[Page] NEWYDDION MAWR oddiwrth y Ser, NEU ALMANACC
Am y Flwyddyn o oedran Y Byd, 5644. Crist, 1695.
Ac amryw o Athrawiaethau Cyfleus ynddo.
Yn dangos;
- 1 Gair Duw at y Gofidus, neu gysur i'r clâf.
- 2 Edifeirwch oferddŷn, yn ddêg o benhillion.
- 3 Y ffigurau rhifyddiaeth, o un i ddêg cant o filoedd.
- 4 Y nodau Cyffredinol am y Flwŷddŷn.
- 5 Dechreu, a diwedd y Tympau cyfraith.
- 6 Y Diffygiadau a fyddant ar yr Haul a'r Lleuad.
- 7 Meddwl a deunŷdd nodau a Geiriau fywedyddiaeth.
- 8 Cyffredinol farnedigaeth am y flwŷddŷn.
- 9 Esponiad dalennau 'r misoedd, a'u deunŷdd.
- 10 Dyddiau'r misoedd yn ffigurau.
- 11 Dyddiau'r wŷthnos yn gyflawn eiriau.
- 12 Y Dyddiau gwŷlion, a'r dyddiau hynod.
- 13 Symmudiad yr Arwŷddion yn y Corph, etc.
- 14 Codiad, a machludiad yr Haul bôb dŷdd.
- 15 Newid, llawnlloned, a chwarteri'r Lleuad.
- 16 Sywedyddol farnedigaeth am y misoedd.
- 17 Newidiad y Tywŷdd yn gywiraf ag a galler.
Ac amrŷw o bethau eraill ymheuthŷn.
Yr unfed arbymtheg, O Wneuthuriad THOMAS JONES.
AT Y DARLLENNYDD.
TRwŷ fawr drugaredd yr Hôll Alluog Dduw, Rwi etto yn ym symmud a'r wŷneb y ddaiar; ac (i dduw y bo'r diolch) [...] Lawer jachach y Leni nac oeddwn y llynedd; Etto nid wif [...]liach chwaith; Os bydda bŷw i yscrifennu attoch y flwŷddŷn nessaf▪ gobeithio a gallaf yno roddi i chwi gyfrif o'm Cyflawn jachîad; ac o [...] [...]ôllddoluriau a ymgyfarfodasant ynof ar unwaith; ac yno ni bŷdd [...] [...]dol gannech fy môd Cyhŷd yn Glâf. Gallaf ddywedŷd gy [...] [...]afŷdd, Dâ ŷw i mi fy nghystuddio, fel a dyscwn dy ddeddfa [...] [...]yn fy'dghystuddio yr oeddwn yn Cyfeiliorni, Psal. 119. 6. [...]1. Gwŷn ei fŷd y dŷn a Geryddo Duw; am hynnŷ n [...] ddiystyra gerŷdd yr Hôll Alluog, Jôb 5. 7. Fy náb (medd Solomon) na ddirmyga gerŷdd yr Arglwŷdd ac na flina ar ei gosbedigaeth êf; canŷs y néb a fyddo Duw yn ei garu, efe a'i [...]rydda megis a ceryddo Tâd ei fab a fo amwŷl ganddo, Di rebion, 3. 11, 12. Yr wifi (medd Duw) yn argyoeddi, yn Ceryddu y Sawl yr wŷf yn ei garu, am hynnŷ bydde. Duwiolserch gennit, ac edifarhâ, Datcuddiad, 3. 19. Fy mâ [...] (medd▪ St. Paul) na ddirmyga gerŷdd yr Arglwŷdd, ac na dd [...]galona pan i'th argyoedder ganddo; Canŷs y máb y mae y [...] Arglwŷdd yn ei garu, y mae yn ei geryddu; ac yn fflangell [...] pób mab a dderbynnio êf. Os goddefwch gerŷdd, y mae Duw yn ymddwŷn tuagattoch megis tuagat feibion; Canŷs pa fa [...] sŷdd yr hwn nid ŷw ei dâd yn ei geryddu. Etto os heb gerŷd [...] yr ydŷch (o'r hwn y mae pawb yn gyfranog) yno plant ordder [...] ydŷch ac nid gwir feibion. Heblaw hynnŷ ni a gawsom dada [...] Cnawdol i'n ceryddu, ac ni a'u parchasom; Onid llawer gwedd eiddiach i ni berchi ein Tâd ysprydol a bŷw yn dragywŷd [...] Ein Tâdau Cnawdol dros ychydig ddyddiau a'n ceryddent [...] gwelent hwŷ yn dda, ond ein Tâd nefal er llesâd i ni a'n [...] dda fel a byddon gyfranogion o'i sancteiddrwŷdd êf. Et [...] [...] welir un cerŷdd dros yr amser presennol yn hyfrŷd, [...] anhyfrŷd; ond g [...] edi hynnŷ y mae yn rhoi heddychol ffrw [...] cyfiawnder i rhai [...]ŷ wedi eu cynefino agêf; o herwŷ [...] paham Cyfodwch i fynu y dwŷlo a Laesasant, a'r Glinia [...] a ymollyngasant. Hebreaid y 12. benod, ar adnodau, 5, 6, 7, [...] 9, 10, 11, 12.
Edifeirwch ofer-ddyn.
Yspysiad yr holl Ffigurau yn y llyfr hwn, a mwy.
- 1 Un
- 2 Dau
- 3 Tri
- 4 Pedwar
- 5 Pumb
- 6 Chwech
- 7 Saith
- 8 Wŷth
- 9 Naw
- 10 Dêg
- 11 Unarddeg
- 12 Deuddeg
- 13 Triarddeg
- 14 Pedwararddeg
- 15 Pymtheg
- 16 Unarbymtheg
- 17 Dauarbymtheg
- 18 Triarbymtheg
- 19 Pedwar arbymtheg
- 20 Ugain
- 21 Unarugain
- 22 Dauarugain
- 23 Triarugain
- 24 Pedwararugain
- 25 Pumparugain
- 26 Chwecharugain
- 27 Saitharugain
- 28 Wŷtharugain
- 29 Nawarugain
- 30 Degarugain
- 31 Unarddegarugain
- 32 Deuddegarugain
- 33 Triarddegarugain
- 34 Pedwararddeg arugain
- 35 Pymthegarugain.
- 36 Unarbymtheg arugain
- 37 Dauarbymtheg arugain
- 38 Triarbymtheg arugain
- 39 Pedwararbymtheg arugain
- 40 Deugain
- 41 Un a deugain
- 42 Dau a deugain
- 43 Trî a deugain
- 44 Pedwar a deugain
- 45 Pump a deugain
- 46 Chwêch a deugain
- 47 Saith a deugain
- 48 Wŷth a deugain
- 49 Naw a deugain
- 50 Dêg a deugain
- 51 Unarddêg a deugain
- 52 Deuddeg a deugain
- 53 Triarddêg a deugain
- 54 Pedwararddeg a deugain
- 55 Pymtheg a deugain
- 56 Unarbymtheg a deugain
- 57 Dauarbymtheg a deugain
- 58 Trîarbymtheg a deugain
- 59 Pedwar arbymtheg a deugain
- 60 Trî ugain
- 62 Trî ugain, a dau
- 73 Trî ugain, a thriarddêg
- 84 Pedwar ugain, a phedwar
- 97 Cant onid trî
- 100 Cant
- 110 Cant, a dêg
- 120 Cant ag ugain
- 230 Dau cant a degarugain
- 450 Pedwar cant, a hanner
- 600 Chwe-chant
- 860 Wŷth gant, a thri ugain
- 1000 Mîl
- 1760 Mîl, saith gant, a thriugain
- 10000 Mŷrdd, neu dêg mîl
- 100000 Rhiallu, neu can mîl
- 1000000 Buna, neu dêg can mîl.
- Y nodau Cyffredinol, am y Flwŷddŷn 1695.
- Y Prîf neu'r euraid Rifedi, ŷw. 5
- Y Serrit, neu'r Epact, ŷw. 25
- Llythyren y Sûl ŷw. F
Dechreu, a Diwedd y Tympau Cyfraith, yn Llundain yn y flwŷddŷn, 1695.
Tymp Elian sŷ 'n dechreu Jonawr 23. Diweddu Chwefror. 12
Tymp y Pasc sŷn 'n dechreu Ebrill 10. diweddu Mai y 6 dŷdd.
Tymp y Drindod sŷn dechreu Mai 24. diweddu Mehefin 12.
Tymp Mihangel, dechreu Hydref 23. diweddu Tachwedd 28.
Y Diffygiadau yn y Flwyddyn, 1695.
Y Diffŷg cyntaf a fŷdd ar y Lleuad, y 18 dŷdd o fai, ynghylch dêg y boreu; ni welir mono yma, gan fod y lleuad dan y ddaiar.
Yr Ail diffŷg a fŷdd ar yr Haul; y dŷdd cyntaf o fihefin, ynghŷlch 5 o'r prŷdnawn, ni bŷdd hwnnw ond go fychan, a gellir gweled pêth o hono ynghymru os bŷdd yr Awyr yn ddi gymmylau.
Y Trydŷdd a fŷdd ar y Lleuad, y 10 dŷdd o dachwedd, ynghŷlch 8 or nos, ni bŷdd hwnnw ond bychan; os bŷdd yr Awŷr yn Eglur ceir ei weled ynghymru.
Y pedwaredd (ar diweddaf y Leni) a fŷdd ar yr Haul, y 26 dŷdd o Dachwedd, ynghŷlch saith y boreu, ni bŷdd hwnnw ond bychan, ac ni welir mono gyda ni o blegid ei fod cŷn codi Haul.
Meddwl a Deunydd y nodau, a'r geiriau Sywedyddiaeth yn y llyfr hwn.
I. Yn gyntaf am y Planedau.
PAn greodd Duw y Bŷd, efe a wnaeth yr haul ar Lleuad, a 5. o sêr gwibiog eraill (a elwir Planedau. 2 Brenhinoedd, [...] 5) ac a'u gosododd yn y ffurfafen. Genesis, 1 14, etc.
2. Gelwir y planedau yn sêr gwibiog, am eu bôb bôb amser yn ymsymŷd o'r naill fan i'r llall; yr haul ar lleuad a symŷdant bôd amser yr unffordd neu Rhag eu blaen; y 5 planedau eraill a symŷdant yn amla yr un ffordd ar haul, a hynnŷ a elwir Rhagflaenawl chwimiad y planedau: Weithiau symŷdant yn wrthwŷnebol ir haul, a hynnŷ a elwir gwrthrediad y planedau
[Page 6] 3 Y planedau hefŷd a nodir, ac a elwir (yn gymraeg) fel a canlŷn, ☉ Haul, ☽ Lleuad, ♂ Mawrth, ☿ Mercher, ♃ Jou ♀ Gwener, ♄ Sadwrn
4. O herwŷdd fòd pôb un o'r planedau yn Arglwŷddiaethu, sêf yn Rheoli rhŷw ddŷdd a'u gilŷdd o'r wŷthnos; Am hynnŷ gelwîr pôb planed yr un henw a'r dŷdd a fô dan ei Llyfodraeth; ac fellu y dyddiau a Gawsant eu henwau oddiwrth y planedau.
5. I brifio fôd y sêr (dan dduw) yn Llyfodraethu 'r Bŷd, Darllennwch, Genesis, 1 18. Barnwŷr, 5 20. Job, 38 31. Baruch, 6 60.
6 Y planedau ♄ a ♂ sŷdd ddrŵg eu natur; ac am hynnŷ gelwir hwŷnt planedau eilwgaidd. Y planedau ♃ a ♀ sŷdd ddâ eu natur; ac am hynnŷ gelwir hwŷnt planedau Tegwaidd. Y planedau ☉ ☽ a ☿ sŷdd Rysymol eu natur, ac am hynnŷ ni wnânt (mewn ffordd sywedyddiaeth) na llawer o ddâ, na llawer o ddrŵg; a pheth bynnag a ddigwŷddo o'u herwŷdd, ni pheru ond amser bŷrr
II. Am yr Arwyddion.
1. Y Rhan hwnnw or wŷbren lle y mae yr haul ar Lleuad, (a'r planedau eraill) yn ymsymmŷd ynddo a elwir cŷlch y planedau
2 Cŷlch y planedau a Ranwŷd yn 12 o rannau cyffredinol, a rhannau hynnŷ a elwir Arwŷddion.
3 Pôb un o'r Arwŷddion hynnŷ a Ranwŷd drachefen yn 30 o rannau cyffredinol, a rhannau hynnŷ a elwir graddau.
4 Pôb un or graddau hynnŷ a ranwŷd drachefen yn 60 o rannau cyffredinol, a rhannau hynnŷ a elwir mynudiau
5 Pôb un o'r mynudiau hynnŷ a Ranywŷd drachefen yn 60 o rannau cyffredinol, a rhannau hynny a elwir Eiliaid
6 Cyfrififf rhai mae un or eiliadau hynnŷ, sŷ gymesurol i filltir fuseredig ar y ddaiar, neu 1760 o Lathenni, o dair Troedfedd bôb llathen
7 Yr Arwŷddion (a soniais am danŷnt uchod) a nodir, ac a henwir (yn gymraeg) fel hŷn. ♈ Hwrdd, ♉ Tarw, ♊ Gefeillion, ♋ crangc, ♌ Llew, ♍ Morwŷn, ♎ Mantol, ♏ sarph, ♐ saethŷdd, ♑ Gafr, ♒ Defewr, ♓ Pŷsc
8 Yr achos paham a rhoddwŷd yr henwau hynnŷ ar yr Arwŷddion, [Page 7] ŷw. O blegŷd i'r hên sywedyddion gŷnt graffu yn yr Arwŷddion hynnŷ, dyrrau o sêr, a'u Gosodiad megis lluniau yr ynifeiliaid a'r creaduniaid a henwais uchod: Sêf yn y Rhan hwnw o'r wŷbren a elwir Arwŷdd yr hwrdd, canffoddasant dwr o sêr a'u gosodiad megis llun Hwrdd. Yn y Rhan hwnw o'r wŷbren a elwir arwŷdd y Tarw, yspiasant dwr o sêr megis llun Tarw, ac yn y Rhan a elwir gafr, Twr megis llun gafr; ac fellu am y lleill oll mewn Trefn
III. Am y Tremiadau.
1 PAn fo'r planedau (wrth ymsymmŷd o'r manbwŷgilidd) yn hŷn a hŷn o bellter a henwaf isod oddiwrth eu gilŷdd; cyfrifir eu bôd mewn golygiad y naill i'r llall; ac wrth hynnŷ yn rhoddi natur a chryfder y naill i'r llall: A hynnŷ a elwir Tremiadau 'r planedau
2 Mae pump mâth o dremiadau ymhlith y planedau, a'r Tremiadau hynnŷ a nodir, ac a elwir (yn gymraeg) fel hŷn: ☌ Cyswllt, ⚹ Chweran, □ Pedrogledd, △ Trifliad, ☍ Cyferbynniad.
3 Pan fo dwŷ o'r planedau yn yr un Arwŷdd, ac yn yr un Grâdd o'r arwŷdd, cyfrifir eu bôd mewn cyswllt, a nodir hynnŷ fel hŷn ☌
4 Pan fo dwŷ or planedau o fewn hŷd dau o'r arwŷddion iw gilŷdd, (hynnŷ ŷw un o chweched ran cŷlch y. planedau) cyfrifir eu bôd mewn chweran dremiad, a nodir hynnŷ sel hŷn ⚹
5 Pan fo dwŷ o'r planedau o fewn hŷd Trî o'r Arwŷddiôn iw gilŷdd (hynnŷ ŷw un o bedwaredd ran cŷlch y pladedau) cyfrifir eu bôd mewn pedrogledd dremiad iw gilŷdd, a nodir hynnŷ fel hŷn □
6 Pan fo dwŷ o'r planedau o fewn hŷd pedwar o'r Arwŷddion iw gilŷdd (hynnŷ ŷw un o drydŷdd Ran cŷlch y planedau) cysrifir eu bôd mewn Trifliad dremiad iw gilŷdd, a nodir hynnŷ fel hŷn △
7 pan fo dwŷ o'r planedau o fewn hŷd chwech o'r Arwŷddion iw gilŷdd, (hynnŷ iw hanner cŷlch y planedau (sef ar gyfer eu gilŷdd, neu cymhelled ac y gallont fôd oddiwrth eu gilŷdd, fel ag y bo'r naill yn codi yn y dwŷrain, pan fo 'r llall yn machludo yn y Gorllewŷn; dywedir eu bôd mewn cyferbynniad dremmiad, a nodir hynnŷ fel hŷn, ☍
IV. Am y Tri nodau.
1 HEblaw 'r planedau ar Arwŷddion, i mae Tri o nodau eraill, a gwneir deunŷdd o honŷnt ynghelfyddŷd sywedyddiaeth; a'r nodau hynnŷ a nodir, ac a elwir yn (Gymraeg) fel hŷn, ☊ pen y ddraig, ☋ cynffon y ddraig, ♁ Lwcran
2 Nid ŷw pen y ddraig, a chynffon y ddraig, ddim arall ond y mannau hynnŷ o'r wŷbren lle bo'r haul ar lleuad yn cael eu diffygiadau ynddŷnt; a'r mannau hynnŷ a nodir fel hŷn, ☊ ☋
3 Nid ŷw y Lwcran, ond rhŷw nôd a ddyfeisiodd yr hên sywedyddion gŷnt, i gyflawni'r gelfyddŷd; ar nod hwn a geisi [...] wrth bellter y Lleuad oddiwrth yr haul; ac a'i, nodir fel hŷn, ♁
V. Am yr Addurnau.
1 NID ŷw addurnau ddim arall ond y ffigŷrau mawrion a fo yn cynwŷs ynddŷnt y 12 Arwŷddion, ar 7 blanedau, a'r 3 nodau eraill
2 Yr addurnau hynnŷ a osodir mewn Almanaccau, (ac mewn llyfrau sywedyddiaeth eraill) i farnu wrthŷnt y pethau a ddisgwilier wrth gwrs y planedau
3 Ni waeth pa un ai crynnion, ai hirion, ai pedwar onglog a fo 'r addurnau hynnŷ, am y bônt wedi eu Rhannu yn 12 o Rannau
4 Y 12 o Rannau a fô ym mhôb addurn, a elwir Tai yr addurn; ar Tai hynnŷ a elwir yn gyffredinol dan enw, y cyntaf, yr ail: y Trydŷdd; y pedwaredd, y pumed, y chweched: y feithfed; yr wŷthfad; y nawfed; y degfed; yr unfed ar ddêg; a'r deuddegfed
5 Am y bo llê ir arwŷddion a'r planedau, a'r 3 nodau eraill yn y drefn a digwŷddont mewn Addurn, nid rhaid eu dai yr Addurn mor bod bob un or un faint: yn enwedig pan wneler yr Addurnau gynhwŷsaf ag a galler, eisieu ehengach Llê iw goso [...].
VI. Am dai y Planedau.
1 OBlegyŷd fod pob un o'r planedau mewn mwŷ gwrŷm a chryfder yn y naill arwŷdd nac yn y llall, sef pan fo planed mewn arwŷdd o'i natur ei hun, cyfrifir ei bod yn ei Thŷ ei hun, ac yn gryfach yr ams [...]r hwnnw na phan fo hî [Page 9] mewn arwŷdd a fo gwrthwŷnebol o natur iddi
2 Tŷ yr Haul ŷw ♌: Tŷ y Lleuad ŷw ♋: Tai Mawrth ŷw ♈ a ♏: Tai ☿ ŷw ♊ a ♍: Tai ♃ ŷw ♐ a ♓: Tai ♀ ŷw ♎ a ♉: Tai ♄ ŷw ♒ a ♑.
3 pa dŷ bynnag o'r Addurn a digwŷddo ♌ ynddo, cyfrifir fod yr haul yn arglwŷddiaethu y Tŷ hwnnw o'r addurn. A pha dŷ bynnag a digwŷddo ♋ ynndo; cyfrifir fod y Lleuad yn arglwŷddesu y Tŷ hwnnw; a pha le bynnag a digwŷdde yr arwŷddion ♈ a ♏ mewn addurn, cyfrifir fod y blaned Mawrth yn arglwŷdd o'r mannau neu'r Tai hynnŷ o'r addurn: ac fellu am y planedau erail oll yn yr un drefn
Yr achos paham y Rhoddir y nodau ar lawr yn lle 'r cy [...]lawn eiriau (am henwau'r arwŷddion, a'r planedau, etc) ŷw er mwŷn fod y nodau yn cymerŷd llai o lê na'r geiriau
Nid ar feder dysgu i chwi sywedyddiaeth a gyrais yr athrawiath fer hon attoch; ond er dysgu i chwi ddŷall Almanaccau, ac os gwelwch yn ddâ gymerŷd ychydig boen i ddysgu dŷall yr ychydig bethau hŷn, bŷdd difyrrach genŷch ddarllain fy Almanac y leni a blynyddoedd eraill
An aml y cewch yn fy Almanaccau eiriau dieithrol; heblaw y rhain a yspysais i chwi ymma
Esponiad dalennau 'r misoedd, a'u deunydd.
Y Flwŷddŷn a ranwŷd yn 12 o fisoedd, ac i bob mis o honŷnt i mae dau du dalen yn perthŷn; ar tu dalen cyntaf o'r ddau (neu'r nesaf at y llaw aswŷf) a ranwŷd yn saith o golofnau neu resau
1 Y golofn gyntaf (neu nesaf at y llaw aswŷf) sŷ 'n dangos dyddiau'r mîs, yn eglur ffigurau
2 Yr ail golofn sŷ 'n dangos dyddiau 'r wŷthnos yn gyf [...]wn eiriau; ac lle y caffoch fwŷ na henw'r dŷdd yn y golofn hono, darllenwch gyferbŷn a hynnŷ yn y drydedd golofn, ac yno cewch feddwl y peth, (megis yn hŷn o esamplau) gyferbŷn ar 13 dŷdd o Jonawr, ar ol y gair sul, gwelwch, y; 1 yn yr un golofn; a chyferbŷn a hynnŷ yn y drydedd golofn gwelwch, gwedir ystwŷll; hynnŷ sŷ 'n dangos i chwi mae'r [Page 10] 13 dŷdd o Jonawr y Leni ŷw 'r sul cyntaf ar ol yr ystwŷll A chyferbŷn ar 3 dŷdd o chwefror ar ol y gair sul cewch yr' yn yr un golofn; ac yn y drydedd golofn gyferbŷn a hynnŷ Cewch y gair ynŷd: hynnŷ sy 'n dangos i chwi mae 'r. 3 dŷdd o fîs Chwefror y Leni ŷw Sul yr ynŷd
3 Y drydedd golofn sŷ 'n dangos y dyddiau gwŷlion, ar dyddiau hynod; y dyddiau gwŷlion a brintwŷd a llythyrennau duach a mwŷ na'r lleill, fel a gwelwch gyferbŷn a'r 1. 6 ar 25 o ddyddiau Jonawr Lythyrennau duon mawr, yn dangos i chwi fôd dŷdd Calan, a dŷdd ystwŷll, a Dŷdd Paul, neu Troead St Paul, yn orchymmŷnedig iw cadw yn wŷlion. Ond am y dyddiau hynod, y rhain a osodais i Lenwi 'r drydŷdd golofn ymhôb mîs, mwŷaf achos a wnaeth i mi eu rhoddi ar lawr ŷw er mwŷn llenwi 'r papur, o blegid fod rhai yn chwanog i wrwgnach pan welont lanherchi noethion yn fy llyfrau; ond mae yn hôff gan rai yn y wlâd gofio wrchŷnt y prŷd a daw eu gwŷlmabsanctau; oblegid y sul nesaf ar ol dŷdd y sanct a cadwir y gwŷlmabsanct ymhlwŷf yr eglwŷs a fo o'r un enw ar sanct hwnnw. Pan fo mwŷ nag un or dyddiau hynod hynnŷ yn perthŷn i'r un dŷdd or mîs, nid ellais yma ósod ond un o honŷn gyferbŷn ar dŷdd y bont yn perthŷn iddo, gosodais y lleill mewn manau eraill yn yr un golofn, gan osod wrth eu Troed y Efigurau a fo yn arwŷddo y dŷdd o'r mîs a berthyno iddŷnt; megîs yn hyn o esamplau: Gyferbŷn ar 8 dŷd o Jonawr yn y drydedd golofn gwelwch 13 Erbin: a chyferbŷn a'r 9 dŷdd yn yr un golofn gwelwch 13 Cydeŷrn; a chyferbŷn ar 11 dŷdd gwelwch 13 Saeran, yn dangos i chwi fod pôd un or tri seinctiau hynnŷ yn perthŷn ir 13 dŷdd o fis Jonawr.
Drachefen, gyferbŷn ar 9 dŷdd o Ebrill, gwelwch (yn y drydedd golofn) Croeshoelwŷd Crist, yn dangos i chwi fod dŷdd gwener y croglith ar y nawfed dŷdd o Ebrill y flwŷddŷ [...] a eroeshoelwŷd Crist. A chyferbŷn ar 11 dŷdd o Ebril gwelwch ail gyfodiad Crist, yn dangos fôd sul y Pasc y flwŷddŷn y croes-hoelwŷd Crist, ar yr 11 dŷdd o Ebrill.
4. Y bedwaredd golofn sŷ 'n dangos symmudiad yr Arwŷddion ynghorph dŷn ac anifail, y Ffigurau sŷ 'n dangos yr awr or dŷdd yr eiff yr arwŷdd or naill aulod i'r llall. B sŷ [Page 11] 'n arwŷddo boreu, N. sŷ 'n arwŷddo nôs, neu brŷdnawn. Me gis yn hŷn o esamplau, gyferbŷn ar 3 dŷdd o Jonawr gwelwch yn y bedwaredd golofn 10 B ac yn canlŷn hynnŷ, gliniau a garrau; yn dangos i chwi fôd yr arwŷdd y Trydŷdd dŷdd o Jonawr ar ddêg ar y Gloch y boreu yn dyfod i'r Gliniau ar garrau; ac yn aros yno hŷd ddêg y boreu y pumed dŷdd; ar y cyfrŷw amser mae yr arwŷdd drachefen yn ymado ar gliniau ar garau, ac yn myned i'r coesau, ac yn Tarrio yn y coesautan ddêg y boreu y seithfed dŷdd, ac fellu ar ddêg y boreu y seithfed dŷdd mae 'r arwŷdd yn myned i'r Traed: Ac ar dri ar y Gloch o brŷdnawn y nawfed dŷdd mae 'r arwŷdd yn ymado ar Traed, ac yn myned i'r pen ar wŷneb; ac fellu mae yn ddigon hawdd i chwi ddŷall ymha le y bo 'r arwŷdd y dŷdd a fynoch drwŷr flwŷddŷn, ar awr a fŷnoch o'r dŷdd.
A phan gaffoch y man a bo 'r arwŷdd ynddo, gochelwch gweirio anifail pan fo 'r arwŷdd yn yr arphed, na gollwng gwaed ar ddŷn nac anifail pan fo 'r arwŷdd yn yr Aelod a gollyngoch waed o hono; o herwŷdd fôd yr arwŷdd yn Cydlifo sûg a lleithder y corph i'r aelod a bo ynddo, ac yn peryglu pydru 'r aelod a dorer neu a friwer pan fo'r arwŷ dd ynddo.
5 Y bumed golofn, neu'r hon sŷ tan O. ll. sŷ 'n dangos oed y lleuad, lle y gweloch y nôd hwn )(; mae yn dangos i chwi fôd y lleuad yn newid ar y dŷdd o'r mîs a fo gyferbŷn ar nôd hwnw. Lle a gweloch y nod hwn ☽. mae yn arwŷddo fôd y lleuad yn un chwarter oed. Lle y Gweloch y nod hwn O. mae yn dangos fod y lleuad yn llawn-lloned y dŷdd or mîs a fo ar gyfer y nod. Ac llê a gweloch y nod hwn ☽. m [...] yn nodi fod y lleuad yn dri chwarter oed y dŷdd ar ei gyfer.
Y bummed golofn hon sŷ ddeunyddiol i gynorthwŷo cael yr amser o ben llanw 'r môr (o ddeutu Cymru) fel a dangosaf i chwi ar ol dalennau 'r mîsoedd tua diwedd yr Almanac hwn. Os mynech wŷbod y [...]wr o newid, ac oed y lleuad, hynnŷ a gewch dan henwr mîs ar gwrr ucha'r ddalen
6 Y chweched golofn tan H C. sŷ 'n dangos yr awr ar munŷd o godiad yr haul beunŷdd, gyferbŷn ar dŷdd a fynoch cewch yr awr tan H: ar munŷd tan C
7 Y seithfed golofn tan H M. sŷ 'n dangos machludiad yr haul bob dŷdd; gyferbŷn ar dŷdd a fynoch cewch yr awr tan H ar munŷd tan M
Cyffelybiad y Flwyddyn, 1695. i'r Flwyddyn, 1665.
Cŷn i mi ddechreu ystyried yr hên ffordd o farnu am y flwŷddŷn ni fedrai attal mom llaw oddiwrth yscrifennu pêth ynghŷlch rhyfeddol osodiad y Planedau a'u Tremiadau yn mîs Rhagfŷr, 1694. ni bŷ 'r nefoedd yn yr un drefn ag i mae y gaeaf ymma er y gaeaf o flaen y Cornwŷd a'r Tân yn Llundain. Nid oes ond ychydig ragor rhwng Golygiad y nefoedd y gauaf hwn ar gauaf hwnw, fel a dangesaf i chwi isod
- ☌ ♄ ♂ ♐ 27 Tachwedd 12
- ☌ ♄ ♀ ♐ 28 Tachwedd 18
- ☌ ♂ ♀ ♑ 7 Tachwedd 27
- ☌ ♄ ☉ ♑ 1 Rhagfŷr 11
- ☌ ♄ ☿ ♑ 1 Rhagfŷr 16
- ☌ ♃ ♂ ♑ 24 Rhagfŷr 17
- ☌ ☉ ☿ ♑ 13 Rhagfŷr 23
- ☌ ♃ ☿ ♑ 28 Jonawr 1
- ☌ ♃ ☉ ♑ 29 Jonawr 8
- ☌ ♂ ☿ ♒ 13 Jonawr 10
- ☌ ♂ ☿ ♐ 12 Tâchwedd 8
- ☌ ♄ ☿ ♑ 3 Tachwedd 24
- ☌ ♄ ♂ ♑ 5 Rhagfŷr 9
- ☌ ♄ ☿ ♑ 5 Rhagfŷr 10
- ☌ ☉ ☿ ♑ 1 Rhagfŷr 12
- ☌ ♄ ☉ ♑ 6 Rhagfŷr 16
- ☌ ♀ ☿ ♐ 26 Rhagfŷr 16
- ☌ ♄ ☿ ♑ 7 Rhagfŷr 24
- ☌ ♂ ☉ ♑ 28 Jonawr 7
- ☌ ♄ ☿ ♑ 9 Jônawr 11
- ☌ ♂ ♀ ♒ 4 Jonawr 15
- ☌ ☉ ♀ ♒ 14 Jonawr 23
Yn niwedd ŷ flwŷddŷn o oed Jesu, 1664, ac yn nechreu 'r flwŷddŷn, 1665, Gwelwch fôd dêg o gysylltiadau rhwng y planedau mewn llai na dau fîs o amser, a saith o'r Cysylltiadau hynnŷ yn Arwŷdd yr Afr
Yn niwedd y Flwŷddŷn o oed Jesu 1694, ac yn nechreu y Flwŷddŷn 1695, gwelwch nad oes lai na deuddeg o gysylltiadau rhwng y planedau newn ychydig mwŷ na dau fîs o amser, ac wŷth or cysylltiadau hynnŷ yn Arwŷdd yr Afr
Hefŷd yn mîs Rhagfŷr yn y Flwŷddŷn 1664, yr oedd yr holl blanedau yn Arwŷdd yr Afr. Ac yn mîs Rhagfŷr yn y Flwŷddŷn 1694, i mae chwech o'r planedau yn arwŷdd yr afr, sef y Cwbl onid ♃
[Page 13] Rwŷfi'n Cofio yn hysbŷs y pethau a ddigwŷddasant yn y Flwŷddŷn 1665, a'r Flwŷddŷn 1666, a'r ol Cymaint o gysylltiadau rhwng y planedau, a chyfarfod yr hôll blanedau yn Arwŷdd yr Afr: ac er mwŷn dwŷn ar gôf i chwithef, yscrifennais attoch fel a Canlŷn.
1 Ar ddêchreu mîs Rhagfŷr, yn y Flwŷddŷn 1664, ymddangosodd seren gynffonog i drigolion gogledd Lloeger, 'Roedd hono yn ymddangos ynghŷlch dwŷ awr Cŷn dŷdd, ynghŷlch y fan lle bydde'r haul naw ar y gloch y boreu; a chynffon hîr iddi yn ffaglu tua'r Gorllewŷn
2 Yr un hono, neu un arall debŷg iddi a ymddangosodd ar yr un amser i drigolion Holand, Ffraingc, a'r Ittal; ac oddiwrthŷnt hwŷ i roedd hî yn sefŷll tua'r deheu, ac yn ffaglu tua'r gorllewŷn
3 Y pedwaredd dŷdd o fîs Rhagfŷr 1664, ymddângosodd (i drigolion deheubarth Lloeger) seren ffaglog, a'i chynffon ynghŷlch 6 llâth o hŷd wrth dŷb y golwg; ac yn ffaglu tua'r gogledd
4 Y degfed dŷdd o fîs Rhagfŷr 1664, ymddangosodd seren gynffonog i drigolion Dulŷn yn y Werddon, ac yn arwŷdd y fantol
5 Yr 20 dŷdd o fîs Rhagfŷr 1664, ymddangosodd seren gynffonog, yn Arwŷdd y Tarw, yn agos i'r Twr-tewtws; y feren hono a welid ar ddechreunos, ac a ymddangosodd i bawb drwŷ'r deŷrnas (Lawer o nosweithiau) ar a alleu fyned dros y Rhiniog iw hedrŷch. Mi a welais hono fy hun yn fynŷch, a'i chynffon oedd yn llydan ac yn dew, megis brîg ysgŷb o fanadl neu fedw
6 Yn mis Ebrill 1665, ymddangosodd seren gynffonog arall, (i drigolion Llundain) yn arwŷdd yr Hwrdd, a'i Chynffon oedd yn saith grâdd o hŷn
Y pethau a ddigwyddasant ar ol y ser Cynffonog hynny
1 YN gyntaf, ar ddiwedd y Flwŷddŷn 1664, ni by dim Tywŷdd tebŷg i dywŷdd gauaf, ond Têg, Sŷch, Tawel a chlaiar iawn, o ddechreu mîs hydref î ddiwedd mîs Rhagfyr
[Page 14] 2 Ar ddechreu mîs Jonawr yn y Elwŷddŷn 1665, syrthiodd yn dywŷdd caled iawn o rew ac eira mawr, ac a barhaodd fellu hŷd ddiwedd mîs Mawrth; yn enwedig y 12 13 ar 14 o ddyddiau mîs Mawrth syrthiod eira marw iawn, ac o herwŷdd maînt oedd yr eira ac oered y Tywŷdd, llawer o gymry a gollasant eu bywŷd wrth geisio myned adref o ffair wrecsam yr amser hwnnw
3 Ynghŷlch dechreu mis Ebrill yn y Flwŷddŷn 1665 (drwŷ wrês yr Haul heb ddim gwlaw) toddodd y rhew ar eira, ac ni bŷ dim gwlaw i sôn am dano o fîs medi yn y Flwŷddŷn 1664 i fîs gorphênaf yn y Flwŷddŷn 1665: Ac o herwŷdd hynnŷ bu prinder mawr o borfa, a gwair, ac o ydau gwanwŷn, sêf haidd, Ceirch, Pŷs, etc. Yn y Flwŷddŷn 1665
4 Ynghŷlch y 25 dŷdd o Ebrill, yn y Flwŷddŷn 1665, dechreuodd y Cornwŷd darddu allan yn Llundain, ac y barhaodd yno yn agos i Flwŷddŷn o amser, y prŷd a bŷ farw o hono yn Lundain 98596, sêf pedwar ugain o filoedd, a daunaw o filoedd, a phum Cant, a phedwar ugain, ac unarbymtheg o bobl: ac heblaw hynnŷ bu farw llawer mwŷ o'r Cornwŷd ymhôb sîr trwŷ'r deŷrnas hon yn y Flwŷddŷn 1665, yn enwedig y rhai a ffoasant o Lundain rhag ofn y dolur.
5 Yn y rhâf yn y Flwŷddŷn 1665, bŷ ymladdfa fawr ar y môr rhwng Brenin Lloeger a gwŷr Holand, a Lladdwŷd rhwng y ddwŷ blaid ynghŷlch, 40000. sef Deugain mîl o wŷr.
6 Y Dŷdd cyntaf o fîs medi yn y Flwŷddŷn 1666, Ennynnodd Tân yn Llundain, a hwnnw mewn padwar dŷdd, a phedair nôs o amser a losgodd bedwar ugain a saith o blwŷfŷdd, a chymaint o dai ac a safai mewn tair milltir o gwmpas.
Os Trwŷ natur cyswllt y planedau y daw sêr cynffonog ondodid gwelîr rhai yn y gaeaf hwn; Etto nid ŷw hyspŷs i nêb ond ir hollalluog dduw pa brŷd yr ymddangosant; O blegid efe yn unig a wŷr yr amser i geryddu y bobl bechadurus, ac iw rhybŷddîo ymlaenllaw drwŷ arwŷddion o'r nefoedd
[Page 15] Ni ymddangosodd sêr cynffonog un amser heb ddigwŷdd rhŷw aflwŷdd (neu gospedigaeth duw) yn fŷan ar eu hôl, Y sêr a yrwŷd i wneuthŷr eu Swŷddau, ydŷnt yn ufudd, Baruch, 6 60. T rhai a Lafuria y ddaiar a alarant, Canŷs eu hâd a ddifethir gan folldod, a thrwŷ seren ofnadwŷ, 11 Esdras 15 13 Y Tân a ddaeth allan o'i ddigter, 15 23. Gwae'r bŷd a rha [...] a drigant ynddo, canŷs y Cleddŷf a'u destrŷw hwŷnt sŷdd yn nesau, Adnod, 14, 15. Y sêr yn eu graddau a ymladdasant yn erbŷn sisera, Barnwŷr, 5 20
Pa brŷd bynnnag yr ymddangoso sêr cynffonnog, nag ofned neb ymonŷnt, ond ofned pawb yr hwn a 'u danfonodd i'n thybuddio i wellau ein buchedd
Fel hŷn a dywed yr Arglwŷdd, na ddyscwch ffordd y Cenhedloedd, ac nac ofnwch arwŷddion y nefoedd, canŷs y cenhedloedd a'u hofnant hwy, Jeremi, 10 2
Pa un bynnag a wnelo sêr Cynffonog ai ymddangos ai paidio y gauaf hwn, i mae Cymaint o gysylltiadau rhwng y Planedau (yn arwŷdd yr afr) yn addo Tywêdd caled, yn enwedig gan fôd natur yr arwŷdd hwnnw yn oer, ac yn sŷch. Byddwn Tebŷg i gael Tywŷdd sŷch, a Rhew mawr drôs hîr o amser, ond bŷdd tawel a distaw y rhan fynychaf. Ac ondodid cewch weled amser clwŷfus iawn yn y Flawŷddŷn 1695
Ar ol hŷn, rhaid ŷw ystyried yr hên ffordd o farnu am y Flwŷddŷn, sef wrth addurnau ar fynediád yr haul i'r arwŷddion pennigol, ac ar y diffygiadau, a newid y lleuad, a'i llawnllôned o'u deutu
Am y chwarter cyntaf o'r Flwŷddŷn 1695, gosodais yr addurnau a ganlŷn.
Obleg ŷd gael yma lê segur, dangosaf i chwi yr hên Ffigurau Rhifsyddiaeth, a arferid yn y Gymraeg, yn yr hên amser gŷnt. Cewc [...] y nodau wrth y Geiriau fel a Canlŷn
- Un
- 1.
- Dau
- 2.
- Tri
- 3.
- Pedwar
- 4.
- Pump
- 5.
- Chwech
- 6.
- Saith
- 7.
- Wyth
- 8.
- Maw
- 9.
- Deg
- 10.
| 1 | 2 | 3 | 4 |
| a | a | a | A.A |
| b | b | b | B |
| c | c | c | C |
| ch | ch | ch | [...] |
| d | d | d | d |
| dd | dd | dd | [...] |
| e | e | e | E.E |
| f | f | f | F |
| ff | ff | ff | [...]. [...] |
| g | g | g | G |
| h | h | h | H.H |
| i | i | i | I |
| k | k | k | K |
| l | l | l | L |
| ll | ll | ll | [...] |
| m | m | m | M.M |
| n | n | n | N |
| ng | ng | ng | [...] |
| o | o | o | O.O |
| p | p | p | P |
| q | q | q | Q |
| r | r | r | R |
| s | s | s | S.S |
| t | t | t | T.T |
| u | u | u | V.V |
| w | w | w | VV |
| x | x | x | X.X |
| y | y | y | Y.Y |
| z | z | z | Z.Z |
| & | & | & | &.& |
Addurnau am y chwarter cyntaf or Flwŷddŷn, 1695. yr hwn sŷ n dechreu yr, 11 dŷdd o fîs Rhagfŷr, 1694. ac yn diweddu y 10 dŷdd o fîs Mawrth, 1695.
| 1. | 2. | 3 | |
1. Tŷ ♋ 4, 45 ♁ ♋ 4, 45 | 1. Tŷ ♐ 13, 0 ♀ ♐ 20 00 ☊ ♐ 25 00 ☉ ♑ 0 0 ☿ ♑ 3 ℞ ♄ ♑ 5 2 ♂ ♑ 6 40 | 1. Tŷ ♉ 25 13 ☋ ♊ 24 00 | 1. ♂ ♄ ☽ ad △ ♃ ☌ ☿ a ☌ ♄ ☿ ad ☌ ♄ ☉ ad △ ♃ ☌ ♂ ♄ ♂ a △ ♃ ♂ ad ☌ ♄ |
| 2. Tŷ ♋ 25 9 | 2. Tŷ ♑ 14 26 ♁ ♒ 15 50 ☽ ♓ 2 50 | 2. Tŷ ♊ 25 35 ☽ ♋ 10 29 | |
3. Tŷ ♌ 11, 6 ♃ yn ♌ 26 30 | 3. Tŷ ♓ 4 46 | 3. Tŷ ♋ 11 27 | |
4. Tŷ ♌ 30 00 ♍ | 4. Tŷ ♈ 14 00 | 4. Tŷ ♋ 25 00 | |
| 5. Tŷ ♎ 3, 9 | 5. Tŷ ♉ 6 25 | 5. Tŷ ♌ 13 30 ♃ ♌ 25 54 ℞ | |
6. Tŷ ♏ 27, 17 ♀ yn ♐ 14 ☊ yn ♐ 25 ☉ ☽ ♐ 25 ♂ ♑ 3, 10 ♄ ♑ 4, 31 | 6. Tŷ ♉ 23 34 | 6. Tŷ ♍ 23 45 | 2 ☽ a ☍ ♃ ⚹ ☉ ☽ ad ⚹ ☿ ☉ ♄ ♂ ☿ ad ☌ ♂ ♄ ☉ △ ♃ ♀ ad △ ♃ ☉ a △ ♃ ☉ ad ☌ ☿ ⚹ ♄ |
7. Tŷ ♑ 4, 45 ☿ ♑ 8, ℞ | 7. Tŷ ♊ 13 00 ☋ ♊ 25 00 | 7. Tŷ ♏ 25 13 ♁ ♏ 25 13 ☿ ♐ 22 40 ℞ ☊ ♐ 24 00 | |
| 8. Tŷ ♑ 25, 9 | 8. Tŷ ♋ 14 26 ♃ ♌ 26 ℞ | 8. Tŷ ♐ 25 25 ♀ ♑ 2 50 ♄ ♑ 6 17 ☉ ♑ 10 29 | |
| 9. Tŷ ♒ 11, 6 | 9. Tŷ ♍ 4 46 | 9. Tŷ ♑ 11 27 ♂ ♑ 14 36 | |
| 10. Tŷ ♒ 30, 0 | 10. Tŷ ♎ 14 0 | 10. Tŷ ♑ 25 0 | 3 ☽ a ☍ ♀ ♄ ☽ ad ☍ ♂ ☿ a ☌ ☉ △ ♃ ad △ ♃ ♄ ad ☌ ♄ ☉ a ☌ ♄ ☉ ad ☌ ♂ ♂ a ☌ ♄ |
| 11. Tŷ ♈ 3, 9 | 11. Tŷ ♏ 6 25 | 11 Tŷ ♒ 13 30 | |
12 Tŷ ♉ 27 17 ☋ ♊ 25, | 12 Tŷ ♏ 23 34 | 12 Tŷ ♓ 23 45 ♈ | |
♄ yn grŷf: 19 ♂ yn grŷf: 8 ♃ yn grŷf. 6 ☿ yn gref 2 ☉ yn grŷf. 1 ♀ yn wan 3 ☽ yn wan 8 ♁ yn grŷf: 4 | ♂ yn grŷf 11 ♄ yn grŷf 10 ☽ yn gref 9 ♀ yn gref 4 ☉ yn grŷf 3 [...] yn wan 2 ☿ yn wan 5 ♁ yn grŷf 8 | ☽ yn gref 13 ♂ yn grŷf 7 ♄ yn grŷf 4 ♃ yn grŷf 3 ♀ cymhedrol ☉ yn wan 1 ♉ yn wan 19 ♁ yn grŷf 4 | 123 ♄ yn grŷf 33 ♂ yn grŷf 26 ☽ yn gref 14 ♃ yn grŷf 7. ☉ yn grŷf 3 ♀ yn gref 1 ☿ yn wan [...] ♁ yn grŷf 16 |
JANAWR, 1695.
Lleuad yn newid y 5 Dŷdd, ynghŷlch 2 y boreu, Un chwarter oed y 12 Dŷdd, ar bedwar y boreu. Llawnlleuad yr 20 Dŷdd, ynghŷlch naw y boreu; Tri chwarter oed y 27 Dŷdd, ynghŷlch unarddeg o nôs. | ||||||||
| D. | Dyddie wŷth | dyddie gwŷl a hynod | Symud arwŷd. | o ll | h | c | h | m |
| 1 | Mawrth, | DYdd Calan | 10 B Morddw | 3 | 8 | 1 | 3 | 59 |
| 2 | Mercher, | Bodfan | morddwŷd | 4 | 8 | 0 | 4 | 00 |
| 3 | Dŷdd Jou | 1. Dyfrŷdog | 10 B Gliniau | 5 | 7 | 58 | 4 | 2 |
| 4 | Gwener | 13. Elian | a Garrau | 6 | 7 | 57 | 4 | 3 |
| 5 | Sadwrw | Seimon | 10 B coesau | )( | 7 | 56 | 4 | 4 |
| 6 | Sul | Dydd Ystwyll | coesau | 1 | 7 | 55 | 4 | 5 |
| 7 | Dydd Llun | Cêd. | 10 B Traed | 2 | 7 | 54 | 4 | 6 |
| 8 | Mawrth | 13 Erbîn | Traed | 3 | 7 | 53 | 4 | 7 |
| 9 | mercher | 13 cydeŷrn | 3 N y Pen | 4 | 7 | 52 | 4 | 8 |
| 10 | Dŷdd Jou | Lucian | ar Wŷneb | 5 | 7 | 51 | 4 | 9 |
| 11 | Gwener | 13 Saeran | 11 N Gwddw | 6 | 7 | 50 | 4 | 10 |
| 12 | Sadwrn | Llwchaearn | yn y Gwddw | ☽ | 7 | 48 | 4 | 12 |
| 13 | Sul y I | Gwedi'r yftwŷll | yn y Gwddw | 1 | 7 | 47 | 4 | 13 |
| 14 | Dŷdd Llun | Ilari. Felix | 10 Bysgwŷdd | 2 | 7 | 45 | 4 | 15 |
| 15 | Mawrth | Morŷs | a Breichiau | 3 | 7 | 43 | 4 | 17 |
| 16 | Mercher | Anthony | 11 N Bronne | 4 | 7 | 41 | 4 | 19 |
| 17 | Dŷdd Iou | 20 Fabîan | Bronnau | 5 | 7 | 40 | 4 | 20 |
| 18 | Gwener | Prisca | Brwŷden | 6 | 7 | 38 | 4 | 22 |
| 19 | Sadwrn | Ystan | 11 B y cefen | 7 | 7 | 36 | 4 | 24 |
| 20 | Sul y | Septuagesima | a'r Galon | 1 | 7 | 35 | 4 | 25 |
| 21 | Dŷdd Llun | Agnes | 10 N y Bol | ❍ | 7 | 33 | 4 | 27 |
| 22 | Mawrth | Finsent | ar Perfedd | 2 | 7 | 31 | 4 | 29 |
| 23 | Mercher | Elli. Tymp yn dechre | y cyllaf | 3 | 7 | 30 | 4 | 30 |
| 24 | Dŷdd Iou | cattwc | 7 B cluniau | 4 | 7 | 28 | 4 | 32 |
| 25 | Gwener | Troead St Paul | clunniau | 5 | 7 | 26 | 4 | 3 [...] |
| 26 | Sadwrn | 27 Ioan | 2 N Arphed | 6 | 7 | 24 | 4 | 3 [...] |
| 27 | Sul y | Sexagesima | Arphed | ☽ | 7 | 22 | 4 | 38 |
| 28 | Dŷdd Llun | 27 Aeron | 7 N Mordd. | 1 | 7 | 20 | 4 | 40 |
| 29 | Mawrth | Samuel | Morddwŷd | 2 | 7 | 18 | 4 | 42 |
| 30 | Mercher | Merthyr Charles I | 10 N Glinîe | 3 | 7 | 17 | 4 | 43 |
| 31 | Dŷdd Iou | Mihangel | a Garreu | 4 | 7 | 15 | 4 | 45 |
NID oes yn nalenau 'r mîsoedd mor digon o lê i yscrifenu y Tystiolaethau neu'r sywedyddawl achosion i gid or amrŷw farnedigaêthau, ac am hŷn gadewais rai o rhesymau hynnŷ heibio y leni; ond yn wîr cymerais yr un boen i chwilio meddwl pob addurn a phed faswn yn gosod yr amrŷw achosion wrth bôb barnedigaeth: Ac heblaw hynnŷ rwi [...]n dŷall fod llawer or cymrŷ yn ddiflas ganddŷnt ddarlain geiriau dieithrol, ac nid ellir yspysu mor achosion iddŷnt ond yn y geiriau cledion sy'n perthŷn i'r gelfyddŷd. 1. Yr addurn cyntaf (sef tan 1) a osodwŷd ar y diffŷg a fŷdd ar yr haul y 6 dŷdd o Ragfŷr, 1694 Ei ganol ef a fŷdd ynghŷlch hanner awr wedi 4 or prŷdnawn; ar y Cyfamser hwnw gosodwŷd yr addurn hwn Mae'r diffŷg hwn yn bygwth afiechŷd i adar gwŷlltion, a [...] yn peryglu bŷwŷd y bobl drwŷ glefŷd disymmwth a fwŷtao'r fath adar. Mae'r diffŷg hwn hefŷd (Trwŷ yr amrŷw dystiolaethau a fedrwn fynegi i chwi yma ped fae digon o le iw hyscrifennu) yn dangos a bŷdd doluriau yn aml ar bobl ac anifeiliaid mawr a mân, ac ar y cŵn ar cathod, a morwolaeth a dinistriad mawr ar Anifeiliaid a defaid a môch y Gauaf hwn, a hynnŷ a ddigwŷdd yn hytraf yn Yspaen a Hyngari, a phêth yn neheubarth y deŷrnas hon. Bŷdd Gelynnion lloeger yn brysur iawn (er ei bôd yn amser gaeaf) ar eu dyreidi, ac a Ruthrant am ben y mîlwŷr a'r meirch lle y bont yn gauafu. Ceiff Brenin Ffraingc hefŷd naill ai colled fawr ai clefŷd (yn mîs Rhagfŷr, 1694) neu ondodid bob un or ddau. Ni bŷdd mor newŷdd hwnw yn lloeger, tan ddiwedd mîs Jonawr, 1695 |
| BYdd tebŷg i fôd yn oer iawn, ac yn rhewlŷd ar ddechreu'r mîs yma, ar gwynt yn uchel weithieu; tua chanol y mîs disgwiliwch eira mawr, yn enwêdig ar diroedd uchel: Tua'r llawnlloned bŷdd bêth lliniarach; ac o ddŷdd Bawl i ddiwedd y mîs, bŷdd tebŷg i fôd yn wyntiog ar gyrsieu; a Rhewlŷd ac oer iawn. |
CHWEFR OR, 1695.
Lleuad yn newid, y 3 dŷdd, ynghŷlch dau or prŷdnawn Un chwarter oed, y 10 dŷdd, ynghŷlch dêg o'r nôs Llawn lloned y 18 dŷdd, ynghŷlch un ar y gloch y boreu Tr [...] chwarter oed y 26 dŷdd, ynghŷlch 9 y boreu | ||||||||
| D. | dyddier wŷth | dyddie gwŷl a hynod | symud Arwŷd | o. ll | H | C | H | M |
| 1 | Gwener | [...] a [...]d | 10 [...] Coesau | [...] | [...] | 13 | 4 | 47 |
| 2 | Sadwrn | Gwyl Fair | yn y coesau | 6 | 7 | ii | 4 | 49 |
| 3 | Sul yr | ynyd | 11 n Traed | )( | 7 | 9 | 4 | 5i |
| 4 | Dŷdd llun | yr ynŷd | traed | 1 | 7 | 7 | 4 | 53 |
| 5 | Mawrth | ynŷd neu nôs ynŷd | traed | 2 | 7 | 5 | 4 | 55 |
| 6 | Mercher | y lludw | 1 b Pen | 3 | 7 | 3 | 4 | 57 |
| 7 | Dŷdd jou | 4 Dilwar | y pen, a'r | 4 | 7 | 1 | 4 | 59 |
| 8 | Gwener | Paul | wŷneb | 5 | 6 | 58 | 5 | 2 |
| 9 | Sadwrn | Einion frenin | Gwddwf | 6 | 6 | 56 | 5 | 4 |
| 10 | Sul y | Quinquagesima | 4 n ysgwŷdd | ☽ | 6 | 54 | 5 | 6 |
| 11 | Dŷdd llun | I Eiriol Escob | Breichiau | 1 | 6 | 52 | 5 | 8 |
| 12 | Mawrth | Tymp yn diweddu | a dwŷlo | 2 | 6 | 49 | 5 | ii |
| 13 | Mercher | nos Tynnu falent. | 6 b bronne | 3 | 6 | 47 | 5 | i3 |
| 14 | Dŷdd jou | dŷdd Falentein | bronnau | 4 | 6 | 45 | 5 | i5 |
| 15 | Gwener | 13 Dyfnog | 6 n Calon | 5 | 6 | 43 | 5 | i7 |
| 16 | Sadwrn | 3 Llywelŷn | a'r cefen | 6 | 6 | 41 | 5 | i9 |
| 17 | Sul y | Quadragesima | calon, cefen | 7 | 6 | 39 | 5 | 2i |
| 18 | Dŷdd llun | Y 13 dŷdd, 1689 cyhoeddwŷd Wiliam a Mary yn frenin a Bren [...]ines Lloeger | 5 by Bol | ❍ | 6 | 37 | 5 | 23 |
| 19 | Mawrth | noswŷl fatthias | ar perfedd | 1 | 6 | 35 | 5 | 25 |
| 20 | Mercher | Gwyl Matthias | 1 n Clunnie | 2 | 6 | 33 | 5 | 27 |
| 21 | Dŷdd jou | Rhŷwbeth | clunniau | 3 | 6 | 3i | 5 | 29 |
| 22 | Gwener | Tyfaelog | 8 n Arphed | 4 | 6 | 29 | 5 | 3i |
| 23 | Sadwrn | Augustin | Dirgelwch | 5 | 6 | 27 | 5 | 33 |
| 24 | Sul | Libio. Oswald | yn yr arphed | 6 | 6 | 25 | 5 | 35 |
| 25 | Dŷdd llun | Rhŷwbeth | 1 b mordd. | 7 | 6 | 23 | 5 | 37 |
| 26 | Mawrth | Tyfaelog | morddwŷd. | ☽ | 6 | 2i | 5 | 39 |
| 27 | Mercher | Augustin | 3 b Gliniau | 1 | 6 | i9 | 5 | 4i |
| 28 | Dŷdd jou | Libio. Oswald | a garrau | 2 | 6 | i7 | 5 | 43 |
2 YR ail Addurn (sef tan 2) a osodwŷd ar fynnediad yr haul i arwŷdd yr afr, 8 munŷd cyn 7 y boreu, yr 11 dŷdd o Ragfŷr, 1694. ar y cyfamser hwnw a dechreu y chwarter cyntaf o'r Flwŷddŷn, o blegŷd fôd yr haul y prŷd hwnw yn dechreu nesu attam, a'n dŷdd yn dechreu estŷn. A'r addurn hwn sŷ benaf i farnu wrtho am y chwarter cyntaf o'r Flwŷddŷn, 1695 Yn yr ail addurn hwn, mae'r holl blanedau onid jou yn y tŷ cyntaf ar ail, ♂ a ♄ ŷw 'r planedau cryfa yno, a ♃ arglwŷdd y tŷ cyntaf yn wan yn yr 8 tŷ, etc. mae hynnŷ yn dangos a bŷdd y bobl yn anesmwŷth, ac yn anfoddog iawn ac yn barod i ymrafaelio ynghŷlch gosod trethi, a diffŷg arian yn y Deŷrnas; Heblaw hynnŷ, bŷdd rhŷw genadon dirgel oddiwrth ein gelynion yn ein plîth, yn yspio gwall, ac yn dyfeisio pôb ffordd ddichellgar i'n gwahanu yn erbŷn ein gilŷdd. Bŷdd amser blîn ac hob mathar ddynion, a llawen a gais deuru anwîredd yn erbŷn eu brenin iw ddiddymu ef heb achos 3 Y trydŷdd addurn (sef tan 3) a osodwŷd ar y llawn-lleuad, ddau funŷd wedi un or prŷdnawn, yr 21 dŷdd o Ragfŷr, 1694. A hwn ŷw'r âddurn diweddaf am y chwarter cyntaf or Flwŷddŷn, 1695 Y planedau ♀ ☽ sŷ 'n arwŷddo 'r bobl gyffredinol yn yr addurn hwn. A chan fôd Gwener yn wan yn yr, 8 tŷ, mewn ☌ a sadwrn ar haûl, hynnŷ sŷ'n dangos a bŷdd marwolaeth fawr i ddynnion yn gynar or gwanwŷn neu yn gŷnt; drwŷ rŷw glefŷd gwŷllt a darddo allan mewn rhŷw fannau yn neheubarth y Deurnas, ac ni bŷdd pób man o'r gogledd yn diangol oddiwrtho chwaith; a rhai or bobl fwŷaf a syrthiant hefŷd. Gosodiad ♂ arglwŷddy 7 ty, yn y 9 ty, mewn ☍ ar ☽ yn y 3 ty; hynny sy'n dangos a ceiff lloeger golledion mawr ar y mor drwy Ladrad eu gelynion y gaeaf hwn |
| Y tywŷdd sŷ 'n parhau yn oer iawn, a Rhew yn aml; ac eira neu odwlaw cyn yr ail sul, ac yngŷlch y Trydŷdd sul hefŷd, bŷdd peth lliniarach tua diwedd y mîs |
MAWRTH, 1695.
Lleuad yn newid y 5 dŷdd, gwedi un y boreu Un chwarter ôed y i2 dŷdd, cŷn 6 or prŷdnawn Llawn-lleuad yr 20 dŷdd, ynghŷlch 3 or prŷdnawn Trî chwarter oed, y 27 dŷdd, wedi 3 or prŷdnawn | ||||||||
| D. | dyddier wŷth | dyddie gwŷl a hynod | symud Arwŷdd | o. ll | H | C | H | M |
| 1 | gwener | Gwyl Ddewi | 5 B Coesau | 3 | 5 | i5 | 5 | 45 |
| 2 | sadwrn | siad mawthwl | coesau | 4 | 6 | i4 | 5 | 46 |
| 3 | Sul y 4 | o'r grawŷs | 7 B Traed | 5 | 6 | i3 | 5 | 47 |
| 4 | Dŷdd llun | 3 noe fan ddewi | yn y traed | 6 | 6 | ii | 5 | 49 |
| 5 | mawrth | Caron | 10 B y pen | )( | 6 | 9 | 5 | 51 |
| 6 | mercher | 18 Edward | ar wŷneb | 1 | 6 | 8 | 5 | 52 |
| 7 | dŷdd jou | sannan, Thomas | 3 N Gwddwf | 2 | 6 | 6 | 5 | 54 |
| 8 | gwener | Philemon | gwddwf | 3 | 6 | 4 | 5 | 56 |
| 9 | sadwrn | cyhŷd dŷdd a nos | gwddwf | 4 | 6 | 2 | 5 | 58 |
| 10 | Sul y 5 | o'r grawŷs | 1 B ysgwŷdd | 5 | 6 | 0 | 6 | 0 |
| 11 | Dŷdd llun | 17 Padrig wŷddel | breichiau | 6 | 5 | 58 | 6 | 2 |
| 12 | mawrth | Gregory | 1 N Bronne | ☽ | 5 | 56 | 6 | 4 |
| 13 | mercher | Tudŷr, Edward | bronnau | 1 | 5 | 54 | 6 | 6 |
| 14 | Dŷdd jou | merthŷr Can dŷr | Dwŷfron | 2 | 5 | 52 | 6 | 8 |
| 15 | gwener | Wŷnebog | 1 B y cefen | 3 | 5 | 50 | 6 | io |
| 16 | sadwrn | cyfodiad Lazerus | ar galon | 4 | 5 | 48 | 6 | i2 |
| 17 | Sul y | Blodau | 1 N y Bol | 5 | 5 | 46 | 6 | i4 |
| 18 | Dŷdd llun | Joseph | y perfedd | 6 | 5 | 44 | 6 | i6 |
| 19 | mawrth | cymbrŷd | 11 N Cluniau | 7 | 5 | 42 | 6 | i8 |
| 20 | mercher | y Brâd | clunniau | ❍ | 5 | 40 | 6 | 20 |
| 21 | Dŷdd jou | Cablud | clunniau | 5 | 38 | 6 | 21 | |
| 22 | gwener | Croglith | 1 B Arphed | 2 | 5 | 36 | 6 | 24 |
| 23 | sadwrn | Godffri | dirgelwch | 3 | 5 | 34 | 6 | 26 |
| 24 | Sul y | Pasc | 6 B mordd | 4 | 5 | 32 | 6 | 28 |
| 25 | Dŷdd llun | Gwyl Fair | morddwŷd | 5 | 5 | 30 | 6 | 30 |
| 26 | mawrth | Y Pasc | 9 B Gliniau | 6 | 5 | 28 | 6 | 32 |
| 27 | mercher | Jo. Erem | a garrau | ☽ | 5 | 26 | 6 | 34 |
| 28 | Dŷdd jou | Gideon | 1 N coesau | 1 | 5 | 24 | 6 | 36 |
| 29 | gwener | 31 Balbina | yn y coesau | [...] | 5 | 22 | 6 | 38 |
| 30 | sadwrn | Guido | 4 N Traed | 3 | 5 | 20 | 6 | 40 |
| 31 | Sul y | Pasc buchan | yn y Traed | 4 | 5 | 18 | 6 | 42 |
1 Tŷ ♐ i2 i8 ♁ ♐ i2 i8 ☊ ♐ i2 i8 | i Tŷ ♎ 26 58 | 1 YR Addurn cyntaf (or ddau yma) a osodwŷd ar newid y lleuad, y 5 dŷdd o'r mîs hwn 7 munŷd wedi un y boreu: yr addurn hwn ŷw'r cyntaf am yr ail chwarter o'r Flwŷddŷn Y planedau ♄ a ♂ sŷ gryfa yn yr addurn hwn, a Jou a ☽ sy'n arwŷddo'r bobl gyffredin yma. Gosodiad jou yn wan yn yr 8 Tŷ, sŷ'n dangos y bŷdd marw llawer o bobl trwŷ Lygredigaeth y gwaed, a doluriau Poethion 2. Yr ail addurn (ar diweddaf o'r ddau yma) a osodwŷd ar ddyfodiad yr haul i arwŷdd yr hwrdd, y 10 dŷdd or mîs hwn; ynghŷlch haner awr wedi 8 y boreu; ar y cyfamser hwnw mae'r ail chwarter or Flwŷddŷn hon yn dechreu; a hwn ŷw'r addurn penaf i farnu wrtho am yr ail Chwarter ♄ a ♂ ŷw'r planedau cryfa yn yr addurn hwn hefŷd, a'u gosodiad tan y ddaiar mewn ⚹ iw gilŷdd; a ☿ a ♀ hefŷd tan y ddaiar yn y 6 tŷ, ar ☽ yn wan yn yr 8 tŷ, gyda ☋, a jou mewn gwrthrediad yn y 10 tŷ. Wrth hynnŷ, barnaf y bŷdd llawer yn glwŷfus yr ail chwarter hwn, ac amlach a marw merched na meibion, Bŷdd yr Anifeiliaid banwŷaid yn chwanog i erthylu. Ondodid datcuddir rhŷw gydfradwriaeth newŷdd Anwadal ac oer a fŷdd y tywŷdd y rhan fwŷaf o'r mîs hwn. A fŷch yn amla, heb fawr wlaw nac eira |
2 Tŷ ♑ i3 27 ♄ ♑ i3 27 | 2 tŷ ♏ 20 i6 ☊ ♐ 20 00 | |
3 Tŷ ♓ 3 29 ♂ ♓ i2 30 ☉ ☽ ♓ 25 0 ♀ ♈ 5 00 ☿ ♈ 8 00 | 3 tŷ ♐ 23 i5 ☉ ♑ i 0 ♄ ♑ i3 40 | |
| 4 Tŷ ♉ i3 | 4 tŷ ♒ 6 | |
| 5 Tŷ ♉ 5 38 | 5 tŷ ♓ ii 33 ♂ ♓ i6 0 ☉ ♈ 0 0 | |
| 6 Tŷ ♉ 22 58 | 6 tŷ ♈ 6 i4 ♀ ♈ ii 00 ☿ ♈ i6 00 | |
7 Ty ♊ i2 i8 ☋ ♊ 20 00 | 7 tŷ ♈ 26 58 | |
8 Tŷ ♋ i3 27 ♃ ♌ i7 ℞ | 8 tŷ ♉ 20 i6 ☽ ♊ 4 0 ☊ ♊ 20 0 | |
| 9 Tŷ ♍ 3 29 | 9 tŷ ♊ 23 i5 | |
| i0 Tŷ ♎ i3 | 10 tŷ ♌ 6 0 ♃ ♌ i7 ℞ | |
| ii Tŷ ♏ 5 38 | ii tŷ ♍ ii 33 | |
| i2 Tŷ ♏ 22 54 | i2 tŷ ♎ 6 i4 | |
♄ yn grŷf 22 ♂ yn grŷf i6 ☿ yn grŷf 9 ☉ yn grŷf 6 ♀ yn gref 5 ☽ yn gref 3 ♃ y [...] wan 3 ♁ yn grŷf i3 | ♄ yn grŷf 20 ♂ yn grŷf i3 ☿ yn grŷf ii ♃ yn grŷf 6 ☉ yn grŷf 3 ♀ yn gref 2 ☽ yn wan 2 ♁ yn grŷf 1 | |
☽ a ⚹ ♄ ☌ ♂ ☽ ad ☌ ♀ ☽ a ☌ ☉ ☿ a ☌ ♀ ☿ ad □ ♀ ad □ ♄ ♂ ad ⚹ | ☽ a ⚹ ☉ ☽ ad ⚹ ♀ ☿ a □ ♄ ☿ ad △ jou ♀ a □ ♄ △ ♃ ♂ a ⚹ ♄ |
EBRILL, 1695.
Lleuad yn newid y 3 dŷdd, cŷn un o'r prŷdnawn Un chwarter oed yr 11. dŷdd, ynghŷlch hanner dŷdd Llawn-lleuad y i dŷdd, ynghŷlch dau y boreu Trî chwarter oed y 26 dŷdd, ynghŷlch dêg or nôs | ||||||||
| D. | dyddier [...] | dyddie gwŷl a hynod | symud Arw yd | o. ll | H | [...] | H | M |
| 1 | dydd llun | Theodor | 11 N y pen | 5 | 5 | 17 | 6 | 43 |
| 2 | mawrth | aeth mair i'r aipht | yn y pen ar | 6 | 5 | 16 | 6 | 44 |
| 3 | mercher | Richard | wŷneb | ♓ | 5 | 1 | 6 | 46 |
| 4 | dŷdd jou | Tyrnog, Ambros | 1 B gwddw | 1 | 5 | 12 | 6 | 48 |
| 5 | gwener | Derfel | gwddwf | 2 | 5 | 10 | 6 | 50 |
| 6 | sadwrn | Llywelŷn | 9 B ysgwŷdd | 3 | 5 | 8 | 6 | 52 |
| 7 | Sul yr 2 | gwedir Pasc | Breichiau | 4 | 5 | 6 | 6 | 54 |
| 8 | dŷdd llun | mynediad Crist | 11 N brone | 5 | 5 | 4 | 6 | 56 |
| 9 | mawrth | croeshoelwŷd crist | bronnau | 6 | 5 | 2 | 6 | 58 |
| 10 | mercher | Tymp yn dechreu | bronnau | 7 | 5 | 0 | 7 | 0 |
| 11 | dŷdd jou | Ail gyfodiad crist | 9 B cefen | ☽ | 4 | 58 | 7 | 2 |
| 12 | gwener | 11 Coronwŷd ein | a'r galon | 1 | 4 | 56 | 7 | 4 |
| 13 | sadwrn | Brenin Wiliam | 9 N y Bol | 2 | 4 | 54 | 7 | 6 |
| 14 | Sul y 3 | gwedir Pasco | a'r perfedd | 3 | 4 | 52 | 7 | 8 |
| 15 | dŷdd llun | Oswald | yn y bol▪ | 4 | 4 | 50 | 7 | 10 |
| 16 | mawrth | Padard | 6 B clunie | 5 | 4 | 48 | 7 | 12 |
| 17 | mercher | 11 Coronwŷd ein | cluniau | 6 | 4 | 46 | 7 | 14 |
| 18 | dŷdd jou | Brenhines Mary | 11 B arphed | 7 | 4 | 44 | 7 | 16 |
| 19 | gwener | Alpheg | arphed | ❍ | 4 | 42 | 7 | 18 |
| 20 | ladwrn | 28 Fitalus | 1 N mordd | 1 | 4 | 40 | 7 | 20 |
| 21 | Sul y 4 | gwedi'r Pasc | morddwŷd | 2 | 4 | 38 | 7 | 22 |
| 22 | dŷdd llun | 21 Beuno Dyfnog | 4 N Glinie | 3 | 4 | 36 | 7 | 24 |
| 23 | mawrth | siorsyn. sais | glinniau | 4 | 4 | 34 | 7 | 26 |
| 24 | mercher | 30 Ganed y frenhin | 7 N coesau | 5 | 4 | 32 | 7 | 28 |
| 25 | dydd jou | Gooyl Fare | ccesau | 6 | 4 | 30 | 7 | 30 |
| 26 | gwener | 29 Pedro | 9 N traed | ☽ | 4 | 29 | 7 | 31 |
| 27 | sadwrn | 30 Cynnul | traed | 1 | 4 | 27 | 7 | 3 [...] |
| 28 | Sul yr | Erfŷnniad | traed | 2 | 4 | 25 | 7 | 3 [...] |
| 29 | dŷdd llun | yr Erfŷnniad | 2 B y pen | [...] | 4 | 23 | 7 | 3 [...] |
| 30 | mawrth | yr Erfynniad | a'r wŷneb | 4 | 4 | 21 | 7 | 3 [...] |
| 1. Tŷ ♍ 5 12 | YR Addurn hwn a osodwŷd ar y Llawn lleuad yr 20 dŷdd o fîs mawrth, un munŷd wedi 3 o'r prŷdnawn; ar hwn ŷw 'r Addurn diweddaf am yr ail chwarter o'r Flwŷddŷn ♄ a ♂ yw'r planedau crŷfa yn yr Addurn hwn, a sadwrn yn y 5 tŷ, mewn □ dremiad a ☉ a ☽ yn y 3 ar 9 o dai yr addurn, a Jou yn wan yn y 12 tŷ. mae hynnŷ yn dangos y bŷdd llawer yn darparu tua 'r môr, nid i Ryfela yn unig; Bŷdd y bôbl yn chwanogcach i dori tai nac i ymladd y Leni. A phawb yn dymuno heddwch; ond pa brŷd a byddwch dybycca iw gael, cewh hynnŷ tua diwedd y llyfr hwn. mwŷa peth a flina feddyliau y bobl Gyffredin y chwarter yma a fŷdd diweddarwch Tarddiad y ddaiar, a hynŷ a fŷdd yn bygwth dŷn ac anifail a phrinder ymborth erbŷn gauaf. Rhai o'r gwŷr mawr a fŷddant mewn helbul, a bŷdd rhŷw gynfigen neu ymryson rhwngddŷnt ar cyffredin Wrth y mîs hwn yn fy Almanac am y llynedd, yscrifenais a ceid newŷddion drŵg o'r môr ynghylch dechreu'r mîs hwnw, o golledion a geid drwŷ demhestlau o wŷnt uchel. Ac yn uniawn ar ddechreu mîs Ebrill y llynedd, daeth y gair i Loeger, ddryllio a suddo 16 o Longau Lloeger a Holand, a llâdd a boddi 1047, o wŷr, (mewn man a elwîr Giblitor wrth gwr eitha Yspaen) drwŷ demhestl o wŷnt a gwlaw, a mellt a thyranau, a ddechreuodd y dŷdd cyntaf o fis mawrth y llynedd (wrth ein cyfri ni) ac a barhâdd dri diwrnod |
| 2 Tŷ ♍ 26 4 ☽ ♎ 10 0 | |
| 3 Tŷ ♎ 21 5 | |
| 4. Tŷ ♏ 27 ☊ ♐ 19 0 | |
| 5. Tŷ ♑ 9 29 ♄ ♑ 14 0 | |
| 6 Tŷ ♒ 12 2 | |
| 7 Tŷ ♓ 5 12 ♁ ♓ 5 12 ♂ ♓ 25 0 | |
| 8. Tŷ ♓ 26 4 ☉ ♈ 10 0 | |
| 9 Tŷ ♈ 21 5 ♀ ♈ 24 0 ☿ ♈ 26 0 | |
| 10. Tŷ ♉ 27 ☋ II ♊ 19 | |
| 11 Tŷ ♋ 9 29 | |
| 12 Tŷ ♌ 12 2 ♃ ♌ 17 | |
♄ yn grŷf 22 ♂ yn grŷf 11 ☽ yn grŷf 8 ♀ yn gref 7 ☉ yn grŷf. 5 ☿ yn gref 2 ♃ yn grŷf. 2 ♁ yn grŷf 14 | |
☽ ad □ ♄ ⚹ ♃ ☿ a δ ♃ ♀ a δ ♃ ☉ ad □ ♄ δ ♃ | Y mis a ddechreu yn oer, ac ymbell gafod ddigllon, a gwŷnt llŷm; Tua'r ail sul bŷdd cymylog ac oer ac ymbell gafod, a Thua diwedd y mîs bŷdd têg ac eglur: a gwŷnt sŷch iawn y rhan fynychaf, a'r bobl yn gwrwgnch am-wlaw. |
MAI, 1695.
Lleuad yn newid y 3 dŷdd, cŷn 4 y boreu Un chwarter oed yr 11 dŷdd, ynghŷlch 5 y boreu Llawn-lleuad y 18 dŷdd, ynghŷlch deg y boreu Trî chwarter oed y 25 dŷdd, gwedi dau y boreu | ||||||||
| D. | dyddier wŷth | dyddie gwŷl a hynod | symud Arwŷd | o l. | H | C | H | M |
| 1 | mercher | St. Phyl. a Iaco | 10 B gwddwf | 5 | 4 | 19 | 7 | 41 |
| 2 | dŷdd jou | Y Derchafael | yn y gwddwf | 6 | 4 | 17 | 7 | 43 |
| 3 | gwener | Gwŷl y Grog | 6 N ysgwŷdd | ♓ | 4 | 16 | 7 | 44 |
| 4 | sadwrn | dŷdd felangell | Breichiau | 1 | 4 | 15 | 7 | 45 |
| 5 | Sul y 6 | gwedir Pasc | a dwŷlo | 2 | 4 | 14 | 7 | 46 |
| 6 | dŷdd llun | Tymp yn dweddu | 6 B bronnau | 3 | 4 | 13 | 7 | 47 |
| 7 | mawrth | 1 St Asaff | dwŷfron | 4 | 4 | 12 | 7 | 48 |
| 8 | mercher | 2 Anthonasus | 5 N y cefen | 5 | 4 | 11 | 7 | 49 |
| 9 | dŷdd jou | 6 Joan ir olew | a'r galon | 6 | 4 | 10 | 7 | 50 |
| 10 | gwener | 13 Mael | cefen calon | 7 | 4 | 9 | 7 | 51 |
| 11 | sadwrn | Anthony | 6 B y Bol | ☽ | 4 | 8 | 7 | 52 |
| 12 | Y Sul | Gwyn | a'r perfedd | 1 | 4 | 7 | 7 | 53 |
| 13 | dŷdd llun y | Sul-gwyn | 3 N cluniau | 2 | 4 | 6 | 7 | 54 |
| 14 | mawrth y | Sul-gwyn | clunniau | 3 | 4 | 5 | 7 | 55 |
| 15 | mercher | 13 Sulien | 9 N arphed | 4 | 4 | 4 | 7 | 56 |
| 16 | dŷdd jou | Granog | yn yr arphed | 5 | 4 | 3 | 7 | 57 |
| 17 | gwener | 5 aeth Crist i'r nef | 11 N mordd | 6 | 4 | 2 | 7 | 58 |
| 18 | sadwrn | morddwŷd | ❍ | 4 | 1 | 7 | 59 | |
| 19 | Sul y | Drindod | 11 N Glinniau | 1 | 3 | 59 | 8 | 1 |
| 20 | dŷdd llun | Anue | a garrau | 2 | 3 | 58 | 8 | 2 |
| 21 | mawrth | Collen | 11 N coesau | 3 | 3 | 57 | 8 | 3 |
| 22 | mercher | Helen | coesau | 4 | 3 | 56 | 8 | 4 |
| 23 | dŷdd jou | 19 Dwnstan | coesau | 5 | 3 | 55 | 8 | 5 |
| 24 | gwener | Tymp yn dechreu | 2 B traed | 6 | 3 | 54 | 8 | 6 |
| 25 | sadwrn | Urban, Denis | yn y traed | ☽ | 3 | 53 | 8 | 7 |
| 26 | Sul y 1 | gwedi'r Drindod | 8 B pen | 1 | 3 | 52 | 8 | 8 |
| 27 | dŷdd llun | 26 Bedo | ac wŷneb | 2 | 3 | 51 | 8 | 9 |
| 28 | mawrth | 26 Awst Esgob | 3 N gwddwf | 3 | 3 | 51 | 8 | 9 |
| 29 | mercher | Urbin | yn y gwddwf | 4 | 3 | 50 | 8 | 10 |
| 30 | dŷdd jon | Tylclud | gwddwf | 5 | 3 | 50 | 8 | 10 |
| 31 | gwener | Petronel | 2 B ysgwŷdd | 6 | 3 | 50 | 8 | 10 |
| 1 Tŷ ♌ 23 16 | YR addurn hwn a osodwŷd ar y diffŷg a fydd ar y lleuad, y 18 dŷdd or mîs yma, a'i ganol a fŷdd naw munŷd, wedi 10 y boreu Y blaned ♀ ŷw 'r gryfa yn yr addurn hwn, mewn ⚹ a mawrth Arglwŷdd y 4 tŷ yn y deg fed, ar diffŷg yn y 4 tŷ. Jou sŷ'n llyfodraethur diffŷg yn y tŷ cyntaf, ac mewn ⚹ a ☉ yn y 10 ty, a gwener yn nesu at ☍ a sadwrn arglwŷdd y 6 ar 7 tŷ, yn y 5 tŷ. Wrth y tyftiolaethau hynnŷ ŷ deallwn fôd Rhai yn gwneuthur eu goreu ar gael heddwch ynghŷlch Canol yr half neu gŷnt, ond ni thyccio moi hamcan etto dros ychydig o amser ym hellach, rhŷw ferch enwog a siglir dan affaithiolaeth y diffŷg hwn: y bobi yn gyffredinol y hybant, ac a Lawenychant o herwŷdd rhŷw newŷddion da a ddêl ar lêd ar ddiwedd y mîs hwn neu ddechreuir nesaf. ŷd a gwair a dŷf yn well tua diwedd y chwarter yma nac a disgwilid hwŷnt or blaen. Rhŷw frenin neu lyfodraethwr a fŷdd greulon wrth rai o'i ddeiliaid am rŷw hên achosion, ond y rhan fwŷaf o'r bobl a fyddant ddedwŷdd a heddychol. Nid ydwif yn disgwŷl ond ychŷdig neu ddim ymladd yn y mîs hwn Cryfder y Planedau yn hollawl yn y 3 addurnau am yr ail Chwarter o'r Flwŷddŷn hon. ♄ sydd yn grŷf 64 o dystiolaethau. ♂ sŷdd yn grŷf 40, ☿ yn grŷf 22, ☉ yn grŷf 14, ♀ yn grêf 14, ☽ yn grêf 9, ♃ yn goŷf 5, ♁ yn grŷf 28. |
| 2 Tŷ ♍ 13 27 | |
| 3 Tŷ ♍ 6 30 | |
| 4 Tŷ ♏ 10 ☽ ♐ 7 0 ☊ ♐ 16 0 | |
| 5 Tŷ ♐ 23 56 ♄ ♑ 14 0 | |
| 6 Tŷ ♑ 29 17 | |
| 7 Tŷ ♒ 23 16 ♁ ♒ 23 16 | |
| 8 Tŷ ♓ 13 28 | |
| 9 Tŷ ♓ 6 30 ♂ ♉ 9 0 | |
| 10 Tŷ ♉ 10 0 ☿ ♉ 16 0 ☉ ♊ 7 0 ☋ ♊ 16 0 | |
| 11 Tŷ ♊ 23 56 ♀. ♋ 6 0 | |
| 12 Tŷ ♋ 29 27 ♃ ♌ 20 0 | |
| ♀ yn grêf 21 ♂ yn grŷf 18 ♃ yn grŷf 17 ♄ yn grŷf 13 ☽ yn gref 7 ☿ yn grŷf 5 ☉ cymhedrol ♁ yn grŷf 4 | |
| ☿ a δ ♄ ☿ ad □ Jou ♀ ad ☍ ♄ (⚹ ♂ ☉ ad ⚹ Jou ♂ ad δ ♄ | Bŷdd têg a hyfrŷd o ddechreu'r mîs hŷd ynghŷlch yr ail sul, ac ymbell gafod o wl [...]th wlaw mân yn hybu'r ddaiar, a o 'r sulgwŷn i ddiwedd y mîs bŷdd y tywŷdd yn oer y [...]han fynychaf, a gwŷnt uchel weithieu, a rhai cafodŷdd yn ddâ ar lês y ddaiar |
MEHEFIN, 1695.
Lleuad yn newid, y dŷdd cyntaf, ar 5 or prŷdnawn Un chwarter oed, y 9 dŷdd, ynghŷlch 8 o'r nôs Llawn lloned yr 16 dŷdd, arol 6 or prŷdnawn Trî chwarter oed y 23 dŷdd, ar 11 y boreu | ||||||||
| D. | dyddie'r wŷth | dyddie gwŷl a hynod | symud Ar wŷd | [...]. ll | H | C | H | M |
| 1 | Sadwrn | Teccla | Breichiau | ♓ | 3 | 49 | 8 | ii |
| 2 | Sul yr 2 | gwedi'r Drindod | 11 b bronne | 1 | 3 | 49 | 8 | ii |
| 3 | Dŷdd llun | Nicomed | dwŷfron | 2 | 3 | 48 | 8 | i [...] |
| 4 | Mawrth | Hedrog | brwŷden | 3 | 3 | 48 | 8 | i2 |
| 5 | Mercher | Boniffas | 2 B cefen | 4 | 3 | 47 | 8 | i3 |
| 6 | Dŷdd jou | 2 gwŷfen | a'r galon | 5 | 3 | 47 | 8 | i3 |
| 7 | Gwener | Paul | 1 n y Bol | 6 | 3 | 46 | 8 | i4 |
| 8 | Sadwrn | Wiliam Esgob | ar perfedd | 7 | 3 | 46 | 8 | i4 |
| 9 | Sul y 3 | gwedi'r Drindod | 11 n Clunnie | ☽ | 3 | 46 | 8 | i4 |
| 10 | Dŷdd llun | y dŷdd hwŷaf | clunniau | 1 | 3 | 46 | 8 | i4 |
| 11 | Mawrth | Gwyl Barnab. | clunniau | 2 | 3 | 46 | 8 | i4 |
| 12 | Mercher | Tymp yn diweddu | 6 b Arphed | 3 | 3 | 46 | 8 | i4 |
| 13 | Dŷdd jou | sannan | yn yr arphed | 4 | 3 | 46 | 8 | i4 |
| 14 | Gwener | Basil | 9 b mordd. | 5 | 3 | 46 | 8 | i4 |
| 15 | Sadwrn | Trillo | morddwŷd. | 6 | 3 | 46 | 8 | i4 |
| 16 | Sul y 4 | gwedi'r Drindod | 9 b Gliniau | ☉ | 3 | 47 | 8 | i3 |
| 17 | Dŷdd llun | Mylling | a garrau | 1 | 3 | 47 | 8 | i3 |
| 18 | Mawrth | 16 Elidan | 9 b Coesau | 2 | 3 | 47 | 8 | i3 |
| 19 | Mercher | 16 Curig | coesau | 3 | 3 | 48 | 8 | i2 |
| 20 | Dŷdd jou | Edward | 10 b Traed | 4 | 3 | 48 | 8 | i2 |
| 21 | Gwener | Alban | yn y traed | 5 | 3 | 49 | 8 | ii |
| 22 | Sadwrn | y mîl merthŷron | 2 n y Pen | 6 | 3 | 49 | 8 | ii |
| 23 | Sul y 5 | gwedir Drindod | a'r wŷneb | ☽ | 3 | 50 | 8 | i0 |
| 24 | Dŷdd llun | Gwyl Ioan fed | 10 n gwddw | 1 | 3 | 51 | 8 | 9 |
| 25 | Mawrth | 22 Gwenfrewi | gwddwf | 2 | 3 | 52 | 8 | [...] |
| 26 | Mercher | Tyrnog, twrog | Gwddwf | 3 | 3 | 52 | 8 | 8 |
| 27 | Dŷdd jou | 30 ymchwel Paul | 8 b ysgwŷdd | 4 | 3 | 53 | 8 | 7 |
| 28 | Gwener | 29 Curgrain | breichiau | 5 | 3 | 54 | 8 | 6 |
| 29 | sadwrn | Gwyl Peder | 10 n Brone | 6 | 3 | 55 | 8 | 5 |
| 30 | Sul y 6 | gwedi'r Drindod | bronnau | 7 | 3 | 56 | 8 | 4 |
| 1 Tŷ ♏ 21 26 ♁ ♏ 21 26 ☊ ♐ 15 | YR addurn hwn a osodais ar y diffŷg a fŷddar yr haul y dŷdd cyntaf-or mîs hwn, ei ganol êf a fŷdd 23 munŷd wedi 5 or prŷdnawn, a hwn ŷw'r addurn cyntaf am y trydŷdd chwarter o'r flwŷddŷn hon Gosodiad y diffŷg yn yr wŷthfed tŷ or addurn sŷ'n dangos y bŷdd y bobl yn marw yn dryfrîth mewn rhai manau a fô dan Lyfodraeth arwŷdd y gefeillion; ac a bŷdd perŷgl bywŷd ar Frenin neu ŵr Enwog iawn; A thrafferth ac adfŷd a [...] y bobl yn gyffredinol yn y gwledŷdd a'r dinasoedd sŷ dan yr arwŷdd hwnw. Yr haul a'r Lleuad sŷ'n llyfodraethu'r nawfed tŷ, ac yn nesu at chweran dremiad a Jou, arglwŷdd yr ail tŷ yn y nawfed; hŷnnŷ sŷ'n addo enill i Loeger (ondodid ar y môr, neu o'r môr) ynghylch y mîs hwn. A llawer a fyddant yn cadw trŵst ynghŷlch heddwch. Etto gan fôd y blaned mawrth (arglwŷdd y 1, 5, 12, o dai yr addurn) yn y seithfed tŷ, ac yn gorthrymu Jou a phedrogledd dremiad: hynŷ sŷ'n dangos a bŷdd rhŷw rai etto yn gyndŷn, ac yn naccau cytuno am heddwch dros drô: a chan fôd y blaned mawrth mewn colledigrwŷdd yn y seithfed tŷ, mae hynŷ yn dangos fôd rhai etto yn llidiog i waed eu gelynion; ac yn dangos a bŷdd llawer o dwŷllo a chogio ymhlîth marchnadwŷr a chrefftwŷr, a chwilenna a lladratta yn aml |
| 2 Tŷ ♐ 17 9 ♄ ♑ 13 0 | |
| 3 Tŷ ♑ 27 35 | |
| 4 Tŷ ♓ 12 | |
| 5 Tŷ ♈ 11 29 | |
| 6 Tŷ ♉ 2 0 ♂ ♉ 20 0 | |
| 7 Tŷ ♉ 21 26 ♉ ☋ ♊ 15 ☉ | |
| 8 Tŷ ♊ 17 9 ☉ ☽ ♊ 21 0 ♀ ♋ 22 0 | |
| 9 Tŷ ♋ 27 35 ♃ ♌ 22 0 | |
| 10 Tŷ ♍ 12 | |
| 11 Tŷ ♎ ii 29 | |
| 12 Tŷ ♏ 2 | |
| ♀ yn grêf 20 ♃ yn grŷf 13 ♄ yn grŷf 13 ♂ yn grŷf 6 ☿ yn wan 3 ☉ yn wan 4 ☽ yn wan 6 ♁ yn grŷf 1 | |
| ☽ a ☌ ☿ ad (⚹ jou ☿ ad ⚹ jou (☌ ☉ ♀ a ☍ ♄. ⚹ ♂ ☉ ad ⚹ jou ♂ a △ ♄. (ad □ ♃. | O ddechreu'r mîs hŷd ynghŷlch yr ail sŷl bŷdd wresog, ac ondodid bŷdd rhai cafodydd dwysion, a gwynt uchel ynghylch y 5 a'r 6 dŷdd ac o'r ail sul▪ hŷd ynghŷlch y 18 dydd, bydd oer a chymybog, ac o hynny i'r 27 dydd bydd tabyg i fôd yn demhestlog ymbell wâith o fêllt a thyranau, ac ymbell gafod, Têg ar ddiwedd y mîs, a dîgon sych drwŷ'r holl fis. |
GORPHENHAF, 1695.
Lleuad yn newid y Dŷdd cyntaf, cŷn naw y boreu Un chwarter oed y 9 Dŷdd, ynghŷlch naw y boreu. Llawn lleuad yr 16 Dŷdd, cŷn un ar y glôch y boreu Trî chwarter oed y 23 Dŷdd, ynghŷlch 8 ar prŷdnawn Yn newid yr 31 dŷdd ynghŷlch un y boreu | ||||||||
| D. | Dyddie wŷth | dyddie gwŷl a hynod | Symud arwŷd. | o ll | h | c | h | m |
| 1 | Dydd Llun | Gofwŷ mair | dwŷfron | )( | 3 | 57 | 8 | 3 |
| 2 | Mawrth | Yswittan | 7 B y cefen | 1 | 3 | 58 | 8 | 2 |
| 3 | mercher | Marthin | a'r Galon | 2 | 3 | 58 | 8 | 2 |
| 4 | Dŷdd Jou | Pêblig | 8 N y Bol | 3 | 3 | 59 | 8 | 1 |
| 5 | Gwener | 3 Grigor | ar Perfedd | 4 | 4 | 0 | 8 | 0 |
| 6 | Sadwrn | Ersull | y cyllaf | 5 | 4 | 1 | 7 | 59 |
| 7 | Sul y 7 | gwedi'r Drindod | 7 B cluniau | 6 | 4 | 3 | 7 | 57 |
| 8 | Dŷdd Llun | ganwŷd mair | clunniau | 7 | 4 | 4 | 7 | 56 |
| 9 | Mawrth | 7 Thomas | 4 N Arphed | ☽ | 4 | 5 | 7 | 55 |
| 10 | Mercher | y saith frodŷr | Arphed | 1 | 4 | 6 | 7 | 54 |
| 11 | Dŷdd Iou | Gower, Bened | 10 N Mordd. | 2 | 4 | 7 | 7 | 53 |
| 12 | Gwener | 14 Garmon. ban | Morddwŷd | 3 | 4 | 8 | 7 | 52 |
| 13 | Sadwrn | Doewen | 10 N Glinîe | 4 | 4 | 9 | 7 | 51 |
| 14 | Sul yr 8 | gwedi'r Drindôd | a Garreu | 5 | 4 | 10 | 7 | 50 |
| 15 | Dŷdd Llun | dŷdd Swithin | 10 N coesau | 6 | 4 | 12 | 7 | 48 |
| 16 | Mawrth | 12 Henry | yn y coesau | ❍ | 4 | 13 | 7 | 47 |
| 17 | Mercher | Cynllo | 10 Traed | 1 | 4 | 15 | 7 | 45 |
| 18 | Dŷdd Iou | Edward | yn y Traed | 2 | 4 | 16 | 7 | 44 |
| 19 | Gwener | dyddiau'r cŵn yndechre | 11 N y Pen | 3 | 4 | 18 | 7 | 42 |
| 20 | Sadwrn | Margret | ar Wŷneb | 4 | 4 | 19 | 7 | 41 |
| 21 | Sul y 9 | gwedi'r Drindod | yn y pen | 5 | 4 | 21 | 7 | 39 |
| 22 | Dŷdd Llun | mair fagdalen | 4 B Gwddwf | 6 | 4 | 23 | 7 | 37 |
| 23 | Mawrth | Apolinarus | Gwddwf | ☽ | 4 | 24 | 7 | 36 |
| 24 | Mercher | noswŷl Jago | 1 N ysgwŷdd | 1 | 4 | 26 | 7 | 34 |
| 25 | Dŷdd Iou | Gwyl Iago | Breichiau | 2 | 4 | 27 | 7 | 33 |
| 26 | Gwener | Anna | dwŷlaw | 3 | 4 | 29 | 7 | 31 |
| 27 | Sadwrw | y saith gysgadur | 2 B Bronne | 4 | 4 | 30 | 7 | 30 |
| 28 | Sul y 10 | gwedi'r Drindod | Bronnau | 5 | 4 | 32 | 7 | 28 |
| 29 | Dŷdd llun | 18 Samson | 1 N cefen | 6 | 4 | 34 | 7 | 26 |
| 30 | Mawrth, | Abdon | ar galon | 7 | 4 | 36 | 7 | 24 |
| 31 | Mercher, | Garmon Esgob | cefen, calon | )( | 4 | 38 | 7 | 2 [...] |
| 1 Tŷ ♍ 2 20 | ☉ a ⚹ ♃, ad ☍ ♄ ♂ a □ ♃ | YR addurn hwn a osodais ar ddy fodiad yr haul i ardŷdd y crangc, yr 11 dŷdd o fehefin, 23 munŷd wedi 9 y boreu; ar y Cyfamser hwnw y dechreu y Trydŷdd chwarter o'r Flwŷddŷn hon. Ar addurn hwn ŷw'r penaf i farnu wrtho am y Trydŷdd chwarter. Y planedau sadwrn a mawrth ŷw 'r planedau cryfaf yn yr addurn hwn. A sadwrn yn ei gwrthrediad yn y pumed tŷ, a mawrth mewn colledigywŷdd yn y degfed tŷ; hynnŷ sŷ 'n dangos a bŷdd y bobl gyffredinol mewn llawer o drafferthion, ac yn drymion e [...] calonau o herwŷdd eu hadfŷd a'u cledi, llawer mâth ar helbul a'u goddiwes ynghŷch y mîs hwn. Trethi trymion etto sŷ'n digaloni llawer, â digofaint eu brenin a frawycha amrŷw. A Rhai a gerŷddir am achosion bychain; a llawer a glwŷfa o ddoluriau gloddestol, drwŷ ymgestio garmod ar ancwŷn a ffrwŷthŷdd coed afiachus. Ac ynghŷlch diwedd y mîs diweddaf, neu ddechreu y mîs yma, diameu a bŷdd ymryson neu ymladd ar fôr neu dîr. Ni bŷdd Holand a Scotland yn ddiangel oddiwrth rai o'r Tramgwŷddiadau hynnŷ. |
| 2 Tŷ ♍ 23 2 | ||
| 3 Tŷ ♎ 17 35 ☽ ♎ 18 0 | ||
| 4 Tŷ ♏ 23 0 ☊ ♐ 14 0 ♁ ♐ 20 20 | ||
| 5 Tŷ ♑ 6 0 ♄ ♑ 12 ℞ | ||
| 6 Tŷ ♒ 9 0 | ||
| 7 Ty ♓ 2 20 | ||
| 8 Tŷ ♓ 23 2 | ||
| 9 Tŷ ♈ 17 35 | ||
| i0 Tŷ ♉ 23 0 ♂ ♉ 26 0 ☋ ♊ 14 0 ☉ ♋ 0 0 | ||
| ii Tŷ ♋ 6 0 ☿ ♋ 6 0 ♀ ♌ 4 0 | ||
| i2 Tŷ ♌ 9 0 ♃ ♌ 23 0 | ||
| ♂ yn grŷf i5 ♄ yn grŷf 13 ♃ yn grŷf 6 ☽ yn gref 6 [...] yn gref 3 ☿ yn grŷf 2 ☉ yn wan 2 ♁ yn grŷf i8 | ONdodid bŷdd y Tywŷdd yn dêg ac yn sŷch o ddechreu'r mîs hwn hŷd ynghŷlch y [...] ail sul; ac o hynnŷ i ddiwedd y mis bŷdd rhai cafodydd dwysion ymbell waith mewn rhai mannau, ac am ddim a rwyf yn ei ddeall ni bydd dim achos i achwŷn gael garmod o wlaw y mis ymma. | |
☽ a □ ♄ ad ⚹ ♃ △ ☉ ☿ a ☌ ☉, ad ☍ ♄ |
AWST, 1695.
Lleuad yn un chwarter oed 7 dŷdd, cyn 6, or prŷdnawn Llawn-lleuad y 14 dŷdd, wedi 8 y boreu Trî chwarter oed, yr 21 dŷdd, unarddeg y boreu Newidio y 29 dŷdd, ynghŷlch 3 o'r prŷdnawn | ||||||||
| D. | dyddier wŷth | dyddie gwŷl a hynod | symud Arwŷdd | o. ll. | H | C. | H | M |
| 1 | dydd jou | Dŷdd Awst | 2 By Bol | 1 | 4 | 40 | 7 | 20 |
| 2 | gwener | Peder i garchar | Bol | 2 | 4 | 41 | 7 | i9 |
| 3 | sadwrn | 2 Moses | 1 N Clunie | 3 | 4 | 42 | 7 | i8 |
| 4 | Sul yr 11 | gwedi'r Drindod | clunniau | 4 | 4 | 44 | 7 | i6 |
| 5 | Dŷdd llun | Oswallt. frenin | 10 N Arphed | 5 | 4 | 46 | 7 | i4 |
| 6 | mawrth | ymrith enw Jesu | arphed | 6 | 4 | 48 | 7 | i2 |
| 7 | mercher | 3 Pendefig | yn yr arphed | ☽ | 4 | 49 | 7 | ii |
| 8 | dŷdd jou | Illog | 2 B mordd | 1 | 4 | 51 | 7 | 9 |
| 9 | gwener | 4 Aristarcus | morddwŷd | 2 | 4 | 53 | 7 | 7 |
| 10 | sadwrn | Lawrence | 6 B Gliniau | 3 | 4 | 55 | 7 | 5 |
| 11 | Sul y 12 | gwedi'r drindod | glinniau | 4 | 4 | 57 | 7 | 3 |
| 12 | Dŷdd llun | 11 Gilbart | 6 B coesau | 5 | 4 | 58 | 7 | 2 |
| 13 | mawrth | Hipolitus | yn y coesau | 6 | 5 | 0 | 7 | 0 |
| 14 | mercher | Betram | 6 B Traed | ☉ | 5 | 2 | 6 | 58 |
| 15 | Dŷdd jou | Gwŷl fair Gyntaf | yn y traed | 1 | 5 | 4 | 6 | 56 |
| 16 | gwener | Rochus | 7 By pen | 2 | 5 | 6 | 6 | 54 |
| 17 | sadwrn | Hartfford | ar wŷneb | 3 | 5 | 8 | 6 | 52 |
| 18 | Sul y 13 | gwedi'r Drindod | 11 B Gwddwf | 4 | 5 | i0 | 6 | 50 |
| 19 | Dŷdd llun | 18 Elen | gwddwf | 5 | 5 | i2 | 6 | 48 |
| 20 | mawrth | Barnard | 10 N ysgwŷdd | 6 | 5 | i4 | 6 | 46 |
| 21 | mercher | Anthonasius | ysgwŷddau | ☽ | 5 | i6 | 6 | 44 |
| 22 | Dŷdd jou | Gwŷddélan | breichiau | 1 | 5 | 18 | 6 | 42 |
| 23 | gwener | nôs St Bartholom. | 7 B Bronne | 2 | 5 | 20 | 6 | 40 |
| 24 | sadwrn | Gwyl Barthol. | bronnau | 3 | 5 | 22 | 6 | 3 [...] |
| 25 | Sul y 14 | gwedi'r Drindod | 4 By cefen | 4 | 5 | 24 | 6 | 36 |
| 26 | Dŷdd llun | 27 Moddwid | ar galon | 5 | 5 | 26 | 6 | 34 |
| 27 | mawrth | dyddiau'r Cwn yn diweddu | Cefen, Calon | 6 | 5 | 28 | 6 | 32 |
| 28 | mercher | Awstin | 8 B Bol | 7 | 5 | 30 | 6 | 30 |
| 29 | Dŷdd jou | Jefan y coed | y bol | ♓ | 5 | 32 | 6 | 28 |
| 30 | gwener | Gwŷl Deilo | 6 N Clunie | 1 | 5 | 34 | 6 | 26 |
| 31 | sadwrn | Adrian Esgob | clunniau | 2 | 5 | 35 | 6 | 25 |
| i Tŷ ♏ 22 45 ☊ ♐ i5 00 | CRyfder y Planedau yn hollawl, yn y 3 Addurnau am y Trydŷdd chwarter o'r flwŷddŷn hôn▪ ♄ sŷdd yn grŷf 38, ♃ yn grŷf 38, ♀ yn grêf 33, ♂ yn grŷf 31, ☿ yn grŷf 7, ☽ yn grŷf 1, ☉ yn wan 14, ♁ yn grŷf 29 Yr addurn hwn a osodais ar y llawn lleuad, yr 16 dŷdd o fis mihefin, 40 munŷd, wedi 4 o'r prŷdnawn. A hwn ŷw'r addurn diweddaf am y traydŷdd chwarter o'r flwŷddŷn hon Gosodiad y blaned ☿ Arglwŷdd y degfed a'r wŷthfed o dai yr addurn, yn yr wŷthfed tŷ, ac mewn Cyferbyniad dremiad a ♄ arglwŷdd y trydŷdd tŷ, yn yr ail; a sadwrn mewn gwrth rediad yno: ar haul hefŷd yn wan yn yr wŷthfed tŷ, ac mewn cyferbyniad dremiad a sadwrn, a'r lleuad hefŷd (arglwŷddes y nawfed tŷ) yn yr ail tŷ mewn cyswllt a sadwrn, hynnŷ sŷ'n dangos a bŷdd afiechid a gwendid cŷrph ar amrŷw o wŷr enwog, ac a bŷdd meirw rhai o honŷnt yn nyddiau'r cŵn. A gosodiad mawrth arglwŷdd y cyntaf ar pumed, ar deuddegfed o dai yr addurn, yn y feithfed tŷ gyda chynffon y ddraig, ac mewn pedrogledd dremiad ar blaned Jou (arglwŷdd yr ail ar pedwaredd o dai yr addurn) yn y nawfed tŷ. Hyn sŷ'n dangos a bŷdd ymgyfreithio mawr ynghŷlch tai athiroedd ac ondodid bŷdd ymryson ynghŷlch perthunasau Eglwŷsŷdd, a newidio a throi allan o'u llefoedd wŷr llen a phregethwŷr. Ynghŷlch canol y mîs yma bŷdd ymlâdd ar fôr neu dîr. A chŷn diwedd y mîs drachefen bŷdd ceisio cyttuno am heddwch. |
| 2 Tŷ ♐ i8 40 ☽ ♑ 5 0 ♄ ♑ i2 ℞ | |
| 3 Tŷ ♑ 29 39 | |
| 4 tŷ ♓ i4 0 | |
| 5 tŷ ♈ i3 5 | |
| 6 tŷ ♉ 3 2i | |
| 7 tŷ ♉ 22 45 ♁ ♉ 22 45 ♂ ♊ i 0 ☋ ♊ i5 0 | |
| 8 tŷ ♊ i8 40 ☉ ♋ 5 0 ☿ ♋ i7 0 | |
| 9 tŷ ♋ 29 39 ♀ ♌ i0 0 ♃ ♌ 24 0 | |
| i0 tŷ ♍ i4 | |
| ii tŷ ♎ i3 5 | |
| i2 tŷ ♏ 3 2i | |
| ♃ yn grŷf i9 ♂ yn grŷf i2 ♄ yn grŷf i2 ♀ yn grêf i0 [...] yn grŷf 8 [...] yn grêf 1 ☉ yn wan 8 ♁ yn grŷf i0 | |
| ☽ a △ ♃. ad ☌ ☿ a ☍ ♄ (♄ ☉ a ⚹ ♃. ad ☍ ♂ a □ jou [...] (♄ | Nid wif yn deall amgen na bo'r Tywŷdd yn ddigon fŷch y mîs ymma. Ynghŷlch yr ail sul bŷdd tebyg i fôd pêth gwlaw, a hynŷ drwy fêllt a thyranau. |
MEDI, 1695.
Y Lleuad sŷdd yn un chwarter oed 6 dŷdd, 1 y boreu Llawn-lleuad y 13 dŷdd, ynghŷlch 6, o'r prŷdnawn Trî chwarter oed, yr ugeinfed dŷdd, cyn chwêch y boreu Newidio yr 28 dŷdd, ynghŷlch 6 y boreu | ||||||||
| D. | dyddier wŷth | dyddie gwŷl a hynod | symud Arwŷdd | o. ll. | H | C. | H | M |
| 1 | Sul y 15 | gwedi'r Drindod | clunniau | 3 | [...] | 37 | 6 | 23 |
| 2 | Dŷdd llun | Sulien | 2 B Arphed | 4 | 5 | 39 | 6 | 21 |
| 3 | mawrth | 1 Silin | yr arphed | 5 | 5 | 41 | 6 | i9 |
| 4 | mercher | Erddulad | 9 B mordd | 6 | 5 | 43 | 6 | i7 |
| 5 | dŷdd jou | Marchell | morddwŷd | 7 | 5 | 45 | 6 | i5 |
| 6 | gwener | Idlos | 1 N Gliniau | ☽ | 5 | 47 | 6 | i3 |
| 7 | sadwrn | Ganed Elizab. 15 33 | a garrau | 1 | 5 | 49 | 6 | ii |
| 8 | Sul yr 16 | gwedi'r Drindod | 4 N coesau | 2 | 5 | 50 | 6 | i0 |
| 9 | Dŷdd llun | 8 ganed mair gyn | coesau | 3 | 5 | 52 | 6 | 8 |
| 10 | mawrth | 9 Delwfŷw | 5 N Traed | 4 | 5 | 54 | 6 | 6 |
| 11 | mercher | Daniel | traed | 5 | 5 | 56 | 6 | 4 |
| 12 | Dŷdd jou | Cylŷd nôs a dŷdd | 7 N y pen | 6 | 5 | 58 | 6 | 2 |
| 13 | gwener | 15 Nicodemus | ar wŷneb | ☉ | 6 | 0 | 6 | 0 |
| 14 | sad wrn | gwŷl y Grôg. | 11 N Gwddwf | 1 | 6 | 2 | 5 | 58 |
| 15 | Sul y 17 | gwedi'r Drindod | yn y gwddwf | 2 | 6 | 4 | 5 | 56 |
| 16 | Dŷdd llun | Edŷth | gwddwf | 3 | 6 | 6 | 5 | 54 |
| 17 | mawrth | Lambert | 8 B ysgwŷ dd | 4 | 6 | 8 | 5 | 52 |
| 18 | mercher | Ffeiriolus | breichiau | 5 | 6 | i0 | 5 | 50 |
| 19 | Dŷdd jou | gwenfrewi | 3 N Bronne | 6 | 6 | i2 | 5 | 48 |
| 20 | gwener | noswŷl Fathew | bronnau | ☽ | 6 | i4 | 5 | 46 |
| 21 | sadwrn | Gwyl Fathew | dwŷfron | 1 | 6 | i6 | 5 | 44 |
| 22 | Sul y 18 | gwedi'r drindod | 8 B cefen | 2 | 6 | 18 | 5 | 42 |
| 23 | Dŷdd llun | 22 Morus | a'r galon | 3 | 6 | 20 | 5 | 40 |
| 24 | mawrth | Tecla | 3 N y Bol | 4 | 6 | 22 | 5 | 38 |
| 25 | mercher | Meuga | perfedd | 5 | 6 | 24 | 5 | 3 [...] |
| 26 | Dŷdd jou | Cyprian | yn y Bol | 6 | 6 | 26 | 5 | 34 |
| 27 | gwener | Judeth | 2 B Clunie | 7 | 6 | 28 | 5 | 32 |
| 28 | sadwrn | 30 Nidam | clunniau | ♓ | 6 | 30 | 5 | 30 |
| 29 | Sul y 19 | Gwyl Mihangel | 10 B arphed | 1 | 6 | 32 | 5 | 28 |
| 30 | dŷdd llun | Sierom | arphed | 2 | 6 | 34 | 5 | 26 |
1 Tŷ ♓ 2 17 ☽ ♓ 29 40 | 1 Tŷ ♋ 19 9 ♂ ♋ 27 45 | 1 ☉ a ⚹ ♂, ad □ ♄ Jou a △ ♄ | 2 ♀ a ⚹ ♄ jou ☉ a ⚹ ♂, ad □ ♄ jou a △ ♄ |
| 2 Tŷ ♉ 5 21 | 2 Tŷ ♌ 8 29 | YR addurn cyntaf o'r ddau yma a osodais ar y llawn lleuad, y 13 dŷdd o'r mîs hwn, a hwn ŷw'r addurn cyntaf am y chwarter diweddaf or flwŷddŷn Yr ail addurn yma a osodais ar ddyfodiad yr haul i Arwŷdd y far tol, y 12 dŷdd o'r mîs hwn, ar yr amser hwnw mae'r chwarter diweddaf or flwŷddŷn yn dechreu. Yn'r addurn Cyntaf, mae ☽ yn y ty cyntaf, ac yn nesu oddiwrth □ a ☿, ac at □ [...] ♄ yn yr 11 tŷ. Hynŷ sŷ'n dangos a gwâgheir Codau llawer, i lenwi codau ychydig. Bŷdd trethi etto yn drymion, a Lladratta ar y môr, a cholledion mawr Yn yr ail addurn, mae'r hôll blanedau onid un dan y ddauar, a ♂ y gryfaf o honŷnt yn y tŷ cyntaf, ac mewn arfoll, a △, a ☽, yn y 10 tŷ, a ♄ mewn △ ♃, ⚹ ♀. Hynŷ a duedda feddyliau y gwŷr doethion i ymgynghori am wastadlu heddwch. Ac i rwŷfi mewn peth gobeith a brith gvttunir am heddwch y chwarter diweddaf or flwŷddŷn hon: ac os cyttunîr rwifi yn ofni a torir y cyfamod mewn dwŷ flynedd o amser | |
3 Tŷ ♊ 4 2 ☋ ♊ 10 0 | 3 Tŷ ♌ 25 55 ♃ ♍ 12 33 | ||
| 4 Tŷ ♊ 19 0 | 4 Tŷ ♍ 19 0 ☿ ♍ 23 0 ☉ ♎ 0 0 | ||
| 5 Tŷ ♋ 2 0 | 5 Tŷ ♎ 29 7 ♀ ♏ 15 0 ☊ ♐ 10 0 | ||
6 Tŷ ♋ 20 15 ♂ ♋ 27 40 | 6 Tŷ ♐ 18 32 ♄ ♑ 8 9 | ||
7 Tŷ ♍ 2 17 ♁ ♍ 2 17 ♃ ♍ 12 33 ☿ ♍ 22 0 ☉ ♍ 29 40 | 7 Tŷ ♑ 19 9 ♁ ♑ 21 9 | ||
8 Tŷ ♏ 5 21 ♀ ♏ 14 50 | 8 Tŷ ♒ 8 29 | ||
9 Tŷ ♐ 4 2 ☊ ♐ 10 0 | 9 Tŷ ♒ 25 55 | ||
| 10 Tŷ ♐ 19 0 | 10 Tŷ ♓ 19 0 ☽ ♈ 2 0 | ||
11 Tŷ ♑ 2 0 ♄ ♑ 8 9 | 11 Tŷ ♈ 29 7 ☋ ♊ 10 0 | ||
| 12 Tŷ ♑ 20 15 | 12 Tŷ ♊ 18 32 | ||
♄ yn grŷf 14 ☿ yn grŷf 12 ☽ yn grêf 8 ♃ yn grŷf 8 ♂ yn grŷf 7 ♀ yn grêf 2 ☉ yn wan 4 ♁ yn grŷf 11 | ♂ yn grŷf 21 ☽ yn grêf 15 ☿ yn grŷf 14 ♀ yn grêf 9 ♃ yn grŷf 7 ♄ yn grŷf 2 ☉ yn wan 8 ♁ yn grŷf 5 | ||
☽ a ☍ ☿, △ ♂, ad □ ♄ ☿ a ⚹ ♀ ☌ ♃ ☿ ad ⚹ ♂, ☌ ☉ ♀ a ⚹ ♄ Jou | ☽ a ☍ ☿, △ ♂ ☽ ad □ ♄ ☿ a ⚹ ♀, ☌ jou ☿ ad ⚹ ♂, ☌ ☉ | Ymbell gafod o wlaw yr wŷthnos gyntaf, a'r drydŷdd; a sŷch yr amseroedd eraill. | |
HYDREF, 1695.
Y Lleuad sŷdd yn un chwarter oed, y 5 dŷdd, cŷn 10 y bore Llawn-lleuad y 12 dŷdd, ynghŷlch 5 ar y glôch y boreu Trî chwarter oed yr 20 dŷdd, ynghŷlch 1 y boreu Newidio y 27 dŷdd, gwedi saith o'r nôs | ||||||||
| D. | dyddier wŷth | dyddie gwŷl a hynod. | symud Arwŷd. | o. l. | H | C | H | M |
| 1 | mawrth | Garmon | 4 N mordd | 3 | 6 | 36 | 5 | 24 |
| 2 | mercher | Thomas | morddwŷd | 4 | 6 | 38 | 5 | 22 |
| 3 | dŷdd jou | 9 Gerson | 8 N Glinniau | 5 | 6 | 40 | 5 | 20 |
| 4 | gwener | Ffransis | a garrau | 6 | 6 | 42 | 5 | 18 |
| 5 | sadwrn | Cymhafal | 11 N coesau | ☽ | 6 | 44 | 5 | 16 |
| 6 | Sul yr 20 | gwedi'r Drindod | coesau | 1 | 6 | 46 | 5 | 14 |
| 7 | dŷdd llun | 8 Cynog | coesau | 2 | 6 | 48 | 5 | 12 |
| 8 | mawrth | Camarch | 1 B traed | 3 | 6 | 50 | 5 | 10 |
| 9 | mercher | Danis. Tarwg | yn y traed | 4 | 6 | 52 | 5 | 8 |
| 10 | dŷdd jou | Triffon | 2 B y pen | 5 | 6 | 54 | 5 | 6 |
| 11 | gwener | Pritsiard | ar wŷneb | 6 | 6 | 56 | 5 | 4 |
| 12 | sadwrn | 13 Edward | 7 B gwddwf | ❍ | 6 | 58 | 5 | 2 |
| 13 | Sul yr 21 | gwedi'r Drindod | yn y gwddwf | 1 | 7 | 0 | 5 | 0 |
| 14 | dŷdd llun | Tudur | 1 N ysgwŷdd | 2 | 7 | 2 | 4 | 58 |
| 15 | mawrth y | Mihangel fâch | Breichiau | 3 | 7 | 4 | 4 | 56 |
| 16 | mercher | Gallufarch | a dwŷlo | 4 | 7 | 6 | 4 | 54 |
| 17 | dŷdd jou | Etheldred | 1 B bronnau | 5 | 7 | 7 | 4 | 53 |
| 18 | gwener | Gwyl Sr. Luc | dwŷfron | 6 | 7 | 9 | 4 | 51 |
| 19 | sadwrn | Ptolomi | 11 B y cefen | 7 | 7 | 11 | 4 | 49 |
| 20 | Sul y 22 | gwedi'r Drindod | a'r galon | ☽ | 7 | 13 | 4 | 47 |
| 21 | dŷdd llun | yr 1100, gwŷryfon | 11 N y Bol | 1 | 7 | 15 | 4 | 45 |
| 22 | mawrth | 20 Gwendolina | a'r perfedd | 2 | 7 | 16 | 4 | 44 |
| 23 | mercher | Gwŷnog. maethan | yn y Bol | 3 | 7 | 18 | 4 | 42 |
| 24 | dŷdd jou | Cadfarch | 11 B clunniau | 4 | 7 | 20 | 4 | 40 |
| 25 | gwener | Crispin | clunniau | 5 | 7 | 22 | 4 | 38 |
| 26 | sadwrn | 25 Crispianŷ | 6 N arphed | 6 | 7 | 24 | 4 | 36 |
| 27 | Sul y 23 | gwedi'r drindod | yn yr arphed | )( | 7 | 25 | 4 | 35 |
| 28 | dŷdd llun | Gwyl St. Iud; etc. | 11 N mordd | 1 | 7 | 27 | 4 | 33 |
| 29 | mawrth | Narcustus | morddwŷd | 2 | 7 | 29 | 4 | 31 |
| 30 | mercher | Dogfael | morddwŷd | 3 | 7 | 30 | 4 | 30 |
| 31 | dŷdd jou | Barnard | 1 B glinniau | 4 | 7 | 32 | 4 | 28 |
1. Tŷ ♎ 6 9 ♁ ♎ 6 9 ☽ ☉ ♎ 15 0 ☿ ♎ 19 0 | YR addurn hwn a osodais ar newid y lleuad▪ yr 28 dŷdd o fîs medi, 42. o fŷnŷdiau wedi 5 y boreu, a hwn ŷw'r Trydŷdd addurn am y chwarter diweddaf or flwŷddŷn hon Crŷfder y planedau yn hollawl yn y 3 Addurnau, am y chwarter diweddaf o'r Flwŷddŷn hon. Y blaned ☿ sŷdd yn grŷf o dystiolaethau 44, ♂ yn grŷf 41, ♄ yn grŷf 34, ☽ yn grêf 30, ♃ yn grŷf 20, ♀ yn grêf 16, ☉ yn wan 14, ♁ yn grŷf 22. Y blaned mercher ŷw'r gryfa yn yr addurn hwn mewn cyswllt ar haul a'r lleuad yn y tŷ cyntaf, a ♂ arglwŷdd y Trydŷdd ar seithfed tŷ, yn y degfed, ac mewn ⚹ a chyfarc [...]afael yr addurn a ♀ arglwŷddes y tŷ cyntaf yn y trydŷdd, a [...] mewn ⚹ a ♃ arglwŷdd y 6 tŷ, yn y 12 tŷ. Hynŷ sŷ 'n dangos dedwŷddwch i Loeger▪ tua diwedd y flwŷddŷn, sef amser Jachus heddychol, a phawb yn llawenu wrth hynŷ, dan obeithio hîr heddwch a gwŷnfŷd. Etto gan fôd sadwrn arglwŷdd y 4 ar 5 o dai yr addurn yn y 4 tŷ, ac mawn □ a ☉ a ☽, ar ♁ hefŷd yn y tŷ cyntaf. Hynŷ a ddychrŷn y rhai a ddaliasant dai a thîroedd ar gam oddiwrth y cywir feddian wŷr, etc. Oblegŷd pan beidier a rhyfela ceir amser i wasdadlu cyfiawnder gartref A thâsg fawr a fŷdd i rai o'r Cyfreithwŷr wneuthŷr cyfiawnder. Pen gaffo pawb uniondeb, Croes yn y post |
2 Tŷ ♎ 28 32 ♀ ♏ 26 0 | |
3 Tŷ ♏ 27 5 [...] ☊ ♐ 9 0 | |
4 Tŷ ♑ 8 0 ♄ ♑ 8 38 | |
| 5 Tŷ ♒ 16 35 | |
| 6 Tŷ ♓ 14 17 | |
| 7 Tŷ ♈ 6 9 | |
| 8 Tŷ ♈ 28 32 | |
9 Tŷ ♉ 27 55 ☋ ♊ 9 0 | |
10. Tŷ ♋ 8 0 ♂ ♌ 6 0 | |
| 11 Tŷ ♌ 16 35 | |
12 Tŷ ♍ 14 17 ♃ ♍ 15 43 | |
☿ yn gref 18 ♄ yn grŷf 18 ♂ yn grŷf 13 ☽ yn grêf 7 ♃ yn grŷf. 5 ♀ yn grêf 5 ☉ yn wan 2 ♁ yn grŷf 6 | |
☽ a ⚹ ♂. □ ♄ ☽ ad ☌ ☿ ☿ a □ ♄. ☌ ☉ ♀ a ⚹ ♃ ☉ a □ ♄ ⚹ ♂ ♃ a △ ♄ | Y Tywŷdd a fŷdd yn sŷch, ac yn ddu-oer y rhan fwŷaf o'r mîs hwn, cymylog a thywŷll, a niwliog wêithieu. Ac ondodid bŷdd pêth cafodŷdd o wlaw (ymbell waith mewn rhai mannau) o'r llawn-lleuad i ddiwedd y mîs |
TACHWEDD, 1695.
Lleuad yn un chwarter oed, y 3 dŷdd, ar 5 o'r nos Llawn lloned y 10 dŷdd, ynghŷlch wŷth o'r nôs Trî chwarter oed y 18 dŷdd, arol 9 or nôs Newidio y 26 dŷdd, ynghŷlch 7 y boreu | ||||||||
| D. | dyddie'r wŷth | dyddie gwŷl a hynod | symud Arwŷd | o. ll | H | C | H | M |
| 1 | Gwener | Gwyl yr hol St. | Glin, a gar. | 5 | 7 | 34 | 4 | 26 |
| 2 | Sadwrn | 3 Christiolus | 3 b Coesau | 6 | 7 | 35 | 4 | 25 |
| 3 | Sul y 24 | gwedi'r Drindod | yn y coesau | ☽ | 7 | 37 | 4 | 23 |
| 4 | Dŷdd llun | Ganed B. Wiliam | 6 b Traed | 1 | 7 | 39 | 4 | 21 |
| 5 | Mawrth | Y Powdr plot | yn y traed | 2 | 7 | 40 | 4 | 20 |
| 6 | Mercher | Edwin | 11 b y Pen | 3 | 7 | 42 | 4 | i8 |
| 7 | Dŷdd jou | Cyngar | a'r wŷneb | 4 | 7 | 43 | 4 | i7 |
| 8 | Gwener | Tysilio | 4 n y gwddw | 5 | 7 | 44 | 4 | i6 |
| 9 | Sadwrn | Pabo | gwddwf | 6 | 7 | 46 | 4 | i4 |
| 10 | Sul y 25 | gwedi'r Drindod | 11 n ysgwŷdd | ❍ | 7 | 47 | 4 | i3 |
| 11 | Dŷdd llun | 5 Cybi. Marthin | ysgwŷddau | 1 | 7 | 49 | 4 | ii |
| 12 | Mawrth | Padarn | braich. Llaw | 2 | 7 | 50 | 4 | i0 |
| 13 | Mercher | Brisus | 8 b Bronne | 3 | 7 | 51 | 4 | 9 |
| 14 | Dŷdd jou | Neileg | bronnau | 4 | 7 | 53 | 4 | 7 |
| 15 | Gwener | Marchudd | 7 n cefen | 5 | 7 | 54 | 4 | 6 |
| 16 | Sadwrn | 17 Hugh | a'r galon | 6 | 7 | 56 | 4 | 4 |
| 17 | Sul y 26 | gwedi'r Drindod | cefen, calon | 7 | 7 | 58 | 4 | 2 |
| 18 | Dŷdd llun | 17 Afan | 8 b y Bol | ☽ | 8 | 0 | 4 | 0 |
| 19 | Mawrth | 10 Agoleth | ar perfedd | 1 | 8 | 1 | 3 | 59 |
| 20 | Mercher | Edmwnd | 10 n Clunnie | 2 | 8 | 2 | 3 | 58 |
| 21 | Dŷdd jou | Digain | clunniau | 3 | 8 | 3 | 3 | 57 |
| 22 | Gwener | Dyniolen | clunniau | 4 | 8 | 4 | 3 | 56 |
| 23 | Sadwrn | Clement | 2 b Arphed | 5 | 8 | 5 | 3 | 55 |
| 24 | Sul y 27 | gwedi'r Drindod | yn yr arphed | 5 | 8 | 6 | 3 | 54 |
| 25 | Dŷdd llun | Catherine | 7 b mordd. | 7 | 8 | 7 | 3 | 53 |
| 26 | Mawrth | Linus | morddwŷd. | )( | 8 | 7 | 3 | 53 |
| 27 | Mercher | Allgof | 9 b Glinie | 1 | 8 | 8 | 3 | 52 |
| 28 | Dŷdd jou | Oda. Ruffus | a garrau | 2 | 8 | 9 | 3 | 51 |
| 29 | Gwener | Sadwrn | 10 b coesau | 3 | 8 | 9 | 3 | 51 |
| 30 | sadwrn | Gwyl Andrews | y coesau | 4 | 8 | 10 | 3 | 50 |
| 1 Tŷ ♋ 21 56 | YR addurn yma a osodais ar y diffŷg a fŷdd ar y lleuad y 10 dŷdd o'r mis hwn, a'i ganol a fŷdd 49 o funŷdie wedi 7 o'r nôs Y diffŷg hwn (gan ei fôd yn arwŷdd y tarw, ac yn yr XI tŷ) sŷ'n rhagddangos a bŷdd prinder ŷd a ffrwŷthŷdd y ddâiar, a Rhŷw ymryfusedd ymhlîth y gwŷr llen, ac Afiechŷd ar wartheg: ar pethau hynnŷ a ddigwŷddant yn hytraf yn y werddon. Nid ŷw'r bobl yn ceisio gwŷbod gan sywedŷdd ond pedwar o bethau; sef pa un a gaent ai rhyfel ai heddwch, ai Jechŷd ai afiechŷd; ai prinder ai digonedd, ai Tegwch ai drygcin. Ac yn wîr nid eill neb gymerŷd mwŷ o boen i geisio rhagwŷbodaeth or pethau hynnŷ nag a gymerais if yn yr Almanac hwn. |
2 Tŷ ♌ 11 12 ♂ ♌ 28 40 | |
| 3 Tŷ Leo; 29 2 | |
4 Tŷ ♍ 23 0 ♃ ♍ 23 23 | |
5 Tŷ ♏ 4 10 ♀ ♏ 22 35 ☉ ♏ 29 0 ☊ ♐ 7 0 ☿ ♐ 20 0 | |
6 Tŷ ♐ 22 i6 ♄ ♑ 11 49 | |
7 Tŷ ♑ 2i 56 ♁ ♑ 2i 56 | |
| 8 Tŷ ♒ ii i2 | |
| 9 Tŷ ♒ 29 2 | BYdd tebŷg i fod yn rhewlŷd yn fynŷch y pythefnos cyntaf or mis hwn, ac ymbell gafod o eira neu odwlaw weithieu: ac o'r trydŷdd chwarter i ddiwedd y mis, bydd weithieu yn dêg ac yn eglur, a phêth rhew; ac weithieu yn gymylog, ac ymbell gafod o eira; weithieu sych, ac weithieu gwlyb Na ddisgwilied nêb a geill sywedydd ragddangos y tywydd yn gywir bôd dydd yn neilltuol ymhôb man, o blegyd fôd y tywydd mo'r anwadal heb ddigwydd odid o amser yn y naill fan fel a digwyddo yn y man aroll Megis ar yr 11 dŷdd o fehefin y llynedd, by mellt a thyranau Creulon, a gwlaw anferth yn sir Henffordd; y prŷd a lladdodd mellten wr, a 4 o gyffylau rhwng Llwdlo a Llanllieni: Ac lle yr oeddwn if o fewn 30 o filltyroedd i'r fan hono yr un dŷdd, roedd yn ddiwrnod têg, eglur, a thawel, heb na chafod na chwmwl, na mêllten na tharan |
| 10 Tŷ ♓ 23 0 | |
11 Tŷ ♉ 4 i0 ☽ ♉ 29 0 ☋ ♊ 7 0 | |
| i2 Tŷ ♊ 22 i6 | |
♂, yn grŷf 2i ♃ yn grŷf i4 ♄ yn grŷf 12 ☽ yn gref i0 ☉ yn grŷf 7 ☿ yn wan 1 ♀ yn wan 12 ♁ yn grŷf 9 | |
☽ a ☍ ♀, △ ♃, □ ♂ ♀ a □ ♂, ☌ (☉ ⚹ ♃ ☉ a ⚹ ♃, in (□ ♂ |
RHAGFYR, 1695.
Lleuad yn Un chwarter oed y 3 Dŷdd, ar 1 y boreu Llawn lleuad y degfed Dŷdd, ynghŷlch un or prŷdnawn Trî chwarter oed y 18 Dŷdd, cŷn 5 or nôs Newidiò y 25 dŷdd ynghŷlch ŵẏth o'r nos | ||||||||
| D. | Dyddie wŷth | dyddie gwŷl a hynod | Symud arwŷd. | ol. | h▪ | c | h | m |
| 1 | Sul yr | Adfent | 1 N y Traed | 5 | 8 | io | 3 | 50 |
| 2 | Dydd Llun | 1 Grwst. Leo | yn y Traed | 6 | 8 | io | 3 | 50 |
| 3 | Mawrth | 1 Llechid | 4 N y Pen | ☽ | 8 | ii | 3 | 49 |
| 4 | mercher | 1 Eschol | ar Wŷneb | 1 | 8 | ii | 3 | 49 |
| 5 | Dŷdd Jou | Cawdra | 10 N Gwddw | 2 | 8 | ii | 3 | 49 |
| 6 | Gwener | Nicholas | yn y Gwddw. | 3 | 8 | ii | 3 | 49 |
| 7 | Sadwrn | 8 Cydŷder | yn y Gwddw. | 4 | 8 | i2 | 3 | 48 |
| 8 | Sul yr 2 | o Adfent | 6 B ysgwŷdd | 5 | 8 | i2 | 3 | 48 |
| 9 | Dŷdd Llun | Joachim | Breich. Llaw | 6 | 8 | i2 | 3 | 48 |
| 10 | Mawrth | 8 Ymddwyn mair | 3 N Bronne | ❍ | 8 | i2 | 3 | 48 |
| 11 | Mercher | y dŷdd byrraf | yn y Bronnau | 1 | 8 | i2 | 3 | 48 |
| 12 | Dŷdd Iou | Llywelŷn | dwŷfron | 2 | 8 | i2 | 3 | 48 |
| 13 | Gwener | Ffinan | 3 B y cefen | 3 | 8 | i2 | 3 | 48 |
| 14 | Sadwrn | 16 Misael | ar galon | 4 | 8 | i2 | 3 | 48 |
| 15 | Sul y 3 | o Adfent | 3 N y Bol | 5 | 8 | i2 | 3 | 48 |
| 16 | Dŷdd Llun | Anan. Asar | ar Perfedd | 6 | 8 | i2 | 3 | 48 |
| 17 | Mawrth | Tydecho | bol cyllaf | 7 | 8 | ii | 3 | 49 |
| 18 | Mercher | 11 Peris | 4 B cluniau | ☽ | 8 | ii | 3 | 49 |
| 19 | Dŷdd Iou | Namel | clunniau | 1 | 8 | ii | 3 | 49 |
| 20 | Gwener | Amon | 1 N Arphed | 2 | 8 | ii | 3 | 49 |
| 21 | Sadwrn | Gwyl Thomas | yr Arphed | 3 | 8 | io | 3 | 50 |
| 22 | Sul y 5 | o Adfent | 6 N Mordd. | 4 | 8 | io | 3 | 50 |
| 23 | Dŷdd Llun | Victoria | Morddwŷd | 5 | 8 | 9 | 3 | 51 |
| 24 | Mawrth | 29 Thomas o gaint | 11 N Glinîe | 6 | 8 | 8 | 3 | 52 |
| 25 | Mercher | Gwyl Natalic. | a Garrau | )( | 8 | 7 | 3 | 53 |
| 26 | Dŷdd Iou | Gwyl Stephen | 11 N coesau | 1 | 8 | 6 | 3 | 54 |
| 27 | Gwener | Gwyl Ioan | esgeiriau | 2 | 8 | 6 | 3 | 54 |
| 28 | Sadwrn | Gwyl y Filfeibion | 11 N traed | 3 | 8 | 5 | 3 | 55 |
| 29 | Sul | Da [...]ŷdd | yn y traed | 4 | 8 | 4 | 3 | 56 |
| 30 | Dŷdd llun | [...]ilfester | 11 N y pen | 5 | 8 | 3 | 3 | 57 |
| 31 | Mawrth, | ar wŷneb | 6 | 8 | 2 | 3 | 58 | |
| 1 Tŷ ♐ 12 i8 ♁ ♐ 12 i8 ☽ ☉ ♐ 14 [...] ☿ ♐ 16 ℞ ♄ ♑ 13 0 | YR Addurn hwn a osodais ar y diffŷg a fŷdd ar yr haul, y 26 dŷdd o fis Tachwedd, ai ganol êf a fŷdd 5 munŷd cŷn 7 y boreu Crŷfder y planedau yn gyffredinol yn y ddau Addurn diweddaf ir unffordd, ♄ yn grŷf 30, ♂ yn grŷf 27, ☽ yn grêf 26, ♃ yn grŷf 25, ☉ yn grŷf 10, ☿ yn wan 4, ♀ yn wan 15, ♁ yn grŷf 16 Y-diffŷg hwn (gan ei fôd yn arwŷdd y saethŷdd, ac yn y tŷ cyntaf or addurn) sŷ'n bygwth colledion am wartheg a chyffŷlau, a hynnŷ drwŷ rŷw ddoluriau, a fago arnŷnt. Ar diffŷg hwn hefŷd sŷ'n arwŷddo prinder ŷd a ffrwŷthŷdd y ddauar. A chan fôd ♃ yn llyfodraethu'r diffŷg, ac yn y 9 tŷ, mewn □ agef, ac a ☿ hefŷd. Hynnŷ sŷ'n dangos a newidir rhai o'r gwŷr eglwŷsig ar ustudsiaid, neu a bŷdd rhŷw drafferth ynghŷlch trefn yr eglwys: a hynny ŷn twyaf yn Yspaen, a phêth yn Lloeger ondodid. Y pethau hynny a ddigwyddant tua dechreu y Flwyddyn, 1696 |
| [...] Tŷ ♑ 13 27 | |
| 3 tŷ ♓ 3 29 | |
| [...] tŷ ♈ i3 0 | |
| 5 tŷ ♉ 5 38 | |
| 6 tŷ ♉ 22 54 ☋ ♊ 6 0 | |
| 7 tŷ ♊ 12 18 | |
| 8 tŷ ♋ 13 27 | |
| 9 tŷ ♍ 3 29 ♂ ♍ 5 0 ♃ ♍ 25 0 | |
| io tŷ ♎ i3 0 | |
| ii tŷ ♏ 5 38 ♀ ♏ 17 0 | |
| i2 tŷ ♏ 22 54 ☊ ♐ 6 0 | YTywŷdd a fŷdd oer iawn a rhewlŷd, niwliog a Barugog, hed odid o ddiwrnod claiar o ddechreu y mîs hwn iw ddiwedd, ac ondodid discŷn pêth eiraf ynghŷlch yr ail wŷthos a'r wŷthnos ddiweddaf o'r mîs hwn Gan ddarfod i mi eusus draethu meddwl a thueddiad pôb un or Addurnau (yn neilltuol) a osodais am y Flwŷddŷn hon. Rhof yma i chwi hytrach barnedigaeth am chwarterau'r Flwŷddŷn yn neilltuol; ac yn ôl hynnŷ am y Flwŷddŷn ôll i'r unffordd. |
♄ yn grŷf i8 ☽ yn grêf 16 ♃ yn grŷf 11 ♂ yn grŷf 6 ☉ yn grŷf 3 ♀ yn wan 3 [...] yn wan 3 ♁ [...]n grŷf 7 | |
☽ a □ ♂ (♃ ☽ ad ☌ ☿. □ ☿ a ☌ ☉ ☉ ad □ ♃ |
Cyffredinol farnedigaeth am y Flwyddyn, 1695.
Barnedigaeth Cyffredinol am y Chwarter cyntaf or Flwyddyn, 1695. yr hwn sydd yn dechreu yr 11 dydd o fis Rhagfyr, 1694. Ac yn diweddu y 10 dydd o fis Mawrth, 1695.
GAN fôd ♄ yn gryfa or holl blanedau y Chwarter yma, ac yn ♑. Hynnŷ sŷ'n Arwŷddo a bŷdd y Tywŷdd yn sŷch ac yn oer iawn; ar ddaiar yn gaeth, ac yn niweidio egin gauaf; ♂ hefŷd sŷdd yn graŷf iawn y chwarter yma, ac yn ♑ hefŷd, ac yn gorllewinol; hynnŷ sŷ'n dangos a bŷdd amser rhyfelgar, a chelanedd mawr ar wŷr Jefaingc. Dychryndod a blin-fŷd tua'r dwŷrain, ac Awel Lemm oerllŷd; ac afiachus, yn magu penddunnod cornwŷdol ar gŷrph dynion. Hefŷd gan fôd y ☽ yn Rheoli y Trydŷdd addúrn am y chwarter hwn, ac yn ♋ mewn ☍ a ♂ a ♀. hynnŷ sŷ'n dangos a bŷdd y tywŷdd yn oer iawn; ar gwŷnt yn dal yn amla▪ yn y gogledd, ar bobl yn anesmwŷth, ac yn drafferthus eu helŷnt
- Y planedau sŷ'n Arwŷddoccau Lloeger y chwarter ymma sŷ'n gryfion o dystiolaethau.
- 17
- Y planedau sŷ'n arwŷddoccau gelynnion Lloeger y chwarter ymma, sŷ'n gryfion o dystiolaethau
- 29
Barnedigaeth Cyffredinawl am yr ail chwarter o'r Flwŷddŷn, 1695 yr hwn sŷdd yn dechreu y 10 dŷdd o fîs Mawrth; ac yn diwed [...] yr XI dŷdd o fîs Mehefin
♄ Sŷdd gryfaf o'r holl blanedau y chwarter ymma, ac yn gogleddol: Hynnŷ sŷ'n dangos a bŷdd y tywŷdd yn sŷch y rhan fynychaf y chwarter hwn; etto discŷn ymbell gafod o wlaw pan fo'r bobl heb ei ddisgwŷl, ar awel a fŷd [...] rhysymmol iachus dros y chwarter hwn. Bŷdd yn amser helbulus [Page 43] i'r gwŷr mawr; amrŷw o rheini a fyddant yn flin eu helŷnt, a rhai o honŷnt mewn perŷgl om eu bywŷd, ac erâill am eu tiroedd. A bŷdd ymdrechu rhwng gwlâd ac Arglwŷdd, a'r bobl gyffredin hefŷd a fŷddant anfoddog, a llidiog y naill i'r llall. ♂ hefŷd ŷw'r ail am gryfder y chwarter ymma; hynnŷ sŷ'n arwŷddo a dygir bywŷd rhai gwŷr mawr, ac a bŷdd prinder ydau a ffrwŷth y ddaiar, mewn rhŷw wledŷdd, a blînfŷd i ddŷn ac anifail; llawer o bryfed gleision a fagant, ac a fwŷtânt ffrwŷthŷdd y coed a'r ddaiar y chwarter ymma.
- Y planedau sŷ'n arwŷddoccau Lloeger y chwarter hwn [...]ŷ'n gryfion o dystiolaethau
- 34
- Y planedau sŷ'n arwŷddoccau gelynnion Lloeger y chwarter ymma, sŷ'n gryfion o dystiolaethau
- 37
Barnedigaeth Cyffredinol am y trydŷdd Chwarter o'r Flwŷddŷn 1695 yr hwn sŷdd yn dechreu yr XI dŷdd o fîs mehefin, ac yn diweddu y 12 dŷdd o fîs medi.
♄ YW'r gryfaf o'r holl blanedau y chwarter hwn hefŷd; yn ♑, mewn gwrthrodiad, ac mewn gogleddol ledander; ac yn dwŷreinawl hefŷd: Hynnŷ sŷ'n arwŷddo a bŷdd yr amser yn parhau yn helbulus i'r gwŷr mawr, ac a bŷdd rhŷw ymryfusedd rhwng y gwyr mawr a'r gwŷr cyffredin; ac a bŷdd y gwŷr cyffredin hefŷd yn ymgeccru yn eu plîth eu hunain. Am y tywŷdd mae yn dangos a bŷdd ychydig wlaw ymbell waith. ♃ hefŷd sŷdd yn grŷf iawn y chwarter ymma, yn ♌ ac yn rhagflaenawl, mewn gogleddol ledander, ac yn Gorllewinol: Hynnŷ sŷ'n arwŷddo a bŷdd gwŷnt uchel weithieu, yn dadwreiddio coed, ac yn dinoethi tai mewn rhai mannau; a thua diwedd y chwarter hwn daw Pysychu ar Lawer o bobl; a bŷdd temhestlau o wŷnt a gwlaw a [...] Gyrsiau mewn rhai mannau
- Y planedau sŷ'n arwŷddaccau Lloeger y chwarter hwn, sŷ'n gryfion o dystiolaethau
- 19
- Y planedau sŷ'n arwŷddoccau gelynnion Lloeger y chwarter ymma, sŷ'n gryfion o dystiolaethau
- 36
Barnedigaeth Cyffredinol am y pedwaredd chwarter (neu'r chwarter diweddaf) o'r Flwŷddŷn, 1695. yr hwn sŷdd yn dechreu y 12 dŷdd o fîs medi, ac yn diweddu yr XI dŷdd o fîs Rnagfŷr
[Page 44] ☿ YW'r a gryfaf yn y chwarter ymma, yn ♍, ac mewn gogleddol ledander, ac yn gorllewinol. Hynnŷ sŷ'n arwŷddo a ceir gwlaw go fawr weithieu y chwarter ymma, ac a bŷdd y ddaiar yn hybu ar ddiwedd y Flwŷddŷn; ond bŷdd llawer yn glwŷfus eu llygaid, ac aml a meirw'r bobl mewn rhai mannau tua'r deheu; a bŷdd aml byffiau o wŷntuchel. ♂ hefŷd sŷdd yn grŷf iawn y chwarter ymma, yn ♋ mewn gogleddol ledander, ac yn dwŷreinawl hefŷd: Hynnŷ sŷ'n dangos a ceir Colledion mawr ar y môr y chwarter ymma drwŷ demhestlau o wŷnt mawr a drygcin; ac a bŷdd ymrafaelio mewn rhŷw Deŷrnas tua'r gorllewŷn neu [...] gogledd; A dieddu llawer drethi trymmion a osoder arnŷnt mewn ffordd newŷdd y chwarter ymma. Bŷdd doluriau yn aml mewn Rhai manau, sef y crŷd poeth ▪ neu'r Fseaver, a chaethiwed yn y ddwŷfron a'r gwddwf ar lawer: yr awel a fŷdd yn afiachus, ac eisieu gwlaw yn fynŷch; yr anifeiliaid (yn enwedig y cyffylau) a fyddant feirw yn aml mewn rhŷw wledŷdd, ondodid yn Scotland a Holand. Y tywŷdd a fŷdd yn oer, ac yn achrethu dŷn ac anifail
- Y planedau sŷ'n arwŷddoccau Lloeger y chwarter ymma, sŷ'n gryfiôn o dystiolaethau
- 106
- Y planedau sŷ'n arwŷddoccâu gelynion Lloeger y chwarter ymma, sŷ'n gryfion o dystiolaethau
- 32
Barnedigaeth cyffredinol am y Flwŷddŷn oll i'r unffordd; a hynn ŷ wrth gryfder y Planedau yn hollawl yn y 15 addurnau a osodais am y Flwŷddŷn, 1695. fel a Canlŷn
- ♄ y Blaned Sadwrn sŷ'n grŷf o dystiolaethau
- 212
- ♂ y Blaned mawrth sŷ'n grŷf o dystiolaethau
- 185
- ♃ y Blaned Jou sŷ'n grŷf o dystiolaethau
- 11 [...]
- ☽ y Lleuad sŷ'n grêf o dystiolaethau
- 07 [...]
- ♀ y Blaned Gwener sŷ'n grêf o dystiolaethau
- 07 [...]
- ☿ y Blaned mercher sŷ'n grŷf o dystiolaethau
- 052
- ☉ yr Haul sŷ'n wan o dystiolaethau
- 001
- ♁ y Lwcran sŷ'n grŷf o dystiolaethau
- 115
- Cryfder y cubl yw
- 820
Gan fôd ♄ a ♂ yn gryfaf ac yn drechaf o'r hôll blanedau y leni (drwŷ gy [...]rif y naill amser gyda'r llall) mae hynnŷ yn [Page 45] arwŷddo blwŷddŷn an happus; pôb mâth ar dywŷdd allau o'u hamser, sef bŷdd yn dwŷmŷn weithieu yn y gauaf neu'r gwanwŷn; ac yn oer yn fynŷch yn yr hâf a'r cynhauaf; a chan fôd ♄ yn ♑ trwŷ'r flwŷddŷn hon, ac mewn gwrthrediad o ganol Ebrill i ddechreu mîs-medi; mae hynnŷ hefŷd yn arwŷddo blwŷddŷn sŷch: Y gauaf a'r gwanwŷn a fŷdd yn sŷch ac yn oer y rhan fynychaf; ac weithieu yn dwŷmŷn neu glaiar dros-ben; yr hâf a'r Cynhauaf a fyddant yn sŷch, ac yn oer a chymylog y rhan fynychaf, a'r bobl yn aml▪ yn gweiddi am fwŷ o wlaw; am o herwŷdd y sychader bŷdd prinder Porfa, a Gwair, a Hops hefŷd ondodid y Flwŷddŷn hon a'r nesaf; a hynnŷ a gwttoga'r enllŷn hefŷd. Rwi'n ofni na bŷdd yr ydau y leni mor ffrwŷthlawn a'r llynedd. Etto mae'r hên ddihareb yn dywedŷd na wnaeth fychder erioed ddrudaniaeth yn yr ynŷs hon; a gobeithio na bŷdd mor cymaint prinder y leni a pheri drŷdaniaeth; oblegid fôd ♂ hefŷd Cŷn gryfed y leni, mae hynnŷ yn arwyddo (er bôd y tywŷdd yn sych ac yn oer y rhan fynychaf) a bŷdd weithieu yn wresog iawn haf a Chynhauaf, a themhestlau o wŷnt uchel, a mêllt a thyranau mewn rhai manau, a chafodŷdd dwŷsion o wlaw â Chenllŷsg ymbell waith. A chan ystyried yr unrhŷw dystiolaethau ymhellach, maent yn bygwth blwŷddyn âfiachus; llawer a fyddant gleîfion o ddoluriau nychlud, a rhai o ddoluriau disymmwth. Nodwch y 27 dŷdd o fedi.
- Y planedau sŷ'n arwŷddoccau Lloeger am y flwŷddŷn hon'yn gyffredinol, sŷ'n gryfion o dystiolaethau 176
- Y planedau sŷ'n arwŷddoccau gelynion Lloeger am y Flwŷddyn yn gyffredinol, sŷ'n grysion o dystiolaethau 134
Yma gwelwch fôd y planedau sŷ'n arwŷddocau Lloeger y Leni yn gryfach (42 o dystiolaethau) na'r planedau sŷ'n arwŷddo gelynion Lloeger; ac wrth hynnŷ diameu a bŷdd llai colledion Lloeger y Leni na cholledion eu Gelynion, yn enwedig tua diwedd y Flwŷddyn
Peth o Newyddion y Flwyddyn, 1694.
OS ydŷch yn Cofio fel a dangosais yn fy Almmanac. y llynedd fôd y Planedau oedd yn Arwŷddoccau Lloeger [...] [Page 46] chwarter cyntaf ar trydŷdd o'r Flwŷddyn 1694, yn gryfach na'r planedau oedd yn Arwŷddocau gelynnion Lloeger, a bôd hynnŷ yn arwŷddo a trecheu Lloeger eu gelynnion y chwarterau hynnŷ; ac yn unfawn fellua digwŷddôdd, (y chwarter cyntaf y llynedd fel a daeth y newŷdd i Loeger) cymerodd gwŷr Lloeger (ar y môr) ynghŷlch 60, o longau oedd yn myned ag ymborth ac arfau o Ddenmark i ffraingc
Ac yn y trydŷdd chwarter, (sef yn mîs, Gorphenaf) y llynedd, llosgodd gwŷr Lloeger ddwŷ o ddinasoedd mawr yn ffraingc (ar lan y môr) heb arbed na gwŷr, na gwragedd, na dim o'r Cyfoeth aneirif oedd ynddŷnt: Ac mae hynnŷ yn gwirio hefŷd yr hŷn a ysgrifennais y llynedd wrth fîs Gorphenaf, ac am y trydŷdd chwarter o'r Flwŷddyn
Ac fel a soniais yn mîs Mai y llynedd, a byddeu doluriau; fellu a bŷ yn ninas Paris yn ffraingc [...]y mîs hwnw Dwymŷn am hynedd, (sef y Crŷd poeth neu'r hectick Ffeaver) y prŷd a bŷ farw o hono yno fwŷ na 2000. o bobl yn yr wŷthnos.
Yn mîs Awst y llynedd Carcharwŷd llawer (o mŷr mawr) yn Lloeger, am ymgyttuno i godi dêg mîl o wŷr mewn arfau (fel a mae'r gair) yn erbŷd ein Brenin a'n Brenhines; Edrychwch môr gyttun ŷw hynny i'r hŷn a ysgrifenais wrth fîs Gorphenaf ac Awst a Medi y llynedd.
Ac yn mîs Ebrill y llynedd, ysgrifenais yn uniawn fel a digwŷddodd colledion ar y môr
Wrth yr amrŷw bethau hŷn a ddigwŷddasant fel a rhagfynegais; gellwch ddŷall a gellir Rhagweled rhŷw bêth wrth y Sêr
TYNGED BRYDAIN.
Gan ystyried fôd y bobl yn ewŷllysio Cael gwŷbod pa brŷd a ceir beddwch; ac yn disgwŷl oddiwrth eu sywedŷdd rŷw hŷnt o'r amser, er nad ŷw'n hysbŷs i nêb mor amser ond i Dduw ei hun: Etto os rhoiff Duw genad i'r Planedau i ddilŷn Cwrs eu natur, geill sywedŷdd roddi amcan Glew; a'm hamcan ineu a Gewch sel a Canlŷn
DIameu mae'r seren gynffonog fawr (a ymddangosodd yn y Flwŷddyn 1680) oedd yn arwŷddo digofaint Duw tuagat bechaduriaid y Bŷd; Oblegid yn fŷan ar ol ymddangosiad hono dechreuodd y rhyfel mawr rhwng y papistiaid ar [Page 47] Tyrkiaid; yr hwn sŷdd yn parhau etto, ac yn debŷg i barhau saith o flynŷddoedd ymhellach
Ond am y rhyfel sŷdd rhwng Lloeger a ffraingc, nid y seren gynffonog a ymddangosodd yn y Flwŷddyn 1680. Oedd yn Arwŷddo hwn; ond y 3 ♂ a fŷ rhwng ♄ a ♃ (yn ♌ yn y blynyddoedd 1682, ac 1683) oedd yn rhagddangos y rhyfel hwn: hŷn sŷdd yn ddigon eglur iw ddŷall, oblegid yn fŷan arol y 3 □ a fŷant (yn y Flwŷddyn 1688) rhwng ♄ a ♃ Tarddodd y rhyfel yn y werddon, ac ar y môr rhwng Lloeger a ffraingc: Ac a barhâodd yn dôst dan Lyfodraeth y 3 ☍ a fŷ Rhwng ♄ a ♃ yn y blynyddoedd 1692, ac 1693
Yn mîs Awst yn y Flwŷddyn hon 1695, mae △ rhwng ♄ a ♃. Diameu a bŷdd hynnŷ yn osgoi meddyliau'r gwŷr mawr i geisio heddwch tua diwedd yr hâf hwn [...] hynny a hyba lawer o bobl dan obaith a cânt heddwch allan o law: Etto (gan fod ♃ yn bererin; a ♄ mewn gwrthrediad yr amser hwnw) Rwifi yn ofni na bŷdd mo'r cyflawn heddwch i Loeger etto
Drachefen yn y Flwŷddyn 1696 (yn mîs Chwefror, ac yn mîs Gorphenaf) bŷdd △ drachefen rhwng. ♄ a ♃. A hynnŷ a duedda feddyliau'r bobl drachefen i geisio heddwch yn y Flwŷddyn 1696. Ac amrŷw o negeswyr'a yrir oddiwrth y naill frenin at y llall i geisio cyttundeb. Ond etto gan fod ♃ yn bererrin yn mîs chwesror 1696. A ♄ mewn gwrthrediad yn mîs Gorphenaf 1696. Rwŷfi yn ofni na thyccia gwneuthŷr heddwch yn y Flwŷddyn 1696 chwaith.
Oni chyttunir am haddwch cŷn mis Awst yn y Flwŷddyn 1697, na ddisgwilîwch mo'r heddwch, na son am dano dros ddwŷ flynedd ar ol hynny
Yn mîs Hydref yn y Flwŷddyn 1699. Bydd ⚹ Rhwng ♄ a ♃ a phob un or ddwŷ yn eu tai eu hunain, a ♃ yn grŷf ac yn chwŷrn ei chwimiad: Hynnŷ sŷ'n dangos (drwŷ genad Duw) a bŷdd heddwch rhwng Lloeger a'r holl fŷd yn y Flwŷddyn o oed Jesu 1700. Yr holl allûog dduw a'i Trefno yn gŷnt os gwêl êf yn ddâ.
ANNOGAƲ
GAN ystyried fôd llawer (mewn rhai manau) ynghymru yn methu Cael fy Almanaccau, a'm llyfrau eraill am arian [Page] [...]eu; (a hynnŷ o hery ŷdd fôd rhai o'r siopwŷr yn [...]lyfgar i yru cymhelled a Llundain am danŷnt, rhag o [...] iddŷnt ddyfod yn rhŷ ddiweddar iw dwŷlo o herwŷdd [...]y ffordd. Ac o herwŷdd fôd rhai fiopwŷr eraill ynghym [...] [...]b gydnabyddiaeth ganddŷnt yn Llundain iw gyru iddy [...] [...]r mwŷn i bôb siopwr ac erail allu Cael fy Almanaccau a'm llyfrau eraill yn nês attŷnt, ac yn barottoch ar bob amser; [...] llê eu gadel yn Llundain y Leni, mi a ddewisaîs iw gwart [...]u drostof y gwŷr a henwaf isod; lêf
Mr. Gabriel Rogers, gwerthwr Llyfrau yn y mwŷthig▪ Gwerthwŷr Llyfrau Caerlleon, yn enwedig Mr. H. Page Y gwŷr hŷn a'u derbŷn oddiwrthifi i wasanaethu siop [...] ŷ [...] gwŷnedd neu gogledd Cymru.
Mr. Samuel Rogers o Abergafeni a dderbŷn y cwbl oddiwrthif y Leni (fel a derbyniodd êf y llynedd) i wasanaethu dehoubarth Cymru.
Rwifi yn addaw i chwi a bŷdd fy Almanaccau a'm Llyfra [...] [...]raill bob amser iw Cael gan y gwŷr a henwais yma yn [...] [...]om o hŷn allan, o ddigerth i mi ar ol hŷn (am rŷw achos na wif yn ei ddisgwŷl) eich rhybuddio o rŷw newidiad. A [...] hyny dymunwn ar bawb o'r Cymrŷ d [...]yall a chofio na bŷdd dim o'm Halmanaccau, na'm llyfrau eraill yn Llyndain ac werth y leni, nec an amser o hŷn allan.
HEblaw'r Almanaccau, bŷdd ar werth, gan Mr. S. Rogers yn Abergafeni, y llyfrau. Cymraeg sŷn canlŷn. Y Bib [...] Llyfr gweddi gyffredin yn fawr. Llyfr y Resolusion. Ystyriaeth ar dragywyddolbed. Trysor i'r Cymrŷ. Hyfforddwr cysar, wŷdd i'r nefoedd. Taith y Pererin. Y cywir ddychwelw [...] Y Grefŷdd gristionogol. Hanes y ffŷdd. Ymadroddiod hê [...] Mr. Dod. Medrŷddyn y Difinyddiaeth. Cyfarwydd-deb i' [...] anghyfarwydd. Gwyddorion y Grefydd G [...]istionogol. A goelion o dyriad a phalliad mewn Duwioldeb. Ac amryw [...] [...]yfrau saesnaeg a lading.
Os bydd rhai o Almanaccau cymraeg heb werthu tan [...] [...]rŷs [...]o, byddant yno ar werth gan Mr. Tho. Milton, yn co [...] street neu yn ei shop ef yn y ffair; ond nid yn rhattach na ar y cyntaf.
Mae'r Papur yn brin, ac yn ddrud iawn yn lloeger; nid oes mo'r Papur dâ iw gael am arian,
Gan gael yma lê, Rhoddais ar lawr wŷddor o'r hên Lythyrennau Cymraeg, y rhain yn unig a arferau 'r Cymrŷ gŷnt (sef yn amser Llyfodraeth y Rhufeiniaid) y llythyrennau hŷn a gynhillwŷd allan o hên yscrifennadau, ac oddiar yr hên Arian a oedd ar gerdded gan y cymrŷ yn yr amser hwnnw.
Y llythyrennau a arferir amla yn yr oes hon, a gaed oddiwrth y Rhufeiniaid, ar llythyrennau hynnŷ ŷw 'r wŷddor gyntaf tan, 1.
Y llythyrennau sŷdd dan 2, a ddaeth âtom o wlâd yr Ital, ac a'u harferir yn aml yr awran yn y Gymraeg a'r Saesnaeg
Y llythyrennau duon a welwch dan 3, a ddaeth i Loeger gyda 'r Saeson o wlâd Saxsonia, a rhain a arferid yn amlaf yn y Saesnaeg a'r Gymraeg dros hîr o amser.
Y llythyrennau a welwch dan 4. ŷw 'r hên llythyrennau Cymraeg, a arferau 'r cymrŷ gŷnt, cŷn iddŷnt ddioddeu plannu yn eu plîth Lwgwr-iaith arall, Ynghŷlch 584. o Flynŷddoedd arôl geni crîst.