RELAÇAM Das festas de Palacio, egrandesas de Londres, DEDICADA Amagestade da serenissima RAINHA DA GRAN BRETANHA.
Pelo P. Sebastiaō da Fonseca Capellaō na sua Real Capella, Mestre, e Presidente em o Ospital Real de todos os Sanctos na cidade de LIXBOA.
LONDRES, Na Officina de J. Martin, Ja. Allestry, & Tho. Dicas, Anno 1663.
Prologo e Dedicatoria.
BEm pudereis vosja agera
musa minha ter chegado
que para tantas grandesas
bem sabeis que so naō basto
Ia das vossas dilaçoens
se ofendera omeu cuidado
sedellas naō conciguira
de sculpa para erros tantos
Porem se oque he prometido
he divida executallo
os acredores (sem vos)
naō me tem por abonado
Antes cō vossa licença
quisera todo o Parnaso
porque talues pode auer
madamas musas no rancho
Naō vos enojeis senhora;
posto em semelhantes casos
mais val teruos ofendido
que o credito profanado
Venha essa musal nouena
afaser este retrato
que naō podem faltar cores
donde asiste Apollo, e Baco
Comesse apintar grandesas
quem tem debuxo taō raro
edai vos musa os pinseis
ja que da londres opano
Eâ quella estrella do Norte
dedicareis este quadro
perque veja oque domina
e eu conheça oque alcanço.
Festas De Pallacio egrandesas de LONDRES.
PAra festejar odia,
emque o planeta dourado
fahio dous quartos mais cedo
por entrar nos de Pallacio
(Que como Rey dos Planetas
entrou dentro avesitallos
eem todo o caso odevia
antes de chegar ao Ocaso)
Tocaraō reais clarins
acujo son doce ebrando
huns chegaō de curiosos
outros chegaō de obrigados
Embreves horas sevio
o Paço taō pouoado
que no Paço naō auia
lugar para dar hū paço
Estauaō as salas todas
armadas de ricos panos
posto os armados, nas portas
alguns dauaō bem baratos
Acada porta se ouuia
as queixas dos mal tratados
porser a alabarda muita
sem ser da prisaō opaço
Naō entraraō lisongeiros,
impertinentes entraraō,
aquelles por fallar muito,
estes por naō fallar tanto
Que como avia comedia
queriaō fosse escusado
motiuar que se pedisse
oque so sedâ callando
Sahiraō as Magestades
atempo que no tablado
quatro choros de instromentos
oouuir lisongeauaō
Vinha matando de amores
aquelle pique dos Astros
aquelle mate das luses
edo mundo aquelle pasmo
Pella maō vinha de Febo
aquelle lusido rayo
aquelle real planeta
e quelle Adonis galhardo
Lux a lux se desafiaō
os mais alinhosos garbos
que sempre obello sepica
quando olindo sae acampo
Alentada a fermosura
donosos rayos vibrando
cada tiro he hū destroço
e cada golpe hū estrago
Feridos os coraçoens
suas ditas pregoauaō,
que quem morre por seu gosto
naō pode acabar callando
Morriaō por darlhe as vidas
quando mil vinas lhe dauaō
epessuindo taō pouco
muito foi poder dar tanto
Sentaraōsse os dous Luseiros;
eo semilher do tablado
correo a cortina, atempo
que sahio Venus bailando
Fes mudanças muito lindas,
se pode ser lindo ovario,
que semgre profana o firme
quem he comun nos agrados
Acabousse a dança inglesa
cō muchissimos aplausos,
quando seis Deuses sahiraō
cō huā dama nos braços.
Imaginei ser a Ninfa
Apollo encontrou no campo,
outros cuidando hera Europa
otouro os tinha asustado.
Hera ovestido de fumo
porem de lama por baixo
de rendas bem guarnecido
de casas mui adornado
Em aneis todo o cabello
cō dous de dos de estanhado
eo collo taō senhoril
que mataua degollando
Auolta cō tantas rendas
que parecia morgado
sem direito pessuido
cō tramoyas alcançado
Opeitilho de perdis
taō comesinho, que os braços
ja de seu garbo perdidos
sahiaō auisitallo
As roupas taō magestosas
que os aforros de brocado
as soletas beijaō, que
leua osapato arastrando
Trouxe Apollo de lemiste
roupaō, como cathedratico
que por ver luses mayores
vestiraō capus seus rayos
De armas brancas inuenciueis
vinha Marte todo armado
que he nesseçario defença
donde hâ lusimentos tantos
Neptuno de conchas toscas
escudos fes para os braços
que contra tantos ardores
he seu reino limitado
Saturno de muito cego
sahio bem mal encarado,
porque he escudo hū semblante
quando sente auista asaltos,
Mercurio so fes negocio
em se meter pelos rayos.
que por vallersse das luses
tirou dos tratos, contratos,
Baco somente cahio
porque ja vinha asombrado;
vinha, donde procedeu
ver os rayos duplicados
Embraços trasiāo Londres
que cançada de trabalhos
dar passada naō podia
porque pode cō opassado
Fallou desta sorte a dama
tendo a venia ja tomado
que he maō sempre a cortesia
de quem quer sahir ganhando
Eusou (Monarchas ditosos)
Londres, que no dilatado
some iguala ograndioso
do que sou edo que valho
Vossas ausencias chorei
echeguei a sentir tanto
que foy tributaria ao rio
sendo elle ami tributario
Ja tiue oprimeiro logro
agora osegundo canto
aquelle porser fellice
este porser soberano
Eja no logro das ditas
que anhelaua meu cuidado
prostrada uos ofereço
tudo quanto banha o Tamaso
Eporque conuallecente
metem pesares passados
esses Deuses vos repitaō
o que eu por grandesa callo.
Apollo que hera oprimeiro
tomou tom, baixo algū tanto
mas levantando deponto
disse asim, seuero, i sabio
Nessa, donde passageiro
uiuo gran parte do anno,
porque tais fumos lhe asistem
que fas burla dos meus rayos
Ensigno cō tal affecto
easisto cō tal cuidado
que sequeixaō minhas luses
deque as outras lusaō tanto
Multipliquei tanto as letras
neste pais, que cifrando
nos outros tudo oque posso
neste aqui cifro oque valho
Aqui pode de direito
ler cadeira hū corcouado
de medecina hū verdugo
de estadista hū mentecapto,
Digaō todos os collegios
quantos de si tem lançado
para as leis, quantos sem ella
e para omais digaō quantos
Os templos saō marauilha
de quantos ha no criado,
Eismister no magestoso
no grandioso saō Paullo
Naō serâ bem que nomee
os mais, porque numerallos,
fora contar minhas luses
efora medir meus rayos
Somente aqui pintarei
estes dous que ei nomeado
pedindo asua grandesa
perdaō de atreuerme a tanto
Eismister que hera saō Bento
quando sugeito ao Romano
va emprimeiro lugar
e espere hū pouco saō Paullo
He taō largo odito templo
que pudera (enaō me alargo)
ser cada naue das suas
hūa flota no Oceano
Taō comprido he que apenas
auista pode alcançallo,
bem he tenha comprimentos
quem he dos Reis visitado
Aqui os antecessores
de uosso fellice estado
como Reis tem sepultura
eos mais delles como sanctos
Easim todos os Londrinos
enterro dos Reis lhe chamaō
adonde nafama, he certo
viuem immortalisados
Eporque pode o fendersse
saō Paullo de esperar tanto
sabey que saō Pedro em Roma
iguala em Londres saō Paullo
Hetaō Magestoso templo
que por grande edilatado
eu que sou omesmo sol
para over giro mais largo
Taō alto he, que ovesitaō
meus rayos, antes que naçaō
etaō comprido, que pode
ser meu Oriente, e Ocaso
Tem taō altiua hūa torre
que podiaō seruir de Astros
seus signos, cō que as seis voses
dessem todas, repicando
Eporque Marte se segue
quero recolher meus rayos,
que donde estaō uossas luses
todo o lusir he prestado.
Marte furibundo e fero
disse asim (pouco inclinado
talues da millicia adrede
enaō da mallicia a caso)
Eu sou (cō licença vossa)
omais temido dequantos
esse emisferico globo
sustenta apesar dos Astros
Marte sou a quelle asombro
dos Deuses, aquelle pasmo
daguerra, efinalmente
o vosso mestre de campo,
Gouerno vinte mil homens
infantes, des de cauallo
cō que guarneceis a corte
muros de vosso descanço
Cada cauallo he cometa
ehū rayo cada soldado
por isso uos acompanhaō
porque sois sol e elles rayos
Easim decreto hūa tropa
que entre as carroças de estado
sirua de escudo â grandesa
e â lisonja de cuidado
Que como sois pedra iman
e elles trasem peitos de aço
atras de uos leuais todos
tornandolhe os peitos brandos
E tanto asim que hūa torre
de Leoens, ebichos varios
que em Londres tendes, deferas
setornāo cordeiros manços
Epor quanto quer Neptuno
diser seu papel, remato
cō pedir medeis licença
para hir defender o campo
Entrou Neptuno mui frio
edisse a sim (tāo turbado
que hūa onda selhe vinha
e outra se lhe hia, areado)
Neptuno sou de quem ja
tendes noticias, por quanto
vos sustentei muitas veses
sobre estes hombros cançados
Atlante foi dessas luses
Mongibello desses rayos
Etna desses lusimentos
efinalmente Oceano
Sempre vos guardei respeitos
ou no Tejo, ou no Tamaso
tributando cada instante
cristais a vossos Pallacios
Porem sabei vos asisto
aqui, cō cuidado tanto
que tributando grandesas
me corro deser tāo parco
Nesse choro, ou nesse rio
que por ser tāo celebrado
pode ser riso da Aurora
pode ser choro do orualho
Vos tributo por grandesa
quinse mil bores fretados
as sumacas sem contia
esem numero os patachos
De naos de guerra somente
coalharsse pode omar alto
tanto, que podeis lançar
quarenta armadas cada anno
Na China otosco diamante
na India ogostoso crauo
osino asucar no Rio
no Brasil obom ta baco
Tudo uos paga pençaō
tudo vos he tributario
porque faseis beneficio
de admetir tantos cuidados
Epara mayor grandesa
tem meucapricho ordenado,
que suba â corte esse rio
esse reparta por canos
Para que toda acidade
tenha para o comū gasto
em sua casa hūa fonte
por donde purgue odescanço
Permetio minha ciencia,
que dose bombas, chupando
esse rio, dessa torre
prouessem dose mil barros
E conser tāo alta a torre
que passa as nuuens em claro,
sete cavallos somente
as aguas poem no mais alto.
Muito disera, porem
tenho de Londres agravos,
pois dessa breve corrente
intenta tomarme o passo
Con hūa ponte me oprime
de tal sorte, que bailando
minhas ondas, dançadeiras
saō, debaixo dos seus arcos
Porem eu naō me esquecendo
de termos taō deshumanos
sou desimeiro do pouo
enaō perco no contrato
Mormente no duro Inuerno
tanto cō elles me humano
que dançando sobre mi,
qualquer sol mos lança abaixo
Nāo vos pareça vingança;
sebem nôs outros soldados
quebramos de nossos brios
se acaso nos nāo vingamos
Epor quanto aminha gente
tem vossos reinos cercado,
dai licença que lhe asista
elargue a Saturno o campo.
Entrou Saturno tāo triste
como que vinha forçado,
epor ser pouco corrente
fallou desta sorte (ebrando)
Bem contra vontade venho
adeslusir triunfo tanto
que estar emfestas Saturno
nāo deixa dedar enfado
Mas ja que o semblante he triste,
quero fallar mascarado,
valhame quem tem dous rostos
mas que os tire dos sapatos
Valleime senhora Londres
pois sem ser dia de Mayo
pondes mil rostros aodia
etodos bem a sombrados
Con tantas sombras que apenas
sedevisa omenor rayo
de Apollo, que ja queixoso
deu noticias de enejado
Sabey (Monarchas fellices)
que estes ares governando,
por grandesa da pintura
permitolhe poucos claros
Tem Londres tantas bellesas
que segundo he namorado
Apollo, se acaso as vira
perdera oligeiro passo
Aqualquer madama Inglesa
conuertera em tronco, e tanto
que (sem lisonja) aueria
Daphanes acada canto
De ueraō choue ehe justo
porque opô nāo seja ousado
a profauar os a linhos
detantos rostros neuados
De Inuerno neua ehe pio,
porque ue ja o sol dourado
que estes soes desfasem neues
e podem mais que seus rayos
Naō posso diseruos mais
baste de mascara, e em tanto
venha Mercurio, que espera
posto he proprio do seu trato
Mercurio sem tirar ollios
dos diamantes do toucado
o papel lhe hia esquecendo
edisse (quasi turbado)
Mercurio sou (Reis supremos)
senhor de todo o contrato,
esem trato fallarey
toda a verdade do caso
Senaō for caso dativo
que he contra oque profeçamos
os hirmaons deste pais
que jubilaō de prelados
E como contrataō todos
todos tenho por vassallos,
perdoe uossa grandesa
se em diser isto a profano;
Tem a cidade des milhas,
edo principio the ocabo,
naō tem mais que mercadores
oque sobra dos Pallacios
Tem por debaixo do chaō
outra Cidade, por quanto
as serueyas se conseruaō
mais nos baixos, que nos altos;
Porem todo uos entrego
pedindouos debarato,
que conhecendo os effeitos.
admitais affectos tantos
Seja o contrato primeiro
o Parlamento, esenado,
que he mercancia o poder
quandohe ley, serbem mandado
Fallemos con reuerencia
nos que buscaō por sagrado
(tal ves por mais mercancia)
a sombra deste Pallacio
Os coches cuja contia
(por naō ser demasiado)
afirmarey saō tres mil,
e todos adous cauallos
As cadeiras saō dusentas
pouco mais (senaō me engano)
que gostaō poucos de ler
cadeira de poucos ganhos
Vamos passando do Ectal
que temos que dar mais passos,
posto seja amercancia
muy vesinha do descanço
Em xelincras taō bem tenho
outra casta de contrato,
titris, enganando os olhos
quando as boças desenganaō
A bolça nova cheguemos
donde osol antes de nado
seuende, tirando as brancas
das bolças que tem mais annos
Alli as Inglesas to das
cō meyas Inglesas chamaō
estoquenes veregut
proser meya cō reclamo
Vendendouos mil carinhos
uos pegaō tal ues no braço
esem vos dar cousa alguā
uos tentaō como diabo
Alli mostraō toda ameya
toda a fita, todo o laço
e certo que nāo he muito
sendo Inglesas mostrar tanto
Em comum jardin ha outro
que tem mil enguentos varios
e por ter pe de vender
fas ligeiresas de manos
Vamos âs portas de Londres
donde huns hâ que matāo ratos
eaquem lhe pinga abandeira
seruem de gatos pingados
Passemos mais adiante
veremos porteiros tantos,
que cerrando a portas â perda
atem sempre a berta aoganho,
Andaō cō aluas vestidas
ealgūas cordas no braço,
sendo verdugos da bolça
fasem papel de enforcado
He tal onegocio destes
que se con cartas osmandaō,
leuāo papel pena, etinta
por traser logo odespacho
Se falta donde se escreua,
virāo como mal casados
fasendo as constas bufete
edos giolhos descanço
Passemos aos mercadores
que cada tenda he hū pasmo,
pois oa dorno que tem
se uende junto cō opano
Ali seuendem perucas,
espadins, cadeiras, panos,
camas, baûs, armaçoens.
louça de uidro, ede barro
Logo adiante os liureiros
uendendo mil liuros uarios,
o fonileiro, opintor
eoque fas louça de estanho
Que uos direi de loulen
uendendo sempre ecomprando
ali panos, euestidos
aqui nestidos de pano
Mais abaixo osombreireiro
donde o castor soberano
sedâ aqualquer pobresinho
seleua conque comprallo
Os ouriues de uoro eprata,
gente de cabedal tanto
vendem dinheiro ecompraō
de quais quer reinos estranhos,
Cheguemos â bolça velha
donde os homens de contrato
fasem junta ao meyo dia
sobre naō comer bocado
Em hū claustro magestoso,
que estâ to do rodeado
dos vossos antecessores
the vos segundo Rey Carlos
Equando hū signo se toca
acode to do ocontrato,
deixando para amerenda
as deuaçoens do Deos Baco
Tambem aqui neste sitio
se vende tudo, enaō caro,
voltas, facas, rendas, pentens,
espelhos, brincos, regallos
Hora emfim, tudo he negocio
(nesta cidade) econtrato,
o atarman pello rio,
o cohiman pelo prado,
As mistris nos aposentos,
os soldados pellos cantos,
os bues cō faya de noite,
de dia as damas cō garbos
The onaō traser espada
he mercancia, horque achaō
que omurro dâ mais de si
ea espada naō dâ tanto
Aquelle que perde auida
naō veste mais otro fato,
nem paga acura ao barbeiro,
nem bebe mais quatro tragos,
Agora mehia metendo
na judiçaō do Deos Baco,
epois elle estâ presente
faça papel de engraçado.
Entrou Baco bem disposto,
mas da quêda manquejando,
os olhos, eas cores viuas
eo sallar asim (cançado)
Disem senhor que sou bobo
quando eu desde que sou nado
sou bebo, conforme ouui
perto hâ de quatro milannos
Naci de pois do deluuio
muito concho, ou muito cacho,
junto a castello de vide,
disem que dentro de hū quarto
Foy hū parto milagroso
porque anaō chegar hū bago
que em castella he muy de vino
naō sey se ouuera Deos Baco
Em fim sou Baco, senhor
deste vosso pouo honrrado,
de quem sois Reis muy fellices
euos logreis muitos annos
Senhor sou de todo omundo,
eno Norte, coroado
por Emperador, cō louro
ou qualquer casta de ramo
Aqui gouerno esta gente
sendo seu mestre de pasto
caualleiro de hū tonel
toco apipa de tabaco
Deime aleuar boa vida
porque estes tempos cançados
inda contragos taō bons
saō muy maos para tragados
Aqui nesta que opulenta
omundo dedica pasmos,
me tributaō cada dia
hū robicundo Oceano
Naō quero diser mar roxo,
porqueha diuersos regatos
que se fasem demil cores
se caso me uē no campo
Aqui me agasalhaō todos,
ecerto lhe a grado tanto,
que lhe gouerno as fasendas
(quero diser) lhas estrago
Por Pallacio comecemos,
suposto aqui nos achamos
que con licença de bobo
bebo cō todos, etrato
Como senhor da cosinha
quero contaruos ospratos
que contar isto he gran desa
como os bocados a grauo
Cem pratos hapara vos,
tresentos para fidalgos,
tres veses se cobre amesa
de iguarias, eregallos,
Trinta etantos compradores
tendes (raro gosto, egasto)
ha Rey cō tanta grandesa?
ha senhor que tenha tanto?
Passemos âs hostearias,
sebem todo onorte he pasto,
sahindo como carneiros
os que gostaō do montado
Toda a rua, he hū açougue
donde seuende, oveado,
perdis, coelho, gallinhas,
vitellas, pombos, eganços
E fasendo asuma junta
gasta Londres todo oanno
cada dia, mil vitellas,
seis mil vacas, dous mil patos
Junto â cidade, seuê
andar mil reses pastando,
que sem ser encarecido
nada he campo, tudo he gado
Pode auer mayor grandesa
que entrar em hū ordinario
mil homens (ealguns deposto)
comerem todos apasto
Ha cousa come trase
a mistris, cō mil agrados
em huā maō ocosido,
em outra maō oasado
Depois os âpeles ricos
em algū tempo vedados,
sobre elles trinque do en
depois cachimbo etabaco
Perguntais quanto deueis
dis amistris cō descanço
guîme tri xilin no mor
ebrindauos como hū rayo
Chegais a lucasinfilis
ô morfilis, lindos prados
este de aruores sombrio
aquelle de luses claro
Topais carroças de damas
stê cochimā pâra, equando
uos naō precatais, jatendes
na vossa carroça quatro
Entrais em huā hostearia
toca o orgaō, tange ocrauo
osalteiro, as rabequinhas,
auda obogio bailando
Sobis para huā tribuna
vem logo queques bisarros,
asucar para aserueja
epara osaque, cuidado
Saem danças ao terreiro
egentilman faslhe ogasto
trasendo abolça vasia
e o semblante carregado
Ha uida como esta frandula?
trate Apollo dos seus bartolos,
Marte somente de exercitos,
Neptuno deser hū Tantalo,
Saturno deser mais florido,
Mercurio so do seu trafego,
eu de acabar cō asdrugulos,
vos de perdoar magnanimos.
Acabouse cō tal riso
ecō taō grandes aplausos,
que somente cō dous reis
o Poeta ficou pago
Sebem naō faltou quem disse
que andara demasiado
porque donde os Reys asistem
lie ojocoso profano
Porem descreuer verda des
ja mais pode ser agrauo,
emais quando obaile teue
tanto de lisongeado;
Neste mesmo tempo Febo
tinha acarreira acabado,
e entraua posto â gineta
pellas portas do Ocaso
Amanheceo breuemente
porque veyo disfarçado,
tirar segunda licença
para correr outro tanto
Deraō lhe alicença logo,
esahio muito bisarro
feito percurssor das luses
que deciaō de Pallacio
Estauaō no Parche os coches
ea soldadesca esperando
que sahisse abella aurora
afertelisar os campos
Fes Ocaso da carroça
mas naō encobrio seus rayos,
cō que despertou as flores,
que inda estauaō repousando
Foy junto ao tanque a carroça,
e a figura de alabastro,
porser aluo dos seus tiros
ficou negra dos seus rayos
As aues que otanque tinha
todas heraō Pellicanos,
porque abrindo opeito todas
the o coraçaō lhe dauaō
Deu volta pello passeyo
dando carreira os cavallos
eganharaō sua aposta
por otomaraō de quatro
Cantauaōlhe os passarinhos
dos ramos dependurados
porque uiaō que taō perto
estaua a Paschoa dos ramos
Andauaō todas as corças
a corço degostos tantos,
que donde falta odescursso
talues sobra onamorado
Os grous fugindo das luses
foraō porsse no estrolabio
(segonhas emfim) que em Febo
se amparaō destoutros rayos
Chegou a saō Jaymes, donde
estaua tudo esperando,
por que a Capella; das flores
aprendeo odesuellado
Os religiosos bentos
ocuparaō hū dos lados,
os seus pregadores outro,
eos cappellaens celebraraō
Sahio logo a missa noua
no nouo templo sagrado,
dia daquelle pintor
que tambem foy publicano
Fiseraōsse vilhancicos,
pregou deuoto o Rosario,
que he da predica a coroa
do terço mestre de campo
Acabousse amissa, etodos
como he custume, beijarāo
amāo da quelle jacob
que andou ja cō Deos abraços
Adevaçaō da Cappella
somente motiva pasmos,
enas pregaçoens asiste
omesmo spirito sancto
Pregasse em diverssas linguas,
cō que os coraçoens seabrasāo
e como he fogo devino
penetra desimulando
O primeiro de Novembro
dia de todos os sanctos,
fes pontifical hū Bispo
eo dia foj celebrado
Ouue ordenados de novo
antes de auer ordenados,
que odar antes hegrandesa,
eodar depois he cuidado
Dia da sancta Doctora
fes a Magestade annos,
eos festejou muito o pouo
porque os quer eternisados
Ouue em Londres tantos fogos
que o Inverno envergonhado
foj dormir ao campo; e veyo
madrugador, eneuado
Atodos fitas a zuis
sederaō, mas em Pallacio,
fasendo galla das fitas
gallas das fitas lançaraō
A festa de Navidad
se fes cō aseyo raro
no graue dos villancicos
no deuoto do cantado
E entre jubilos de glorias
o coraçaō mais profano,
setornou a rependido
antes de cantar o gallo
Asestio vinte equatro horas
na tribuna, aquelle raro
exemplo da formosura
do magestoso edo sancto
Foy para Pallacio etodos
a real maō lhe beyaraō,
que conçoada de arminhos
eque doces taō neuados
Epois fica amagestade
dodesuello descançando,
e nos tem dado licença
para dar fim a estequadro
Acabemos apintura,
larguesse hū eoutro pano,
que espera a patria, ehe justo
senaō perca oque ual tanto
Finis laus Deo.