Geiriau o un Sylaft.
Am, bâs, bâr, cam, cap, car, câr, câs, câth, cî, cô, cû, dâ, dû, dûr, dwl, dŵr, dŷn, llâdd, llen, llô, llu, llw, llym, mam, mêr, môr, mûr, mŵg, myn, nâdd, ne, nôs, nudd, pam, pêth, pûr, pwn.
[...]
[...]
At y Darllenydd.
I Dduwy bo'r diolch, i rwifi etto ynfŷw, ag m [...] perffaith Jechyd Er pan ymdda [...]gh [...] ddiweddaf yn y ffordd flynyddawl hon [...] dramgwyddiadau yn y bŷd, a rhai o [...] hysbys i chwi, yn enwedig marwolaeth [...] nin Charles yr ail, &c. A dylem yn [...] ddiolch i Dduw, am roddi ei unig fra [...] [...] draethu, ag (fel ag ir addawodd ef [...] Grefydd ein heglwys. A ch [...]n ei fôd ef o [...] yn wîr frawd i 'n Graslawn ddiweddar fr [...] amheued neb na chaffont ef yn wîr frawd iddo synwyr, Cyfiawnder, a thrugaredd. Ag ar [...] gobeithio yr ymddiffyn Duw bawb or Cy [...] iwrth anfoddog feddyliau, a gwaedwyllt wy [...] a byddant i gid yn ufudd, ag yn ofdyngedig [...] a roddo duw i lyfodraethu arnynt. Diam [...] Gwrthryfela iw un or pethau Casa gan Ddu [...] [...] legid pob Awdurdod sy'n dyfod oddiwrth [...] hun; ag am hynny drŵg iw bwriad y rhaia Ge [...] (drwy dynny Cleddyddau) fwrw i lawr yr hy [...] osodwyd i fynu drwy ewyllys neu genad Duw. Fel a gellwch weled yn yr ysgrythur lân: Rhufeniaid. 13 1, 2, &c. Ymddarostynged pôb enaid i 'r Awdurdodau goruchel, Canys nidoes awdurdod onid oddiwrth Dduw: a 'r Awdurdodau sydd, Duw a'u hordeiniodd. Am [Page] hyny pwybynag sydd yn ymosod yn erbyn Awdurdod, sydd yn gwrthwynebu ordinhad Duw: ar rhai a wrthwynebant a dderbyniant farnedigaeth iddynt eu hunain, &c Esay 1. 20. ond os gwrthodwch, ag os [...]fuddhewch, a chleddyddau i'ch difethir, Canys [...]ydd a'i llefarodd. Pregeth-wr 10. 20 [...] Brenin yn dy feddwl, ag yn stafell dy [...] bia'r Cyfoethog, Canys ehediad yr aw [...] llais, a pherchen aden a fynega y peth [...] Perchwch bawb, Cerwch y brawdo [...] Dduw, ag anrhydeddwch y Brenin [...] an fawr o ddyledswydd dŷn Tuag [...]
[...]sgwylied neb mwy, sywedyddawl farne [...] am droeadau 'r bŷd) mewn Almanacca [...] [...] nid iw Llyfodraeth-ŵr yr Eglwys yn gwele [...] [...] nag yn rhoddi Cenad i gyhoeddi y fath [...] yn argraphedig, Er darfod i mi gymery [...] [...]barodhau y Cyfriw bethau am y flwyddy [...] [...] gan weled nad oedd, ysgrifenyddion saesneg y [...] [...]hoeddi 'r fath bethau, ofer, ag an-weddaid [...] [...]i ddisgwyl mwy rhydd-did nag eraill. Ag [...]arfy i mi y Leni, o herwydd byr Rybydd [...]grifenu a [...]och Lai, a hynny yn wealach nag y mynwn ei fôd, Gobeithio y Cyd-ddygwch a [...] yr unwaith hon, os byddaf bŷw flwyddyn arall, [...] [...]f yn [...]ef na ryngaf i chwi fôdd, yn well [...] [...] or blaen, os rhydd Duw genad
[...]ndain Hy [...]ef 1685.i'ch gwasanaethwr g [...]
[...]
[...]
[...]
[...]
[Page] Bydd hyddysc ar yr hyn a eist drosdo, cyn y meiddiech ym mhellach; ac yno dysc gyssylltu 'r llythyrennau yn sylaftat hwy, a geiriau cyflawn, fel y canlyn.
Geiriau o d [...]vy [...]
Ac-cen accen, ach-os achos, ad-re adre, add-ysc addysc, af-al afal, af-on afon, ang-or angor, an-os anos, as-en asen, ba-bi babi, ba-chog bachog, ca-lon calon, ce-fen cefen, co-ffor coffor, cu-ro curo, cw-pan cwpan, cy-bydd cybydd, da-ngos dangos, e-win ewin, do-len dolen, dûr-io dûrio, dw-yn dwyn.
Geiriau o dair Sylaft.
Af-on-ydd afonydd, an-rhy-dedd anrhydedd, en-au asenau, at-eb-odd atebodd, ba-sce-ded basceded be-rw-i berwi, ca-lon-au calonau, ce-rw-yn cerwyn, co-rw-en corwen, da-io-ni daioni.
Geiriau o bedair Sylaft.
Add-ol-i-aeth addoliaeth, add-e-wid-ion addewidion, [Page] co-lle-di-on colledion, gor-chym-myn-ion gor [...]hym [...]ynion, gd-gon-edd-us gogoneddus, me-ddygin-iaeth meddyginioeth, me-ddi-an-ol meddianol, per-chen-no-gi perchennogi.
Geiriau o bum Sylaft.
Go-di-ne-brw-ydd godinebrwydd, ym-gy-foe-thogi ymgyfoethogi, ym-ry-so-nol-deb ymrysonoldeb ym-ry-fy-se-ddy ymryfyseddy, eth-ol-ed-ig-ion eth oledigion, go-ddi-we-ddi-ad goddiweddiad.
Gwyhyd [...] sylaft iw cymmaint o lythrenau [...] a wnel [...]n sŵ [...] [...] gair, sef, heb newid dy lai [...] megi [...], fel y gweli fôd yn y gair go-di-nebrw-ydd pump o sylaftau, ac yn y gair ym-gy-foe-tho-gi y gweli fôd [...]um sylaft.
Etto ith gyfarwyddo; i ddarllen yn hytrach, pan gyfarfyddech a nodau uwch ben y gogeiliaid, megis â ê î ô û ŵ ŷ, gwybydd mae rhaid itti ystyn y bogail [...] hirllaes, megis, hyn o esamplau, (yr aelwyd sydd [...]n y Tân) mewn man y gwelais adar mân, (rhostio [...] bêr) (mae yn fy mer asgwrn mêr) rhowch [...] Cîg îr, (gwneud gweluir Cor yn y Côr) (Twr [...]u Swp, Tŵr neu Gastell) dal yn dyn yn erbyn dŷn.
| Dau fâth o ffugurau rhifyddiaeth, a henw pôb rhîf ar ei gyfer yn gyflawn air. | |||
| I | — | 1 | Uu. |
| II | — | 2 | dau. |
| III | — | 3 | trî. |
| IV | — | 4 | pedwar. |
| V | — | 5 | pump. |
| VI | — | 6 | chwech. |
| VII | — | 7 | saith. |
| VIII | — | 8 | wyth |
| IX | — | 9 | naw |
| X | — | 10 | deg |
| XI | — | 11 | un ar ddeg. |
| XII | — | 12 | deu-ddeg. |
| XIII | — | 13 | tri ar ddeg. |
| XIV | — | 14 | pedwar ar ddeg. |
| XV | — | 15 | pymtheg. |
| XVI | — | 16 | un ar bymtheg. |
| XVII | — | 17 | dau ar bymtheg. |
| XVIII | — | 18 | trî ar bymtheg. |
| XIX | — | 19 | pedwar ar bymtheg |
| XX | — | 20 | ugain. |
| XXI | — | 21 | un ar ugain. |
| XXII | — | 22 | dau ar ugain. |
| XXIII | — | 23 | tri ar ugain. |
| XXIV | — | 24 | pedwar ar ugain. |
| XXV | — | 25 | pump ar ugain. |
| XXVI | — | 26 | chwech ar ugain. |
| XXVII | — | 27 | saith ar ugain. |
| XXVIII | — | 28 | wyth ar ugain. |
| XXIX | — | 29 | naw ar ugain. |
| XXX | — | 30 | deg ar ugain. |
| XXXI | — | 31 | un ar ddeg ar ugain, |
| XXXII | — | 32 | deu-ddeg ar ugain. |
| XXXIII | — | 33 | tri ar ddeg ar ugain. |
| XXXIV | — | 34 | pedwar ar ddeg ar ugain. |
| XXXV | — | 35 | pymtheg ar ugain. |
| XL | — | 40 | deugain. |
| XLI | — | 41 | un a deugain. |
| L | — | 50 | deg a deugain. |
| LII | — | 52 | deuddeg a deugain. |
| LX | — | 60 | tri-ugain. |
| LXIII | — | 63 | tri a thrigain. |
| LXX | — | 70 | deg a thrigain. |
| LXXIV | — | 74 | pedwar ar ddeg a thrigain. |
| LXXX | — | 80 | pedwar ugain. |
| LXXXV | — | 85 | pump a phedwar ugain. |
| XC | — | 90 | deg a phedwar ugain. |
| XCVI | — | 96 | un ar bymtheg a phedwar ugain, |
| C | — | 100 | cant. |
| CVII | — | 107 | saith a chant. |
| CX | — | 110 | deg a chant. |
| CXVIII | — | 118 | tri ar bymtheg a chant. |
| CXX | — | 120 | ugain a chant. |
| CXXIX | — | 129 | naw ar hugain a chant. |
| CXXX | — | 130 | cant a deg ar hugain. |
| CXL | — | 140 | cant a deugain. |
| CL | — | 150 | cant a dêg a deugain. |
| CLX | — | 160 | cant a thri ugain. |
| CLXX | — | 170 | cant a deg a thri ugain. |
| CLXXX | — | 180 | cant a phedwar ugain. |
| CXC | — | 190 | cant a deg a phedwar ugain. |
| CC | — | 200 | dau-cant. |
| CCL | — | 250 | dau-cant a deg a deugain. |
| CCC | — | 300 | tri chant. |
| [...] | — | 400 | pedwar cant. |
| [...] | — | 500 | pum cant. |
| [...] | — | 600 | chwe chant. |
| [...] | — | 700 | saith ga [...] |
| [...]C | — | 800 | wyth c [...] |
| [...]. | CM. | 900 | naw cant. |
| [...]. | M. | 1000 | mîl. |
| [...]C. | MC. | 1100 | mîl a chant. |
| [...]D. | MD. | 1500 | mîl a phum cant. |
| [...]M. | MM. | 2000 | dwy fil. |
| [...]M | — | 5000 | pum mîl. |
| [...]M | — | 10000 | deng-mîl. |
| XXM | — | 20000 | ugain mîl. |
| LM | — | 50000 | dêg a deugain mîl. |
| LLM | — | 100000 | can mîl. |
| DM | — | 500000 | pum can mîl. |
| MM | — | 1000000 | mîlmyrddiwn, neu fil o [...] |
Di a weli nad oes yn y Golofn gyntaf ond wyth o ffigurau, yr hain ydynt, I. V. XL. C. D. M. M.
Ag yn y Golofn ddiweddaf onid naw o Ffigurau, rhain ydynt, 1. 2, 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
[Page] Y rhain wrth eu cysylltu mewn trefn arferol ymhlith y nodau hyn 000. a arwyddant bôb rhifedi: y nesaf at dy law ddehau sy'n sefyll am unau, a'r nesaf at honno am ddegau, a'r drydydd am gantoedd, a'r bedwaredd am filoedd, a'r bumed am ddegau o filoedd, a'r chweched am gantau o filoedd, a'r saithfed am filoedd o filoedd, &c.
| Ith gyfarwyddo yn hytrach i ddeallt y ffugura cymer hyn o esamplau sy'n Canlyn. | ||
| LLêd cymru yn y fan gulaf rhwng lloegr ar môr o Aberystwyth yn sîr aberteifi, i dref-es [...] ynghwr sir y mwythig, iw, ugain, ag unarddeg filldyroedd | — | 3 |
| Llêd cymru yn y fan lletaf rhwng lloegr ar môr, sef o Dŷ ddewi yn sîr benfro, i dre 'r Gelli yn sâr frecheinog, iw, trî ugain a pheder ar ddêg o filltyroedd | — | 74 |
| Hud cymru yn y fan hwyaf or naill fôr ir llall, sef. o Gaergybi yn sir fôn, i Gaer-dyf yn sîr forganog, iw, un cant, a thair ar ddêg ar hugain o filldyroedd | — | 133 |
| Cwmpas Cymru o'i hamgylch, ydiw, pedwar cant, a pheder ar ddêg o filldyroedd | — | 414 |
| Yng hymru y mae o drefydd marchnadoedd, ddwy ar bymtheg a deugain | — | 57 |
[...]
4.
Mab Duw yn enwedig or ne fendigedig,
Mab mair etholedig yn feddig y fu:
Mab dafydd frenhinol lin o lin ol ynol
O Juda ddewisol oedd Jessu.
5.
Ffeiriade, a phrophwydi, hiliogaeth plant Lefi.
A roddes oleini o eni mab mair:
A Moses, ag Aron, a phawb or athrawon,
Yn dystion i ddynion oedd unair.
6.
Pan anwyd blygeinddydd ymethlem Tre ddafydd,
Y gwreiddiodd llawenydd wîr burffydd ir byd:
Cael prynwr eneidie mawr frenin ar fronne
Gan ferch yn ei breichie o bur Jechyd.
7.
Dan ganu'n bereiddiol y daeth y llu nefol
Ar newydd dedwyddol an ĥaeddol yn hy,
Drwy y rhaini a rhybuddied y gwiwlan figeilied
I fyned i weled i welu.
8.
Bu lawen i ganfod, ai eni oedd ryfeddod.
O forwyn ddibechod heb achos o ŵr:
Yn Dduw iw addoli, yn fab, yn frawd iddi,
I cheidwad wych wedi, ag Jachiawdwr.
9.
Doethion deallus or dwyrain hyderus,
Drwy seren gysurus a'u Tywys nhw ir ty:
Mab Duw addolason, ag iddo offrymason
Anrhegion a roeson ir Jessu
10.
Aur coeth o wlâd Asia, thuss enaint or brafia,
myrrh arogl pereiddia, pur roddion gan Dduw.
Fel dyna 'r tair anrheg a rodd y gwyr glandeg,
I dwysog frenhindeg ein hunduw.
11.
Rhown ine gristnogion, yr un rhyw anrhegion,
Ir tirion oen gwirion drwy gariad bob dydd.
Rhown gred on calonne, rhown fawl on gwefuse,
A ffydd ddi-droeade iddo 'n drydydd.
12.
Drwy ddiodde hir benyd, mewn ing a chwys gwaedlu
Nes colli dros enyd i fywyd oi fôdd:
Henawgwyr, a bechgin, bonheddig, a gwerin,
Cyrdottun, a Brenin y brynodd.
13.
Ond, angall Jawn dyngu, rhyw wagedd, a rhegu,
Gan yssu gwaed Jessu a'n dewisodd ni 'fyw
Can moliant ar linie, heb dwyll on geneue,
Yn hyddysg a haedde fe heddiw.
14.
At Sant na weddiwn, at bab nag ymbiliwn,
Ar Jesu disgwiliwn, a gwiliwn yn gall,
I gadw 'n eneidie rhag sattan ai rwyde,
Na alwn y bore ar neb arall.
15.
Y dyn edifarus, a yfo ei waed blasus,
Drwy fwyta ei gnawd melus, rheolus iw'r hêdd
Ni bydd arno syched, na newyn, na niwed:
Fe a geiff yn egored drugaredd.
16.
Ymdrwsiwn yn hunen, mor drefnus ar glommen,
Heb lîd, na chynfigen, na chynnen, na chwant:
I fynd at yr Jesu, lle iawn i'n diddanu,
A'n gwynfyd i ganu gogoniant.
Hanes y Cymru, ar Leav-land.
1.
YCymru mwyn Tirion, ag wllys y galon,
Mewn defydd rwi 'n danfon, anherchion yn hy
I gofio i chwi a gefais, mewn llyfrau a ddarlleniais,
Gosodais eich hannais iw 'chanu.
2.
Mêdd a Brut-wŷr, mae b Brutus, ddisaledd fâb sylfius
Oedd ŵyr i c yscanus, ddŷsc hynod heb wâd:
A gorŵyr i ch Eneas, o Gaer droea ddinas,
A ddaeth gynta i'r Deyrnas, rwi'n dirnad.
3.
Er bôd d Polidorus, a Hector Boetus
Yn dd Enllibio hil Brutus, fel brutwyr di ddŷsc
e 'n gwirio i ni urddas, e Giraldus, a Gildas,
Hwmphrey Llwyd addas llaw d' addysc.
4.
Mae Syr John Prŷr dirion, a Phowel ŵr ffyddlon,
Iohn Stow, a rhai saeson, glau inion wêdd glwys,
f Taliesyn heb Lyso, ar hên feirdd i'n hurddo,
Sy 'n dyweud yn ddibratio ddyfod Brutus.
5.
Ny ni mêdd ystorî, a Gurodd y Cawri,
Oedd ymma yn rheoli mewn drysni dros drô,
Ni a wnaethom Lê odiaethol or wlâd anosparthol,
Iw ffrwythol arferol Lafurio.
6.
Ny ni a'n henafied a Laddodd y bleiddied;
Oedd ymma Cyn amled a'r defed ar dîr:
A Phryfed gwŷllt ryfedd, a wnaethom o'r diwedd
Yn farwedd gelanedd, greulon hîr.
7.
Ny ni a arloesodd y Tîr, ag ai haeodd,
Ag eraill a fedodd lle Tyfodd cnŵd Têg.
Ny ni a deiladodd a nhwythau 'feddianodd
Y Trefydd mawr ydoedd oleudeg.
8.
Rhŷ ddâ oedd ein ffortyn Cyn Codi rhai Cedyrn,
O saeson i'n herbyn, ar derfyn, a dull.
Dinasoedd yr ynys, a wnaethem ni 'n drefnus,
A'r Tyrau mawr Costus, a'r Cestyll.
9.
ff Caer-Ludd, a Chaer-Lleon, Caer-Loiw, Caernarfon,
g Caer-Efrawc, Caer-frangon, oedd dirion dros drô,
h Caer-Grawnt, a Rhŷd-ychen i Caer-oder wrth hafren
A l phen-gwern, drachefen drê iw chofio.
10.
ll Constantius fâb Helen, a aned yn Llunden,
m Goresgynodd Rufen, drwy ryfel di rûs,
Diame hwn ymma, oedd y n Penciwawd Cynta
A wnaed yn Europa yn ŵr happus.
11.
O hîl Cymru pybur, bŷ ddeuddeg ng ffelaigwŷr
Yn Rhufen, fei rhifir, mae'n eglur i ni,
Heblaw Arthyr filwr, oedd yntau 'n ffelaigwr
A heuddau am ryfelwr i foli.
12.
Arthyr Bendragon, a'm drechodd ar saeson
Mewn amriw o fatelion dewrion ar dîr,
Yn windsor gwnaeth burion bwrdd Crwn iw farchogion
A hwnnw ym mŷw dynion adwaenir.
13.
o Brennus o p Gambria, gôresgynodd ph Grecia,
A ffraingc, ag Italia, yn gyfa iddo a gaed,
Oddiyno daeth ymma, ar feder rhyfela,
A Churo ei frawd hyna, ai frutaniaed.
14.
I blŵyf Collen Tramwyef, a chastell a godef,
A battel a Linief a r Belinus;
s Corwenna a'u Cytunau, drwy adrodd mwyn eiriau
A dangos ei bronau iw mâb Brennus.
15.
Pechodau 'r hên gymru a wnaeth eu gorchfygu,
Edifarwn gan hynny rhag planu plâ i'n plith
Ar Dduw rhown ein hyder, pan welo fe'r amser,
Ceiff pawb eu Cyfiawnder ar fendith.
Elis ap Elis
Egluriad amriw o'r Geiriau dieithrol yn y dyrian hyn o hanes y Cymru.
Pan gaffoch y Gair dieithrol, Edrychwch Lythyren sy'n sefyll ar ei phen ei hun o'i flaen ef ag yno chwiliwch am y llythyren honno yn yr Egluriad hwn, ag wrthi Cewch feddwl y gair yn hysbysach
Fel y Canlyn.
a Gweledyddion, b pennaeth y Cymru yr hwn a ddaeth a whynt gynta i'r ynys hon. c Taid Brutus ch hen-daid Brutus. d yscrifenyddion a daerasant na ddaeth y Cymru yma o flaen y saeson. dd sgland rio. e ysgrifenyddion a dystiolaethasant ddyfod [...] Cymru i'r ynys hon o flaen y saeson. f hen br phwyd o gymro. ff Llundain. g York. h Cambridge. i Brysto. l y mwythig. ll un o benaethiaid y Cymru gynt. m Congcwerio. n pe [Page] adur armi. ng Empr-wŷr. o Cymro o anedigaeth, ag un o'r rhyfelwyr mwya ar a fy erioed. p gwlâd Cymru. ph gwlâd y groeg-wŷr. r brawd Brennus. s mam y ddau gymro oedd yn rhyfela yn erbyn eu gilydd.
Y dyriau hyn o hanes y Cymru, a wnaed yn laethach o lawer nag a lwfied eu printio.
Y nodau Cyffredinol am y flwyddyn, 1686.
Lythyren y Sûl iw C.
Yr euraid rifedi iw 15.
rrit iw, 15.
O suliau gwedi 'r ystwyll i mae 3
Sûl Septuagesima sydd 31 dydd o Jonawr.
Y dydd Cynta or Grawys iw y 17 dydd o Chwefror.
Sûl y Pasg iw y 4 dydd o Ebrill.
Sûl y Gweddiau, neu 'r erfyniad iw 'r 9 dydd o Fai.
Derchafiad Crîst i'r nêf iw 'r 13 dydd o Fai.
Y Sûl gwyn iw 'r 23 dydd o Fai.
Sûl Y drindod iw 'r 30 dyddo Fai.
O suliau gwedi 'r drindod i mae 25.
Sûl Adfent, neu ddyfodiad Crîst iw 'r 28 dydd o dachwedd.
Dechreu, a Diwedd y Tympau Cyfraith, yn y gorlewinawl fynachys, yn y flwyddyn, 1686.
TYmp Elian sy'n dechreu Jonawr y 23 dydd, ag yn diweddu chwefror y 12 dŷdd.
Tymp y Pasg sy'n dechreu Ebrill y 21 dŷdd, ag n diweddu, Mai 17 dŷdd.
Tymp y Drindod sy'n dechreu, Mehefin y 4 dŷdd, ag yn diweddu Mehefin y 23 dŷdd.
Tymp Mihangel sy'n dechreu ar y 23 dŷdd o Hydref, ag yn diweddu ar yr 28 dydd o Dachwedd.
Egluriad Dalenau 'r Misoedd.
Y flwyddyn y Ranwyd yn 12 o fisoedd, ag i bôb mîs i mae un Tu dalen yn perthyn, ar Tu alen hwnw a ranwyd yn 8. o. Golofnau.
I. Y Golofn Gyntaf Tan I. sy'n dangos dyddiau'r mîs.
II. Yr ail Golofn, neu Tan II. sy'n dangos dyddiau'r wythnos, C. iw llythyren y sûl amy Leni.
III. Y drydydd Golofn, sef Tan III. sy'n dangos [Page] dyddiau'r flwyddyn tan eu henwau pwyntiedig, y dyddiau a bwyntwyd iw Cadw yn ŵylion, a brintwyd a llythyrenau mawr duon, ar dyddiau erill oll a llythyrenau manach.
IV. Y bedwaredd Golofn, Tan IV. sy'n dangos yr Arwyddion beunydd ynghorph dŷn, ag enifail megis isod.
- ♈ Y pen ar wyneb.
- ♉ Y Gwddwf.
- ♊ Ysgwyddau, breichiau, dwylo
- ♋ Bronau, brwyden, cylla.
- ♌ Y Cefen, ar Galon.
- ♍ Y bol, ar perfedd.
- ♎ Clûniau, pedrain.
- ♏ Arphed, a dirgelwch.
- ♐ Y morddwydydd.
- ♑ Y Gliniau, ar Garau.
- ♒ Y Coefau, Esgeiriau.
- ♓ Y Traed.
V. Y bumed Golofn Tan V. sy'n dangos pesaw dŷdd oed iw'r lleuad beunydd. ond os mynech gael y awr, ar mynudyn o oedran y lleuad, Edrychwch uwch ben y Colofnau, a than henw'r mîs, ag yno Cewch y dŷdd Tan D. ar a wr Tan, h. ar mynud Tan, m. o'i newidiad. llawn lloned, a'i chwarterau. b sy'n arwyddo boreu, ag n. sy'n arwyddo nôs.
VI. Y chweched Golofn Tan VI. sy'n dangos pen llanw'r môr o ddeutu Cymru. yr awr Tan, A. a'r mynudyn Tan, m. a hynny a wasanaetha am foreu a nôs.
VII. Y seithfed Golofn, Tan VII. sy'n dangos Codiad yr haul beunydd, yr awr Tan A. ar mynud Tan m.
VIII. Yr wythfed Golofn Tan VIII. sy'n dang [...] machludiad yr haul, yr awr Tan A. ar mynudyn. Tan m.
IX. Y nawfed Golofn Tan IX. sy'n dangos Tremiadau 'r planedau, a newidiad yr hîn.
| JONAWR. 1686. | ||||||||||||||
| d. | h. | m. | d. | h. | m. | |||||||||
| [...] [...]leuad [...] yn: 3 chwarter oed, | 7. | 1. | 12. | n. | [...] [...]leuad [...] yn: 1 chwarter oed, | 21. | 8. | 52. | b. | |||||
| [...] [...]leuad [...] yn: newidio. | 13. | 12. | 0. | n. | [...] [...]leuad [...] yn: llawn lleuad. | 29. | 10 | 12. | b | |||||
| [...] | [...] | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | ||||||
| A. | M. | A. | M. | A. | M. | |||||||||
| [...] | a | Enwaed Christ. | ♌ | 17 | 1 | 0 | 8 | 8 | 3 | 52 | Oer a Gwlŷb y dechreu 'r flwyddyn, ag a beru felly dros ychydig ddyddiau, △ ☉ ♄ a thua chanol y mîs, fychach △ ♃ ♀ ☍ ♄ ♂ ag ondodid Rhêw ag eira, a hagar, ag fellu anwadal, a ♉ ☉ ☿ Chyfnewidiol Tua 'r diwedd ☍ ♄ ♀ ⚹ ♂ ☿ megis weit [...] ôd, weithie Gwlaw, ag ⚹ ♀ ☿ weithie pêth Rhew. □ ☉ ♃ | |||
| [...] | b | Bodfan ag abel. | ♌ | 18 | 1 | 50 | 8 | 7 | 3 | 53 | ||||
| [...] | C | Sul. seth, Enoch. | ♍ | 19 | 2 | 40 | 8 | 6 | 3 | 54 | ||||
| [...] | d | Methusalem. | ♍ | 20 | 3 | 30 | 8 | 5 | 3 | 55 | ||||
| [...] | e | Seimon. | ♎ | 21 | 4 | 20 | 8 | 4 | 3 | 56 | ||||
| [...] | f | Gwyl ystwyll. | ♎ | 22 | 5 | 10 | 8 | 3 | 3 | 57 | ||||
| [...] | g | Cêd Esgob. | ♎ | 23 | 6 | 0 | 8 | 2 | 3 | 58 | ||||
| [...] | [...] | Lucian. | ♏ | 24 | 6 | 50 | 8 | 1 | 3 | 59 | ||||
| [...] | [...] | Marcel. | ♏ | 25 | 7 | 40 | 8 | 0 | 4 | 00 | ||||
| [...] | [...] | 1. Sul g. ystwyll. | ♐ | 26 | 8 | 30 | 7 | 58 | 4 | 2 | ||||
| [...] | d | Hygin. | ♐ | 27 | 9 | 20 | 7 | 56 | 4 | 4 | ||||
| [...] | e | Llwchaern. | ♑ | 28 | 10 | 30 | 7 | 54 | 4 | 6 | ||||
| [...] | f | Elian Esgob. | ♑ | 29 | 11 | 50 | 7 | 52 | 4 | 8 | ||||
| [...] | g | Felics. | ♒ | 1 | 12 | 35 | 7 | 50 | 4 | 10 | ||||
| [...] | a | Maurus. | ♒ | 2 | 1 | 20 | 7 | 48 | 4 | 16 | ||||
| [...] | b | Marchell. | ♓ | 3 | 2 | 10 | 7 | 46 | 4 | 14 | ||||
| [...]7 | C | 2. Sul g. ystwyll. | ♓ | 4 | 2 | 55 | 7 | 44 | 4 | 16 | ||||
| [...]8 | d | Prisca. | ♈ | 5 | 3 | 40 | 7 | 42 | 4 | 18 | ||||
| [...]9 | e | Western. | ♈ | 6 | 4 | 26 | 7 | 40 | 4 | 20 | ||||
| [...] | f | Fabian | ♉ | 7 | 5 | 16 | 7 | 38 | 4 | 22 | ||||
| [...] | g | An [...] | ♉ | 8 | 6 | 6 | 7 | 36 | 4 | 24 | ||||
| [...] | [...] | [...] | ♉ | 9 | 7 | 0 | 7 | 34 | 4 | 26 | ||||
| [...] | [...] | [...]reu. | ♊ | 10 | 7 | 45 | 7 | 32 | 4 | 28 | ||||
| [...] | [...] | [...] Sul g. [...]wyll. | ♊ | 11 | 8 | 30 | 7 | 30 | 4 | 30 | ||||
| [...] | [...] | Gwyl St. Paul. | ♋ | 12 | 9 | 15 | 7 | 28 | 4 | 32 | ||||
| [...] | [...] | Policarpus. | ♋ | 13 | 10 | 0 | 7 | 26 | 4 | 34 | ||||
| [...] | [...] | Joan aeron. | ♋ | 14 | 10 | 45 | 7 | 24 | 4 | 36 | ||||
| [...] | [...] | Oenig. | ♌ | 15 | 11 | 30 | 7 | 22 | 4 | 38 | ||||
| [...] | [...] | Samuel. | ♌ | 16 | 12 | 0 | 7 | 20 | 4 | 40 | ||||
| [...] | [...] | [...]arthyr Ch. I. | ♍ | 17 | 12 | 50 | 7 | 18 | 4 | 42 | ||||
| [...] | [...] | [...] Septuagesim | ♍ | 18 | 1 | 40 | 7 | 16 | 4 | 44 | ||||
| CHWEFROR. 1686. | ||||||||||||||
| d. | h. | m. | d. | h. | m. | |||||||||
| Y lleuad sydd yn 3. charter eod, | 5. | 7. | 59. | n. | Y lleuad sydd yn 1. charter oed, | 21. | 3. | 37. | b | |||||
| Y lleuad sydd yn newidio, | 12. | 1. | 26. | n. | Y lleuad sydd yn llawn lloned, | 28. | 4. | 20. | b | |||||
| I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | ||||||
| A. | M. | A. | M. | A. | M. | |||||||||
| 1 | d | Bridget. | ♍ | 19 | 2 | 30 | 7 | 14 | 4 | 46 | Megis ag y diweddodd y mis diwedda [...] y parheiff y [...] hîn y Rha [...] fwyaf or n [...] hwn, Gan ddarfod i mi y Leni, yn ddyfalach chwilio dyfnder sywedyddiaeth am y Tywydd, i rydwif yn ofni Gormod o sychder i barhau drwy Gorph y flwyddyn hon, hyny nes i [...] adel, ♍ a Chyfa [...]fod a ⚹ o [...] yr □ ♃ ☿ [...] a ddigwy [...] ar ddiwe [...] mîs Rha [...] | |||
| 2 | e | Pured. Mair. | ♎ | 20 | 3 | 20 | 7 | 12 | 4 | 48 | ||||
| [...] | f | Llywelyn. | ♎ | 21 | 4 | 10 | 7 | 10 | 4 | 50 | ||||
| [...] | g | Feronica. | ♏ | 22 | 5 | 5 | 7 | 8 | 4 | 52 | ||||
| [...] | a | Agatha. | ♏ | 23 | 6 | 0 | 7 | 6 | 4 | 54 | ||||
| [...] | b | Dorothea. | ♐ | 24 | 6 | 50 | 7 | 4 | 4 | 56 | ||||
| [...] | C | Sul Sexagesima. | ♐ | 25 | 7 | 40 | 7 | 2 | 4 | 58 | ||||
| [...] | [...] | Salome. | ♑ | 26 | 8 | 30 | 7 | 0 | 5 | 0 | ||||
| 9 | e | ♑ | 27 | 9 | 20 | 6 | 58 | 5 | 2 | |||||
| [...]0 | f | Alexander. | ♒ | 28 | 10 | 10 | 6 | 56 | 5 | 4 | ||||
| [...]1 | g | Euphro. | ♒ | 29 | 11 | 7 | 6 | 54 | 5 | 6 | ||||
| [...]2 | a | Tump yn diweddu. | ♓ | 1 | 12 | 0 | 6 | 52 | 5 | 8 | ||||
| 13 | b | Nôs Tynny falant | ♓ | 2 | 12 | 40 | 6 | 50 | 5 | 10 | ||||
| [...]4 | C | Sul ynnyd. | ♈ | 3 | 1 | 20 | 6 | 48 | 5 | 12 | ||||
| [...]5 | d | Faustin Tuvencus. | ♈ | 4 | 2 | 0 | 6 | 46 | 5 | 14 | ||||
| [...]6 | e | Mawrth ynyd. | ♈ | 5 | 2 | 40 | 6 | 44 | 5 | 16 | ||||
| 17 | f | Diascordia. | ♉ | 6 | 3 | 20 | 6 | 42 | 5 | 18 | ||||
| 18 | g | Undebyst. | ♉ | 7 | 4 | 0 | 6 | 40 | 5 | 20 | ||||
| 19 | a | Sabin. | ♊ | 8 | 4 | 40 | 6 | 38 | 5 | 22 | ||||
| 20 | b | Euchar. | ♊ | 9 | 5 | 20 | 6 | 36 | 5 | 24 | ||||
| 21 | C | Sul Quadragesi. | ♊ | 10 | 6 | 0 | 6 | 34 | 5 | 26 | ||||
| 22 | d | ♋ | 11 | 6 | 51 | 6 | 32 | 5 | 28 | |||||
| 23 | e | Serenus. | ♋ | 12 | 7 | 42 | 6 | 30 | 3 [...] | |||||
| 24 | f | Gwyls. Matthias. | ♌ | 13 | 8 | 33 | 6 | 28 | 5 | 32 | ||||
| 25 | g | Goanes. | ♌ | 14 | 9 | 24 | 6 | 26 | 5 | 34 | ||||
| 26 | a | Tyfaelog. | ♌ | 15 | 10 | 15 | 6 | 24 | 5 | 36 | ||||
| 27 | b | Ffortunatus. | ♍ | 16 | 11 | 6 | 6 | 22 | 5 | 38 | ||||
| 28 | C | 2 Sul or Grawys. | ♍ | 17 | 12 | 0 | 6 | 20 | 5 | 40 | ||||
| MAWRTH. 1686. | ||||||||||||||
| d. | h. | m. | d. | h. | m. | |||||||||
| Y llenad sydd yn 3 charter oed, | 7. | 6. | 39. | b. | Y llenad sydd yn 1 chwarter oed, | 21. | 11. | 1. | n. | |||||
| Y llenad sydd yn newidio, | 14. | 2. | 2 | b. | Y llenad sydd yn llawn lloned, | 29. | 6. | 56. | n. | |||||
| I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | ||||||
| A. | M. | A. | M. | A. | M. | |||||||||
| 1 | d | Gwyl ddewi. | ♎ | 18 | 12 | 51 | 6 | 18 | 5 | 42 | Rhai Cafodydd △ ☉ ♄ ⚹ ♀ ☿ o wlaw neu ☍ ☉ ♄ ⚹ ♂ ♀ ôdwlaw oer, hyd ynghylch y pedwaredd ar hugain dŷdd. | |||
| 2 | e | Simplic. | ♎ | 19 | 1 | 42 | 6 | 16 | 5 | 44 | ||||
| 3 | f | Noe fam ddewi. | ♏ | 20 | 2 | 33 | 6 | 14 | 5 | 46 | ||||
| 4 | g | Adrian. | ♏ | 21 | 4 | 20 | 6 | 12 | 5 | 48 | ||||
| 5 | a | Eusebius. | ♐ | 22 | 5 | 10 | 6 | 10 | 5 | 50 | ||||
| 6 | b | Ffrederig. | ♐ | 23 | 5 | 40 | 6 | 8 | 5 | 52 | ||||
| 7 | C | 3 Sul or grawys | ♑ | 24 | 6 | 0 | 6 | 6 | 5 | 54 | ||||
| 8 | d | Philemon. | ♑ | 25 | 7 | 45 | 6 | 4 | 5 | 56 | ||||
| 9 | e | Prydferth. | ♑ | 26 | 8 | 30 | 6 | 2 | 5 | 58 | ||||
| 10 | f | Dŷdd a nôs or un hŷd | ♒ | 27 | 9 | 15 | 6 | 0 | 6 | 0 | ||||
| 11 | g | Oswyn. | ♒ | 28 | 10 | 0 | 5 | 58 | 6 | 2 | ||||
| 12 | a | Gregory. | ♓ | 1 | 10 | 45 | 5 | 56 | 6 | 4 | ||||
| 13 | b | Tudur, Edward. | ♓ | 2 | 11 | 30 | 5 | 54 | 6 | 6 | ||||
| 14 | C | 4 Sul or Grawys. | ♈ | 3 | 11 | 15 | 5 | 52 | 6 | 8 | ||||
| 15 | d | Wynebog, B | ♈ | 4 | 12 | 0 | 5 | 50 | 6 | 10 | ||||
| 16 | e | Cyfodi Lazerus. | ♉ | 5 | 1 | 0 | 5 | 48 | 6 | 12 | △ ♃ ☿ | |||
| 17 | f | Padrig wyddel. | ♉ | 6 | 2 | 0 | 5 | 46 | 6 | 14 | gwyntog a ☍ ♄ ☿ Thebig i odi ynghylch hyn. | |||
| 18 | g | Joseph Gŵr mair. | ♊ | 7 | 3 | 0 | 5 | 44 | 6 | 16 | ||||
| 19 | a | Cynbryd. | ♊ | 8 | 4 | 0 | 5 | 42 | 6 | 18 | ||||
| 20 | b | Twthert. | ♊ | 9 | 5 | 0 | 5 | 40 | 6 | 20 | ||||
| 21 | C | 5 Sul or grawys. | ♋ | 10 | 6 | 0 | 5 | 38 | 6 | 22 | ||||
| 22 | d | Benediged B. | ♋ | 11 | 6 | 45 | 5 | 36 | 6 | 24 | ||||
| 23 | e | Egbert frenin. | ♋ | 12 | 7 | 30 | 5 | 34 | 6 | 26 | ||||
| 24 | f | Aga p | ♌ | 13 | 8 | 15 | 5 | 32 | 6 | 28 | Têg ag oer a thebig i rewi ar ☍ ♃ ♂ foreuau, hyd ddiwedd y mîs, | |||
| [...]5 | g | Ymwel mair. | ♌ | 14 | 9 | 0 | 5 | 30 | 6 | 30 | ||||
| [...]6 | a | Castullus. | ♍ | 15 | 10 | 45 | 5 | 28 | 6 | 32 | ||||
| [...]7 | b | Jo. Erem. | ♍ | 16 | 11 | 30 | 5 | 26 | 6 | 34 | ||||
| [...]8 | C | Sul y Blodau. | ♎ | 17 | 12 | 15 | 5 | 24 | 6 | 36 | ||||
| [...] | d | Eustachius. | ♎ | 18 | 1 | 0 | 5 | 22 | 6 | 38 | ||||
| [...] | e | Guido. | ♏ | 19 | 1 | 50 | 5 | 20 | 6 | 40 | ||||
| [...] | f | Balbina. | ♏ | 20 | 2 | 40 | 5 | 18 | 6 | 42 | ☌ ☉ ☿ | |||
| EBRILL. 1686. | ||||||||||||||
| d. | h. | m. | d. | h. | m. | |||||||||
| Y lleuad sydd yn 3 charter oed, | 5. | 0. | 7 | n. | Y lleuad sydd yn 1 charter oed, | 20. | 5. | 13. | n | |||||
| Y lleuad sydd yn newidio, | 12. | 4 | 32. | n | Y lleuad sydd yn llawn lloned, | 28. | 3. | 1. | b | |||||
| I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | ||||||
| A. | M. | A. | M. | A. | M. | |||||||||
| 1 | g | Troead. Mari. | ♏ | 21 | 4 | 0 | 5 | 16 | 6 | 44 | △ ♄ ♂ | |||
| 2 | a | Mari i'r Eipht. | ♐ | 22 | 4 | 30 | 5 | 14 | 6 | 46 | a sŷch a ☌ ♀ ☿ thywyll, | |||
| 3 | b | Rhisiart. | ♐ | 23 | 5 | 0 | 5 | 12 | 6 | 48 | ||||
| 4 | C | Sul Past. | ♑ | 24 | 5 | 30 | 5 | 10 | 6 | 50 | ||||
| 5 | d | Derfel gadarn. | ♑ | 25 | 6 | 0 | 5 | 8 | 6 | 52 | ☌ ☉ ♀ | |||
| 6 | e | Llywelyn. | ♒ | 26 | 6 | 30 | 5 | 6 | 6 | 54 | anwadal, | |||
| 7 | f | Ethelwal frenin. | ♒ | 27 | 7 | 0 | 5 | 4 | 6 | 56 | Têg, ag Eglur, ag oer, | |||
| 8 | g | Mynediad Crîst ir. | ♓ | 28 | 8 | 0 | 5 | 2 | 6 | 58 | ||||
| 9 | a | Albinus. | ♓ | 29 | 9 | 0 | 5 | 0 | 7 | 0 | ||||
| 10 | b | Y 7 Gwyryfon. | ♈ | 30 | 10 | 0 | 4 | 58 | 7 | 2 | ||||
| 11 | C | Past bychan. | ♈ | 31 | 11 | 0 | 4 | 56 | 7 | 4 | Gwyntiog. | |||
| 12 | d | Hugh Esgob. | ♉ | 1 | 12 | 0 | 4 | 54 | 7 | 6 | ||||
| 13 | e | Justyn. | ♉ | 2 | 12 | 45 | 4 | 52 | 7 | 8 | a sychder ☍ ♃ ☿ yn parhau △ ♄ ☿. y Rhan fwyaf o'r mis hwn | |||
| 14 | f | Tuburtius. | ♉ | 3 | 1 | 30 | 4 | 50 | 7 | 10 | ||||
| 15 | g | Oswald. | ♊ | 4 | 2 | 15 | 4 | 48 | 7 | 12 | ||||
| 16 | a | Padarn. | ♊ | 5 | 3 | 0 | 4 | 46 | 7 | 14 | ||||
| 17 | b | Anicetus. | ♋ | 6 | 3 | 45 | 4 | 44 | 7 | 16 | ||||
| 18 | C | 2. Sul g. Pasc. | ♋ | 7 | 4 | 30 | 4 | 42 | 7 | 18 | ||||
| 19 | d | Timothy. | ♋ | 8 | 5 | 15 | 4 | 40 | 7 | 20 | ||||
| 20 | e | Cadwalad frenin. | ♌ | 9 | 6 | 0 | 4 | 38 | 7 | 22 | ||||
| 21 | f | Seimon. | ♌ | 10 | 6 | 45 | 4 | 36 | 7 | 24 | ||||
| 22 | g | Beuno, dyfnog. | ♍ | 11 | 7 | 30 | 4 | 34 | 7 | 26 | ||||
| 23 | a | St. Siors. | ♍ | 12 | 8 | 15 | 4 | 32 | 7 | 28 | ||||
| 24 | b | Albertus. | ♍ | 13 | 9 | 0 | 4 | 30 | 7 | 30 | ||||
| 25 | C | Gwyl St. Marc. | ♎ | 14 | 9 | 45 | 4 | 28 | 7 | 32 | ||||
| 26 | d | Clari. | ♎ | 15 | 10 | 30 | 4 | 26 | 7 | 34 | Eglur a Gwyn [...] ☍ ☉ ♃ ar ddi [...] mis hw [...] | |||
| 27 | e | Walburg frenin. | ♏ | 16 | 11 | 15 | 4 | 24 | 7 | 36 | ||||
| 28 | f | Fytalus ferthyr. | ♏ | 17 | 12 | 0 | 4 | 22 | 7 | 38 | ||||
| 29 | g | Pedro filain. | ♐ | 18 | 1 | 0 | 4 | 20 | 7 | 40 | ||||
| 30 | a | Josua. | ♐ | 19 | 2 | 0 | 4 | 18 | 7 | 42 | ||||
[...]
[...]
| MAI. 1686. | ||||||||||||||
| d. | h. | m. | d. | h. | m. | |||||||||
| Y lleuad sydd yn 3 chwarter oed, | 4. | 5. | 41. | n. | Y lleuad sydd yn 1 chwarter oed, | 20. | 9. | 18. | b | |||||
| Y lleuad sydd yn newidio, | 12. | 4. | 9. | b. | Y lleuad sydd yn llawn lloned, | 27. | 11. | 0. | b | |||||
| I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | ||||||
| A. | M. | A. | M. | A. | M. | |||||||||
| 1 | b | St. Phil. a Iago. | ♑ | 20 | 3 | 0 | 4 | 16 | 7 | 44 | Oer a sŷch, | |||
| 2 | C | 4 Sul g. Pasc. | ♑ | 21 | 4 | 0 | 4 | 14 | 7 | 46 | ||||
| 3 | d | Gwyl y Grôg. | ♒ | 22 | 5 | 0 | 4 | 12 | 7 | 48 | △ ☉ ♄ | |||
| 4 | e | Melangell. | ♒ | 23 | 6 | 0 | 4 | 10 | 7 | 50 | ||||
| 5 | f | ♓ | 24 | 6 | 45 | 4 | 8 | 7 | 52 | ymgeisio a | ||||
| 6 | g | Jo. yn yr olew. | ♓ | 25 | 7 | 30 | 4 | 6 | 7 | 54 | ||||
| 7 | a | Stanislos. | ♈ | 26 | 8 | 15 | 4 | 4 | 7 | 56 | ⚹ ♂ ♀ | |||
| 8 | b | ♈ | 27 | 9 | 0 | 4 | 2 | 7 | 58 | Pheth gwla [...] | ||||
| 9 | C | Sul y gweddiau. | ♈ | 28 | 9 | 45 | 4 | 1 | 7 | 59 | ||||
| 10 | d | Pancrat. | ♉ | 29 | 10 | 30 | 4 | 0 | 8 | 0 | ||||
| 11 | e | Anthony. | ♉ | 30 | 11 | 15 | 3 | 59 | 8 | 1 | oer a sych □ ♄ ♂ Trwy Gorph y mis, oddigerth ychydig wlaw, ynghylch yr ugainfed ♂ ☉ ☿ dŷdd | |||
| 12 | f | Penusus. | ♊ | 1 | 12 | 0 | 59 | 8 | 1 | |||||
| 13 | g | Dydd Jou. Derchaf. | ♊ | 2 | 1 | 0 | 3 | 58 | 8 | 2 | ||||
| 14 | a | Boniface. | ♊ | 3 | 2 | 0 | 3 | 57 | 8 | 3 | ||||
| 15 | b | Saphia. | ♋ | 4 | 3 | 0 | 3 | 56 | 8 | 4 | ||||
| 16 | C | 6 Sul g. Pasc. | ♋ | 5 | 4 | 0 | 3 | 55 | 8 | 5 | ||||
| 17 | d | ♌ | 6 | 5 | 0 | 3 | 54 | 8 | 6 | |||||
| 18 | e | Sewell Esgob. | ♌ | 7 | 6 | 0 | 3 | 53 | 8 | 7 | ||||
| 19 | f | Sarah. | ♌ | 8 | 6 | 40 | 3 | 52 | 8 | 8 | ||||
| [...] | g | Ann. | ♍ | 9 | 7 | 20 | 3 | 51 | 8 | 9 | ||||
| [...] | [...] | Collen. | ♍ | 10 | 8 | 0 | 3 | 50 | 8 | 10 | ||||
| [...] | [...] | Helen fernhines | ♎ | 11 | 8 | 40 | 3 | 49 | 8 | 11 | ||||
| [...] | [...] | Y Sul Gwyn. | ♎ | 12 | 9 | 20 | 3 | 48 | 8 | 12 | ||||
| [...]4 | d | [...]rendin. | ♏ | 13 | 10 | 0 | 3 | 47 | 8 | 13 | ||||
| 25 | e | [...]rbanus. | ♏ | 14 | 10 | 40 | 3 | 46 | 8 | 14 | ||||
| 26 | f | Aust Esgob. | ♐ | 15 | 11 | 20 | 3 | 45 | 8 | 15 | ||||
| 27 | g | Mihangel. | ♐ | 16 | 12 | 0 | 3 | 44 | 8 | 16 | ||||
| 28 | a | Jonas. | ♑ | 17 | 12 | 51 | 3 | 43 | 8 | 17 | ||||
| 29 | b | Dychweliad y bren | ♑ | 18 | 1 | 42 | 3 | 42 | 8 | 18 | ||||
| 30 | C | Sul y drindod. | ♒ | 19 | 2 | 33 | 3 | 41 | 8 | 19 | ||||
| 31 | d | Petronel. | ♒ | 20 | 3 | 24 | 3 | 40 | 8 | 20 | ||||
| MEHEFIN. 1686. | ||||||||||||||
| d. | h. | m. | d. | h. | m. | |||||||||
| Y lleuad sydd yn 3 chwarter oed, | 3. | 0. | 50. | b. | Y lleuad sydd yn 1 chwarter oed, | 18. | 11. | 42. | n. | |||||
| Y lleuad sydd yn newidio, | 10. | 9. | 16. | n. | Y lleuad sydd yn llawn lloned, | 25. | 5. | 55. | n. | |||||
| I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | ||||||
| A. | M. | A. | M. | A. | M. | |||||||||
| 1 | e | ♓ | 21 | 4 | 15 | 3 | 39 | 8 | 21 | Tebig i wlawio ⚹ ♂ ♀ peth ar □ ☉ ♄ ddechreu 'r mîs: | ||||
| 2 | f | Gwyfen. | ♓ | 22 | 5 | 7 | 3 | 39 | 8 | 21 | ||||
| 3 | g | Erasmus. | ♓ | 23 | 6 | 0 | 3 | 39 | 8 | 21 | ||||
| 4 | a | Hedrog. | ♈ | 24 | 6 | 51 | 3 | 38 | 8 | 22 | ||||
| 5 | b | Paul Esgob. | ♈ | 25 | 7 | 42 | 3 | 38 | 8 | 22 | ||||
| 6 | C | 1 Sul g. drindod. | ♉ | 26 | 8 | 33 | 3 | 38 | 8 | 22 | ||||
| 7 | d | ♉ | 27 | 9 | 24 | 3 | 37 | 8 | 23 | Tymh [...] a llaria [...] | ||||
| 8 | e | William Esgob. | ♊ | 28 | 10 | 16 | 3 | 37 | 8 | 23 | ||||
| 9 | f | ♊ | 29 | 11 | 8 | 3 | 37 | 8 | 23 | |||||
| 10 | g | Marget. | ♊ | 30 | 12 | 0 | 3 | 37 | 8 | 23 | ☍ ♃ ♀ | |||
| 11 | a | St. Barnahas. | ♋ | 1 | 12 | 45 | 3 | 37 | 8 | 23 | ||||
| 12 | b | Troead y rhôd. | ♋ | 2 | 1 | 30 | 3 | 37 | 8 | 23 | Peth [...] △ ♃ ♂ occach | |||
| 13 | C | 2 Sul g. drindod. | ♌ | 3 | 2 | 15 | 3 | 37 | 8 | 23 | ||||
| 14 | d | ♌ | 4 | 3 | 0 | 3 | 37 | 8 | 23 | |||||
| 15 | e | Gwyl Drillo. | ♌ | 5 | 3 | 45 | 3 | 37 | 8 | 23 | ||||
| 16 | f | Elidan. Curig. | ♍ | 6 | 4 | 30 | 3 | 38 | 8 | 22 | sŷchder Tros y rhan fwya o'r mîs. | |||
| 17 | g | Gwyl Fylling. | ♍ | 7 | 5 | 15 | 3 | 3 [...] | 8 | 22 | ||||
| 18 | a | ♎ | 8 | 6 | 0 | 3 | 38 | 8 | 22 | |||||
| 19 | b | Leonard. | ♎ | 9 | 6 | 41 | 3 | 39 | 8 | 21 | ||||
| 20 | C | 3 Sul. g drindod. | ♎ | 10 | 7 | 42 | 3 | 40 | 8 | 20 | ||||
| 21 | d | Alban. | ♏ | 11 | 8 | 33 | 3 | 41 | 8 | 19 | △ ♄ ♀ | |||
| 22 | e | Gwen frewi. | ♏ | 12 | [...] | 24 | 3 | 4 [...] | 8 | 18 | ||||
| 23 | f | Basilus. | ♐ | 13 | 10 | 16 | 3 | 4 [...] | 8 | 17 | ||||
| 24 | g | St. Ioan fedyddiwr | ♐ | 14 | 11 | [...] | 3 | 44 | 8 | 16 | △ ☉ ♃ | |||
| 25 | a | Elogius. | ♑ | 15 | 12 | [...] | 3 | 45 | 8 | 15 | □ ♄ ☿ | |||
| 26 | b | Tyrnog. Twrog. | ♑ | 16 | 12 | 51 | 3 | 46 | 8 | 14 | ||||
| 27 | C | 4 Sul g. drindod | ♒ | 17 | 1 | 43 | 3 | 46 | 8 | 14 | oer a Thywyll Tua'r diwedd | |||
| 28 | d | Leo. | ♒ | 18 | 2 | 33 | 3 | 47 | 8 | 13 | ||||
| 29 | e | S. Peter a Paul. | ♓ | 19 | 3 | 24 | 3 | 47 | 8 | 13 | ||||
| 30 | f | Ymchwel Paul. | ♓ | 20 | 4 | 16 | 3 | 48 | 8 | 12 | ⚹ ♄ ♂ | |||
[...]
[...]
| GORPHENAF. 1686. | ||||||||||||||
| d. | h. | m. | d. | h. | m. | |||||||||
| Y lleuad sydd yn 3 chwarter oed, | 2. | 11. | 5. | b. | Y lleuad sydd yn I chwarter oed, | 18. | 9. | 57. | b | |||||
| Y lleuad sydd yn newidio, | 10. | 11. | 50. | b. | Y lleuad sydd yn llawn lloned, | 25. | 0. | 40. | b. | |||||
| I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | ||||||
| A. | M. | A. | M | A. | M. | |||||||||
| 1 | g | Aaron, Julius | ♈ | 21 | 5 | 8 | 3 | 49 | 8 | 11 | Tebig i wlawio peth ar ddechreu 'r mîs, | |||
| 2 | a | Swittan. | ♈ | 22 | 6 | 0 | 3 | 50 | 8 | 10 | ||||
| 3 | b | Marthin. peblig. | ♉ | 23 | 6 | 40 | 3 | 51 | 8 | 9 | ||||
| 4 | C | 5 Sul g. drindod. | ♉ | 24 | 7 | 20 | 3 | 52 | 8 | 8 | ||||
| 5 | d | ♉ | 25 | 8 | 0 | 3 | 53 | 8 | 7 | △ ♃ ☿ | ||||
| [...] | e | Ersul Sanctes. | ♊ | 26 | 8 | 40 | 3 | 54 | 8 | 6 | oer a chymylog ⚹ ☉ ♄ | |||
| [...] | [...] | ♊ | 7 | 9 | 20 | 3 | 55 | 8 | 5 | |||||
| [...] | [...] | Y saith frodyr. | ♋ | 28 | 10 | 0 | 3 | 56 | 8 | 4 | ||||
| [...] | [...] | ♋ | 29 | 11 | 40 | 3 | 57 | 8 | 3 | Gwyntiog. | ||||
| [...] | [...] | Gwyl Gower. | ♋ | 20 | 12 | 20 | 3 | 58 | 8 | 2 | ||||
| [...] | [...] | 6 Sul g. drindod. | ♌ | 1 | 1 | 0 | 3 | 59 | 8 | 1 | ⚹ ♄ ☿ | |||
| [...] | [...] | Harri. | ♌ | 2 | 1 | 45 | 4 | 0 | 8 | 0 | Sŷch, a ☌ ☉ ☿ ☌ ♂ ☿ Gwresog. | |||
| [...] | [...] | Docwan. | ♍ | 3 | 2 | 30 | 4 | 2 | 7 | 58 | ||||
| [...] | [...] | Garmon banaf. | ♍ | 4 | 3 | 15 | 4 | 4 | 7 | 56 | ||||
| [...] | [...] | St. Smithin. | ♍ | 5 | 4 | 0 | 4 | 6 | 7 | 54 | ||||
| 16 | a | Cynllo. | ♎ | 6 | 4 | 45 | 4 | 8 | 7 | 52 | Gwresog iawn a sŷch, ag ☌ ☉ ♂ □ ♃ ☿ Eglur hyd ddiwedd y mîs | |||
| 17 | b | ♎ | 7 | 5 | 30 | 4 | 10 | 7 | 50 | |||||
| 18 | C | 7 Sul g. drindod | ♏ | 8 | 6 | 0 | 4 | 12 | 7 | 48 | ||||
| [...] | d | Dydd 'r Cŵndech | ♏ | 9 | 6 | 50 | 4 | 14 | 7 | 46 | ||||
| 20 | e | Joseph | ♐ | 10 | 7 | 40 | 4 | 16 | 7 | 44 | ||||
| 21 | f | Daniel. | ♐ | 11 | 8 | 30 | 4 | 18 | 7 | 42 | ||||
| 22 | g | Mair fagcalen. | ♑ | 12 | 9 | 20 | 4 | 20 | 7 | 40 | □ ♄ ♀ | |||
| 23 | a | Apolin. | ♑ | 13 | 10 | 10 | 4 | 22 | 7 | 38 | ||||
| 24 | b | Christina. | ♒ | 14 | 11 | 0 | 4 | 24 | 7 | 36 | ||||
| 25 | C | Gwyl St. Iag. | ♒ | 15 | 12 | 0 | 4 | 26 | 7 | 34 | ||||
| 26 | d | Anna fam mair. | ♓ | 16 | 12 | 50 | 4 | 28 | 7 | 32 | ||||
| 27 | e | Martha. | ♓ | 17 | 2 | 40 | 4 | 30 | 7 | 30 | □ ☉ ♃ | |||
| 28 | f | Samson. | ♈ | 18 | 3 | 30 | 4 | 32 | 7 | 28 | ||||
| 29 | g | Beatrice. | ♈ | 19 | 4 | 20 | 4 | 34 | 7 | 26 | ||||
| 30 | a | Abdon. | ♈ | 20 | 5 | 10 | 4 | 36 | 7 | 24 | ||||
| 31 | h | Garmon. | ♉ | 21 | 6 | 0 | 4 | 38 | 7 | 22 | □ ♃ ♂ | |||
| AWST. 1686. | ||||||||||||||
| d. | h. | m. | Y lleuad sydd yn 1 chwarter oed, | 16. | 4. | 15. | n. | |||||||
| Y lleuad sydd yn 3 charter oed, | 1. | 2. | 12. | b. | Y lleuad sydd yn llawn lloned, | 23. | 8. | 50. | b | |||||
| Y lleuad sydd yn newidio, | 9. | 3. | 7. | b. | Y lleuad sydd yn 3 chwarter oed, | 30. | 4. | 2. | n. | |||||
| I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | ||||||
| A. | M. | A. | M. | A. | M. | |||||||||
| 1 | C | Dydd awst. | ♉ | 22 | 6 | 0 | 4 | 40 | 7 | 20 | ||||
| 2 | d | ♊ | 23 | 6 | 51 | 4 | 41 | 7 | 19 | |||||
| 3 | e | ♊ | 24 | 7 | 42 | 4 | 42 | 7 | 18 | ⚹ ♀ ☿ | ||||
| 4 | f | Aristarcus | ♋ | 25 | 4 | 43 | 7 | 1 [...] | ||||||
| 5 | g | Oswaild frenin. | ♋ | 26 | 8 | 34 | 4 | 44 | 7 | 1 [...] | ||||
| 6 | a | ♋ | 27 | 9 | 25 | 4 | 46 | 7 | 14 | ⚹ ♃ ☿ | ||||
| 7 | b | Afra. | ♌ | 28 | 10 | 16 | 4 | 48 | 7 | 12 | □ ♃ ♀ | |||
| 8 | C | 10 Sul g. drindod | ♌ | 29 | 11 | 8 | 4 | 50 | 7 | 10 | Gwrês, a sychder yn parhau Trwy Gorph y mis hwn, o ddigerth Trwy fellt a Thyranau ddisgin Rhai ☌ ♄ ♀ Cafodydd. mewn Rhyw fannau or ⚹ ♄ ♀ deyrnas | |||
| 9 | d | Julian. | ♍ | 1 | 12 | 0 | 4 | 52 | 7 | 8 | ||||
| 10 | e | Lawrence. | ♍ | 2 | 12 | 50 | 4 | 54 | 7 | 6 | ||||
| 11 | f | Gilbart. | ♍ | 3 | 1 | 40 | 4 | 50 | 7 | 4 | ||||
| 12 | g | ♎ | 4 | 2 | 30 | 4 | 58 | 7 | 2 | |||||
| 13 | a | Hippolit. | ♎ | 5 | 3 | 20 | 5 | 0 | 7 | 0 | ||||
| 14 | b | Betram. | ♏ | 6 | 4 | 10 | 5 | 2 | 6 | 58 | ||||
| 15 | C | 11 Sul g. drind. | ♏ | 7 | 5 | 5 | 5 | 4 | 6 | 56 | ||||
| 16 | d | Rochus myrth. | ♐ | 8 | 6 | 0 | 5 | 6 | 6 | 54 | ||||
| 17 | e | Hortfford. | ♐ | 9 | 6 | 50 | 5 | 8 | 6 | 52 | ||||
| 18 | f | Elen. | ♐ | 10 | 7 | 40 | 5 | 10 | 6 | 50 | ||||
| 19 | g | Sebaldus. | ♑ | 11 | 8 | 30 | 5 | 12 | 6 | 4 [...] | ||||
| 20 | a | Barnard. Abab. | Capri | 12 | 9 | 20 | 5 | 14 | 6 | 46 | ||||
| 21 | b | Anthanas. | ♒ | 13 | 10 | 14 | 5 | 16 | 6 | 44 | ||||
| 22 | C | 12 Sul g. drind. | ♒ | 14 | 11 | 7 | 5 | 18 | 6 | 42 | Gwynt uchel a ddechr [...]u [...]nghy [...] hyn, ag yn debig i barhau ar fynych Gyrsiau, dros amriw fisoedd. | |||
| 23 | d | Gwyddelen. | ♓ | 15 | 12 | [...] | 5 | 20 | 6 | 40 | ||||
| 24 | e | St. Eartholom. | ♓ | 16 | 12 | 40 | 5 | 22 | 6 | 38 | ||||
| 25 | f | Lewis. | ♈ | 17 | 1 | 20 | 5 | 24 | 6 | |||||
| 26 | g | Ireneus. | ♈ | 18 | 2 | 0 | 5 | 26 | 6 | 34 | ||||
| 27 | a | Dydd. 'r Cŵn diw. | ♉ | 19 | 2 | 40 | 5 | 28 | 6 | 32 | ||||
| 28 | b | Augustin. | ♉ | 20 | 3 | 20 | 5 | 30 | 6 | 30 | ||||
| 29 | C | 13 Sul g. drind. | ♊ | 21 | 4 | 0 | 5 | 32 | 6 | 28 | ||||
| 30 | d | Gwyldeilo. | ♊ | 22 | 5 | 0 | 5 | 34 | 6 | 26 | ||||
| 31 | e | Adrion Esgob. | ♊ | 23 | 6 | 0 | 5 | 36 | 6 | 24 | ⚹ ☉ ♃ | |||
[...]
[...]
| MEDI. 1686. | ||||||||||||||
| d. | h. | m. | d. | h. | m. | |||||||||
| Y lleuad sydd yn newidio, | 7. | 5. | 58 | n. | Y lleuad sydd yn llawn lloned, | 21. | 6. | 46. | n | |||||
| Y lleuad sydd yn 1 chwarter oed, | 15. | 1. | 15. | b. | Y lleuad sydd yn 3 chwarter oed, | 28. | 2. | 32. | n | |||||
| I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | ||||||
| A | M. | A. | M. | A. | M. | |||||||||
| 1 | F | Dydd Silin. | ♋ | 24 | 6 | 30 | 5 | 38 | 6 | 22 | ⚹ ♀ ♀ | |||
| 2 | g | Dydd Sulien. | ♋ | 25 | 7 | 20 | 5 | 40 | 6 | 20 | Gan ddarfod i'r blaned ♄ adel arwydd y □ ♀ ♃ forwyn y mis diweddaf (ar ôl iddo dramwy 'r Arwydd honno ♂ ☌ ♄ fwy na dwy flynedd,) A dyfod yn awr ir fantol, | |||
| 3 | a | Dydd Gregory. | ♌ | 26 | 8 | 10 | 5 | 42 | 6 | 18 | ||||
| 4 | b | Erddyl. | ♌ | 27 | 9 | 0 | 5 | 46 | 6 | 14 | ||||
| 5 | c | 14 Sul g. drind. | ♌ | 28 | 9 | 50 | 5 | 48 | 6 | 12 | ||||
| 6 | d | Idlos. | ♍ | 29 | 10 | 30 | 5 | 50 | 6 | 10 | ||||
| 7 | e | Dynstan. | ♍ | 30 | 11 | 15 | 5 | 52 | 6 | 8 | ||||
| 8 | f | Ganedigaeth mair. | ♎ | 1 | 12 | 0 | 5 | 54 | 6 | 6 | ||||
| 9 | g | Delwfyw. | ♎ | 2 | 12 | 50 | 5 | 56 | 6 | 4 | ||||
| 10 | a | Nicholas. | ♏ | 3 | 1 | 40 | 5 | 58 | 6 | 2 | ||||
| 11 | b | Daniel. | ♏ | 4 | 2 | 30 | 5 | 59 | 6 | 1 | ||||
| 12 | c | 15 Sul g. drind. | ♏ | 5 | 3 | 20 | 6 | 0 | 6 | 0 | ||||
| 13 | d | Dydd, a nos un hyd. | ♐ | 6 | 4 | 10 | 6 | 2 | 5 | 58 | ||||
| 14 | e | Gwyl y grog. | ♐ | 7 | 5 | 0 | 6 | 4 | 5 | 56 | ||||
| 15 | f | Nicodemws. | ♑ | 8 | 6 | 0 | 6 | 6 | 5 | 54 | ||||
| 16 | g | Edyth. | ♑ | 9 | 7 | 0 | 6 | 8 | 5 | 52 | ☌ ☉ ☿ | |||
| 17 | a | Lambert. | ♒ | 10 | 8 | 0 | 6 | 10 | 5 | 50 | Gobeithio fod y sychder mawr wedi ☌ ♄ ☿ Tymheru, neu Gymhedroli peth, yr hîn a ddigwyddo ar ddiwedd awst, ag ar ddechreu'r mîs hwn, a fydd Tebig i barhau dros amriw fisoedd | |||
| 18 | b | Fferiolus | ♒ | 11 | 9 | 0 | 6 | 12 | 5 | 48 | ||||
| 19 | C | 16 Sul g. drind. | ♓ | 12 | 10 | 0 | 6 | 14 | 5 | 46 | ||||
| 20 | d | Ffeusta. | ♓ | 13 | 11 | 0 | 9 | 16 | 5 | 44 | ||||
| 21 | e | Gwyl St. Matthe. | ♈ | 14 | 12 | 0 | 6 | 18 | 5 | 42 | ||||
| 22 | f | Maurus | ♈ | 15 | 12 | 50 | 6 | 20 | 5 | 40 | ||||
| 23 | g | Tec [...] forwyn. | ♉ | 16 | 1 | 40 | 6 | 22 | 5 | 38 | ||||
| [...] | a | [...]amwd. | ♉ | 17 | 2 | 30 | 6 | 24 | 5 | 36 | ||||
| [...]5 | b | Meugan. | ♉ | 18 | 3 | 21 | 6 | 26 | 5 | 34 | ||||
| [...]6 | C | 17 Sul garind. | ♊ | 19 | 4 | 14 | 6 | 28 | 5 | 32 | ||||
| 27 | d | Judeth. | ♊ | 20 | 5 | 7 | 6 | 30 | 5 | 30 | ||||
| 28 | e | Lioba. | ♋ | 21 | 6 | 0 | 6 | 32 | 5 | 28 | ||||
| 29 | f | Gwyl St. Michael. | ♊ | 22 | 6 | 40 | 6 | 34 | 5 | 26 | ||||
| 30 | g | Nidam. | ♋ | 23 | 7 | 30 | 6 | 36 | 5 | 24 | ||||