COMETARVM LOCVS, Eorum (que) Species.

CUM primùm ego provinciam hanc no­stram Astronomicam aggressus sum, il­lud in me statim onus suscepi, ut quic­quid est in universa Syderum scientia abstrusius (ab imis praeclarissimae artis fundamentis incipiendo,) tyronibus explicarem; Ego ut hanc rem fideliter praestarem, quan­dam totius secuturi operis ichnographiam statim initio proposui: In hoc opere continuò promovendo progres­sus sum ad illud quod fundamenti est instar (post motum solis proprium) totius secretioris Astronomiae; at (que) extre­mâ superioris Termini praelectione methodum proposui qua fixarum stellarum loca, quin etiam phaenomen [...] no­vitiorum longitudines, latitudines, at (que) distantiae a sede hac nostra, determinari possint. Et nunc quidem animus erat in opere destinato (eo (que) secundum dialecticae nor­mam distributo,) procedere; Verùm▪ cum in ultima hac nostra a praelegendo vacatione Novum at (que) peregrinum caeli phaenomenon eluxerit, quod multorum hominum o­culos, & longè plurimorum animos admirando exercuit, non est opinor ut Auditorum ego metuam reprehensio­nem, si dilatâ paulisper rei istius quam prae manibus habui [Page 2] traditione, nostram qualemcun (que) de novo isto aliis (que) ejus­modi phaenomenis sententiam, proferamus. At (que) ego (Auditores) nisi forsan timerem ne quis me vanitatis at (que) [...] argueret, quasi existimarem, Caelum, naturam, providentiam, nostra minora & prorsus contemnenda ni­mium curare; in admirando paulisper commoditates rerum at (que) opportunitates haererem. Ne (que) enim mihi vo­bis (que) Auditores opportunius aliud accidere potuit, quam ut ingeniorum veternum at (que) torporem excuteret, quam ut rerum coelestium intelligendarum desiderium excitaret, quam ut sacram quandam scientiae famem, Natura eo ip­so temporis Articulo Auditorum animis ingereret; quo nos methodum proponimus, qua quis in cognitionem istarum rerum pervenire possit.

At (que) hic quidem si paulo liberius me effunderem, non sine magnorum virorum, praecipue Astronomorum, Exem­plis hoc facerem. Opinatus est Nobilissimus Tycho Cometas at (que) Stellas novas non sine magno Consilio, editas a na­tura fuisse (adeo (que) mortalium animos ad coelestium con­templationem excitatos) iis ipsis temporum momentis cum parati forent Hipparchus olim, ipse, dum ista scribe­ret, homines in illarum cognitione instruere. Existimat Keplerus, ‘Divinam vocem, quae discere jubeat homines Astronomiam, expressius ista aliquando efferre; ne (que) si­ne divina dispositione accidisse quod ipse eodem tem­pore ad Tychonem advenerit quo tempore ille Marti erat intentus ex cujus motibus omnino necesse est nos in Cognitionem Arcanorum Astronomiae venire aut ea perpetuo nescire.’

Nempe solet (Auditores) coelestium rerum studium at­que Arcanorum naturae Contemplatio, (pietatem ubi (que), at (que) providentiae divinae venerationem excitare, ea (que) quae negligit universa fere gens mortalium, ac veluti a natura feriante, at (que) res suas minime curante, temere excidentia, contemnit; solent Astronomi, non sine Characterismi di­vinioris apprehensione intueri; Ego ita (que) si ab hoc no­stro [Page 3] phaenomeno spem sumerem ad caelestium speculatio­nem erigendos dehinc esse Auditorum animos, non forem adeo fortasse deridendus. Verùm cum in Auditoribus sit quantascun (que) spes nostras si velint eludere, cum ea sit om­nium ferè hominum conditio, ut quamvis rei alicujus no­vitate attoniti at (que) perculsi novos ipsi animorum affectus at (que) intentiones induant; mox tamen, evanescente calore motu (que) quiescente, in vetera resolvantur; non ego audeo istas spes nostras confidentius efferre. Quicquid sit futu­rum, statutum est nobis ea deinceps prosequi quorum ob­stricti officio at (que) promissionibus tenemur, nunc autem pauca de Cometis proferre.

Ego autem in opere suscepto rationem hanc inire sta­tuo at (que) hac methodo incedere, primò ut de novitiis coelo­rum phaenomenis in genere dicatur. 2. Deinde ut nostri nuperi historia proponatur.

Im primis igitur illud praemittimus, Varia at (que) multifor­mia esse phaenomena caelestia, etiam ea quae satis congruè cum de Cometis agatur in disquisitionem adduci possunt; nos ea distinguemus in ea phaenomena quae in eodem (ubi semel aliquando mortalibus apparuerint) perpetuo caelo­rum loco cernantur, at (que) illa quae a sedibus suis perpetuò di­moventur.

• Nempe sunt vel nova phaenomena
  • Fixa Et cum
  • Erratica Et cum

Ambo sub specie stellarum sese oculis humanis offerre cer­nuntur dicantur nobis illae stellae fixae novae, haec verò Ce­metae.

At (que) in illis quidem non est ut diutius haereamus, suffi­ciat mihi vos (Auditores) monuisse solere nonnunquam (ad inevitabilem us (que) Physicae Aristotelicae eversionem) in ip­so stellati caeli (sive firmamenti) fornice, stellas non pri­us unquam mortalibus visas e novo ostendi, ibi (que) aut es­se primùm, aut visu apprehendi, incipere: At (que) istiusmo­di quam plurima quanquam pronos in terram homines [Page 4] at (que) rerum coelestium negligentes saepius minimè observa­ta fugisse existimandum sit, non desunt tamen ex iis, quae omnium oculis, at (que) accuratis etiam observationibus cu­stodita, in assertionis nostrae argumentum adduci pos­sunt.

Hujusmodi ita (que) Stellam novam primus (quod memo­riae traditum est) observavit Hipparchus [...] ille [...] uti Ptolemaeo ubi (que) audit, cujus ille monitu ad rerum caelestium contemplationem (magno certè mortalium beneficio) est excitatus. Septima pleiadum tempore Belli Trojani nulla fuisse putatur ab aliquibus, imo ne (que) Homeri temporibus, qui centum totis annis est Bellum istud insecutus, cum sex solae in poculo Nestoris insculptae fuerint, immo verò Fromundus existimat nun­quam illam apparuisse, verùm Hipparchus in Phaenomeni Arati at (que) Eudoxi Erroris eos arguit quod septimam illam negaverint, nempe de iis Aratus.

At contra Hipparchus, [...].

Ista quidem Hipparchi stellae nouae observatio diu mul­tum (que) in quaestionem a multis vocata est, donec Anno 1572. praeclara ista in Cassiiepea peregrina, novorum isti­usmodi [...] dubitationem omnem sustulerit. Cujus Historiam a Tychonis progymnasmatis in Ouranometriam suam (praeclarum opus) Bayerus ita transcripsit. Primum (inquit) ad 5 Id. Novemb. animadversa, veneris stellam quantitate visibili aequabat, per Decembrem Jovis Sydus ferme aemulabatur, Januario Anni 73. Jove paulò minor stellis (que) fulgentioribus primi ordinis aliquanto major fulsit, quibus in Feb. & Martio aequalis exstitit; in Aprili & Maio stellis adae, in Jul. Augusto, tertiae magnitudinis in Octob. & Novemb. undecimae Cassiepeae illi nempe quae est in medio sedis, [...].

[Page 5]Non dispar cernebatur, in fine Anni; & Ja­nuario sequent. stellas quintae formae non excede­bat; in Feb. sextas & minimas adumbrabat, do­nec ultimò mense Martio conspici ulterius desineret. Stabat limbo lacteae viae Boreo affixa [ne (que) unquam vel longitudinem vel latitudinem mutavit] Haec inquam Cassiepeae stella clarissima, quae terram ipsam Magnitudine plusquam sexcenties excessit Hipparcho fidem prima asseruit; ex quo tempore etiam novae aliae in pectore Cygni 1600. in Serpentario 1604. a Keplero sunt observatae.

Justus Pyrgius Lantg. Hass. automatopaeus in Antinoo; Simon Marius in Cingulo Andromedae; Da­vid Fabricius 1596. in Ceto sat procul a Galaxia, stellam novam observarunt. Verum in istarum stellarum Symptomatis enarrandis, naturis investigandis (quando­quidem illae cum nostro phaenomeno praeter lumen ipsum vix quicquam commune habuerint) non est ut more­mur.

Superest ut de Cometis pro nostrae quidem orationis modulo plura, pro rei autem natura ejus (que) obscuritate quam paucissima dicamus; Nempe Auditores in eam rem fortè incidimus, ubi si quando alias de humanorum Ani­morum imbecillitate at (que) a conspectu hominum retraben­tis seipsam naturae, acerbitate conqueri licebit, at (que) cum illo Ciceroniano Clamare Angustos hîc esse sensus, Im­becillos animos, in profundo veritatem esse demersum o­pinionibus at (que) institutis omnia teneri, nihil veritati re­linqui. Nempe hic locus est, ubi post Aristotelem ejus (que) juratos Asseclas (quorum illud esse Arcanum imperii vi­detur ut omnia Confidentiùs asserant, nihil (que) magis effu­giant quam ut ulla de re dubitare videantur) Omnes par­tium omnium homines (veteres, recentes) timidiùs at (que) quadam cum animi diffidentia trepidè locuti sunt. Quan­quam enim summâ curâ at (que) diligentiâ res ista a plurima­rum partium & sententiarum Philosophis tractata sit, vix quenquam tamen invenies, Peripateticus nisi fuerit, qui a [Page 6] sententiâ (quasi rei Judicatae) dicendâ non abstinuerit. ‘Hoc est quod palleo, inquit Fromundus, quod quis non prandeat hoc est, res enim perplexissima est, & omnem fere conatum eludit. Res sane perobscura est (inquit Gassend.) & utramcun (que) partem delegeris, quomodo­cun (que) eam exposueris tot occurrunt difficultates ut non videatur usquam magis quam hic Cohibendus assen­sus.’

Non igitur est ut a me puram (auditores) putam (que) ve­ritatem ubi (que) expectetis, non me ubi (que) obstringo ad ea quae pro rerum natura dicenda sunt, imò ad ea quae maxi­ma cum probabilitatis specie vel minimo saltem oppug­nationis periculo dici posse videbuntur. Haec autem erunt

• futurae oratio­nis nostrae Ca­pitula de
  • 1. Loco & Distantia Cometa­rum.
  • 2. Natura at (que) Essentia Cometa­rum.
  • 3. Motu at (que) linea curriculi Cometa­rum.

1. Ut igitur ab iis quorum esse potest scientia incipia­mus, primo de Cometarum loco at (que) distantia a terra erit dicendum. Atque hic quidem in varias sententias abeunt Authores. Sunt etenim 1. Qui omnes Cometas sublu­nares esse volunt. 2. Alii qui supralunares omnes. 3. Alii deni (que) qui sublunares nonnullos supralunares alios. Pri­ma in opinione est Aristoteles cum Turba universa peripa­teticorum, ille enim Cap. 7. l. 1. Meteorologicorum suppo­nit Cometas in suprema parte [...]. Ne (que) est ut verba eo fine insuma­mus ut ostendatur hanc esse Aristotelis sententiam: illud sy­stema universum Aristotelicum requirit, illud etiamnum A­ristotelici mordicus tenent, illud abs (que) haesitatione pronun­ciant. Pro omnibus unus loquatur Achilles Tatius in Isago­ge in Phaenomena caelestia ubi de Cometis, [...].

[Page 7]Verum contra istam opinionem militant quamplurima eá (que) validissima ab observationibus at (que) Geometria educta argumenta; Argumenta nimirum a Parallaxi, a Motu, ab Ortus at (que) occasus Cometarum modo.

At (que) imprimis manifestum omnibus est ex Phaenome [...] numero, ea quorum parallaxis est minor, majorem ab ocu­lo distantiam possidere; verùm Cometarum (nonnullo­rum saltem) parallaxis minor fuit lunari; ideo (que) longius illi a terra unde factae sunt observationes distiterunt. Non ego nescio fuisse unum Scaligerum quem prioris sententiae consequentiam non puduit negare: verùm hac ipsa ratione quoniam ubi (que) vapulat, at (que) eo nomine ab omnibus sanae mentis hominibus ridetur; vix aliquem opinor tantae teme­ritatis reperiet qui a partibus suis vel dubitare se quic­quam profitebitur; in minore ita (que) propositione dubita­tio omnis consistit, videamus igitur quid pro illa sit di­cendum.

Intra 16 Annorum spatium quin (que) in Hemisphaerio hoc nostro Boreali visi sunt Cometae nempe inter annos 1577. & 93 inclusivè: hos omnes, magno Instrumentorum appa­ratu maximâ demum Curâ at (que) diligentiâ Tycho obser­vavit, at (que) ex observationum Calculo accurato conclusit hos omnes supra lunam in ipso Caelorum corpore Aethe­reo fuisse; hoc ipsum de Cometis Annorum 1607. & 18. Keplerus, hoc etiam de postremo hoc, ex observatis pluri­morum praeclarissimorum Astronomorum est manifestum; videant quibus animus est Tractatus de hoc Cometa Ke­pleri, Fieni, Snellii, Puteani, Mulleri, Bainbrigii, Fromundi, Gassendi: In hanc rem (quanquam in aliis ubi (que) dissiden­tes) consentiunt, saltem supra Lunam Cometam illum postremum iter suum peregisse; non sunt igitur omnes infra Lunam. Non ego nescio contra hos omnes reniti Claramontium, eum (que) totis viribus contendere, ut Co­metae hi (contra Mathematicorum omnium, at (que) naturae ipsius votum) infra Orbem Lunarem deprimantur; verùm cum illius sophismatis inanibus qua detegendis, quâ refu­tandis [Page 8] viri illustres Keplerus in Hyperaspiste Tychonis, Galilaeus in Systemate: alii (que) nonnulli sudaverint, non ille me ad alia nunc festinantem detinebit.

2. Quinetiam Cometarum motu Circulari, hoc idem evincitur, cernuntur Cometae quam plurimi (ii omnes de quibus supra locuti sumus) in circulo ferè Maximo (ad visum) motus eorum proprios (sive motus secundos) ab­solvere, ne (que) majori Constantiâ Planetae, quam ipsi illi Cometae (quantum ad directionis lineam) cursum absol­vunt, Quod in illa peripateticorum hypothesi minime po­test contingere, nisi Angelus Cometarum motor in subsi­dium vocetur, quòd autem ii circulum (vel quasi) absol­vant, manifestum est ex eorum Cometarum historia, eo­rum (que) collatione ad fixas, in toto apparentiae Itinere, quod Tycho in suis omnibus, quod in postremo ante no­strum, Keplerus, Bambrigius, Mullerus, plurimi alii notarunt, illud (que) palam est omnibus, quibus observata Astronomo­rum, tunc temporis facta, considerare est animo.

3. Immò si vel intra 80 milliarium nostrorum distan­tiam forent (cum ipsa Atmosphaera non eo us (que) (deficien­te longo satis intervallo) pertingat) totum arcum visibi­lem supra Horizontem duarum Horarum spatio absolve­rent uti demonstrat Cysatus, at plurimi etiam prope ae­quatorem arcum nocturnum semicirculo majorem ha­buerunt.

[Page 9]

Verùm non opus est argumenta hujusce rei plura refer­re cum validum unum sufficiat tale est autem illud a pa­rallaxibus. Stet igitur quasi stabilitum futurarum disquisitionum fundamentum, esse in ipso aethere supra orbem Lunarem Cometas a­liquos.

At (que) ex istis Cometarum Symptomatis, in contrariam prioris sententiam, ex iisquos supra laudavimus multi e­vecti sunt, Tychonem praecipuè secuti; Nempe omnes quos ipse observavit unquam, supra Lunam fuisse inveniebat, ne (que) aliquis unquam tanta cum [...] rem attentavit concludit igitur omnes quotquot fuerunt eodem se modo habuisse. Quaeritur hic igitur an omnes qui in orbe fue­rint Cometae (supra Lunam) vel in majore a nobis distan­tia quam Lunae est Apogeae, constituti fuerint. ut autem hanc rem brevissimè absolvamus videnda sunt argumenta adversariorum; eorum qui nullos, eorum (que) qui tantùm aliquos supra Lunam statuerunt. At (que) illi quidem qui Peripateticos se religiosè profitentur vix aliud adducunt [Page 10] sententiae suae argumentum praeter Conceptum animo Sy­stema Cosmicum Aristotelis, principiò in universo consti­tuuntur (inquiunt) ordine pulcherrimo quatuor elemen­ta Terra, Aqua, Aer, at (que) Ignis, succedit deinde iis (que) su­pereminet coelum, quod est corpus Sphaericum, solidum, incorruptibile; oriuntur autem at (que) denuò moriuntur Cometae; in coelo generari nequeunt, quoniam incorrup­tibile est adeo (que) ingenerabile; in Elementorum regionibus enati at (que) coacti in coelos evehi non possunt, est enim corpus solidum minimè (que) penetrabile; caeterum est igitur ut infra coelum, (vel in ignis elemento quod concava Luna­ris sphaerae superficie comprehenditur, at (que) circumvolvi­tur, vel in Aeris regionibus, aliquando superiori quae coe­lorum motu circumfertur, aliquando inferiori, sive me­dia, quae a coelesti raptu libera est) consistant.

Verumenimveró auditores cum istam solidorum orbi­um at (que) elementorum congeriem innumera argumenta e­verterint eos (que) in leves ventos difflaverint, Affirmativa at (que) ostensiva, a Cometis aliis (que) Phaenomenis, Telescopii aux­ilio, post tempora Tychonis detecta; quin etiam argumenta negativa a stellarùm refractionibus quae isti rerum hypo­thesi congruere minimè possint; post habenda erit experi­entiae at (que) observationi, Cujusquam etiam illustrissimi viri Authoritas. ne (que) tam insulsus fuisset ipse Aristoteles (cu­jus solo nomine armati, prodeunt in aciem supraluni­stae) quin si Maculas ipse solares orientes (cum Scheine­ro) at (que) evanescentes conspexisset, quin si Planetas lumi­ne non suo fulgentes, lunam immo tellurem ipsam aemu­lari novisset, si innumera phaenomena cum Tychone at (que) Galilaeo observasset; ab incorruptibilitatis caelestis senten­tia penitus abstinuisset. Quòd si Refractiones caelestes contemplatus unquam fuisset concinnum istud, attamen naturae, & veritati minimè consentaneum, mundi systema non ille totius Philosophiae suae fundamentum constituis­set. Nempe (Auditores) ex naturae phaenomenis at (que) accu­ratis nobilium Artificum observationibus sunt hypothe­ses [Page 11] at (que) Systemata deducenda, non autem a praeconcep­tis animo Systematis contra veritatis at (que) observationum fidem at (que) lucem est dimicandum.

3. His ita (que) praetermissis videamus quid contra Tycho­nem Temperantiores illi at (que) moderati Authores profe­runt qui tertiam illam (que) mediam inter extremas senten­tiam tuentur. Inter illos praecipuas tenet doctissimus Fromundus cujus ex Meteorologicis ea quae pro media hac parte dicuntur hauriemus.

At (que) hîc quidem laudatâ prius doctissimi ingenui (que) viri in Aristotelem pietate, videamus quae sit hominis praeclari (Fromundi sc.) sententia, videamus quibus eam rationibus tueatur, & quid demum statuendum sit. Est igitur illius sententia, ut hoc saltem reddatur Aristoteli qui universos om­nes docuit sub Luna nasci, Cometas Aliquos sublunares esse

Argumenta autem sumit Ab Aristotele, Dione, Seneca, Sozomeno, Plinio, Pontano, Bodino, Cantipratano.

Aristoteles ait sub Aristaei imperio, sive potius [...], Cometam apparuisse, saltus fecisse, tertiam coeli partem occupasse, propequè Orionis Zonam dissolutam fuisse.

Dio, Cometam multos Dies Romae imminentem ante mortem Agrippae apparuisse, in faces demum abiisse.

Seneca, Regnante Attalo modicum initio apparuisse, su­stulisse deinde se diffudisse, in aequinoctialem circulum ve­nisse, Galaxiam extentum aequasse.

Sozomenus, quendam supra Constantinopolin ad terram us (que) pependisse.

Plinius, vidisse Licinium Syllanum scintillam coelo ca­dentem crevisse paulatim in Lunae amplitudinem, in coe­lum iterum receptam factam lampadem.

Pontanus, quendam initio comâ praeeunte in Boream ivis­se, deinde in occasum iter sequente crine convertisse.

Bodinus, quendam quasi nubem longissimis Capillis to­tum zodiacum Januarii idibus decurrisse, alium Rompheae [Page 12] similem plenum & tumentem Lunae orbem infus­casse.

Sennertus narrat Cometae cujusdam caudam evolasse & rivum in quem fortè inciderat exhansisse.

Scaliger affirmat Cometam sui temporis visum delabi. Et tandem Cantipratanus Crucem in coelo vidit quam ex eadem cum Cometis materia constitisse asserit Fromundus. Sunt igitur infra Lunam aliqui saltem Cometae.

Nos autem quid ad ista dicemus Auditores? Num fuis­se haec omnia sublunaria negabimus? Num Cometas ali­quos coelestes esse alios sublunares cum doctissimo Fromun­do Astruemus? At sublunaria horum [...] alia fuisse negare non possumus; non illud saltem mortis Agrippae praenuntium non Constantinopolitanum, non illud Bodi­ni quod Lunae faciem obfuscavit, immò verò salvis phaeno­me [...] historiis, illud concedendum est fuisse ea omnia sub­lunaria.

Ergo vicerit saltem Fromundus is (que) demum pro seipso sinceros at (que) integros, pro Aristotele suo saltem (ut ita di­cam) semi triumphos agat.

Ne (que) verò nos (Auditores) hoc illis praeclarissimis viris invidemus, immò maneat sua cui (que) laus integra, nobis hoc unum postulamus ut animi etiam nostri sententiam de hac re maxima cum brevitate at (que) libertate proferen­tem ingenuo (quo proferetur) animi candore excipia­tis.

Concedimus igitur ut dixi phaenomena haec esse sublu­naria, Negamus tamen rem contra Tychonem esse confe­ctam, dicimus (que) demum magnas etiamnum inde ortas at (que) exerceri controversias; quod discernere & separare no­luerint Philosophi, res quâdam naturae similitudine inter se conjunctas: quòd ex paucis consentientibus symptoma­tis, Identitatem ut loquuntur specificam concludere vo­luerint Authores.

Liberè dico Angustam fuisse Aristotelis doctrinam, phaeno­mena omnia lucida, quae aliquandiu lurant, in eadem re­rum [Page 13] specie statuentis: Temerè his omnibus idem nomen impositum fuisse, hinc certè oriri controversias & lites vix unquam in Philosophorum Republica decidendas. Ideo (que) in Angustias redactos fuisse Philosophos, Antiquos, recen­tes, omnes, quòd renitente totis viribus at (que) reclamante naturâ, phaenomena haec omnia lucida & peregrina, in ordi­nem unum cogere contenderint; de iis omnibus simul quae­stiones movere, at (que) decernere; verbo, quod uno Cometa­rum nomine haec omnia passi huc us (que) fuerint indigitari; Nempe hinc est Auditores quod status controversiae ubi (que) ferè aut nesciri, aut negligi, aut male explicari videatur, at (que) unius vocabuli amphibolia Ingeniosissimorum homi­num mentibus imponi, adeo ut cum Alter philosophorum de Syrio vel Procyone Cane Coelesti interroget, & quaerat; respondeat alter de suo Domestico vel de dominae alicu­jus Delicatulo.

Quaerit Nobilissimus Tycho de Cometis an sint omnes coelestes? Cometas intelligit quales ipse observavit, cor­pora lucida placido at (que) uniformi motu delata, plurimis aliquot mensum saltem spatio durantibus, Asserit, coele­stes eos omnes esse.

Respondet Fromundus Cometas esse aliquos lumine non sobrio & constanti, verùm incendio quasi subito accensos, motu (que) turbido, inconstanti abreptos; nunc latè se diffun­dentes, nunc lapsu horrido at (que) incondito in terram la­bentes, omnes citò, (paucorum dierum spatio) dissolutos. Non igitur omnes Cometas cum Tychone caelestes esse.

Cernitis Auditores de rebus naturâ suâ dissitissimis dis­quisitiones agi, nihil (que) Tychonem at (que) Fromundum in hac con­troversia praeter Cometae nomen his omnibus temerè ab an­tiquis impositum, oscitantiâ Philosophorum retentum, commune habere.

Secernantur nomine, ea quae symptomatis magno in­tervallo distant, quae motum habent proprium, aethereum, Geometricum, qualis esse solet Planetarum de quibus Ty­cho Keplerus, plures alii locuti sunt, vocentur deinceps mi­hi [Page 14] peculiari nomine Cometae, Alia ea phaenomena quae aut eidem terrae loco supereminent abs (que) motu, aut motu in­condito at (que) incerto feruntur propter aliquam priorum si­militudinem dicantur [...]. Dicerem Cometas, Coelestes esse, [...] autem [...], sublunaria at (que) haec qui­dem hactenus de Cometarum loco seu distantia.

2. De Cometarum essentia at (que) natura est mihi dein­ceps agendum.

Separatis tam supra & disjunctis Cometis a Cometoi­dibus (illud nimirum exigentibus diversissimorum Cor­porum phaenomenis & affectionibus) in omni futura ho­rum consideratione facilior nobis erit speculatio, quan­doquidem non illa nos torquebit cura quae caeteris omni­bus molestiam huc us (que) maximam creavit, hypothesin ni­mirum inveniendi quae suis omnibus conveniret, at (que) ap­parentias maximè dissentaneas exhiberet. Nos igitur de Cometoidibus prius dicemus, at (que) horum quamvis specu­latio Physica omnino sit, nec quicquam Astronomicae contemplationis requirat, Philosophandum de istis mihi tamen erit sed paucis.

Ne (que) hic quidem illos mihi terminos propono, quos so­lent homines dialecticis regulis ubi (que) deditissimi, qui nul­la de re dici posse cum laude existimant, nisi ubi de omni causarum genere Efficiente Materia Formae at (que) Fine dicatur; at (que) tum demum Philosophos se praestitisse existimant, ubi ostenderint se non modo methodum naturae ejus (que) opera­tionis modum percipere, verum intimorum ejus consilio­rum participes esse, & quid demum Deus at (que) natura moli­antur, quo fine, quâ mentis aeternae intentione, singula sua perficiant, vel ipsi didicisse vel alios docuisse videantur. Nempe nobis (auditores) non licet esse tam beatis. Quid sit illa forma rerum substantialis de qua tot & tanta lo­quuntur, non nos intelligimus, rerum (que) fines in abditissi­mis aeternae mentis recessibus, Caligine, nulli hominis inge­nio penetrabili obductos existimamus; Hanc igitur fubli­mium istarū causarum expectationem primo hujus discur­sûs [Page 15] initio, vobis amovendam esse existimavi.

Dicemus igitur primò pauca de Cometoi [...] causis a­liis, materia & efficiente, & conabimur ostendere quomodo fieri possint ea quae in illis cernuntur, quomodo inquam fieri possint, non quo modo fiant necessariò, nihil enim in omni hoc negotio praeter Hypotheses pollicemur.

Primùm ita (que) colligenda sunt in unum, corporum de quibus loquimur symptomata varia, ut istis deinceps ali­quâ hypothesi, causarum fiat Applicatio.

Ea igitur Phaenomena quorum ratio expectanda vobis

• est respiciunt Cometarum vel
  • Lumen.
  • Durationem.
  • Motum vel quietem.

Nempe lucent omnes, Aliquot vel dierum vel saltem hora­rum spatio durant, (alias enim hoc nomine indigna esse & inter Meteora ignita alia numeranda philosophi judica­runt,) quinetiam aliquando moventur aliquando quiescere cer­nuntur nunc motu reciproco, ubi (que) irregulari cientur, (nisi quod aliqui visi sunt stellae alicujus motum sequi qualem in Coxa Canis seipsum vidisse testatur Aristoteles) At omnia lumen projiciunt nunc quidem in orbem aliquando versus unam praecipue coeli plagam, illud verò absque cer­tis quibus (que) legibus.

Cum verò lucere aliquod possit vel lumine proprio vel alieno; illud primò quaerendum, est quo istorum modorum luceant nostra Cometoid [...], ne (que) aliud est criterion unde de istorum natura melius dijudicetur. Cùm enim caetera symptomata possint esse variorum at (que) multiformium corporum communia, hoc solùm rem a nobis quaesitam determinare posse videtur. Moveri potest at (que) aliquandiu etiam durare quodcun (que) meteororum genus, illuminari at (que) illuminare plurima.

Hoc nubes perpetuò testantur, quae quanquam inter so­lem at (que) oculum sitae, radios illius avertentes, caliginem rebus offundant; attamen ex obliquo spectatae at (que) a sole illuminatae, lumen & ipsi concipiunt, illud (que) nobis sive [Page 16] ante, sive post solis ortum, at (que) occasum, communicant. Ne (que) hoc solis proprium est, sed Lunae, & forsan stellarum. Vidimus non ita pridem, sole multis, (quinetiam lunâ nonnullis) infra Horizontem gradibus depressis versus septentrionem nubem ab hora nona ad undecimam lu­centem, tum postea, intempestâ nocte, Arcum eximiè luminosum, circuli maximi ferè specie ab occidente ad orientem us (que) extensum. Et quamvis spissiori aliquâ nube liberum vacuum (que) coelum visum fuerit (fulgentibus un­di (que) syderibus) per aliquot horarum spatium permanen­tem.

Vidimus ante quatuor vel quinque noctes, horâ ferè nonâ, a parte horizōtis Boreali, in semi-stellae magnae specie projectum lumen tenue, visum quasi stellae, ab Horizonte bisectae, cujus esset dimidia pars infra, alia supra Horizon­tem, hoc inquam vidimus lumen, ne (que) statim evanes­cens.

Attamen de lumine corporis stellae alicujus instar ful­gentis, & in omni motu corporis at (que) translatione perma­nentis, alia planè ratio est, at (que) aliter de corporis natura statuendum est si proprio, aliter si alieno lumine efful­geat.

Primùm autem amovendum ab ordine in quo versa­mur; existimamus visum illud Aristotelis, [...] (in Coxa canis) nempe nihil aliud fuit illud quam Ha­lo sive corona Syderea Cometae speciem referens; quia ni­mirum lux ipsa Syderis in medio sive centro phaenomeni, primarium Cometae lumen referebat, at (que) illum ambiens superficies sphaerica tenuiùs luminosa, comae, alicujus Cri­niti (non barbati) instar, fecit ut (quamvis Heterogene­um, at (que) toto coelo naturâ suâ a Cometis caeteris dissenti­ens, attamen) inter Cometas ab Aristotele numeretur. Hoc ita (que) amoto de lumine, caeterorum Cometoid [...] illud abs (que) Haesitatione asterimus, proprium illud esse ne (que) a corpo­re alio luminoso, Sole vel Sydere, mendicatum. (De lu­mine primario loquor non autem de Cauda de hac enim [Page 17] aliter aliquando sentiendum est, nempe refractione radio­rum aliquando Veneris aut Jovis aut fulgidioris alicujus sive planetae sive fixi Syderis, exhiberi) Cum vero lumen in inferioribus nostris corporibus, (si usquam alias) vix abs (que) igne inveniatur, dicimus rationi consentaneum esse ubicun (que) lumen proprium, at (que) nativum minimè (que) mutua­titium inveniatur; ignea vel ignita illa corpora esse.

At lumen Cometoidôn proprium esse facile evincitur, Alias etenim vel a Sole, vel a Syderibus, esset derivatum. Non quidem a sole, quia hoc si fieret accideret aliquando ut paterentur eclipsim, quotiescun (que) nimirum in umbram terrae inciderent, quod tamen nunquam est observatum. si verò a Syderum aliquo vel aliquibus hoc fieret, impossibi­le esset ut in motu Cometoidis incerto, at (que) desultorio, species eadem, videntis oculo pro aliqua temporis dura­tione conspiceretur; non est ita (que) mutuatitium hujusmodi Cometarum lumen, Proprium est igitur, at (que) adeo inter Meteora ignita sunt Cometei [...] numeranda. At (que) dicen­dum est cujusmodi corpus ignitum illud esse possit, quod caeteras Cometio [...] affectiones exhibere possit haec etenim sententia non est vacua difficultatum.

1. Novimus ignem nostrum vehementem esse, ea (que) in quae inciderit, citò dissolvere, omnia (que) demum obsta­cula perrumpere; cernimus ignem nubeculâ aliquâ invo­lutum, at (que) in superiora Aeris spatia abreptum, seipsum statim (obsessionis impatientem) exerere, at (que) exinde ful­mina praemicare, tonitrua mugire. Unde est igitur ut na­turam istam deponere videatur & feritate dimissâ tam lenis at (que) mitis in Cometoidibus evadere?

2. Cernimus ignem ut aliquam magno temporis spa­tio conservetur magnâ prorsus pabuli at (que) alimenti mole indigere, quo demum quacun (que) ratione remoto, illum momento quasi deficere, at (que) in Auras aethereas evanesce­re; Cernimus aliquando dolendo prorsus spectaculo, pau­carum horarum spatio domos imò civitates integras (nisi interciso (hominum industriâ) alimento, prohibeantur) [Page 18] absumi; & quae demum vis, quae pabuli sylva, tot dierum perpetuis ignibus inserviet? Et quae globi terrestris (unde haec omnia oriri supponimus) pars, huic impensae possit sufficere, quae tam diu tantam (quanta Cometoidis est ex magno prorsus intervallo fulgentis) magnitudinem pos­sit supplere?

3. Immò verò manent & hanc sententiam difficulta­tes aliae eae (que) minimè contemnendae, cum etenim meteoro­rum istiusmodi materiam, ultra Aeris regiones, vel saltem in supremam, ascendere faciamus, (cogente ad hanc con­cessionem nos magnitudine Arcûs visibilis in iis qui primo motu aliquatenus rapiuntur) at verò in aere non ascen­dant ea quae non sunt aere leviora, ne (que) leviora sint cor­pora, quae non sint etiam rariora; necessarium est ut con­cedamus Aere esse haec rariora, quod si, unde est quod vi­sum (ut loquuntur) terminare possint, quod oculorum a­ciem minimè effugiant?

4. Et tandem unde possit motûs eorum quae moven­tur causa exoriri? Vel si hoc facile, est unde evenire possit ut quaedam eidem loco superemineant ne (que) a statione suà digrediantur?

Haec certè sunt praecipua eorum quae molestiam Fromun­do at (que) Gassendo (magnis viris) crearunt, videamus nos quid ad ea sit dicendum.

Ego ab ultimis incipiam, at (que) ita retrorsum incedendo proferam ista quae ad istas difficultates dicenda occur­runt.

Ad. 4. Atque imprimis, quomodo in meteoro ignito concitari possit motus irregularis at (que) inconditus facilli­mum est cogitare, si modo materiae meteori admixtum supponamus aliquid vel sulphuris, vel nitri, vel utrius (que) immò nitrum ipsum quocun (que) fere modo igni injectum, factâ subitâ rarefactione motum concipiet, eum (que) corpo­ribus circumjacentibus communicabit: hoc autem in uni­versa ferè Atmosphaera longè latè (que) dispergi ex multis naturae phaenomenis est manifestum. Verùm, in hac re [Page 19] immorari non necessarium est apud eos qui aliquando o­pera uti vocant ignita vel pyrotechnica ex pulvere pyrio facta (sive militaria sive ludicra) conspexerint, huc illuc (pro rarefacti pulveris vi at (que) ambientis illum tubi char­tacei resistentia) vario, at (que) incerto motu, reciprocantia. Quod igitur ad Senecae Cometam (seu potius Cometoides) attinet quem ait Attalo regnante, modicum initio existen­tem, subitò sustulisse se at (que) diffudisse & Galaxiam aequasse, Dicerem commixtam parti ignitae habuisse aliquid nitri­forme (si ita loqui mihi liceat.) Illud interim Lycinii Syllani ignitis iis similius esse quae aliquantulùm primò descendentia in magnam altitudinem postea vidimus eve­cta. Nempe absumptâ inter movendum illâ materiae par­te, cujus subitâ rarefactione ascendebat; at (que) manente (in Corpore gravitatis sive potius levitatis ejusdem cum Ae­there quem possedit manente inquam) materiâ, ulterioris rarefactionis minimè capace, dicimus illum veluti lampa­dem, in aere aliquanto tempore fulsisse.

Quod ad ea Cometo [...] quorum alterum Romae alte­rum Constantinopoli imminebat, (quibus etiam adji­cere licet illud quod Hierosolymorum excidium praenun­tiavit) dicerem, non tam levem at (que) subtilem fuisse illo­rum materiam, verùm omnem ferè uniformem, raritatis ferè Aereae, adeò (que) (ventis silentibus) in eodem infimi a­eris loco mansisse, ea (que) lento igne (qualis esse solet ignis lambens, vel ignis in spiritu vini accensus) aliquandiu ar­sisse; Cernitis igitur ne (que) motum Cometoi [...] ne (que) stationem prohibere quo minus esse possint ignita Meteora.

Ad 3. Ad argumentum a visibilitate facilis est respon­sio, nempe Opacitas at (que) perspicuitas unde fiunt res vel visibiles vel invisibiles non sunt raritatis at (que) levitatis pro­les perpetua; immo leviora saepenumero sunt magis opaca, ea (que) quae solida, densa, at (que) compacta, sunt luci pervia, (a­deò (que) visum terminare minime cernuntur) rarefacta fiunt statim opaca, radios (que) incidentes aliò reflectunt at (que) di­vertunt, nam & densissimae nubes sunt Aere rariores & vi­trum [Page 20] ignis vi fusum vel in pulverem redactum, & aqua in glaciem conversa at (que) rarefacta, at (que) innumera alia ra­rescendo perspicuitatem amittunt, consistit igitur in per­via minimarum partium positione perspicuitas, minimè vero in raritate. Cerni igitur possunt nostra Cometoi [...] ignita etiam Aere rariora existentia.

Ad 2. Ne (que) verò oris tam Rabidi at (que) Appetitûs tam inexplebilis, est ignis, ut omnes in omni genere materias continuò devoret. imò poterit orexim aliquando cohi­bere, parcè & quasi temperanter vivere; imò verò si quan­do aliter fieri contingat, dicimus hoc non ex ignis natu­ra, verum ex oblata materiae quasi provocatione proficis­ci; non hîc in sententiae nostrae argumentum adducimus Lampades sepulchrales aeternas, quas nullas fuisse existi­mamus. Cernimus lucernas, exiguo oleo, longo admodum temporis spatio nutriri; videmus aurum ignis vi nun­quam absumi. Sit materia humida lentore admodum con­cocto at (que) viscoso, ne (que) est ut ignem vehementer me­tuat.

Ad 1. Ne (que) tandem est ut ignis violentiam motûs (que) subiti expansionem metuamus, contingit hoc solum ubi subitae rarefactionis capax materia objicitur; aliquando hoc fit, & in Cometoidibus saltus motus (que) reciprocus fit, qualis Pontano visus, in caeteris non est necesse. Omnia ita­que Cometoid [...] phaenomena quae supra ex Fromundo reci­tavimus hac possunt hypothesi salvari; quaecun (que) nimirum lumen eorum, motum vel stationem, durationem longiorem, vel ce­lerem at (que) citam evanescentiam, respiciunt; ne (que) in tantas perplexitates sive Fromundus sive Gassendus (quos ego hono­ris causa ubi (que) nomino) adducti fuissent, si ipsi nobiscum, [...] at (que) [...] speculationes separandas fuisse cogitassent. Haec igitur de Cometoidibus, quorum materiam variam at ubi (que) humiditati commixam asseri­mus, efficientem autem vel si velitis formam ignem esse statuimus. Superest ut de Cometarum natura quos coelestes esse diximus brevissime dicamus.

[Page 21]At (que) hic locus est (Auditores) ubi, distractâ in partes, Philosophorum Republicâ; quos fugere possis ubi (que) inve­nies, difficulter autem quibus teipsum sine periculo ad­jungas. Hic locus est ubi non magis Philosophum quam prudentem virum, at (que) cautum, sese ostendit Gassendus vir magnus; contentus, varias hominum sententias enar­rare, earum (que) difficultates ostendere, ab amplexanda ali­qua vel defendenda omninò abstinere. [omnem (que) suam philosophiam Cometicam unica Cometae anni 1618 hi­storia comprehendere] At (que) hic quidem Auditores arrep­tâ occasione varias circa rem eandem sententias homi­num contemplari licet, at (que) quaerere an casu illi an Con­silio in diversas inciderint opiniones. Certè hic mihi vi­dentur naturam at (que) rem ipsam de qua quaesitum est Ana­lyticè prosecuti, omnes (que) Theoriarum at (que) hypothe­sium modos possibiles investigasse, deinde quasi ex com­posito, vel sorte vel consilio, singulos suas partes acce­pisse, nihil (que) tandem nobis quod non sit jam praeoccupa­tum reliquisse; Audistis alios sublunares, alios supralu­nares existimare omnes Cometas, non hoc est quod illos discriminat, eos solummodo respicimus qui de supralu­naribus sunt locuti; Cùm igitur illis hoc concesso, possint Cometae vel corpora novitia esse, vel aeterna (uti ex Seneca loqui homines didicerunt) sunt qui illam partem eligerunt, dum alii maluerint hanc potius defendere. Si Temporariae fuerint, possunt originis esse vel caelestis, vel Sublunaris, at (que) (ut loquuntur) elementaris. Sunt qui dicunt in coelo ex coelo natos, (unus interim Cartesius asserit non enasci de novo Cometas verùm ex stellis fieri) Sunt alii qui astru­unt ex halitibus terrae, at (que) demum elementorum, colle­ctam materiam, continuò rarescendo, supra elementorum Lunae (que) vias in coelum evehi, ibi (que) denuò recollectam fie­ri Cometam. Qui coelestem illis originem assignant etiam in partes abeunt, cum enim in coelo sit aether, sint planetae sit Sol ipse immobilis & fixae; Alii Aetherem compactum at (que) condensatum (uti Keplerus) alii exholationes Planetarum ut Fro­mundus, [Page 22] alii maculas evaporationes (que) solares, ut Snellius, asserunt Cometarum materiam esse. At (que) hae quidem sunt senten­tiae eorum qui coelestes admittunt attamen Temporarios esse Cometas existimant: Ex iis interim qui aeternos eos esse sentiunt habemus etiam varia opinantes, uti Aristoteles Meteorologi [...] 1. uti Seneca at (que) multi alii testantur. Alii Planetam unum rarò apparentem, eodem fere modo cum Mercurio voluerunt uti Hippocrates Chius, Aeschylus, [...], alii non unum Planetam sed multos

• conjunctos, ut Anaxa­goras & Democritus
  • [...] Laertius, Stobaeus.
  • [...] Laertius, Stobaeus.
  • [...] Laertius, Stobaeus.

Alii demum Stellas solitarias, vagas; in qua opinione (cum Chaldaeis aliis (que)) Seneca seipsum profitetur, & hos quidem rejicit Fromundus, verùm non procul, ut fatetur, horum (que) sententiam qua ratione quis possit defendere, ostendere conatur Gassendus, quamvis ipse a sententia di­cenda penitus abstinendum judicavit. Video vos metue­re tot opinionibus propositis, ne in iis refutandis nimiùm protrahatur Oratio, Ast ego brevissimè quid me ab assensu plurimis adhibendo cohibeat, tum demum quid abs (que) magno contradictionis metu dici posse mihi videbitur, e­nunciabo; ne (que) verò opus est ut accuratiùs res ista tractetur, quandoquidem non ipsissimam rerum veritatem sed hypo­theses solas proponere decrevimus.

At (que) imprimis omnes illae sententiae quae Temporarios esse Cometas astruant, at (que) tunc demum fieri primùm ubi primò in conspectum veniunt, evanescere antem & dissol­vi cùm ab oculorum intuitu subducuntur, omnes inquam istae sententiae difficultatibus magnopere objiciuntur. Ego singula brevissimè percurram.

1^o. Ita (que) opinio ista quae exhalationem terrestrem vel orbis hujus infimi evaporationem in coelum attolli rare­factum asserit, deinde collectum in Cometam transire, illud quidem habet facile ad intelligendum, quomodo ex­halatio [Page 23] fiat, & materia aliqua qualis est Cometoidôn mi­nistretur; Sed unde tanta materiae copia suppleatur, quae a sphaera Saturni vel alicujus inferioris planetae, tantamex­hibeat lucis speciem; aut impossibile est aut omnino diffi­cile docere, Nam & ipse Cometarum nonnullorum or­bis, Terrae universae molem excessisse demonstratur.

Respondet hic Fromundus hoc quidem concedendum esse si corpus Cometicum nullius nisi sph [...]ricae figurae esse pos­set, at istud minimè necessarium esse; cum possit esse Co­meta instar nubis alicujus in planum expansus; At non animadvertit vir Illustris quòd quamvis in aliqua positio­ne, figura plana possit Cometae speciem exhibere, non posse illam tamen in omni situ at (que) motu, omni (que) spectantium positione, hoc efficere, nisi sphaericae sit figurae; manet igitur ista contra hanc opinionem indissoluta difficul­tas.

Ne (que) verò istae quae pro Cometarum origine caelesti contendunt faciliùs (saltem plurimae) evadent.

Concedimus maculas solis at (que) faculas continuò oriri at (que) occidere, coire at (que) denuò dissolvi; at (que) hoc Snellio do­ctissimo negare non possumus prohibentib. nos observatio­nibus certis hujus rei at (que) indubitatis; Attamen exinde co­metas fieri nemo facile evicerit Non prodeunt omnes Co­metae ex radiis solaribus: immo plures (inter quos noster nuperrimus) in locis soli fere oppositis primò conspici­untur. Ne (que) unquam quis observavit, macularum vel fa­cularum istarum materiam, solem incolumem deseruisse; In ipsa vel propè ipsam solissuperficiem natare illas evin­cit, parallaxeos (respectu Solis) carentia, quandoquidem illae omnes ubicun (que) fiat observatio eundem solis locum possidere cernuntur, hoc plurima Scheineri aliorum (que) ob­servata demonstrant, hoc, omnium oculis observatum phaenomenon, anni 1547, quando toto quatriduo (ante pugnam Caroli 5 & Ducis Saxoniae) vultus solis quasi san­guine perfusus apparuit, at (que) illud per totam (ad mini­mum) Europam, hebetato ipsius lumine eous (que), ut etiam▪ [Page 20] [...] [Page 21] [...] [Page 22] [...] [Page 23] [...] [Page 24] stellae plerae (que) in meridie conspicerentur. non igitur om­ninò, aut parvo prorsus intervallo a corpore solari macu­lae discedunt; quanquam igitur fieri has maculas non possu­mus negare exinde tamen oriri cometas vix aliquis evicerit.

3. Quod ad Aurae aethereae constrictionem attinet di­cimus, ne (que) nostra meteora ex condensatione Aeris fieri; (In Aere quidem receptas exhalationes phaenomena Cometoi­d [...] efficere, ne (que) aliquis unquam modum explicavit quo fiat Aetheris ista constrictio, hoc igitur istius senten­tentiae assertoribus manet ostendendum, interea meritò cohibendum hîc esse assensum, Huic quidem sententiae, Viae lacteae quasi exhalationis cujusdam specie, occasiones dedisse, at (que) inde jactatum fuisse (quod multae everte­runt nunc observationes) in ipso galaxiae enasci ferè per­petuò Cometas; At evicit tandem Telescopium congeriem minutissimarum stellarum speciem istam efficere, adeo (que) hujus sententiae fundamentum evertit.

4. Quantum ad opinionem, Cartesii (sive potius illius Theoriam) dicimus illum ingeniosè admodum uti solet omnia at (que) concinuè sua de Cometis excogitasse, verùm minimè unquam observatum fuisse, stellam aliquando fixam in Cometam transiisse. Apparent quidem aliquando multis annis stellae novae & denuo deficiunt, verum non illi sedibus unquam dimoti suis vagantur ut Cometae: Verùm ut istud Cartesio illustrissimo largiamur, nonnisi stellas fixas distantiâ nimiâ prius invisibiles in Cometas transiisse; Non ullo tamen ille modo ostendit, quomodo in vorticem alienum immissum phaenomenon, expedire se unquam poterit, ne (que) dum caetera satis ingeniosè solvit, ex suis (opinor) principiis disserere satis aptè poterit de Cometis, quos circa Jovem Proclus, circa Veneris distan­tiam Albumazar observarunt, Non quidem de ullo qui in Systematis nostri vorticem profundè satis immersus vo­litavit.

5. Ex Planetarum reliquorum orbibus ae (que) ac e tel­luris nostre superficie exhalationes hauriri facile concede­rem, [Page 25] evincente nimirum Telescopio Crassa opaca at (que) dissimilium planè partium corpora planetas esse. Verùm si a plurium planetarum corporibus extrahuntur, quâ illi ratione (disjunctis ut plurimùm dissitis (que) longo satis in­tervallo planetis) uniuntur? Quòd si ab uno aliquo sub­tilis ista materia evaporetur, unde tanta Cometarum mo­les? Imò si omnino ab exhalationibus oriuntur unde fit ut motus eorum, incertus sit, at (que) vagus veluti [...]? quid est quod in lineâ rectâ vel circulo, perpetuò moven­tur? Nempe (Auditores) est ista postrema sententia, maximâ omnium rationis specie a Fromundo explicata, at nostras dubitandi rationes solvisse minimè videtur.

Manent igitur illorum sententiae qui dicunt corpora ae­terna Cometas esse.

1. At (que) hîc nos ferè omni labore liberavit Aristoteles, Non est Cometa, planeta aliquis octavus, sub solis radiis veluti Mercurius saepissimè delitescens; Delitescit Mercuri­us, nimiâ suâ propinquitate ad solem, unde fit ut nun­quam illi a latere longe discedat, quandoquidem ipse Mer­curius in elongatione maxima in Aspectu vel minimo (sextili nempe) existere non potest. At plurimi Cometae, Acronychi aliquando fuerunt, at (que) hic noster a loco Soli e diametro opposito, (in prima sua apparentia) non mul­tum abfuit, ut postea dicemus.

2. Non est multorum Congeries minorum Planeta­rum, quae Cometam apparere facit, eorum (que) dissipatio quae facit evanescere. Ne (que) enim iste qui Helicen & Burin A­chaiae civitates submersit at (que) in duas divisus est flammas, Cometa fuit, sed Cometoides, uti Senecam consideranti est manifestum; ne (que) stellulae illae, quas vidit Cysatus in fine Apparitionis Cometae Anni 1618. partes Cometae, sed fixae fuerunt minutiores, oculo quidem invisibiles in­ermi, sed Telescopio, detectae, Manet igitur ex omnibus una sententia adhuc illaesa, quae statuit Cometas esse posse corpora perpetua, motu perpetuo Agitata. Atque hanc quidem sententiam (quanquam sit [...]) [Page 26] explicare deinceps decrevi, at (que) una tandem praelectione sequente, quod reliquum est totum de Cometis in genere, & de nostro nuperrimo, brevissimè Absol­vere.

Dicendum est mihi primùm quae sit sententia eorum qui statuunt Cometas esse corpora perpetua motu perpe­tuò agitata, & qua demum ratione optimè defendi possit mihi videatur, ubi de Cometarum motu sive eorundem li­nea curriculi (tertio nimirum Articulo a nobis initio pro­posito) dicetur. Erat ita (que) ista sententia Diogenis Apollo­nii Myndii Chaldaeorum & tandem Senecae ipsius, quos e­tiam nonnulli e recentioribus secuti sunt; Cometas esse stellas varias per aethera discurrentes non ortui aut interi­tui obnoxias: quorum omnium philosophorum sensum hoc modo ex Stobaeo refert Gassendus; ‘Praeter Planetas vul­gò apparentes, alias esse stellas quae aliquandiu quidem inconspicuae sunt quoniam sursum procul a nobis feruntur, in­terdum verò appareant factae sc. humiles (& sic ad uni­versa delatae) tunc (que) Cometae ab iis vocentur qui stel­las esse nesciunt; Videri porro evanescere cum aetheris profunditatem, ut pisces maris fundum subeuntes, in re­gionem suam sursam referuntur.’

Nos certe videamus hujus sententiae commoda quae af­ferat at (que) incommoda quae illam consequantur, ut subdu­ctis rationibus & calculo accuratè quantum fieri possit in­stituto quid sit sentiendum judicemus, At (que) imprimi [...] commoda istius sententiae sese omnibus statim ingerunt ablatâ nimirum at (que) depulsâ (hac ratione) caligine quae ortum Planetarum at (que) interitum comitatur, quâ quidem re non est aliud, rerum naturam speculantibus, gratius magisve desideratum; hîc nempe est ubi inanes nostros omnes conatus, querimur, ubi istorum phaenome­n [...] causas efficientes materias formas at (que) fines indagare nitimur; ne (que) aliquis unquam fuit qui se penitus his libe­rare at (que) expedire potuit; hîc nempe ingenium humanum (sisyptis alicujus instar) Saxum sudat nitendo ne (que) profi­cit [Page 27] hilum. Si quis igitur haec ipsa corpora, in ordinem Planetarum, (non sine ratione) Asserere possit istam (quae molesta nobis adeò est) Admirationem aliquantum sal­tem levabit; & si etenim ipsorum etiam Planetarum mo­tus diu ignotus fuerit; ejus (que) causae Physicae sint adhuc in reconditioribus forsan naturae adytis ab hominum cogni­tione remotae; nos tamen Animo magis tranquillo at (que) pacato illorum cursus at (que) recursus aspicimus, postquam praeclarissimorum hominum observatis at (que) inventis, Theorias eorundem at (que) hypotheses contemplantes; qua demum ratione ea ipsa phaenomena aut facta sint, aut fie­ri saltem possint intelleximus, eorum (que) locos at (que) motus sive praeteritos enarrare, sive futuros praedicere novimus, certè multùm fecerit in omni philosophiae parte qui primus abscifferit infinitum (ut cum Verulamio loquar) at (que) depulsâ Anomaliâ rem quamvis, classi suae restituerit. Verùm non est ut istis immoremur; si ne (que) hujus Sententiae hypotheses, ne (que) consequentia, ne (que) naturae phaenomena prohi­beant assensum, non est ut metuamus.

Gassendus in ista orationis suae parte ubi ostendere vult qua ratione Senecae Sententia defendi possit, ait hanc sen­tentiam ista supponere

• Solem esse fixum.
• Alia esse vel esse posse Systemata praeter hoc nostrum.
• Mundum esse immensum.

1. Ad primum quod ait Gassendus hîc supponi, nega­mus hoc prorsus ex necessitate eo modo se habere; nempe sole sive stante, sive moto, possunt Cometae circa centra sua moveri, ea (que) aliena a Centro sive nodo communi nostri planetarum systematis, verùm quoniam Seneca in ea Sen­tentia est, eo pertinere hoc excussisse ut sciamus an nos, re­rum ‘natura, nescientes ferat; an coeli motu fiant ortus stellarum & occasus, an nos oriamur & occidamus; ut sciamus in quo rerum statu simus, pigerrimam sortiti an velocissimam sedem;’ Dicimus istam hypothesim, quae so­lem [Page 28] in medio systematis nostri quiescentem ponit; nihil habere quod alicui sive in Astronomia, sive in Naturali Philosophia principio evidenti contradicat, imò verò om­nia in utra (que) scientia, hoc posito faciliùs, negato, aut non omnino aut non sine difficultate summa solvi posse; con­sulantur quibus otium at (que) animus est Copernicus, Keple­rus, Galilaeus, Bullialdus, innumeri tandem alii, quorum laboribus explosâ ferè adversariorum sententiâ illud pro Philosophiae principio ponitur quod hoc in loco pro in­commodo vel maximo urgetur.

2. Quod àd Secundum attinet, Alia hoc modo statuen­da esse Systemata, (sic enim vortices Cartesii appellamus) Dicimus. Nullo Argumento evinci posse alia quaedam non esse; novimus quantum Peripateticis, Scholasticis, vi­ris in Metaphysicis at (que) etiam Theologicis exercitatissimis hoc audiat paradoxum; verùm nos non numerus senten­tiarum, sed pondera at (que) rationum momenta debent mo­vere; interea dicimus, nihil habere istam sententiam vel observatis naturae vel fidei principiis contrarium, ideo (que) non esse magnum istud istius sententiae incommo­dum.

3. Ad Tertium de mundi immensitate, dicimus non tam illam consequi sententiam eorum qui asserunt Cometas corpora perpetua, quam ipsius Gassendi; qui eo modo sen­tentiam eorum defendi posse vult, quasi non aliàs posset defendi. Nempe si corpora Cometarum in omni aeterni­tate, lineis perpetuò rectis feruntur, immensa erit mundi moles; si verò circulis vel ellipsibus, uti Planetae reliqui, circa centra sua ferantur multum revera a Gassendi im­mensitate abscindemus; Mundum revera magnum at (que) Au­gustum, & Divino Numine dignum opificium existimabi­mus, at verò immensum at (que) infinitum esse penitus negabi­mus. Cernitis a consequentibus sive suppositionibus hu­jus sententiae non esse metuendum; videamus quid ferre possint eorum corporum Phaenomena.

Phaenomena ea quae motum Cometarum respiciunt [Page 29] (nam de figuris barbis comis caeteris (que) communis utri (que) parti potest esse causarum assignatio) ista sunt praeci­pua.

1. Non habere illos certas aliquas curriculorum leges, non versus determinatam aliquam mundi plagam ferri.

2. Plurimos in principio observationis velocissimè, deinde perpetuò tardiùs moveri; nonnullorū autē motum aliquantulùm ab initio crescere; deinde decrescere denuò; omnes omnium motus, versus apparitionis finem tardissi­mos fieri.

3. Nullum unquam Cometam, visum a summae ve­locitatis puncto, ultra quadrantem unquam excur­risse.

4. Omnes cum tarditate apparentiae minui diame­tris.

5. Omnes in circulis ferè coeli maximis seu lineis re­ctis ferri, ab ea paulùm aliquando deflectere. Haec sunt phaenomena quorum rationes sunt ab hypothesi ezpectan­da, ne (que) illa tamen huic positioni, quâvis vel minimà ratione opponuntur.

1. Illi qui varia esse Systemata in Mundo Asserit non est necesse ut concedat planetas qui omnium systema­tum partes funt, eodem modo ferri, vel versus easdem partes; feruntur quidem omnes nostri Systematis Planetae ab occidente in orientem; ne (que) ultra novem gradus ali­quis eorum ab ecliptica deflectit, sunt igitur omnes in Zo­diaco. Imò Zodiacus ab eorum motibus non autem mo­tus eorum a Zodiaco dependet; at (que) si pluribus illi gradi­bus ab ecliptica abessent, augeretur eo ipso Zodiaci lati­tudo. Verùm ab istis coeli phaenomenis non est ut istud exigamus; habent Planetae nostri, motûs sui, celeritatis, at (que) planorum inclinationis causas aliquas naturales, li­cet nondum forsan satis detectas; habent & isti suas, ne (que) est ut aliquis particulares harum a nobis rationes expectet, [Page 30] totum illud quod volumus est, Cometas in Planeticorum corporum ordinem Asserere.

2, 3, 4, 5. Quòd ad reliqua attinet phaenomena de motus incremento & decremento, & de decrescentis termino Apparentiae, di­cimus ea nullo modo huic nostrae positioni repugnare; non illa obstare quo minus sint Cometae corpora perpetua (stellis coaeva) quo minus sint ut (uno verbo dicam) Planeto [...], Immò, melius illa phaenomena ex hac nostra quam ex ulla aliorum hypothesi exhiberi.

At (que) hic quidem (Aud.) duos nobis Adversarios con­citavimus eos (que) magnos in Astronomia at (que) in Philoso­phia viros (quos ambos tamen summo quo debeo hono­re intus prosequor) Keplerum & Gassendum. quorum ille oriri & denuò dissolvi Cometas asserit, adeó (que) non esse cor­pora perpetua, deinde lineis rectis ferri ideo (que) Cometae ali­cujus corpus non esse Planetoides.

Gassendus, quanquam corpora aeterna esse non neget, ta­men lineis rectis ferri, non autem circulis vel circularibus asserit adeo (que) hac in parte nobis Adversatur.

Dicimus Cometarum ista phaenomena ex neutrius hy­pothesi exactè ostendi; Ex nostra commodissime explicari. At (que) Inprimis quod ad naturam Cometarum attinet supra rationes attulimus quae difficilem faciunt ortûs eorum ex­plicationem; Ait Keplerus de novo fieri Cometas, ab aliqua quasi Bombarda explodi, lineis rectis ferri, in se quidem aequali motu at (que) uniformi, ad visum inaequali, (quan­quam & illud postea retractaverit) at (que) diffoluta tandem at (que) absumptâ materiâ evanescere, at (que) esse desinere. Nos de linea rectâ statim dicemus; interea, unde oriantur isti Cometae dicere nunquam valebit Ingeniosissimus Keplerus; Quid demum est vel cogitari possit corpus quod Come­tam Terrâ multis vicibus majorem explodat? quod mo­tum imprimat, vel si imprimat quomodo uniformis eva­dit, cur si substantia sua dissolvatur non etiam a motu re­mittit? Cur Projectorum modo vel initio celerior non esset, vel Attractorum (quoniam magneticis adeò oblectatur [Page 31] Keplerus) cur in fine non acceleretur? Imò si ex haliti­bus fit, at (que) etiam tantae rarefactionis capaces sint halitus caelestes ut tanta etiam corpora possint explodere, unde est quod (Cometoi [...] nostrorum instar) a recta linea mi­nimè deflectant, Verùm non est hoc illi difficile, cui praesto est ad omne ubi (que) officium Genius at (que) Intelligentia. Ast ego levandos eos esse hoc onere existimo.

Quod spectat autem ad motûs Cometici lineam re­ctam quam ex Keplero mutuatus est Gassendus (saltem Communem hic cum illo amplexus est sententiam) dico obniti huic sententiae, nonnulla quae uter (que) nonnullorum Cometarum afferunt Phaenomena. Ubi autem deficit li­nearum rectarum hypothesis vices supplebit nostra cir­culorum; certè sic ratiocinatur Keplerus, Motus circularis est aeternorum Deinde (ex praeoccupatione vulgatae disci­plinae) Assumit corpora Cometarum non esse aeterna; er­go nec circulari motu circumferri; Dicimus nos rectum non esse, circularem esse; concludat igitur esse eos corpora aeterna. Rectum non esse eorum motum evincunt Perspe­ctivae principia, ubi Recta linea in infinita distantia (ut lo­quuntur) in rectam semper projicitur ne (que) potest oculo manente, incurvari; At (que) adeò si rectis lineis planetae fe­rantur, semper hoc modo ferri cernentur, id est in rectis lineis, vel in sphaerae caelestis circulo aliquo maximo; at verò hoc non semper contigit, non quidem in Cometa ab ipso Keplero observato nempe Anni 1618. quem ait in fine paulisper a circulo maximo deflexisse; Ne (que) verò est ut o­culi, vel telluris, motum hic aliquis objiciat, quandoqui­dem ipse Keplerus in Appendice ad Hyperaspisten, sive Tru­tinatorē Galilaei ostendit eodem modo se rem habere sive stet terra sivè moveatur. Quanquam igitur non inique feramus mutasse Keplerum sententiam suam, at (que) a linea perpendiculari ad Trajectoriam transiisse at (que) motum ae­qualem in inaequalem commutasse: quanquam largiamur [Page 32] Keplero at (que) Gassendo plurima Cometarum phaenomena hâc posse ratione illustrari: cum tamen huic uni deficiant ostendendo, non est ut irascantur, ex alia nostra hypothe­si circulari fi phaenomena explicare Conemur.

Sumemus autem veluti lemmata quaedam vel potius postulata, pauca, quae opticorum plurimi demonstrarunt, vos si velitis videte apud Aguilonium lib. 6. Opticor.

• 1. Circulus perpendiculariter expositus in rectam pro­jicitur lineam (seu circulus longinquor perpendicula­riter spectatus, linea recta videtur.)
• 2. Circulus obliquatus in Formam ellipseos commu­tatur, vel circulus oblique spectatus videtur ellipsis.
• 3. Circulus directè aspectui obversus, in circulum pro­jicitur seu circulus apparet.
• 4. Cui illud adjicimus, Quo circulus obliquiùs specte­tur eo minorem esse breviorem ellipseos diametrum respectu longioris, at (que) adeo lineam ellipticam ad re­ctam propius accedere. His praemissis phaenomena om­nia evinire ut solent, ex nostra hypothesi ostendamus.

1. Primùm ita (que) dicendum est quomodo motus aequa­lis videatur inaequalis, & quomodo aliorum motus visus sit crescere primum, deinde decrescere, aliorum perpetuo decres­cere.

Sit igitur oculus in C, circulus Cometicus λ χ γ &c. sive oculum at (que) terram ambitu suo includens sive exclu­dens, dividantur hi circuli in partes aequales, DF, FG, GK, &c. deinde D φ, φ γ, γ χ. &c. Dico igitur si a λ in­cipiat observatio Cometae & transeat ad L, a λ ad D, perpetuò crescere videbitur illius motus, deinde a D ad L perpetuo decrescere quamvis sit in se perpetuò aequalis, est etenim λ C χ ‹ γ C χ at (que) ita deinceps us (que) ad D, at FCD › FCG at (que) ita deinceps.

[Page 33]

[Page 34]Hoc autem cum in circulo terram excludente manife­stius sit quam ut demonstratione indigeat, illud in circu­lo Cometico terram ambiente demonstrabimus.

Esto in circulo Cometico ABDF, oculus in O in­tra ambitum circuli, & per centrum C at (que) oculum O du­catur diameter ad B sint autem arcus aequales BD DF. Dico angulum (angulum)BOD majorem esse angulo (angulum)DOF pro­ducatur enim DO ad A, & connectantur BA, FA, & quia major est FA quam AB fiat Aβ=AB & du­catur Oβ erunt igitur angulus (angulum)BAO=angulo (angulum)βAO quoniam aequalibus peripheriis in sistunt & BA=βA, AO autem utri (que) triangulo BAO βAO communis [Page 35] ergo (angulum)BOA=βOA & (angulum)βOD=DOB & (angulum)DOβ › (angulum)DOF ergo (angulum)BOD › (angulum)DOF quod erat demonstran­dum.

At verò istis angulis mensuratur motus Cometarum Apparens, ergo inaequalis videbitur quanquam aequalis existat, & quidem si Cometa videatur antequam accedat ad punctum terrae proximum, eous (que) augebitur motus e­jus deinde vero minuetur.

Si verò in, vel post, punctum illud, primò conspicie­tur; perpetuò minuetur quoad apparentiam, motus Co­metae.

2. Quod alii post decrementi motûs, sui initium ma­jorem circuli arcum, alii minorem, absolvere in coelo conspiciuntur, quod nulli quadrantem excedant hoc eti­am ex hypothesi est manifestum, si etenim circulus eorum terram excludat, citius post mctum celerrimum sese sub­ducunt ex oculis, si Terram ambiant, longiori arcu con­spici possunt, res ista clarior est quam ut demonstratione indigeat.

3. Quod verò omnes quo tardiores sint eo minores appareant, minutâ nimirum diametro visibili, non est quòd (dissolutâ aut evaporatâ materiâ) se mori sentiant, sed quia longius ab oculo perpetuò recedunt, unde mi­nuto Coni optici Angulo, minuitur ejusdem basis, donec tandem evanescant.

4. Quod autem lineâ rectâ aliqui cernuntur ferri, hinc est, quòd circuli sui planum productum, per tellu­rem transibat, seu (quod idem est) quia circulus per­pendiculariter spectatus in lineam rectam projicitur at (que) hoc contigisse in Cometis a Tychone observatis ferè, con­sentaneum est dicere, ferè inquam nam nec observationes circulum accuratum ubi (que) designant, quòd si ad circulum accedant observationes, praema [...]u â quadam arreptione pro circulari statim haberi pronum at (que) obvium est illi qui re­liqua [Page 36] omnia circulis perfectissimis fieri existimat. Tan­dem dicimus Alios a circulo deflectere at (que) in Ellipses transire, quia minimè perpēdiculariter, minimè directè pla­na circulorum spectantur, at quoniam magna in obliqui­tate spectantur, in ellipses projici Acutissimas (si ita loqui liceat) ideo (que) lineam motûs apparentem, a recta, (vel cir­culo in coelo maximo) parvo intervallo discedere.

Haec certè est nostra Cometarum Theoria, subitanea il­la quidem & Autoschediastica quae tamen ut opinor mi­nimè objiciatur iis difficultatibus quibus reliqua quae vidi­mus omnia, petuntur.

Nam caetera quae contradicuntur, sunt leviora.

Si motu circulari agerentur, periodos uti faciunt Plane­tae nostri certas absolverent at (que) statis etiam temporibus redirent: (ita Gassendus) At hoc non faciunt, non est igi­tur eorum motus circularis.

Et nos certè propositionis majoris consequentiam con­cedimus, videamus qua ratione minorem sit probaturus.

Ob. 1. Inquies, nullâ certâ lege feruntur, sed hâc illâc temerè vagantur; nempe testantur historiae alios ab ortu in occasum alios ab occasu in ortum plurimos ab Austro in septentrionem, alios a septentrione in Austrum motos fuisse; & quae tum possit esse Cometarum periodus?

Resp. 1. Dicimus primò separandos esse Cometas a Cometoidibus inferioribus.

2. Accuratè animadvertendum esse an Cometae aliqui (nobis sic dicti) versus Meridiem sint moti, cum pluri­mi in boream Tendere cernantur, conjicimus enim confusione Cometarum at (que) Cometoidοn, factum esse ut hac de re sit meritò dubitandumm.

3. Quod si res ita se habere inveniatur, dicendum est, Alios Austrum versus, alios in septentrionem, immò in omnes partes, periodos absolvere.

Ob. 2. At quid est quod nunc paucorum annorum spatio plures Cometae Conspiciantur nunc multo­rum pauci?

Resp. Nempe dicimus [Page 37] non esse eosdem Cometas qui citiùs aut tardiùs recurrunt, sed ex statis plurimorum periodis contingere nunc ut plures vel simul aliquando conspiciantur vel par­vo temporis spatio; Aliquando ut diu delitescant; certè (Auditores) difficile est admodum, imò, in nostro hoc rerum statu fere impossibile, nisi omnium temporum Hi­storias perpetuas (que) Cometarum observationes conferen­do, dicere an res ita habeat vel non, an novi semper Co­metae appareant, an redeant aliquando priùs con­specti.

Ob. 3. At inquies si redirent, in eodem plano conspi­cerentur, at (que) per easdem fere stellas ubique transirent;

Resp. Ne (que) verò illud est necesse, quidni enim possit nodorum translatio celeris (uti in Luna se res habet) ef­ficere, ut rarò admodum ad easdem stellas fiat Appulsus; Sed taedet me divinationis in re tam incerta illud confi­dentiùs asserere non vereor, vix aliquam ab aliquo afferri hic posse rationem contra hanc hypothesin, quae non faci­lè solvatur,

AT (que) haec quidem, de Cometis in Genere dixisse suffici­at, restat ut de nostro nupero, cujus gratià suscepta est omnis haec dissertatio, dicamus, ubi tamen non est ut lon­gam metuatis orationem, Cum facilis sit eorum quae dixi­mus ad novum hoc phaenomenon Applicatio; nec opus si [...] Repetitionibus, apud intelligentes, attentos, memores Au­ditores.

At (que) hîc quidem (Auditores) ignoscendum mihi esse spero, si non Accuratissimam hujus Cometae Tractatio­nem exhibeam, non est hoc abs (que) multorum a viris ma­thematicis factarum observationū collatione, (iis (que) loco­rum intervallis satis disjunctis,) praestandum; Expectan­dum est igitur aliquandiu, ut Audiamus, quid de isto Co­meta Astronomi, in aliis regionibus observaverint, intereà temporis hujus phaenomeni historiam [...], (unde de motu illius aliquatenus constabit) proferemus, unde [Page 38] etiam ex fundamentis supra positis de Cometae istius loco natura caeteris (que) quae de his quaeri solent liquebit. Mihi qui­dem infeliciter contigit, in itinere perpetuo apparentiae istius phaenomeni tempore versari, ubi instrumentis Astro­nomicis omninò destitutus nihil aliud praestare potui, quam nudis oculis, phaenomenon ad stellas fixas conferre, quod Collega meus Doctissimus D. Ioannes Wallis & plu­rimi etiam alii fecerunt, sed ad rem.

Visum est primò (quantum adhuc inaudiverim) circa sextum vel septimum Decembris novum ihud phaenome­non, verùm istud ex fama incerta habemus, quanquam non dubitemus ante illud tempus aliquandiu videri potuisse. At visum est primùm ab hominibus, scientiae syderalis om­nino ignaris, quod tamen; Astronomis ignoscendum est cum & ipsa Clarissima Cassiopeae stella quae, omnium o­culos provocavit, ab Agricolis & Nautis agnita, aliquan­diu Tychonem aliis intentum fugiebat.

♃ Die Decembris 9. A tribus viris illustribus eodem fere Temporis momento est observatum. A Clarissimo Oughtredo, a Dominis Martinio at (que) Sternio Theologiae Do­ctoribus; at (que) altero Collegii Reginalis. Jesuani altero a­pud Cantabrigienses ante Bellum Civile praefecto. At (que) ex illis Cl. Oughtredus, ait horâ fere Septimā vespertinâ vidis­se se corpus Sphaericum, luminosum, verùm fusco lumine, cujus diameter esset quasi 16. digitorum; hac ipsa nocte primùm se illum vidisse scribit Dominus Sternius, At D. Martinius locum ejus apparentem, computavit circa de­cimum ♊^orum, in latitudine Australi 39^o. 10′. hora fere 7^a Vespertinâ.

♀ Decembris 10. hora etiam 7^a Vespertina illum D. Martinius invenit Eridano non procul supra Rigel sini­strum pedem Orionis ♊ 5.29′. lat. 27.51′. Australi.

[...] Die 11. Horà fere undecimâ vespertinâ, visum est istud phaenomenon Clarissimo Oughtredo prope scutum Orionis, in linea fere recta per humeros ejus transeunte, at (que) in distantia ab Orionis humero sinistro, aequali, hu­merorum [Page 39] distantiae; Hac etiam nocte, horâ eâdem observa­vit illud M^r Ioh. Lidellus ex aede Trinitatis in hac nostra A­cademia vir Doctis. quorum utrius (que) collatione invenie­tur longitudo ejus circa 2, 45′ ♊ in latitudine 18.20′ A. Die 12. ☉. h. 7. Invenit illum D. Martinius 1. ♊ lat. 9. A. Ab eo tempore us (que) ad finem Apparitionis habemus ob­servationes istius phaenomeni perpetuas, quas nos in ta­bulam conjecimus▪ Nempe

In Capite igitur Leporis primùm apparuit, per Orionis [Page 40] Tauri at (que) Persei Asterismos transivit, inter Persei Gladi­um at (que) Cassiopeam defecit. Ferebatur perpetuò contra signorum ordinem [...], (Latitudinem ab Australi in Borealem Commutavit) motu longitudinis contrario motui planetarum existente.

Eclipticam transibat initio ferè Geminorum (ne (que) enim operae pretium existimamus hâc occasione, ipsissima pun­cta rerum & locorum accuratissimè determinare; hoc qui­dem in Planetarum motibus necessarium est ut inde pe­riodi eorum determinentur, in istis Anomalis non est ne­cesse) Angulum cum Ecliptica 66 Graduum ferè fecit li­nea ista in qua movebatur; linea motus ad circulum ferè maximum accedebat, non tamen exactè circularis appa­ruit, unde manifestum est planum Cometicum per terram, minimè transivisse.

Ab hora 7. Vespertina noni Decembris, us (que) ad sextam Matutinam diei 30^mi, Gradus peregit fere 76.

Telescopio visum esse aiunt hoc phaenomenon postquam oculo nudo videri desinebat. Unde manifestum est (con­tra Fromundum) posse Cometas ab hominum Aspectu inco­lumes discedere. Motus ejus a prima observatione perpe­tuò decrevisse visus est; Nempe initio, inter diem Decem­bris, 9. & 10. viginti quatuor horarum spatio, 13. ferè gradibus provectum est phaenomenon; Inter 10 & 11; 28 horarum spatio, non nisi septem Gradus absolvit; at verò in fine a 25^o Decembris us (que) ad 30^um, 128 H. spatio, vix 3 gradibus promotum est. Adeò ut videri possit maxima propinquitas ad oculum sive Cometae perigaeum accidisse inter diem 9 & 10. in ipso sc. principio primarum obser­vationum. Quòdsi in perigaeo tum fuerit, cum primò a cl. D.D. Oughtredo at (que) Martinio est observatum, Arcus Appa­rentiae illius, aut visibilitatis ab ipso circulo Antarctico (nempe ab informibus infra centaurum) us (que) ad locum interjectum (stellis (que) vacuum) inter Persei Gladium & Cassiopeam, protensus est. At (que) horum quidem omnium ratio ex nostra Cometarum Theoria est manifesta, ho­rum (que) [Page 41] omnium causae ex iis quae jamjam praemisimus fa­cillimè redduntur, quanquam igitur parallaxim hujus phaenomeni metiri nisi communicatis aliorum ex magna satis distantia observatis minime jam possimus, non tamen metuimus phaenomenon hoc nostrum coelo asserere at (que) inter opera naturae perpetua collocare, quanquam enim lumine fusco fuit minimé (que) radianti non hoc tamen detrahet illi immortalitatē apud eos qui norunt planetas lumine non suo lucere. At (que) ita quidem praemissa Co­metoid [...] at (que) Cometarum Theoriâ brevissimam phaeno­meni hujus historiam proposuimus, quod erat facien­dum.