[Page] Newyddion mawr oddiwrth y [...] NEU ALMANACC
- Am y Flwŷddŷn o oed
- Y Bŷd—5643.
- Crist—16 [...]4.
- Yn dangos
- 1. Ffigurau Rhifyddiaeth o un i driugain—
- 2. Y nodau Cyffredinol am y Flwŷddŷn—
- 3. Dechreu a diwedd y Tympa [...] Cyfraith—
- 4. Cyffredinawl Ddamweiniau 'r Flwŷddŷn—
- 5. Prophwŷdoliaethau am Bethau sv 'n dyfod
- 6. Esponiad dalennau 'r misoedd yn eglur—
- 7. Dyddiau 'r misoedd yn Ffigurau—
- 8. Dyddiau 'r wŷthnos yn gyflawn eiriau.
- 9. Y Dyddiau Gwŷlion, a'r dyddiau hyn od—
- 10. Symmudiad yr Arwŷddion yn y Cor ph, &c
- 11. Oed y Lleuad bôb dŷdd yn y Flwŷddŷ [...]
- 12. Hŷd y dŷdd o haul i haul—
- 13. Newid, llawnlloned, a chwarter [...] 'r
- 14. Newidiad y Tywŷdd yn gywir
- 15. Sywedydd [...] ned [...]
- 16. Y Diffygia dau a [...]
OW [...]
[...]
[...] Y DARLLENNYDD.
[...]RWY Genn [...] yr holl Alluog Dduw, Da [...]h fy 'ngwan ymadferth yr unwaith hon etto i'ch dwŷlo: Bendigedi [...] a fo enw [...]dwr y Bŷd, Canŷs efe ŷw Awdwr pô [...] daioni.
Er maint a fŷ 'r sôn 'rhŷd Cymru fy marw if er ys blyny [...]oedd, ni bŷm er pan aned fi mo'r debŷg i farw un amser o [...]aen ac a fŷm yn y Flwŷddŷn 1692. Etto Duw a welodd [...] [...] ddâ roddi i mi fenthŷg Anadl Enioes dros ychydig amser ymhellach: Ar y 27 dŷdd o fîs Chwefror yn y Flwŷddŷn 169 [...] (wrth farchogaeth drwŷ oerfel o Drêf Abergafeni i Drêf Aberhonddu) Cefais Anwyd yn ddwŷs iawn; A'r anwŷd hwnnw a Lygrodd fy 'ngwaed, ac a f [...]godd amrŷw o ddoluriau yn fy nghorph a'm haelodau: A thros unarddeg o fisoedd ar ol i mi glafychu bŷm Cŷn wanned nad ellais yscrifennu ond ychydig [...]; Gorfu i mi gymer [...]d Cymorth i orffen fy Almanacc (am y [...]wŷddŷn 1693.) gan wr bonheddig nad oedd gynnefin ar fa [...] [...] Ac heblaw hynnŷ, pan Argraphŷd yr Almanacc hwnn [...] [...] [...]udd, i 'r oeddwn ni yn gorfedd yn llêsc fwŷ na chan [...] [...]dd oddiwrth y gwaith; Ac am hynny Gorfu i mi ym [...] yr Arall geryddu y beiau a wnae 'r saeson wrth osod [...]nnau yn yr Iaith gymraeg; A phan ystyrioch hynnŷ, [...] a Cŷ [...] [...]ygwch a mi am y beiau a welsoch yn yr Al [...] [...]ŷddŷn 1693.
[...] y Goruchaf (o'i fawr drugaredd) a 'm gwellaodd, [...] [...]rifenn [...] Almanacc hwn igŷd fyhun [...] di [...] [...] Flwŷddŷn) mae hwn ŷw [...] eri [...] oddiwrthif. Etto gwŷ [...]ddae [...]lwng i wŷbod holl [...] [...]readuriaid pech [...] [...]wŷ dealltwria [...]th
[...]ad i yscrifennu [...]af yn hwnnw [...]ded Ewŷllŷs [...]. O Dd [...]w [...] arnom [...] nwŷn dy unig [...]
Rhag i'r Almanacc hwn ddigwŷdd i ddwŷlo [...] ddyscasant mo 'r Ffigurau Rhifyddiaeth; A ch [...] ystyried nad eill ne'b ddŷall Almanacc nes iddŷnt ddyscu y Ffigurau hynnŷ hŷd yn nhri-ugain, Rhoddais ymma arlawr iddŷnt fel a Canlyn.
- 1 Un.
- 2 Da [...].
- 3 Trî.
- 4 Pedwar:
- 5 Pump
- 6 Chwech
- 7 Saith.
- 8 Wŷth.
- 9 Naw.
- 10 Dêg.
- 11 Unarddeg.
- 12 Deuddeg.
- 13 Trîarddeg.
- 14 Pedwararddeg.
- 15 Pymtheg.
- 16 Unarbymtheg.
- 17 Dauarbymtheg.
- 18 Trîarbymtheg.
- 19 Pedwararbymtheg.
- 20 Ugain.
- 21 Ugain ac un.
- 22 Ugain a dau.
- 23 Ugain a thrî.
- 24 [...]gain a phedwar.
- 25 [...]in a phwmp.
- 26 U [...] a chwêch.
- 27 Ugain a saith.
- 28 Ugain ac wŷth.
- 29 U [...]i [...] [...] naw.
- 30 Ugain [...] [...]êg.
- 31 Ugain ac unarddêg.
- 32 Ugain a deuddêg.
- 33 Ugain a thrîarddêg.
- 34 Trî dêg a phedwar.
- 35 Pymtheg arugain.
- 36 Ugain ac un arbymtheg.
- 37 Dau arbymtheg arhugain.
- 38 Tri dêg ac wŷth.
- 39 Namynun deugain.
- 40 Deugain.
- 41 Deugain ac un.
- 42 Pedwar dêg a dau.
- 43 Tri a deugain.
- 44 Deugain a phedwar.
- 45 Deugain a phu [...].
- 46 Deugain a chwêch.
- 47 Saith a deugain.
- 48 Wŷth a deugain.
- 49 N [...]w a deugain.
- 50 Pum dêg [...]eu deg a deugain.
- 51 Deugain a [...] dêg.
- 52 Deuddeg a deuga [...].
- 53 Trîarddêg a deugain.
- 54 Deugain a phedwararddeg.
- 55 Pymtheg a deugain.
- 56 Unarbymtheg a deugain.
- 57 Deugain a dau ar bymtheg.
- 58 Trî ar bymtheg a [...].
- 59 Deugain a phed▪
- 60 Trî ugain, neu
- [...]p
- Elian sŷ 'n dechreu Jonawr 23. Diweddu Chwefror y 12.
- Y Pasc. Dechreu Ebrill 26. Diweddu Mai yr 21 dŷdd.
- Y Drindod sŷn dechre Mehefin 8. Diweddu Mehefin 27.
- Mihangel, Dechre Hydref 23. Diweddu Tachwedd 28.
- [...]nodau [...]yffredirawl.
- Y Prîf neu 'r euraid Rifedi ŷw 4.
- Y Serrit, neu 'r Epact ŷw 14.—
- Am y Flwyddŷn 1694.
- Llythyren y Sul ŷw G.—
Y Diffygiadau yn y Flwyddyn, 1694.
Y Diffŷg Cyntaf a fŷdd ar y Lleuad, y dŷdd Cyntaf Jonawr, ynghŷlch hanner dŷdd, ni welir mono gyda ni o blegŷd bŷdd y Lleuad tan y Ddaear.
Yr Ail a fŷdd ar yr Haul, y 12 dŷdd o fihefin, ynghŷlch 5 o'r p [...]ŷdnawn, hwnnw a fŷdd Diffŷg go fawr, a Gwelir ef ynghymru os bŷdd yr Awŷr yn ddi gymmylau.
Y Trydŷdd diffŷg a fŷdd ar y Lleuad, y 26 dŷdd o fihefin, [...]nghŷlch hanner nôs; os bŷdd yr Awŷr yn eglur gwelir êf ynghymru, er na bŷdd ond bychan.
Y pedwaredd Diffŷg a'r diweddaf, a fŷdd ar yr Haul, y 6 [...]dd o fîs Rhagfyr, ei Ganol a fŷdd ynghŷlch hanner Awr wedi [...]war o'r prŷdnawn, hwn a fŷdd Diffŷg mawr, ni chanffŷddir [...]o ynghymru oblegŷd ei fôd Cŷn hwŷred.
[...] [...]damweiniau 'r Flwŷddŷn, neu Sywedyddawl far [...] [...] (yn Gyffredin) am y Flwŷddŷn, 1694.
[...]ll neb roddi Cywir farnedigaeth a 'r Droiadau 'r Byd [...] wrth [...] Sywedyddiaet [...]) nes iddo yn gyntaf osod Addurnau [...] [...]urau ar dd [...]fodiad yr haul i'r pedwar Arwyddion penigaw [...] ♋ ar ♎, a h [...]fyd ar y Lloerigau nesaf attynt; hynny ydy [...] new [...]d y Lleuad, a'r llawnlloned nesaf at fynediad yr haul i'r arwyddio [...] hynny: Ac hefyd ar y Diffygiadau a ddigwyddant ar yr haul ar [...]d: Ar yr amryw amseroedd hynny gosodais yr Addurn [...]u sy 'n [...]an [...]yn.
Yr Addurnau hyn [...] sy mewn ffordd a arferol, a hynny [...] yn eu [...]wyso mewn ychydig le: Etto maint n [...]r b [...]rffaith▪ ac m [...] brydfert [...] [...] fford [...]
[...] 'r Flwyddyn yn dechre [...] [...] y dydd Cyntaf o fîs [...] [...]w ystyried mynediad [...] Haul i arddwydd yr Afr [...] [...]dd o fîs Rhagfŷr.
Addurnau ar y chwarter Cyntaf o'r Flwŷddŷn [...] sŷ 'n dechreu yr unfedarddeg dŷdd o fîs Rhagf [...] yn diweddu y degfed dŷdd o fis Mawrth yn y Flwy ddŷn, 1694.
1. Addurn ar y llawnlleuad, Rhagfŷr yr ai [...] dydd; 10 mynud wedi 6 o'r nôs 1693. | 2. Addurn ar fynediad yr Haul i Arwydd yr Afr, Rhagfŷr yr 11 dydd, 3 mynud wedi un y boreu, 1693. | 3. Addurn ar newid y Lleuad ac ar y diffyg a fydd ar yr haul Rhagfŷr y 17 dydd, 47 mynud y Boreu, 1693. | 4. Addurn ar y diffyg a fo ar y Lleuad, y dydd Cyntaf o Jonawr, 4 mynud wedi hanner dydd, 1694. |
| 1: Tŷ ♎ 11. |
|
|
| 2. Tŷ ♏ 3. | 2. Tŷ ♏ 6. | 2. Tŷ ♊ 23. 32 |
3. Tŷ ♌ 26. | 3. Tŷ ♐ 3. ♄ yn ♐ 25. ☉ yn ♑ ❍, ❍. [...] |
|
|
4. Tŷ ♍ 19. |
|
|
|
5. Tŷ ♎ 29. | 5. Tŷ ♒ 22. | 5. Tŷ ♒ 25. | 5. Tŷ ♌11. |
| 6. Tŷ ♓ 19. | 6. Tŷ [...] 21. | 6. Tŷ ♍ 19, 23. |
| 7. Tŷ ♈ 11. | 7. Tŷ ♈ 13. | 7. Tŷ ♏ 21, 52. |
8. Tŷ ♒ 8, 30. | 8. Tŷ ♉ 2. | 8. Tŷ ♉ 6. |
|
9. Tŷ ♒ 26. | 9. Tŷ ♊ 3. |
|
|
10. Tŷ ♓ 19. |
|
| 10. Tŷ ♑ 23. |
11. Tŷ ♈ 29. | 11. Tŷ ♌ 22. R. | 11. Tŷ ♌ 25. |
|
|
| 12. Tŷ ♍ 21. | 12 Tŷ ♓ 19▪ |
[...] gwendid y Planedau; a'u Tremiadau tuagat ac oddiwrth eu gilydd yn y pedwar addurnau dros y ddalen hon.
1. Yn yr Addurn Cyntaf. | 2. Yn yr ail Addurn. | 3. Yn y Trydedd Addurn. | 4. Yn y pedwaredd Addurn. | Ac yn gyffredinawl am y Chwarter Cyntaf o'r Flwyddyn, 1694. |
♀ yn grêf 17 | ♀ yn grêf 20 | ♀ yn grêf 19 | ♀ yn grêf 23 | |
♃ yn gryf 16 | ♃ yn gryf 19 | ♃ yn gryf 13 | ☽ yn grêf 14 | ♀ yn grêf 79 |
☿ yn gryf 13 | ☿ yn gryf 15 | ☽ yn grêf 10 | ♄ yn gryf 12 | ♃ yn gryf 58 |
☉ yn gryf 6 | ☽ yn grêf 15 | ♄ yn gryf 9 | ♃ yn gryf 10 | ♀ yn grêf 29 |
♄ Cymmhe. | ♄ yn gryf 9 | ☿ yn gryf 6 | ☉ yn gryf 7 | ♄ yn gryf 30 |
♂ yn wan 2 | ♂ yn gryf 4 | ♂ yn gryf 5 | ♂ yn wan 6 | ☿ yn gryf 26 |
[...] yn wan 10 | ☉ yn wan 1 | ☉ yn gryf 1 | ☿ yn wan 8 | ☉ yn gryf 13 |
[...] gry [...] 4 | ♁ yn gryf 20 | ♁ yn gryf 15 | ♁ yn gryf 11 | ♂ yn gryf 1 |
[...] ♂ |
| ♁ yn gryf 50 | ||
♀ | ☉ ☽ a ☌ ♄. |
| ||
[...] | [...] (□ ☿. | ☿ ad ☍ ♃. |
| Hollawl 286 |
♀ ad ☍ [...]. | ☉ a ☌ ♄. | ♀ ad ⚹ ♄. | ||
♀ a ☍ ♂. | ||||
☿ ad ☍ ♃. |
1. Yn gyntaf ystyriwn ansodd y Planedau yn yr Addurn Cyntaf yr hwn a osodwŷd ar y llawnlloned yr ail dŷdd o fîs Rhagfyr, 1693.) y blaned gwener, a'r blaned Jou ydŷw 'r Planedau Cry [...]af [...]n yr Addurn hwnnw; Ac am hynnŷ hwŷ a gyfrifir yn benae [...]hiaid neu benna Rheolwŷr yn yr Addurn hwnnw: A chan fôd [...] Planedau hynnŷ yn Arglwŷddiaethu 'r Addurn, hynnŷ sŷ 'n Arwŷddo a tŷ bodlondeb, Cariad, a llwŷddiant ymhylîth gwŷr enwog a gwŷr boneddigion; a charedigrwŷdd a chymdeithas ymhylîth y gwŷr llenn ar Cyfreithwŷr; ac ondodid llawer o [...]hai a fŷont sarrig ac estronaidd iw gilŷdd er ysblynyddoedd (o achos Pleidio yn wrchwŷnebus ar amhwŷllus ymryfusedd) a gymodant ac a ysgydwant ddwylo y Leni; Ac yn wîr mae yn amser iddŷnt gymodi, yn enwedig os ystyriant mai gwaith Duw, [...]c nad gwaith dynion ŷw Planu a gwastadlu Brenhinoedd. Y [...]obl yn gyffredin a fyddant ddedwŷdd: Yr un Tystiolaetha [...] [...]'n Arwyddo Tywŷdd llaith a thymherus y rhan mwŷaf o [...]arter hwn yn gysurus i bôb Creadur bŷw, ac yn llwŷddian [...] [...] y dd [...]ear. Amrŷw a gadwant amgen gwilieu y Leni, [...] [...]nt er ys blynyddoedd, ac a hoffant [...]awenŷdd d [...] [Page] gariad a chymmod; a'r gwragedd a flysiant gymdeithas [...] ac aml briodasau a glymmîr y gauaf hwn.
Etto rhaid i ni ystyried fôd pump or Planedau dan y ddauar yn yr Addurn hwn; a hynnŷ sŷ 'n dangos y treilia penaethiaid yr ynus a'u Cynghoriaid Lawer o amser yn myfyrio y môdd goreu i gryfhau 'r Deŷrnas ac iw hymddiffŷn oddiwrth y gelŷn Cadarn o Ffraingc.
Y Blaned Mawrth Arglwŷdd yr unfedarddêg tŷ yn yr ail tŷ yn ei gwrthrediad ac yn bererin hefŷd, ac mewn Cyferbyniad dremiad a'r blaned gwener; hynnŷ sŷ 'n Arwŷddo a bŷdd Trethi trymion ar deŷrnasoedd i amwŷn Rhyfel; a gwendid y blaned Mawrth a'r Haul sŷ 'n Argoel y bŷdd diffŷg arian ar y Rheolwŷr, y mîlwŷr, ar Cyffredin hefŷd y Leni; y mîlwŷr sŷ 'n grwgnach yn Greulon am eu Cyflog, ac yn bygwth gadel eu harfau, a throi at rŷw fŷwoliaeth eraill mewn rhai gwledŷdd.
Gosodiad y lleuad yn y deuddegfed tŷ, mewn Cyferbynniad dremmiad a'r blaned Sadwrn yn y chweched tŷ, a'r haul yn y chweched mewn Cyswllt a Sadwrn; hynny sŷ 'n dangos a bŷdd doluriau a marwolaeth ar ddynion ac anifeiliaid mewn rhai gwledŷdd, a hynnŷ yn hytraf yn Hysbaen, a Hyngary; ac i rwif yn ofni na bŷdd Llundain yn ddiangol oddiwrthŷnt chwaith.
2. Yr ail addurn ŷw 'r pennaf am y chwarter Cyntaf o'r Flwŷddŷn, ac am hynnŷ dylid ystyried yr Addurn hwnnw yn fanylach na 'r lleill: Yr ail Addurn hwn a osodwŷd ar fynediad yr haul i Arwŷdd yr Afr, (yr unfed arddêg dŷdd o fîs Rhagfyr, 1693.) y Planedau Gwener ac Joy sŷ 'n gryfaf yn yr Addurn hw [...] megis ac i maent yn yr Addurn Cyntaf; ac am hynnŷ maent yn Arwŷddo yr unrhŷw bethau yn yr ail Addurn ac a fynegais eu bôd yn yr Addurn Cyntaf; ond yn yr ail rhaid ŷw ystyried gosodiad a Thremiadau y Planedau yn neilltuol.
Nodedigca pêth yn yr ail Addurn ŷw gosodiad y blaned mercher yn y pedwaredd tŷ, ac yn bererin yno; a gasosodiad y lleuad yn y tŷ Cyntaf, ac yn derchafu i'r deuddegfed tŷ, a'r ddwŷ yn gryfion ac yn gymmedrol o gryfder hefŷd, ac mewn pedrogledd dremiad iw gilŷdd; hynnŷ sŷdd yn dangos yn eglur fôd rhai yn darllaw Cydfradwriaeth neu blot bychan Trefnus.
A chan fôd y blaned Mercher yn gorthrymu Jou (arglwŷdd y Trydŷdd a'r chweched tŷ) yn y degfed a chyferbyniad dremmiad; wrth y tystiolaethau hynnŷ, Rwi yn barnu a Ceisir Cyhuddo rhŷw lê Cadarn, megis Tŵr, Castell, Dinas neu Drêf
[Page] Ac heblaw hynnŷ Dosberthir llawer o bapurau Terfys [...] yn erbŷn y presenol Lywodraeth: A chan fôd y Blaned [...] yn Arwŷdd y fantol, mae hynnŷ yn dangos mai pobl [...]efyddol iawn (os gellir eu Coelio) sŷ 'n dyfeisio 'r Cyhuddiad [...]mma; ond Teilynga Cyflog iddŷnt ŷw Cebŷst, a hwnnw yn ddiameu a Geiff rhai o honŷnt. Tua mîs Mawrth neu yn gŷnt, disgwiliwch ddarguddio y bradwriaeth hwnnw.
3. Y Trydŷdd Addurn a osodwŷd ar y Diffŷg a fŷdd ar yr haul Cŷn un ar yr orlais y boreu, y ddeufedarbymtheg dŷdd o fîs Rhagfyr, 1693. yr Addurn hwn sŷdd yn debŷg iawn i'r Ail Addurn, heb fôd ond ychydig ragor rhwng barnedigaeth y naill a'r llall, a'r hŷn sŷdd ŷw fel a Canlŷn.
Y Blaned gwener sŷdd yn Tynnu tuagat chweran dremmiad a'r blaned Sadwrn; hynnŷ sŷdd yn dangos yr ymgynghora gwŷr synhwŷrol yn bwŷllig ar Achosion pwŷs fawr, a dônt a'u bwriad i ddiben prydferth, ar Tremiad hwn hefŷd a ddatcuddia bôb dirgel ddyreidy: Ac a hoffa feddyliau 'r bobl tuagat hwsmonnaeth ac Adeiladu Tai; a ffrwŷthŷdd y ddauar a dycciant yn llwŷddiannus.
Etto gan f [...]d y Blaned Sadwrn yn dosparthu 'r diffŷg; mae hynnŷ yn [...]gwth y gwledŷdd sŷdd dan lywodraeth Arwŷdd yr Afr; (sef Saxony, Macedonia, Greece, India, Brandenburg) a llŷgredigaeth yn y gwaed drwŷ oerfel, doluriau nychlud ynghŷrph dynion, Darfodedigaeth, y ddurtan neu'r Crud Crynnu, Alaeth, Tylodi, Trueni, Alltudiaeth, Marwolaeth i'r hên bobl yn enwedig, dynistriad ar enifeiliaid llafur, Clwŷfŷdd ar ddâ, a Thywŷdd caled, llawer o eira yn y gwledŷdd hynnŷ, Caddug a niwl tew afiachus, Teithiau perŷgl dros y môr; prinder o bysgod ac o adar y dŵr, llifeiriant dros geulannau 'r môr.
Nid rhaid i gymrŷ na lloeger ofni dim or pethau a henwais uchod drwŷ ddiffŷg yr haul; o ddigerth i Rydychen fôd tan Lywodraeth Arwŷdd yr afr; (fel ac i mae rhai yn meddwl ei bôd) ac os ydŷw Rhydychen dan yr Arwŷdd hwnnw, bŷdd Tebŷg i fôd yn Afiachach y leni nac amseroedd eraill; os diangant yno oddiwrth ymryfusedd yn eu plîth eu hunain.
4. Y pedwaredd Addurn (yr hwn a osodwŷd ar y diffŷg a fŷdd ar y lleuad y dydd Cyntaf o Jonawr, 1604.) a weithreda [...]n berffaith yn Holand, a Scotland, ac yn Affrica: Y blaned [...]ener ŷw 'r gryfaf yn yr Addurn hwn hefŷd; ac am hynn [...] [Page] nid ydŷw 'r diffŷg hwn (o'i Ran ei hun) yn arwŷdd [...] [...] waid i nêb, (o ddigerth marwolaeth i rŷw Arglwŷddes e [...] wrth esgor plentŷn;) mae 'r diffŷg hwn yn hytrach yn Arwŷ [...] dedwŷddwch a chymdeithas, a llawenach gwiliau y Leni nac fŷ er ys blynyddoedd (yn y gwledŷdd hynnŷ) priodasau llwŷddianus, a phlant i rai a gyfrifid yn amhlantadwŷ, Ardderchawgrwŷdd, llawer o Lawenŷdd ac Jechŷd, Digonedd o ffrwŷthŷdd y ddauar, Awŷr Jachus, a thymmor ffrwŷthlawn Iawn, yn y gwledŷdd a henwŷd uchod.
Er nad ŷw 'r Diffŷg hwn (o'i ran ei hun) yn arwŷddo dim ond daioni; etto rhaid i ni ystyried gosodiad a thremiadau 'r Planedau yn yr Addurn hwn hefŷd: Gosodiad y Blaned Mawrth yn Arwŷdd y llew, ac yn y pedwaredd tŷ or Addurn, ac mewn Cyswllt dremmiad a'r lleuad, a Chyferbyniad dremiad a'r haul; ar blaned mercher hefŷd mewn Cyswllt a'r haul yn bererin ac mewn gwrthrediad hefŷd yn y nawfed tŷ, a gosodiad y blaned Sadwrn yn yr wŷthfed tŷ; hynnŷ sŷ 'n dangos i mi a bŷdd ymgais ar fradychu gŵr enwog. Ond gan fôd yr haul a Sadwrn yn grŷfach yn yr Addurn na'r Planedau Mawrth a Mercher, mae hynnŷ yn dangos na thŷccia mo'u diawledig weithredoedd; a chan fôd mercher yn tynnŷ tuagat chweran dremiad a'r blaned gwener, hynnŷ sŷ 'n argoel a datcuddir y Cydfradwriaeth hwnnw mewn amser.
Pan ddelo y blaned Mawrth i'r ddeufed arhugain grâdd o Arwŷdd y Crangc ondodid bŷdd Dauar, grŷn mewn rhŷw fan ar sŷ dan Lywodraeth Arwŷdd y Crangc; a hynnŷ yn mîs Chwefror.
Na ddisgwilied nêb a disgŷn pôb pêth ar a henwŷd ymma wrth ddrws pôb Tŷ, nag ymhôb Sîr, nag ymhôb Teŷrnas 'chwaith; yr un Plannedau sŷ 'n Llyfodraethu'r hôll fŷd yn gyffredinawl, a diammau a digwŷdd yr hôll bethau ymma mewn rhŷw fannau a'u gilŷdd yn y bŷd. Ond ni choella rhai ond y peth a welont a'u llygaid, nag mo hynnŷ ond yn brin yn yr oes hon.
Anau ar yr ail chwarter o'r Flwyddyn, 1694. yr hwn sydd yn dechreu y Degfed dydd o fawrth; ac yn diweddu y deuddegfed dydd o fis Mehefin.
1. | 2. | 3. | Tremmiadau y Planedau. |
|
|
| Yn yr Addurn Cyntaf.
|
2. Tŷ ♍ 24, 33. |
| 2. Ty ♎ 25, 20. | |
3. Tŷ ♎ 19, 20. |
|
| |
| 4. Ty ♉ 12. | 4. Ty ♑ 4. ☊ yn ♑ 9. | |
| 5. Ty ♉ 28, 37. | 5. Ty ♒ 13. | |
6. Tŷ ♒ 10, 30 | 6. Ty ♊ 14. | 6. Tŷ ♓ 11. | 2. Addurn.
|
|
|
| |
8. Tŷ ♓ 24, 33. | 8. Ty ♌ 20, 31 |
| |
|
| 9. Ty ♉ 24, 18 | 3. Addurn.
|
10. Tŷ ♉ 25. | 10. Ty ♏ 12. |
| |
| 11. Ty ♏ 28, 37 | 11. Ty ♌ 13. | |
12. Tŷ ♌ 10, 30. | 12. Ty ♐ 14. | 12. Ty ♍ 11. | |
|
|
| Yn Gyffredinol.
|
1. Yr Addurn Cyntaf a osodwyd ar y llawnlleuad, y [...] Cyntaf o fîs Mawrth, un munŷd wedi pedwar ar y glôc [...] o' [...] prŷdnawn.
Y Blaned Sadwrn ydŷw 'r gryfaf yn yr Addurn hwn; ac a [...] hynnŷ Cyfrifir ei fôd yn meistroli yr ail chwarter o'r Flwŷddŷn; gosodiad y blaned Sadwrn yn Arwydd yr Afr, ac yn y pedwaredd tŷ o'r Addurn, ac mo'r agos i'r pumed tŷ, sŷ 'n Arwŷddo a Ceir tywŷdd oer iawn ar gyrsiau y gwanwŷn hwn, yn enwedig yn mîs Mawrth; ac a dinistrir hên adeiladaeth mewn [...]hai manau, ac a Ceir Colledion ar y more drwŷ demhestlau. A chan fôd Sadwrn yn Arglwŷddiauthu 'r chweched tŷ, ac yn Cystuddio 'r haul yn yr wŷthfed tŷ, a'r lleuad yn yr Ail tŷ, (a 'r bedrogledd dremiad) hynnŷ sŷ 'n dangos a bŷdd llawer yn glwŷfus o ddoiuriau a fago drwŷ oerfel a thrymder Calon, megis y gymalwst neu'r gowt, anyscymedd yn y pennau, ac amrŷw o ddoluriau eraill yn dwŷn llawer iw beddau, Rhai a ddechreuasant deiladaeth y chwarter Cyntaf, a ydawant y gwaith heibio Cŷn ei orphen. Y llafurwŷr ar Tylodion (oblegŷd oered y Tywydd) a ofnant a bŷdd prinder ŷd a drŷdaniaeth. Y bobl yn gyffredin a fŷddant anfodlon ac a gynfigenant wr [...] eu gilŷdd. Y gwartheg a'r Cyffylau a fyddant afiachus mewn [...] mannau.
Cyferbyniad dremiad y blaned mercher a'r lleuad, a gosodiad mercher (yn wan) yn y seithfed tŷ, mewn Cyswllt ar haul arglwŷdd y deuddegfed; hynnŷ sŷ 'n dangos a Carcherir rhai am ddrygioni, ondodid am fathu Arian drwg, neu am doccio arian dâ; A rhŷw wr o swŷdd uchel a geiff ei holi am ei anffyddlondeb yn ei Lê.
2. Yr ail Addurn a osodwŷd ar ddyfodiad yr haul i arwŷdd yr hwrdd, y degfed dŷdd o fîs Mawrth, un munŷd a deugain wedi dau ar y Glôch y boreu. Yr ail addurn hwn ŷw'r pennaf am yr ail chwarter o'r Flwŷddŷn, ac (wrth goel rhai) am y [...]ŷddŷn yn hollawl: Ar blaned Sadwrn ŷw'r gryfaf yn yr Addurn hwn fel ag i mae yn yr Addurn Cyntaf; ac am hynnŷ nid oes fawr ragor rhwng Affaith yr ail addurn ar addurn gyntaf; Amrŷwiol osodiad a Thremiadau 'r Planedau a ddengus yr hŷn [...]dd, sef.
Gosodiad y blaned Sadwrn yn y deuddegsed tŷ, mewn pedrog [...]dd dremmiad ar haul Arglwŷdd yr wŷthfed tŷ; ac mewn pedrogledd dremmiad hefŷd ar blaned mercher Arglwŷdd y [...]hweched tŷ; hynny sŷ 'n dangos a Ceir amser Clwyfus iaw [...] [Page] yn lloeger a chymru, ac a bŷdd rhŷw fâth ar ddoluriau newŷdd ymhenau 'r bobl, a rhai a fyddant yn benysgafn o herwŷdd eu dolur; y bol ar Cefen ar aelodau hefŷd a glwŷfant; y Crud poeth a fŷdd ar lawer, ar bobl a fŷddant feirw yn aml iawn mewn rhai mannau. Y Cyfrŷw dremiadau sy 'n addaw hefŷd, a dihenyddir neu a Crogir amrŷw am Gydfradwriaeth, neu am fathu neu doccio Arian, ni bŷdd y Carchar yn wâg, na'r Crogpren yn segŷr, a bradychir Rhai pobl mewn gwaed oer.
3. Y Trydŷdd Addurn a osodwŷd ar newid y lleuad, y pymthegfed dŷdd o fîs Mawrth, ddau funŷd Cŷn chwêch o'r prŷdnawn.
Y Rhyfelgar Blaned Mawrth ydŷw 'r gryfaf yn y trydŷdd Addurn, ac am hynnŷ maer Addurn hwn yn bygwth Rhyfel ac ymladd a cholli gwaed, y milwŷr a fyddant llwŷddianus ar bôb dyreidi, ac a wnânt rŷwbeth y Leni a hauddeu goffedwriaeth: Ac mae Cardan yn dywedŷd pan fô y blaned Mawrth yn rheolir Flwŷddŷn, fôd hynnŷ yn Rhagddangos a bŷdd gwrês mawr ar gyrsiau, a mêllt neu Lychau mawrion; ac a Llosgir tai a threfŷdd mewn rhai mannau; ac i rwŷf yn ofni a bŷdd Cyffro neu ddychryndod yn lloeger Cyn diwedd yr hâf. Ac os gellir Coelio barnedigaeth Holwel mae êf yn dywedŷd a dinistrir llawer o ddinasoedd, ac a bradychir eu dinasyddion. Mae Holand yn agos i rŷw Lyfodraeth newŷdd, bêth os Coronir Brenin Lloeger yn Frenin yn Holand hefŷd, ac fellu uno Holand a Lloeger, disgwiliwch hynnŷ Flwŷddŷn arall. I mae Scotland yn anesmwŷth y Leni. Caerefrawo, a Rhydychen hefŷd a fyddant mewn gofid. Ac rwŷn ofni a bŷdd rhŷw gythryfwl newŷdd yn y Werddon.
Cyn mîs Awst Ceir Clywed fôd rhŷw deŷrnas yn Codi yn eu plîth eu hunain, ac yn tynnŷ 'r Cleddŷddau y naill ar y llall heb wŷbod am ba bêth.
Gwasanaethed hŷn am yr Ail chwarter or Flwŷddŷn.
BREƲDDWYD
Yr ail——a'r dŷdd Cyntaf o'r mîs—Trêf Aberhonddu, yn y Flwŷddŷn a'r amser a bwŷntiwŷd.
Addurnau ar y Trydydd chwarter o 'r Flwyddyn, 1694. yr hwn sy 'n dechreu y deuddegfed dydd o fîs Mehefin, ac yn diweddu y deuddegfed dydd o fîs Medi.
1. | 2. | 3. | 4. |
1. Tŷ ♏ 14, 9. |
|
|
|
|
|
|
|
3. Tŷ ♑ 16, 31. | 3. Tŷ ♌ 7, 54. | 3. Tŷ ♑ 27, 35 |
|
4. Tŷ ♓ 1. |
| 4. Tŷ ♓ 12 |
|
5. Tŷ ♈ 2, 37. | 5. Tŷ ♍ 27, 24. | 5. Tŷ ♈ 11, 29 |
|
|
|
| 6. Tŷ ♍ 12, 52 |
|
| 7. Tŷ ♉ 21, 26 |
|
| 8. Tŷ ♑ 22, 11. |
|
|
| 9. Tŷ ♒ 7, 54. |
|
|
10. Tŷ ♍ 1. | 10. Tŷ ♒ 26. | 10. Tŷ ♍ 12 | 10 Tŷ ♑ 20 |
11. Tŷ ♎ 2 37 |
| 11. Tŷ ♎ 11, 29 | 11 Tŷ ♒ 7 |
12. Tŷ ♎ 24, 23 |
| 12. Tŷ ♏ 2 | 12 Tŷ ♓ 12, 52 |
|
|
|
|
[...] a gwendid y Planedau yn gyffredinol am y Trydydd chwarter o'r Flwyddyn, 1694. | Tremmiadau 'r Planedau yn [...]r Addurnau am y Trydydd chwarter o'r Flwyddyn, 1694. | |
♃ yn grŷf 59. | 1. | 2. |
♀ yn grêf 51. | ☽ ad △ ♂. | ☽ ad ☌ ☿. |
♂ yn grŷf 34. | ♄ ad △ ♂. | ♂ a △ ♄. |
♄ yn grŷf 30. | ♀ a □ ♃ △ ♄. | ☉ ad ☍ ♄ ⚹ ♂. |
♉ yn grŷf 20. | ☉ ad ⚹ ♂. | |
☽ yn grêf 19. | 3. | 4. |
☉ yn wan 27. |
|
|
♁ yn grŷf 31. | ☿ ad ☍ ♄ ☌ ☉. |
|
| ♀ ad ⚹ ♃. | |
♂ ad △ ♄. |
1. Yr Addurn Cyntaf (am y Trydŷdd chwarter) a osodwŷd ar y Llawnlleuad yr wŷthfed ar ugain dŷdd o fis Mai, ddêg munŷd wedi pump or prŷdnawn.
Y blaned Jou ŷw'r gryfaf yn yr addur hwn, a chan fôd Jou yn y nawfed tŷ, mae [...]ynnŷ yn dangos a bŷdd llawer o bobl yn chwannog i [...]amwŷ dros y môr, gan dybied gwellau eu helŷnt mewn, gwledŷdd a fo dieithrol iddŷnt; a Rhai gwŷr synhwŷrol a geisiant ddyfeisio rhŷw ffordd i wneŷthur heddwch (a hynnŷ ondodid yn Holand) ond ofer a fŷdd ei ddisgwŷl etto. Ac ŷn ddiameu mae hynnŷ yn Arwŷddo a Ce [...] Tywŷdd difai i gynhafa y gwair ar ŷd y leni.
Y Blaned Gwener Arglwŷddes y Denddegsed tŷ, yn y chweched tŷ o'r Addurn; ac mewn pedrogledd dremmiad a Jou, sŷ 'n bygwth afiechid i anifeiliaid, a hynnŷ yn hytraf yn y werddon.
Gosodiad y blaned Mawrth yn grŷf yn Arwŷdd y llew, ac mewn tremmiadau a'r haul a'r lleuad, ar blaned Sadwrn hefŷd, hynnŷ sŷ 'n Argoel a bŷdd prinder ŷd a drudaniaeth yn Rhai mannau ar sŷ dan Ly [...]odraeth arwŷdd y llew, y gwledŷdd sŷdd dan yr Arwŷdd hwnnw ydŷn [...], Turky, yr Ital, Bohemia, Sicyla, &c.
Gwendid yr haul ymhôb un or pedwar addurnau, sŷ 'n arwŷddo dolur neu wendid Corph ar rŷw frenin a anwŷd dan Arwŷdd y llew; ac os bŷdd [...]f, marw y Leni, Gwae miloedd.
2. Yr ail Addurn ŷw 'r bennaf am y Trydŷdd chwarter o'r Flwŷddŷn, oblegŷd gosodwŷd honno ar ddyfodiad yr haul i Arwŷdd y Crangc, yr unfedarddeg dŷdd o fîs Mehefin, bummunud Cŷn pedwar ar y glôch y boreu.
[Page] Y blaned gwener ŷw'r grŷfaf yn yr ail Addurn, mae hynnŷ yn addo Tywŷdd têg iawn a rŷngo fôdd i lafŷrwŷr y ddauar y Rhan fwŷaf or chwarter ymma o'r Flwŷddŷn, ac hefŷd mae yr unblaned honno yn tueddu 'r bobl i garu eu gilŷdd, ac i fyfyrio daioni, mewn Rhai manau.
Etto rhaid ŷw ystyried fôd tair o'r Planedau yn y deuddegfed tŷ, a thair eraill o honŷnt dan y ddauar; hynnŷ sŷ 'n dangos i mi yr ymgynghora rhai gwŷr dewrion, yn erbŷn gŵr enwog, ac a'r ymesŷd milwŷr yn erbŷn trêf, ac ai Cymmerant hî mewn ychydig amser, a chan fôd y blaned Mawrth yn Arwŷdd y forwyn, rwi yn ofni na ymddiffŷn y gwragedd a'r plant oddiwrth y Cleddef mwŷ na'r gwŷr; a Gŵr o uchel Râdd yn ddiameu a ddieddŷf farwolaeth.
3. Y Trydŷdd Addurn a osodwyd ar newid y lleuad, a'r diffŷg a fŷdd ar yr haul, y deuddegfed dŷdd o fîs Mehefin, chwe munud a deugain, wedi pedwar o'r prŷdnawn.
Y blaned Jou ŷw 'r gryfaf yn y Trydŷdd addurn, a hynnŷ sŷ 'n arwŷddo yn yr Addurn ymma yr un fâth ag yn yr addurn Cyntaf fel ag i mynegais i chwi yno.
Y blaned Sadwrn yn ei gwrthrediad yn yr [...]tŷ o'r addurn, ac mewn Cyferbyniad dremiad ar haul ar lleuad, a'r blaned mercher hefŷd yn yr wŷthfed tŷ; hynnŷ sŷ 'n dangos a Ceir Co [...]ed [...]on mawr am geffŷlau mewn rhai manau; a Rhai gwŷr enwog a droir allan o'u llefoedd, a rhai eraill a yrir allan o'u gwlâd, a rhai a ddifeddiennir, o'u tui a'u tiroedd. A phôb mâth o grefftwŷr a fyddant yn achwŷn fôd eisieu gwaith arnŷnt.
Gosodiad Cynffon y ddraig yn arwŷdd y Crangc ac yn yr wŷthfed tŷ o'r addurn, sŷ 'n rhagddangos, marwolaeth ebrwŷdd i lawer, drwŷ gornwŷd, plâ, haint, nodeu, neu 'r chwarren.
4. Y pedwaredd Addurn a osodwŷd ar y diffŷg a fŷdd ar y lleuad, y seithfed arhugain dŷdd o fîs Mehefin, ynghŷlch hanner awr Cŷn un ar yr orlais y boreu.
Y blaned Jou sŷ 'n Arglwŷddiaethu neu yn rheolir Addurn hwn, gan fôd yn gryfa Planed ynddo; a hynnŷ sŷ 'n tystiolaethu yn hytrach a Ceir tywŷdd têg i gynhafa'r gwair a'r ydau.
Gan fôd y diffŷg yn Arwydd yr Afr, ac mewn Cyferbyniad dremiad ar blaned mercher; hynnŷ sŷ 'n dangos a bŷdd y mil [...]ŷr yn prysur ladratta, ac yn rhŷthro am bennau dynnion a [...]hrefydd mewn rhyw wlâd tan Arwydd yr Afr.
[...]ddurnau am y Pedwaredd chwarter o 'r Flwyddyn, 1694. yr hwn sy 'n dechreu y deuddegfed dydd o sîs Medi, ac yn diweddu yr unfedarddeg dydd o fîs Rhagfŷr.
1. | 2. | 3. | Cryfder a gwendid y Planedau yn Gyffredinol.
|
| 1. Tŷ ♓ 11, 53 |
| |
2. Tŷ ♏ 18. |
| 2. Tŷ ♏ 14, 11 | |
| 3. Ty ♊ 8, 42. |
| |
4. Tŷ ♒ 3. |
|
| |
5. Tŷ ♓ 8, 55. | 5. Tŷ ♋ 6, 2. | 5. Ty ♓ 4, 31 | |
6. Tŷ ♈ 3, 57. |
|
| Tremiadau 'r Planedau. 1. ☉ ad □ ♄.
|
7. Tŷ ♈ 24, 48 |
|
| |
8. Tŷ ♉ 18. |
| 8. Tŷ ♉ 24, 11 | |
| 9. Tŷ ♐ 8, 42. | 9. Tŷ ♊ 16. | |
|
|
| |
| 11. Tŷ ♑ 6, 2. |
| 2.
☉ ad □ ♄
|
12. Tŷ ♎ 3, 57. | 12. Tŷ ♑ 25 29. |
| |
|
|
| 3.
|
1. Yr Addurn Cyntaf a osodwŷd ar newid y lleuad, y nawfed dŷdd of fîs Medi, haner awr ac wŷth munud, wedi wŷth ar yr orlaîs y boreu.
Y blaned Jou sŷ 'n Arglwŷddiaethu 'r Addurn hwn, ac mewn Cyswllt ar blaned gwener yn y degfed tŷ; hynnŷ sŷ 'n dangos fod rhai pobl yn y Bŷd yn gwneuthŷd eu goreu am gael hechwch, ond ofer a fŷdd iddŷnt ei ddisgwŷl etto.
Gan fôd y blaned Sadwrn (Arglwŷdd y pedwaredd tŷ) yn y Trydŷdd tŷ or Addurn, ac yn gorthrymu 'r haul ar lleuad yn yr unfed arddêg tŷ; hynnŷ sŷ 'n rhagddangos a bŷdd rhŷw ymryfusedd neu gyfraith rhwng Brenin a gwŷr eraill ynghŷlch rhŷw hên dai neu diroedd, neu yndodid mŵn arian neu rŷw bêth a berthyno i'r ddauar.
2. Yr Ail Addurn a osodwŷd ar ddyfodiad yr haul i arwŷdd y fantol, y deuddegfed dŷdd o fis Medi, haner awr wedi pump o'r prŷdnawn: A hwn ŷw 'r Addurn pennaf am y pedwaredd chwarter, (neu 'r chwarter diweddaf) o'r Flwŷddŷn, 1694.
Y blaned Mawrth, a'r blaned Mercher ŷw 'r Planedau Cryfaf yn yr Addurn hwn, a'r ddwŷ yn y seithfed ty o'r Addurn; hynnŷ sŷ 'n Rhybuddio gwŷr lloeger na ymladdant a'u gelynnion y chwarter ymma rhag iddŷnt gael eu Curo; i mae gelynion lloeger yn grŷfion ac yn ystrywgar iawn tua diwedd y Flwŷddŷn.
Gan fod y blaned Mawrth a'r lleuad yn Arwŷdd y sarph, mae hynnŷ yn dangos a bŷ [...] Tywŷdd o [...] [...]awn tua 'r gaeaf, megis niwl a chaddŷg a llawer o w [...]aw oer yn fynnŷch; mae hynnŷ hefŷd yn bygwth afiechŷd ar bobl drwŷ oerfel a chael yr anwŷd, ac amla a bŷdd y gofid yn y boliau; a llyged rhai a glwŷfant o'i herwŷdd. Lladratta, ac yspeilio, a thwŷllo a chogi a chwanega y gaeaf hwn yn rhŷfeddol; ymrafael a chyfraith hefŷd a fŷdd Rhwng llawer y gaeaf hwn, a hynnŷ a ddiflanna gariad a Chymdeithas dda, ac a fâg lîd a Chynf [...]gain ymronnau llawer.
Gosodiad y Blaned Jou yn y chweched tŷ yn Arwŷdd y Llew; ac mewn pedrogledd dremiad ar lleuad yn yr wŷthfed tŷ; hynnŷ sŷ 'n arwŷddo a Clwŷfa rhai or Crud poeth neu 'r ffefer, a hefŷd yr Eisglwŷf neu waŷw tan yr assennau; I mae fy Awdwr yn dywedŷd Mai gallwng gwaed mewn amser, a chwsu sŷ ddâ yn erbŷn y doluriau hynnŷ; ond os bŷdd y ffefer gwedi mynd ymhell, (ac yn Clwŷfo 'r galon, ac heb liniaru ar gyrsiau) gochelwch ollwng gwaed rhag i hynnŷ beryglu 'r bywŷd, oddigerth gwaedu Cŷn pen dau ddŷdd ar ôl Clafychu.
[Page] 3. Y Drydŷdd Addurn am y chwarter diweddaf (ar ddiwe [...]daf am y Flwŷddŷn, 1694.) a osodwŷd ar y llawnlleuad, y Trydŷdd ar hugain dŷdd o fîs Medi, ddau funud arhugain wedi saith ar y Gloch y boreu.
Y Planedau Mawrth a Mercher ŷw 'r Planedau Cryfaf yn yr Addurn hwn fel ag i'r oeddŷnt yn yr ail addurn; ac am hynnŷ maent yn addaw yr unrhŷw bethau yn yr addurn hwn ag a fynegais i chwi eusus eu bôd yn yr ail addurn.
Gosodiad y Blaned Mercher yn yr unfedarddêg tŷ, ac yn gorthrymmu Sadwrn a phedrogledd dremmiad yn y trydŷdd tŷ ar haul yn y deuddegfed tŷ; hynnŷ sŷ 'n dangos a bŷdd llawe [...] o newŷddion ar gerdded tua 'r gaeaf, a rhan fwŷaf o honŷnt a fŷdd anwiredd. Gwasanaethed hŷn am chwarteri 'r Flwŷddŷn yn neilltuol.
CRYNODEB O'R CYF AN.
1. Yn gyntaf am y Byd a geir yn gyffredinawl yn y Flwyddyn, 1694, a hynny d [...]wy brifio Cryfder y Planedan yn gyffredinawl yn yr holl Addurn [...] am y Flwyddyn, fel a Canlyn.
- ♃ Y blaned Jou sŷ 'n grŷf o dystiolaethau—216
- ♀ Y blaned Gwener sŷ 'n grêf o dystiolaethau—199
- ♄ Y blaned Sadwrn sŷ 'n grŷf o dystiolaethau—166
- ♂ Y blaned Ma [...]th sŷ 'n grŷf o dystiolaethau—136
- ☿ Y blaned Mercher sŷ 'n grŷf o dystiolaethau—121
- ☽ Y Lleuad sŷ 'n grêf o dystiolaethau—60
- ☉ Yr Haul sŷ 'n wan o dystiolaethau—11
Gan fôd y Planedau tegwaidd sêf Jou a Gwen [...]r yn grŷfaf, a [...] yn drechaf o'r holl blanedau y leni, drwŷ gyfrir y naill amser gydar llall; mae hynnŷ yn Argoel a bendithia Duw 'r bŷd a dedwŷddwch; a Chyflawndra o ydau ac enllŷn; a thywŷdd tymmherus iawn y Rhan fwŷaf o'r Flwŷddŷn, a hynnŷ a f [...] ddau Cysurus, a gwŷnfŷd i bôb grâdd o bobl pa Ceid heddw [...] hefŷd.
2. Yn ail yn dangos Cryfder Lloeger, a Chryfder gelynio Lloeger ymhôb chwarter yn deilltuol, ac yn y Flwŷddŷn yn [...]yffredinol; a hynnŷ drwŷ gynnill Cryfder y Planedau sŷ 'n Ar [...] ŷddoccau Lloeger; a Cryfder y Planedau sŷ 'n Arwŷddoccau G [...] lynnion Lloeger fel a Canlŷn.
Y Planedau sy 'n Arwyddoccau Lloeger am y Flwyddyn, 1694, sy 'n gryfion. | Y Planedau sy 'n Arwyddoccau gelynnion Lloeger am y Flwyddyn 1694, sy 'n gryfion. |
Y chwarter Cyntaf—83 | Y chwarter Cyntaf—20 |
Yr Ail chwarter—33 | Y [...] Ail chwarter—94 |
Y Trydŷdd chwarter—46 | Y Trydŷdd chwarter—39 |
Y pedwaredd chwarter—37 | Y pedwaredd chwarter—88 |
Yn yr holl Flwŷddŷn—199 | Yn gyffredinawl—241 |
1. Gwelwch fôd y Planedau sŷ 'n Arwŷddoccau Lloeger, y chwarter Cyntaf o'r Flwŷddŷn yn gryfion 83, o dystiolaethau [...] ac nad ŷw 'r Planedau sŷ 'n Arwŷddoccau Gelynion Lloeger ond ugain o dystiolaethau o grŷfder y chwarter hwnnw: Hynny sŷdd yn dangos a Trecha Lloeger ei gelynion y chwarter Cyntaf o'r Flwŷddŷn, os digwŷdd ymryson rhyngddŷnt ar fôr neu dîr▪ Neu lle a Collo Lloeger un llong ar y môr, Cull gelynnion Lloeger bedair y chwarter Cyntaf o'r Flwŷddŷn.
2. Nid ŷw 'r Planedau (sŷ 'n arwŷddoccau Lloeger yr ail chwarter o'r Flwŷddŷn) yn gryfion ond 33, o dystiolaethau: Ac i maer Planedau sŷ 'n Arwŷddoccau gelynnion Lloeger yr ail chwarter yn gryfiion 94, o dystiolaethau; hynnŷ sŷ 'n rhybuddio Lloeger i fod yn ofalus, rhag ofn iw gelynnion eu trechu y [...] all chwarter or Flwŷddŷn.
3. Y Tr [...]dŷdd chwarter o Flwŷddŷn, y Planedau sŷ 'n Arwŷddoccau Lloeger sŷ 'n gryfion 46. o dystiolaethau; a'r Planedau sŷ 'n Arwŷddoccau gelynion Lloeger sŷ 'n grŷfion 39, o dystiolaethau, mae hynnŷ yn Arwŷddo a bŷdd Lloeger yn drechach na'i gelynnion y Trydŷdd chwarter o'r Flwŷddŷn, ac os bŷdd ymladd Rhyngthŷn yn y chwarter hwnnw, mae gobaith a Ceiff Lloeger y Goreu.
4. Y pedwaredd chwarter, [...] chwarter diweddaf o'r Flwŷddŷn, 1694). Nid ŷw Cryfder y Planedau sŷ 'n Arwŷddoccau Lloeger ond 37, o dystiolaethau, ac i mae 'r Planedau sŷ 'n Arwŷddoccau gelynnion Lloeger yn gryfion 88, o dystiolaethau; hynnŷ sŷ 'n Rhybŷddio Lloeger i ochel eu gelynnion y chwarter diweddaf o'r Flwŷddŷn, ac i ymwared oddiwrth ym ladd a hwŷnt tan amser arall os bŷdd bosibl
5. Yn bummed, y Planedau sŷ 'n Arwŷddoccau Lloeger yn gyffredinol drwŷ 'r Flwŷddŷn, nid ydŷnt o gryfder ond 199, o [Page] [...]ystiolaethau; y Planedau sŷ 'n Arwŷddoccau gelynnion Lloeger yn gyffredinawl trwŷ 'r Flwŷddŷn, i maent hwŷ yn gryfion o dystiolaethau 241, hynnŷ sŷ 'n Rhagddangos llê yr ennillo Lloeger Rôt oddiar eu gelynnion, yr enill y gelynion oddiar Loeger bun Ceiniog.
Gwendid yr haul y Leni sŷ 'n arwŷddo y bŷdd methiantrwŷdd ar ddau o Frenhinoedd (a anwŷd tan Lywodraeth yr haul ac arwŷdd y Llew) y rhain nid ydŷnt ddieithrol i Loeger, y diweddar frenin Jago ŷw un o honynt.
Yn y Flwŷddŷn 1685, pan oedd y deŷrnas wedi ymranu yn ddwu blaid (rhai tan frenin Jago, ar lleill gyda 'r Duc o fŷnwŷ) wrth y rheol hon o brifio Cryfder a gwendid y Planedau a arwŷddoccau 'r ddwu blaid, bernais a Trechid y Duc o fynwŷ, y prŷd yr oedd yr hôll sywedyddion eraill yn dudlu yn fy erbŷn nes iddŷnt weled fy môd ar y ffordd uniawn.
Prophwŷdoliae [...]au, am Bethau sŷ 'n Dyfod.
Y Prophwydolia [...]hau sy n Canlyn a Argraphwyd yn saesnaig yn y Flwyddyn, 1693. A chan weled fôd y saison yn eu hoffi, ac yn ymdynnu amdanynt, Tybiais a Rhyngau fôdd i rai o'r Cymru eu Cail yn Argraphedig yn gymraeg; ac am hynny Cyfieuthais hwynt yn gywir fel a Canlyn.
YN y Flwŷddŷn 1692, ymddangosodd yn Ninas Rhufain hên ŵr, gan ddywedŷd ei hunan ei fôd dros fil o flynyddoedd o oedran; a'i fôd yn Apostol i Jesu Grîst; a bôd ysprŷd gwirionedd ynddo: Ei ddillad ef oedd y fath na welwŷd erioed or blaen; etto yn Benoeth ac yn droednoeth: Ei ymborth êf oedd bara a dŵr. Wrth dramwŷ arhŷd y Ddinas, efe a Lefarodd ac a bregethodd edifeirwch; ac a gynghorodd bawb i ymadel a'u pechodau; Canus (ebŷr ef) digofaint yr Arglwŷdd a ennynnodd yn erbŷn y Rhufeiniaid: Efe a ddywedodd hefŷd fôd Rhufain yn ail i Sodom; a bôd Camweddau 'r bobl wedi derchafu hŷd y nefoedd, ac i glustiau 'r hôllalluog Dduw: Ac nad oedd dim a'u gwaredau oddiwrth ddigofaint yr Arglwŷdd ond gwîr a phrysur edifeirwch: Ac os hwŷ ni edifarent, efe a ddywedodd a llwŷr ddinistrid Dinas Rhufain a thân mewn llai na thair blynedd o amser.
[Page] Ar ôl i'r Prophwŷd hwn dros wŷth o ddyddiau bregethu 'rhŷd y Ddinas yn Rhufain; y swŷddogion (gan fôd yn ddiflas ganddŷnt ei glywed) a waharddasant iddo bregethu dim mwŷ; efe ni wrandaweu Arnŷnt, ond dilynau ei Arfer o barablu, gan ddywedŷd wrthynt mai Cennad oedd êf oddiwrth Dduw, i gynhyrfŷr bobl i edifeirwch, ac ymwared a'u Camweddau: Ac oni wnaent hynnŷ mewn prŷd, dywedeu êf fôd dialeddau yn dyfod am eu pennau. Ar hynnŷ y swŷddogion a gytunasant iw garcharu êf: A phan oedd ef yn y Carchar, Amrŷw o'r ysgolheigion goreu yn Rhufain a aent iw holi êf mewn tair o Jeuthoedd, sef Hebrew, Lading a Chaldean; ymhôb un o'r Jeuthoedd hynnŷ, i roedd ef yn hyddŷsgach iw hatteb nag oeddŷnt hwŷ i ofŷn iddo. Ar ôl iddo Ateb pôb pêth ar a ofŷnasant iddo, efe a brophwŷdodd ymhellach, ac a ddŷwedodd a Ceid gweled rhyfedodau mawrion yn y Bŷd ar fŷr o amser, a bôd helbul y Bŷd ar ddiben: Ac ar ôl hynnŷ a gwasanaetheu pawb y gwîr Dduw; ac na chlywid sôn mwy am Ryfel Rhwng Teŷrnas a Theŷrnas, ac a byddeu heddwch Trwŷ 'r hôll fŷd. Gofŷnasant iddo pa brŷd a dae y dŷdd bendigedig hwnnw; efe a [...]tte-bodd a byddeu hynnŷ yn y Flwŷddŷn 1700. A gofŷ [...]sant o ba-le a daetheu ef: Atte-bodd i ddyfod ef o fan a elwid G [...]diam yn Damas, Dinas yn Calilea. Etto gan fôd y Dinasyddion ar swŷddogion yn llidio wrtho, hwŷ a guttunasant iw ddwŷn ef o flaen y Pôp iw holi yno [...] A phan ddyallodd ef eu bwriad, efe a ddywedodd wrthŷnt yn ddigyffre ei fôd êf yn [...]ys o'r pêth a ellent wneuthur idd [...] am ei drafael, a'i fôd yn ewŷllysgar iawn i ymddiddan a'r Pôp. Yno Cariasant ef o'r Carchar (yn rhwŷm mewn tidau a Llyffetheiriau heirn) at y Pôp. Y Pôp ai holodd ac a ofynodd iddo paham a Rhyfygeu êf fôd Cŷn hyfed a darogan y fâth ddialeddau Creulawn yn erbŷn Rhufain a'i phobl: Yntef a Attebodd ac a ddywedodd wrth y Pôp, mai Cennad oddiwrth Dduw oedd ef, a bôd yn Rhaid iddo wneuthur Gorchymmŷn yr Arglwŷdd; ac a ddywedodd hefŷd nad oedd aro êf ddim ofn y gwr mwŷaf ar y ddaiar, a bôd yr hwn a'i gyrasau ym abl iw ymddiffŷn ef allan o ddwŷlo ei hôll elynnion; A dywedeu (gan iddo ddyfod o flaen y Pôp) fôd yn rhaid iddo brophwŷdo ymhellach, ac yn eglurach nac a gwnaetheu or blaen; ac ar hynnŷ prophwŷdodd a llefarodd o flaen y Pôp fel a Canlŷn.
- Yn y Flwyddyn o oed Jesu Grist.
- 1693. Bŷdd Cyfnewidiadau mawrion yn y Bŷd.
- 1694. Bŷdd Rhyfel dros yr hôll fŷd.
- 1695. Gostyngir Rhufain, a Derchefir Lloeger.
- 1696. Ni bŷdd un Pôp, na phen ar y Rhufeiniaid.
- 1697. Y Tyrciaid a drônt yn Gristianogion.
- 1698. Pregethir yr Efengŷl drwŷ 'r hôll fŷd.
- 1699. Gŵr mawr a Gyfud.
- 1700. Bŷdd heddwch trwŷ 'r hôll fŷdd.
- 1701. Bŷdd Daiar Grŷn mawr.
- 1702. Gelwir yr Iddewon.
- 1703. Pawb a gyfeddant Jesu Grîst.
Ar ôl i'r prophwŷd brophwŷdo y pethau hŷn o flaen y Pôp; y Pôp a frawchodd wrtho, ac a barodd i'r swŷddogion roddi mwŷ o Lyffetheiriau arno, a'i garcharu ef yn gaeth: Ond Cŷn iddŷnt ei gario oddiwrth y Pôp; efe a dorodd y Tidau a'r llyffetheiriau heirn yn gandrŷll, Cŷn esmwŷthed ac mo'r ddiboen ac a toreu un arall edafaidd gwlân: A chan weled ei Ryfeddol wrthiau êf▪ yn gwneuth [...] hynnŷ, ni feiddiau nêb mwŷ roddl dwŷlo arno êf, ac yno [...]dawodd ar ddinas.
Egluriad Dalennau 'r Misoed [...]
Y Flwŷddŷn a ranwŷd yn ddeuddeg o fîsoedd, ac i bôb mîs o honŷnt i mae dau du dalen yn perthŷn; a'r tu dalen Cyntaf o'r ddau, neu 'r nesaf at y llaw aswŷf a Ranwŷd yn chwêch o golofnau neu resau.
1. Y golofn gyntaf sŷ 'n dangos dyddiau 'r mîs, yn eglur Ffigurau.
2. Yr ail golofn sŷ 'n dangos dyddiau 'r wŷthnos yn gyflawn eiriau: Ac lle a Caffoch fwŷ na henw 'r dŷdd yn y golofn hono, darllennwch gyferbŷn a hynnŷ yn y drydedd golofn, ac yno Cewch feddwl y pêth. Megis yn hŷn o siampl, gyferbŷn a 28 dŷdd o Jonawr ar ôl y gair Sul, gwelwch y 4, a chyferbŷn hynnŷ yn y Trydŷdd Golofn gwelwch gwedi 'r ystwŷll, hynny sŷ 'n dangos i chwi mae 'r pedwaredd Sul gwedi 'r ystwŷll ŷw 'r wŷthfed arhugain dŷdd o Jonawr y Leni.
[Page] 3. Y drydedd golofn sŷ 'n dangos y dyddiau gwylion a'r dyddiau hynod; y dyddiau gwŷlion a brintiwŷd a llythyrennau duach a mwŷ na'r lleill, fel a gwelwch gyferbŷn ar 1, 6, ar 25 o ddyddiau Jonawr lythyrennau duon mawr, yn dangos i chwi fod y dyddiau hynnŷ iw Cadw yn wŷlion. Nodwch ymhellach lle y bo mwŷ nag un dŷdd hynod yn perthŷn ir un dŷdd o'r mîs, fôd y dyddiau hynnŷ wedi gosod mewn mannau eraill, a Rhifedi 'r dyddiau lle a dylent fôd wrthŷnt, fel a gwelwch yn y drydŷdd golofn gyferbŷn ar 4, ar 5, o ddyddiau Jonawr saeran a Cyndeŷrn, ac wrth eu troed 13 yn dangos i chwi fôd dyddiau hynnŷ yn perthŷn, i'r trydŷdd arddêg dŷdd o'r mîs.
4. Y bedwaredd golofn sŷ 'n dangos symmudiad yr Arwŷddion ynghorph dŷn ac Anifail; os mynnech wŷbod pa le a b [...] yr Arwŷdd yr ail dŷdd o Jonawr, gyferbŷn ar dŷdd hwnnw yn y bedwaredd golofn gwelwch 4 B. Cefen, yn dangos i chwi fôd yr Arwŷdd yn dyfod (bedwar ar y glôch y boreu yr ail dŷdd o Jonawr) ir Cefen. Gyferbŷn ar chweched dŷdd o Jonawr yn y golofn hono gwelwch 5 N. Cluniau, yn dangos fôd yr Arwŷdd ar bump or nôs yn dyfod i'r Cluniau y chweched dŷdd o Jonawr.
5. Y bumed golofn a ddengus oed▪ Lle [...]ad beunŷdd, fel a gwelwch gyferbŷn ar dŷdd Cynaf o [...]onawr fôd y lleuad yn bymtheg dŷdd o oed y dŷdd hwnnw. [...]an fô 'r lleuad yn newid y boreu, Cyfrifir y dŷdd hwnnw y dŷdd Cyntaf o'r lleuad, pan fô hi yn newid wedi hanner dŷdd. yr ail dŷdd ŷw 'r dŷdd Cyntaf o'r lleuad.
6. Y golofn ddiweddaf, ar ail tu dalen sŷ mor hawdd eu deall, nad ŷw Rain eu hegluro.
Fy 'nghyd-wladwyr Caredig.
PAN yscrifenned y Tywŷdd yn fy Almanacc am y Flwŷddŷn, 1693. i oeddwn Cŷn wanned nad allwn ond yn brin mo 'r troi yn fy 'ngwelu; ac nid allwn yscrifennu un gair o hynnŷ fy hun: Ac yn wîr mae yn ddrŵg iawn gani weled mo'r anghywir yr yscrifenned y Tywŷdd yn yr Almanacc am y llyned; yn enwedig ar amser y Cynhauaf; a gobeithio (pan ystyrioch fy 'nghyflwr y prŷd hwnnw) a Cyd-ddygw [...]h a mi am y beiau a lithrodd y llynedd; ac a dywedwch Cyn diwedd y Flwŷddŷn hon, wneuthur o honof iawn i chwi am y Cam a Gawsoch or blaen.
JONAWR. 1694.
Dydd y mîs. | Dyddiau 'r wŷthnos yn Gyflawn eiriau. | Y Dyddiau Gwŷlion, a'r Dyddiau hynod. | Symmudiad yr Arwŷddion yng-horph Dŷn ac Anifail. | Oed y Lleuad. | Hŷd y dydd o haul i haul. | |
A. | M. | |||||
1 | Llun | Dydd Calan | Bronnau. | 15 | 7 | 58 |
2 | Mawrth | Bodfan. | 4. B. y Cefen | 16 | 8 | 0 |
3 | Mercher | 1 Dyfrydog. | a'r Galon. | 17 | 8 | 2 |
4 | Jou | 13 Saeran. | 11. B. Y bol | 18 | 8 | 5 |
5 | Gwener | 13 Cyndeŷrn. | a'r perfedd. | 19 | 8 | 8 |
6 | Sadwrn | Dydd Ystwyll. | 5. N. Cluniau | 20 | 8 | 10 |
7 | Sul y 1 | Gwedi i'r Ystwŷll. | Cluniau. | 21 | 8 | 12 |
8 | Llun | 14 Ilari. | 9. N. Arphed | 22 | 8 | 14 |
9 | Mawrth | 21 Annes. | dirgelwch. | 23 | 8 | 16 |
10 | Mercher | Luci [...]. | 11. N. mordd. | 24 | 8 | 18 |
11 | Jou | [...] | morddwŷd. | 25 | 8 | 20 |
12 | Gwener | [...]. | morddwŷd. | 26 | 8 | 23 |
13 | Sadwrn | [...]bin. | 1. B. Garrau | 27 | 8 | 26 |
14 | Sul yr 2 | [...] [...]'r Ystwŷll. | a Gliniau. | 28 | 8 | 30 |
15 | Llun | Morys abad. | 2. B. Coesau, | 29 | 8 | 33 |
16 | Mawrth | Antw [...] | coesau. | 1 | 8 | 36 |
17 | Mercher | 7 Cêd. | 6. B. Traed, | 2 | 8 | 40 |
18 | Jou | Prisca. | [...]. | 3 | 3 | 44 |
19 | Gwener | Gwŷl-ystan. | 2. N. Pen | 4 | 8 | 48 |
20 | Sadwrn | Fabian. | Y Pen, a'r | 5 | 8 | 51 |
21 | Sul y 3 | Gwedi i'r Ystwŷll. | wŷneb. | 6 | 8 | 54 |
22 | Llun | Finsent. | 2. B. Gwddwf, | 7 | 8 | 58 |
23 | Mawrth | Tymp yn dechreu. | Gwddwf. | 8 | 9 | [...] |
24 | Mercher | Cattwc. | 2. N. Ysgwŷddau, breichiau a Dwŷlo. | 9 | 9 | [...] |
25 | Jou | Gwyl Baul. | 10 | 9 | 7 | |
26 | Gwener | 14 Ffelix. | 11 | 9 | 11 | |
27 | Sadwrn | Joan, Auron. | 2. B. Dwŷfron | 12 | 9 | 15 |
28 | Sul y 4 | Gwedi 'r Ystwŷll. | bronnau. | 13 | 9 | 19 |
29 | Llun | Samuel. | 11. B. Y cefen | 14 | 9 | 23 |
30 | Mawrth | Merthyr Charles | a'r Galon. | 15 | 9 | 27 |
31 | Mercher | Mihangel. | 6. N. Y bol. | 16 | 9 | 30 |
Y Lleuad sŷdd yn llawnlloned y dŷdd Cyntaf, ar haner dŷdd. 3 Chwarter oed yr wŷthfed dŷdd, ynghŷlch saith o'r nôs. Newidio y pymthegfed dŷdd, ynghŷlch un o'r prŷdnawn. 1 Chwarter oed y 23 dŷdd, ynghŷlch pump y boreu. Llawnlleuad yr 31 dŷdd, ynghŷlch pedwar y boreu. |
NID ydŷw 'r Planedau yn bygwth môr Tywŷdd Caled y mîs ymma, ond llaith a gweddeidd-dra o Lybaniaeth y Rhan fynychaf o'r mîs; y Cyfnewidiadau a Gewch yn neilltnol fel a Canlŷn. O ddechreu 'r mîs hŷd y pumed dŷdd, bŷdd gwŷntiog ar gyrsiau, ac ymbell demhestl o wlaw, Cymylog ac weithiau llariaidd a Thawel. O'r Pumed i'r wŷthfed dydd, bŷdd oer Iawn, a phêth Rhew, ac ymbell gafod o ôd neu ôdwlaw. O'r wŷthfed dŷdd i'r trydŷdd arddêg, bŷdd llariaidd a thymherus, a phêth gwlaw ymddenol. O'r Trydŷddarddeg dŷdd i'r deunawfed, Ceir aml demhestlau o wlaw, ôd a chenllŷsg, a phêth rhew, ag weithieu llariaidd a [...] drachefen. O'r Deunawfed dŷdd i'r deufed arhugain, b [...]dd Tymherus a phêth gwlaw. O'r deufed arhugain i'r pedwa [...] arhugain, bŷdd oer a phislŷd, a llawer o ôd, ôdwlaw, [...]eu wlaw a ddisgŷn O'r pedwaredd dŷdd arhugain hŷd d [...]wedd y mîs, bŷdd Tŷmherus weithieu, a Rhai Cafodŷd [...] o eira neu wlaw, a Thymhestlau o wŷnt a dryg [...]in [...] gyrsiau, a Thawel drachefen. |
ER bôd vn hawdd i hyddŷsg sywedŷdd ragfynegu (wrth dueddiad y Planedau) yr amrŷw droeadau ar fŷd a fo yn dyfod; etto anodd iawn ŷw dywedŷd yr awr neu 'r diwrnod a digwŷddant, ac weithieu geill y goreu ei amcan gamgymerŷd y mîs a dig wŷddant ynddo: A phan fo 'r sywedŷdd mo' [...] anedwŷdd a methu dangos ym ha fîs a digwŷddont, ni thâl ei holl waith êf ddraen gan y Rhan fwŷaf o'r bobl; os metha i weithieu bennodi 'r mîs i chwi, nid wi 'n ammeu na ddôf Cŷn nesed i'r nôd a'r goreu a ysgrifenno yn y ffordd hon. Nid ŷw 'r tymmor yn gymwŷs i ymladd yn y mîs hwn; na'r Arian o chwaith yn barod etto: Mwŷa gorchwŷl yn y mîs ymma a fŷdd myfyrio pa fôdd i gynill yr arian. |
CHWEFROR. 1694.
Dyddie 'r mîs. | Dyddiau 'r wŷthnos yn Gyflawn eiriau. | Y Dyddiau Gwŷlion, a'r Dyddiau hynod. | Symmudiad yr Arwŷddion yng-horgh dŷn ac Anifail. | Oed y lleuad. | Hŷd y dŷdd o haul i haul. | |
A. | M. | |||||
1 | Jou | Noswŷl fair. | Y Bol. | 17 | 09 | 34 |
2 | Gwener | Gwyl Fair. | 11. N. Cluniau, | 18 | 09 | 38 |
3 | Sadwrn | Llywelyn, Blasti | clunniau, | 19 | 09 | 42 |
4 | Sul y | Septuagesima. | clunniau. | 20 | 09 | 46 |
5 | Llun | Agatha. | 1. B. Arphed | 21 | 09 | 50 |
6 | Mawrth | 1 Sanffraid. | dirgelwch. | 22 | 09 | 54 |
7 | Mercher | 1 Seiriol. | 4. B. morddwŷd | 23 | 09 | 58 |
8 | Jou | Paul Elcob. | morddwŷdŷdd. | 24 | 10 | 02 |
9 | Gwener | Einion frenin. | 8. B. Glmiau, | 25 | 10 | 06 |
10 | Sadwrn | 4 Dilwar | a garrau. | 26 | 10 | 11 |
11 | Sul y | Sexagesima. | 11. B. Coesau, | 27 | 10 | 17 |
12 | Llun | Tymp yn diweddu. | coesau. | 28 | 10 | 22 |
13 | Mawrth | [...] [...]h [...]ddwŷd ein Brenin William, a'n Brenhines Mary, yn frenin a Brenhînes Lloeger, 1688 | 3. N. Traed, | 29 | 10 | 26 |
14 | Mercher | Traed. | 1 | 10 | 30 | |
15 | Jou | 11. N. Pen | 2 | 10 | 34 | |
16 | Gwener | y Pen, a'r | 3 | 10 | 38 | |
17 | Sadwrn | wŷneb. | 4 | 10 | 42 | |
18 | Sul yr | Ynŷd. | 9. B. Gwddwf, | 5 | 10 | 46 |
19 | Llun yr | Ynŷd. | gwddwf. | 6 | 10 | 50 |
20 | Mawrth yr | Ynŷd, neu nôs ynŷd. | 9. N. Ysgwŷdde | 7 | 10 | 54 |
21 | Mercher | Y lludw. | ysgwŷdde, | 8 | 10 | 58 |
22 | Jou | 14. Dŷdd Falendein | ysgwŷddau. | 9 | 11 | 02 |
23 | Gwener | Noswŷl Matthias. | 11. B. bronnau, | 10 | 11 | 06 |
24 | Sadwrn | Gwŷl Matthias. | Dwŷfron. | 11 | 11 | 10 |
25 | Sul y 1 | o'r Grawŷs. | 8. N. Cefen | 12 | 11 | 14 |
26 | Llun | Tyfaelog. | y Cefen | 13 | 11 | 18 |
27 | Mawrth | 13. Dyfnog. | a'r galon. | 14 | 11 | 22 |
28 | Mercher | Libio. | 1. B. Y bol. | 15 | 11 | 26 |
Y lleuad sŷdd yn 3 chwarter oed y 7 dŷdd, ynghylch 3 y boreu. Newidio y 14 dŷdd, ynghŷlch 2 y Boreu. Un chwarter oed y 22 dŷdd, ynghŷlch 3 y Boreu. |
Y Mîs hwn a ddechreu yn llariaidd iawn, ag yn dymherus, ac ymbell gafod o wlaw Claiar diniwaid; ac a beru fellu hŷd ynghŷlch yr wŷthfed dŷdd. O'r wŷthfed i'r degfed dŷdd, pêth Temhestlau o wŷnt a gwlaw neu eira, a thawel arddidro rhwng Cafodŷdd. O'r degfed dŷdd i'r triarddêg, bŷdd Tebŷg i fôd yn ddryccinog iawn, o oeir, a [...]wŷnt uchel a wnelo Luchfaoedd o eira, ac ondodid pêth Rhew [...]efŷd. O'r Trydŷdd-arddeg i'r deunawfed, Ceir aml gafodŷdd o eira neu odwlaw, a thywŷdd oer yn gyffredinawl, ond ymbell heulen wan o flaen Cafod. O'r deunawfed i'r unfed arhugain, bŷdd llariaidd a thymherus▪ weithieu Cymylog, ac weithieu eglur a thêg. O'r unfed ar [...]ug [...] i'r pedwaredd ar hugain dŷdd, bŷdd tywŷll, ac aml g [...]ŷdd o eira gwlŷb, ac ondodid pêth Rhew ar gyrsiau. O'r p dwar ar hugain dŷdd i ddiwedd y mîs, bŷdd anwadal iawn, Trî neu bedwar mâth ar dywŷdd yn yr un dŷdd, weithien pêth rhew, weithieu eira, weithieu gwlaw, ac weithieu têg dros fŷr amser. |
POB grâdd o bobl a Achwŷnant y mîs ymma fôd arnŷnt eisiau Arian; y mîlwŷr a'r morwŷr mewn Rhai mannau a fygythiant adel eu harfau eisieu Cael eu Cyflog: Dosberthir papurau bustlaidd yn erbŷn Llyodraeth y Deŷrnas, dan esgus Cydwŷbod i draddodi i bawb eu heiddo eu hun. Ceisir Cyhuddo rhŷw lê Cadarn, ac ymgynghora gwŷr synhwŷrol yn bwŷllig ar achosion pwŷs fawr, sef yn gyntaf ar osod trethi i ddwŷn ymlaen y rhyfel yn erbŷn eu gelynion, ŷn ail myfyriant y môdd goreu i gadarnhau 'r Deŷrnas, ac iw hymddi [...]ŷn oddiwrth ddwŷlo ei gelynnion; a diammeu a gwnant [...]ynnŷ yn llwŷddianus dros enŷd. |
MAWRTH. 1694.
Dydd y mîs. | Dyddiau 'r wŷthnos, yn Gyflawn eiriau. | Y Dyddiau Gwŷlion, a'r Dyddiau hynod. | Symmudiad yr Arwyddion yng-horph dŷn ac Anifail. | Oed y lleuad. | Hŷd y dŷdd o haul i haul. | |
A. | M. | |||||
1 | Jou | Gwyl Ddewi. | Y Perfedd. | 16 | 11 | 30 |
2 | Gwener | Siad, mwthwl. | 6. N. Cluniau, | 17 | 11 | 34 |
3 | Sadwrn | Nou fam Ddewi. | y clunniau. | 18 | 11 | 38 |
4 | Sul yr 2 | O'r Grawŷs. | 8. B. Arphed, | 19 | 11 | 42 |
5 | Llun | Caron. | Arphed. | 20 | 11 | 46 |
6 | Mawrth | 18. Edward. | 11. B. Morddw. | 21 | 11 | 50 |
7 | Mercher | Sannan, Thomas. | morddwŷdŷdd. | 22 | 11 | 54 |
8 | Jou | Philemon. | 1. N. Gliniau | 23 | 11 | 58 |
9 | Gwener | Cyhŷd dŷdd a nos. | a Garrau. | 24 | 12 | 02 |
10 | Sadwrn | 18. Joseph. | 6. N. Coesau | 25 | 12 | 06 |
11 | Sul y 3 | O'r Grawŷs. | ysgeiriau | 26 | 12 | 10 |
12 | Llun | Gr [...]gor | neu Coesau. | 27 | 12 | 14 |
13 | Mawrth | Tudŷr Edward. | 1. B. Traed, | 28 | 12 | 18 |
14 | Mercher | Mer [...] [...]i Can dŷn. | Traed. | 29 | 12 | 22 |
15 | Jou | Wŷne [...]og. | 4. N. Y Pen | 30 | 12 | 26 |
16 | Gwener | Cyfod ad Lazerus. | a'r wŷneb. | 1 | 12 | 30 |
17 | Sadwrn | Padrig wŷddel. | 4. N. Gwddwf, | 2 | 12 | 34 |
18 | Sul y 4 | O'r Grawŷs. | y Gwddwf, | 3 | 12 | 38 |
19 | Llun | Cynbrŷd. | y Gwddwf. | 4 | 12 | 42 |
20 | Mawrth | Cwthert. | 6. B. Ysgwŷddau | 5 | 12 | 46 |
21 | Mercher | Bened. | breichi. dwŷlo. | 6 | 12 | 50 |
22 | Jou | Benediged. | 6. N. Bronnau | 7 | 12 | 54 |
23 | Gwener | Godffridus. | Dwŷfron | 8 | 12 | 58 |
24 | Sadwrn | Noswŷl fair. | Bronnau. | 9 | 13 | 02 |
25 | Sul y 5 | Gwyl Fair. | 6. B. Y Cefen | 10 | 13 | 06 |
26 | Llun | Castilus. | a'r Galon | 11 | 13 | 10 |
27 | Mawrth | Jo. Erem. | 1. N. Y bol a'r | 12 | 13 | 14 |
28 | Mercher | Gideon. | Perfedd. | 13 | 13 | 18 |
29 | Jou | Eustachus. | 5. N. Cluniau, | 14 | 13 | 22 |
30 | Gwener | Guido. | y clunniau. | 15 | 13 | 26 |
31 | Sadwrn | Baldina. | 6. N. Arphed. | 16 | 13 | 29 |
Llawnlleuad y dŷdd Cyntaf, ynghŷlch 4 o'r prŷdnawn. 3 Chwarter oed yr 8 dŷdd, ynghŷlch 11 y Boreu. Newidio y 15 dŷdd, ynghŷlch 6 or prŷdnawn. 1 Chwarter oed y 23 dŷdd, ynghŷlch 8 or nôs. Llawnlleuad yr 31 dŷdd, ynghŷlch 3 y Boreu. |
ANwadal iawn a fŷdd y tywŷdd drwŷ 'r holl fîs hwn pôb mâth ar hîn mewn un diwrnod y rhan fynychaf o'r mîs: Pôb hynod newidiad o'r tywŷdd a gewch fel a Canlŷn. O ddechreu 'r mîs i'r 5 dŷdd, bŷdd aml demhestlau o wŷnt, gwlaw, Cenllŷsg, ac eira, ac oer iawn. O'r 5 i'r 8 dŷdd, bŷdd Cymylog a thywŷll, ac aml gafodŷdd o eira neu ôdwlaw oer. O'r 8 dŷdd i'r 11 bŷdd pyffiau o wŷnt uchel, a gwlaw ar gyrsiau, ôdwlaw ar y mynyddoedd; ac ymbell awr neu ddwŷ o degwch. O'r 11 i'r 14 dŷdd Pêth Rhew ac eira, a thywŷdd du-oer iawn. O'r 14 dŷdd i'r 17 bŷdd ymbell d [...]mhes [...] o wŷnt uchel, ac ymbell gafod o wlaw bychan, a Th [...]g a liariaidd rhwng Cafodŷdd. O'r 17 i'r 21 bŷdd gwŷntiog, a chym [...]og, a rhai Cafodŷdd, ac weithieu gwŷnt uchel iawn. O'r 21 i ddiwedd y mîs, [...]ydd anwadal bôb dŷdd, ond pêth lliniarach nac o'r blaen. |
RHŷw afiechŷd neu ymryfusedd a fŷdd tebŷg i darddu allan yn Rhŷdychen ynghŷlch hŷn o amser. Bŷdd ymgais ar fradychu gŵr enwog, etto ni thyccia mo'u Diawledig weithredoedd. Diammeu a datcuddir rhŷw ddrygioni yn y mîs hwn neu 'r diweddaf. Yn y mîs hwn byddis tebŷg i glywed sôn am ddaiar grŷn a fŷ ynghŷlch diwedd Jonawr, neu ddechreu Chwesror, mewn rhŷw wlâd tan Arwŷdd y [...]rangc, ondodid yn Scotland neu Holand. |
EBRILL. 1694.
Dydd y mîs. | Dyddiau 'r wythnos yn Gyflawn eiriau. | Y Dyddiau Gwŷlion, a 'r Dyddiau hynod. | Symmudiad yr Arwŷddion ynghorph Dŷn, ac Anifail. | Oed y lleuad. | Hyd y dydd o haul i▪ haul. | |
A. | M. | |||||
1 | Sul y | Blodau. | Dirgelwch. | 17 | 13 | 32 |
2 | Llun | 4 Tyrnog, Ambros. | 6. N. Morddwŷd | 18 | 13 | 35 |
3 | Mawrth | Rhisiart. | morddwŷdŷdd. | 19 | 13 | 38 |
4 | Mercher | Y Brâd. | 8. N. Gliniau | 20 | 13 | 41 |
5 | Jou y | Cablud. | a Garrau. | 21 | 13 | 44 |
6 | Gwener y | Croglith. | 11. N. Coesau. | 22 | 13 | 47 |
7 | Sadwrn | Noswŷl basc. | Ysgeiriau | 23 | 13 | 50 |
8 | Sul y | Pasc. | neu Goesau. | 24 | 13 | 53 |
9 | Llun y | Pasc. | 6. B. Traed | 25 | 13 | 57 |
10 | Mawrth y | Pasc. | Traed. | 26 | 14 | 0 |
11 | Mercher | 11. Coronwŷd ein BreninWilliam a'n Brenhines Mary, 1689. | 2. N. Pen | 27 | 14 | 4 |
12 | Jou | Y Pen, a'r | 28 | 14 | 8 | |
13 | Gwener | wyneb. | 29 | 14 | 12 | |
14 | Sadwrn | 1. B. Gwddwf, | 1 | 14 | 16 | |
15 | Sul y | Pasc [...]han. | Gwddwf, | 2 | 14 | 20 |
16 | Llun | 9. Cro [...]hoelwŷd Crîst. | 1. N. Ysgwyddau | 3 | 14 | 24 |
17 | Mawrth | 5. De [...]l | breichiau | 4 | 14 | 28 |
18 | Mercher | 11. Adgy [...]odiad Crîst | a Dwylo. | 5 | 14 | 32 |
19 | Jou | Alphag. | 2. B. Bronhau | 6 | 14 | 36 |
20 | Gwener | 16. Padarn. | Dwŷfron. | 7 | 14 | 40 |
21 | Sadwrn | Beuno, Dyfnog. | 1. N. Y Gefen | 8 | 14 | 44 |
22 | Sul yr 2 | Gwedi 'r Pasc. | a'r Galon. | 9 | 14 | 48 |
23 | Llun | Dŷdd St. George. | 6. N. Y bol | 10 | 14 | 52 |
24 | Mawrth | 29. Pedro. | Y bol | 11 | 14 | 56 |
25 | Mercher | Gwyl Farc. | a'r perfedd. | 12 | 15 | 0 |
26 | Jou | Tymp yn dechreu. | 1. B. Cluniau | 13 | 15 | 3 |
27 | Gwener | 30. Cynnul. | y clunniau. | 14 | 15 | 6 |
28 | Sadwrn | Fitalis. | 2. B. Arphed. | 15 | 15 | 10 |
29 | Sul y 3 | Gwedi 'r Pasc. | Dirgelwch. | 16 | 15 | 14 |
30 | Llun | Ganwŷd ein Brenhines Mary, 1662. | 3. B. Morddwyd. | 17 | 15 | 18 |
Y Lleuad sydd yn 3 chwarter oed y 6 dŷdd, ar 7 o'r pryd nawn. Newidio y 14 dydd, ynghylch 10 y Boreu. 1 Chwarter oed y 22 dydd, cŷn 1, o'r prŷdnawn. Llawnlloned y 29 dŷdd, wedi 10 y Boreu. |
SYch a gwŷnt oer ar ddechreu 'r mîs, ac a beru fellu hŷd ynghŷlch yr 8 dŷdd. O'r 8 i'r 13 dŷdd, bŷdd oer ac eglur y rhan fynychaf, hyfrŷd a llwŷdrew ar foreuau, ac weithieu Cafodŷdd o genllusg, a rhai boreuau niwliog, a gwlithwlaw llariaidd ymbell waith. O'r 13 hŷd yr 16 bydd llariaid a thymherus. O'r 16 i'r 23 dydd, bydd oer a chymylog, a phêth gwlaw ar gyrsiau. O'r 23 i'r 27, bydd Tywydd yfrywiog anhyfryd, yn bygwth temhestlau o ddryccin, ac yn bwrw Rhai Cafodydd. O'r 27 dydd i ddiwedd y mîs, bydd rêg ac eglur, a gwlîth mawr ar foreuau, hêb fawr gymylau yn ym [...]dangos, a rheini yn deneuon. |
YNghylch dechreu 'r mîs Ceir Cly [...]ed newyddion drŵg o'r môr, ynghylch y Colledion a gaed yn mîs Mawrth o achos Temhestlau o wynt uchel. Llawer a glwyfa yn y mîs hwn ar diweddaf o ddoluriau a tagodd drwy oerfel a phruddder, y Llafurwyr a'r tylodion a ofnant a bydd prinder yd a [...]rydaniaeth; ond pan ddelo mîs Mai hwy a fyddant ar fe [...]dwl arall. Y bobl yn aml a fyddant anesmwŷth a chynfi gennus. Y gwartheg ar Cyffylau a fyddant afiachus mew [...] vmbell fan. Carcherir llawer am gastiau drŵg, ondodid am fathu arian drŵg, neu doccio arian dâ. Rhai gwŷr o swŷddau uchel a gânt eu holi am eu hanffŷddlôndeb yn eu llefoedd, ac yn benna dim, bŷdd darparu mawr erbŷn Rhyfel ac ymladd ar fôr a thîr, a Llusgo dynion ir frwŷdr, megus Lloiau i ddwŷlaw 'r Cigyddion, a Rhwŷgo eraill am yr arian. |
MAI. 1694.
Dydd y mis. | Dyddiau 'r wŷthnos, yn Gyflawn eiriau. | Y Dyddiau Gwŷli on, a'r Dyddiau hynod. | Symmudiad yr Arwŷddion, ynghorph dŷn, ac Anifail. | Oed y lleuad. | Hŷd y dŷdd o haul i haul. | |
A. | M | |||||
1 | Mawrth | Calan Mai. | morddwŷdŷdd. | 18 | 15 | 22 |
2 | Mercher | 1. St. Asaph. | 2. B. Glinniau | 19 | 15 | 25 |
3 | Jou | Gwŷly Grôg. | a Garrau. | 20 | 15 | 28 |
4 | Gwener | Gwŷl felangell. | 6. B. Coesau, | 21 | 15 | 30 |
5 | Sadwrn | Aeth Crîst i'r nêf. | [...]oesau. | 22 | 15 | 32 |
6 | Sul y 4 | Gwedi 'r Pasc. | 1. N. Traed, | 23 | 15 | 34 |
7 | Llun | 6. Joan i'r olew. | Traed. | 24 | 15 | 36 |
8 | Mawrth | 2. Athanasius. | 8. N. Y Pen | 25 | 15 | 36 |
9 | Mercher | 13. Mael a Sulien. | [...]r wŷneb. | 26 | 15 | 40 |
10 | Jou | 16. Gwŷl Granog. | y Pen. | 27 | 15 | 42 |
11 | Gwener | Antwni. | 1. B. Gwddwf. | 28 | 15 | 44 |
12 | Sadwrn | 20. An [...]e. | Gwddwf, | 29 | 15 | 46 |
13 | Sul yr | Erfynniad. | 6. N. Ysgwŷddau, breichiau | 30 | 15 | 48 |
14 | Llun yr | Erfynniad. | 1 | 15 | 50 | |
15 | Mawrth yr | Erfynniad. | a Dwŷlo. | 2 | 15 | 52 |
16 | Mercher | Noswy [...] y Derchafel. | 8. B. Bronnau, | 3 | 15 | 54 |
17 | Jou y | Derc [...]afael. | bronnau, | 4 | 15 | 56 |
18 | Gwener | 21. Collen. | 7. N. Y Cefen | 5 | 15 | 58 |
19 | Sadwrn | Dwnstan. | y Cefen | 6 | 16 | 0 |
20 | Sul y 6 | Gwedi 'r Pasc. | a'r Galon. | 7 | 16 | 2 |
21 | Llun | Tymp yn diweddu. | 6. B. Y bol | 8 | 16 | 4 |
22 | Mawrth | Helen. | a'r perfedd. | 9 | 16 | 6 |
23 | Mercher | 26. Awst esgob. | 1. N. Cluniau, | 10 | 16 | 8 |
24 | Jou | 26. Bedo. | clunniau. | 11 | 16 | 10 |
25 | Gwener | Urban, Denis. | 11. B. Arphed | 12 | 16 | 12 |
26 | Sadwrn | Noswŷl y Sulgwŷn. | yr Arphed. | 13 | 16 | 14 |
27 | Sul | Gwyn. | 2. N. Morddw. | 14 | 16 | 16 |
28 | Llun y | Sulgwŷn. | morddwŷdŷdd. | 15 | 16 | 18 |
29 | Mawrth y | Sulgwŷn. | 1. N. Gliniau | 16 | 16 | 20 |
30 | Mercher | Tulclŷd. | a Garrau. | 17 | 16 | 22 |
31 | Jou | 29. Urbin. | 2. N. Coesau. | 18 | 16 | 24 |
3 Chwarter oed y 6 dŷdd, ynghŷlch 4 y boreu. Newidio y 14 dŷdd, ynghylch 2 y boreu. 1 Chwarter oed y 22 dŷdd, wedi 2 y boreu. Llawnlleuad yr 28 dŷdd, Cŷn 7 or prŷdnawn. |
DIammeu a Ceir tywŷdd têg iawn y mîs ymma, yn enwedig dros y Tair wŷthnos Cyntaf o honaw. O ddechreu 'r mîs hŷd y seithfed dŷdd, bŷdd hyfrŷd ac eglur, heb fawr gymylau; a gwlîth mawr ar foreuau. O'r seithfed dŷdd i'r ugeinfed, bŷdd hyfrŷd iawn, a rhai Cymylau gwnnion teneuon; ac ymbell gafod o wlîthwlaw Claiar yn oeri ac yn hybu 'r ddauar a'i ffrwŷthŷdd. O'r ugeinfed dŷdd i ddiwedd y mîs, bŷdd anwadal iawn, sef, weithieu Tywŷll a rhai Cafodŷdd o wlaw, a thêg ac eglur drachefen: Ac yn fŷan ar ôl hynnŷ bŷdd Cymmylog a mwŷ o wlaw ar gyrsiau; etto tywŷdd difai'ar lês yr ydau a'r gwair. |
BYdd amser Clwŷfus mewn rhai mannau yn Lloeger (ag ynghymru hefŷd ondodid) ynghŷ [...]h dechreu 'r hâf; a bŷdd rhŷw fâth ar ddoluriau newŷdd ymhennau 'r bobl, a rhai a fyddant yn benysgafn o nerwŷdd eu dolur; y Bol a'r perfedd, ar aelodau hefŷd a glwŷfant; y Crŷd poeth a fŷdd ar Lawer. a'r bobl a fyddant feirw yn aml mewn rhai mannau. Dihenyddir neu Crogir amrŷw am gydfradwriaeth, neu am fathu neu doccio arian: A Bradychir rhai pobl mewn gwaed oer. Tua diwedd y mîs bŷdd aml ymladdfau a cholli gwaed: Y mîlwŷr a fyddant llwŷddianus ar bôb dyreidi. Lloscir tai a threfŷdd mewn rhŷw wledŷdd yr hâf ymma. A dinistrir llawer o ddinasoedd, a bradychir eu dinasyddion; bŷdd helbulus iawn ar lawer o bobl ar ddiwedd y mîs hwn. A bŷdd llawer yn myfyrio, ac yn dyfeisio drygioni yn erbŷn eu gilŷdd, i geisio ymdwŷo 'r naill y llall. |
MEHEFIN. 1694.
Dydd y mîs. | Dyddiau ' [...] wŷthnos yn Gyflawn eiriau. | Y Dyddiau Gwŷlion, a'r Dyddiau hynod. | Symmudiad yr Arwŷddion ynghorph dŷn, ac Anifail. | Oed y lleuad. | Hŷd y dydd o haul i haul. | |
A. | M. | |||||
1 | Gwener | Teccla. | Coesau. | 19 | 16 | 25 |
2 | Sadwrn | Gwŷfen. | 6. N. Traed, | 20 | 16 | 2 [...] |
3 | Sul y | Drindod. | Traed, | 21 | 16 | 2 [...] |
4 | Llun | Hedrog. | Traed. | 22 | 16 | 27 |
5 | Mawrth | Boniffas. | 2. B. Y Pen | 23 | 16 | 28 |
6 | Mercher | 3 Nicomed. | a'r wŷneb. | 24 | 16 | 28 |
7 | Jou | 17 Mylling. | 1. N. Gwddwf, | 25 | 16 | 29 |
8 | Gwener | Tymp yn dechreu. | Gwddwf, | 26 | 16 | 29 |
9 | Sadwrn | 22 Y mîl merthŷr. | Gwddwf. | 27 | 16 | 29 |
10 | Sul y 1 | Gwedi 'r drindod. | 2. B. Ysgwŷddau | 28 | 16 | 29 |
11 | Llun | Gwyl Barnabas. | a breichiau. | 29 | 16 | 29 |
12 | Mawrth | Troead y Rhôd. | 1. N. Bronnau | 30 | 16 | 29 |
13 | Mercher | Sanna [...]. | Dwŷfron | 1 | 16 | 29 |
14 | Jou | Bas [...]. | bronnau. | 2 | 16 | 29 |
15 | Gwener | Trillo. | 2. B. Y cefen | 3 | 16 | 29 |
16 | Sadwrn | Elida [...], Curig. | a'r Galon. | 4 | 16 | 28 |
17 | Sul yr 2 | Gwed [...] 'r drindod. | 11. B. Y bol | 5 | 16 | 28 |
18 | Llun | 29 Curgrain. | a'r perfedd. | 6 | 16 | 27 |
19 | Mawrth | Leonard. | 7. N. Clunniau, | 7 | 16 | 2 [...] |
20 | Mercher | Edward. | clunniau. | 8 | 16 | 2 [...] |
21 | Jou | Alban. | 11. N. Arphed, | 9 | 16 | 2 [...] |
22 | Gwener | Gwenfrewi. | Arphed, | 10 | 16 | [...] |
23 | Sadwrn | Nôswŷl Joan fedŷdd | Arphed, | 11 | 16 | 2 [...] |
24 | Sul | Gwyl Ioan Fed. | 1. B. Morddwŷd, | 12 | 16 | 2 [...] |
25 | Llun | Leo. | morddwŷdŷdd. | 13 | 16 | 2 [...] |
26 | Mawrth | Turnog, Twrog. | 1. B, Gliniau | 14 | 16 | 2 [...] |
27 | Mercher | Tymp yn diweddu. | a Garrau. | 15 | 16 | 18 |
28 | Jou | Noswŷl Beder. | 1. B. Coesau, | 16 | 16 | 17 |
29 | Gwener | Gwyl Beder. | Coesau. | 17 | 16 | 15 |
30 | Sadwrn | Ymchwel Paul. | 2. B. Traed. | 18 | 16 | 13 |
Y Lleuad sŷdd yn 3 chwarter oed y 4 dŷdd, ynghŷlch 2 or prŷdnawn. Newidio y 12 dŷdd, ynghŷlch 4 or prŷdnawn. 1 Chwarter oed yr 20 dŷdd, ynghylch 11 y boreu: Llawnlleuad y 27 dŷdd, ynghŷlch 1 y boreu. |
O Ddechreu 'r mîs i'r 8 dŷdd, bŷdd weithieu yn oer ac yn gymylog, a rhai Cafodŷdd o wlaw, a thyrannau mewn rhai manneu: Ac yno bŷdd gwresog ar ddidro drachefen, ac eglur a thêg rhwng Cafodŷdd. O'r 8 i'r 13, ni bŷdd ond ynghŷlch yr un fâth ac o'r blaen, Cymylau trymion y rhan fynycha, weithieu gwrefog, weithie oer, weithiau eglur, weithieu Cymylog a Rhai Cafodŷdd. O'r 13 i'r 16, bydd ymbell gafod o wlaw oer, ac weithieu hyfrŷd a thymherus. O'r 16 i'r 20, bŷdd gwresog, ac eglur, a thêg Iawn. O'r 20 i'r 27, bydd Cymylog, a thywŷll, a llawer o wlaw, ac etto ymbell heuled rhwng Cafodŷdd. Yr 28 ar 29, bŷdd Têg, a chymylau Tenneuon. Y 30, a fŷdd yn gafoddŷdd o wlaw mawr a thywŷll, etto drwy gyfrir naill amser gydar llall, bŷdd Tywŷdd difai. |
RHŷw afiechŷd a fŷdd ar ynifeiliaid yn y Werddon, a bŷdd rhŷw anhwŷl ar Frenin a anwŷd dan Arwŷdd y Llew. Gŵr o uchel Râdd a fŷdd farw y mîs ymma. Ceir Colledion am gyffylau mewn Rhai mannau. Y mîlwŷr sŷ 'n parottoi i ymladd, ac i golli gwaed; y Cleddŷddau sŷ 'n llymmion ac yn awchus i borthi ar gig a gwaed Dynnion: Miloedd o rhai sŷ wŷr Crysion Jachus ar ddereu 'r mîs hwn, a dderfŷdd am danŷnt Cŷn ei ddiwedd. Ond y mîs nesaf a ddengus gyda phwŷ a tru 'r Clorrian; Duw a gadwo Loeger a'i phenaethiaid y mîs hwn a phôb amser. |
GORPHENAF. 1694.
Dydd y mîs. | Dyddiau 'r wŷthnos, yn Gyflawn ciriau. | Y Dyddiau Gwŷlion, a'r Dyddiau hynod. | Symmudiad yr Arwyddion yng-horph dŷn ac Anifail. | Oed y lleuad. | Hŷd y dŷdd o haul i haul. | |
A. | M. | |||||
1 | Sul y 4 | Gwedi 'r Drindod. | Traed. | 19 | 16 | 10 |
2 | Llun | Yswittan. | 9. B. Y Pen | 20 | 16 | 07 |
3 | Mawrth | Marthin, Peblig. | a'r wŷneb. | 21 | 16 | 04 |
4 | Mercher | 1 Gofwŷ mair. | 6. N. Gwddwf, | 22 | 16 | 0 [...] |
5 | Jou | 3 Grigor. | y Gwddwf, | 23 | 16 | 00 |
6 | Gwener | Ersull. | y Gwddwf. | 24 | 15 | 58 |
7 | Sadwrn | Thomas. | 8. B. Ysgwŷddau | 25 | 15 | 56 |
8 | Sul y 5 | Gwedi 'r Drindod. | a breichiau. | 26 | 15 | 53 |
9 | Llun | 8 Ganwŷd mair. | 8. N. Bronnau | 27 | 15 | 50 |
10 | Mawrth | Y saith frodŷr. | Dwŷfron | 28 | 15 | 48 |
11 | Mercher | Gower, Bened. | Bronnau. | 29 | 15 | 46 |
12 | Jou | 20 Margret. | 8. B. Y Cefen | 1 | 15 | 44 |
13 | Gwener | Doewan. | a'r Galon | 2 | 15 | 4 [...] |
14 | Sadwrn | Garmon, Banaf. | 4. N. Y bol a'r | 3 | 15 | 39 |
15 | Sul y 6 | Gwedi 'r Drindod. | Perfedd. | 4 | 15 | 36 |
16 | Llun | 15 Dŷdd Swithin. | Y bol. | 5 | 15 | 33 |
17 | Mawrth | Cynllo. | 1. B. Cluniau, | 6 | 15 | 30 |
18 | Mercher | Edward. | [...]unniau. | 7 | 15 | 27 |
19 | Jou | Dyddiau 'r Cwn yn dechreu. | 6. B. Arphed, | 8 | 15 | 24 |
20 | Gwener | Joseph. | Dirgelwch. | 9 | 15 | 21 |
21 | Sadwrn | 22 Mair Fagdalen. | 9. B. Morddwyd. | 10 | 15 | 18 |
22 | Sul y 7 | Gwedi 'r Drindod. | morddwŷdŷdd. | 11 | 15 | 15 |
23 | Llun | Apolinarius. | 10. B. Glinniau | 12 | 15 | 12 |
24 | Mawrth | Noswŷl Jago. | a Garrau. | 13 | 15 | 09 |
25 | Mercher | Gwyl Iago. | 11. B. Coesau | 14 | 15 | 06 |
26 | Jou | Anna. | Coesau. | 15 | 15 | 03 |
27 | Gwener | Y 7 gysgadur. | 1. N. Traed, | 16 | 15 | 00 |
28 | Sadwrn | Samson. | Traed. | 17 | 14 | 56 |
29 | Sul yr 8 | Gwedi 'r Drindod. | 6. N. Y Pen | 18 | 14 | 52 |
30 | Llun | Abdon. | y Pen a'r | 19 | 14 | 48 |
31 | Mawrth | Garmon Esgob. | wŷneb. | 20 | 14 | 44 |
3 Chwarter oed, y 4 dŷdd ynghŷlch 4 y boreu. Newidio y 12 dŷdd, ynghylch 7 ar y Gloch y Boreu. 1 Chwarter oed y 19 dŷdd, ynghŷlch 6 or prŷdnawn. Llawnlleuad y 26 dŷdd, ynghŷlch 10 y Boreu. |
BYdd aml gafodŷdd o wlaw ar ddechreu 'r mîs, hŷd y 3 dŷdd. O'r 3 i'r 8, bŷdd Cymmylog ac oer y rhan fynycha, ac weithieu eglur a gwresog. O'r 8 i'r 17, bŷdd gwresog, ac aml gafodŷdd, a thesog Rhwng Cafodŷdd. O'r 17 i'r 20 dŷdd, bŷdd têg a gwresog iawn, a thyranau [...] gwlaw mewn rhai mannau. O'r 20 dŷdd i ddiwedd y mis, bŷdd llawer o gafodŷdd dwŷsion yn pisdyllio yn ffrydau anferth, a Thyranau mewn rhai mannau, ac weithiau têg iawn rhwng Cafodŷdd a gwresog yn wastadol; a Thywŷdd iawndda y rhan fwŷaf o'r mis. |
RHai gwŷr Enwog a droi 'r allan o'u llefoedd, a rhai eraill a yrir allan o'u gwlâd, a rhai a ddifeddienir o'u tai a'u tiroedd, a phôb mâth o grefftwŷr a fyddant yn achwŷn sôd eisieu gwaith ac arian arnŷnt. Ymgynghora rhai gwŷr dewrion yn erbŷn gŵr ma [...]. Ac ymesŷd milwŷr yn erbŷn trêf, ac ai Cymmerant mewn ychydig amser; ac a rônt y gwragedd ar plant i farwolaeth Cystal ar gwŷr. Dyma 'r mîs a gwneir y pethau ynddo a ddisgwllied er ys blynnyddoedd; naill ai Curo Brenin Ffraingc, ai Cael eu Curo ganddo; a llê a trotho 'r fantol y mîs hwn, hynnŷ a ddengus pâ ffordd a rhêd y dŵr ar ddiwedd y chwaryddiaeth. Os ydŷw ffordd Ptolomy yn gywir, o ranu 'r Flwŷddŷn yn bedwar chwarter, a barnn pôb chwarter ar ei ben ei hun, Lloeger a geiff y goreu y mîs hwn ar chwarter ymma. Ond os yw ffordd y rhai eraill yn gywîr, o farnu 'r holl Flwŷddŷn ar ddyfodiad yr haul i arwŷdd yr hwrdd. Lloeger a gŷll. Y newŷddion y mis nessaf a ddengus pa un o'r ddwŷ ffordd sŷ gywiraf. |
AWST. 1694.
Dydd y mîs. | Dyddiau 'r wŷthnos yn Gyflawn eiriau. | Y Dyddiau Gwŷlion, a'r Dyddiau hynod. | Symmudiad yr Arwŷddion, ynghorph dŷn, ac Anifail. | Oed y lleuad. | Hŷd y dŷdd o haul i haul. | |
A. | M. | |||||
1 | Mercher | Dŷdd Awst. | 3. B. Gwddwf, | 21 | 14 | 40 |
2 | Jou | Peder i Gorchar. | y Gwddwf. | 22 | 14 | 37 |
3 | Gwener | 5 Oswallt. | 2. N. ysgwŷddau | 23 | 14 | 34 |
4 | Sadwrn | Arustarcus. | breichiau a | 24 | 14 | 32 |
5 | Sul y 9 | Gwedi 'r Drindod. | Dwŷlof. | 25 | 14 | 28 |
6 | Llun. | Ymrith enw Jesu. | 4. B. bronnau | 26 | 14 | 24 |
7 | Mawrth | 27 Moddwid. | Dwŷfron. | 27 | 14 | 21 |
8 | Mercher | Illog. | 3. N. Y Cefen | 28 | 14 | 17 |
9 | Jou | 28 Awstin. | a'r Galon. | 29 | 14 | 13 |
10 | Gwener | Lawrens. | 11. N. Y bol | 30 | 14 | 09 |
11 | Sadwrn | Gilbart. | Y bol. | 1 | 14 | 06 |
12 | Sul y 10 | Gwedi 'r Drindod. | Y bol. | 2 | 14 | 03 |
13 | Llun | Hipolitus. | 6 B. Cluniau, | 3 | 14 | 00 |
14 | Mawrth | Betram. | clunniau. | 4 | 13 | 56 |
15 | Mercher | Gwŷl fair Gyntaf. | 11. B. Arphed, | 5 | 13 | 52 |
16 | Jou | Rochus. | Arphed. | 6 | 13 | 48 |
17 | Gwener | Hartfford. | 3. N. morddwŷd | 7 | 13 | 44 |
18 | Sadwrn | Elen. | morddwŷdŷdd. | 8 | 13 | 40 |
19 | Sul yr 11 | Gwedi 'r Drindod. | 6 N. Glinniau | 9 | 13 | 36 |
20 | Llun | Barnard. | a Garrau. | 10 | 13 | 32 |
21 | Mawrth | Anthonasius. | 10▪ N. Coesau, | 11 | 13 | 28 |
22 | Mercher | Gwŷddelan. | coesau. | 12 | 13 | 24 |
23 | Jou | Noswŷl Bartholomew. | 11 N. Traed, | 13 | 13 | 20 |
24 | Gwener | Gwŷl Bartholom | Traed, | 14 | 13 | 16 |
25 | Sadwrn | Lewis. | Traed. | 15 | 13 | 12 |
26 | Sul y 12 | Gwedi 'r Drindod. | 4 B. Y Pen | 16 | 13 | 08 |
27 | Llun | Dyddiau 'r Cŵn yn diweddu. | a'r wŷneb. | 17 | 13 | 04 |
28 | Mawrth | 11 B. Gwddwf, | 18 | 13 | 00 | |
29 | Mercher | Jefan y Coed. | Gwddwf. | 19 | 12 | 57 |
30 | Jou | Gwŷl deilo. | 10. N. Ysgwŷddau a breichi. | 20 | 12 | 54 |
31 | Gwener | Adrian. | 21 | 12 | 50 |
3 Chwarter oed yr 2 dŷdd, ynghylch 6 or prŷdnawn. Newidio y 10 dŷdd, ynghylch 8 awr o'r nôs. 1 Chwarter oed y 17 dŷdd, ynghŷlch 11 or nôs. Llawnlleuad y 24 dŷdd, ynghŷlch 7 or nôs. |
Y Tywŷdd drwŷ 'r mîs hwn yn gyffredinol a fŷdd yn dêg ac yn Hyfrŷd, yn Rhyngu bôdd i bawb, fel a Canlŷn. O ddechreu 'r mîs i'r 10 dŷdd, bŷdd yn wresog, ac yn eglur y rhan fynychaf; ac weithieu Cymylog ac ymbell gafod o wlaw mawr mewn rhai mannau. O'r 10 dŷdd i'r 18, bŷdd Têg, sŷch a hyfrŷd y rhan fynnychaf, weithieu gwresog iawn, ac weithieu ychydig o frîth gafodŷdd diniwaid, ac ymbell waith mellt a Thyranau, a Chafodŷdd o wlaw dwŷs mewn rhai mannau. O'r 18 i ddiwedd y mîs, bŷdd Tywŷdd bendigedig ar lês y Cynhauaf, sef Têg ac eglur iawn, a sŷch yn wastadol, oddigerth ychydig o gymylau teneuon yn bygwth ychydig wlaw ymbell waith. Y mîs hwn a leinw yr ysguboriau ag ydau dâ ffrwŷthlawn; ac yn fŷ nhŷb i bŷdd ydau 'r gauaf yn ffrwŷthlawnach nag ydau 'r gwanwŷn. Oni chawn ni hêddwch, ni a gawn bawb o honom dri phrŷd o [...]wŷd y Leni bob dŷdd os medrwn gredu yn Nuw, a gallu ymddiried y naill ir llall. |
YNghŷlch dechreu 'r mîs hwn rwi 'n ofni a Ceir newŷddion a ddychrynno lawer yn Lloeger; a rhai eraill a [...]awenhânt o'u herwŷdd. Llawer o bôbl a chwennychant dramwy dros y môr, gan dybied gwellhau eu helŷnt mewn gwledŷdd a fo dieithrol iddŷnt. A rhai gwŷr synhwŷrol a geisiant ddyfeisio rhŷw ffordd i wneuthŷr heddwch (a hynuŷ ondodid yn Holand) ond ofer a fŷdd i ddisgwŷl etto. I mae 'r Planedau y mîs ymma yn bygwth marwolaeth ebrwŷdd i lawer, drwŷ gornwŷd, plâ, haint, nodau, neu 'r chwarren. |
MEDI. 1694.
Dydd y mis. | Dyddiau 'r wŷthnos, yn Gyflawn eiriau. | Y Dyddiau Gwŷlion, a'r Dyddiau hynod. | Symmudiad yr Arwŷddion, ynghorph dŷn, ac Anifail. | Oed y lleuad. | Hyd y dŷdd o haul i haul. | |
A. | M. | |||||
1 | Sadwrn | Silin. | Dwŷlaw. | 22 | 12 | 46 |
2 | Sul y 13 | Gwedi 'r Drindod. | 11. B. Bronnau, | 23 | 12 | 43 |
3 | Llun | 2 Sulien. | bronnau, | 24 | 12 | 40 |
4 | Mawrth | Erddulad. | 11. N. Cefen, | 25 | 12 | 38 |
5 | Mercher | Marchell. | y Cefen | 26 | 12 | 34 |
6 | Jou | Idlos. | a'r Galon. | 27 | 12 | 30 |
7 | Gwener | Ganed Elizab. 1533. | 9. B. Y bol | 28 | 12 | 24 |
8 | Sadwrn | Ganed mair Gyn. | a'r perfedd. | 29 | 12 | 20 |
9 | Sul y 14 | Gwedi 'r Drindod. | 2. N. Cluniau, | 1 | 12 | 16 |
10 | Llun | 9 Delwfŷw. | y clunnian. | 2 | 12 | 12 |
11 | Mawrth | Daniel. | 6. N. Arphed | 3 | 12 | 08 |
12 | Mercher | 16 Edŷth. | yr Arphed. | 4 | 12 | 04 |
13 | Jou | Cyhŷd dŷdd a nôs. | 9. N. Morddw. | 5 | 12 | 00 |
14 | Gwener | Gwŷl y Grôg. | morddwŷdŷdd. | 6 | 11 | 56 |
15 | Sadwrn | Nicodemus. | 12. N. Gliniau | 7 | 11 | 52 |
16 | Sul y 15 | Gwedi 'r Drindod. | a Garrau. | 8 | 11 | 48 |
17 | Llun | Lambert. | Gliniau. | 9 | 11 | 44 |
18 | Mawrth | Ffeiriolus. | 2. B. Coesau, | 10 | 11 | 40 |
19 | Mercher | Gwen frewi. | y coesau. | 11 | 11 | 36 |
20 | Jou | Noswŷl Fatthew. | 7. B. Traed, | 12 | 11 | 32 |
21 | Gwener | Gwyl Fathew. | y Traed. | 13 | 11 | 28 |
22 | Sadwrn | Maurice. | 1. N. Y Pen | 14 | 11 | 24 |
23 | Sul yr 16 | Gwedi 'r Drindod. | ar wŷneb. | 15 | 11 | 20 |
24 | Llun | Tecla. | 8 N. Gwddwf, | 16 | 11 | 16 |
25 | Mawrth | Meugan. | Gwddwf, | 17 | 11 | 12 |
26 | Mercher | Cyprian. | Gwddwf. | 18 | 11 | 08 |
27 | Jou | 30 Nidam. | 8. B. Ysgwŷddau, breichiau | 19 | 11 | 04 |
28 | Gwener | 30 Sierom. | 20 | 11 | 00 | |
29 | Sadwrn | Gwyl Mihangel. | 8. N. Bronnau. | 21 | 10 | 56 |
30 | Sul y 17 | Gwedi 'r Drindod. | Dwŷfron. | 22 | 10 | 52 |
3 Chwarter oed y dŷdd Cyntaf. ynghŷlch 1 o'r prŷdnawn. Newidio y 9 dŷdd, Cŷn 8 y Boreu. 1 Chwarter oed yr 16 dŷdd, wedi 6 y Boreu. Llawnlleuad y 23 dŷdd, Cŷn 8 y Boreu. |
O Ddechreu 'r mis i'r pedwaredd dŷdd, bŷdd têg ac eglur, a chlauar, a hyfrŷd iawn, ac weithieu ychydig o gymmylau gwnion teneuon. O'r 4 i'r 7 dŷdd, bŷdd hyfrŷd a gwyntiog, ac weithieu bŷdd Cymylog ac ymbell gafod o wlaw oer. O'r 7 dŷdd i'r 10, bŷdd y naill ben o'r dŷdd yn eglur, a'r pen arall yn dywŷll ac yn wlawiog. O'r 10 i'r 15 dŷdd, bŷdd têg, eglur ac oer y rhan fynychaf, ac weithieu rhai Cymmylau. O'r 15 dŷdd i'r 20, bŷdd Tywŷll ac oer; a rhai Cafodŷdd o wlaw. O'r 20 dŷdd i ddiwedd y mîs, bŷdd tywŷll y rhan fynychaf, ac aml demhestlau o wŷnt a gwlaw. Gwnaed pawb eu goreu ar gael eu hydau i fewn Cyn yr ugeinfed dŷdd o'r mîs hwn. |
LLawer yn y mîs yma a laeiant eu Clustiau, ac a gymerant arnŷn fôd yn fûd; ac or tu arall y rhai mudion a aethant yn barablus. Y mîlwŷr mewn rhai mannau a fyddant yn prysur Ladratta, ac yn rhŷthro am bennau dynion a threfŷdd. A chan fôd pawb yn dechreu blino ar y Rhyfel, llawer o wŷr synhwŷrol a wnânt eu goreu ar gael heddwch, ond ofer a fŷdd iddŷnt ei geisio etto. Mawr a fŷdd y gynfigen a'r bwriad drŵg yn erbŷn Lloeger, y mîs hwn yn enwedig. Gocheled y morwŷr eu gelynnion o'r tu gorllewŷn. Tua diwedd y mîs hwn neu ddechreu 'r nasaf, Cy [...]ŷd rhŷw ymryfusedd rhwng Brenin a gwŷr eraill; ondodid bŷdd Cyfraith rhyngddŷnt ynghŷlch rhŷw dai neu diroedd, oneu fŵn, neu rŷw bêth a berthyno ir ddauar. |
HYDREF. 1694.
Dydd y mîs. | Dyddiau 'r wythnos yn Gyflawn eiriau. | Y Dyddiau Gwŷlion, a 'r Dyddiau hynod. | Symmudiad yr Arwŷddion ynghorph Dŷn, ac Anifail. | Oed y lleuad. | Hyd y dydd o haul i haul. | |
A. | M. | |||||
1 | Llun | Silin, Garmon. | Dwŷfron. | 23 | 10 | 40 |
2 | Mawrth | Thomas, Henffordd. | 8. B. Y Cefen | 24 | 10 | 44 |
3 | Mercher | 14 Tudŷr. | a'r Galon. | 25 | 10 | 48 |
4 | Jou | Fransis. | 6. N. Y bol | 26 | 10 | 36 |
5 | Gwener | Cynhafal. | a'r perfedd. | 27 | 10 | 32 |
6 | Sadwrn | Fflŷdd. | 11. N. Y Cluniau | 28 | 10 | 28 |
7 | Sul y 18 | Gwedi 'r Drindod. | y clunnian, | 29 | 10 | 24 |
8 | Llun | Camarch, Cynog. | y clunniau. | 30 | 10 | 20 |
9 | Mawrth | Denis, Tanwg, Gerson | 1. B. yr Arphed | 1 | 10 | 16 |
10 | Mercher | Triffon. | yr Arphed. | 2 | 10 | 12 |
11 | Jou | Pritsiart. | 3. B. Morddwyd | 3 | 10 | 8 |
12 | Gwener | Tudur. | morddwŷdŷdd. | 4 | 10 | 4 |
13 | Sadwrn | Edward. | 5. B. Gliniau | 5 | 10 | 0 |
14 | Sul y 19 | Gwedi 'r Drindod. | a Garrau. | 6 | 9 | 56 |
15 | Llun | Mihangel fâch. | 8. B. Coesau, | 7 | 9 | 52 |
16 | Mawrth | Gallufarch. | y coesau. | 8 | 9 | 48 |
17 | Mercher | Etheldred. | 1. N. Traed | 9 | 9 | 44 |
18 | Jou | Gwyl Luc. | y Traed. | 10 | 9 | 40 |
19 | Gwener | Prolomew. | 7. N. Y Pen | 11 | 9 | 37 |
20 | Sadwrn | Gwendolina. | a'r wyneb | 12 | 9 | 33 |
21 | Sul yr 20 | Gwedi 'r Drindod. | Y Pen. | 13 | 9 | 2 [...] |
22 | Llun | 21 yr 1100 gwŷryf. | 4. B. Gwddwf, | 14 | 9 | [...] |
23 | Mawrth | Tymp yn dechreu. | y Gwddwf, | 15 | 9 | 2 [...] |
24 | Mercher | Cadfarch. | 2. N. Ysgwyddau | 16 | 9 | 19 |
25 | Jou | Crispin. | breichiau | 17 | 9 | 15 |
26 | Gwener | 25 Crispianŷn. | Dwylaw. | 18 | 9 | 12 |
27 | Sadwrn | Noswŷl Seimon a Ju. | 4. B. Bronnau | 19 | 9 | 9 |
28 | Sul yr 21 | Seimon a Iud. | Dwŷfron. | 20 | 9 | 6 |
29 | Llun | 30 Dogfael. | 4. N. Y cefen | 21 | 9 | 3 |
30 | Mawrth | Barnard. | a'r Galoh | 22 | 9 | 0 |
31 | Mercher | Nofwŷl yr hallSaint. | y Cefen. | 23 | 9 | 56 |
3 chwarter oed y dŷdd Cyntaf, cŷn 10 y boreu. Newidio yr 8 dydd, ynghylch 8 or nôs. 1 Chwarter oed y 15 dydd, ynghŷlch hanner dŷdd. Llawnlloned y 22 dŷdd, ynghŷlch 10 or nôs. 3 Chwarter oed yr 31 dŷdd, ynghŷlch 4 y Boreu. |
O Ddechreu 'r mîs i'r 5 dŷdd, bŷdd têg ag eglur y rhan fynychaf, go oer, ac awelog. O'r 5 dŷdd i'r 18 dŷdd, bŷdd anwadal iawn, a Drygcinog y rhan fynychaf; sef gwŷnt oer, weithieu hyfrŷd heb fawr wlaw, ac yno oer a chymylog, a mynŷch gafodŷdd, a chwedi hynnŷ Tywŷll a llariaidd ac oer, ac yno ebrwŷdd demhestlau o wŷnt a gwlaw, ac weithieu tawel iawn; yn ol hynnŷ Tywŷll ac oer a phêth gwlaw drachefen, a thrachefen oer a hyfrŷd, a chwedi hynnŷ Cafodŷdd digllon o wlaw, odwlaw neu genllŷsg, a llwŷdrew ar foreuau. O'r 18 dŷdd i'r 27, bŷdd Tawel a chymylog ac oer y rhan fynychaf, ac ymbell demhestl o wlaw, neu eiraf. O'r 27 dŷdd i ddiwedd y mîs, bydd têg a thymherus, ac ymbell gafod fechan o wlaw llariaidd. |
LLawer a fâg afiechŷd (drwŷ oerfel) y mîs ymma; ac amla a bŷdd y gofid yn y boliau; a llygaid rhai a glwŷf [...]nt o'u herwŷdd. Lladratta ac yspeilio, a thwŷllo a chogio [...] chwanega yn rhyfeddol; ymrafael a chyfraith hefŷd a [...]ŷdd rhwng llawer, a hynnŷ a ddiflanna ga [...]iad a chymdei [...]as ddâ, ac a fâg lîd a Chynfigen ymyronnau llawer. Y [...]ud poeth neu 'r ffefer; ar eisglwŷf neu waŷwf tan yr assen [...] a flina lawer y mîs hwn. Mae fy awdwr yn dywedŷd [...] gollwng gwaed mewn amser, a chwsu sŷ ddâ yn erbŷn [...]oluriau hynnŷ. Bŷdd llawer o newŷdd [...]on ar gerdded, [...] [...]han fwŷaf o honŷnt a fyddant anwiredd. |
TACHWEDD. 1694.
Dydd y mîs. | Dyddiau 'r wŷthnos yn Gyflawn eiriau. | Y Dyddiau Gwŷlion, a'r Dyddiau hynod. | Symmudiad yr Arwŷddion ynghorph Dŷn ac Anifail. | Oed y Lleuad. | Hŷd y dydd o haul i haul. | |
A. | M. | |||||
1 | Jou | Holl Saint. | 3. B. Y bol | 24 | 8 | 5 [...] |
2 | Gwener | 4 Ganwŷd ein Bren. in William, 1650. | a'r perfedd. | 25 | 8 | 50 |
3 | Sadwrn | 10. B. Clunniau | 26 | 8 | 46 | |
4 | Sul y 22 | Gwedi 'r Drindod. | y Clunniau. | 27 | 8 | 43 |
5 | Llun | Brad y Powdr. | 1. N. Arphed, | 28 | 8 | 40 |
6 | Mawrth | Edwin. | yr Arphed. | 29 | 8 | 36 |
7 | Mercher | Cyngar. | 2. N. morddwŷd. | 1 | 8 | 34 |
8 | Jou | Tysilio. | morddwŷd. | 2 | 8 | 31 |
9 | Gwener | Pabo. | 2. N. Garrau. | 3 | 8 | 28 |
10 | Sadwrn | Agoleth: | a Gliniau. | 4 | 8 | 25 |
11 | Sul y 23 | Gwedi 'r Drindod. | 3. N. Coesau, | 5 | 8 | 22 |
12 | Llun | Padarn. | coesau. | 6 | 8 | 20 |
13 | Mawrth | Brisus. | 6. N. Traed, | 7 | 8 | 17 |
14 | Mercher | Neileg. | y Traed, | 8 | 8 | 14 |
15 | Jou | Marchudd. | y Traed. | 9 | 8 | 10 |
16 | Gwener | 3 Cristiolus. | 1. B. y Pen | 10 | 8 | 06 |
17 | Sadwrn | Huw, Afan. | a'r wŷneb | 11 | 8 | 03 |
18 | Sul y 24 | Gwedi 'r Drindod. | 11. B. Gwddwf, | 12 | 8 | 00 |
19 | Llun | 5 Cybi. | y Gwddwf. | 13 | 7 | 58 |
20 | Mawrth | Edmwnd. | 10. N. Ysgwŷddau breichiau | 14 | 7 | 56 |
21 | Mercher | Digain. | 15 | 7 | 54 | |
22 | Jou | Dyniolen. | Dwŷlaw. | 16 | 7 | 52 |
23 | Gwener | Clement. | 10. B. Bronnau. | 17 | 7 | 50 |
24 | Sadwrn | 29 Sadwrn. | Dwŷfron. | 18 | 7 | 48 |
25 | Sul y 25 | Gwedi 'r Drindod. | 8. N. Y cefen | 19 | 7 | 47 |
26 | Llun | Linus. | a'r Galon | 20 | 7 | 46 |
27 | Mawrth | Allgof. | y Cefen. | 21 | 7 | 44 |
28 | Mercher | Tymp yn diweddu. | 10. B. Y bol | 22 | 7 | 43 |
29 | Jou | Noswŷl Andrews. | a'r perfedd. | 23 | 7 | 42 |
30 | Gwener | Gwyl Andrews. | 6. N. Cluniau. | 24 | 7 | 41 |
Lleuad yn newidio y 7 dŷdd, ynghŷlch 5 y Boreu. 1 Chwarter oed y 13 dŷdd, ynghŷlch 11 or nôs. Llawnlleuad yr 21 dŷdd, wedi 5 or prŷdnawn. 3 Chwarter oed y 29 dŷdd, ynghŷlch 9 or nôs. |
O Ddechreu 'r mîs i'r 5 dŷdd, bŷdd go dêg y Rhan fynychaf, a rhai Cafodŷdd oerion o wlaw neu eira, a gwŷntiog ar gyrsiau. O'r 5 dŷdd i'r 13, bŷdd anwadal iawn, megus hŷn, weithieu eglur a phêth rhew, weithieu Cymylog a phêth gwlaw neu eira: Ac yn ol hynnŷ eglur drachefen y naill ben o'r dŷdd, a Chafodŷdd y pen arall; ac weithieu te [...]hestlau o wlaw a gwŷnt, a Rhew ac eglur drachefen: A meiriol weithieu ar ddidro. O'r 13 i'r 20 dŷdd, bŷdd Rhewlŷd ac eglur y rhan fynychaf, ac ymbell gafod o genllŷsg mewn rhai mannau. O'r 20 dŷdd i'r 23, bŷdd llariaidd a thymherus, ac ymbell gafod o wlaw tyner. O'r 23 i'r 26 dŷdd, bŷdd Tywŷll ac oer, ac ymbell gafod o wlaw, neu eiraf ar y mynyddoedd. O'r 26 dŷdd i ddiwedd y mîs, bŷdd rhew Caled iawn: ac eglur a hyfrŷd y rhan fynychaf. |
BYddwn tebŷg i gael gauaf Caled iawn ar ddiwedd y Flwŷddŷn hon, ac ar ddechreu 'r nesaf; y bobl gyffredin sŷ [...]n gollwng yn ango sôn am y rhyfel, gan fyfyrio bob dŷdd pa fôdd i fŷw dan y rhâf: Y Penaethiaid ar gwŷr mawr mewn rhŷw deŷrnas sŷ 'n brysur iawn, yn dyfeisio rhŷw ffordd newŷdd i osod trethi, ac i godi arian erbŷn yr haf i'w treilio yn y rhyfel yn erbŷn y gŵr sŷdd yn y lleuad, ac os Curant êf Cânt [...]draen am eu poen. Gwŷn ei fŷd a fedro fwŷta ei fara yn ddiddig, ac yfed ei ddiod yn llonŷdd, a phan fo pawb yn [...]odlon i fŷw ar eu heiddo eu hun Ceir heddwch trŷ 'r hôll [...]ŷdd, ond Cŷn hynnŷ bŷdd rhaid Canu Clul Brenin Ffraingc, |
RHAGFYR. 1694.
Dyddie 'r mîs. | Dyddiau 'r wŷthnos yn Gyflawn eiriau. | Y Dyddiau Gwŷlion, a'r Dyddiau hynod. | Symmudiad yr Arwŷddion yng-horgh dŷn ac Anifail. | Oed y lleuad. | Hŷd y dŷdd o haul i haul. | |
A. | M. | |||||
1 | Sadwrn | Grwst, Llechid. | clunniau. | 25 | 7 | 40 |
2 | Sul yr | Adfent. | 11. N. Arphed | 26 | 7 | 39 |
3 | Llun | 1 Leo. | Arphed, neu | 27 | 7 | 38 |
4 | Mawrth | 1 Eschol. | dirgelwch. | 28 | 7 | 37 |
5 | Mercher | Cowdra. | 1. B. morddwŷd | 29 | 7 | 37 |
6 | Jou | Nicholas. | morddwŷdŷdd. | 30 | 7 | 36 |
7 | Gwener | 8 Cynŷder. | 1. B. Gliniau, | 1 | 7 | 36 |
8 | Sadwrn | Ymddwŷn mair. | a garrau. | 2 | 7 | 36 |
9 | Sul yr 2 | O Adfent. | 1. B. Coesau, | 3 | 7 | 35 |
10 | Llun | 9 Joachim. | coesau. | 4 | 7 | 35 |
11 | Mawrth | Troead y Rhôd. | 2. B. Traed, | 5 | 7 | 35 |
12 | Mercher | Llywelŷn. | Traed. | 6 | 7 | 35 |
13 | Jou | Ffinnan, Luci. | 7. B. Y Pen | 7 | 7 | 35 |
14 | Gwener | [...] Cyprian. | a'r wŷneb. | 8 | 7 | 35 |
15 | Sadwrn | 11 Peris. | 4. N. Gwddwf, | 9 | 7 | 35 |
16 | Sul y 3 | O Adfent. | y Gwddwf, | 10 | 7 | 36 |
17 | Llun | Tydecho. | y gwddwf. | 11 | 7 | 36 |
18 | Mawrth | 16 Anan. | 5. B. Ysgwŷddau | 12 | 7 | 36 |
19 | Mercher | 16 Asar. | breichiau. | 13 | 7 | 37 |
20 | Jou | Noswŷl Thomas. | 4. N. Bronnau | 14 | 7 | 37 |
21 | Gwener | Gwŷl Thomas. | Dwŷfron. | 15 | 7 | 38 |
22 | Sadwrn | 16 Mîsael. | Bronnau. | 16 | 7 | 39 |
23 | Sul y 4 | O Adfent. | 5. B. Y Cefen | 17 | 7 | 40 |
24 | Llun | Noswŷl Natalic. | a'r galon. | 18 | 7 | 42 |
25 | Mawrth | Dydd Natalic. | 4. N. Y bol | 19 | 7 | 44 |
26 | Mercher | Gwŷl Stephen. | a'r Perfedd. | 20 | 7 | 47 |
27 | Jou | Gwŷl St. Ioan. | Y Bol. | 21 | 7 | 49 |
28 | Gwener | Y fil feibion. | 2. B, Cluniau, | 22 | 7 | 50 |
29 | Sadwrn | Thomas o gaint. | y clunniau, | 23 | 7 | 52 |
30 | Sul | Dafŷdd frenin. | 8. B. Arphed | 24 | 7 | 55 |
31 | Llun | Silfester. | yr Arphed. | 25 | 7 | 57 |
Lleuad yn newid y 6 dŷdd, ynghylch 5 o'r nôs. 1 Chwarter oedd 13 dŷdd, ynghŷlch unarddêg y bor [...] Llawnlleuad yr 21 dŷdd, cŷn un o'r prŷdnawn. 3 Chwarter oed y 29 dŷdd, ynghŷlch hanner dŷdd. |
O Ddechreu 'r mîs i'r 8 dŷdd, bŷdd Rhew Caled iawn, ac eglur y rhan fynychaf, a niwl ar ymbell foreu. O'r 8 dŷdd i'r 14, bŷdd anwadal a drygcinog iawn, sef weithieu oer iawn a thywŷll, a rhai Cafodŷdd llymmion o odwlaw neu eira: Ac yno Caddug a barug; ac aml gafodudd drachefen: Ac yn ol hynnŷ Rhew tyner, neu feiriol. O'r 14 i'r 16 dŷdd, bŷdd Tymherus a chlauar y Rhan fyoycha, Tywŷll a niwliog yn fynŷch, a goleu dros ychydig amser ymbell waith. O'r 16 dŷdd i'r 21, bŷdd têg, eglur a Rhewlud y rhan fynychaf. O'r 21 i'r 26 dŷdd, bŷdd tawel a thywŷll, a niwl tew yn fynŷch. O'r 26 dŷdd i ddiwedd y mîs, bŷdd Rhewlŷd ac eglur y Rhan fynychaf, ac ymbell gafod o genllusg neu eira sŷch. |
AM ddim ac i rwŷfi yn ei ddeall bŷdd tywŷdd Caled iawn y rhan fwŷaf o'r mîs hwn. I mae chwêch o'r Planedau yn Arwŷdd yr Afr y mîs yma, ac mae chwe chyswllt rhwng y Planedau yn y mîs h [...]n, a phump o'r rheini yn arwŷdd yr Afr. Diameu fôd hynnŷ yn darparu rhŷw Ryfeddod erbŷn y Flwŷddŷn nesaf, a hynnŷ mewn rhyw [...]eŷrnas tan arwŷdd yr Afr, Cewch bellach Cyfrif o hynnŷ yn fŷ Almanacc am y Flwŷddŷn, 1695. Henffŷch well i chwi [...]n hynnŷ. |
ANNOGAƲ.
GAN ddŷall fôd rhai yn ewŷllyssio Cael gwŷbod oed gelynnion Lloeger (mae 'n debŷg drwŷ obeithio fôd rhai o honŷnt Cyn hyned nad allant (wrth gwrs natur) mo'r bŷw yn hîr i'n gorthrymmu) er mwŷn bodloni 'rheini rhoddais ymma (ymhylîth ein llywiawdyddion) yr amser a ganwŷd hwŷnt, a'u hoed (yn y Flwŷddŷn hon 1694.) mewn dilynol drefn.
Y Diweddar Frenin Jago a anwŷd y 15 dŷdd o fîs Rhagfyr, yn y Flwŷddŷn o oed Jesu 1633, ac i mae êf o oedran y Leni yn 61, o flynyddoedd.
Brenin Ffraingc a anwŷd ar ôl Jago 5, o flynŷddoedd, sef y 26 dŷdd o fîs Awst, yn y Flwŷddŷn o oed Jesu 1638, ac i mae ef o oedran y Leni yn 56, o flynŷddoedd.
Ein grasufaf Frenin Wiliam a anwŷd 12, o flynyddoedd ar ol Brenin Ffraingc, sef y 4 dŷdd o Dachwedd yn y Flwŷddŷn o oed Crîst 1650, a'i oed ef y Leni ŷw 44, o flynŷddoedd. Yr holl alluog Dduw a'i Bendithio a hîr hoedel, ac Jechŷd, a llwŷddiant i Lyfodraethu y Deŷrnas hon, &c.
Y Dauphyn, neu Fâb hynnŷ Brenin Ffraingc, a anwŷd 11, o flynŷddoedd ar ôl ein Brenin Wiliam, sef y 22 dŷdd o fîs Hydref yn y Flwŷddŷn 1661, a'i oed ef y Leni ŷw 33, o flynŷddoedd.
Ein grasusaf Frenhines Mari a anwŷd y 30, dŷdd o fîs Mai, yn y Flwŷddŷn o oed Jesu 1662, ac i mae hi o oedran y Leni yn 32, o flynŷddoedd. Duw a Roddo iddi hir hoedel ac iechŷd i'n llyfodraethu.
GWybyddwch fôd yr Almanacc hwn ar werth yn Llundain gyda 'r Almanaccau Saesnaeg, sef yn Stationers-Hall. Ac yn y mwŷthig, gan Mr. Gabriel Rogers Gwerthwr llyfrau.
GAN fôd y Papur y Leni yn ddrudtach o'r hanner nag oedd ef Cyn y Rhyfel, gwybyddwch nad ellir gwerthu mo'r Almanacc hwn dan ddwŷ geiniog mwŷ ymhob dwsing nag a byddid yn ei werthu ef gŷnt. Ac heblaw hynnŷ, gwŷbyddwch fôd hwn yn fwŷ o hanner Sît y Leni na'r Llynedd.