1. NID all dim wneuthur niwed i ni ond Pechod; ac ni chaiff hwnnw wneuthur mo'r niwed i ni os medrwn ni edifarhau am dano. Ac ni all dim wneuthur i ni dda, ond Cariad a ffafor Duw yn Ghrist; a hynny a gawn ni, os nyni a'i ceisiwn mewn gwirion­edd.

2. Nid oes nêb mewn cyflwr tosturus, ond yr hwn sydd ganddo galon galed, ac ni fedro weddio.

3. Cymmaint ag a fyddo o Bechod, cymmal [...]t a hynny a fydd o Drymder: Cymmaint ag a syddo o Sancteiddrwydd, cymmaint a hynny a fydd o Hapyfrwydd.

[Page 2]4. Gwna dy Bechod i ti yn Dristwch mwy­af; felly ni chaiff dy Dristwch bŷth wneuthur i ti niwed; Gwna Jesu Ghrist yn llawenydd mwyaf i ti; felly ni bydd arnat ti bŷth mor diffyg llawenydd.

5. Y Gŵr y ma [...] Gantho Yspryd. Gwe [...]di, sydd gantho fwy nâ phe bai yr holl fyd ar ei helw.

6. Dau beth a orchymynnodd ef i Gwpl o rai Priod, Gofalon ac ymrysonau: Am y cyn­taf, Bydded eich Gofalon, Pa un a ryng [...]r fodd i Ddaw yn fwy af: Am eich Y m [...]ysona [...], by­dded iddynt [...]od, Pa un a garo eu gi [...] [...]d oreu: Felly y bydd eich Gofalon a' [...] [...]mry s [...]au i ryw ddefnydd da; ac felly pob Gofalon ac Ymrysonau afreidiol a ddiflannant.

7. Os ydych chwi mewn ystâd Briodol, Gwybyddwch, a choeliwch, er y galla [...]ech gael Gwraig neu wr gwell neu gyfoethoccach; etto byddwch sicer, na allasech chwi fyth gael un cymmhwysach: Oblegid ei fôd wedi ei orde­inio felly gan Dduw yn y Nefoedd, cyn y gellid ei gyflawni ymma ar y ddaiar: Ac am hynny, er nad ydys yn cyflawni cariad i ti yn ôl; etto gwna di dy ddyledswydd tuag at dy Briod, o ran ufudd-dod i Dduw; a thi a fyddi Siccr o gael cyssur yn y diwedd, er i Dduw dy drin di â Cheryddon dros amser.

8. Ni ddichon dim Cystuddiau, neu Drueni ddigwydd i ni, ond trwy Ordinnâd Duw; a [...] ni allant wneuthur niwed i ni, eithr rhaid yw [Page 3] iddynt wneuthur da i ni, os ydym ni Blant i Dduw. Eithr yn gyntaf, Byddwch siccr na chymmysgoch ddim pechod â hwynt; canys hynny yn unic sy'n eu chwerwi hwynt: Yn ail, Nac edrychwch ar y Wialen, ond ar yr hwn sy yn taro; canys hynny a bair ymddigio a de­ffygio hefyd.

9. Os wyt ti yn chwennych bod yn sicer fôd dy bechodau wedi eu maddeu iti; Cais faddeu y Cammau, a'r Niweidion a wenler i tithau, Mat. 6.14, 15. Ystria bedwar peth ir diben ymma:

1 Siampl Crist, yr hwn a faddeuodd iw ely­nion ac a weddiodd drostynt. 2 Gorchymmyn Cirst, Pan weddioch, maddeûwch os bydd gennych ddim yn erbyn neb. 3. Addewid Crist, Os madd­euwch, maddeuir i chwithau. 4. Bygythiad Crist, Oni faddeuwch, ni faddeuir i chwithau.

10 Ym mhob Trueni a Chyfyngderau; goreu doethineb yw myned at y Cyfaill hwnnw ar sydd nessaf, ewyllysgaraf, ac applaf i gynnor­thwyo; y cyfryw Ffrind yw Duw.

11 Mynych y dywedai ef; Nad oedd iddo achos yn y byd i gwyno rhag ei Groesau; gan nad oeddynt ond chwerw ffrwyth ei bechodau ef:

12. Lle mae Pechod yn drwm, mae Croesau yn ysgafn; ac yn y gwrthwyneb, lle mae Croesau yn drynion, Pechodau ydynt ysgafn.

13. Naill ai Gweddi a bair i ddyn beidio a phechu; neu y Pechod a bair i ddyn beidio a gweddio.

14. Pedwar peth a allwn ni ei ddysgu oddi­wrth [Page 4] Blant: 1. Ni ofalant am ddim yn afrei­diol. 2. Hwy a gysgant yn ddifalis. 3. Maent yn fodlon iw cyflwr. 4. Maent yn ostyngedig; Plentyn i Frenin a chwery a Phlentyn i Gerdot­tyn.

15. Nid oes un Cystudd cyn lleied, na suddem ni dano, oni bai fod Duw i'n cynnal; ac nid oes un Pechod mor fawr, na wnaem ni ef, oni bai fod Duw yn ein hattal.

16. Os rhoddir anfri i ni, neu ein difenwi, neu os gwneir a ni gam gan gyfaill neu elyn, fe ddylei fod yn flinach gennym ni o ran y pe­chod a wneir yn erbyn Duw, nag o ran y sar­haad neu 'r ammarch a wneir i ni ein hunain.

17. Mae gwr Duwiol yn debyg i Ddafad; pob man sydd well o'i blegid lle y delo. Gŵr annuwiol sydd debyg i Afr; pob man sydd yn waeth o'i blegid; gado y mae ef sawyr drew­llyd ar ei ôl.

18 Cystuddiau wedi eu sancteiddio ydynt or­uchafiaethau, neu dderchafiadau ysprydol; ac y maent yn llawer gwell i Gristion, nâ 'r holl A­rian a'r Aur yn y bŷd; gan fod profiad ein ffydd yn werthfawroccach né 'r Aur, 1 Pe. 1.7.

19. Gwna 'r Sabbath yn ddydd marchnad i'th Enaid. Na ollwng un awr i golli, ond bydd naill ai yn Gweddio, ai yn ymddiddan, ai yn Myfyrio. Na feddwl dy feddyliau dy hun; Ca­ffed pob diwrnod ei ddyledswyddau; tro y Bre­geth a glywech yn ddefnydd o Weddi; Addysc yn Erfyniad, Argyoeddiad yn Gyffes; Cyssur yn [Page 5] ddiolchgarwch. Meddwl lawer am y Bregeth a glywaist, a gwna ryw ddefnydd o honi yr holl wythnos o hŷd.

20. Bob boneu trwy 'r wythnos rhag-fwrw; 1. Rhaid i mi farw. 2. Mi a allaf farw cyn y nôs 3. I ba [...]yr â fy enaid, ai ir Nêf ai i vffern: Bob nôs gofyn ith enaid y Cweftiwnau hyn.

1. A ddarfu i mi ddwywaith heddyw ymddarost­wng ger bron Duw o'r neilltu? 2. Pa fodd y gwe­ddiais? Ai mewn ffydd a Chariad? 3. Beth a fu fy Meddyliau arno y dydd heddyw? 4. Beth y fum i yn ei wneúthur yn fy lle a'm galwedigaeth? 5. Beth a fum i mewn Cwmpeini? A leferais i am bethau da? neu a wrandawais i, a rhoddi i gadw gyda Mair y pethau da a glywais? 6, Os adnewyddodd Duw Drugareddau gyda'r boreu, a fûm i ddiolchgar? 7. Os cyfrannodd y diwrnod i mi achos o drymder, a ymddigiais i? Ynteu a orweddais i yn y llwch ger bron Duw? Pan Darfyddo i chwi wneuthur fal hyn; lle y buoch chwi yn ddeffygiol, cyfaddefwch hynny yn athrist; a llai a fydd y gwaith i chwi iw wneuth­ur pan ddelo marwolaeth. Gwna fel hyn uniawn gysrif. â'th Dduw bob nôs. Hyn a fu fy helynt feunyddiol i, ac a gaiff fod yn arfer i mi nes fy marw.

21. Yr hyn a ennillom ni drwy Weddi, ni a gawn ei fwynhau mewn diddanwch.

22. Mae Siccrwydd dau-ddyblyg. 1. Siccr­wydd Haul-gan. 2. A Lloergan. Y cyntaf yw y llawn ficcrwydd hwnnw yn Heb. 10.22. Y Lloergan yw hwnnw o'r Gair, yr hwn da y gwn­awn fod yn dal arno, 1 Thes. 1.5. 2 Pet. 1.19. Y cyntaf ni roddir ond i ychydig, na hynny ond yn anfynych; a hynny naill ai ar ryw ddy­ledswydd fawr iw chyflowni; neu ryw gyflwr newydd o fywyd i fyned iddo; neu ar ryw [Page 6] fowrion ddioddefiadau i fyned danynt; am y [...] hwn y dywaid un, yr oriau (neu r'awrau) [...] daw, nid ydynt ond anfynych, a byrr y mae y [...] aros. Yr ail yw yr hwn y rhaid i ni ymddiried iddo, Rhoi goglud ar siccr Air Duw, drwy ffydd o Ymlyniad, pan ydym ni heb y llall, sef ys­pryd o lawn Siccrwydd.

23. Am gyssur pobl Duw, efe a ddaliodd sulw allan o'r 129 Psalm, Er bod yr annuwiol yn Ardd­wŷr ar y Cyfiawn, ac aredig o honynt yn ddwfn▪ a gwneuthur cwysau hirion, a hefyd aredig e [...] calonnau hwynt allan, pes gallent; etto yr Ar­glwydd cyfiawn, yr hwn sy yn eistedd yn y Nefoedd, sy yn chwerthin am eu pennau, ac yn torri eu Tidau, a'u rhaffau; ac yna nid allant uredig dim ychwaneg.

24. Yn achos Erlidiadau a Dioddefiadau eraill, fe ddylei pobl Dduw ystyried yn ddifrifol y pedwar peth hyn: 1. Duw sydd yn mynni iddynt fod, ac yn eu hanfon; Weithian Ew­yllys Duw fydd berffaith Reol Cyfiawnder; a'r hyn y mae Duw yn ei wneuthur, a wnaeth­pwyd cystal, nas gallai mor bod wedi ei wneu­thur yn well. 2. Mae yn rhaid wrthynt, oni bai hynny ni chaem ni mo honynt. 3. Eu rhi­fedi, eu mesur, a'u parhâd a benderfynnwyd gan Dduw; nid ydynt ond tros ennyd sechan, nac yn parhau ond ychydig ddyddiau, Dat. 2.10. nid ydynt rŷ drymion, rŷ aml, neu rŷ­hir, fel y mynnei 'r Cythrel iddynt fôd; na rhŷ-anaml, rhy-fyrrion, neu rŷ-ysgasn, fel y mynnei ein naturiaeth lygredig iddynt fôd. 4. Ei diwedd sydd bwys o ogoniant, a'r Goron a'u canlyn sydd dragwyddol, 2 Cor. 4.17.

25. Tri pheth a bair i ddŷn ei gyfrif ei hun yn ddedwydd ymma ar y Ddaiar. 1. Cael ystâd [Page 7] dda: 2. Ei chael hi mewn lle da: 3. Wrth gymmydogion da. Yn awr y tri hyn y mae y rhai sydd yn meirw yn yr Arglwydd, yn eu mwynhau mewn modd rhagorol.

1. Eu Nefol Etifeddiaeth sydd fawr, Ni wel­odd llygad, ni chlywodd clust y cyffelyb, 1 Cor. 2.9. 2. Mae hi mewn lle da, 2 Cor. 5.1. Y Nefoedd, yr hwn sydd Dy a wnaethpwyd i dd­ynt hwy, ac a wnaethpwyd gan Dduw; ac am hynny mae'n rhaid iddo fod yn dda. 3. Yn agos at Gymmydogion da: Duw, Crist, yr Yspryd, Angelion, a Seintiau. Yr oedd gan Adda Etifeddiaeth dda, ac mewn lle da; ond yr oedd ganddo Gymmydog drwg, sef y Gy­thrael, yr hwn ai blinodd ef, ac a anafodd y cwbl. Ond nid oes dim Cymmydogion drwg yn y Nefoedd.

26. Nid yw Dioddefiadau pobl Dduw yn rhwystro eu Gweddiau hwynt. Elias oedd ddyn yn rhaid iddo ddioddef fel ninnau, ac efe a weddiodd ac a wrandawyd, Jac. 5.17.

27. Tri pheth sydd yn cyd-ymganlyn i wneu­thur i fynu y pechod yn erbyn yr Yspryd glân, 1. Goleuni yn y meddwl. 2. Malis yn y galon. 3. Yr anheimlad o'r pechod. Y nêb sy yn osni ddarfod iddo ei bechu ef, ni phechodd ef mo hono erioed.

28. Y rheswm pa ham na weithir ar lawer sydd tan nerthol foddion Grâs, lle y mae llawe­roedd ar sy yn byw o bell, ac yn dywad yn anfynych tan Bregethiad nerthol, yn cael gwei­thio arnynt drwy hynny, efe a arferei oi roddi drwy'r gyffelybiaeth yma: Megis mewn Tref farchnad, nid oes cymmaint matter gan bobl y Dref am bethau fy yn y sarchnad, a chan y rhai sydd yn byw yn y wlâd; maent hwy yn dyfod i brynu, a rhaid yw iddynt wneuthur [Page 8] felly; a hwy a fynnant gael y peth sydd arnynt ei eifiau, beth bynnag a dalont am dano; lle mae y rhai sy yn byw yn y Dref, yn tybied y gallant brynu, pa amser bynnag y gwelont yn dda, ac felly yr esceulusant brynu yn yr amser presennol; ac o'r diwedd, maent yn fynych iawn yn cael eu siommi a'u twy [...]o.

29. I'n perswadio ni i beidio a rhoi sen am sen, efe; a ddywedai; Os C [...] gyfarth ddafad, ni chyfarth y ddafad mo'r Ci.

30. Pedwar O Resymman a roddai fo yn erbyn Gofalon anghymhedrol am bethau daia­rol, fel na ddianrhydeddem Duw, na'i wadu. 1. Maent yn afreidiol. 2. Maent yn anifei­laidd. 3. Maent yn anfuddiol. 4. Maent yn arfer o ddilyn y cenhedloedd.

1. Yn afreidiol: Pam y rhaid i ni ofalu, a Duw hefyd? Gŵyr ein Tad nefol fod arnom ei­fieu y pethau hyn, a pheri y mae ef i ni, na ofalom am ddim, ond bwrw ein gofal arno ef, yr hwn sy yn gofalu drosom ni. Mat. 6.32. 1 Pet. 5.7. 2. Yn aniseilaidd, ie a gwaeth nag a­nifeilaidd: Edrychwch ar adar y nefoedd, a'r cygfrain, y mae efe yn eu porthi hwynt, er nad ydynt yn llafurio, Mat. 6.26. 3. Maent yn An­fuddiol ac yn ddilês. Pwy o honoch gan ofalu a ddichon chwanegu un cufydd at ei faintioli, neu vn geiniog at ei olud, Mat. 6.27. 4. Arfer y Cenhedloedd yw, Yr holl bethau hyn y mae y Cenhedloedd yn eu ceisio. Mat. 6.32.

31. Mae bagad yn y byd yn cymmeryd yr enw o fod yn Sainct ar dyb da eraill am danynt; ae yn marchanatta yn nyledswyd dau Crefydd, ar y goel a ennillasant oddiwrth Opiniwnau da rhai eraill am danynt hwy, a'u proffess: Cre­du y maent eu bod eu hunain yn Gristianogion, oblegid bod eraill yn gobeithio eu bod hwy [Page 9] [...]elly; ac hwy a negeseuant a zel gwresog, mewn dyledswyddau sy yn sefyll oddiallan, i gynnal eu Henw da; eithr ni edrychant un amser am y Stocc o gadarn Râs oddifewn; a hyn fydd yn anasu llawer.

32. Fel yr ydym ni yn darllen am fara beu­nyddiol, felly hefyd am Groes feunyddiol, Luc 9.23. yr hon y perir i ni ei chodi, nid ei gwneuthur. Nid rhaid i ni mor gwneuthur Croesau i ni ein hunain (fal yr ydym ni yn [...]hy barod i wneuthur) ond gadawn i Dduw [...]eu gwneuthur hwynt i ni: Croesau a wneir yn [...]y Nefoedd, fydd fwyaf cymmwys i gesnau'r Sainct; ac ni wasanaetha i ni moi rhoddi hwy [...]i lawr, nes iddynt hwy a ninnau orwedd i [...]awr ynghyd.

33. Ymadrodd hynodol oedd hwnnw o'r ei­ [...]ddo Gwr sanctaidd, Diffoddwch uffern, a llosgwch [...]y Nefoedd, etto myfi a garaf, ac a ofnaf fy Naw.

34. Nid croehlefain yn erbyn y Cythrael, rac ymadroddi yn erbyn Pechod mewn Gwe­ [...]ddi, neu Ymddiddanion; ond ymladd â'r Cy­thrael, a marweiddio ein Trachwantau, yw'r hyn y mae Duw yn bennaf yn edrych arno.

35. Y mae'r l'roffesswr gwâg yn Siommi [...]neu'n twyllo dau ar unwaith; Y Byd, yn hwn wrth [...]weled dail, sy yn disgwyl ff [...]wythau, ond nid yw yn [...]cael dim. 2. Ei hunan, yr hwn sy yn tybied cyrr­ [...]edd y Nefoedd, ond sy yn dyfod yn fyrr o honi.

36. Yr unig ffordd i Enaid cystuddiol, ni fedro ymafaelio nen ymaflyd mewn Cyssurau o'r blaen, oblegid Gwrthdroeadau neu becho­dau ar ôl, ac felly sy yn ammeu ei holl siccr­wydd o'r blaen, yw, Adnewyddu ei Edifeirwch, [...]l pe buasei ef heb gredu erioed.

37. Hawdd gan rai feddwl pe baent yn y cyf­yw Deulu, dan y cyfryw Weinidog, allan o'r [Page 10] cyfryw Demptasiwnau, nad ymmyrrau'r Cy­thrael â hwynt, fel y mae. Eithr y cyfryw rai a ddylaent wybod. Mai cyhyd ag y byddo ei hen Grfaill ef, sef y cnawd yn fyw oddi fewn, y bydd ynteu yn curo wrth y drws oddi­allan.

38. Yr hadau a hauwyd yn Naturiaeth Dia­fol a'r Sainct ydynt cyn ddyfned, na ddiwreid­dir hwy byth, hyd oni pheidio y Cythrael a bod yn Gythra [...]l, a Phechod a bod yn Bechod, a Sainct a bod yn Sainct.

39. Melinydd Diafol yw'r pechadur, yn ma­lu yn wastadol; ar Diafol sydd yn wastad yn llenwi yr Hoppran, neu'r pin fel na safo'r felin.

40. Mae rhai pechodau na feidr dyn anwy­bodus moi Gwneuthur; eithr y mae llawer ychwaneg na feidr dyn anwybodus ond eu gwneuthur.

41. Y mae pump o rwymau, â phâ rai y rhwymodd Duw'r Nefoedd ef ei hun i fod yn Gard neu'n Geidwad i gadw einioes y Sainct, yn erbyn Gallu y Tywyllwch. 1. Ei barthy­nas iddynt megis T [...]d. 2. Ei Gariad ef iddynt, o ran ei bod bwynt yn Esgoredigaeth ei Gyngor Tragwyddol ef, megis cyfrannogion o'i Lûn ef ei hun. 3. Pridwer [...] Gwaed ei fab, a'i Gyfam­mod â hwynt. 4. Eu Goglud arno ef, a'u Dis­gwyliad oddiwrthn, yn eu holl gyfngderau: yn awr Disgwyhiad a gobaith y trueiniaid ni [...]hollit bŷth, Psalm 9.18. 5. Gwaith presennol Crist yn y Nefoedd, yn edrych am fod pob peth y [...] cael ei ddwyn rhagddo yn dêg rhwng Duw â' [...] Bobl.

42. Bara haidd gyd â'r Efengyl sydd ym borth dâ.