[Page] [Page] Y mwyaf O'R ALMANACCAU Am y Flwŷddŷn (naid) o oedran Y Bŷd——5641. Christ—-—1692.

YN DANGOS, Dyddiau 'r Flwŷddŷn, dyddiau 'r Misoedd, dyddiau 'r Wŷthnos, y dyddiau Gwŷlion a'r dyddiau hynod. Symmŷdiad yr Arwŷddion yngorph Dŷn ac Anifail, ar Awr o'r Dŷdd neu Nôs yr elont o'r naill aelod i'r llall. Codiad a Machludiad y Lleuad beunŷdd. Dyfo­diad y Lleuad i'r Deheu beunŷdd, a'r Deunŷdd a wneir o hynnŷ. Codiad a Machludiad yr Haul fel a gwasa­naetha dros bŷth. Newidiad ac Oedran y Lleuad. Y Deffygiadau a ddigwŷddant ar yr Hawl ar Lleuad. Dechreu a Diwedd y Tympau Cyfraith. Y Nodau Cyff­redinol, a'r Symmudol Ymprŷdiau. Yr Amser dewi­sol i gweirio Anifeiliaid. Athrawiaeth am ollwng Gwaed a'r Ddŷn-ac Anifail. Pen llanw 'r Mòr. (yn gy­wirach nac erioed or blaen) mewn unarddêg o fannau ynghymru, ar Amser cymwŷs i dramwŷ dros bôb man o honŷnt. Yr Awr or Nôs wrth Lewŷrch y Lleuad ar Ddeiol Haul. Sywedyddawl Farnedigaeth, yn gyntaf, am y Flwŷddŷn yn gyffredinol; yn ail, am y Misoedd yn neilltuol, y Tywŷdd drwŷ 'r Flwŷddŷn, a Chof­restr y Blynŷddoedd er pan fy llawer o bethau a a haeddent eu Cofio.

At yr hyn a chwanegwyd, Amrŷw o Ganiadau newŷddlon na bŷant erioed argra­ [...]hedig yn Gymraeg. Ac Athrawiaeth i ddysgu dar­llen Cymraeg, ac i fwrw Cyfrif.

O Wneuthuriad Tho. Jones, y Trydyddard [...]êg Agraphiad. Argraphwyd yng H [...]erladd.

Y Rhag-Ymadrodd.

NI baswn yn Ysgrifennu dim Rhagyma­drodd attoch y Leni, oni bae dybiedy byddech yn ei ddisgwyl o herwydd eich bod yn gynesin a'i gael.

Am yr Annog a yrrais attoch y Llynedd yng hylch Newyddion Misawl, nid arnafi yr oedd y Bai na besech yn en cael, ond ar Shopwyr y Wlad na besent yn gyrru attai am rai o honynt: Dywe­de rhai mai Afraid, a gwelent yrru cymhelled a Llundain am Newyddion, oblegyd fod amryw yn y Wlad a fedreu wneuthur Newyddion eu hunain, dywede er aill fod Newyddion mewn rhai mannau yn amlach na'r Arian eusus.

Os rhynga bodd i chwi yr hyn a yrrais attoch y Leni, byddwch debyg i gael rhyw amgen Ymheu­thundod y Flwyddyn nesaf, oddiwrth

Eich hen, a'ch gwastadol Wasanaethwr, THOMAS JONES
Caerludd, Hydref y 13. 1691.

Cywŷdd Marwnad am yr Anrhydeddus fardd, Edward Morîs or perthi Llwŷddion yn Sîr Ddidbŷch; o wnewthariad (Hugh Morŷs o'r un Sîr, ei wîr frawd ef yn y wenŷdd) a'r prydŷdd goref ynghymru.

BRiw, gofid, braw a gefais,
Brwŷdŷr a fŷ yn brodrio fy ais,
Briw ysgymmŷn, braisg amarch,
Braidd ŵr bŷw, briddo'r barch:
Bŷ arw saeith i beri Son,
Branaru bronnav oerion
Y gair sŷ garw ysowaeth,
O bur wîr ni bŷ air waeth,
O na bai gwêdd wŷneb gxîr,
I ni unwaith yn anwir;
Marw Edward Mawr Awdwr,
Morŷs oedd dymherŷs-wr.
Llafurwr llês, llyfrwr llon,
Lliwdeg or penthi llwŷdion;
Yn benn bardd ni bŷ'ni bŷdd
Afiaeth brŵd ŷ fâth Bryd [...]dd
Brŵd oedd ei ffrŵd Brydŷdd fraeth,
Aber ddeunŷdd Barddoniaeth.
Aer y Miwsis, air moesawl,
Am arfer mwŷnder a maw [...].
Ei hawl ddeddfawl oedd addfed,
O Helicon haela Cêd
Ni wnai anrleaith bras waith brŷs,
Na dychan, Enaid Jac [...]us.
Pêrair ŵr puro'r Araith,
Parod o r [...]m, purder Jaith,
Ni bŷ naid iw bennodau,
Boniwr o [...]dd dan benn yr Jau,
Ac os adwŷn gwŷs Edwart,
Ail i ddur yn ol ei ddurt,
Ʋchel o nerth uwchlaw'r n [...]ill,
O wŷch araith, uwch eraill.
Pâ Brydŷdd pybur aden,
A hëd i'w nod bŷd y nenn.
Gwaith ofer iw gaeth ofŷn,
Heb nêb i'm hatteb am hŷn
Bardd od ar y beirdd ydoedd,
[...] waith, blasus oedd.
Gogoniant a gae Gwŷnedd,
Cŷn ei fynd accw yn ei fëdd▪
Ein seren yn y Siroedd,
A'n tês gwŷn, a'n Twŷsog oedd
Am Edward y mae adwŷ,
Och o'r modd, ni cheir mwŷ.
Ofer mwŷ I feirdd mân,
Groes nyddu gwers anniddan.
Goganant, rhwŷgant y rhawg
Egwan accen. yn gnycciawg.
Gwelaf bart o glwyfau'r bŷd,
Gw [...]laf feddwi 'r gelfŷdd [...]d,
Dysged neu dwŷlled y dall,
Ar dwŷll eiriau 'r dall arall.
Athro gwîr aeth i'r gwerŷd,
A wnae'r gerdd yn aur i gŷd'
Sêl ddiogel, Sail ddigoll,
Swmmer gwawd, sŷ ymma ar goll.
Puler breuder i brydu,
Pwŷs fawredd farn, pos fardd 'fŷ
Hwn oedd dâl Cynghanedd dêg,
Eos doethder ysdwŷthdeg.
Ni ddoe bwngc newŷdd o'i ben,
F [...]ŷs hwŷlŷs heb flâs halen.
Am e [...]riau mêl angel oedd,
Glain Brydain glân bêr ydoedd.
Gwastad ei blethiad, a blîth.
Gardd wîn oedd ei gerdd we [...]th.
Gwenithaidd ei gan ethol,
Gwŷg a roin gwâg ar ei ol,
Gwŷr yn wael, gŵr ni welwn,
Gymro hardd, gymar i hwn.
Agoriad y gywir-waith,
A Chlo am iawn, a chlwm Jaith
Ail Homer, louw ei hymnau,
A mîl gwell am eilio gwau.
Nid fflorâs yn y deîr Jaith,
A wnae wenn wê un-waith.
[Page] Goreu gwydd Awendd wŷch,
Gwnae owdwl gaiad wŷch;
[...]i gowŷddau gwiw a ddŷg
Gwir iwn ddawn a geir yn dd [...]sg.
Carolau yn rheolau rhâd.
Cyfoethawg eu Cyfiethyad.
Englynnion angel annerch,
Fŷth i'w Swŷn afiaeth a serch.
Aeth ei benn i eitha bŷd,
A'i synvŷr er ysenŷd,
A'i Tyfod iw to 'r afiaith,
Drwg le erioed i dreinglo'r Faith.
A'i Clai Sais, ŷ Cloeau sydd,
Ar wyneb yr awenydd.
Crynnwn oll, a'i Crino a wnaeth,
Cŷff derwen. Coffadwriaeth.
Mi wylaf am a weles
Mae 'mrawd o Briawd heb wrês.
Briwo Brodŷr brô brydain,
Braenu gwisg b [...]au Awen gain,
Och alar i chwi eilwaith.
Am lester aur, meluster Faith
Tori âr gorph, Twr Eurgerdd,
Trwm iw'r Cur, Tori mur Cerdd.
Braw i daraw bradwrith.
Briw dur drwŷ ei briod aeth.
Fel y nant ir Ceunant Cudd,
Rhed y dŵr rhŷd eu de urŷdd.
By lwŷth blin i blith ei bla [...]t,
O b [...]wm vthyr bla Methiant.
Dwŷsder dig yn dostyr d [...]n.
Ei drwg helŷnt dorr Galon.
Amlach ond afiach iw dy.
Yw ochenaid na Chanu.
Er ei fawl i wyr filoedd,
[...]lam dŷsg a glanad oedd,
Y gymedethion do [...]hion dâ,
Yn ei wŷneb ni wena.
Creigiau a Sŷrth, Cur gwaew Sôn
Crŷg drydar Cerig' dridion.
Ni welwch Cerddwch y Cwm,
Ʋn Llawen-gorph yn Llangum.
Sir ddimbŷch swŷdd wŷch sŷd waeth,
Bridd o Enaid Barddoniaeth.
Am y drŷch, aur drefnwŷch draw.
Y marc hynod mae'r Cwynaw,
Brwŷdro gwlad fel brathiad bron.
Yw briw marwol brô meirion.
Och genedl, yn iach gwŷnedd
Oer och fŷth, Eurwŷch ei fêdd,
Moe'r bonedd a mawr benyd,
Marw eu Bardd. Mwya o'r bŷd.
Mawr Ffrwŷth hwn, mêr Ffraethineb.
Mwŷn iawn oedd, a mwy na neb.
Mwŷ ei Awen am ddeall
Mesur C [...]rdd a moys air Call
Mwy ei urddas na merddŷn.
Am alw duw, a moli dyn.
Clêdd' dulas Claddu ei dalent.
Trwy berfedd gwŷnedd a Gwent.
Dau wŷthgant meddant i'n mysg,
Pan gladdwŷd y pen gloew-ddŷsg.
Wŷth ddêg a naw, a thêg nôd,
Oed Jesu wedi osod,
Daiar Essex dîr isod,
Ydŷw Beddle, Claddle Clôd,
Gorffwŷsfa Cûddfa Cân:
Glwysber yw Eglwys Breian.
Arch yn barch, Er chwŷn [...]êdd.
Ydyw Enw ei dŷ anned
Odaeth ei ddawndoethaidd oedd,
I saeson yn oesoesoad.
Trais du fŷ, trist yw f'awen:
Trwch ymhwynt torwch y mhen,
Oen Duw aeth a'i Enaid êf,
I gael wŷneb goleu-nêf.
Ac i ganu gogoniant,
Glana Swŷdd i gael Enw sant,

Nid oddiwrth y prydŷdd ei hun a daeth y Gan hon i'm llaw, ond fel a Cefais i hî yn ysgrifenedig a danfonais hî i chwi yn argraphedig.

Datguddiad y Deffygiadau a ddigwyddant ar yr Haul a'r lleuad yn y floyddyn o oed Jesu. 1692.

BYdd pum Diffycirc;g yn y flwŷddŷn hon, Sef Trî ar yr haul, a dau ar y lleuad.

Y Cyntaf o hon [...]nt a fŷdd ar y lleuad, ar y 23 dŷdd o Jonawr, ynghylch dau ar y Gloch o'r Prŷdnawn, ac etto ni welir mono gyda ni O herwŷdd deheu ledander y lleuad.

Yr ail diff [...]g a fydd ar yr haul, ar y [...]6 dŷdd o chwefror, ynghŷlch pump ar y Gloch y boreu, ac ni welir mono gyda ni o herwŷdd ei fod Cyn Condi haul.

Y Trydŷdd diffŷg a fŷdd ar y lleuad, ar y 18 dŷdd or Gorphen­naf ynghŷlch pedwar ar y Gloch y boreu, hwn a fŷdd diffŷg mawr, ac a welir gyda ni as bŷdd yr awŷr yn eglur.

Y Pedwaredd diffŷg a ddigwŷdd ar yr haul, ar yr ail d dd O Awst, ychydig wedi naw y bareu, ni b [...]dd hwn ond diffŷg bychan, a braidd a gwelir ef gyda ni.

Y Pumed diffŷg a fydd ar yr haul, ar y 27 dŷdd o'r Rhagfŷr, ynghylch dau ar y Gloch or Prŷdnawn, ni bŷdd ond diffŷg bychan Jawn, ac ni chanffyddir mono gyda ni.

Sywedyddawl faredigaeth am y flwyddyn. 1692.

I Mae Deunŷdd ddigon i weithio arno y flwŷddŷn hon ac [...] dueddiad y Planedau, Ceiff llawer armod O helbul ac eraill rŷ fychan O Arian, yn Gynnar o'r flwŷdd [...]n Ceir Clywed Geisio brâd i ŵr Enwog, ac etto bydd Teb [...]g i ymddiffyn yn eneidiol, ni châdd y Cleddef etto mo'i ddigoni ar waed a Chîg dynnion, na' Twrc mo'i wala O erlid Cristianogion. Nid wŷ yn deall amgen nad'y w'r werddon beunŷdd yn Jâchhau o'i briwiau Gwaedlŷd; nac yn ammeu na bŷdd lloegr y leni yn fwŷa diangol oddiwrth Ryfel nac yr un o'i Chymydogawl de [...]rnasoedd, Penaethiaid lloegr a fendithir drwŷ roddi O dd [...]w iddynt fuddigoliaeth ar eu gelynnion, ac nid edu y Deŷrnas mor eisieu arian Arnŷnt i ymddiff; n a chadw i fynu y wîr Grefŷdd Gristionogol. Brydain a fŷdd Gwell ei thrâd, ac amlach ei harian y leni nag a fy er ys blynnyddoedd; amrŷw O elynnion y deŷrnas a dywŷsir mewn llinnynnau tua 'r nenn, y mor y leni a Gyfoethoga loeger drwŷ Sg [...]yfaethau a Gymmerir oddiar y Gelynn [...]on. Bŷdd gwell prîs ar ŷd ac enifeiliaid yn Lloeger y leni nac a fŷ er ys blynnyddoedd. Bŷdd Clwŷfŷdd ar enifeiliaid yn enwedig ar gyffylau mewn llawer o fannau, ond gobeithio nad ym Myrydain Fawor.

Disgwiliwn Glywed fod dros y mor fel y Canlyn.

Wrth y diffŷg a fŷdd ar y lleuad ar y 23 dŷdd O Jonawr, bygythir Rhai gwledydd a chynhyrfiad Arfau; marwolaeth i wŷr mawr; ac i anifeiliaid, ymdrechu rhwng y Gwŷr mawr ar Cyffre­din; [Page] ymladd a dinistriad mawr ar ddynnion, llyfruddio, lladrata, ac aml ddoluriau O achos gwrês yr hîn, a Sychder mawr, yr h [...]n a bair brinder a d [...]ydaniaeth. Dinistriad Tai a hên Adeiladaeth, ymryson ymhylîth y gwŷr (llenn, neu) eglewŷsig, a hynnŷ ondodid yn Rhufain ar Ittal. Helbul ac ymdaith i Frenhinoedd a Rheolwŷr.

Wrth y Diffŷg a fŷdd ar yr haul y 6 dŷdd o chwefrar, bygythir Allmain sef Germany, Flanders, a Gwledddŷdd eraill' a Phrinder ŷd, drudaniaeth a newŷn; doluriau a nodau anial, Temhestlau o wŷnt uchel neu fawr, dinistriad mawr ar ddefaid ac enifeiliaid; ac Aflwŷdd i rŷw frenin tan Arwŷdd y defewr.

Y Diffŷg a fŷdd ar y lleuad, ar y 18 dŷdd or Gorphennaf, fŷ'n arwŷddo yr un bethau ag y mae diffŷg yr haul a ddigwŷddo y chweched o chwefror.

Y Diffŷg a fŷdd ar yr haul yr ail dŷdd o Awst, a arwŷdda'r un bethau a diffŷg y lleuad ar y 23 dŷdd o Jonawr, ond yn hytrach i mae yn Arwŷddo marwolaeth Brenhinoedd a gwŷr mawr: ac os llyfesir dywedŷd y gwîr Brenin Ffraingc a lithra fwŷaf or Cwbl, ei glôd a'i gysur a ddiflanant. a'i gorph a Glwŷfa O herwŷdd ei anffortun.

Y Diffŷg a Ddigwŷdd ar yr haul y 27 dŷdd o'r Rhagfŷr Sŷ yn Arwŷddo Colledion ar y môr drwŷ demhelltau a Dryccin, Cynwrf ar Frenhinoedd, a drŷdaniaeth a newŷn ar ddynion ac emifeiliad yn Neheubarth y Bŷd.

Yr Ittal. a Rhyfain Sŷ ddrŵg iawn eu Cyflwr, Tua diwedd y flwŷddŷn, bŷdd marw eu Penaethiad, ac ymdrech am ddewis eraill yn eu lle, Prinder ŷd a newŷn a fŷdd i'th ran yn ddirfawr, a llawer a fŷdd galed arnynt drawŷ eisieu ymborth. Hysbain hefŷd a brawf or fath helŷnt, Ffraingc. Hungaria, Bohemia a Swedland, a yfant yn helaeth y Leni o Ffiol digofaint yr Arglwydd, ond or holl deŷrnnasoedd Ffraingc ŷw'r waetha ei Chyflwr, nidoedd. Yr ymladd y blynnyddoedd diweddaf ond yfregedd, wrth yr ymladd a fŷdd y Leni dros y mor.

Dechreu a Diwedd y Tympau Cyfraith yn y Corllewinol Fy­nachlus, yn y Flwdŷdŷn, 1692.

Tymp Elian sŷ 'nDechreu, Ionawr y 23 dŷdd.
Diweddu, Chwefror y 12 dŷdd.
Tymp y Pasc sŷ' nDechrew Ebrill y 13 dŷdd.
Diweddi, Mai y 9 dŷdd.
Tymp y Drindod sŷ 'nDechreu, Mai y 27 dŷdd.
Diweddu, Mehefin y 15 dŷdd.
Tymp Mihangel sŷ nDechreu, Hydref y 24 dŷdd.
Diweddu, Tachwedd y 28 dŷdd.

Y Nodau Cyffredinawl, a'r Symudawl ymprydiau yn y Flwŷddŷn, 1692.

Y Prîf, neu 'r Euraid Rifedi ŷw02
Y Serit, neu 'r Epact ŷw22
Llythyrenau y Sul ŷwCB
O Suliau gwedi 'r Ystwŷll i mae02
Sul Septuagesima ŷw Ionawr y24
Y Dŷdd cyntaf o'r Grawŷs ŷw Chwefror y10
Sul y Pasc ŷw Mawrth y27
Sul y Gweddiau, neu 'r Erfŷnniad ŷw Mai y01
Dŷdd Iou derchafel, neu dderchafiad Chrîst i'r Nêf, Mai05
Y Sul-gwŷn, ŷw Mai y15
Sul y Drindod ŷw Mai y22
O Suliau gwedi 'r Drindod i mae26
Sul yr Advent, neu ddyfodiad Crîst ŷw Tachwedd y27

Egluriad Dalennau 'r Misoedd a'u Deunydd yn yr Almanac hwn.

Y Flŷddŷn a ranwŷd yn ddeuddeg o Fisoedd, ac i bôb Mis o honynt i mae dau du Dalen yn perthyn; a'r tu Dalen cyntaf o'r ddau, (neu 'r nesaf at y Llaw aswyf) a ranwŷd yn chwech o Golofnau neu Resau.

1. Y Golofn gyntaf o honŷnt, neu 'r nesaf at y Llaw aswf (lle y gwelwch, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31) sŷ 'n dangos Dŷddiau 'r Mîs.

2. Yr ail Golofn lle y gwelwch, a, b, C, d, e, f, g, a, b, C, &c. sŷ 'n dangos Dyddiau 'r Wŷthnos, gwŷbydd­wch mae'r Llythyren fawr sŷ 'n sefyll am y Sul, sef C am yr holl Suliau cyn y 25 Dŷdd o Chwefror, B am yr holl Suliau ar ôl y 25 o Chwefror▪ fel y gwelwch y Llythyren fawr C gyferbŷn ar 3, 10, 17, 24, 31, o Ddŷddiau Io­nawr, yn dangos i chwi mai Suliau ydŷw 'r Dyddiau hynny.

3. Y Drydŷdd Golofn sŷ 'n dangos y Dŷddiau Gwŷl­ion, a'r Dŷddiau hynod, a Gwŷlmabsanctau Cymru; gwŷbyddwch fôd yr hôll Ddŷddiau sŷdd orchymmŷnne­dig iw Cadw yn Wŷlion wedi 'hargraphu a Llŷthyrennau duach neu fwŷ na'r lleill; fel y gwelwch yn y Golofn honno gyferbŷn a'r 1, 6, 25, ar 30, o Ddŷddiau Ionawr, Llythyrennau mawr duon, yn dangos i chwi mai dydd­iau Gwŷlion ydŷw y 1, 6, 25, ar 30 o Ddŷddiau Ionawr▪

4. Y bedwaredd Golofn sŷ 'n dangos pa lê y bŷdd yr Arwyddion ynghorph Dŷn ac Anifail bôb Dŷdd, fel y gweloch yn y Golofn honno gyferbŷn a'r Dŷdd cyn­taf [Page] o Ionawr, Arhped 11 B. yn dangos fôd yr Arwŷdd yn dyfod i'r Arphed ynghŷlch unarddêg ar y Glôch y Bo­reu y Dŷdd cyntaf o Ionawr, ac yn aros yn yr Arphéd o hynnŷ hŷd chwech ar y Glôch o Nôs y trydŷdd Dŷdd; sef gyferbŷn ar 3 Dŷdd o Ionawr yn y Golofn honno gwe­lwch, Mordd. 6. N. yn dangos i chwi fôd yr Arwŷdd yn ymadel a'r arphed ac yn dyfodi'r morddwŷdŷdd y trydŷdd Dŷdd o Ionawr, ynghŷl [...]h chwêch ar y Glôch o Nôs. Os mynnech wŷbod y prŷd y mae 'r Arwŷdd yn ymadel a'r Morddŷwŷdd, gyferbŷn a'r 6 Dŷdd o Ionawr, cewch weled Gliniau 2 B. yn dangos i chwi fôd yr Arwŷdd yn ymadel ar Morddwŷdŷdd, ac yn myned i'r Gliniau a'r Garrau y chweched Dŷdd o Ionawr ynghŷlch dau ar y gloch y boreu: Ac wrth hŷn o athrawiaeth gellwch wŷbod pâ lê y bŷdd yr Arwŷdd y dŷdd a fynnoch o'r flwŷddŷn. Er na chymmerodd eraill erioed gymmaint o boen a dangos yn Llawnllythŷr yr awr o'r dŷdd y byddau'r Ar­wŷddion yn: Symmŷd o'r naill Aulod ne fan i'r llall, my fi a gymmeres boen i ddangos i chwi ymma yr awr Cystal a'r dŷdd, gan-fôd y naill mor angenrheidiol ar llal.

Y deunŷdd a wneir o symŷdiad yr Arwyddion yng­horph dŷn ac anifail ŷw, i gael gwŷbod yr amser goreu, ac i ddewis amser Cymwŷs i gweirio neu dariar anifeiliaid ac ŵŷn, ac i ollwng gwaed ar ddŷn ac anifail, na chwei­ried nêb anifail neu oen pan fo'r Arwŷdd yn yr Arphed, y Gwddwf, y Cefen, a'r Galon, n'ar Coesau; o herwŷdd Rheol Sywedyddiaeth sŷ'n peri gochel tori ar anifail pan fo'r Arwŷdd yn un o'r manau hynnŷ: Goreu amser i do­ri ar, neu gweirio anifail neu oen, ŷw, pan fo'r Arwŷdd yn y Bronnau, neu'r Traed.

Na ollynged nêb waed pan fo'r Arwŷdd yn llyfodraethu 'r aelod ddolurus, nac o chwaith pan fo'r Arwŷdd yn yr Aulod a Gollynger gwaed o honi: Goreu Amser i ollwng gwaed ŷw, pan fo'r Arwŷdd bedwar symŷdiad oddiwrth yr aelod glwŷfus, a chymhelled a hynnŷ oddiwrth yr au­lod a gollynger Gwaed o honni, sef yn Esampl, os bŷdd y Dolur yn y Pen, gollwngwch Waed pan fo'r Arwŷdd yn y Cefên neu 'r Morddwŷdŷdd; os bŷdd y Dolur yng­hŷlch y Galon, neu y Cefen, i iachau hwnnw gollyngwch Waed pan fo'r Arwŷdd yn y Pen neu 'r Morddwŷdŷdd, os yn y Breichiau a bŷdd y Dolur, gollyngwch Waed yn y Goes, a hynnŷ pan fo'r Arwŷdd yn y Cluniau.

[Page] Wrth Gwrs Celfyddŷd i mae Rheolau eraill iw 'styried cyn gollwng Gwaed.

Yn gyntaf, Yr hên Phylosophyddion a gynghorasant, na ollyngid mo 'r Gwaed pan fae 'r Hin yn frŵd iawn, nac yn oer iawn, a hynny am dri o Achosion, nad oes mo 'r lle iw rhoddi ar lawr ymma.

Yn ail, Na ollyngid mo'r Gwaed ar nêb tan Bedair ar ddêg o Oed, nag ar nêb dros Driugain a chwêch o Oed, o ddigerth fôd achos angenrheidiol yn ei ofŷn, ac os byddeu y fath achos i ollwng Gwaed ar rai cŷn ieuenged, a than 14, neu cŷn hyned a thros 66, Cynghorasant na ollyngid ond ychŷdig o'u Gwaed hwŷnt, o herwŷdd go­reu pa lleia.

Yn drydydd, Cynghorasant ystyried Arfer, (hynnŷ ydŷw,) nid ŷw mor beryglus gollwng Gwaed ar y neb a fŷ arfer o waedu, ag ydŷw ar y nêb na ollynged erioed Waed arno, os bŷdd un yn o henaidd heb golli Gwaed eriod, mae 'n beryglus i hwnnw golli ei Waed.

Yn bedwaredd, Dylid ystyried Cryfder y Claf, neu 'r Afiachus cŷn gollwng ei Waed, os bŷdd Dŷn yn egwan, ni ddylid ar bôb achos bychan mo 'r gollwng Gwaed arno, ond nid ŷ'w mo'r beryglus waedu 'r Crŷf ei Gorph.

Yn bummed, Lle bo Dolur drwŷ achos gormod o Waed, dylid gollwng Gwaed rhwng newidiad y Lleuad ar Chwarter cyntaf o'i hoed; lle bo Dolur o achos Llid­naws, neu ddrŵg Anwŷdau, dylid gollwng Gwaed o Chwarter cynta 'r Lleuad i'r Llawnlloned. Pan fo Dolur yn peri Fflêms, goreu amser i ollwng Gwaed rhag hwn­nw ŷw, rhwng y Llawn-lleuad a'r Chwarter diweddaf o'r Lleuad; Lle y bo Dolur a fagodd drwŷ Brudd-der a thrymder Calon, goreu amser i ollwng Gwaed yn erbŷn hwnnw ŷw, rhwng y Chwarter diweddaf o'r Lleuad a' [...] Newid.

Yn chweched, A fo dan 20 mlwŷdd o Oed, a ddyleu ollwng Gwaed rhwng Newid y Llewad a'r Chwarter cyn­taf; Ar nêb a [...]o rhwng 20 a 35 o Oed, a ddyleu waedu rhwng y Chwarter cyntaf a'r Llawn-lleuad; Y neb a fo rhwng 35 a 50 o Oed, a ddyleu ollwng Gwaed rhwng y Llawn-lloned a'r Chwarter diweddaf o'r Llewad; Ar nêb a fo yn fwŷ na 50 o Oed, a ddyleu ollwng Gwaed rhwng y Chwarter diweddaf a Newid y Lleuad. Gwasanaethed hyn am Ddeunŷdd y bedwaredd Golofn.

[Page] 5. Y bummed Golofn a ddengus Godiad a Machludiad y Lleuad pan ddigwyddont ar amser Nôs, hŷnny ydŷw, Godiad y Lleuad o'i Llawnlloned iw Newidiad, a'i Mach­ludiad o'i Newidiad iw Llawnlloned. Ac 'r wyf yn addaw i chwi (gan gymmerŷd o honof fwŷ o boen y Leni nag un Flwyddŷn o'r blaen,) fòd Codiad a Machludiad y Lleuad ymma yn gywirach nag y byddech arfer o'i chael, ac yn hyspysu i chwi na chamgymmerais fynudŷn y Leni Ynghodiad a Machludiad y Lleuad o ddechreu'r Flwŷdd­ŷn iw diwedd, heb ammeu na bŷdd dâ gan rai (a fo achos iddŷnt i fôd ar draed yn hwyr o Nôs, neu yn foreu cyn dydd) gael y cywir Amser o Godiad a Machludiad y Lleuad. Gyferbŷn a'r Dŷdd a fynnoch o'r Flwŷddŷn, cewch Godiad neu Fachludiad y Lleuad yn gywir yn y bummed Golofn, sef yr Awr tan A, ar Mynudŷn tan M. Gwŷbyddwch mae wrth ac arol B sŷ 'n arwŷddo Boreu, neu rhwng hanner Nôs a Chodiad Haul; ac mae N sŷ'n arwyddo Nôs, neu rhwng Machludiad Haul a hanner Nôs. Os mynech wŷbod pa amser o'r Nôs y machludo 'r Lleuad y degfed o Ionawr, gyferbyn or 10 Dŷdd o Ionawr yn y Golofn honno, cewch weled 06 [...]an A, a 38 tan M, ac uwch ben hynnŷ gyferbŷn ar 8 Dŷdd, Machludo, a chy­ferbyn ar 9 Dŷdd N yn yr un Golofn, yn dangos i chwi fôd y Lleuad yn Machludo 38 o funudiau gwedi 6 ar y Gloch o'r Nôs y 10 o Ionawr, a chyferbŷn a'r 25 o Io­nawr yn yr un Golofn gwelwch, 07. N. 24. a than y gair, (yn Codi) yr hyn sŷ'n dangos fôd y Lleuad yn Co­di 24 o fynudiau gwedi 7 ar y Glôch or Nôs y 25 o Ionawr, A chyferbŷn ar 29 Dŷdd gwelwch 01 B 2, yn dangos i chwi fôd y Lleuad yn Codi 2 fŷnud wedi un ar y gloch y boreu, y 29 dydd o Ionawr.

6. Y chweched Golofn sŷ'n dangos yr Awr ar Mŷnud [...] bŷdd y Lleuad yn y Deheu beunŷdd drwy 'r Flwŷdd­ŷn 1692, a hynnŷ yn gywirach nac a cawsoch êf erioed o'r bla [...]n.

Deallwch fôd y Lleuad yn dyfod i'r Deheu, ar ôl han­ner Dŷdd, neu rhwng hanner Dŷdd a hanner Nôs o'r Newid i'r Llawnlloned, fel a gwelwch yn y 6 Golofn, gy­ferbŷn a'r 9 Dŷdd o Ionawr, 12. tan A, a 50 tan M. yn dangos fôd y Lleuad y nawfed Dŷdd o Ionawr yn [...] Deheu 50 mŷnud wedi 12 ar y Glôch, ac os myn­nech [Page] wŷbod pa un a'i deuddeg ar y Glôch o Ddŷdd a'i o Nôs, edrychwch uwch ben hynnŷ yn yr un Golofn, a chyferbŷn ar 8 Dŷdd cewch weled N. yn Arwŷddo Nôs, neu Brŷdnawn. A chyferbŷn a'r 24 Dŷdd o Ionawr gwelwch 12. B. 50. yn dangos fôd y Lleuad yn y De­heu y Boreu, 50 mŷnud gwedi deuddeg ar y Glôch, neu wedi hanner Nôs y 24 Dŷdd o Ionawr, ac wrth hŷn o Athrawiaeth, bŷdd hawdd i chwi gael yr awr ar mynu­dŷn a bo 'r Lleuad yn y Deheu bôb dŷdd yn y Flwŷddŷn hon.

Dau ddeunŷdd a wneir o'r chweched Golofn neu Ddy­fodiad y Lleuad i'r Deheu.

1. Y pennaf, neu 'reittiaf o honnŷnt ŷw Cynnorthwŷ­ad i gael yr uniawn Amser o ben llanw neu gorllanw'r Môr mewn amryw o fannau o amgŷlch Cymru; ni chaw­soch mo lanw'r môr ymhôb man yn gywir yn fy Alma­nac hŷd y Leni; ond y Leni ac o hŷn allan (gan ddarfod i mi y Llynedd ar fy 'nrhafael ynghymru ddal sulw a'r Lanw a Thrai 'r Môr,) 'rwif yn addo i chwi gywirdeb o hynnŷ yn yr amrŷw fannau sŷ 'n canlyn.

Henwau 'r mannau lle y ceir Lla­nw 'r Môr Beunydd.Amser iw dynny oddi­wrth yr amser a bo 'r Lleuad yn y Deheu.
A.M.
Caerlleon0006
Y Fflint0030
Mostŷn0050
Aberconweŷ▪0100
Bewmares0115
Porthaethwŷ0120
Bol y Donn0130
Caernarfon0200
Caer-Gybi0224
Barr Caernarfon0230
Y Traeth mawr0240

Gyferbŷn a'r hyn a fynnoch o'r mannau sy ar lawr ym­ma, cewch yr amser a ddylech dynnŷ oddiwrth yr amser a bo 'r Lleuad yn y Deheu, sef yr Awr tan A, ar Mŷnud tan M. Os mynech wŷbod pa amser o'r Dŷdd a bŷdd pen llanw wrth Gaerlleon ar y 6 D [...]dd o Ionawr; edry­chwch [Page] yn y chweched Golofn sŷ'n dangos Dyfodiad y Lleuad i'r Deheu ac yn honno gyferbŷd a'r chweched Dŷdd o Ionawr cewch 10 tan A, ac 28 tan M, yn dangos fod y Lleuad y Dŷdd hwnnw yn y deheu 28 mŷnud wedi dêg ar y Glôch, a'r B uwch ben y Dŷdd hwnnw sŷ 'n arwŷddo Boreu, neu cyn hanner Dŷdd; Ac yn y Go­lofn uchod gyferbŷn a Chaerlleon, gwelwch 00 tan A, a 06 tan M, yn Argwŷddo chwe mŷnud iw tynnŷ oddi­wrth ddeng Awr ac ŵŷth ar hugain o fynnudiau, a'r gweddill iw 10 Awr a 22 o fynudiau, sef pen llanw 'r Môr wrth Gaerlleon ar y 6 Dŷdd o Ion [...]wr ŷw 22 o fy­nudiau wedi deg ar y Gloch y Boreu. Os mynech wŷbod yr amser a bo 'r gorllanw ymmol-y-donn y 10 Dŷdd o Ionawr, gyferbŷn ar Dŷdd hwnnw cewch weled fod y Lleuad yn y Deheu 1 Awr, 30 Mŷnud or Nôs, sef o Bridnawn; Ac yn y Golofn uchod gyferbŷn a Bol-y-don gwelwch 00 tan A, a 30 tan M, neu hanner Awr iw dyn­nŷ oddiwrth Awr a hanner, yn dangos i chwi y bŷdd Pen­llanw ymmol-y-don ar un ar y glôch o Brŷdnawn, y degfed Dŷdd o Ionawr, yr un reol a wasanaetha i gael y Llanw y Dŷdd a fynnoch yn y llê a fynnoch o'r Mannau uchod.

Pan gaffoch un Llanw ar y Dŷdd, ac yn y Man y bôch yn ei geisio, a deall o honoch pa un ai Boreu, ai Prŷd­nawn a fŷdd, gwŷbyddwch fôd o'r Llanw hwnnw i 'r Llanw nesaf ar ei ôl ef ddeuddeng Awr a chwe Mŷnud a'r hugain gan gyfri fôd 60 o Fŷnudiau yn yr Awr.

Gwŷbyddwch mai goreu Amser i dramwŷ dros y Traethau, (sef rhwng Caer Heon a'r Fflint, a rhwng y Bew­mares a Sir Gaernarfon, a rhwng Conwy a Bangor, a thros y Traeth mawr) ŷw distill Trai, sef ynghŷlch chwe Awr a Chwarter o flaen neu ar ôl penllanw neu Gorllanw. Go­reu amser i fyned dros y Dŵr wrth Drêf Conwy ŷw han­ner Llanw neu hanner Trai, sêf ynghŷlch tair Awr o flaen ueu ar ôl Pen-llanw. Ond am y mannau eraill nis gwn amgen na wasanaetha pôb amser fel eu gilidd iw tram­wŷ.

2. Yr ail Deunŷdd a wneir o'r chweched Golofn, a ddengus yr amser or Nôs, wrth benŷd neu lewŷrch y Lleuad ar Ddeiol Haul: Yn gyntaf, gwŷbyddwch fôd yr Haul yn y Deheu beunŷdd ar hanner Dŷdd uniawn. Yn ail, gwŷbyddwch a cyfrifir fôd y Lleuad yn y Deheu ar ôl [Page] yr Haul rŷw faint a'u gilidd bôb amser. Yn drydŷdd, wrth gael pa faint o amser a bo 'r Lleuad yn y Deheu a [...] ôl yr Haul neu ar ôl hanner Dŷdd y gellwch wŷbod yr amser or Nôs wrth Lewŷrch y Lleuad ar Ddeial Haul. Yn bedwerŷdd, pa faint bynnag o amser a bo 'r Lleuad yn y Deheu ar ôl yr Haul, cymmaint a hynnŷ a fŷdd Llewŷrch y Lleuad ar y Deiol ar ôl yr amser a fô hi o'r Nôs.

Os newid y Lleuad i'r Llawnlloned, bŷdd y Lleuad yn y Deheu rhwng hanner Dŷdd a hanner Nôs; o'r Llawnlloned i'r Newid bŷdd yn y Deheu rhong hanner Nôs a hanner Dŷdd.

Os Llewyrcha 'r Lleuad ddechreu-nôs y degfed o Io­nawr, ymddengŷs ar y Deiol Awr a hanner llai nac a fo hi o'r nôs, oblegid, (fel y gwelwch yn yr wŷthfed Go­lofn gyferbŷn ar Dŷdd hwnnw) fôd y Lleuad yn dyfod i'r Deheu Awr a hanner ar ôl yr Haul, sef os dengus y Lleuad 5 ar y Deiol, Bŷdd hanner Awr wedi 6 o'r Nôs.

Os Llewyrcha y Lleuad yr 21 Dŷdd o Ionawr, ym­ddengus ar y Deiol yn ddêg Awr llai nac a fo 'r amser o'r Nôs, oblegŷd ei bôd y Dŷdd hwnnw yn y Deheu ddeg Awr ar ôl yr Haul, sef os dengus ei Ffenŷd 1 ar y Deial, bŷdd un arddeg o'r Nôs.

Os Llewyrcha ar Ddiwedd Nôs, neu cyn Dŷdd y 29 Dŷdd o Ionawr, ymddengus ar y Deiol 5 Awr llai nac a fó 'r Amser wrth gwrs yr Haul, o herwŷdd gwelwch yn y bummed Golofn 05 Awr, 00 Mŷnud, yn dangos ei bôd yn dyfod ir Deheu 5 ar y Glôch y Boreu, neu saith Awr cyn hanner Dŷdd, sef pan ddangoso un ar y Deiol y Bregwaeth hwnnw, bydd 6 ar y Glôch y Boreu.

Hŷn o Athrawiaeth a wasanaetha (i ddysgu i bôb dar­llennŷdd diwŷd y modd i ddeall yr amser o'r Nôs wrth Benŷd y Lleuad y Nôs a fynno or Flwŷddŷn.

Yr ail tu Dalen, neu 'r nesaf at y Llaw ddeheuf sŷdd hawdd iawn ei deall.

7. Y Golofn gyntaf (neu nesaf at y Llaw aswyf) o'r ail tu Dalen sŷ 'n dangos Dŷddiau y Flwŷddŷn, gan gyfri fôd y Flwŷddŷn yn dechreu y Dŷdd cyntaf o Ionawr.

Os mynnech wŷbod pa ddŷdd o'r Flwyddyn ŷw 'r 28 Dŷdd o Chwefror, gyferbŷn ar Dŷdd hwnnw o Chwefror gwelwch yn y Golofn gyntaf 59, yn dangos i chwi mae namynun trîugain Dŷdd o'r Flwŷddŷn ŷw yr wŷthfed arhugain Dŷdd o Chwefror.

[Page] Os mynnech wŷbod pa Ddŷdd o'r Flwŷddŷn ŷw 'r Dŷdd cyntaf o Fai; gyferbŷn ar Dŷdd hwnnw gwelwch yn y Golofn gyntaf 122 yn dangos mae 'r Dŷdd cyntaf o Fai iw 'r 122 o Ddŷddiau 'r Flwŷddŷn.

Os mynnech wŷbod pa Ddŷdd o'r Flwŷddyn ŷw 'r Dŷdd diweddaf o Rhagfyr, yno cewch weled mae 366 o Ddyddiau 'r Flwŷddyn, ŷw'r 31 Dŷdd o Rhagfyr.

Oddigerth mewn Blwŷddŷn naid nid oes ond 365 o Ddŷddiau yn y Flwŷddŷn, ac mewn Blwŷddŷn naid y Dŷdd arall a chwannegir at Mîs Chwefror.

Er nad yw arferedig roddi Dŷddiau 'r Flwŷddyn mewn Almanaccau, ac nad oes fawr Ddeunŷdd iw wnewthur o hynnŷ, (gan gael digon o le) er mwŷn ymheuthundod a rhoddais hwŷnt ar lawr y Leni.

8 Yr Wŷthfed Golofn o'r Mîs, a'r ail Golofn o'r ail tu Dalen sŷ 'n dangos dyddiau 'r Mîs, y Golofn hon sŷdd mor hawdd ei deall nad rhaid moi hysbysu i chwi▪

9. Y naw [...]ed Golofn o'r Mîs, ar drydedd or ail tu Da­len sŷ 'n dangos Codiad yr Haul Beunŷdd, gyferbŷn a'r Dŷdd a fynnoch cewch yr Awr tan A, ar Mynudŷn tan M. fel a gwelwch gyferbŷn ar dŷdd cyntaf o Ionawr yn y Go­lofn honno 8 tan A, ac 1 tan M, yn dangos fôd yr Haul yn Codi un Mŷnud gwedi wŷth ar y Glôch y dŷdd cyn­taf o Ionawr.

10 Y ddegfed Golofn or Mîs, ar bedwaredd or ail tudalen sŷ 'n dangos Machludiad yr Haul Beunŷdd, gyfer­bŷn ar dŷdd a fynnoch cewch yr Awr tan A, ar Mynudiau tan M, megis a [...]welwch yn y Golofn honno gyferbŷn ar 9 dŷdd o Ion [...]wr 4 tan A, ac 8 tan M, yn dangos fôd yr Haul yn Machludo wŷth mŷnud wedi pedwar ar y glôch y nawfed dŷdd o Ionawr.

[...] farchwŷliad y Mîsoedd cewch newid ac oed y Lle [...]d mo'r llawnllythŷr na bo rhaid ymma mo'u heg­luro i chwi.

Tan o [...]dran y Lleuad ymhôb Mîs cewch weled hên gan, a elwid yr amser a gwnaed wh) nt) Englynion; yr rhain a wnaed gŷnt i Fisoedd y Flwyŷddyn; y rhan mwŷaf sŷ 'n dadlu mae Aneurin Gwawdrydd a'u gwnaeth; i mae Do­ctor Davies yn dywedŷd fôd Aneurin Gwawdrydd yng­hanol ei Ardderchawgrwŷdd yn y Flwŷddŷn o Oed Iesu 510, ac os yŵ 'r Gân cyn hyned a hynnŷ, i mae er pan wnaed hi 1182, o Flynnyddoedd. Y Gwîr Anrhŷdeddus [Page] Dâd yn Nuw Humphrey Arglwŷdd Escob Bangor, a welodd yn dda drefnu i mi Argraphu yr hên Englynion hŷn, er mwŷn Henadwriaeth, a Choffadwriaeth o'r hên Gymmaeg.

Yn canlŷn yr hên Englynion cewch Sywedyddawl Far­nedigaeth am dreigl y Bŷd bôb Mîs o'r Flwŷddŷn 1692. Rwifi 'n tybied nad ellwch wadu na ddywedais cyn ne­sed i'r Gwîr ac odid o un arall hŷd yn hŷn, ac i rwŷf yn meddwl a gallaf hynnŷ o hŷn allan, ond os camgymeraf unwaith, Cnaf a fydda gyda rhai, a pha dywedwn y gwîr bôb amser, Cythraul a fyddwn gydag eraill, ac am hyn­nŷ nid ydwŷ'n disgwŷl ond y fath Farnedigaeth ac a gaffo eraill o'r un Gelfyddŷd.

Yn ddiweddaf cewch fy amcan am y Tywŷdd, ac yn wîr cymmerais fwŷ o boen i geisio 'r Tywŷdd yn gywir y leni nac un amser o'r Blaen, yn enwedig yn amser Cynhauaf Gwair ac ŷd.

Onidodid bydd rhai Y sgolheigion yn beio arnaf am fod mor helaeth yn egluro Dalennau 'r Misoedd, ac yn dywedyd mae eisieu rhyw beth ar all i lenwi 'r Papur a wnaeth i mi fod mor gyflawn yn hyn: o Atteb i'r rheini rwyfi'n dywedyd nad er mwyn eu bath a cymmerais gymmaint o boen, ond er mwyn y Cymru anllythrennog druain, yr rhain nad oedd ganddynt mo'r digou o Arian i fyned i Farchnad y Saesneg a'r Lading, i ddyblu e [...] Cappiau a Dysgeidiaeth.

JONAWR. 1692.
Dŷddiau 'r Mîs.Dŷddiau 'r Wŷthnos.Y Dŷddiau Gwŷli­on, a'r Dŷddiau hynod.Yr Arwŷ­ddion yng­horph Dŷn ac Anifail.Codiad, a machludi­ad y Lleu­ad.Dyfodi­ad y Lleuad i'r De­heu.
A. M.A. M.
1aEnwaediad Crist.Arph. 11. B.01B.4306B.21
2bBodfan, ac Abel.Arphed.03 2207 15
3CDydd Sul.Mordd. 6. N.04 3507 59
4dMethulalem.Morddwŷ­dŷdd.05 3008 50
5eSeimon.06 2009 37
6fDydd ystwyll.Gliniau 2. B.07 0010 28
7gCêd Escob.Gliniau.07 4011 21
8aErhard.Coesau, 1. N.Machludo.12N.08
9bMercell.neu05N.3012 5 [...]
10C1 Sul gwedi 'r yst.Ysgeiriau.06 3801 30
11dHygŷn.Traed. 1. B07 4402 14
12eLlwchaern.Traed.08 4702 54
13fElian Escob.Pen. 2. N.09 3203 13
14gFfelics.Pen ac10 4103 47
15aMaurus.Wŷneb.11 5704 52
16bMarchell.Gwdd. 2. B.12B.5605 37
17C2 Sul gwedi 'r yst.Gwddwf.02 0906 21
18dPrisca.Ysgwŷ. 2. B03 1807 10
19eWastan.a Breichiau04 2408 02
20fFfabian.Bron. 4. N05 2508 59
21gAnnes, neu Agnes.Bronnau.06 1710 00
22aFinsent.Cefen. 5. N.07 0010 56
23bTymp yn dechreu.a'r Galon.07 3411 54
24C3. Sul gwedir yst.Bol. 4. N.Yn Codi.12B.50
25dTroead St. Paul.a'r Perfedd07N.2401 43
26ePolicarpus.Clun. 4. N.08 3502 34
27fJoan, Aeron.Cluniau.09 5303 23
28gSamuel.Arph. 7. N.11 3804 14
29aOenig.Dirgelwch.01B.0205 00
30bMerth. Charl. 1.Mordd. 9. N.02 1605 43
31CSul Sexagesima.Morddwŷd.03 006 10
Cyfarchwiliad JONAWR. 1692.
Dyddiau 'r flwŷddDyddau'r mîs.Haul yn

Lleuad yn newid yr 8 dŷdd ynghylch 9 y boreu.

Un chwarter oed, 16 dŷdd, ynghŷlch 3 or, prŷdhawn

Llawn lloned y 23 dŷdd, ynghŷlch 2 or pr.

Trî chwarter oed y 30 dŷdd ar 6 y boreu.

CodiMach lud.
A.M.A.M.
1181356
Mîs Ionawr myglŷd Dyffrŷn,
Blîn Trilliad, Treiglad Clerddŷn.
Cul brain, an aml llais gwenŷn.
Gwâr buches, diwres odŷn.
Gwael Gŵr an wiw ei ofŷn.
Gwae a Gâr ei drî gelŷn.
Gwîr a ddywedodd Cynfelŷn,
Goreu Canwŷll Pwŷll i ddŷn.
228040
3375941
4475743
5575644
6675545
7775446
8875347
9975248
101075149Ni bydd ond ychydig ymladd y mîs ymma, ond Ceir Clywed fôd peth ymryfusedd rhwng penadur a Gŵr en­wog, ac ni bŷdd hynnŷ baseu deuddŷdd o siarad. Bŷdd Sôn mawr am ddarparu mwŷ o Arian Tuagat oresgŷn Ffraingc, ac ni bŷdd lai angen Fraingc am arian na gwledŷdd eraill, bŷdd rhai yn bry­sŷr ar ddyfeisio Cydfadwriaeth yn gynnar or flwŷddŷn, etto gwell a fy­ddeu iddŷnt wasdatta. Y Brenhin­oedd a'u mîlwŷr a fyddant glau iw gilŷdd.
1111750410
1212748412
1313747413
1414745415
1515743417
1616742418
1717740420
1818738422
1919736424
2020735425
2121733427
2222731429
2323730430
2424728432Pôb mâth ar dywŷdd ar ddechreu 'r mîs hwn, aml gafodŷdd o ôd neu ôd­wlaw, a chenllŷsg weithieu, a gwŷnt uch­el iawn ar gyrsiau. Têg a rhewlŷd tuar ail Sul. Rhai Cafodŷdd ynghŷlch y try­dŷdd Sul. Rhewlŷd a theg drachefen dros wŷthnos or lleia, aml gafodydd oerion o eira neu ôdwlaw ar dd [...]wedd y mîs.
2525726434
2626724436
2727722438
2828720440
2929718442
3030717443
3131715445
CHWEFROR. 1692.
Dyddiau'r mîs.Dyddiau'r wŷthnos.Y Dyddiau Gwŷli­on, a'r Dyddiau hynod.Yr Arwŷ­ddion yng­horph Dŷn, ac Anifail.Codiad, a machlud­iad y Lleuad.Dyfodiad y lleuad i'r deheu.
A. M.A. M.
1dRridget.Morddwŷd.3B217 23
2ePurediga. Mair.Glini. 10. B.4 158 19
3fLlywelŷn.A Garau.5Codi.59 13
4gGilbart.Coesau 9 n.55210 00
5aAgatha.Coesau, neu6 1610 42
6bDorothy.Sceiriau.6 1411 29
7CSul ynŷd.Traed 10 B.Machlud.12N13
8dSolome.Traed.6N3812 46
9eApolon. Nos ynydPen. 10 N.7 431 37
10fAlexander.y Pen, a'r.8 442 13
11gSother.Wŷneb.9 492 54
12aTymp yn diwedd.Gwdd. 8 B.10 543 36
13bCyhoedd W. a. M.Gwddwf.12 34 20
14CDydd falandeinYsgwŷ. 6 N.1B95 8
15dFfaustin.A Breichi.2 165 58
16ePolycharn.Bron. 11 N.3 166 51
17fHugo.Dwŷfron.4 117 47
18gUndebyst.Brwŷden.4 458 45
19aSabin.Cefen. 1 B.5 309 40
20bEucharyst.A'r galon.6 210 40
21C2 Sul or Grawŷs.y Bol. 1 B.yn Codi.11 34
22dCadair Peder.A'r Prefedd.6N2812B26
23eEgbert Frenin.Cluniau 1 B.8 41 17
24fIntercal.Pedrain.9 312 9
25fGwyl MatthiasArphed 2 B.10 483 3
26gNestor.Dirgelwch12B33 54
27aFortunatus.Mordd. 9 B.1 174 44
28B3 Sul or grawŷs.Morddwŷd.2 245 37
29cOswald.Gliniau 2 N.3 156 28
Chyfarchwyliad CHWEFROR. 1692.
Dyddiau'r flwydd.Dyddiau'r mîs.Haul yn

Lleuad yn newid y 7 dŷdd, ynghylch 5 y boreu.

Un chwar. oed y 15 dŷdd a'r 6 y boreu.

Llawnlleuad yr 21 dŷdd, a'r hanner nôs.

Trî chwarter oed y 28, dŷdd, ar 8 'r nôs.

Codimach ludo
A.M.A.M.
321713447
Mîs Chwefrol anaml Ancwŷn.
L [...]afurus Pâl ac olwŷn.
Cnawd gwarth o fynŷch gysswŷn.
Gwae heb raid a wnêl achwŷn.
Tri Phêth a dru drŵg wennwŷn.
Cyngor gwraig, murn a Chynllwŷn.
Pen Ci ar foreu wennwŷn.
Gwae a Laddodd ei forwŷn.
332711449
34379451
35477453
36575455
37673457
38771459
39865931
40965733
411065555AR y seithfed dŷdd o'r mîs ymma i mae 'r lleuad dan ddiffŷg yn uniawn ar gyfer braint nôd Brenin Ffraingc. Hynnŷ sŷ 'n arwŷddo y daw llawer o newŷddion drŵg atto ef oddiar fôr a thîr y mîs hwn ar nessaf. Nid oes dim ymladd, nag fawr sôn am Ryfela drwŷ 'r mîs ymma: Ond ymgynghori yn ddirgel a wnâ llawer am ddarparu yn erbŷn Rhyfel yr hâf nessaf.
421165357
431265159
4413649511
4514647513
4615645515
4716643517
4817641519
4918639521
5019637523
5120635525GWŷntiog iawn ar ddechreu 'r mîs, ac aml gafodŷdd, o ôdwlaw oer, ac eira mewn gwledŷdd uchel. Ac ynghŷlch yr un fath yr ail wŷthnos, aml gafodŷdd oerion, a hîn siomgar heb fawr degwch, a gwŷnt anhyweth. Peth Tegcach ynghŷ­lch y Trydŷdd sul dros ychydig ddyddiau, aml gafodŷdd drachefen Tua 'r Trydŷdd arhugain dŷdd, heb fawr newid o hynnŷ hŷd ddiwedd y mîs.
5221633527
5322631529
5423629531
5524627533
5625625535
5726623537
5827621539
5928619541
6029617543
MWARTH. 1692
Dyddiau'r mîs.Dyddiau'r wŷthnos.Y Dyddiau Gwyli­on, a'r Dyddiau hynod­Yr Arwŷ­ddion yng­horph Dŷn­ac Enifail­Codiad, a machlu­diad y Lleuad.Dyodiad y lleuad ir deheu.
A. M.A. M.
1dGwyl D [...]ewiGliniau, a4B.007B.18
2eSiad, Mawthwl.garrau4 348 6
3fNoe fam Ddewicoesau 2 B.5 008 49
4gAdrianysgeiriau5 149 36
5aTheophilusTraed. 2. n.5 3010 20
6B4 Su [...] o'r grawŷsTraed.5 4211 00
7cThomas a SannanTraed.machlud11 42
8dPhilomenPen 2 B.6N.5212N22
9ePrydferthac wŷ [...]eb.7 561 2
10fCyhŷd dydd a nôsgwddw. 2 n9 51 45
11gOwŷngwddwf.10 82 29
12aGregorygwddwf.11 163 15
13B5 Sul o'r Grawŷsysgwŷdd 1 b12 204 6
14cMerthyri Candŷna Breichie1B.204 57
15dWŷnebogBron. 6. B.2 145 51
16eCyfodiad LazerusBronau2 586 44
17fPadrig Wŷddelcefen 11 B.3 437 40
18gJoeph gŵr Mairar galon4 158 36
19aCynbrydBol. 1 N.4 389 30
20BSul y Blodauar Perfedd5 210 23
21cBenedcluniau 1. nyn Codi11 14
22dBenedigedPedrain6N.3912B.04
23eGodffridusarphed. 1. n7 5412 59
24fSophiadirgelwch9 171 52
25gBeichio [...]i. Mairmordd. 4. n.10 322 44
26aCatilusmorddwŷd11 453 38
27BSul y Pasc.glinia. 11. n12B.454 31
28cRuperta garrau1 565 25
29dEutachiusgliniau2 166 14
30eGuidocoesau 10. b2 467 02
31fBalbina.ysgeiriau3 157 49
Cyfarchwyliad MAWRTH. 1692.
Dydiaur flwŷdd.Dyddiau'r mîsHaul yn

Lleuad yn newid y 7 dŷdd, ynghŷlch 11 o [...]r nôs.

Un chwarter oed y 15 dŷdd, ar 6 or nôs.

L'awnlloned y 22 dŷdd, ynghŷlch 8 y boreu.

Trî chwarter oed y 29 dŷdd, ar 11 boreu.

codimach [...]ud.
A.M.A.M.
611615545
Mîs mawrth mawr rhyfig Adar.
Chwerw, oer-wŷn ar ben talar.
Hwŷ fŷdd hindda na heiniar,
Hwŷ 'peru llîd na Galar.
Pôb bŷw Ar vnig a ysgar,
Pôb Edn a edwŷn ei gymmar.
Pôb pêth a ddaw trwŷ 'r ddaear.
Ond y marw mawr ei Garchar.
622614546
633612548
644611549
65569551
6666 [...]552
67766554
68854556
69962558
70106060Ar ddechreu'r mîs hwn bŷdd llawer yn brysur yn arlwuo pôb mâth ar gyfreidiau yn erbŷn Rhyfel ar dîr. Ceir Clywed llawer yn Achwŷn fôd eu trethi yn drymion, a llawer a 'medŷ yn ewŷllys­gar a'u harian ar gystal achos ag a'u gofynno. Brenin Ffraingc a Geiff Gol [...]ed ar y môr ynghylch hŷn, ac ni bŷdd llai enill Lloeger no cholled Ffraingc. Gwŷr Ffraingc a ysgyrnygant ddannedd eisio Cael Cyfle i ddial eu llîd ar y saeson drachefen, ond ofer fŷdd iddŷnt y mîs ymma.
711155862
721255664
731355466
741455268
7515550610
7616548612
7717546614
7818544616
7919542618
8020540620
8121538622
8222536624
8323534626Gwŷnt uchel ar ddechreu'r mîs, yn gwneud llawer o ddrŵg ar fôr a thir, a Rhai Cafodŷdd o genllŷsg, pêth Rhew ynghŷlch y sul Cyntaf, aml ga­fodŷdd o wlaw oer neu ôdwlaw yr ail wŷthnos, ar eger ynghŷlch yr ail sul. Gwŷntiog ar ôl hynnŷ, têg a thymherŷs ar ol y llawn lleuad. Gwŷntiog ac oer a chafodŷdd digllon ar ddiwedd y mîs, a mîs chwdlŷd iawn a fŷdd hwn.
8424532628
8525530630
8626528632
8727526634
8828524636
8929522638
9030520640
9131518642
EBRILL. 1692.
Dyddiau 'r mîs.Dyddiau'r wŷthnosY Dyddiau Gwŷli­on, a'r Dyddiau hŷnod.Yr Arwŷ­ddion yng horph Dŷn, ac Enifail.Codiad, a machlud­iad y. Lleuad.Dyfodiad y lleuad ir deheu.
A. M.A. M.
1gTroead Mair MagTra. 10 N.3B.368B.28
2aAeth Mair i'r Aip.Traed.3Codi.559 10
3BSul Pasc bychanTraed.4 119 50
4cTurnog, Ambros.Pen, 10 B.4 3010 29
5d y Pen, a'r.4 4311 11
6eLlywelŷn.Wŷneb.Machlud.11 53
7fEthelwal Frenin.Gwddw 1B.8N.2612N.36
8gMynediad Crist.gwddwf.9 181 23
6aAlbinus.Ysgwŷ. 9 B.10 322 12
10B2 Sul gwedir Pasc.Breichiau.11 313 4
11cCoroni [...]d W. 3. &Bron. 2 N.12 283 56
12dMari 2. 1689.Bronnau.1B.164 50
13eJustin.Cefen. 8 N.1 545 45
14fTiburtius.a'r Gal [...]n.2 206 30
15gOswald.y Bol. 9. N.2 507 31
16aPadarn.ar Perfedd.3 138 22
17B3 Sui Gwedir Pasc.Clun. 11 N.3 349 12
18cOswŷn.Cluniau.3 5710 4
19dTimothy.Arph. 11 N.4 1810 55
20eCadwaladr, Frenin.Neu 'r.yn Codi.11 47
21fSeimon.Dirgelwch.8N.2012B.41
22gBeuno, Dyfnog.Mordd. [...] B.9 321 36
23aGwŷl Siorsyn sais.Morddwŷd.10 402 31
24B [...] Sul Gwedir Pasc.Gliniau. 6 B.11 363 24
25cGwyl St. Mart.a garau.12B.204 15
26dClari, Cletus,Coesau. 4 N.12 575 4
27eWalburg Fre [...]in.Coesau.1 225 49
28fFitalus' Ferthur.Traed. 4 B.1 466 32
29gGaned ein Brenhin­es Mari, 1 [...]62.Traed.2 67 14
30aTraed.2 227 54
Cyfarchwyliad EBRILL. 1692.
Dyddiau'r flwŷddDyddiau'r mîs.Haul yn

Lleuad yn newid y 6 dŷdd, ar 4 or prŷd­nawn.

Un chwarter oed, y 14 dŷdd ar 5 boreu.

Llawnlleuad yr 20 dŷdd, ar 6 or nôs.

Tri chwarter oed, yr 28 dŷdd ar 5 y boreu.

CodiMach ludo.
A.M.A.M.
921518642
Mîs Ebrill wŷbraidd Gorthir,
Lluddedig ychen, llawn tîr.
Cnawd osb er nas Gwahoddîr.
Gwael Hŷdd Chwareus Clust-hîr.
Aml bai pawb Ile nî cherîr.
Gwŷn ei fŷd y Cywîr.
Cnawd difrawd, ar blant enwir.
Cnawd wedi traha trang-hîr.
932516644
943514646
954512648
965510650
97658652
98756654
99854656
100952658YNghŷlch dechreu 'r mîs hwn bŷdd ysbeilio mawr ar y môr onidodid Rhwng Holand a Scotland, a Cholli llawer o Longau drwŷ demhestlau o wŷnt, &c. Ceir Clywed llawer o newŷddion y mîs ymma, a Rhan fwŷaf o honŷnt a fŷdd anwîr▪ Nid oes dim arwŷdd ymladd yn y mîs ymma, ond Prysurdeb mawr yn darparu tuagat ymladd ym mîs mehefin ar Gorphenaf. Prysur iawn a fŷdd dyn­nion drŵg, yn Iladratta newŷddion o Loeger i Ffraingc.
101105070
1021145872
1031245674
1041345476
1051445278
10615450710
10716448712
10817446714
10918444716
11019442718
11120440720
11221438722
11322436724MAe 'r Tywŷdd ar ddechreu 'r mîs hwn megis ag yr oedd ar ddiwedd y mîs diweddaf, ar ôl newid y lleuad Cym­mylog a rhai Cafodŷdd oerion, a thua'r Trydŷdd sul ar wŷthnos ar ol hynnŷ bŷdd gwŷntiog iawn, a Rhai Cafodŷdd oerion o odwlaw a Chenllŷsg, a thua di­wedd y mîs Gostega 'r gwŷnt ond par­heiff y Tywŷdd yn oer ac aml gafodŷdd.
11423434726
11524432728
11625430730
11726429731
11827427733
11928425735
12029423737
12130421739
MAI. 1692.
Dyddiau 'r mis.Dyddiau 'r wŷthnos.Y Dyddiau Gwŷli­on, ar Dyddiau hynod.Yr Arwŷ­ddion yng­horph Dyn ac Anifail.Codiad, a machlud­iad y Lleuad.Dyfodi­ad y lleuad ir deheu.
A. M.A. M.
1BGwŷl St. Philip, ay Pen. 4. n.2B.368B34
2cSt. Iagoy Pen ar2Codi579 14
3dDyfais y GroesWŷneb.3 129 56
4eMelangellgwddw 4B.3 3210 39
5fDydd Iou Derch.Gwddwf.3 5411 25
6gJoan yn yr olewysgwŷdd 1nMachlud.12N15
7aStaniflosysgwyddau9N.351 6
8B6 Sul gwedi'r PasgBron. 8 n.10 211 59
9cNicholasBronnau11 232 53
10dPencrateDwŷfron12 33 48
11eCristianCefen 1 B.12B.374 41
12fSulien, a Maelar Galon1 55 33
13gPenususBol. 3 B.1 256 23
14aBoniffacear Perfedd.1 427 12
15By Sul Gwyn,Clunie 6B.2 28 00
16cGranogCluniau2 258 48
17dDynstanArph. 10B.2 459 39
18eSewel Esgobdirgelwich3 1310 31
19fSaraMordd 11B.3 4611 24
20gBarnardMorddwŷdyn Codi.12B19
21aCollenGluniau 4n.9N.301 14
22BSul y Drindod.a10 182 7
23cWiliamGaurau10 542 58
24dEstherCoesau 1B.11 273 45
25eUrbanusesgeiriau11 504 30
26fEdwardTraed. 11B12B.125 12
27gMihangelTraed12 295 53
28aJonasTraed12 476 33
29B1 Sul gwedi'r dri.Pen. 1 B.1 007 14
30cWigandWŷneb1 167 53
31dPetronelgwddw. 1 n.1 348 36
Cyfarchwŷliad MAI. 1692
Dyddiau r flwŷdd.Dyddiau'r mîs.Haul yn

Lleuad yn newid, y 6 dŷdd, ynghylch 6 boreu.

Un Chwarter oed y 13 dŷdd, ar 9 y bor.

Llawnlleuad yr 20 dŷdd ar 3 y boreu.

Tri chwarter oed y 27 dŷdd, ar 8 or nôs.

codiMach ludo
A.M.A.M.
1221419741
Mîs mai, difrodus geilwad.
Clŷd Clawdd i bôb digariad.
Llawen hên, di archennad.
Llafar Côg a Bytheiad.
Hawdd Cymmod lle bo Cariad,
Hyddail Coed, hyfrŷd anllad.
Nid hwŷrach yn y farchnad.
Groen yr oen na chroen y ddafad.
1232417743
1243416744
1254415745
1265414746
1276413747
1287412748
1298411749
1309410750Nîd ydŷw 'r planedau yn bygwth dim ymladd yn y mîs ymma, er bôd Llawer yn disgwŷl hynnŷ, a llawer iawn o sôn am Ryfela, ond aml Ladratta ar for a thîr, a fŷdd ddiwedd y mîs diwe­ddaf a dechreu hwn. Ceir Clywed farw Gŵr enwog ynghŷlch Canol y mîs, a hynnŷ ondodid yn Llundain. Bŷdd paro­drwŷdd mawr tuagat ymladd ar y Tîr ar môr yn y mîs hwn, ond ni threwir mo'r dyrnodiau dan y mîs nesaf.
1311049751
1321148752
1331247753
1341346754
1351445755
1361544756
1371643757
1381742758
1391841859
1401935981
1412035882
1422135783Tywŷdd têg iawn a Ryngo fôdd i bawb a fydd y Rhan fwyaf or mîs ymma tesog ac eglur a sŷch o dd [...]chreu'r mîs hŷd y trydŷdd sul, heb ddim Gwlaw o ddigerth drwŷ dyranau ynghŷlch y deuddegfed dŷdd. Tua'r llawn lloned bŷdd Cymmylog, a thyranau a gwlaw mewn Rhai mannau. Têg iawn dra­chefen o'r pedwaredd ar hugain dŷdd hŷd ddiwedd y mîs.
1432235684
1442335585
1452435486
1462535387
1472635288
1482735189
1492835189
15029350810
15130350810
15231350810
MEHEFIN. 1692.
Dyddiau 'r mîs.Dyddiau 'r wŷthnos.Y Dyddiau Gwŷli­on, a'r Dyddiau Hynod.Yr Arwŷ­ddion yng­horph Dŷn ac Anifail.Codiad, a machlud­iad y Lleuad.Dyfodiad y lleuad i'r deheu.
A. M.A. M.
1eTecla.Gwddwf02B.1309B.18
2fGwŷfen.ysgwŷ. 10 n02 4310 06
3gErasmus.ysgwydd03 2310 56
4aHedrog.ysgwyddMachlud.11 51
5B2 Sul gwedi 'r drin.Bron 2. B.09N.1612N.41
6cNarbert.Bronnau10 0001 42
7dPaul.Cefen. 5 B.10 3402 36
8aWilliam Esgob.ar Galon.11 0403 28
9fBarnim.y bol. 8. B.11 2504 20
10gMargaret.ar Perfedd.11 4705 08
11aSt. Barnabas.Clunie 1. n.12 0505 57
12B3 Sul gwedi 'r Dr.Cluniau.12B.2506 44
13cSannan.Arphed 4. n.12 4507 31
14dElis. Basil.Dirgelwch.01 1108 20
15eTrillo.Mordd. 9. n.01 4109 12
16fElian. Curig.Mordd—02 2209 53
17gMylling.wŷdŷdd.03 0711 01
18aHomer.Glinie. 1. B.yn Codi.11 55
19B4 Sul gwedi 'r Dr.a garrau.09N.0612B.47
20cRegina.Coes. 10. B.09 3701 35
21dAlban.Coesau.10 0202 21
22eGwenfrewi.Traed 7 n.10 2603 05
23fBasilus.Traed10 4603 46
24gGwŷl. St. Jo [...]n fed.Traed.10 5704 26
25aElogins.Pen. 10. B.11 1205 06
26B5 Sul gwedi 'r Dr.ac wŷneb.11 2705 44
27cY 7 Gysgaduriaid.gwdd. 9. n.11 4706 26
28d gwddwf.12B.0807 08
29eS. Peter a S. Paul.Gwddwf.12 3507 53
30fYmchwel Paul.Ysgwŷ. 6. B.01 1206 40
Cyfarchwyliad MEHEFIN. 1692.
Dydiau 'r flwŷdd.Dyddiau 'r mis.Haul

Lleuad yn newid y 4 dŷdd, ar 4 or Prŷdnawn. Un chawarter oed yr 11 dŷdd, ar 1 or Prŷdnawn. Llawnlleuad y 18 dŷdd, ynghylch 3 or Prŷdnawn.

Trî chwarter oed y 26 dŷdd ar drî or Prŷdnawn.

Yn CodiYn mach lud.
A.M.A.M.
1531349811
Mîs Mehefin hardd Tiroedd.
Llyfn môr, llawen meirianedd.
Hîr gain Ddŷdd, heini gwragedd.
Hylaw Praidd, hyffordd mignedd.
Duw a Gar bôb Tangnhefedd.
Diawl a bair bôb Cynddrygedd.
Pawb a chwenŷch anrhydedd.
Pôb Cadarn Gwan ei ddiwedd.
1542349811
1553348812
1564348812
1575347813
1586347813
1597346814
1608346814
1619346814DYma'r mîs a gwneir y gweithre­doedd ynddo, nid oedd yr ymladd y blynyddoedd diweddaf ond Cellwer wrth yr hŷn a fŷdd y mîs ymma, ni bŷdd y milwŷr yn segur yn Fflanders, Brabant, Bruges, Mentz, Bamberg, Spain, Hungary, Slavonia, Moravia, Dalmatia, Buda, Toledo, Narhon na Stargard y mîs ymma. Lleddir aneirif o wŷr, a Char­cherir llawer. Rhai Twŷsogion a Sy­rthiant (ymhylîth llawer o wŷr enwog eraill.) Yn enwedig un Pendefig daîo­nus a fŷdd mewn perŷgl mawr, yr holl alluog dduw a'i hymddiffynno o ddwŷlo ei elynion, Bydd Arswyd mawr yn Llundain, a [...] yn neheubarth a gorllewin Lloeger, Rhag i'r ffraingc-wyr dirio yno y mis ymma, ond gobe [...]thio na w [...]ân ond b [...]gw [...]h.
16210346814
16311346814
16412346814
16513346814
16614346814
16715346814
16816347813
16917347813
17018347813
17119348812
17220348812
17321349811
17422349811
17523350810
1762435189
1772535288
1782635288RHai Cafodydd o wlaw ar ddechreu 'r mis ar ol y Sul Cyntaf, bydd Tyranau a Cha­fodydd dwysion mewn Rhai mannau, ac ynghylch yr ail sul chwanega'r Glybaniaeth, a bydd Tymhestlau mwy o wlaw a thyranau. Ar ol, y llawn lleuad bydd mwll ac aml Gafodydd ac a beru fellu hyd ddiwedd y mîs.
1792735387
1802835486
1812935585
1823035684
GORPHENAF. 1692.
Dyddiau'r mîs.Dyddiau'r wŷthnos.Y Dyddiau gwŷli­on, a'r Dyddiau hynod.Yr Arwy­ddion yng­horph Dŷn ac Anifail.Codiad, a machlud­iad y Lleud.Dyfodiad y Lleuad i'r deheu.
A. M.A. M.
1gAaronBreichiau.1B.569B.36
2aGwŷl Fair.Bron. 11 B.2 5010 31
3B6 Sul gwedi'r dri.Bronnau.4 0011 28
4cHuldrich.Cefen 3. n.machlud.12N.25
5bEsaias Brophwŷd.a'r galon9N.41 20
6eErsull.y bol. 4. n.9 262 14
7fThomas, a Child.a'r perfedd9 503 1
8gY Saith Frodŷr.Cluniau 7 n10 93 50
9aGaned mair fagda.cluniau10 294 38
10B7 Sul gwedi'r dri.arph. 10. n.10 505 26
11cBenedict.arphed11 136 15
12dHenry.neu dirgel.11 437 9
13eDoewan.mordd▪ 2 b.12B.178 2
14fGarmon, banaf.morddwŷd1 18 54
15gDŷdd gwŷl Swith.glinie. 10 b1 559 47
16aCynollo.a garau2 5410 39
17B8 Sul gwedi'r dri.coesau 5. n.4 011 29
18cEdward.neu esgeiriyn Codi12B.16
19dDyddiau'r Cŵn yn dechau8N.221 1
20eJoseph.traed 4. b.8 431 50
21fDaniel.traed.9 002 30
22gMair Fagdalen.y pen 4. n9 1 [...]3 10
23aApolinarus.a'r9 323 44
24B9 Sul gwedi'r dri.wŷ nneb.9 474 23
25cGwyl St. Iago.gwddw. 4 b10  [...]5 5
26dMartha.y gwddwf.10 335 49
27eAnna.ysgwŷdd 3n11 36 35
28fSamson.yfgwŷddau11 417 25
29gBeatrice.bron. 11. n.12B.328 21
30aAbdonbronnau1 379 13
31B10 Sul gwed drin.Dwŷfron.2 5410 13
Cyfarchwyliad GORPHENAF. 1692.
Dyddiau'r flwyddDyddiau'r mîsHaul yn

Lleuad yn newid y 4 dŷdd ar un y bor.

Un Chwarter oed y 10 dŷdd, ynghŷlch 7 o'r prŷdnawn. Llawn lleuad yr 18 dŷdd, ynghlch pedwar y boreu.

Trî chwarter oed y 26 dŷdd, ynghŷlch 8 y Bor [...]u.

Codimach lud
A.M.A.M
183135783
Mîs Gorphennaf myglud gwair,
Taer tês, toddedig isair.
Ni chàr gwiliaid hîr Gyngrair,
Ni lwŷdd hîl Corph Aniwair.
Llwm ydlan, lled-wâr Cron ffair.
Llwŷr ddielid mel mawrair.
Gwîr a ddywod m [...]b maeth mair.
Duw a farn, Dŷn a Lefair.
184235882
185335882
186435981
18754080
188641759
189743757
190844756
191945755
1921046754I Mae □ ♄ a ♂ ar ddechreu'r mis hwn, yn dangos y bŷdd blinfŷd mewn llawer o fannau, ac amla chwaryddiaeth a fŷdd ymladd mewn amrŷw wledŷdd, Rhai ma­nnau yn Ffraingc a drochir mewn gwaed y mîs ymma. Paris a fŷdd anesmwŷth, Spaine a Hyngary a brofant flàs y Cleddef yn helaeth y mîs hwn. Tua diwedd y mîs Ceir Clywed sôn am yr ymladd mawr a fŷ ar ei ddechreu. Rhŷw ŵr Enwog yn Llundain a fŷdd Tebŷg i roi ei ffiol i gadw y mîs ymma. Lloeger a ddyleu roddi mawr ddiolch i dduw am eu gwared odd­iwrth y fàth ddrychineb ag a Syrthiodd ar wledŷdd eraill.
1931147753
1941248752
1951349751
19614410750
19715412748
19816413747
19917415745
20018416744
20119418742
20220419741
20321421739
20422423737
20523424736
20624426734
20725427733TYwŷdd anwadal a llawer o Lybyr­wch y Rhan fwŷaf o'r mîs hwn, Cynhaiaf pydrŷd iawn i wair. Os bŷdd ychvdig ddyddiau tuntu heb wlaw, dis­gwiliwch hynnŷ o'r wŷthfed i'r pedwaredd arddeg dŷdd, ac or trydŷdd arhugain i'r wŷthfed ar hugain dŷdd.
20826429731
2092743073 [...]
21028432728
21129434726
21230436724
21331438722
AWST. 1692.
Dyddiau 'r mîs.Dyddiau 'r wŷthnos.Y Dyddiau Gwŷli­on, a'r Dyddiau Hynod.Yr Arwŷ­ddion yng­horph Dŷn, ac Anifail.Codiad, a Machlu­diad y Lleuad.Dyfodiad y lleuad i'r deheu.
A. M.A. M.
1cDŷdd Awst.y Cefen. 1B.4B1611B11
2dMoses.a'r Galon.Machludo.12N6
3ePendefig.y Bol. 1 B.7N.441 00
4fAristarkus.a 'r perfedd.8 141 56
5gOswald Frennin.Cluni. 1 B.8 342 39
6aGwedd newid Jesu.Cluniau.8 563 21
7B11 Sul gwed. drin.Arph. 2 B.9 224 21
8cIllog o hirnant.Dirgelwch.9 485 13
9dLaurence.Mordd. 7 B.10 246 5
10eGilbart.Morddwŷd.11 56 57
11fClera Forwŷn.Glinie 6 N.11 557 49
12 [...]Difenw.Gliniau, a12B.548 41
13aHippolitus.Garrau.1 549 30
14B12 Sul gwed, drin.Coesau. 1 B.3 0010 19
15cGwŷl Fair.Coesau.4 911 4
16dRochus.Traed. 11 B.5 511 49
17eHart fford.Traed.yn Codi.12B30
18FHelen.Pen. 10 N.7N.291 10
19gSebaldus.a 'r wŷneb.7 431 50
20aBernard.Gwdd. 11 B.8 002 40
21B13 Sul gwed, drin.Gwddwf.8 173 11
22cGwŷddelan.Ysgw. 11 N.8 403 54
23dZeacheus.ŷddau.9 74 38
24eGwyl Bartholom.Ysgwŷdd.9 395 28
25f Bron. 10 B.10 276 20
26gIrenaes.Bronau.11 257 10
27aDyddiau 'r Cwn. diCefen. 11 B.12B.368 8
28B14 Sul Gwed, drind.ar Galon.1 499 5
29cJefan.y Bol. 11 B.3 1710 3
30bFelix.Perfedd.4 3310 55
31eAdrian Esgob. 6 1711 52
Cyfarchwyliad AWST. 1692.
Dyddiau'r flwŷddDyddiau 'r mîs.Haul yn

Lleuad yn newid, yr A [...]l dŷdd ar 9 boreu.

Un Chwarter oed y 9 dŷdd, ar 2 y boreu.

Llawnlleuad yr 16 dŷdd, ar 6 or Prŷd­nawn.

Trî chwarter oed y 24 dŷdd, ynghŷlch 9 o'r nos.

CodiMach lludo.
A.M.A.M.
2141440720
Mîs Awst, molennog morfa.
Llon-gwennŷn, llawn modrwŷda.
Gwell Gwaith Crymman na bwa.
Amlach dâs na chwaryddfa.
Ni Lafur, ni weddia,
Nid Teilwng iddo ei fara.
Gwîr a ddwod saint Brenda,
Nid llai 'cyrchîr drŵg na dâ.
2152441719
2163442718
2174444716
2185446714
2196448712
2207449711
221845179
222945377
2231045575Y Diffŷg a fŷdd ar yr haul yr ail dŷdd o r mîs ymma Sy'n arwŷddo marwol­aeth i lawer o wŷr enwog, a hynnŷ yn enwedig yn yr Ital a Rhufain, Bohemia, Turkey a'r Alps. Ondodid Ceir Clywed hefŷd Losgi Rhŷw drêf neu ddinas yn y mîs ymma, Duw a ymddiffynno Caerodor yn nant Badon (sef Brysto) a phob trêf arall ym Myrydain fawr oddiwrth y fàth dramgwŷdd, ymladd mawr mewn amrŷw fannau a fŷdd yn y mîs ymma.
2241145773
2251245872
226135070
2271452658
2281554656
2291656654
2301758652
23118510650
23219512648
23320514646
23421516644
23522518642
23623520640Bŷdd beth Tegcach y mîs ymma na 'r mîs diweddaf, ebrwŷdd gafodŷdd ar ddechreu 'r mîs. Yr ail wŷthnos bŷdd gwŷnt uchel a phêth gwlaw. Ac yn y drydedd wŷthnos bŷdd Rhai Cafodŷdd o wlaw a Chenllŷsg, a mêllt a Thyrannau mewn Rhai mannau, ac a beru yn dywŷ­dd anghroesafus hŷd ynghŷlch y Sul diweddaf o'r mîs, ac o hynnŷ allan bŷdd Tywŷdd teg iawn hŷd ddiwedd y mîs.
23724522638
23825524636
23926526634
24027528632
24128530630
24229532628
24330534626
24421535625
MEDI. 1692.
Dyddiau 'r mîs.Dyddiau 'r wŷthnos.Y Dyddiau Gwŷli­on, a'r Dyddiau hynod.Yr Arwŷ­ddion yng horph Dŷn, ac Anifail.Codiad, a machlud­iad y Lleuad.Dyfodiad, y Lleuad i'r deheu
A. MA. M.
1fSilin.Cluni. 11 B.Machlud.12N.40
2gSulien.Cluniau.7N.71 28
3aGregory.Arph. 11 B.7 312 24
4B15 Sul gwed. drin.Arphed.7 553 18
5cMarchell.Mordd. 2 N8 294 11
6d Morddwŷd.9 105 04
7eDynstan.Gliniau. 8N9 565 58
8fGanedigaeth Mair.Glmiau.10 536 53
9gDelwfŷw.a Garrau.11 597 42
10aNicholas.Coesau 5 B.1B.48 27
11B16 Sul gwed. drin.Coesau.2 129 16
12cCyhŷd dŷdd a nôs.Traed 4 N.3 139 59
13dTelemmog.Traed.4 2410 40
14eGŵŷl y Grog.Traed.5 2011 20
15fNicodemus.y Pen. 5. B.ynCodi12B.1
16gEdritha.A'r wŷneb.6N.0012 37
17aLambert.Gwddw6N.6 331 21
18B17 Sul gwed. drin.Gwddwf.6 552 3
19cTheodor.Gwddwf.7 202 47
20dEustachus.Ysgw. 5 B.7 513 36
21eGwŷl S. MatthewBreichiau.8 324 28
22fMaurus.Bron. 2 N.9 225 18
23gJoel.Dwŷfron.10 226 11
24aTegla forwyn.y Cef. 10 N11 327 4
25B18 Sul gwed. drin.A'r Galon.12B.578 0
26cCybrian.Y bol. 12 N2 208 52
27dJudeth.A'r Cylla.3 519 46
28eLioba.Clun. 11 N5 1410 36
29fGwŷl s. MihangelCluniau.6 4011 29
30gNidan.Arph. 11 N.7 712N.12
Cyfarchwyliad MEDI. 1692.
Dyddiau'r flwyddŷn.Dyddiau 'r mls.Haul Yn

Lleuad yn un chwarter oed y 7 Dŷdd, ynghŷlch 11 y boreu.

Llawn lleuad y 15 Dŷdd chwarter awr Cŷn hanner Dŷdd.

Tri chwarter oed y 23 Dŷdd, ar 11 y boreu.

Newidio y 31 Dydd, ynghylch 4 o'r prŷ­dn [...]wn.

Codi.mach ludo.
A.M.A.M.
2451537623
MIS medi, mŷdr' ynghanon.
Addfed oed ŷd ac Aeron.
Gwaew Gan hiraeth fy 'nghalon.
Golwg drŵg ar dylodion.
Gwaetha Gair, gwaethrudd dynnion.
Gwaetha dâ drwŷ anudon.
Traha a threisio gweinnion.
A difa 'r etifeddion.
2462539621
2473541619
2484543617
2495545615
2506547613
2517549611
2528550610
253955268NID ŷw'r planedau yn addaw ond ychydig ymladd ar feusŷdd y mis ymma: Ond Gan fod ♂ yn Cysylltu a ☿ yn ♎ (yn y Seithfed tŷ or addurn ar fyn­nediad yr haul ir ♎,) a bod ☿ yn arglwydd­iaethu'r pedwerŷdd Tŷ, hynnŷ Sŷ'n tys­tiolaethu yn Eglur yr ymesŷd Gwŷr Ffra­ingc yn Erbŷn Rhŷw Ddinas neu dre fawr, ag ondodid Cymmerant hi mewn ychy­dig amser, a hynnŷ ynghylch diwedd y mis, a'r dref honno a fŷdd o'r tu Gorlle­wŷn i Ffraingc ondodid. Ni cheir mo'r newŷdd o hŷn yn Lloeger hŷd ynghŷlch Ganol y mis nesaf.
2541055466
2551155664
256125 [...]862
257136060
2581462558
2591564556
2601666554
2611768552
26218610550
26319012548
26420614546
26521616544
26622618542OER ar ddechreu 'r mis a pheth gw­ [...]aw. Gwŷntiog a llaith yr ail wŷth­nos. Teg ar ol yr ail Sul, ac awelog. Gw­law oer ynghŷlch y Trydŷdd Sul, o'r Try­dŷdd Sul i'r 28 dŷdd bŷdd gwŷntiog iawn, a llawer o wlaw mewn Rhai mannau. Gwl­ŷb ac oer Jawn ar ddiwedd y mis.
26723620540
26824622538
26925624536
27026626534
27127628532
27228630530
27329632528
27430834526Gwnaed pawb (a fo ganddynt ydau addfed allan) eu goreu ar eu Ceisio i fewn ynghylch Canol y mis.
HYDREF. 1692.
Dyddiau 'r mîs.Dyddiau 'r wythnos.Y Dyddiau Gwŷli­on, a 'r Dyddiau Hynod.Yr Arwŷ­ddion yng­horph Dŷn, ac Anifail.Codiad, a machlud­iad y Lleuad.Dyfodiad y lleuad i'r deheu.
A. MA. M.
1aGermon.Arphed.Machlud.01N16
2B19 Sul gwed. Dr.mordd. 1. B06N3902 10
3cGerdard.wŷdŷdd07 1703 07
4dF [...]ransis.morddwŷd08 0404 02
5eCynhafal.Gliniau 3. B08 5804 57
6fFflŷdd.a garrau.10 0205 49
7gMarcell.Coes. 11. B.11 0606 38
8aCynnog. Cammar.Coesau.12 1207 25
9B20 Sul gwed. Dr.Traed. 11. n01B1408 09
10cTrifon.Traed.02 2008 50
11dNicasius. Richard.Traed.03 2909 32
12eEdward.Pen. 11. B.04 1010 10
13fTelemach.ac wŷneb.05 1410 40
14gTudur.Gwdd▪ 12. n06 3411 30
15aMihangel fechan.Gwddwf.Yn Codi12B13
16B21 Sul gwed. Dr.Gwddwf.05N3412 57
17cEtheldred.Ysgw. 11. B06 0201 44
18dGwŷl St. Luc. EfengBreichiau.06 4002 33
19ePtolomy.Bron. 11. n.07 2703 24
20fGwendolina.Bronnau.08 2704 22
21g11000 Gwŷryfon.Dwŷfron.09 3605 08
22aMari sala.Y. Cefn. 2. B10 4706 00
23B22 Sul gwed. Dr.ar Galon.12B1606 52
24cCadfarch.Y Bol. 6 B.01 2607 42
25dCrispin.ar perfedd.02 4708 32
26eAmandus.Clun. 8. B.04 1009 22
27fYmprŷd.Cluniau.05 3910 14
28gSt. Selm. a St. Iud.Arph. 8. B.07 0611 06
29aNarcustus.Dirgelwch.Machlud.12 00
30B23 Sul gwed. Dr.mordd. 9. B.05N1012N55
31cDogfael.Morddwŷd.05 5501 54
Cyfarchwyliad HYDREF. 1692.
Dyddiau 'r flwŷddŷn.Dyddiau 'r mis.Haul Yn

Lleuad yn 1 chwarter oed y 7 Dŷdd yng­hŷlch 1 y boreu.

Llawnlleuad y 15 Dŷddd, ar 5 y boreu.

Tri chwarter oed y 22 Dŷdd, ar 9 o'r nos.

Newidio y 29 Dŷdd, ar haner Dŷdd.

Codi.mach ludo.
A.M.A.M.
2751636524
MIS Hydref hŷ-draul ech el.
Chwareus Hŷdd, Chwŷrn awel.
Gnawd yspeilwŷ yn ryfel.
Cnawd lladrad yn ddiymgel.
Gwae 'r dŷn n [...] ddawr pan ddel.
Rhychni nid rhwŷdd ei ochel.
Angeu a ddaw yn ddiogel,
Ammeu fŷdd y Dŷdd y del.
2762638522
2773640520
2784642518
2795644516
2806646514
2817648512
2828650510
283965258
2841065456
[...]851165654
[...]861265852NI Bŷdd dim vmladd yn y mis ymma, mwŷa gwaith a wneir yn y mis hwn a fŷdd Cau 'r adwŷau a wnaed y misoedd or [...]laen, Tua diwedd y mis daw newŷdd­ion dâ i Loeger: a chenadon oddiwrth frenhinoedd eraill at Frenin Lloeger i Ge [...] ­sio Cytundeb a heddwch. Dadlyddion y Deŷrnas Sef y Parliament a eisteddant, ac a Gyttunant (ar amrŷw bethau er da­ioni i 'r Deŷrnas) y mis hwn neu ddechreu 'r nessaf.
[...]87137050
[...]881472458
[...]891574456
[...]901676454
[...]911777453
[...]92187945 [...]
[...]9319711449
[...]9420713447
[...]9521715445
[...]9622716444
[...]9723718442
[...]9824720440NID oes ond ychydig iw ysgrifennu am y Tywŷdd y mis yma, diammeu mae tegca hin ag a gaed er mis mai a geir yn y mis hwn, or Dŷdd Cyntaf o hono, hŷd y 18 Dŷdd, bŷdd deg ac eglur, a Glas rew ar fareuau. Ac o hynnŷ i ddiwedd y mis, bŷdd gwŷntiog a go deg, heb ond ychŷdig neu ddim gwlaw.
[...]9925722438
[...]0026724436
[...]0127725435
[...]0228727433
[...]0329729431
[...]0430730430
[...]0531732428
TACHWEDD. 1692.
Dyddiau 'r mîs.Dyddiau 'r wŷthnos.Y Dyddiau Gwŷli­on, a 'r Dyddiau Hynod,Yr Arwyddion, yng­horph Dŷs ac Anifail.Codiad, a machlud­iad y Lleuad.Dyfodiad y lleuad i'r deheu.
A. M.A. M.
1dGwyl yr holl Sc.Glin. 11. B02N5002N50
2eGwyl y Meirw.a Garau.07 5003 44
3fCristiolus, clvdog.Coesau, 8. n03 5604 35
4gGaned ein BreninCoesau, neu10 0305 24
5aGrad y Powdr G.Esgeiriau.11 0806 05
6B24 Sul gwed. Dr. [...]raed, 6. B.12 1306 51
7cCyngor, Cynfar.Traed.01B2007 30
8dPost Brydain.Y Pen. 6. n.02 2208 10
9e a'r wŷneb.03 1708 48
10fAgleth.Pen ac wŷn04 3009 29
11gMarthin.Gwdd. 7. B.05 2410 10
12aCadwalad. Padarn.Gwddwf.06 3010 52
13B25 Sul gwed. Dr.Ysgwy. 5. n.Yn Godi.11 40
14cGadfrael.a Breich­iau.04N3312B28
15dNeileg.iau.05 3701 19
16eEdmund Esgob.Bron. 2. B.06 1502 12
17fHugh Esgob.Dwŷfron.07 2203 04
18gGalasins.Y Cef. 8. E.08 3103 56
29aElizabeth.a'r galon.09 4904 47
20B26 Sul gwed. Dr.Y Bol. 1. n.11 0905 37
21cDygain.ar perfedd.12B2606 24
22dMary Sala.Clun. 5. n.01 4307 12
23eClement.Cluniau.03 0 [...]0 [...] 01
24fCrysogon.Arph. 7. n.04 270 [...] 50
25gCatherine.Dirgelwch.05 5609 42
26aLins ferthŷr.Mordd. 9.07 0910 36
27BSul yr Adfent.morddwŷd08 2711 33
28cOd [...], Ruffus.Glin. 11. n.Machlud12N29
19dSadwrnŷn.Gliniau05N3901 24
30eGwŷl St. Andrew.a garau.06 3202 18
Cyfarchwyliad TACHWEDD. 1692.
Dyddiau 'r flwŷddŷn.Dyddiau'r mis.Haul Yn

Lleuad yn un chwarter oed, y 5 Dŷdd ar 6 o 'r nos.

Llawn lleuad y 13 Dŷdd 11 o 'r nos.

Tri chwarter oed yr 21 Dŷdd, ar 6 y boreu.

Newidio y 27 Dŷdd, ar 11 o 'r nos.

Godi.mach ludo.
A.M.A.M.
3061734426
MIS Tachwedd, Tuchan merŷdd.
Bras llydnod, llednoeth Coedŷdd.
Awr a ddaw drwŷ ly wenŷdd.
Awr drist drosti a dderfŷdd.
Y dâ nid eiddo 'r Cybŷdd.
Yr hael a 'u Rhoddo 'pia 'r bŷdd.
Dŷn a dâ'r bŷd a dderfŷdd.
Dâ nefawl tragywŷddawl 'fŷdd.
3072735425
3033737423
3094739 [...]21
3105740420
3116742418
3127743417
3138744416
3149746414LLawer o gennadon oddiwith y naill frenin at y llall (ynghŷlch Cytun­deb a heddwch) a fŷdd y mis ymma, ond ofer ŷw Ceisio hynnŷ etto; Rhai pobl gynfigenus a ymegniant i godi a chyhoedd­i Celwŷddau yn ddlgwilŷdd, ond gwell a fyddeu i iddŷnt wastatta, ni thyccia eu di­chellion drŵg etto; ni cheiff y goreu o bobl y bŷd mo'r bŷw yn ddi farn gan y fath Siamasiaid.
31510747413
31611749411
31712750410
3181375149
3191475347
3201575446
3211675644
3221775842
323188040
3241981359OER a rhysymol teg ar ddechreu 'r mis, odwlaw neu eira ynghŷlch y nawfed Dŷdd. Rhewlŷd a go deg or deg­fed Dŷdd hŷd yr unfed ar bymtheg. O hynnŷ hŷd y pumed ar hug [...]i [...] Dŷdd Tywŷdd hagar jawn yn gwahadd pawb at y Tâu a'r Cwppwrdd, a Rhew ac eira ddigon ar ddiwedd y mis mewn gwled­ [...]dd uchel onid wŷfi ;n Cam-gymmerŷd. Bŷdd Cŷn anwuled y mawn a'r gwenith yn y mis ymma, a hoff [...]ch gan y merched, ddangos eu dillad gwaelaf na ' [...] Crwŷn gwnaf.
3252082358
3252183357
3272284356
3282385355
3292486354
3302587353
3312687353
3322788352
3332889351
3342989351
33530810350
RHAGFYR. 1692.
Dyddiau 'r mis.Dyddiau 'r wŷthnos.Y Dyddiau Gwŷli­on, a 'r Dyddiau Hynod.Yr Arwŷ­ddion yng­horph Dŷn, ac Anifail.Codiad, a machlud­ [...]ad y Lleuad.Dyfodiad y lleuad i'r deheu.
A. M.A. M.
1fGrwst.Coesau. 5. B07N3303N07
2gLlechid.Esgeiriau.08 4103 53
3aCastianus.Traed. 1. n.09 4204 38
4B2 Sul Adfent.Traed.10 5405 20
5cCowrda.Traed.12 0006 00
6dNicholas Esgob.Y Pen. 3. B.01B0 [...]06 39
7eAmbros.ar wŷneb.02 0507 18
8fYmddwŷn mair.Gwdd. 2. n.03 0807 58
9gJoachim.Gwddwf.04 1408 31
10aMiltiades.Gwddwf.05 1509 25
11B [...] Sul Adfent.Ysgwŷ. 2. B.06 2310 14
12cLlywelŷn.Breichiau.07 2211 02
13dLucia, U.Bron. 9. B.Yn Codi.11 54
14eNicasius.Bronnnau.04 5112B49
15fAnan, Asar.Y Cef. 10. B06 0401 42
16gMisael.ar galon.07 2202 35
17aTydecho.Y Bol. 8. n.08 3703 26
18B4 Sul Adfent.ar Cyllaf.10 0004 15
19cNemel.Clun. 12. n.11 2605 00
20dAmon.Cluniau.12B4805 48
21eGwŷl St. Thomas.Cluniau.02 0706 34
22fY 30 Merthyron.Arph. 1. B.03 2607 25
23gFictoria.Dirgelwch.04 4808 17
24aAdda ac Efa.Mordd. 4. B.06 0409 11
25BNatalic Crist.Morddwŷ.07 0410 06
26cGwŷl St. Stephen.Gliniau. 9. B08 0911 01
27dGwŷl St. Joan.a garrau.Machlud.11 56
28eGwŷl y GwirioniedCoese 2. n.05N0712N48
29fJonathen.Coesau.06 1801 37
30 [...]Dafŷdd Frenin.Traed. 9. n.07 2602 22
31aSilvester.Traed.08 2303 05
Cyfarchwyliad RHAGFYR. 16 [...]
Dyddaiu 'r flwŷddŷn.Dyddiau 'r mis.Haul Yn

Lleuad yn 1 chwarter oed y 5 Dŷdd. 3 o'r prydnawn.

Llawnlleuad y 13 Dŷdd, ar a o 'r prŷd­nawn.

Tri chwarter oed yr ugeinfed Dŷdd at 3 or prŷdnawn.

Newidio y 27 Dŷdd, ar 2 o'r prŷdnawn.

Codi.mach ludo.
A.M.A.M.
3361810350
MIS Rhagfŷdd, byrddŷdd, hir nos.
Brain yn 'regin, brwŷn yn 'rhos.
Tawel Gwenŷn ac Eos.
Trin yng-hyfedd diweddnos.
Adail dedwŷdd yn ddiddos.
Adwŷth diriaid heb achos.
Yr hoedl er hŷd ŷw ei haros.
A dderfŷdd yn nŷdd ac yn nos.
3372810350
3383811349
3394811349
3 [...]05811349
3416811349
3427812348
3438812348
3449812348
34510812348GAN fod ☍ ♄ a ♂ ar ddechreu 'r mis, Rhaid ŷw barnu fod hŷnnŷ yn llidio meddyliau llawer i ddarparu yn enbŷn yr hen gelfyddŷd (o ymbassio) yr hâf ne­saf, nid gwiw disgwŷl heddwch etto dros amrŷw flynyddoedd, er na bo dim ym­ladd yn y mis hwn, ni bŷdd bodlonrhw­ŷdd na chyttuneb rhwng y Teŷrnasoedd a syrthiasant allan er ys blynyddoedd, Llo­egor Sŷ happusaf a Goref ei helŷnt o'r holl deurnasoedd ar Sŷdd mewn arfau yn er­bŷn ei gilŷdd.
34611812348
34712812348
34813812348
34914812348
35015812348
35116812348
35217812348
35318811349
35419811349
35520811349
35621810350
35722810350
3582389351GEllir Rhoi mwŷ o hyder ar wastad­rwŷdd y Tywŷdd y mis ymma nag yn 'r un o fisoedd yr hâf, pa hin byn [...]ag a fo 'r Sul Cyntaf or mis hwn di ameu a p [...]ru hynnŷ heb fawr newid hŷd y Sul diweddaf or mis: ac ond odid hynnŷ a fŷdd ha [...]ar a chaled, ac o'r Sul diweddaf i ddiwedd y mis bŷdd Tymherus, a theg ir amser or flwŷddŷn.
3592488352
3602587353
3612686354
3622786354
3632885355
3642984356
365308357
3663182358

Cof-Rester y Blynyddoedd er pan fy 'r pethau Sy'n Canlyn

 ER pan Greodd Duw 'r Bŷd, i mae o flynŷddoedd,5641
 Er pan fŷ'r dwfr Deluw, i mae o flynyddoedd,3585
 Er pan ddinistried Sodom a Gomorrah, i mae o flynyddoedd,3593
 Er pan ddinistried Troy, i mae o flynyddoedd, [...]873
 Er pan Anwŷd Crist, i mae o flynyddoedd,1692
 Er pan Groeshoelwŷd Crist, i mae o flynyddoedd,1659
 Er pan dderbyniodd Brydain fawr y Grefŷdd Gristionogawl.1512
 Er pan oresgynnodd Duc William y Deŷrnas hon, i mae,626
 Er pan ddyfeisied Gynnau Seuthu, i mae o flynydd [...]dd,314
 Er pan ddyfeisied argraphu Ll [...]frau, i mae o flynyddoedd,252
 Er pan fŷ Brâd y Powdr Gwnn, i mae o flynyddoedd,187
 Er pan fŷ 'r Cydfradwriaeth mawr yn y Werddon, yr amser a lladdwŷd mwŷ na 200000 o'r Prodesdaniaid,51
Er pan fŷ,r ym­laddfa yn.Edge-Hill, Hydref, 23.50
Branfford, Tachwedd, 12.50
Newberi, yn gyntaf, medi, 20.49
Maston-moor, Gorphenaf, 2.48
Newberi, yr ail waith, Hydref, 2848
Nasbi, Mehefin, 2.47
Caer-frangon, Hydref,45
Caer-werydd, neu Lancester,44
 Er pan dored pen yr Arch-Esgob o Gaer Gant, neu Centerbury.48
 Er pan dorwŷd pen y Brenin Charles y Cyntaf,44
 Er pan Aned ein Brenin William, Tachwedd, 4.42
 Er pan fŷ farw Olfyr Crumwel,34
 Er pan ddychwelodd y Brenin Charles yr ail i L [...]eger,32
 Er pan Aned ein Brenhines mari, ebrill, 30.30
 Er pan fŷ 'r Cornwyd yn Llundain, par fý farw, 100000.27
 Er pan Llosgwŷd Llundain,26
 Er pan Llosgwŷd llawer o dai yn Southwark, yn Llunden,14
 Er pan ddarguddied Cydfradwriaeth y Papistiaid,14
 Er pan fŷ 'r Seren gynffonnog fawr, yn Rhagfyr,1 [...]
 Er pan fŷ Rhew mawr anferrhol,8
 Er pan fŷ farw Brenin Charles yr ail, Chwefror, 6.7
 Er pan dored pen y Duc o fynwŷ, garphenaf,7
 Er pan ddaeth ein Brenin William i Loegr; Tach, 5.4
TERFYN.

This keyboarded and encoded edition of the work described above is co-owned by the institutions providing financial support to the Text Creation Partnership. Searching, reading, printing, or downloading EEBO-TCP texts is reserved for the authorized users of these project partner institutions. Permission must be granted for subsequent distribution, in print or electronically, of this EEBO-TCP Phase II text, in whole or in part.