THESES LOGICAE.

NOn sine admiratione quadam intuemur, nonnullos, alioquin satis ingeniosos, qui hoc tanquam absurdum concipiunt; ut Logica simul sit Ars & Habitus Instrumentarius, id est (ut illi volunt) simul causa principalis & instrumentalis. Quasi vero habi [...]s qui dicuntur Principales omnes non es­sent causae instrumentales, nempe intellectûs & animae rationalis.

2. Ad Ʋniversale requiritur non solum ut sit unum, & commune multis: sed etiam ut sit in multis multiplicabile, idque eadem ratione.

3. Datur aliqua unitas ex parte objecti, non realis, in­trinseca tamen; quae provenit ab actione Intellectûs praescindente naturam ab inferiori­bus. Et haec est propria universalis unitas.

4. Ʋnitas haec, a qua resultat aptitudo ad plura, differt ab unitate formali essentialiter: sicut etiam unitas formalis essentialiter differt ab unitate numerica. Tamen unitas for­malis nec ab unitate numerica, nec ab unitate praecisionis, ullo modo realiter differt, aut ex natura rei: sed ad summum virtualiter seu fundamentaliter.

5. Aptitudo ad plura (quae fere est forma universalis) communiter ab omnibus dici­tur Potentia Logica: dicitur praeterea a quibusdam Non-repugnantia: sed magis verisimi­le est non repugnantiam hanc consequi ad potentiam Logicam, tanquam ad aliquid ab­solutum & positivum. Proinde diminuta nimis est divisio illa entis rationis quae recepta est, in Relationem, Negationem, & Privationem. Nam nullo ex his modis concipi debet potentia Logica.

6. Licet per Aptitudinem ad plura, natura evadat universalis, ipsa tamen haec aptitudo singularis est: & proinde Ʋniversalitas semper est aliquid singulare & unum numerice.

7. Nominales & quicunque corum sententiam postliminio in scholam introducere volunt, nunquam possunt explicare hoc; quomodo idem actus intellectûs repraesentet plura particularia ut similia, nec tamen ex parte objecti istius actùs detur ulla unitas. Nimiae subtilitatis videtur ut dicamus nos posse concipere plura ut similia, nisi uniamus ea in con­ceptu, in eo in quo sunt similia: & sic in esse repraesentato & objectivè erunt aliquid unū.

8. Ʋniversale est essentialiter universale, accidentaliter tamen genus; imo etiam & individuum sub genere.

9. Potest aliquid esse, vel Genus vel Species, idque essentialiter, quod tamen est ens rationis non commune, sed plane singulare. Quod enim Genus vel Species formaliter sum­ptae sint notiones cōmunes, non minus iis est accidentale, quam animali ut sit genus, aut ho­mini ut sit species.

10. Species quae definitur est essentialiter species: tame [...] dum definitur sit species ac­cidentaliter.

11. Non omnis Substantia est vel Prima vel Secunda: [...]ec omnis Substantia quae praedi­cabilis est de primâ, est in categoria substantiae: nec omnis substantia universalis dicenda est substantia secunda.

12. Relatio quae est genus summū in categoria relatorum refertur ad aliud, scilicet quo­modo quantitas quae est genus summum in categoria quantitatis aequalis est vel inaequalis.

13. Relatio nullam realem compositionem facit, sicut cum fundamento ita neque cum subjecto.

14. Qui dicunt universale nihil aliud esse quam omnia singularia prout in perfecta In­ductione continentur, necessario debent admittere, in Inductione, idem probari per idem: quae non est legitima probatio.

15. Syllogismus prout consideratur in Prioribus Analyticis, non abstrahit ab omni mate­ria non enim abstrahit a materia vera: sed abstrahit tantum a particulari materiae con­ditione, Necessaria nempe & Probabili.

16. Scire est cognoscere rem per causam &c. unde plane sequitur de iis quae sunt in potestate nostra, nullam scientiam ex mente Aristotelis dari posse.

17. Cum incertitudo quaedam essentialiter annexa sit assensui opinionis, oportet hoc totum imputare voluntati, quod quis (sicut saepe usu venit) aeque firmiter opinioni suae ad­haerescat, ac si haberet demonstrationem.

18. Datur Syllogismus nullatenus peccans, sive in materia sive in forma, qui tamen Sophisticus est.

19. Omnis legitimus syllogismus vel est necessarius vel probabilis, non ideo tamen omnis est vel Demonstrativus vel Dialecticus.

THESES ETHICAE.

POtest esse Vir bonus, imo & bonus Pater familias, qui Civis bonus non est: imo & potest accidere, ut detur talis civitas, in qua, qui est bonus civïs, non sit bonus vir.

2. Sicut officium est Intellectûs, non assensum, sed dissensum praebere pro­positioni falsae: ita Voluntatis est; malum non velle, sed aversari, neque tamen propterea eodem modo determinatur ad bonum, sicut intellectus ad verum.

3. Qui negat homini libertatem voluntatis circa bonum propositum ut non necessariū, plane tollit hominem de homine.

4. Voluntas non semper ex ratione agit, nunquam tamen sine ratione agit.

5. Nemo potest perturbationes suas penitus ovellere; imo ne (que) expediret hoc posse.

6. Potest esse causa moralis per se quae Physice non est causa nisi per accidens. Hoc modo qui consilium dedit pravum, aut qui malum aliquod non impedivit tum cumtenebatur & poterat, vere & per se dicitur causa mali istius moraliter, quamvis non sit causa Physica revera illud producens.

THESES PHYSICAE.

Q Ʋamvis non soleamus dicere, quod plures sint Scientia Physicae, certum tamen est illam totalem scientiam conflari ex pluribus scientiis specie inter se distin­tis; imo tot esse specie distinctas scientias, quot sunt diversae conclusiones in ea demonstrata.

2. Qui materiae foecunditatem aliquam tribuunt, & dicunt formas in eâ tanquam seminario latere, quae postea virtute activa causae agentis evocantur, id est, ut illi volunt, educuntur e potentia materiae, nolint velint in Anaxagorae πανσπερμιαν rela­buntur Sed forsan novaturientes hoc pro absurdo non putant.

3. Sicut repugnant ut omne factibile a Deo simul fiat, propterea quod hoc importet om­nipotentiam exhaustum iri: similiter etiam repugnant ut fiat aliquid actu & categore­matice infinitum, sive extensive, sive intensive, sive quoad numerum.

4 Res eadem plane est, & Actio & Passio, sicut eadem est via Edinburgo Letham, & Letha Edinburgum.

5. Datur tamen quaedam actio, quam nulla comitatur passio.

6. Tempus est ens reale: nulla tamen ejus particula realiter existit.

7. Deserimus sententiam Aristotelis (si modo fas sit credere eam fuisse ejus sententi­am) qui dicit gravia & levia non a propriis formis, sed a generante moveri.

8. Místio per minutarum partium inter se applicationem & confusionem procuratur: atque eo facilius & magis feliciter absolvitur Mistio quo partes mistiles minutiores sunt.

9. Ipsa tamen forma mistionis est aliquid nobilius & perfectius formis mistilium, & materiam mistilium informat non expellendo priores formas, sed deturbando eas formas ex officio quod prius exercebant (n) ultimò informandi.

10. Corpus vivens toto vitae suae tempore est idem numero, licet partes ejus sint in per­petuo fluxu: imo tantum abest ut exspiratio partium minutarum quae per calorem extru­duntur, unitatem numericam compositi tollat; ut salva manente unitate numerica pos­sint auferri partes majores v: g: integra membra in animalibus.

11. Quod quaedam generatio siat successive & continuè, sine haesitatione defendimus. Imo volumus hoc non tantum intelligi de adgeneratione partium viventis per nutritio­nem, sed etiam de quadam generatione totali.

12. Intellectus exercet quasdam operationes sine dependentia a voluntate, & eatenus non subest ejus dominio: voluntas tamen ne unam quidem operationem exercere potest sine dependentia ab intellectu.

13. Actio illa quam solent Philosophi morales vocare velleitatem, proprie loquendo non est actio voluntatis pro tali tempore existens: sed potius quaedam dispositio voluntatis, vel actio non existens, sed sub conditione exstitura: quae tamen nunquam existet nisi po­sita tali conditione.

14. In hoc humani ingenii imbecillitas se prodi [...], quod non possit conciliare libertatem agendi in homine cum decretis Dei absolutis. Multi (fateor) hanc provinciam in se susce­perunt: sed magis feliciter proficiunt qui cum Apostolo dicunt, O altitudo!

15. Qua vulgo de Intellectu Agente Philosophantur & incerta sunt & inepta.

THESES METAPHYSICAE.

ENs qua ens, quod est subjectum Metaphysicae, est idem quod Ens immateriale: ni­mirum (ut vocant) per indifferentiam, non autem per repugnantiam.

2. Videntur velle famosum aliquod paradoxum defendere, qui dicunt Ʋnum, Verum, Bonum, enti nihil superaddere, sed potius aliquid ei detrahere. cave­ant, quaeso, ne sibi ipsis detrahant. amo philosophiam novam, sed non quia nova est.

3. Veritas Metaphysica compossibilis est cum falsitate Logica imo etiam & Ethica.

4. Salvo aliorum communi judicio (quod nos semper venerabimur) dicimus existen­tiam ab essentia ne quidem ratione differre, nisi intelligas rationem ratiocinantem.

5. Nec tamen ex hoc sequitur quod actu existere sit de essentia alicujus creaturae.

6. Dantur veritates lumine naturali de Deo cognoscibiles, idque Demonstrativè.

7. Non probamus itaque eorum sententiam, qui (Metaphysicae hostes) omnes hujusmodi veritates ad Theologiam volunt proprie spectare. Theologus quidem easdem veritates debet considerare, sed non sub eadem ratione, nempe debet eas considerare, sed nō prout lu­mine naturali innotescunt, sive prout creduntur non demonstrantur.

8. Subsistentia, nisi per independentiam, a nobis explicari non potest: non tamē propterea consistit in negatione.

9. Frivolum est illud Thomae, quod Angelus sit in loco solum per operationem (nimirum transeuntem) quasi vero Angelus non possit de loco in locum moveri, & interea nullam aliam operationem exercere.

10. Angelus descendens de coelo in terram, movetur continue, nec potest in instanti distantiam istam perlustrare▪

THESES ASTRONOMICAE.

TRopici singulis annis non describūtur a centro Solis in eodem loco.

2. Quod stellatae noctis claritas major sit tempore brumali, causa non est ma­jor ipsius medii claritas: sed potius majores in medio tenebrae.

3. Sphaericum luminosum illuminat sphaerici opaci aequalis medietatem prae­cise, & opacum illud jacit umbram cylindricam: non tamen in immensum eam jacit.

4 Qui degunt sub aequinoctiali, neutrum polorum cernere possunt: & mirum est quod nonnulli negent hoc, tanquam rationi non consentaneum.

5. Quorum punctum verticale existit praecise in altero Polorum, ii non habent diem aequalem nocti: id est non habent diem per sex menses.