ROBERTI GROVII CARMEN DE SANGUINIS CIRCUITU, A GULIELMO HARVAEO ANGLO, PRIMUM INVENTO. Adjecta sunt, MISCELLANEA QUAEDAM.

LONDINI, Typis R. E. Impensis Gualteri Kettilby, ad Insigne Capitis Episcopalis in Coemeterio D. Pauli. 1685.

Ad LECTOREM.

QVid hunc non ingenii, sed otii mei partum in lucem protulerit, si tuâ intersit scire, paucis accipe. In­ambulabam fortè cum Viro quodam amicissimo, do­ctissimoque, &, uti fit, variis de rebus sermones se­rebamus. Cumque ille improvisò satis peteret, ut Circuitum Sanguinis, quem Gulielmus Harvaeus invenerat, Latinis versibus exponerem; mirabar quod homini in mentem ve­nerit, qui rem per se satis perplexam, & à nemine antehàc tentatam, à quoquam exigeret; nedum à me, qui in Poetarum numero nomen meum nunquam professus fueram, neque quic­quam in eo genere scripseram, nisi quod mihi aut Magistro­rum metus, aut Amicorum preces excusserant; atque annum tum, opinor, duodecimum de versu faciendo ne per somnium quidem cogitaveram. Initio itaque renuebam strenuè; cum verò nihil negando proficerem, nisi ut ille vehementiùs in­staret, pareo propè invitus, & ad inusitatum mihi opus accingor. Vbi processeram aliquantulum, sensi me in brevia, & salebras incidisse: illud igitur quicquid erat operis, rei difficultate perterritus abjeci. Quod annos aliquot apud me neglectum jacuit; atque aeternùm, puto, jacuisset, nisi Amicus alter, egregius Naturae Rimator, & humaniorum litterarum amantissimus, obnixè petîsset ut inceptum illud meum ad exitum perducerem. Me certè hujus instituti jam poenitebat, illius tamen precibus tandem victus, superiore hyeme, cum de Febre quartanâ languerem, & graviora studia prohiberent Medici, id quod susceperam horis succi­sivis, & carptim, uti poteram, absolvi.

Postquàm quaedam ad clariorem rei explicationem facien­tia praemiseram, Harvaeum de Sanguinis Circuitu disseren­tem induco, atque ea etiam attingentem quae deinceps, de Animalium praesertim Generatione, Scripturus esset. Cum (que) meminissem eum alicubi de iis mentionem fecisse, quae de In­sectis, [Page] eorumque ortu notaverat; graviterque questum esse easVid. Harv. de Gener. An. Exerc. 68. chartas, in quibus ista, aliaque descripta fuerant, militum rapinis periisse; arreptâ hinc occasione, ipsum de omni Bello Civili, mirisque, quae apud nos factae sunt, rerum conversioni­bus vaticinantem facio. Tum quaedam de felicissimo Regis in Angliam adventu praelocutus, nonnulla de Societate Re­giâ, Optimi, Clementissimique CAROLI auspiciis institutâ, paulò prolixiùs adjicit, quasi summis Philosophiae Naturalis incrementis delectatus; atque inde ad Sanguinis Circuitum, quasi fluctu quodam delatus relabitur. Haec aliaque aspersa sunt, ut te, Lector, aliquâ saltem varietate recrearem.

Opusculum istud, qualitercunque absolutum, Viris aliquot Poetices pariter, ac Medicinae peritis ostendendum curavi; cumque illi nihil in eo magnoperè reprehenderent, alii verò edendum putarent, illud ego in publicum prodire passus sum. Adjunxi praeterea quaecunque mihi, aut puero olim, aut ju­veni exciderant, quae quidem reperire potui; pleraque ante sparsim edita, reliqua nunc de lacerâ papyro descripta sunt; neque aliâ sanè de causà, nisi ut in mediocrem fasciculum ex­crescerent. In his nonnulla sunt quorum argumentum à Poe­tarum genio quàm maximè abhorrere videatur. Sed mos est apud Cantabrigienses, ut quicunque aliquâ de re in Comitiis disputaturi sunt, de eâ amicorum aliquis carmine quasi prae­ludat. Hinc quaedam ad Medicinam, & Jurisprudentiam spectantia reperies; iis autem caeterisque, quae nunc damus, si pro humanitate tuâ veniam concesseris; indigneris quantum voles, neque haec solùm, sed & mea omnia iratissimis Gram­maticis relegenda tradas; imò mihi graviùs etiam quàm nunc succenseant Musae, Gratiaeque omnes, si unquam posthac, vel tribus versiculis, aut ipsi, aut tibi molestus fuero. Vale.

ERRATA.

PAg. 11. lin. 28. Quod, leg. Quid. Pag. 16. lin. 17. Num, leg. Nam. P. 18. lin. 25. Sithera, leg. Cithara..

CARMEN DE SANGUINIS CIRCUITU, A GVLIELMO HARVAEO ANGLO, Primum Invento.

MUsa mihi, causas memora, quo ferveat igne
Sanguis, quam rapido exundans torrente feratur;
Quid venam repleat; cur tensa arteria pulsu
Perpetuo micet, alternis residensque tumensque;
Quidque intermisso praecordia verberet ictu.
Non haec, docta licet, veterum cognoverat aetas;
Non haec Phillyrides Chiron, non ipse Machaon
Non Amythaonides; non haec pulcherrima vidit,
Quamvis discissis cuncta indagaret in extis,
Abderitani cultor celeberrimus horti:
Nec tu, magne Senex, Coâ qui missus ab urbe,
Ut male suspectos tua pelleret herba furores,
Risisti meritò insani deliria vulgi.
[Page 2] Nec solers Phrygiis ortus Galenis in agris,
Quem cognata diu mirata est Roma medentem,
Grataque posteritas omni venerabitur aevo:
Nec Caesalpinus; nec tu, praeclare Soavi,
Olim Phaebaeas inter notissime turbas,
Qua Padus irriguos foecundat gurgite campos,
Quaque Antenoreas Neptunus protegit arces,
Et circumfusis tutas amplectitur undis:
Sed, quem felici laetata Britannia partu
Edidit, Harvaeus, notum per secula nomen,
Harvaeus monstrator erat, primusque latentes
Expediit causas, priscisque incognita seclis
Eruit è tenebris, piceamque abscedere nubem
Jussit, & obscuris accendit lumina rebus.
Hic etenim varios expendit sedulus usus
Membrorum, mentisque aciem per singula mittit
Sollicitus, sectisque animantibus inspicit omnes
Morborum tacitus sedes; secumque requirit
Unde trahant lentae renovata incendia Febres;
Et quo fonte, quibusque exundet fluctibus Hydrops;
Quid maciem inducat; quid iniquo pondere Splenem
Attolat; quae vis faciat lapidescere Renes:
Has ille atque alias moriendi mille figuras,
Vestigatque animo, mortisque pericula longè
Summovet, & medicas Parcis instantibus artes
Opponit prudens, atque omnia mente volutat;
Nec putat in membris vitalem haerere liquorem,
Tardaque per longos protendere stagna canales,
Sed ruere, & celeri circum vertigine ferri.
Convocat interea lectos in tecta sodales,
Queis praeclarae artes, & sacra Epidauria cordi:
Atque, ait, experiar mihi quae comperta videntur;
[Page 3] Sintne satis perspecta, & certis cognita signis;
An vanae tantum species, & amabilis error
Me noscendi avidum falsâ sub imagine ludat.
Arreptumque Canem obtortâ cervice prehensum
Tollit, & in mensâ resupinum ponit; at ille
Arrectis horret villis, & brachia morsu
Appetit, & magnis ululatibus omnia complet;
Et pedibus pugnat. Sed nulli obsistere fatis
Fas est. Harvaeus validis complexibus urget;
Atque infelicem, & luctantem plurima frustra,
Per mediam extendit tabulam; tum fune reductos
Innectitque pedes, & vincla tenacia stringit.
Cumque ita porrectus metuens, pavitansque jaceret
Ille miser, trepidans artus, & pectus anhelum;
Tum placidè aspiciens vinctum, sic ore profatur.
Non me, inquit, feritas animi, non dira libido
Crudelem facit, aut saevi inclementia cordis:
Sed mihi mente imâ, totisque recepta medullis
Laudis sacra fames nolentem talia cogit
Moliri, & lenes abigit de pectore sensus.
Fert animus caecas naturae aperire latebras;
Occultas olim rerum perquirere causas;
Captivumque diù vinclis exolvere verum.
Certum est magna sequi, & tectas, penitusque remotas
Explorare vias; quo flumine sanguis agatur,
Quo duce liventem inficiat nova purpura venam.
Tu, quanquam infandos miser experiare dolores,
Immeritamque feras paenam, solamen habeto
Mortis, quod fato non sis jugulatus iniquo;
Quòd neque disruptus rabiosi dente Molossi
Occideris, nec te consumat pigra senectus.
Nam neque, per fossas, foedamque ignobilis ulvam
[Page 4] Projiciere Canis, nec tabo membra liquescent;
Nec tu nocturnis raptus laniabere monstris,
Nec putrescentes corvus populabitur artus.
Sed si (quod fore confido) mihi docta Minerva
Riserit indulgens, votisque vocatus Apollo
Annuerit caeptis, nunquam tua fama peribit;
Sed quacunque mei pertinget gloria facti,
Tu quoque notus eris, totoque legeris in Orbe
Clarus, & aeternum vives moriture Lycisca.
Talia narrabat surdo, dextraque coruscos
Cultellos effert, gladiisque micantibus instat.
Ut verò vulnus sensit fera, corpore toto
Contorquet sese, & fremitu gravis intonat acri;
Et simul infrendit nudatos spumea rictus,
Dente, oculoque minax frustra; tremor ilia pulsat;
Exercetque ferox vanam sine viribus iram.
Namque illum summo conantem insurgere nisu
Intorti cohibent nodi, clavique trabales.
At Senior nullo turbatus murmure pergit,
Et rigidos enses, & inexorabile ferrum
Perque leves tunicas, perque ultima viscera ducit;
Intentusque operi extremi penetralia Ventris
Pandit, & incisas properans divellere carnes,
Illas hinc atque hinc manibus detrudit; & inde
Introrsum adnutans fumantia conspicit exta.
Hîc Jecur immensum vasto se pondere jactat,
Et tumet, & Tyrium vincit splendore venenum;
Sic pulchrùm nitet, & nativo fulgurat Ostro.
Haec domus, ut fama est, tenerorum tristis Amorum;
Hinc procul intentans saevus sua tela Cupido,
Mollia languenti succendit pectora flammâ.
Sive hîc vi magnâ, & multo percocta calore,
[Page 5] Immutata novum sumunt alimenta ruborem:
Seu potiùs nimio sanguis flagrantior aestu,
Hîc faecem nocuam, atque acri flavedine Bilem
Exuit ardentem, & latices deponit amaros.
Quod superest oleo, & molli pinguedine lentum
Et servat longos, faciles & concipit ignes.
Hinc autem contra, & diversâ in sede recumbit
Splen, & mole minor, facieque obscurus, & usu.
Hunc levibus perhibent Pulmonem agitare cachinnis;
Aut succum austerum, atque humores colligit atros;
Aut escam subigit, stomachoque infundit acetum.
In medio jacet ingluvies, barathrumque macelli
Ventriculus, magni protensus imagine sacci.
Huic appensa olidas circumstringentia faeces,
Intestina haerent, variosque inducta per orbes,
Multiplici gyro sinuosa volumina torquent.
Haec membrana levis nexu complectitur arcto;
Perque illam niveas cernit prorepere fibras,
Quas primus doctâ detexit Asellius arte;
Lactiferasque vocat lactis de nomine venas.
Pancreas, & Renes, plura & miracula rerum
Transilit, aut strictim, & festino lumine lustrat;
Alta petit, vitaeque arces invisere gestit.
Stat supra expansum famâ memorabile Septum,
Altera carnoso pars est circundata limbo,
Altera Pergameas imitatur lucida pelles;
Et per transversas aequo libramine costas
Tenditur, atque imas superis discriminat oris.
Incipit hinc primum hirsutus se attollere Thorax,
Molliter inflexus curvatae more carinae.
Hunc natura parens, venturi praescia, firmo
Costarum vallo, & solido muniverat osse.
[Page 6] Hîc etenim assiduo motu praecordia Pulmo
Ventilat, inque vices hauritque, & rejicit auras.
Hîc Cor quod reliquis voluit praecellere membris
Ipse Pater, medium sublimi in sede locavit.
Sed neque summus honos, neque propugnacula prosunt;
Ille cruentatas mergens in pectora palmas,
Omnia crudeli properat discindere ferro;
Irrumpitque aditus, laxataque claustra revellit.
Tum verò occultae sedes, vitaeque recessus
Ostendunt sese, & Cordis domus alta patescit.
Ipsum autem tenero affultum Pulmone superbum,
Interiore cubat tecto, & penetralibus imis;
Vitalesque omni diffundit corpore succos.
Nunc penitus totâ intentis compagine nervis
Tollitur, & stricto tumidum mucrone minatur,
Intentatque ictus; nunc fibris mollè solutis
Decidit, & subitò flaccescens languida circum
Demittit latera, & cono procurrit acuto.
Nec mora, nec requies; rapido sese ocyus Euro
Colligit, & motus servat, repetitque priores:
Atque iterum assurgens solidum densatur in orbem;
Atque iterum in longum pendentia fila remittit.
Nam Natura sagax pariter nobisque ferisque
Mirâ arte in geminas divisit Corda Cavernas;
Quae modo turgentes ingesto rore tumescunt,
Et mox emisso subsidunt sanguine. Nempe
Nil stabile, immotumque datum est mortalibus aegris;
Nec sine continuo ducenda est vita labore;
Exoptata quies mors est. Cor mobile pulsu
Perpetuo quatitur, trepidatque: ex Corde superno
Quatuor enatae procurrunt ordine Venae,
Hinc binae, atque illinc; facies non omnibus una,
[Page 7] Non idem est habitus. Pars crasso tegmine tuta
Albet, & inclusos occultat cauta liquores.
Pars tenues tunicas, pellesque induta nitentes,
Purpureum ostentat laticem, livensque fatetur
Internos minio nativo ardescere tractus.
Illas spiritibusque tumens, & turgidus inflat,
Has leni placidus percurrit flumine sanguis.
Verùm Corde omnes, & eodem fonte coortae,
Grandescunt primùm, & fluvio majore feruntur;
Post autem angustos subitò tenuantur in amnes,
Inque canaliculos aliosque aliosque tributae,
Decrescunt sensim; filisque extensa minutis
Exta per, & carnes, atque omnia membra vagantur,
Vivificum cunctis afflantes artubus ignem.
Haec aliis olim satis explorata relinquit.
Ast ipsum interea cupidum nova cura fatigat;
Quis Cordis molem exagitet labor, unde calentes
Accipiat succos, & quas extrudat in oras;
Quo fluat exundans per aperta foramina Sanguis,
Sanguis qui inducto venarum tegmine clausus,
Ambiguos trahit anfractus, & fallit eundo.
Sic ubi lentus Arar tacito per pinguia repit
Culta gradu, lenique pererrat pascua rivo,
Incertum est partes has, an labatur in illas:
Cum verò injectas accepit gurgite moles,
Et trabibus fraenantur aquae, vehementior exit,
Mutatusque fremit, superatoque aggere spumans
Saevit, & in Rhodanum violentas concitat undas.
Ergo placet tepidos amnes, cursumque ruentis
Sanguinis obstruere, & nodo constringere Venas.
Sunt geminae ante alias insignes mole, modoque;
Illam jure Cavam vocitat Romana juventus,
[Page 8] Hanc olim Graii dixerunt nomine Aortam.
Contiguis pariter labuntur fluctibus ambae,
Et socios ambae spargunt per corpora ramos.
Hanc Harvaeus, & hanc oculisque animoque remensus;
Forte Cavam primò tenui complexus habenâ,
Amplum intercludit filo cohibente canalem,
Obsepitque vias. Atque hîc, mirabile visu!
Qui propior Cordi sanguis dilabitur ultrò
Cordis in Auriculam, depletaque sanguine Vena
Concidit, & vacuas jungit sine flumine ripas.
Qui verò excelsâ Vitae distabat ab arce
Longiùs, astricto praeclusus stamine, caeptum
Sistit iter, magnoque attollit Vasa tumore:
Distentas tunicas, & claustra obstantia pulsat,
Implicitos nequicquam ardens perrumpere nexus.
Postquam haec Harvaeus solerti mente notârat,
Ipse manu nodos, & vincula linea solvit.
Tum subitò emissus per mota repagula sanguis,
In patulas Cordis cellas, & tecta refertur.
Haec ubi visa seni, multumque expensa sagaci;
Arripit ingentem, vincloque innectit Aortam.
Omnia nunc diversa videt, nunc altera surgit
Naturae facies. Nam quà longissima Vena
Perplexos ultra nodos porrecta jacebat,
Mollior elapso flaccescit sanguine; sed quà
Interiùs spectat, Cordi conjuncta sinistro,
Dura riget, succoque superveniente tumescit.
Allabensque liquor, spatiis conclusus iniquis,
Aestuat introrsum, vitalemque ampliat orbem,
Et propè disrupti intendit retinacula Cordis.
His etiam rite expensis, simul omnia circum
Laxat vincla Senex; magno simul impete sanguis
[Page 9] Emicat, & prono decurrit concitus amne:
Corque vices peragit, renovatque arteria pulsum,
Quantum efferre valent moribundi languida membra.
Harvaeus, qui cuncta animo securus obibat,
Constitit attonito similis, paulumque moratus,
His tandem charos dictis affatur amicos.
Vos quibus alma salus curae est, qui sacra medentûm
Pocula miscetis; quorumque potentibus herbis
Fata retardantur, miserumque extenditur aevum;
Accipite haec animis, memoresque recondite vestris;
Et veras demum vitae cognoscite causas.
Dissimiles Venae varios formantur in usus;
Hae primùm acceptos pleno de Corde liquores
Carnibus instillant, & toto corpore miscent;
Regressos illae in Cordis penetrale refundunt.
Principiò sanguis fonte eluctatus ab uno,
Conjungit vires, & magno flumine fertur;
Post autem in rivos scindit sese usque minores.
Tunc iter obscurum ingrediens, caecosque meatus,
Exiles Venarum apices, & parvula lentus
Vasa subit majora petens; & semper eundo
Auctior, immensus redit in praecordia torrens.
Nam velut irrigui fontes, fluviique minores
In Thamesin leni deducunt murmure lymphas;
Ille novo fluctu, & lato spatiosior alveo,
Crescentes undas sinuoso in Nerea tractu
Promovet, ingentique impellit flumine Pontum.
Haud aliter summo rediens è corpore sanguis:
In tenues primùm Venas, parvosque canales
Insinuat sese; subito majora redundans
Vasa petit; tandem collectos undique rivos
Inque Cavam cogit, ripisque coercet eisdem.
[Page 10] Illa gravis tumet, & refluo distenta liquore
Partem oneris ponit, Cordisque eructat in oras.
Quod simulac sensit venientis pondera succi,
Tenditur, & rigidum, & massâ majore gravatum
Omnibus insurgit fibris, multaque potens vi
Sanguineum amplexans laticem constringit; at ille
Quà data porta ruit: Pulmonem protinus omnem
Proluit, & tetrum exhalans de pectore fumum,
Aetheriâ nimium fervorem decutit aurâ;
Atque inspirato vitales aere flammas
Suscitat, & raptim caelesti accenditur igne.
Tum nitor effaeto redit, & nova gloria succo.
Jamque sinum Cordis laevum fulgentior intrat;
Atque inde in vastam magnâ vi pulsus Aortam
Prosilit, illa ictu distenditur, & simul omnes
Expansi toto subsultant corpore rami.
Sanguinis hoc iter est, atque haec via regia vitae:
Perpetuis agitur gyris membra omnia circum;
Atque iterum in Venas, iterumque in Corda recurrit;
Itque, reditque viam, celerique reciprocus aestu,
In sua conversus vestigia volvitur amnis,
Atque indefessum peragit circumfluus orbem.
Hunc motum, hos cursus innexa, solutaque Vena
Monstrat, & extantes diversâ in parte tumores.
Non etenim instabili fertur pede mobilis humor;
Ut levis Euripus dubiâ revolubilis undâ:
Sed certis semper gradibus pergitque, reditque.
Nam qui perluto veniunt è corpore succi,
Promptior his in Cor lapsus, via tuta patescit:
Sed refluis validum opposuit Natura Tridentem,
Et ternâ clausas munivit cuspide portas.
Quique è compresso pelluntur Corde liquores,
[Page 11] Exitus his facilis datur, at remeantibus obstant
Claustra, & Lunatae stantes in limine Valvae.
Verum haec ipse equidem modicis conclusa libellis
Expediam; atque alias rationes insuper addam;
Cur Medicus leni constringens brachia nexu,
Cum gravis accensas populatur flamma medullas,
Inferiùs Venam secet, & quà proxima Carpo est:
Quid faciat nodos varicoso in poplite; quidque
Sanguinis impediat subitum per prona relapsum;
Pluraque purpurei laticis monstantia cursus.
Tum genitale arvum, & vitae primordia pandam;
Ut genus humanum, pecudesque, & caerula monstra,
Cuncta ovo exorta, & Puncto saliente creata.
Nec nostram effugient, quantumvis parvula, curam,
Quae miranda magis, subtili texuit arte
Natura, & primum adductis prorepere fibris
Jussit, mox pictis volitare per aera pennis.
Forsitan haec etiam, non multum ingrata, docebo;
Ni mea crudelis compilet scrinia miles.
Nam mihi nescio quid laevi mens aegra minatur;
Arma procul video, & fulgentes aere catervas.
Quae rabies animi, quae tanta insania Cives
Perculit ingratos; atque in sera praelia raptat
Felices nimium, Carolo regnante, Britannos?
Hei mihi! quas clades, & quos inimica tumultus
Fata parant? cerno stagnantes sanguine campos;
Cognatasque acies alternâ caede rubentes.
Quod sibi vult Styge prorepens Consessus ab imâ;
Diraque regali perfusa cruore bipennis?
Ante precor mors atra graves mihi condat ocellos,
Quam videam illius casus, lacrymasque diei.
Eheu! quam variis jactabitur Anglia fatis!
[Page 12] Principiò in miseram immanis dominabitur Hydra:
Sed ferus obscaenum Serpens caput exerit Orco,
Terrificos spargens oculis flammantibus ignes,
Oraque sanguineis turpatus lurida guttis;
Inque ipsam ruit ille Hydram; & de sede supremâ
Dejicit, & rursus tenebrosa in Tartara mittit.
Mox aliam ipse Hydram nocte, & pallentibus umbris
Evocat; hanc subito, nec opino vulnere mactat;
Atque indignatus Stygias detrudit ad undas,
Sibila tentantem frustrà, & capita aegra plicantem.
Tum spoliis Divûm solioque superbit eburno:
Et tria squamigero Sceptra impius arripit ore.
Jamque novo laetus regno, rebusque secundis
Exultat, vacuaque furens bacchatur in Aulâ▪
Cogitur hic etiam infernas transnare paludes.
Tum latebras tristes, atque horrida tecta relinquens,
Erepit gracilisque, pigerque, & frigidus Anguis;
Sed solo armorum sonitu tremefactus inani,
In deserta fugit, caecoque reconditur antro.
Extemplò faedis horrescunt omnia Monstris;
Qualia nec vastis sitiens alit Africa campis,
Nec varius salso pascit sub gurgite Proteus.
Harpyiasque, Hydrasque truces, verasque Chimaeras,
Ignotasque olim species faecunda ministrant
Tartara, nocte atrâ, & densâ caligine tectas;
Luctantes secum, atque in mutua tela ruentes.
O Pater! O Fessis tandem succurre Britannis!
Et tot pressa malis, tantisque attrita ruinis
Anglia duret adhuc; atque omni functa periclo,
Excelsum nitidis iterum caput inserat Astris.
Nescio quis gelidâ insolitus mihi fulgor ab Arcto
Exoritur, dubioque illustrat lumine terras.
[Page 13] Rarescunt tenebrae, victaeque Aquilone sereno
Diffugiunt nubes; latum Sol igneus orbem
Attollit, totoque abscedunt aethere nimbi.
Monstra novis radiis, subitaque exterrita luce
Horrendas sedes, & Tartara nota revisunt;
Praecipitique fugâ in patrium referuntur Avernum.
Fortunata Dies! quibus exornare triumphis!
Quos miseris tandem plausus! quae gaudia portas!
Delitiae Angliacae gentis, Regumque propago
Carolus alter adest, sceptrisque potitur avitis.
Stant gemini circum Fratres; Ille aureus alter
Gratanti ingreditur similis; tristissima nubes
Alterius caput obscurâ ferrugine cingit.
Regale ambo latus stipant: Hic pergit in Urbem
Clamores inter laetos, & vota suorum.
Hunc sequitur Pax alma, & pleno Copia cornu,
Et pietas, & prisca fides, & gloria rerum.
Quae neglecta diù, pedibusque obtrita jacebat
Relligio, antiquum sumit rediviva nitorem,
Caelestique iterum affulget placidissima vultu.
Quid non efficiat tanti praesentia Regis?
Illius auspiciis doctorum illustre Virorum
Concilium accitur; totoque ex Orbe frequentes
Conveniunt, iisdem succensi pectora curis.
Quisque suum pulchrâ caput obvincire coronâ
Ardet, & audaci palmam decerpere dextrâ.
Namque animum exacuit savor; & sub Principe crescit
Laudis amor, studiisque accenditur aemula virtus.
Neve inimicitiae tali in certamine. Sed quis?
Ille quis est claro Divorum sanguine cretus,
Quem scriptis, factisque, admirandisque repertis
Insignem, nobis mittit glacialis Ierne?
[Page 14] O quanta! & quae turba Virum comitatur euntem!
Cumque ipso parili gestit procedere gressu:
Omnes ingenio praestantes, artibus omnes.
Non tot Cumaeo folia abripiuntur ab antro;
Atque abrepta levi volitant ludibria vento:
Non tot Cecropiae, depastis floribus Hyblae,
Autumno glomerantur apes, cum rauca resultant
Aera, & caeruleus resonat tinnitibus aether.
Neve illi tenues, dubiaque ab origine Formas,
Argutasque secant nugas; sed pondera rerum
Solliciti tractant, verique cupidine tacti
Singula pertentant; certatim nobile semper
Fervet opus, magnoque evolvunt cuncta labore.
Quicquid in immensi jactatur limite Mundi;
Quicquid Pontus habet, quicquid spirabilis aër;
Quicquid Terra parens summove in cortice gestat,
Aut imis occultat inexplorata cavernis;
Nil illi praeclusum, intentatumve relinquunt;
Omnia rimantur. Felici indagine multa
Inveniunt; aliisque investigata refingunt
In melius. Quaecunque olim ter Maximus Hermes
Tentavit, quoties caluit Memphitica fornax;
Quaeque Syracusio descripta in pulvere Vati,
Barbarus immiti abrupit Problemata ferro;
Quaeque ignarus adhuc causarum, viscera vidit,
Dum frustra inversis extis inhiabat Aruspex,
Venturam exquirens sortem, mentemque Deorum:
Illi quotidiè versant, animoque manuque
Omnia Scrutantes; illis Natura reclusas
Pandit opes, neque se nebulis obscura recondit.
Illi concretas moles, & corpora dura
Igne domant, subitoque sua in primordia solvunt.
[Page 15] Et Lunae, Solisque viam, & labentia coelo
Sidera describunt radio, & quibus Orbibus errent
Terribili horrendùm rutilantes crine Cometae.
Serpentes atros, Pisces, genus omne Ferarum
Arte secant summâ, & spirantia membra revolvunt;
Fibrillas omnes, & vasa minutula quaerunt.
Atque illis nostrum si fors superare laborem
Contigerit, mihi jucundum est, & amabile vinci.
Conscia mens recti sibi gaudet; splendida nunquam
Facta premit, minimumque alienis invidet ausis.
Hos fama ad superos fulgentibus evehat alis;
Nos quoque posteritas aliquo signabit honore,
Qui primi Cordis certâ rate findimus aequor,
Ignotosque olim vitae tranavimus amnes.
Talia fatidico Senior de pectore fundit.
Interea diris Animal cruciatibus aegrum,
Immanes patitur secto Thorace dolores.
Cor tamen ad solitum accingit sese usque laborem,
Et validis primùm, & crebris micat ictibus; at mox
Segniùs, & raro respondet verbere; Pulsu
Ancipiti tremit, atque incertâ fluctuat undâ;
Tum fatis victum cadit, immotumque quiescit.
Ferreus abscondit morientia lumina somnus,
Horrentesque rigent artus, calor ossa relinquit.
Harveides animo pervolvens cuncta, Canemque
Exanimem spectans; Quo te, inquit, fata tulerunt?
O mihi si raptum in lucem revocare liceret,
Et fugientem animam gelidis infundere membris!
Sed prohibent Parcae, & nullo jam carmine Manes
Flectendi: vel si tantum medicamina possent;
At me irae superûm terrent, & Apolline natus
Fulmineo extinctus jactu. Quid nunc tibi tandem
[Page 16] Pro merito egregio, & vitae pro munere reddam?
Nec tu defunctus planctu laetabere inani;
Nec tua solabor pretioso fata sepulchro,
Ista levem Culicem vano splendore coronent,
Quem brevis ingrati pastoris sustulit ira;
Formicamve vagam, quam incautam succina gutta
Implicuit, pinguique revinctam rore peremit.
Major honos tibi debetur, tibi gloria major.
Namque tui generis Procyon, & Sirius ardens,
Inque domos Superûm, & stellantia tecta recepti:
Quin tu etiam aetherias conscendas tertius arces.
Tu quoque caelestes inter numerabere flammas;
Sublimique procul radians fulgebis in Axe.
Neve Canis vestro in caelis formosior Astro
Ullus erit, non qui rabioso sidere tostos
Urit agros, non qui Leporis vestigia latrat.
Num neque lethalem in terras jaculaberis ignem.
Inducens hominum generi morbosque, famemque;
Nec sata, nec pecudes insano fervidus aestu
Extingues: sed laeta tuo, & flaventia culta,
Atque salutiferas herbarum lumine vires
Augebis, floresque in prata virentia sparges.
Ignibus innocuis, & amicâ lampade mundum
Lustrabis, medicasque, haud nunc inglorius, artes
Aeternâ, placidaque nitens moderabere flammâ.
Haec ubi dicta; omnes, sua quisque in tecta, recedunt,
Harvaei famam, ac laudes super astra ferentes.

Miscellanea.

CARMEN Quod recitatum est in Schola Wintoniensi cum post tres sep­timanas instarent solennes Di­scipulorum Feriae. 1652.

JAM Sol Eoos à tergo liquerat Indos,
Et medium peragebat iter; cùm forte sub umbrâ
Sepositis recubans curis, clamoribus altos
Complebam montes, & inani carmine valles.
Nec querulae volucres, nec Ver, nec Thessala Tempe,
Nec liquidi fontes, nec odorae gratia Florae,
Nec nobis ventura dies, nec roscida prata
Jam cantanda mihi; nec enim mea labra perennes
Hauserunt unquam latices; ignoscite Sylvae,
Et date jam fesso veniam; sunt altera vobis
Carmina sunt Vates alii, mea fistula vestras
Deficit in laudes; at quae me sors regat edam.
[Page 18] Septima cessit hyems, & septima vertitur aestas,
Ex quo me Genitor teneris huc misit ab annis;
Tempore jam ex illo tantum Parnassia saxa,
Pegaseasque Deas, & Phoebi numen adoro
Anxius; & nondum sperati culmina Pindi
Visa mihi, at cunctos incassum impendo labores,
Vanaque sollicitae perierunt acta Diei.
Cum verò ardentes submersit in aequore currus,
Composuitque diem Phoebus, requiemque reposco
Defessus; tetricae fervent per tempora curae,
Et mentem eripiunt; & vixdum prima soporis
Munera concipio, subitò cum clangor ad aures
Pervenit, & dulces jubet evanescere somnos.
Nempè hoc assiduè; nec spes, nec meta laborum;
Nulla dies sudore caret, nec gaudia pergunt,
Nec dilecta quies; tantùm noctuque diuque
Pallidus incumbo chartis, & verso libellos:
Hic nobis mos est, miseris haec vita Poetis.
Talia desertâ nequicquàm in sede querebar.
Ecce! autem intereà propero moestissima gressu
Ipsa Thalia venit, tristisque in devia tendit,
Hei mihi! qualis erat passis per colla capillis!
Et laniata comas, & saucia pectora planctu;
Pullaque funestos vestis protexerat artus;
Et Cithera ex humero gradienti appensa sonabat.
Vix benè cognôram gemitu cum talia reddit.
Venit summa dies, & lamentabile satum
Aoniae; sordent Musae, Parnassia sordent
Limina; calcatis Laurus conjuncta Myricis
Usta jacet, mediisque iterum superinnatat undis
Delos, & exagitur ventis; exaruit humor
Castalius nisi jam lacrymae, fletusque sororum
[Page 19] In fontes abiére novos. Jam Delphica liquit
Templa, sacrasque domos, & nota oracula spernit
Phoebus, & ipsa suas Tritonia despicit arces.
Saepè malum hoc nobis, memini, dirissima Cornix
Dixerat, & Stygiae lugubri carmine Stryges.
Per noctem auditae voces horrore replebant
Montem omnem, & mediis visae in peneralibus umbrae.
Vidimus & Citharas nullo tangente moveri;
Infandum dictu monstrum! ter conscia fati
Contremuit Cortyna, & ter vox maestu recessu
Venit ab interno; terque imo mugiit antro.
Sed mens laeva fuit, nec quid portenta monerent
Novimus, at demum expertae nunc omnia scimus:
Nunc miserae in cunctas terrarum trudimur oras.
O utinam subito terra absorberet hiatu
Infelicem animam! quid longae taedia vitae
Demoror? Aetnaeos jaculetur Jupiter ignes
In caput hoc, pectusque meum. Quid saeva Deorum
Numina compello? mea sunt quae postulo Divos.
Dixit; & in densis ubi me conspexerat umbris
Moerentem, & dirum sub pectore vulnus habentem:
Te laeti casus, inquit, melioraque nostris
Fata manent; tristes abeant de corde dolores,
Et frontem fugiant nubes; tibi prospera cedent
Omnia, nec tardo venient tua gaudia gressu.
Ter septem Hesperio tingent se gurgite Soles,
Et totidem Eoo surgent de gurgite Soles;
Tum certò ventura tibi quae pendulus optas.
Tum positis liber studiis, curisque solutus,
Indulgensque animo tunicati gaudia ruris
Percipies, & laeta procul florere videbis
Pascua; tum celsos inter discurrere montes
[Page 20] Fas erit, & latos Canibus circundare saltus.
Aut etenim Damam, aut grandi clamore fugacem
Terrebis Leporem, aut adiges in retia Vulpem.
Aut rivos propter placidos, & amoena fluenta
Pisciculos unco suspendes callidus hamo.
Aut tibi frondosâ captanti frigus opacum
Sub Platano, viridique sedenti in margine ripae,
Calculus in nitidâ numerabitur aureus undâ.
Aut tu floriferi projectus gramine campi,
Passibus ambiguis tonsos errare per agros
Lanigerosque greges, armentaque bucula cernes.
Interdum & molli cum tu prostratus in herbâ
Sole sub ardenti lassus, sitiensque jacebis,
Tum subitò blandus componet lumina somnus,
Atque improvisus tibi jam defessa resolvet
Membra sopor, placidamque dabit per corda quietem.
Haec tibi cum faciles concedunt otia Divi,
Si nostri meminisse placet, non grandia bella,
Horriferasque tubas, non Arma, Virumque sonabis;
Sed tenues ori, gracilesque aptabis avenas;
Pastorumque ignes, duraeque Amaryllidis iras,
Et ruri ereptum flebit tua fistula Daphnin:
Daphnin, qui nuper sylvarum gloria latè
Per populos sua jura dabat, Siculosque volentes
Mitibus imperiis, & amicâ lege regebat.
Non illo melior quisquam, nec amantior aequi:
Ille & Pana frequens precibusque & Thure colebat▪
Et Themidi excelsas aras, & templa locabat;
Et pariter Musas, calamosque sovebat agrestes.
Florebant colles, & pinguia prata virebant;
Implebantque auras teneris balatibus Agni,
Laetaque securae tondebant arva capellae;
[Page 21] Et lupus à stabulis, & ovilibus abfuit Ursus.
Sensit, & invidit belli furialis Enyo,
Immisitque novos pacatis gentibus ignes,
Et plebem incendit studiis, & cuncta tumultu
Miscuit, & longam rupit discordia Pacem.
Non decor arboribus, non sylvis prisca manebat
Gloria; non pecudes ad pabula nota ruebant;
Non Tellus imbre assiduo, sed caede madebat
Infelix, & strage virûm; passimque per agros
Corpora Pastorumque, oviumque aggesta jacebant.
Atque olim liquidus, visuque argenteus amnis
In mare purpureas urgebat decolor undas;
Omnia squallebant, faedoque horrore rigebant.
At populus rabie, furiisque accensus iniquis
Saevit adhuc animis. Quae tanta insania Cives
Perversos agitat? quae mentem afflavit Erinnys?
Et sacra, atque aras, temerataque jura queruntur;
Atque infanda pati discunt; causamque malorum
Daphnin clamabant, ingrato murmure Daphnin
Ad poenam fictâ pro Libertate vocabant.
Atque illum durâ comprensum compede stringunt;
Illum ah! crudeles miserando vulnere mactant,
Et sacrum pulchrâ caput à cervice revellunt.
Illum Pastores suspiravere cadentem;
Illum & pugnantem Nymphae, & flevere jacentem;
Illum & tu, si forte vacat, plorabis ademptum;
Et tumulum slore, & Cytiso consperge virenti.
Non ut nunc maerens serulaque metuque coactus
Invitos aegro extundes de pectore versus;
Sed faciles Elegos, injussaque carmina fundes,
Nullius horrescens vultus, irasque Magistri.
At cum te votis multùm exoptata revisit
[Page 22] Aurea libertas, casus ne despice nostros
Me cape fortunae comitem, sociamque viarum;
Ipsa libens ducam, & patrio te in limine sistam.
Talia dum memorat, celeri per devia cursu
Fugit, & errantem contermina sylva recepit
Ex oculis; sed quae mihi vaticinata canebat
Componunt animum, & gratâ spe pectora mulcent.

IN FAEDUS INTER ANGLOS, ET Confaederatas Belgii Provincias Pactum. 1653.

CAeperat immanis saevire per aequora Mavors,
Et bella in nostro detonuere freto.
Haec ut ab informi Triton conspexerat antro,
Fundit ad aequoreum talia dicta Jovem:
Huccine vesani progressa licentia ferri?
En! etiam in vestris Mars dominatur aquis!
Et tibi praereptum pateris, Pater optime, regnum:
Quo tandem credis res tibi stare loco?
Saepe ego cum placidam caperem sub rupe quietem,
Territus horrifico saepe fragore fui.
[Page 24] Mirabar pulchro tam crebra tonitrua coelo;
Mirabar toties emicuisse polum.
Ast ubi cognôram, risi Cyclopea tela,
Discat & hinc, dixi, Jupiter esse Tonans.
Nam saepè innocuae vibrantur ab aethere flammae
Nec rarò fatuum fulmen ab axe venit:
Hic nunquam raucum casso cadit impete telum,
Cum vomit ardentes ferrea canna globos.
En! ubi mutatas fusus cruor inficit undas!
Vix credo Eoum sic rubuisse vadum.
En! ubi truncatos piscis depascitur artus!
Propugnatores en! vorat ille suos!
Aspice quà laceras absorbuit unda carinas:
O! subitò, Genitor, quam potes affer opem.
Quòd si nec precibus, nostro neque tangere voto;
Aspice qui populi tam fera bella gerant.
Illinc stat validâ stipata Britannia classe;
Hinc trahit innumeras Belgia torva rates.
Utraque complexu tellus latet abdita vestro;
Illa tibi multum debet, & illa tibi.
Hae precor ut stabili socientur foedere gentes,
Et vetus abruptâ lite resurgat amor.
Dixerat: & tumidâ exardens Pater aequoris irâ,
Quid tibi cum nostris, Marspiter, inquit, aquis?
Extemplò tortum posuit Bellona flagellum,
Marsque cruentatos lentiùs egit equos.
Tum quoque Neptunus ridens, non praetia rursus,
Non bella in nostris finibus, inquit, erunt.
Hinc est quòd positis subitò mitescimus armis,
Hinc cingit nostras mollis oliva comas.
Quid me quae fuerit belli fortuna rogatis?
In pace hâc, de quo quisque triumphet, habet.
PROV. xxi. 17.‘Qui amat vinum, & unguentum, non erit dives.’

Ad PONTICUM.

STulte, inter violas recubans, & amoena Rosarum,
Atque hederâ vinctus nocte, dieque bibis:
Et bibis, & blandi non sentis damna veneni:
Res tibi cum poto diffluit ipsa mero.
Assyrium tibi dives Onyx diffundit Amomum,
Et semper Nardum, Cinnama semper oles:
Tali fortassis nares capiuntur odore;
At non est lucri, Pontice, talis odor.

IN OBITUM G. C. S. T. B. Coll. D. Joan. Cantab. Soc.

ERgo jaces; nec te lacrymae, nec vota tuorum,
Nec medicae poterant te retinere manus.
Sed neque te rapuit fatum, neque torrida febris
Pectora continuâ pressit anhela siti.
Non ita festino venit mors improba gressu,
Non tela in pectus torsit acuta tuum;
Sed fluidum lentâ Pulmonem tabe peredit;
Cordaque vicinâ laesit iniqua lue.
Quae reliquos armis, & aperto Marte trucidat,
Callidior facta, est insidiata tibi;
Quaeque alios simul, & perfecto funere tollit,
Te quasi partitim Parca perire jubet.
Nam dum tot libros, & tanta volumina versas,
Dum Latiis Graias sedulus addis opes;
Dum legis, & relegis, totoque Oriente requiris
Verbula retrogrado currere docta pede;
Irrepens incauta subit praecordia tussis,
Tussis in hospitium non benè grata suum.
Hinc tibi prima mali radix, hinc mortis origo,
Hinc maesto madidas tingimus imbre genas.
Nam tibi dum tetrae bibitur fuligo lucernae,
Credo ad funeream te vigilâsse facem.
Ergo hunc dirus amor Musarum, hunc cura peremit,
Hic nimiâ victus sedulitate jacet.
Quid mirum insomnes qui tot traduxerat horas,
Si benè jam multos dormiat ille dies?

Dantur Pharmaca humores Elective moventia.

HEi mihi! quàm vario torquentur viscera morsu!
Heu! quam dissimiles morbi mihi corda fatigant!
Heu! quibus insidiis pereo, quàm dispare fato!
Huc Pituita ruens praelargo pectus inundat
Flumine, & assiduo in Pulmonem depluit imbre.
Illic praecipiti flammâ flagrantior ardet
Bilis, & insano praecordia decoquit aestu.
Jam Chaos antiquum rediit, jam corpore in uno
Aestatemque hyememque vides; jam faedera poscunt
Et calor, & frigus; positis jam discolor armis
Africa pallentem veniens amplectitur Arcton.
Hîc pigro concreta gelu mihi membra ligantur;
Illîc continuae comburunt omnia flammae.
Sic quà Sulphureo late patet Aetna camino,
Undantem fumum, & crebras vomit ore favillas;
At quà non rutilat vertex, ubi deficit ignis,
Perpetuas alit illa nives; juvat usque tueri
Mitia securis incendia juncta pruinis.
Haud aliâ ratione premor; simul ardet, & alget
Corpus, & in miserum insurgit frigusque, calorque.
Et medicas jam posco manus, Epidauria supplex
Templa adeo, & priscas aras, & numen adoro;
Atque hanc languenti fundo de pectore vocem.
Quicunque has aedes, atque haec delubra Deorum
Incolis, exaudi, & laetam mihi porrige Plantam
Quae tam multiplici medeatur sola dolori.
[Page 28] Finieram; subitoque Deus mihi talia fatur
Ex adytis, imoque horrendùm sibilat antro.
O! utinam sineret rerum jam conditus ordo
Dissimiles uno medicamine tollere morbos!
Sed vetuit Natura Parens; cum jura darentur,
Non voluit quicquam tantos agitare triumphos;
Neve unam cunctis dominari humoribus herbam.
Divisa imperia, & partitas provida vires
Distribuit plantis; hinc est quòd promptius illa
Torpenti gelidum deducit corpore Serum;
Illa movet Bilem, nigros fugat altera fumos.
Nam sive occulto cunctarum faedere rerum,
Congenerem succum, & similem trahat herba liquorem,
Seu tectis pugnent odiis, & milite fuso
Victrici cedat plantae contrarius humor;
Frustra in tot morbis eadem medicina bibetur.
Nam Natura sagax, cum leges poneret Orbi,
Uni odia, atque uni innatos astrinxit amores.
Ergo diversis armantur viribus herbae,
Plantaque purgatrix proprium sibi deligit hostem.

Gravidis Venae sectio comper­tere potest.

QUaenam haec obeso praepedita corpore?
Vides ut altâ carne praepingues genae
Tumeant; ut ampla membra vix portent pedes?
Ut tota prorsus mole desudans suâ
Laborioso lenta prorepat gradu?
Sed pergit ad nos, fessa tam gravi malo
Veniens ab arte quaerit auxilium tuâ,
Quid, stulte, ferrum stringis, & timidâ manu▪
Suspendis ictum? fortè parcendo necas.
Crudelis istaec exulet clementia:
Impacta tetrum sanguinem cuspis bibat;
Et perforatis fortiter canalibus,
Exiliat ater missus è Venâ cruor;
Saniesque facto proruens vulnusculo,
Pulchrè nitentes inquinet patellulas.
Sit faeta certe; tu tamen frustrà times,
Nè copioso destitutus pabulo
Nimiùm citato pergat in lucem pede
Jejunus infans; nempe quod reliquum manet
Satis superque est: justior metus subit,
Nè foeculentis innatans humoribus
Fastidiosus respuat cibum puer.
Quicunque vano captus incassùm metu,
Gravidis malignum sanguinem mitti vetas;
Quia obsoleto luderis delirio,
Insanienti vena tundetur tibi.

Impossibile est dari Panacaeam.

QUid nobis Panacen, & miras objicis herbas?
Quid tam magniloquus Panchymagoga crepas?
Pocula cur toties eadem repetita propinas?
Ad solitam dubius nauseat aeger opem.
Nequicquam Coâ tantum speramus ab arte;
Non valet in cunctis una medela malis.
Nam modò ferventi Succensus torreor aestu;
Mox subito videor diriguisse gelu:
Nunc malè combustae Lybies minùs aret arena;
Nunc improvisis diffluo totus aquis:
Hîc caro laxatis pendet mollissima fibris,
Hîc cohibet durus saxea membra tumor.
Quaenam tam varios depellit planta dolores?
Quaenam ita multiplici vi medicina valet?
Siccet, & humectet, caleat, rigeatque necesse est,
Et simul induret, molliat illa simul.
Tam sibi dissimilis si sit Panacaea, Chimaera est;
Nec juvat in morbis ficta medela meis.
Sed quia non possum per te, Panacaea, valere,
Per me, sic visum est, tu Panacaea, Vale.

Omnis Generatio fit eodem generali modo.

FRustrà tumescens garrula jactitat
Ledaea proles sidereum genus;
Frustraque mentito superbit
Progenies oriunda Cygno.
Omnes eodem nascimur ordine.
Quodcunque lato amplectitur ambitu
Vel Terra Mater, vel frementi
Oceanus Pater in profundo,
Vitalem ab ovo ducit originem.
Natura constans nec titubat pede
Incerta lapsanti, nec errat
Instabili furibunda curru.
Non illa saxo nixa volubili
Insana nutat; nec celeres quatit
Pennas, nec alâ deviante
Aetherias vehitur per auras.
Sed firma perstans invariabili
Vultu stupendum Protea despicit;
Nec ponit, aut sumit figuras
Arbitrio variantis aevi.
Quicquid supernum prodit in aethera,
Cuicunque Natura artifices manus
Admovit, uno certa ritu, &
Consimili generavit ortu.

Fidejussor datus in una instantia non tenetur in causa Appella­tionis.

Digest. 46. Tit. 7.
Judicatum solvi.
L. 20. Cum apud Sempronium.
CUm te jura vocant, cum te clamoribus urgent
Causidici, & dubio stasve, cadisve foro;
Si placet, & tua res hoc postulat, optime Quinti,
Augeat ut partes officiosus amor:
Ipse tibi fidam permitto in faedera dextram;
Et rogo pars damni cedat ut una mihi.
Sed tamen hâc vellem me conditione ligari,
Ut jubeas certum litibus esse modum.
Victus abi, nec frustra animo nova praelia verses,
Cum causae fuerit Lex inimica tuae.
Quid juvat incassum nodosa lacessere jura,
Iratamque iterum sollicitare Themin?
Non ego tantarum Legum discrimina novi;
Nec volo te toties anxius usque sequi.
Si Leges alias iterataque jurgia poscas,
Mutatoque velis Judice jura dari;
Sat mihi sit primis caput objectâsse periclis,
Et semel obstrictam non violâsse fidem.

IN Auspicatissimum Serenissimi REGIS CAROLI II. Ad Suos Reditum.

ERgo iterum laetas fas est agitare choraeas,
Neglectamque diù sollicitare Lyram.
Quae modò demisso maerebat languida vultu
Anglia, turbatas dilaniata comas;
Nunc sua victrices mittit per tempora Laurus,
Et tremulam festo sub pede pulsat humum.
Cui modò nec Thamesis, modò nec circumfluus humor
Suffecit tristi rore rigare genas;
Nunc antiqua suis depromit Massica cellis;
Reclusoque fluunt Caecuba vina cado:
Fistula nec solitas diffundit plumbea Lymphas;
Nysaeo cessit vitrea Nympha Deo.
Adventans Carolus nobis haec gaudia fecit,
Post nubem optatum redidit ille diem.
Sic conturbatis ubi pontus inhorruit undis,
Atque atrox fluctus accumulavit hyems;
[Page 34] Notus Amyclaeo effulgens cum Castore Pollux,
Pacifico tumidas igne serenat aquas.
O gratum sidus! quàm suavi luce coruscas!
Quàm pulchrum Eoo tollis ab orbe caput!
Pensilia innumeris resonant clangoribus aera;
To certum est istâ Relligione coli.
Ipsaque multiplici collucet sidere tellus,
Aemula stellantis, te redeunte, poli.
Cum quondam medio fluitaret in aequore Delos,
Immotum tenuit natus Apollo solum.
Non aliter vario vexata Britannia fluctu,
Caesaris adventu constabilita stetit.
O sacra Majestas! tu nobis Divus Apollo;
Tu Stator populis Jupiter esto tuis.

IN OBITUM HENRICI GLOCESTRENSIS, ET MARIAE ARAUSIONENSIS. 1661.

QUaenam illa lento maesta procedens gradu?
Quid immerentes laniat incassùm comas,
Et lassa multo corda singultu quatit?
Agnosco vultum divitis Britanniae,
Et ora crebris irrigata fletibus.
Nunc fessa durum lumina in coelum levat;
Nunc ore dubium pectus adducto ferit;
Variisque celsum motibus quassat caput,
Et in omne demens colla rejectat latus,
Incerta secum murmurans: habitu quoque
Confessa casum, praenitentem purpuram
Dispunxit atris inquinata sordibus.
Lauro Cupressum junxit, & suspirio
Tristi tenella strangulavit gaudia.
[Page 36] Namqun heu! Britannos semper asperiùs premis
Fortuna mendax, & triumphorum decus
Ingens acerbis obruisti luctibus;
Et nos dolosos inter amplexus necas;
Ro [...]eamque foedâ nube conspurcas diem.
Sic cum corusco lumine ornatus Pater
Phoebus, sereno medius incedit polo;
Ingra a sis [...]it Luna fraternum jubar;
Et orbe nigro sidus auratum tegit.
Jam cuncta festis personabant lusibus;
Nec jam canoras aere ferali tubas
Horrebat Anglus, sed Lyram, & dulcem chelyn,
Citharamque molli motitabat pectine.
At inchoatos pompa lugubris jocos
Turbat, feroque frendit aspectu minax
Mors, & recentem territat rictu chorum;
Binasque dextrâ jactat insultans faces.
Pieria primo fulmine obstupuit cohors,
Tumidosque fluctus littore inclusit suo.
Sed cum tremendum fata geminarent malum,
Divulsit adversum aggerem exundans dolor;
Lacrymaeque rupto proruentes obice,
Largo rigentes imbre merserunt genas.
Regina nostras Thamesis in partes venit;
Trahitque secum Mosa sociales aquas;
Et ipse Rhenus flumine immenso tumens,
Caputque tristi vinciens arundine,
Nobis amico congemiscit gurgite.
Haec funera omnes orbe toto defleant;
Tantos dolores una non tellus capit.

IN NUPTIAS SERENISSIMI Caroli Secundi Magn. Brit. &c. Regis, ET ILLUSTRISS. CATHARINAE Potentiss. Lusitaniae Regis SORORIS UNICAE.

JAm ponto redit alta quies; jam lenior aura
Componit pelagi rabiem; positoque tumultu
In nova pacati coierunt faedera Venti.
Non jam saevit hyems; non jam volvuntur aquarum
Ingentes cumuli; nec turbant aethera nimbi.
Sed lentis Zephyrus volitans super aequora pennis
Aequali placidas afflatu laevigat undas;
Aut suavi tremulos crispat spiramine fluctus,
[Page 38] Et brevibus rugis sulcat mare; nulla procellas
Sidera progignunt, non fax inimica Capellae,
Non Hyades pluviae, non importunus Orion.
Ecce! autem interea mites pulcherrima puppis
Radit aquas; mollique fluit per caerula lapsu;
Et proram Angliacas fulgentem obvertit in oras.
Stant circum naves aliae, pinusque minores,
Fulmineaeque trabes, quas huc obsessa remisit
Africa, quae mediam incolumem denso agmine cingunt.
Hîc etiam elatum praefers, Neptune, Tridentem
Placaturus aquas, si rupto carcere frendens
Irrueret Notus; aut Junonis jussa capessens
Aeolus insanis laxaret vincula Coris.
Formosa attollunt comptae Nereides ora,
Pulchriùs extantes undis, & suave canentes,
Pulsantesque cavas festivo carmine rupes;
Et Scopuli resonant Hymenaeis; omnia latè
Collucent tedis, facibusque jugalibus ardent.
An Thetis Aemonium jam dedignata cubile,
Natumque Aeaciden; peregrina ad littora tendit
Enuptura Jovi? Quid tanto Numine plausu
Laeta parant? aut quos ducunt, agitantque triumphos?
Jam certus video pictas adnare carinas,
Et magnam nostris Catharinam sistere terris.
Illam avidi expectant, & amicâ voce salutant
Purpurei Proceres; totoque in littore fervet
Aemula Plebs, vastisque ferit clamoribus astra.
Reginam intereà festae longo ordine Nymphae
Sacrata ingenti pompà in Pallatia ducunt;
Regalesque struunt epulas, & vina coronant.
At tu quae Divam, Jove fortunante, tulisti
Sacra ratis; non te jactabunt fluctibus Austri
[Page 39] Atroces; nec tuta minas horrebis Iberas.
Jam licet inventos repetas securior Indos;
Jam tua jussa ferent ambustis vultibus Afri;
Jam flavam Tagus in Thamesin devolvet arenam
Largus, & ipse Pater fluvio pretiosior ibit,
Et Tartessiaco rutilabit fulgidus auro:
Usque adeò in melius cuncta haec connubia mutant.
Tu verò Regina fave, quae faedere gentes
Junxisti stabiles, & certâ pace ligâsti;
Concordes longùm ducas, & suaviter annos:
Et pallens decimum cum Luna expanderit orbem,
Parvulus excelsâ Carolus tibi vagiat aulâ.
Hunc Musae nascentem, atque hunc Tritonia Pallas
Respiciat, Charitesque piae cunabula versent;
Hunc victrix Bellona suis enutriat ulnis.
Cumque inter Superos praesens, Auguste, recumbes
(Qui veniat tibi serus honos) hic trina capessat
Sceptra manu, & populos patriis virtutibus ornet.

IN BELGAS TRIUMPHANTES Cùm Celcissimi Illustrissimique JACOBI Ducis EBORAC▪ Auspiciis Navali praelio victi essent.

QUid mirum est festas Batavos agitâsse choraeas,
Cum sugeret toto Classis inulta mari?
Scilicet invicto multum est cessisse Jacobo;
Quaeritur ex ipsâ lausque, decusque fugâ.
Saepe precor similes ducas, bone Belga, triumphos;
Proveniant laeti sic tibi saepe dies.

Ad LIBELLUM Suum.

EXiguus liber es, nunquam tamen auctior exi;
Scilicet aur paulum desipuisse sat est.
FINIS.

This keyboarded and encoded edition of the work described above is co-owned by the institutions providing financial support to the Text Creation Partnership. This Phase I text is available for reuse, according to the terms of Creative Commons 0 1.0 Universal. The text can be copied, modified, distributed and performed, even for commercial purposes, all without asking permission.