibilem potenti­am, altissimam sapien­tiam, infinitam sancti­tatem ac bonitatem tu­am, id est, propter temetipsum, O Pater, O Fili, O Spiritus Sancte, [Page 24] tres personae, unus De­us, super omnia amo te, qui es mihi omnia.

Hunc actum juverit elicere saepius; & prae­sertim quoties graviùs tentaris: valet enim ad perseverandum in gra­tia.

3 Identidem in Coe­lum intuens, ac suspi­tans, arcesses donum charitatis in Deum, hac precatiuncula. O amor, qui semper ardes, & nunquam extingueris, charitas, Deus me, ac­cende me: ah serò amo te, pulchritudo tam an­tiqua, [Page 25] & tam nova, se­rò amo te. Noverim me, noverim te; ut o­dio habeam me, & di­ligam te.

4 Gaudebis, cum sen­ties ipse, & aliunde in­telliges tibi quid piam fieri, aut evenire ex spe­ciali ordinatione divi­nae providentiae. etiam­si res adversae & acer­bae accidant: illudque Job viri Sanctissimi car­men accine, sicut Do­mino placuit, ita factum est: sit nomen Domini benedictum, Job 1.21.

5 Moerorem animo [Page 26] contrahes, si quid acci­derit, quod divinae vo­luntati dissentiat aut re­pugnet: ut si quis divi­nam majestatem aliquo flagitio offendat, id ae­gerrimè, inquam, su­stinebis, noxamque om­nem aut impedies, aut tolles, si quà possis.

6 Si daemon gravi quavis tentatione te di­vexet, sic precare: Ten­tas me, Domine, an amem te, neque tamen ultra id quod possum. Scio, quòd sine gratia tua spernerem te, O òmne bonum, ut teter­rimo [Page 27] hosti placerem, aeternùm luiturus mo­mentaneum gaudium. At juravi & statui cu­stodire judicia justitiae tuae. Adjutor meus esto, ne derelinquas me, ne­que despicias me.

7 Quando peccati gravioris periculum ali­ud quodpiam, occasio­ne inciderit: discerpar in mille partes, rum­parque potiùs, inquies, quàm ut amori divino rem quamvis praepo­nam, Christianumque istud saepius daemoni tentanti obtrudes; ma­lo [Page 28] mori, quam faedari. Quod si prolapsus sis miser, fac, mox resurgas, & cum Deo per reno­vationem actus divini amoris, per aversio­nem à malo, & conver­sionem ad bonum, in gratiam, propter meri­tum Christi, redire la­bores.

8 Imò verò minimam culpam, sciens, volens­que, aut saltem ex pro­posito, ac certo animi decreto ne admitte, ne quidem amicissimi ho­minis gratiâ. Amicitiae humanae omnes prius [Page 29] pessum eant: quàm ut Dei amor tantillùm pe­riclitetur.

9 Apprecaberis om­nibus, & à Deo obtine­re contendes ipsius cog­nitionem, amorem, cul­tum: Conaberisque, quoad in te erit, efficere, ut eum omnes cognos­cant, ament, colant.

10 Saepenumerò sa­crae Christi mensae par­ticeps esto, tum ut illi per fidem arctiùs con­jungi, tum ut cum eo­dem, in spiritu suaviùs familiariúsque conver­sari, imò deliciari possis.

[Page 30]11 In rebus quibus­cunque creatis, Deum, qui etiam in minimis maximus est, intuebere; in illis ipsum, & in ipso illas, amabis. Solem vi­des? Deus est, excla­mabis, qui pulcherri­mam, jucundissimam­que illam lucem dif­fundit, qui etiam infini­ties pulchrior est. Ap­ponuntur cibi? Deus, inquies, ista mihi appa­rat. Idemque ages in caeteris.

Actus Religionis in Deum. CAP. 4.

1 IN rebus afflictis aut dubiis ad oratio­nem confugito.

2 Cum quavis de causa, aut ubivis, aut quandovis, numini sup­plicas; hoc non solùm interno animi affectu agas, sed etiam gestu corporis externo sub­missionem & reveren­tiam Deo exhibeto, nisi sit in oratione secreta, quae Dei cognitioni tan­tum [Page 32] praestatur, praesen­tibus aliis, in qua ge­stus & signa externa, quantum fieri potest, debent occultari, ne suspicionē praebeamus vel hypocriseos, vel af­fectationis inanis gloriae cum Pharisaeis, Mat. 6.5 Et nisi sit in breviori­bus ejaculationibus de­siderii nostri coram Deo, in quibus gestus externus non potest semper attendi.

3 Orationes publicas, Conciones, aliáque pi­etatis officia frequenta­to: dicito cum Davide, [Page 33] Laetor de eo quod dici­tur mihi, domum Jeho­vae adeamus, Psal. 122.1.

4 Res divinas ritè procurato, sacra fieri curato, decorem domus Dei diligito.

5 Si opes suppetunt, templa ornato, libros, calices, vestimenta, & alia ornamenta tuis sumptibus comparato, iis potissimùm locis, ubi cultus divinus minus piè, ac purè peragitur.

6 Certa tempora con­stituta, ad privata pie­tatis exercitia habeto, eaque non solùm ex [Page 34] consuetudine observa, sed seriò impende, ad pietatis incrementum.

7 Juramentis ne as­suescito; si quid jurave­ris, servato.

8 Vota, nisi praeme­ditate, ne nuncupato; ubi nuncupaveris, sanctè ex­olvito.

9 Vitam Jesu Chri­sti, & omnium Sancto­rum, in iis quae imitari possunt, & debent, imi­tari studeto.

10 Pios ritus, in­stitutasque ceremonias verbo Dei non repug­nantes, magni facito: [Page 35] Superstitionem è con­trà omnem execrator.

Actus Charitatis erga proximum. CAP. 5.

1 SI quos florentes, & beatos videris, in iis Deum omnis bo­ni fontem; contrà, si quos laceros protritos­que aspexeris, in iis Christum crucifixum intuebere: eâ cogitati­one in utriusque sortis homines amoris igni­culos concipies, & fo­ras ejaculabere. Ami­cos, [Page 36] inimicos hic, nihil distingue. Charitas, eos, illos, aequè amplectitur: illos quidem teneriùs, hos verò generosiùs.

2 Contendes votis, precibus, omni opera, & studio; ut omnibus, ex naturae, rerum, Gra­tiae praesertim divinae praesidio suppetant qui­bus verè beati esse pos­sint. His bonis si quos affluere, benigniore re­rum successu frui per­spexeris, gestientis in­tus animi signa, frontis, oris, totiusque corpo­ris hilaritudine expro­mes: [Page 37] si quos iis carere, si impendente, aut prae­sente etiam malo, peri­clitari; aegritudinem animo habebis, vultum­que contrahes; calami­tatem, si quà possis, amo­lieris.

3 Aliena sensa, dicta, facta, in meliorem par­tem interpretabere, as­pernabere neminem ni­hil de fama cujusquam detrahes, nullo convi­tio, probróve lacesses quempiam: honorem cuique deferes suum: si quis alteri obtrectet, oblatret, obmordeat, [Page 38] ibis contrà, si fas est, &, quo poteris clypeo, la­borantem tuebere.

4 Quos poteris in divino timore, & cultu promovebis, & ad bona opera instigabis. Verbis quidem id ages, sed ex­emplis etiam malim; illa movent, haec tra­hunt.

5 Nulli opem im­ploratam denega, mu­tuò, commodatóque des, si rogaris: imò ne rogatus quidem offi­cia & obsequia sponte defer.

6. Esurientem pasce, [Page 39] sitientem pota. Hospi­tem collige. Nudum operi. Infirmum vis [...]a. Carcerem adi, cap [...] ­vumque redime. Mor­tuum sepeli. Corpoti­bus ista charitas impe [...] ­dit, quae sequuntur, animis.

7 Ignorantem do­ceto. Peccantem corri­gito. Consilio, fluctuan­tem juvato. Afflictum solator. Injurias perfer­to. Offensam remitito. Pro aliis, etiam pro ini­micis orato.

8 Inter amicos, ami­citiae nodum serva, imò [Page 40] adstringe. Si solutus es, redintegrato. Fac, in gratiam redeant, qui dissident; lites, rixas, charitatis foedissimam pestem, insectare, imò jugula, perime. Haec & quaecunque alia sunt misericordiae & benefi­centiae opera, libens praestato.

Actus Zeli salutis animarum. CAP. 6.

1 STatas preces pro Ecclesiâ, nomina­tim pro Rege, consorti [Page 41] sua, liberis suis, magi­stratibus, & ministris, tibi indicito: plurimùm interest boni publici, personis quae ad multos spectant, consuluisse.

2 Libris editis, catechis­mis, exhortationibus, concionibus, praelectio­nibus, seu per te, seu per alios, munificentiâ erga Academias & scholas, &c. quibus artibus & opibus vales, bonum animarum promove.

3 Si quis aliquod crimen admittit, vel jam admisit, omnem lapi­dem move, ut impedias, [Page 42] aut [...]ollas: ita cura, ac s [...]psemet vulnus acce­pisses.

4 Et si Deo posthac placuerit te patrem-familias efficere, & tibi cum conjuge & liberis benedicere, decet te de iis singularem habe­re curam: hi ad te pro­piùs pertinent. Liberos à teneris erudi, nutricem probam, bonos magi­stros advoca. Hic res magna agitur: si liberi & servi graviùs pecca­verint, severiùs objurga & castiga, conjugem prudenter rege, & ad [Page 43] bona opera instiga: sed filiarum presertim pudicitiam perdius & pernox excubitor ob­serva & serva; nihil eo Thesauro expositum magis.

5 Denique totam fa­miliam piè & religiosè institue. Manè & Ves­peri à singulis privatim, atque etiam, si conve­nienter fieri possit, com­muniter o [...]etur. Hi, qui­bus vacat, rei sacr aein­tersunto, & ad templum temporibus constitucis deducantur. Haec fami­liae lex esto. Quisquis [Page 44] has aedes habitat, So­brietatem, Castitatem, Justitiam, Religionem, probitatem denique o­mnem colito. Ne men­titor. Ne pejerato. Ne blasphemato. Ne aliis detrahito. Ne poculis ac lusibus intendito. Ne verbis factisve cujus­quam oculos, aures, animum, laedito. Qui secus faxint, absce­dunto.

Actus Poenitentiae, odit peccatorum, & con­tritionis. CAP. 7.

1 Poenitentis animi medullis has i­dentidem faces injice: Heu me! quid cogitavi, quid dixi, quid feci de­mens? peccavi contrà rationem, contrà con­scientiam, & in quem, & quis? Egone vile & projectum cadaver, ni­hili homulus, re quavis tetrior & nequior, ausus sum, & quâ fronte im­pudens, in ipsius Numi­nis [Page 46] conspectu, scelere meo impetere Creatorē, qui me ex nihilo fecit? Redemptorem, qui me suo sanguine refecit? deum meū, omne bonū meum? atqui stipendi­um peccati mors. Ah quam horrendum est in­cidere in manus Dei vi­ventis! Heb. 12.

29 Ergone pro mo­mentanea voluptatula infamis mercator, Coelo contempto, aeternos mi­hi ignium inferorum cruciatus comparpeccati mors. rim? Ah! pudet me mei, etsi nemo alius conscius fo­ret, [Page 47] quid verò erit eum toti olim mundo reve­labuntur foeditates & turpitudines meae? Sed quam immani ingrati­tudinis vitio scelus est à me perpetratum in eum, qui tot me bene­ficiis prosecutus est? Quid tot beneficia con­tempsisse me! O ingra­tissimum! quasi pedi­bus proculcasse ejus sanguinem? O me cru­delem, O ter impium! crucifixerim ego te to­ties, bone Jesu, & pati­aris? imò brachia ex­tendas ad amplexum? [Page 48] caput submittas ad os­cula? O infinitam bo­nitatem! poenitet me scelerum meorum, non tam quia coelum perdi­di, inferorumve ignes commerui; sed quia te optimum parentem meum offendi, qui non modò non punis, sed etiam vocas, & ut veni­am petam, jubes, mini­mè id jussurus, nisi par­cere velles.

Et ecce prostratus coram te tanquam filius prodigus, nunc clama­re incipio, pater, pec­cavi in coelum & coram [Page 49] te: non sum dignus vo­cari filius tuus, Luc. 15.18, 19. Sed tu miserere, pater.

2 Ubi incalescere animum senseris, mox in has vivi doloris flam­mas prorumpes: O be­nignissime Deus mi, O suavissime Jesu, doleo ex intimo corde, quòd Majestatem tuam, ac bonitatē infinitam pec­catis meis offenderim, quam debeo & nunc volo amare, amoque su­per omnia: idque quià tu es Deus infinitè po­tens, sapiens, sanctus & [Page 50] bonus: cui peccatum suprà quàm dici potest, summè displicet, & ad­versatur. Quare prop­ter hunc tui amorem firmiter etiam statuo non ampliùs te offen­dere, omnes peccandi occasiones fugere, om­ne id, ad quod obligor perficere: remitte tu mi­hi, sicuti ego nunc aliis remitto ex animo, si quis me unquam offen­derit. Utque supplici­ter peto veniam deli­ctorum meorum: ita spero fore per meritum pretiosissimi sanguinis [Page 51] tui, Bone Jesu, ut im­petrem quod peto, tu­âque adjuvante gratiâ vitam corrigam, & ad mortem usque in tuo servitio perseverem. A­men.

Hunc actum utile erit elicere, manè, ve­speri, & quoties in pec­catum lapsus fueris, ad gratiam▪ Dei recupe­rundam.

3 In testimonium animae afflictae carnem castiga, subtractione delitiarum, sobrietate & temperantia in victu, jejunio, laboribus vo­cationis, [Page 52] & precibus, quibus edomatur caro lasciva, & spiritui sub­jicitur, non tamen pec­catorum remissionem per haec exercitia te mereri existimes.

Actus humilitatis. CAP. 8.

1 HOmo es nauci, ac nihili: insa­nis, si quid tibi arrogas: quare si quando lauda­ris, aut ab aliis aestima­ris: in Deum omnis bo­ni fontem, unde in te, si quidpiam est, pro­fluxit, [Page 53] totum refunde.

2 Si vel semel dun­taxat per omnem vitam peccatum aliquod in Deum vel proximum impio & maligno ani­mo designâsti, àut reipsâ perpetrâsti, inferorum poenas es commeritus: cum igitur quidpiam aut acerbitatis, aut in­juriae, aut probri, sive à Dei providentia, sive ab inimicis patiare, te­cum istud reputato. Pridem aeternos igni­um inferorum crucia­tus promerui; & quid exiguum hoc, quod pa­tior, [Page 54] ad illas poenas?

3 Vestium ac men­sarum luxus, familiae, & supellectilis spendorem nimium, ac inanem pompam fuge.

4 Si quando super­biae spiritus obluctetur, sanctissimi illius viri humilis & humiliati sententiâ utaris: putre­dini dixi, pater meus es, mater mea, & soror mea, vermibus, Job 17.14. & addas, quid tur­ges saccus stercorum, terra & cinis?

5 Te tuáque bona opera latere ama, nisi [Page 55] quando velit Deus in suam gloriam, & Ec­clesiae commodum, te in publicum, prodire.

6 In officiis vilibus & abjectis, tuipsius & aliorum gratiâ, occupa­ri ne dedigneris.

7 Pronis auribus▪ monentem & corrigen­tem audi: neque facilè excusationem obtrude.

8 Mortem, Judici­um, Inferos, saepè, saepi­ùs cogita: hae de pictae in animo tabulae te tibi representant. Vesperi id ages commodius: le­stus ipse sepulchri, [Page 56] somnus mortis quaedam imago est.

9 Ea quae ad tui commendationem fa­ciunt omninò sile: cave, nè quid de te rebusque tuis vendites, jactites, ostentes. Naturae dotes, virtutem, eruditionem, avorum ceras, & fumo­sas imagines. Quid ha­bes, quod non accepi­sti? 1 Cor. 4.7. si autem acceperis, quid, quasi de tuo, gloriaris? Ho­mo vanissime, obline te tuo luto. Pulvis es, & in pulverem revertêris, Gen. 3.19. peccatum [Page 57] solum opus est tuum: hîc habes, unde pudore afficiaris, non unde effe­raris.

10 Oculos submissos tene: terram aliquando aspice, & te illius inutile pondus, existima.

11 Cum per caemi­terium iter facis: haec (inquies) nobis homi­nibus constituta est do­mus: eò igitur omnes imus & insolescimus?

12 Neminem ex in­imicitia torvè contuere, aut morde verbulo, aut gestu quovis offende. Est mansuetudo humi­litatis [Page 58] aut partus, aut soror.

13 Aliorum judicio rectae rationi consenta­neo, facilè cedito. Noli altum sapere, ne sis pru­dens apud temetipsum, Rom. 12.16. locum cae­teris honoratiorē com­modioremve sponte deferto: cum tenuibus, pauperioribus, lubens, volens versator. Car­ceres, domiciliaque ae­grotorum, & pauperum ad benefaciendum illis frequens adito.

14 Porrò, non tan­tum te ipsum omnium [Page 59] ultimum, ac miserri­mum reputato: Sed exteriùs pro tali te habe: & si ab aliis ita habearis, ne tristeris, sed potius gaude. Iac. 1.10.

15 Denique si quan­do insolentius animum inflari sentias, tumorem hac cogitatione depo­nito. Quid fui, Domine, quid sum, quid ero? Fui nihil, nihil adhuc sum, & fortè ero pejus nihilo. Fui conceptus in originali peccato, sum plenus peccato actuali, &, nisi resipis­cam & Evangelio cre­dam [Page 60] condemnandus ero paenâ gehennali, Marc. 1.15. Marc. 16.16. Luc. 13.5. Fui certè sperma faetidum, sum saccus stercorum, ero esca vermium. Sic fui, ut in illo statu permanens, damnari non possem; sic sum ut propter de­merita mea, sine merito tuo, salvari non possim; sic ero, ut aeternum vel culpa mea damner, vel gratiâ tuâ salver. Quid fuerim, scio, nimirum pessimus; quid sim, nescio, nisi àte illumi­ner, quid ero, aequè [Page 61] ignoro, nisi à spiritu tuo certior factus fuero. Tu quod fui, Domine, ig­nosce; quod sum, cor­rige; quod ero, dirige: daque ut semper haec sapiam, & de me humil­limè sentiam.

Actus Modestiae. CAP. 9.

MOdestia, humili­tatis germana aut filia, decentiam, compo­sitionemque totius cor­poris curae habet. Vestes tibi, velim, nec sordeant, nec nimis resplendeant: [Page 62] sit incessus inartificio­sus, at non levis. Gestus istiusmodi quem ratio praescribat. Caput ere­ctum, modicè inflexum, frons aperta, non cape­rata: oculi non super­ciliosi, non errabundi, n [...]spiam malè defixi: labia nec nimium pres­sa, nec faedè diducta▪ vox mascula, sonus nonnihil fractior, sermo purus, simplex, innoxi­us; manus nihil comi­cum aut histrionicum agant, absint & scurriles gesticulatiunculae. In his quid pecces temet saepè [Page 63] roga, adde & fidum Censorem: ferè enim hic quisque caecus est. Modestiae autem stude­bis etiam privatim & cùm solus es, alioquin in publicum▪ veniens impinges nulli negotio, Ita modeste in cubiculo & sine arbitris dege, ac si oculi omnium te vi­derent.

Actus Patientiae. CAP. 10.

1 TEmporum injurias, frigus, aestum, plu­vias, naturae incommo­da, [Page 64] sitim, famem, perfer non gravatè. Propter peccata tua magna & multa quae admisisti, millies istis graviora mala es promeritus: id si cogites, feras priora leviùs.

2 Morbos etiam quantumvis acerbos, ac diuturnos, tanquam do­na de numinis manu accepta, exosculare: beneficium est quod maleficium arbitraris. Id noverat qui olim dixit, Domine hîc ure, hic seca, ut saltem aeter­nùm parcas.

[Page 65]3 Si itaque longo & gravi morbo afflictus motu impatientiae agi­teris, animum tituban­tem ita sustenta. sustine, anime mî, qui te flagel­lat, pater est amantis­simus; qui urit & secat, medicus est sapientis­simus; jam meliùs & meliùs tecum erit: qui hîc urit, posteà parcet. Ignis hic vitia excoquit, & splendorem auget. Adhaec, cogita Christum in cruce patientem, & cum eo tot Martyres: si compateris, correg­nabis.

[Page 66]4 Si quid praetereà calumniarum, aut inju­riarum in te ab aliis congestum, conjectum­que fuerit, obdura; & non solùm forti animo perfer, verum etiam constanti.

5 In istis omnibus, quaecunque causae exti­terint malorum, sile: vel queri minimùm, impatientis est animi. Cave ne maturam, cae­lum elementa, homines ipsos accuses. Nemo tibi erit nocentior, quàm tuipse, si non feras. Justus est Dominus, & [Page 67] recta judicia ejus.

6 Si nihil interim consolationum, ne spi­ritualium quidem, tibi affundi sentis, si purum [...]putum fel propinetur, exorbe; atque ita lo­quere, neque fas, neque bonum est accipere pa­nem filiorum, & dare canibus; micas quidem cadentes catelli edunt; at ego non ita vixi, ut vel micam habere pos­sim.

7 Hic tu mihi vide, ne in istis molestiis ex re­bus creatis, praetermisso creatore, consolatiun­culam [Page 68] putidiùs emendi­ces, nec mediis in hunc finem utaris illicitis.

8 Continget non rarò, ut cum maximè piùs, ac probus esse velis: pluri­ma, & plurimi oblucten­tur, etiam ogganniant, & allatrent: ne tu propte­rea vel latum unguem ab officio, institutove deflecte: injurias, ne commemora aliis, imò ipse obliviscere.

9 Si amici, si paren­tes ipsi destituant, dic, audus nudum Jesum sequar, dicamque post­hac confidentius, Pater, [Page 69] qui es in Coelis, sanctifi­cetur nomen tuum, &c. & cum Davide, pater meus, & mater mea de­relinquunt me, sed Je­hovah recipiet me, Psal. 27.10. & illud scito fore ut extremis his diebus instent tempora molesta, & omnes qui volunt piè vivere in Christo Jesu, persecu­tionem patientur, 2 Tim. 3.12.

10 In fidei, ac Religi­onis causâ, si te aliquid pati tempora, & res co­gant; carceres, & mor­tem ipsam ne timeas, [Page 70] sed potiùs cum Aposto­lis gaudeas, quoniam dignus habitus es pro nomine Jesu contume­liâ affici, Acts 5.41. & mori cum Paulo, si ne­cesse fuerit, sis paratus, Act. 21.13.

Actus Christianae abdica­tionis rerum tempo­ralium Christi causâ. CAP. 11.

1 URgente neces­sitate opes dese­re, ut in communi fide­lium inopia, in persecu­tionum [Page 71] fervido, & fu­renti aestu, vel si nimius sit divitiarum amor, tan­tus nimirum, ut vel ab­jiciendae sint divitiae, aut amittendus sit Christus, Act. 4.32, 34, 35. Hebr. 10.34. Matth. 19.21. & si hoc feceris, meriti ta­men opinio longissimè absit; dixit Apostolus Paulus, quae mihi fue­runt lucra, haec arbitra­tus sum propter Chri­stum detrimenta. Om­nia arbitror ut stercora, ut Christum lucrifaci­am, & inveniar in illo non habens meam ju­stitiam, [Page 72] quae ex lege est, sed illam quae ex fide est Christi, illam quae ex Deo est, justitiam in fide, Phil. 3.7, &c.

2 Erues omnem pra­vam opum appetitio­nem, honorem mun­danum contemnes, imò ipsa amicorum, rerum­que terrenarum solatia respues, si te à fide Chri­sti, & à virtutis studio revocent.

3 Si bonorum om­nium erogationem & dimissionem Religio non postulaverit; cu­ras tamen superfluas, [Page 73] rerum, quae ad hanc vi­tam pertinent modera­bere.

4 Avaritiam, quae ab Apostolo Idolatria vo­catur, Col. 3.5. odi, ac fuge. Radix omnium malorum est pecuniae cupiditas, quam qui­dam appetentes, aber­raverunt à side, & seip­sos transfixerunt dolo­ribus multis. Tu au­tem, haec fuge: Sectare verò justitiam, pieta­tem, fidem, charita­tem, patientiam, man­suetudinem, 1 Tim. 6.10, 11.

[Page 74]3 Divitiae si affluant, noli cor apponere: ita regius psaltes imperat, Psal. 62.10. opum tua­rum Dominus esto, non tu earum mancipium.

4 Ita esto animo compositus pati egesta­tem magis, & mortem, quàm fraude aut pecca­to quovis opes conge­rere: itemque vel im­peria ipsa, si haberes, derelinquere, si coelum vocat, imperatve.

5 In dapsili prandio aut caena, si epulum nuptiarum, justorum funebrium, aliáque so­lenni [Page 75] causâ apparave­ris, certam eduliorum partem repone, quod Christo praebeas, pau­peribus, aegris praeser­tim domi jacentibus, vel in carcere, aut aliâ angustiâ positis.

6 Si opes suppetant, in pauperes aliquid quotidiè distribue, Foe­neratur Deo qui dat pauperi, Prov. 19.17. petenti igitur stipem tu statim commodato: eos velim inprimis tibi es­se commendatos, quos aut necessitas ad saeda flagitia compellit, aut [Page 76] ingenuitas à stipe cor­roganda avocat. Si ni­hil habes, quod des, at bona saltem verba red­dito. Dominus est, qui ex donis à se tibi datis, denarium, vel obolum, vel frustulum panis, vel aliquantulum potûs, re­petit. Liberos, famu­los, ancillas, ita loqui jubebis; Pater, Here, Christus pro foribus stat, eleemosynam pe­tit, stipem filii ipsi fe­rant, ita olim misereri condoceantur: E cu­jusvis diei lucro, & è quovis contractu par­tem [Page 77] aliquam demere, quam indigentibus nu­meres, si hoc possis, val­dè pium est. Quidam hoc faciunt, quos si imi­tere, beatus eris.

7 Hoc in pauperes officium nec moriens negliges: testamento, ex aliqua parte saltem, tuorum bonorum hae­redem Christum scri­be: ita mercedem in Coelis habebis.

Actus Justitiae. CAP. 12.

1 JUstitiam exerce, & loquere veritatem ex animo tuo. Ne lin­guâ tuâ obtrectes, nec proximo tuo malum facias; si jures proximo in damnum tuum, non tamen muta.

2 Suum cuique tri­bue; neminem laede; quod tibi non vis fieri, alteri nè feceris: omnia quaecunque vis ut homi­nes faciant tibi, & tu fa­cito illis, Mat. 7.12.

[Page 79]3 Quod debes ex­olve, aliena redde, ca­ve ne pauperum mer­cedem durus apud te retineas: detestabile est coram Domino, Levit. 19.13.

4 Non habebis in sacculo diversa ponde­ra, majus & minus, nec erit in domo tuâ modi­us major & minor: pon­dus habebis justum & verum, & modius ae­qualis & verus erit tibi, ut multo vivas tempo­re super terram, quam Dominus Deus tuus de­derit tibi; abominatur [Page 80] enim Dominus Deus tuus eum, qui facit haec, & aversatur omnem in­justitiam, Deuter. 25.13, &c.

5 Ne sis ingratus: agnosce & profitere, à quo & quanta accepe­ris beneficia: simulque declara studium prae­standi benefactoribus tuis mutua officia ho­nesta, tibique possibi­lia.

6 Impium ne justi­fices, & judicium ne pervertas, neque in ali­cujus personam affectu nimiae dilectionis incli­nes: [Page 81] non accipies mu­nera, quia munera ex­caecant oculos sapien­tum, & mutant verba justorum. Deut. 16.19. Concordiam serva, & commune bonum pro­priis emolumentis prae­pone.

Actus Obedientiae. CAP. 13.

1 MAjorum tuo­rum, Pastorum praecipuè vocem, ut divinum oraculum au­dito: [Page 82] illis, & cum Ma­gistratibus, tum paren­tibus observantiam prae­stato; eorum dictis obediens esto, Facies quodcunque dixerint, qui praesunt loco, quem elegerit Dominus, Deut. 17.10.

2 Leges Reipublicae, aut communitatis, in qua vivis, exactè & con­stanter observato. Om­nis anima potestatibus sublimioribus subdita sit, Rom. 13.1.

3 Si sis filius-fami­lias, si servus, superio­rum nutus attendito, [Page 83] imperata mox exequi­tor.

4 Si à jussis abhorres obtemperato, nisi rem malè praecipi liqueat; ubi enim mandatum voluntati divinae con­trarium est, Obedire oportet Deo magis, quàm hominibus, Act. 5.29.

5 Si justa imperan­tur, licèt dura sint, con­coque, & peragito.

6 Obedito autem sine morâ, & integrè.

Actus Castitatis. CAP. 14.

1 INgentem pudicitiae amorem in te exci­tabis, impudicitiae verò grave odium.

2 Removendae omni studio omnes luxuriae occasiones. Averte ocu­los à formosulis, in mu­lieres ne contorqueto, nè defigito illos: Aures & ora obscaenitati, & scurrilitati duplici serâ occludito: ab impuden­tioribus jocis, & gesti­culationibus [Page 85] abstineto. impudicos socios, & noxias familiaritates cane pejùs & angue defugito. Cum solus es, nè libidini deditus sis; noli peccare, Deus videt. Cuticulam ne curato: Vestes mol­les, pocula, & lautae mensae corporis, ani­mique mollitiem, ac libidinem creant. Loca periculosa, otium, libros obscaenos, incaestas ima­gines & tabellas, las­civa theatra, tripudia inverecunda, execrator. Verissimum hîc istud, [Page 86] qui fugit Venerem, fugat.

3 In pia cogitatione obdormiscito: cum ex­pergisceris, si quae oc­cursent faeda phantas­mata, fortiter excutito: Jesum tuum inclamato: animum aliò magno ni­su convertito.

4 Similiter si per diem recursent ejusmo­di imagines, aut sug­gestiones, obsistito pre­ce & obfirmatione a­nimi. Cogita praesenti­am Dei, & Angelorum, crucem Christi, mortem tuam, judicium, Inferos: [Page 87] his clavis importuna­rum cogitationum cla­vos extrude.

5 Animae maculas saepius eluito, si te pec­cato carnis pollueris, confitere, cum Davide, praevaricationes tuas Domino. Psalm. 32.5. Nathanem quendam fidum & prudentem delige, qui te resipiscen­tem consoletur, & di­cat, transtulit Domi­nus peccatum tuum, non morieris, 2 Sam. 12.13.

6 Vade, noli amplius peccare. Peccanti medi­cina [Page 88] confessio, at tu pro virili tentationis princi­piis obsta. Cùm itaque primum, concitatis ad rebellionem appetitio­nibus, hostem adesse senseris: jam hic tibi omnis admovenda ma­china, aut periisti: ser­pens iste ubi primùm ingredi licuit, progre­ditur, seque totum in­sinuat. Ergo statim vires omnes colligendae: nas­centem ut Hydram suf­foces, aut extinguas, mentem aliò avoca, di­vinam opem advoca, ut priùs monui: Ac­cinge [Page 89] te ad aliquod o­pus grave, honestum & utile, ne te daemon prae­occupet.

7 Obsecro te, per misericordiam Dei, ut exhibeas corpus tuum hostiam viventem, san­ctam, beneplacentem Deo, Rom. 12.1. Nè facias membra Jesu Christi membra mere­tricis: corpus tuū debet esse templum spiritus sancti; emptus es pretio, pretioso nempe, san­guine Christi; glorifica Deum in corpore tuo, & in spiritu tuo, quae [Page 90] sunt Dei. Egregiè de hac re disserit Sanctus Paulus, 1 Cor. 6.

Actiones Temperantiae. CAP. 15.

1 QUantitatem ci­borum saluti coporis necessariam, & saluti animae non offici­cientem accipe, in co­mestione aestum & ni­miam aviditatem co­hibe. Quemadmodum medicamenta, sic ali­menta sume.

2 Sobrius esto, & [Page 91] vigilato; adversarius tuus, Diabolus, tanquam leo rugiens, circuit, quae­rens quem devoret. 1 Pet. 5.8. Attende tibi­ipsi, ne fortè gravetur cor tuum crapulâ & ebrietate, & curis vitae hujus, & repentina in te superveniat dies Do­mini. Luc. 21.34. Vae tibi si consurgas manè ad ebrietatem sectan­dam, & potandum us­que ad vesperam. Vae tibi, qui es fortis ad bi­bendum, Es. 5.11.22. Te itaque jubeo, & per tremendum diem ju­dicii [Page 92] te adjuro, ut quan­tùm possis, ebrietatis malum, auxiliante Do­mino, fugias. Ebriosi unà cum fornicariis, idololatris, adulteris, mollibus, masculorum concubitoribus, furi­bus, avaris, maledi­cis, rapacibus, à regno Dei excluduntur, 1 Cor. 6.9, 10.

3 Ne cervisiam, vel alium potum inebrian­tem praebeas alteri us­que ad ebrietatem. Vae tibi, si hoc agas: hic accommodari potest illa similitudo prophe­tae [Page 93] loquentis de judicio Chaldaeorum, Habac. 2.15, 16. Bibe tu quoque, at calix dexterae Do­mini ad te convertetur, & vomitus ignominiae erit super gloriam tuam.

4 Quamvis adjura­tus fueris per nomina magna, vel chara, vel si praemiis aut poenis in­ducaris ad pocula su­perflua evacuanda, ne consentias.

5 Non solum ab imitatione, sed etiam à consortio potatorum abstinere debes: secun­dum [Page 94] illud Apostoli: si quis, cum frater nomi­netur, sit ebriosus, cum ejusmodi ne edatis qui­dem, 1 Cor. 5.11. Si Ec­clesia tam negligens est, ut publicè peccan­tem, nec resipiscentem, non excludat; si cesset magistratus sontes gla­dio ferire, privatus quis­que ab impudenter peccantium consuetu­dine sibi temperet, ne aut alienis flagitiis fa­vere videatur, aut a­lieno crimine comma­culetur, maximè si re­sipiscentiae spes nulla supersit.

[Page 95]6 Sufficiens sit tibi prae­terito vitae tempore, quae libent Gentibus, per­petrâsse, incedendo in lasciviis, cupiditatibus, vinolentiis, commessa­tionibus, compotati­onibus, & nefariis si­mulachrorum cultibus: —Omnium finis immi­net. Esto temperans, & sobrius ad preces, 1 Pet. 4.3, 4, 7.

7 Adjuro te per Christum animadver­tere quae dico, Domi­nus autem det tibi in­tellectum in omnibus, 1 Thess. 5.27. 2 Tim. 2.7.

[Page 96]Deus te per omnia Sanctificet, ut sis animo & corpore inculpatus, & talis inveniaris in ad­ventu Domini, cùm ve­niens ad judicium red­det unicuique secun­dùm opera sua.

Dominus te servet in regnum suum coeleste: cui gloria in secula se­culorum. Amen.