Thesaurus medicinæ practicæ expræstantissimorum tum veterum tum recentiorum medicorum observationibus, consultationibus, consiliis & epistolis : summa diligentia collectus ordineq, alphabetico dispositus / studio & opera Thomæ Bvrnet ... — Telluris theoria sacra

Author: Burnet, Thomas, 1635?-1715.1673

THESAURUS MEDICINAE PRACTICAE, EX Praestantissimorum tum veterum tum recentiorum MEDICORUM Observationibus, Consultationibus, Consiliis & Epistolis, summa diligentia collectus Ordine (que) Alphabetico dispositus.

Studio & Opera THOMAE BVRNET Scoto-Britanni, M. D. & Medici Regis Ordinarii.

LONDINI, Excudebat G. R. Pro Roberto Boulter ad Insigne Capitis Turcae exadversum Mercatorio Regali in Vico vulgò Cornhill dicto, 1673.

[Page]

Illustrissimo Nobilissimoque Principi, D. IOANNI LAVDERIAE Duci, Marchioni MARCIAE, Comiti LAVDERIAE, Vicecomiti METELLAN [...], Baroni de THIRLESTANE, MVSSELBVRG, BOLTON, &c. Serenissimo CAROLO II. M. BRITANNIAE, FRANCIAE & HIBERNIAE MONARCHAE, ab Intimis & Sanctioribus utriusque Regni Consiliis, ejusque Secreti in SCOTIA Consilii PRAESIDI dignissimo, nec non Nobilissimi Ordinis Periscelidis Equiti, nunc vero in Summis Scotorum Comitiis Legato REGIS Celsissimo, MOECENATI suo Munificentissimo Salutem & Fausta omnia O. O. P. Q.

NOn diu multumque mihi deliberandum fuit (Illustrissime Princeps) cuinam potissimùm hunc qualemcunque laborem, has studiorum primitias consecrare dicareque deberem: neque enim ullius praeter illustre [Page] tuum volui, nec sanus scilicet aliud potui exoptare Patrocinium. Si temeritatis hîc nimiae videar, aut impudentiae incurrisse crimen, quod tantae Celsitudinis Viro Levidense plus satis fateor, tuaeque Dignitati planè impar audeam offerre munusculum, sperare tamen licet, pro singulari tibi innata humanitate, non solùm illud mihi facilè condonatumiri, verùm etiam donarium te hocce Literarium, quod votivae instar Tabulae ad tuos Tholos humillimus appendo, hilari vultu, benignisque oculis conspecturum. Eam quippe Heroicam apud te virtutem splendere unanimes unoque omnes ore testantur & proclamant, qua haud minus laeta & exporrecta fronte exigua ab infimis, quam magna à summis accipere soleas. Confirmato in hunc modum erectoque prae verecundia vacillante animo, multisque insuper validissimis rationum momentis ad id impellentibus, minimè diutius dubitavi, qua potui animi submissione, has Celsitudini tuae Lucubrationes inscribere. Ob id quidem praecipuè quod Tu (Celsissime Legate) magni illius Moecenatis exemplo, hominum Literatorum, bonarumque Artium summus semper Fautor ac Promotor extiteris, Musarumque quinetiam & politioris Literaturae ferventissimus Cultor; nec non adeò praeterea sis omni exquisitissimae Doctrinae [Page] genere non leviter modo tinctus, sed planè medullitus imbutus, ut nihil quod ad Artes & Scientias in universum pertineat te Musarum delicias latere existimandum. Neque olim duntaxat hic tuus in Libros & Literas ardor, sed hodie idem inter Aulae tum Illecebras, tum gravissimas occupationes etiamnum continuatus. Rarum profectò & fortè unicum Nobilitatis exemplar. Hic certè centenis vocibus totidemque linguis mihi opus foret, verbis ut decet exprimere puris, quae enitent ac praelucent in te uno tot augusti animi perillustres Virtutes. Promptissimum tuum & sublime ingenium, acerrimum judicium, incomparabilem prudentiam, admirandam facundiam, incredibilem memoriam, stupendam eruditionem attoniti demirantur omnes: ita ut citra vel minimam captatae gratiae suspicionem, rectè veréque dici possis, inter Nobiles Doctissimus, inter Doctos Nobilissimus. Non mirum igitur quod dum Genevae Iuvenis, aliquandiu subsisteres, hanc Indolis altitudinem, mirandas (que) animi dotes optimè pervidens expertissimus Belli Dux, sagacissimusque Ingeniorum Arbiter, Illustrissimus Heros Henricus Rohanus (cujus ibidem jucunda & perutili consuetudine familiariter utebaris) tantam de te tamque praeclaram opinionem conceperit, spebusque surgentibus quam [Page] plurimùm tribuerit. Haud vanum fuisse Summi Viri Augurium satis superque eloquuntur ac praedicant, quae exinde per sex prope lustra, magna omnium admiratione & laetitia, multa egregia & maxima in publica Regni administratione gratissimorum officiorum genera, Principi fideliter & Patriae praestitistti feliciter. Verùm cum Eloquentiae hîc uberioris penuria captumque simul superans argumenti gravitas, in ipso rei dicendae aditu, calamum mihi necessariò sistant, huic equidem muneri, cui ritè perficiendo vel M. Ciceronis eloquium longè impar videri possit, studio lubensque memet subtraho, ne scilicet virtutibus tuis latè & ubique splendentibus tenebras potius quam lucem affunderem: quicquid enim dixero, minus vtique & infra erit; atque vetat pudor Laudes tuas eximias culpa exilis deterere ingenii. Sed ad Cumulum demum accedit, quam reticere nequeo, sanè non debeo, summa illa qua paternam semper Familiam complexus es benevolentia. Manent alta & grata mente reposta nunquam quoad vivam oblivioni tradenda, quae tu quidem innumera, Illustrissimusque ac verè Nobilissimus Comes Celsitudinis Tuae Parens [...] in charissimum Patrem meum fusè dum viveret contulistis beneficia, quanto insuper me ipso Prognatum omnium licet immeritissimum favore [Page] dignari voluisti, quanta item prosequi gratia, abundè mihi perspectum habetur. Meritò itaque tam justis inductus rationibus, non hunc modò tenellum Ingenioli nostri primigenium foetum, verum meipsum quoque tibi cum illo humillimè devovendum putavi. Patiaris ergo obnixè rogo (Haeros Nobilissime) hoc perexiguum gratitudinis Symbolum, debitaeque in te meae observantiae qualecunqne monumentum, sub Illustrissimi Tui Nominis felicissimis auspiciis in publicum prodire. Nec dedigneris illud cum suo pariter Authore in tuam benignè Clientelam receptum, contra Criticorum & Malevolorum Morsus, insigni qua polles authoritate tueri, nostrisque porro favere conatibus. Diu interim vale (Celsissime Princeps) ac feliciter vive, nec nisi serus in Coelum redeas, diu (que) laetus intersis Populo Britanno. Vota haec toto animo fundit

Celsitudinis Tuae Devotissimus Cliens, THOMAS BVRNET.

[Page]

PRAEFATIO AD LECTOREM.

NIhil Hominibus (Lector Benevole) datum est, aut dari potest in hoc mundi Theatro degentibus Sanitate vel utilius, vel preriosius. Haec sola inter omnia scilicet Dei Opt. Max. naturalia dona ut acquiratur, nostrum praecipue meretur studium; quippe quae Divitiis, Honoribus, Voluptatibus, imo Scientiae ipsi & Prudentiae longe praeferenda videtur. Sine hac nemo us (que) adeo felix, minimè sapit vita, reliqua plus aloës quam mellis habent. Quis enim eâ privatus, licet alias omnibus Animi ac Fortunae bonis quam maxime afflueret, non statim millies [...] optaret mori, quam languescens morborumque [Page] ferocium quotidíe insultantium vehementiâ oppressus, miseram in multos annos protrahere vitam? at illâ tanquam itineris suavissimâ Duce perpetuùm comitatus, placide fert quivis quascunque hujus brevis vitae laboriosas Aerumnas. Ita verissimum est, quam bene valere melius in vita nihil. Hanc vero nobis felicitatem votis quidem omnibus expetendam promittit simul & praestat praeclarum Dei munus medendi facultas, quae vel propterea, ut in summo honore atque pretio ubique habeatur, jure merito postulat. Vix certe dici potest, quam misera foret & miseranda Mortalium conditio, nisi quotidianis ipsorum aerumnis continuo subveniret salutaris haec Disciplina, ejusque cultor industrius Medicus; qui id unice agit, sollicitéque curat, ut prosperam valetudinem sartam tectam tueatur & conservet, amissamque cito, tuto, & jucunde restituat. Ob quae egregia indies in genus humanum collata beneficia, Antiqui pene omnes, Medicos tanquam aliis multis merito anteponendos, laudibus immensis ferebant ad Coelum, & ipforum plurimis divinos plane decernebant Honores: Quod Ethnicorum hominum factum, cum Superstitiosi nimium, veri Dei nescii, Idolorumque cultores fuerint, laudare equidem nequeo, imo è contra vitupero & abominor: [Page] quid ni tamen affectum & judicium approbem? quippe qui hoc ipso omnibus testatum volebant, quam recte senserint, docto Medico multùm celeri atque fideli nullum meritis satis dignum praemium persolvi posse. Sicut enim (ait Seneca) Medicinae apud aegros usus, etiam apud sanos honos est. Ingratitudine ergo ipsâ ingratior videtur, & ipsâ prope vitâ indignus, qui Medicinam Artium Nobilissimam, alteram, secundum Deum, vitae Parentem, Tutricem & Vindicem non amat, non honorat, non suspicit & veneratur; praesertim cum ejus adminiculo & praesidiis nunquam ulli non sit opus. Hanc autem Artem saepius laudatam, satis pro dignitate nunquam, quae Plutarcho Authore, nulli Liberalium nitore, copiâ, aut jucunditate cedit, Cedro haud indignis eruditissimis scriptis exornarunt plurimi omni aevo praestantissimi viri; qui in ea excolenda tam fortiter feliciterque desudarunt, ut nihil jam amplius defiderari possit. Sed cum varia sint ac diversa hominum ingenia, nec voto fere vivatur uno, nil mirum eandem omnes in Medicina illustranda non tenuisse viam. Quibusdam magis placuit Institutiones & Controversias Medicas docte pulchréque exarando, immortale sibi & duraturum comparare nomen. Alios plus delectavit Hippocratem & Galenum summos illos [Page] Medicinae Antistites, Commentariis, Notis atque Scholiis, mira ingenii dexteritate adjectis, eleganter enucleare, dilucidare & explicare. Non pauci porrò potius doctissimis in lucem editis medendi methodis & medicinis practicis tam universalibus quam particularibus, famae suae consulere maluerunt. Aliqui rursus in Chirurgia expolienda, alii in Materia Medica locupletanda, & Pharmacopoeis tam Chymicis quam Dogmaticis instruendis, quidam item in rebus Anatomicis & Anthropologiis describendis, vel consenuisse amarunt. Multis denique iisque minime contemnendis plus cordi fuit, magis (que) arrisit utilissimum illud per Observationes, Consultationes & Consilia Scriptionis genus. In tanta hac eximiorum ingeniorum varietate, doctorum virorum suffragiis abunde jam ratum atque confirmatum habetur, excellentes hos quos ultimo loco posui, artisque usu celeberrimos Authores, prae caeteris quibuscunque longè maxima laude dignos censendos, ac ob summam ex tali scribendi modo perceptam utilitatem, de genere humano quam optime meritos; adeò quidem, ut recte videantur omnibus praeripuisse palmam. Singulari etenim hoc artificio, id Artem hanc jucundissimam exercentibus facillimum effectum, quod in ea omnium semper difficillimum judicatum est, universalia [Page] nimirum praecepta dextrè appositéque particularibus applicare. Longum quippe est (ut ait eleganter nec minus verissimè Morum incomparabilis Praeceptor Annaeus Seneca) ad Scientiam vel Artem iter per Praecepta, breve & efficax per exempla: nullaque re nos magis quam exemplo doceri alicubi etiam annotavit trium Imperatorum Medicus doctissimus Crato. Hanc proinde praecipue ob causam, mihi semper mirum in modum placuerunt Observationes & Consilia Medicorum illustrium, majoremque ex assidua horum lectione, quam Practicorum Libris, sperari posse Medicinae Candidatis profectum, haud male fortassis huc usque existimavi. Nihil enim iis ad rectum aut faciliorem Artis usum utilius vel conducibilius hactenus excogitari potuit. Ita ut vere quis audeat affirmare, absque experientia & observatione (quibus tanquam fulcris Medicinam stabiliri noster saepe testatur Galenus) methodum universalem probatum ut decet, expertumque Artificem efficere non posse. Hinc luce meridiana clarius videtur hoc summe utile scribendi genus aliis omnibus plurimùm antecellere. Quaecunque enim ad actionem referuntur eadem semper optima esse oportet. Neutiquam ergo mirandum, si verbis satis exprimi nequeat, quam grande illi & immensum praesentibus [Page] posterisque contulêre beneficium, qui in observationibus super difficillimis casibus conscribendis felicissimè simul & doctissimè tam strenuam navarunt operam. Si omne tulit punctum qui miscuit utili dulce, hi certè egregia hac laude fraudari minime debent, qui utiles cum sint ut nihil supra, non minus etiam jucundi esse voluerunt. Idcirco monendi hîc veniunt Filii Artis, seriôque rogandi, ut post positum pro virili, nec sine fructu Medicinae tyrocinium, omnibusque ad eam addiscendam requisitis probè praecognitis, hùc tandem praecipuè sua studia convertant. Nullam quippe operam vel tempus facile perdent, maléve collocabunt, quod Consiliis & Historiis Medicis attente legendis necessariò impendendum, è contra perquam utilem & frugiferum, ut credere est aequum, hunc indies deprehendent laborem, ne (que) unquam erit, cur ejus illos in posterum poeniteat.

Verum enimvero cum hanc apprime necessariam materiam tractantium tantus jam hodie existat numerus, quorum operibus evolvendis vix quidem ullius suffecerit aetas, paucisque tantum suppetat illorum copia, optandum utique foret, quempiam laborioso huic oneri sustinendo idoneum iri repertum, qui ex singulis prius diligenter perlectis optima quaeque curiosè & cum judicio excerperet, ritéque postea omnia in ordinem disponeret, [Page] & in unum corpus demùm redacta, juvandae Reipublicae Medicae causa in publicum proferret. Nae ille quisquis fuerit proficuum valde nulloque non aere redimendum aggrederetur opus. At quod vehementer dolendum, qui id attentaret inveniri hactenus nemo potuit. Fatendum quidem est Clarissimum aeternâ (que) memoriâ dignissimū Io. Schenckium hanc olim metam recte attigisse; sed praeterquam quod superiore, quo vixit ille, seculo, rari erant numeroque pauci, qui utile hoc argumentum ex proposito pertractarint, potiusque ex practicis aliisque mixtis, quam Observationum & Consiliorum Authoribus videatur aureum suum composuisse Librum, minimam sane ejus partem morborum curationibus insumptam voluit. Quare, ut ad instituti nostri rationem propius accedam, operae pretiumme haud aspernabile, nec ingratum facturum speravi, si quem declinarunt alii, hunc ego lubens mihi sumerem laborem. Quo nunc tandem aliquando utcun (que) defunctus, an rectè aut secus memet gesserim, aequis rerum aestimatoribus judicandum relinquo. Invidorum enim & obtrectantium censuram nihil moror, parvi (que) pendo. Certe quam potui jam à multis retroactis annis in conquirendis undique his toties laudatis Scriptoribus summam diligentiam adhibui, & si non omnes (arduum prorsus id fuisset) quam plurimos [Page] tamen, eosque ni fallar optimos & experientissimos sedulò nec oscitanter consului: singulos enim à capite ut dicitur ad calcem usque studiose oculis perlustravi, quaeque inter legendum notatu digna, ut saepe fiebat, subinde occurrebant, ea rite excerpta in diarium protinus retuli, omnia denique ob faciliorem eorundem usum, per ordinem, ut videre licet, Alphabeticum, disponere placuit. Et sic demum post infinitos propemodum exantlatos molestissimos labores, ad postremum emersit, quem nunc Medicae Artis Candidatis exhibeo Medicinoe Practicae Thesaurus ditissimus. In quo quidem Morborum ac Symptomatum pene omnium tam internorum quam externorum insignes & multiplices curationes existunt; plurima quinetiam rara, multa [...], non pauca à Chymicis petita, omnia verò utilia longoque usu probata proponuntur remedia. Ubique fere Affectuum descriptionem breviter perstrinxi, & ad majorem operis authoritatem suum cuique observationi & consilio proprium fideliter assignavi Authorem, cujusque porro ipsissima verba, nihil fere immutando, ut plurimùm apposui, parùm solicitus quod quaedam aliquando seu Typothetarum incuriâ, seu aliàs, minùs recte dici videantur, cum quilibet judicio valens ea nullo negotio deprehendere [Page] ac corrigere possit. Nihil mihi in hoc lucubrandi genere multarum licet vigiliarum, praeter conquirendi digerendique laborem vendico. Absit igitur me quisquam existimet vanâ auram popularem aucupandi ambitione inductum, quicquid est quod nunc in lucem datur, propalare voluisse. Quid enim ex alienis Scriptis laudis captarem? in mustaceo utique hoc esset Laureolam quaerere. Longè sane alia mihi mens, aliud consilium fuit, honestiorque hujus speciminis propositus finis, nimirum, ut ejus in lucem publicam emissione, non solum multorum hominum saluti consulerem, studiumque meum bene de omnibus promerendi posteritati notum facerem, verum etiam ut conatu hoc qualicunque alios rebus omnibus instructiores ad tantum tamque prae clarum opus aliquando suscipiendum ac melius perficiendum excitare possim. Quos scopos si assecutos fuero, non mediocri perfundar gaudio. Atque haec (Amice Lector) in vestibulo praefari libuit, quae ut aequi bonique consulas amantissime rogo. Dumque alii rectiora▪ & meliora proferant, tu interim his nostris Laboribus, ab animo Reipublicae Literariae modis omnibus inserviendi cupidissimo susceptis, [Page] benevola mente & feliciter fruere, ad Supremi Numinis Gloriam, tuum insuper proximique Commodum ac Utilitatem.

Vale.

[Page]

Ad Lectorem.

OPus hoc qualequale (Lector cujusquemodi es) Encomio nullo indiget, multò minùs nostro, quod usque eò non crevit, ut magni ab ullo penderetur; nec meâ multum refert quoquomodo habear, quùm in mensa extrema sedeam, & in locum elatiorem induci nullatenus anhelem. Non enim me inter id genus hominum numerari velim, qui primos se om [...]ium rerum esse volunt, nec sunt. Si verò pondus haberem, & in honoris gradu praeter caeteros essem, Consanguineo meo charissimo intimè à me amato forte non deesset Elogium. Quid autem? Certè utut haec sunt, non dubito quin se satis praedicet, & omnibus, praeterquam inconsultis futurus sit gratus. Qui improbat, aliud hoc opere praestantius edat. Quibus aeger est animus, per me licet omnia effutiant: parùm enim refert [Page] quid illi proferant, qui è capite & corde laborant Proculdubio tamen optimi & sanissimi omnes illum jure laudandum existimabunt. ‘Non interest (refert Celsus) quid faciat morbum, sed quid tollat.’ Et hoc & illud hîc pulcherrimè descriptum reperies. Atqui in hoc adeò laboravit Author, ut (quantum conjectura auguramur, nisi nos omnia fallant) si ad eum comparetur Clarissimus Schenckius (absit invidia) nihil est. Attamen in proposita sibi raritate primas Hic teneat, & sint Huic suae laudes prorsus intactae, & à me nunquam negandae, imo etiam agnoscendae. Ne quis igitur virum, de Republica Medica, & tota Literaria ita promeritum, verbis iniquis elevare me velle cogitet, hoc enim nefas perpetratu foedum existimarem. Est illud praeceptum verè aureum, & à lumine Naturae nobis insitum, [...]. Habemus etiam aliud penitùs divinum, [...]. Quod nos omnes ad unum enixius observare firmissimè tenemur. His tamen non obstantibus astruo, Huic, Illum in hoc palmam praeripuisse, quod potiorem ac utiliorem Medicinae partem excolendam elegerit, ex qua proventum multò uberiorem Lector quisque Medicus acquirere potest.

Esto quòd quis dicat, nihil hic novi se reperturum, [Page] subjicio ego pervulgatum illud verissimum tamen adagium. Nullum est [...]am dictum quod non dictum sit prius. Eadem semper luditur Fabula. Omnium hominum sapientissimus (uno tantum excepto) divinitùs inspiratus idem protulit. Ipsius verba haec sunt; ‘ [...]’

Non est tamen quod quis dicat, speret aut timeat quemlibet ita adjutum, licet alias paulùm modò instructum, & Literulis leviter imbutum Medicam artem rectè aut dexterè hinc aggressurum. Hoc ne minima quidem ex parte me tangit, nam ut videre mihi videor, non ita se res habet. Sub Syngrapha Hippocratis ratum & [...]ixum est illud quod habetur in Aphorismis. ‘ [...].’ ‘Ars est longa, cum ob ingenii humani imbecillitatem, sed maximè ob rerum quas ipsa Medicina continet obscuritatem ac multitudinem: ut quae variis partibus constet (quarum unaquaeque est Ars magna per sese) quae tantis involutae sunt difficultatibus, ut si vita nobis quadruplo longior concederetur, ne ipsa quidem sufficeret ad eas Artes per discendas.’ [Page] Ita Hollerius in locum. Et Lud. Mercatus in Prooemio lib. De Indicatione Medica, haec habet de occasione, quae (teste Hollerio) Curationis anima dicitur. ‘Tanti igitur est momenti in re Medica occasio, ut sola vim & efficaciam ab auxiliis auferat, aut ipsis praestet. Saepe enim leve auxilium opportunè adhibitum, veh [...]mentissimos curat affectus, ut de Victu refertCelsus. Sic Gal. se jactat Febres jugulasse, semel sanguine misso: quae quidem auxilia, nec majora quidem, inopportunè adhibita, non solùm emolumenti quicquam non adferunt, verùm obesse saepe est compertum, & necessum.’ Deinde quod ad experientiam attinet, audiatur rursus Hollerius. ‘Periclitatio item ac observatio tum eorum quae in morbis fiunt, tum remediorum fallax & periculosa: quod multa fieri saepe putantur, Naturae lege, quae sunt planè symptomatica, & contra Naturam. Deinde quod nullus morbus omnibus idem, nec ullum remedii genus parem vim habeat in singulis ad medendum.’ Ita igitur fieri potest, ut experientia sit aequè fallax & periculosa in expertis, ac in non expertis, si nempe indiscriminatim & non adhibita ratione & judicio exercitetur. Pulchrè admodum de hac re scripsit celeberrimus Fernelius, lib. 2. De abditis rerum causis. Ipsius verba mih [...] hîc [Page] inserere placuit. ‘Olim Empirici ad unumquemque morbum magna remediorum sylva comparata, quodlibet nullo delectu ad curationem adhibebant. Id si forte parum profuisset, continuò ad alterius opem concurrebant, subinde facta mutatione, dum morbus vel sponte, vel Naturae beneficio, quam remediis potius sanesceret, postremo adhibitum totius curationis causam fuisse persuasi. Haec ratio tantam remediorum sylvam peperit, nihil ut toto observetur orbe quod non in Medicinae usum accommodetur. Medendi viam quae uni remediorum multitudini fidit, parum tutam intelligensHippocrates, ipso Artis quasi vestibulo dixit, Experimentum fallax: id nimirum quod nec ratione, nec methodo, nec judicio suffultum stabilitumque sit’. Unde Hippocrates in alio Aphorismo subjunxit haec ‘ [...].’ Et rursus in alio Aphorismo haec habet. ‘ [...].’ Plura mihi in hanc rem suppetunt, immò multa alia quilibet his adjicere potest, modò Hollerium, Heurnium, & alios in Aphorismos Glossographos consulat, satis superque igiturhactenus dictum.

Quo progrediar non habeo, nam Author ipse instituti sui rationem ita palàm fecit, in praefatione [Page] ad Lectorem (quam ut consulas rogo) ut nihil ultra mihi dicendum reliquerit. Quo ideo spectat haec nostra Oratio? Certe nimius sum▪ quippe quod apud animum meum nihil protulisse, sed penitus & in totum à scribendo me cohibuisse decreveram. Et licet aliquoties summopere quaedam praefari solicitarer, (inscio ta Authore: nam inter illum & me super hac re, nihil unquam excogitatum; & quanquam mihi per illum licere praefido, me tamen hoc facturum hucusque in totum ignorat.) Nihilo secius animus meus fixus & prorsus immotus manebat, propositique silentii tenax. Quid est igitur quod nunc sponte meâ in alíena messe me propalarem.

Ne multis mor [...]r, subcuratio hujus operis in me est translata: suscepi: Cognato Vicarius successi: quantumcunque potui sudavi, ut emendatè emitteretur. Nihilominus contra spem culpulae quaedam elapsae sunt, praesertim in limine, & primo Libri ingressu; eas recolligere, & in Tabellam disponere coepi: earumque numerus cum Libro usque & usque increvit: maxima tamen ex parte tales fuere, ut tabellae adscribere dedignarer. Condolui, praesertim de Soloecismis perpaucis: hujusque rei indignatio à me haec invito extorsit, & sic aqua adversa advehor [Page] per flumen. Verbo tenus (ut vela contraham) Hoc me solatur, quod in tantam molem, errata quaedam irrepere posse, etiamsi summa adhibeatur diligentia, nemo rei typographicae assuetus ignoret. Quanto autem magis si trutinentur, & Authoris â praelo longinquitas, & Deligati alia interim agentis, negotia varia, ita ut ei usquequaque praesto esse minimè vacaret. Sine jactantia tamen vere asserere possum, vix alium à me perlectum Librum (pensandis pensatis) magis hoc inculpabilem. Neque me exactorem aestimari velim: agnosco errare humanum; sed magis humanum condonare; & adhuc multo magis, condonata tegere, reficere & resarcire.

Ne plura. Nihil aliud mihi faciendum putavi, quam ut Lectorem exorarem, ut errata orthographiae leviora (quae sensum non pervertunt, & quorum, contra atque fieri solet, exempla aliquot ad marginem hîc ascripta invenies 1. Literarum defectus, ut, Galinaceus pro Gallinaceus, &c. 2. Commutationes▪ ut c. pro s. [...]. pro [...]. pro [...]. & e contra, &c. 3. Transpositiones ut. [...] pro [...], &c. 4. Inversiones quae satis patent. 5. Duplicationes, ut, annis. pro anis. & alia hujuscemodi. Huc referri etiam possunt syllabarum & verborum duplicationes, & modorum & temporum variationes, licet haec inter hactenus recensita non cadant, nec saepe occurrant.) ut & punctationis notas, nec non Epigraphas, quibusdam in locis transpositas, aut [Page] perperam collocatas (quae omnia Lectori candido nullo negotio, imo perpendenti cuique prima facie elucebunt) emendet, condonet & ignoscat.

Quantum ad caetera omnia à me percepta, quae sensum uspiam perturbare, evertere, aut corrumpere; vel etiam dedecorare judicantur; licet ejuscemodi ut plurimùm sint, ut ad capita in margine enumerata pertinere videantur: Majoris tamen haec ponderis existimavi, quam ut in universum omitterentur. Talia itaque Tabula sub Authorum nomina collocata exhibebit, ad quam in formam sibi debitam sunt revocanda.

Vale. Gulielmus Burnet. S. B. Med. D.

[Page]

Nomina Authorum Practicorum ex quorum Operibus hoc Opus conflatum est.

ABrahamus Seyller.
Achilles Gasserus.
Adolphus Occo.
Adrianus Spigelius.
Albertus Bottonus.
Amatus Lusitanus.
Ambrosius Paraeus.
Andreas Dudithius.
Andreas Gallus.
Andreas Libavins.
Anselmus Boetius.
Antonius Benivenius.
Antonius Valetius.
Apollonius Menaburus.
Augustinus Thonerus.
Balthasar Scheiderus.
Bartholomaeus Montagnana.
Benedictus Sylvaticus.
Bernardus Stieberus.
Carolus Oslevius.
Caspar Hoffmannus.
Caspar Naevius.
Christophorus Guarinonius.
Daniel Sennertus.
Dionysius Pomaret.
Dominicus Panarolus.
Epiphanius Ferdinandus.
Felix Platerus.
Franciscus Arcaeus.
Franciscus Chomel.
Franciscus Glissonius.
Franciscus Ioel.
Franciscus Sylvius.
Franciscus Valeriola.
Fredericus Deckers.
Gabriel Fallopius.
Georgius Hieronimus Velschius.
Gregorius Horstius.
Gulielmus Ballonius.
Gulielmus Fabritius Hildanus.
Gulielmus Romanus.
Gulielmus Rondeletius.
Helideus de Paduanis.
Henricus ab Heers.
Henricus Petraeus.
Hercules Saxonia.
Hieronimus Capivaccius.
Hieronimus Cardanus.
Hieronimus Donzellinus.
Hieronymus Fabritius ab Aquapendente.
Hieronymus Heroldt.
Hieronymus Mercurialis.
Hieronymus Reusnerus.
Horatius Augenius.
Horatius Reserus.
Iacobus Hollerius.
Iacobus Horstius.
[Page]Ieremias Martius.
Ioannes Baptista Montanus.
Ioannes Crato.
Ioannes Fernelius.
Ioannes Fienus.
Ioannes Hartmannus.
Ioannes Helmontius.
Ioannes H [...]u [...]nius.
Ioannes Loselius.
Ioannes Marfinus.
Ioannes Naevius.
Ioannes Petrus Faber.
Ioannes Petrus Lotichius.
Ioannes Rhodius.
Ioannes Sigismundus.
Ioannes Varandaeus.
Ioannes Wierus.
Ioannes Vdalricus Rumlerus.
Ioannes Zecchius.
Isbrandus de Diemerbroeck.
Iulius Caesar Baricellus.
Iulius Caesar Claudinus.
Iulius Caesar Scaliger.
Laelius à Fonte.
Lazarus Riverius.
Ludovicus Mercatus.
Marcellus Cumanus.
Marcellus Donatus.
Martinus Acacia.
Martinus Rulandus.
Matthias Glandorp.
Mauritius Cordaeus.
Nathanael Hodges.
Nicolaus Tulpius.
Ozias Aimar.
Paulus Barbette.
Petrus Andreas Matthiolus.
Petrus Bayrus.
Petrus Borellus.
Petrus Estanove.
Petrus Forestus.
Petrus de Marchettis.
Petrus Monavius.
Petrus Pachequus.
Philippus Salmuthus.
Raymundus Mindererus.
Reinerus Solenander.
Rembertus Dodonaus.
Robertus Boyle.
Rodericus à Castro.
Rodericus à Fonseca.
Samuel Formius.
Simeon Iacoz.
Thomas Bartolinus.
Thomas Erastus.
Thomas Moufetus.
Thomas Willis.
Victor Trincavellius.
Wolfgangus Hoeferus.
Zacutus Lusitanus.

[Page]

ERRATA.

PAg. 2. col. 1. lin. 22. lege solidato. 32. mortario. col. 2. lin. 2. discutiendos. 3.2.35. -verem. 6.1.1. fract. 8.2.15. -vatam. 9.2.19. novacula. 35. Fabarum. 11.2.24. Caruncula lachrymalis. 12.2.21. Ceruss. 13.1.25. tenerae. 2.34. -dito [...]. 17.2.18. propol. 18.1.4. drachm. iij. 21.1.17. an. drachm. ij. 35. eccoprotico. 23.1.20. cinam. unciam j. 24.1.19. impetere. 25.1.32. temere. 26.1.30. -rum. 29.2.31. comb- 31.2.14. fundo. 33.1.31. -onis. 34.2.20. pulvillos. 40.1.25. -rudines. 45.2.22. mell. ros. 48.1.31. melil. 55.1.3. -gati. 57.2.22. -dem. 70.1.38. adde Liberos. 72.2.15. -ta. 81.2.3. -onem. 87.2.3. -tyri. 89.2.15. unc. ij. 90.2.8. Em-. 21. tussilag. 92.2.30. ingeniti. 93.1.14. dr. vj. 97.1.25. entem. 106.2.33. affecta-. 107.1.20. -cerat. 113.1.11. diu. 38. uvis. 119.1.18. unc. semi [...]. 125.1.7. valet. 137.1.2. desid-. 140.1.15. carnes. 146.1.15. hydrot- 147.1.22. an. 156.1.7. -tare. 158.1.15. propius. 165.1.29. Medicum. 176.1.23. -itum. 2.4. bregm- 199.2.21. mitis. 201.2.31. -das. 203.2.12. deturp- 206.2.11. chyl- 229.1.27. horum- 241.1.13. extrin. 20. [...]- 262.2.13. -rh [...]ae. 269.2.22. -teria. 273.1.30. psyll. 280.2.25. -ditatem. 302.2.3. multo. 324.2.15. enim. 16. etiam. 325.3. num. 331.2.18. inerant. 334.2.28. absump- 339.2.39. -rimam. 343.1. ult. omnes. 379.2.9. an. unc. iij. 10. ros. unc. ij. 380.2.27. el. dr. vj. 388.1.26. -rum. 409.2.8. croci scrup. j. 412.2.13. -dam. 441.2.3. illitio- 11. -didi. 445.1.18. sumach. 2.19. -bantur. 448.1.17. -tam. 2.14. repert- 462.1.24. dele cum. 472.1.8. leg. de quo quot- 473.2.23. -b [...]bat 477.2. ult. quas. 492.1.19. flatuum copia. 498.2. ult. -rari. 500.2.26. -lemus. 516.2.7. utiliss- 519.1.9. in pro M. 533.1.26 -ratus. 534.1.25. an. unc. iiij. 535.1.34. & pro ex 35. ex pro &. 542.20. mosc. pro pulv. 24. pulv. pro mosch. 600.2.11. pilos. 621.2.25. an. unc. semis. 635.2.29. igne. 655.2.34. reparat- 694.1.25. Sol. drachm. j. ol. 698.1.27. -strale. 714.1.29. -ridiem. 720.2.25. aliique. 743.2.11. quadringentas. 777.1.15. adeo. 806.2.3. drachm. ij. 833.2.6. unc. ij. 847.2.27. Langii. 853.1.2. unc. iij. 854.2.9. phyma. 858.1.20. -f [...]at. 887.1.33. continui. 917.1.12. purgantes. 928.1.25. [...]t pro &.

[Page]

MEDICINAE PRACTICAE. Liber Primus.
De affectibus cum Litera, A. incipientibus.

Sectio prima. Pro Abdominis Abscessu

PUer quidam tumore ventris laborans, hydropicus censebatur, & cum umbilicus valde promineret, apertio tandem facta est, ex qua puris laudabilis octo vel decem librae profluxêre; sicque omnino aeger curatus est.

Advertant tyrones in pueris frequenter tales abdominis abscessus generari, qui hydropem mentiuntur, & si maturè a perito artifice aperiantur, aegros a certo interitu plerumque liberari. Petrus Estanove. Observ. 2.

Puella quaedam ventris tumorem patiebatur octo mensium spatio, cum doloribus assiduis, quibus ad extremam maciem perducta fuerat: Hydropica abomnibus censebatur. Ego vero ad cam vocatus, & ventrem diligenter explorann, absoessum latentem invenio intra musculos Hypogastrii, eumque caustico potentiali aperio, unde, 15. aut 20. librae puris laudabilis effluxêre intra plures dies sicque aegra perfectè curata est. Petrus Estanove, Observ. 3.

Sectio secunda. Pro Abdominis Musculorum inflammatione

INflammatio musculorum abdominis ex iis est, quae rarissimè contingunt: idcirco & medicum judicio falli facilè contingit.

Scriba quidam, cum ruri haud procul Antwerpi [...] esset, dexteri lateris cum febri dolore correptus, sed juxta, ac paulo infra nothas costas: medicum accersivit, qui venae sectione imperata, eclegmata, linimentaque praescripsit, qualia pleuriticis adhiberi solent (pleuriticum enim morbum esse existimabat) ab his verò cum malè aeger haberet, febrisque intenderetur, domum vehi postulavit. Ad quem deinde vocatus, hominem offendi febricitantem quidem, sed debilem, & viribus parum [Page 2] valentem, dextrum hypochondrium nonnihil dolentem, ventre verò vehementer distento, ac veluti hy [...]ropici alicujus tumente. Exhibui mox purgans medicamentum, sed in exigua quantitate, quod cum foeliciter cessisset, postridie idem, sed in majore quantitate propinavi: quo expurgatis multis vitiosis humoribus, sinistra ventris pars tota subsedit: dextrae verò tumor perm [...]n [...]it. Et cum non modo tumida haec pars relicta esset, sed & durior, ac digitis renitens, cataplasma admovi, quo tumore intra paucos dies emollito, nusquam verò apparente loco, per quem pus erupturum sperari poterat, Sectionem adhibuimus, diligenter caventes ne peritonei membrana vulneraretur: qua circa inferiorem ventris partem facta, mox copiosum effluxit pus; quo deinde expurgato, vulnereque olidato, aeger sanitati restitutus est: adhibita interim bona victûs ratione, & paucis remediis. Rembertus Dodoneus Cap. 29. Observ. Medicin.

Sectio tertia. Pro Abdominis musculorum Scirrho.

℞. AMmoniac. Galban. bdellii. an. part. aeq. terantur in morturio cum ol. Lil. deinde adde mucilag. Sem. foenugraec. lini & ficuum ad pondus omniū praedictorum contundantur omnia simul, donec in unum coeant: & F. Cataplasm.

Hoc medicamentum ad Scirrhos emolliendos & discutiendas omnium s [...]ne efficacissimum est. Io. Zecchius, consult 48.

Sectio quarta. Pro Abdominis musculorum tumore.

NUper vidi mulierculam, cujus abdomen Saxo durius erat, sub musculorum tamen Idaea ac charactere. Emplastrum jussi admoveri de mucilag. rubicundior cum evasisset locus, ac cum cedere videretur aliquantulum, jussi pertundi, satisque altum infligi vulnus: erupit maxima puris copia; evasit.

Musculi illi abdominis crassissimam membranam habent, quae nisi pertundatur, non unquam ferè spontè erumpere poterit pus. vidi propterea non s [...]ctos illos tumores in saxa abiisse· totumque mesenterium in saxum ferè inde commigrasse Io. Heurnius ad Aphor. Hippoc. 7. Sect. 6.

Sectio quinta. De Abortu.

ABortiunt adeo frequenter, mulieres ut si quis id diligenter examinet, facilè inveniet, plures esse uteri deperditiones, quam partus legittimos si intra septimum a conceptione diem excludatur genitura, effluxio nuncupatur, se [...] falsum germen; post diem vero [Page 3] quadragesimum, abortus dicitur: qui nihil aliud est quam violenta & intempestiva immaturi foetus foras exclusio, expultrice uteri irritata, vel mole, vel pondere, v [...]l morsu. Hinc ex parte uteri abortûs triplex est causa, moles nimia, pondus aliquod, aut morsus. Moles, ubi amplius distendi uterus recus [...]t; pondus, quum supra vires ejus est, quod continet; morsus demum, ubi, vel humores, qui in membranis continebantur, his ruptis, in ipsum uterum effunduntur, vel etiam totus foetus putrescit. Ab his ita gravatur & irritatur expultri [...] uteri facultas, ut ad expellendum protinus in [...]urgat. His praeterea adde matricis morbos omnes similares, organicos & communes, qui, si graviores sunt, abortiendi ansam quam maximè suppeditant; praecipuè verò uterus ob pituitam & mucos humidior & laxior, qui foetum commodè continere nequit. Dispositiones etiam omnes maternae insigniores, abortûs grande invehunt periculum.

Ex parte autem foetus tres aliae sunt abortus causae; foetus nimirum imbecillitas, nutricatus inopia, & vinculorum quibus utero alligatur laxitas. Causae abortus procatarcticae sunt, — aeri; constitutiones inclementiores sibi invicem inaequaliter succedentes, quales annotavit Hippo [...]rates Aphor. 12. Sect. 3. nimia ciborum ingestorum copia, longa & arcta jejunia, cacochymorum ciborum usus, vigiliae immense, vehementiores animi perturbationes, labor vehemens, violenta corporis commotio, ex cursu, saltu, clioceis, lapsu ex alto, gravioris oneris sublatione, & ex gravi ad ventrem ictu, vestium coarct [...]tiones ab assulis illis ligneis, eburneis, aut balaenaceis, quas mulieres vestibus ad sternum subjiciunt ad corporis venustatem, evacuationes item immodicae per vomitum, alvi fluxum, & sudores, sanguinis etiam per nares, haemorrhoides, sed potissimum per uteri venas, immoderata prosusio, tetri omnes odores, ut extinctae luce [...] n [...]; & similium, Cathartica vehementiora, & menses moventia, largior denique phlebotomia postremis potissimum mensibus.

Subsectio prima. Pro Abortu.

NIhil melius scio quam in victu non errare, nè vitiosi humores in corpore colligantur; deinde ut vitet affectuum immoderationem, iram, curas, vehementes corporis motus, & quicquid sanguinem potest commovere. Ad Sanguinem sistendum si forte stuat, & sanguinis boni adsit copia, suaderem & ego, ut caeteri medici venae sectionem, nec moveret me Hippocratis authoritas, qui venae sectioni in gravidis tan [...]opere adversatur, eum nostro tempore diaeta alia sit, quam olim fuerit, & experientia testetur, [...]aepe multos grividarum morbos venae sectionem postulare, & ferri ab iis sine incommodo. aliqui ad sanguinem sistendum praedica [...]t pulvere ranae us [...]ae in olla recenti, in sacculo de collo appensum, experiri licet, contra abortum utilis est hic pulis, manè sumptus in ovo sorbili.

[Page 4]℞ rad. bistort. ℈i. gran. Kermes. sem. plantag. portulac. an. ʒss. coriandr. praep. ℈ij. sacchar. ad pondus omnium, fiat pulvis. Io. Crato, Consil. 32. lib. 4.

Subsectio secunda. Ad abortum praecavendum.

INter intrinseca pulvis hic noster, si frequenter ex vino propinetur, magnopere profuturum non dubito.

℞ spec. diamargarit. utriusque ℥ss. pulv. cancr. fluviatil ʒij. coagul. lepor. pulv. ʒj. corall. rubr. ℈ij m. f. pulvis. cujus ʒj. ex vini albi ℥iij. vel ex aq. plantag. horis 4 ante cibum, bis terre in hebdomada exhibeatur.

Inter extrinseca, quae lumbis, spina dorsi libera relicta, & locis apponuntur, est imprimis unguentum celebratissimum comitissae appellatum. probatissimum est subscriptum ceratum, quod saepius foeliciter usurpatur.

℞ thuris. mastich. ladan. an. ℥ss. lapid. haemat. boli armen. coagul. lepor. ras. ebor. an. ʒj. resin. pini. q.s.f. Ceratum S.A. quod applicatum lumbis non immutetur, nisi 10. dierum spatio adhaeserit. detineatur tribus a conceptu mensibus, deinde auseratur. detur quandoque pulvis corall. rubr. ad ʒj. ex ovo sorbili, quod remedium licet vulgare sit, ad hoc tamen officium efficacissimum est Io. Zecchius, Consult. 94. & 86.

Subsectio tertia. Pro Abortu frequenti.

MEnsibus absolutis, quando certum est eam nondum concepisse, ad matricem corroborandam, & expurgandam, & ut habilis ad conceptum fiat, incessione sequenti utatur, singulis noctibus cubitum itura, idque per dies 4. vel. 5. continuos, sedendo in eam per horam antequam lectum ingrediatur.

℞ Rad. Lil. valerian. bryon. ann. ℥iij. herb. matricar. calamenth. fol. lauri, rubi. bacc. juniper. an. mj. flo. lavend. ros. sambuci an. pj. balanst. ℥ss. bacc. Lauri. pj. Coq. in aq. pluviali, addendo mensuram unam vini rubri & tantundem aq. fabrorum extinctiones ferri & aluminis ℥j.

Post incessionem suffitum excipiat utero in Sella, qui fiat ex trochiscis galliae, & aliptae moschatae: manè tertio quoque die capiat de sequenti confectione magnitudine nucis moschat. superbibendo parum vini generosi.

℞ Conserv. fl. rosmar. majoran. scabios. an. ℥j. spec. diambr. diamosch. an ℈j. ras. ebor. ʒss. nucis mosch. cinam. an. ʒj. sem. sileris mont. ʒss. cum syr. de betonica f. Electuarium.

Quando vero menses tempore convenienti non fluunt, suspicioque est, illam concepisse, nihil adhuc agendum, donec altero mense, quoque menses non rediisse certum sit, tuncque incipiat illis, quae conceptum retinent, & uterum firmant, uti. Primum Ceratum [Page 5] sequens lumborum regioni noctu cubitum itura applicet, illudque tota nocte retineat, idque saltem ab initio tribus noctibus semel, & post mensem quartum alternis noctibus, & quo magis uterus crescit, eo frequentius, mutando aliquoties locum, ita ut quando quater in lumbis gestavit, postea in ventre sub umbilico totidem noctes ferat.

℞ Rad. bistort. sem. Coriandr. an. ʒij. nuc. Cupress. santal. rubr. Hypocist. an. ʒj. ladan. mastich. an. ℥ss. thur. bdelij an. ʒij. corall. succin. an. ʒj. pulverisanda pulverisentur, & excipiantur oleo mastichino, addendo caerae & terrebinth. q.s.f. Cerata quadrata duo vel tria ad usum.

Interea utatur tabulis, quae mirè ad abortum praecavendum sunt utiles, capiendo unam alternis vel ternis diebus mane.

℞ sem. Coriandr. praep. ʒij. rad. bistort. ras. eboris. corall. rubr. an. ʒj. succini. crystalli. an. ℈j. cocci infect. ℈ss. sacch dissolut. in aq. ros. ℥iiij. f. tabulae pond. ʒj. lapides aetites, lazuli, jaspis, brachiis alligati proprietate juvare creduntur· caveat, cum uterum gestat, a nimio motu, tussi, sternutatione, ab aromatibus nimiis & vino generoso. Foelix Platerus Observ. lib. 3. pag. 744.

Subsectio quarta. Pro Abortu.

ADmoveatur regioni uteri ceratum infra scriptum, mihi pluries expertum, & ad octavum usque mensem gestetur.

℞ mastich. ℥j. ladan. ʒvj. rad. bistort. ʒv. nuc. cupress. hypocistid. sang. draconis, ros. rubr. santal. rub. Corall. rubr. menth. siccae, Corriandr. praep. gall. mosch. terrae sigillat. an. ʒij. ol. olivarum cerae citrin. terebinth. clarae picis. an. q.s.m.f. Ceratum.

Sed & quae a proprietate abortum prohibent, non sunt negligenda; quare intus pulvis Cancrorum fluviatil. coagulum leporinum, lapis aquilinus pulveratus & ex vino nigro austero datus non improbatur. Iulius Caesar Claudinus Consult. 34.

℞ gran. Kermes. ℈j. sental. rubr. ʒss. caryophil. nucis mosch. an. ℈j. rad. tormentill. ʒss. margarit. corall. rubr. praep. an. ℈j. fol. auri. num. iij. manus ch. perlat. ʒiij. f. pulv. fumat ad ʒj. cum pauco vino rubro. Rodericus a Fonseca, tom. 2. consult. 71.

Mulier quaedam pituitosa natura saepius abortierat, cum vero medicinarum usum iniit, feliciter gestationem perfecit. Iohannes Heurnius, ad aphor. Hippoc. 45. Sect. 5.

Subsectio quinta. Ad abortum praecavendum.

MUlier quaedam Monspeliensis tres abortus consequentes passa erat, variis gestationis temporibus· jam verò a duobus mensibus gravida, patiebatur dolores circa umbilicum & lumbos, qui abortum minabantur· alter medicus duo Emplast. praescripserat lumbis & umbilico admovenda ex mass. [Page 6] Empl. pro factur. unde melius habuit ad aliquot dies, postea verò iidem dolores reversi· Vocatus ego advertens mulierem juvenem & sanguineam, venam secari jubeo, unde intra paucas horas a doloribus & metu abortus omnino liberata est. Sanguis erat valde serosus· tandem ad praecautionem praescribo rhab. pulv. ʒj. cum jusculo, iterandam femel in septimana per mensem, unguentum astringens lumbis & ventri admovendum pridie purgaticnis, & opiatam astringentem postridie rhab. quibus tamen non usa est. Symptomata illa accesserant eo prorsus tempore, quo menstruas purgationes paci consueverat extra graviditatem, tertio deinde mense eadem symptomata redierunt, & venae sectione statim liberata est, quarto itidem, quinto, sexto, septimo, & octavo, iisdem symptomatibus periodice recurrentibus, iterata est venae s [...]ctio, & statim liberabatur; ultima venae sectio celebrata fuit octo diebus ante principium noni mensis, cum eodem fructu, & in fine noni mensis peperit filium benè habitum & vitalem, sed palidiusculum. Lazarus Riverius, Observ. 53. Cent. 1.

Valde efficax est sequens opiata.

℞ cons. ros. ℥ij. cortic. citri condit. ʒvj. pulp. dactyl. myrabol. condit. an. ℥ss. Coral. praep. margar. praep. & ras. eboris an. ʒj. cum Syr. Cydon. f. opiata de qua capiat frequenter magnitudinem castaneae. Q [...]mprimum dolores & tormina apparuerint in ventris fundo, versus pubem, in lumbis & osse sacro eorum sedationi incumbendum est, tam sumptis quam admotis, pro vari [...]tate causarum adhibitis. Si ob cruditates & flatus excitentur (quod fr [...]quentissimum est) exhibendus erit pulvis ex aromatico rosato & sem. Coriandri compositus· imo aqua imperialis exhiberi poterit, si major sit pituitae & flatuum congeries, eodem tempore applicentur abdomini carminantia ut sacculi ex sem. anis. faenicul [...] faenugraec. florib. Chamoem. Sambuc. anthos, & stoechados compositi, vel placenta rosacea frixa in sartagine cum vino generoso & pulv. nucis mosch. & coriandri conspersa. Si hisce dolores non cesserint injiciatur Clyster ex vino & oleo confectus in quo philonij rem. ʒij. dissolvi poterunt; aut etiam narcotica per os, in minima dosi exhiberi, ad fraenandum flatuum & humorum impetum. Sequentia duo remedia pro secreto habentur, & soetum certò retinere creduntur si antequam foetus a cotyledonibus divulsus fuerit, usurpentur.

℞ fol. auri numero xij. Spodij. ʒj. germina trium ovorum non subventaneorum ms. probè, postea dissolvantur in dimidio cyatho▪ vini albi, & detur manè per triduum.

Eodem tempore sequens cataplasma admoveatur.

℞ thuris masculi pulv. ℥ij. album, ovorum num. v. agitentur simul super prunas semper movendo ne concrescant· addendo terebinthinam, ne nimis adhaereant postea stupis excipiantur, & quantum ferre poterit, calidissima umbilico applicentur bis in die, manè & ferò, per triduum praedictum. Lazar. Riverius, cap. 17. lib. 15. [...] medica.

[Page 7]

Subsectio sexta. Pro abortus praeservatione.

ABortum ex vitiosis humoribus ad uterum à toto corpore confluentibus, suaque pravâ qualita [...]e aut copiâ foetum en [...]cantibus, aut cotyledones relaxantibus fr [...]quenter concitari, res est manifesta. Foeminae plures hac ipsa de causa saepè abortiebant, ex iis quaedam faetum trimestrem, s [...]ptimestrem, lacerum tamen, & omni putrilagine infectum multoties enixae, nullo alio praesidio, quam excitato cauterio in brachio, aut crure feliciter pepererunt. Hoc ad originem fluxionis exerce· hujus enim ope ante conceptionem adaperti, illae foetus sanos, nullaque labe faedatos legitimo tempore in lucem edidêr [...]. Zacutus Lusitanus, observ. 159. lib. 2. de praximed. admir.

Occultam proprietatem habere corium equi marini pro retinendo foetu in utero, certus sum; ex quo si fiat Zona, & toto gestationis tempore juxta carnem Cinguli modo feratur, abortus non continget, quod auxilium pluribus incassum tentatis, praestantissimum semper inveni. Si haberi nequit, utere zorâ ex lupino corio paratâ, quam huic usui esse mirabilem fidissimo experimento adinveni. Zacutus L [...]sitanus, observ. 161. lib. 2. prox. med. admirand.

Faemina quaedam primaria Lipsiae aliquoties periclitata de abortu, sub medium gestationis tempus utebatur vino malvatico, cum panis frustulo eodem imbuto, manè jejuno ventriculo. Ita insigniter roborato foetu foeliciter initebatur; vinum malvaticum cum amygdalis celebratur ad idem apud Senertum. Lib. 4. instit. med. part. 2. cap. 2. Hier. Reusnerus, observ. 109. & Schol.

Ubi metus est abortus propter concussionem vel casum ventris inferioris, gravidam dispone in lectum, ut quiesc [...]t, & singulis diebus manè exhibe cum ovo recen [...]i cocto gallaturas numero 7. vel. 8. cum serico Kermisino ad ℈j. ineiso minutissimè, vel tuntundem granorum Chermes. Ventri autem pro confortando foetu impone sacculum è foliis cupressi, majoran. & rosmarin. in vino & aqua coctis. Sic conservabitur foetus ad justum pariendi tempus, ex obstetrice gallica. parte 1. cap. 2. Wolfgangus Hoeferus, lib. 7. Hercul. medic. cap. 3.

Subsectio septima. De abortus causa insolita.

MUlier quaedam ad quinti mensis finem ferè, signis omnibus foetus vivi apparentibus, gravida fuit. Circa finem vero quinti mensis, foetus primò imbecilliter ac languidè movebatur, ita ut vix persentiri potuerit; deinde paulatim & intra paucos dies omninò cessabat moveri; mammae quoque antea lacte turgebant, nunc subsidebant, aliaque signa aderant, ex quibus foetum in utero mortuum esse facillimè conjicere licuit, tandem circa finem octav [...] [Page 8] mensis parturientium doloribus correpta, enixa est masculum, quem per tres ferè menses▪ mortuum gestaverat. Hujus autem abortus causam nullam aliam invenire potuimus, quam malam conformationem vasorum umbilicalium. Chorda enim ut vocant umbilicalis quae communiter & in omnibus ulnarum aliquot longitudine esse solet, in hoc abortu v [...]xspithamae erat longitudinis· hinc perspicuum fit crescentem foetum in utero materno paulatim placentam ab acetabulis abstraxisse & separasse; abstract [...] autem hepate uterino necessariò moritur foetus. Fabritius Hildanus, observ. 50. Cent. 2.

Subsectio octavo. De Abortu revocato.

MUlier quaedam 13. hebdomade impraegnationis, cervisiae cocturae adsistens, situlamque pleniorem imprudentius tollens, abortum ferè rejecit, ruptis membranis & exitum embryone moliente, fortè empiricus praesens ad omnia audax, huic incommodo succurrere satagens, suasit sine mora & situ praegnantis, & manus dexteritate, reponendum foetum. Capite igitur gravidae declivi, elatisque cruribus, obstetrix subtili manuum opera embryonem proditurum intrusit, statimque peracta operatione in lecto composuit matrem, ut foetus repositus solitum loc [...]m repeteret. Fluxêre tamen Lochia ad tertium diem. ad membranae rup [...]ae generationem suasit idem congressum cum marito; hinc retentus foetus justo tempore deinde fuit exclusus, adhuc superstes. Thomas Bartholinus. Hist. 37. Cent. 4.

Sectio sexta. De aceto.

VErmes sunt in aceto copiocissimi tam viventes quam mortui; viventes per acetum ut pisces vagantur, mortui verò in fundo resident, rursus mortui qui sunt in fundo paulatim corrumpuntur, & tanquam nubem efficiunt, ex qua vermes renascuntur: & sic in his animalibus phoenicis historiam renovatum vides. Quo acetum est acrius, eo copiosiores habet vermes. Si acetum coletur, aut filtretur, habebimus limpidum abs (que) ullis vermibus ferè per triduum, quo transacto vermes denuo oriuntur. Si vini quantitas exigua 4. vel 5. guttarum in libram aceti infundatur omnes vermes interficit. Si etiam in aceti libras duas misceas theriacae ʒj. omnes interimit, ultimò mixtâ theriacâ cum aceto in vase clauso, exponatur vas soli per mensem, semel in die agitando, & post modum relinquendo, ut theriaca in fundo remaneat, quo peracto diligenter coletur, & habebimus acetum non solum semper sine vermibus sed summoperè utile ad pestem & febres malignas· vermes hi [...] in aceto observantur beneficio microscopii. Dominicus Panarolus, observ. 36. pentecoste 4.

[Page 9]

Sectio septima. De Achoribus.

AChores sunt capitis ulcera manantia, tenuissimis foraminibus cutem perforantia, ex quibus glutinosa fanies effluere solet. Causa proxima est, humor acris, serosus, nitrosus & mordax crasso admistus: remota, malum regimen in sex rebus non naturalibus, praesertim in cibo & potu. Puerilis aetas est huic morbo maximè obnoxia, sed mulieres & viros acrius & molestius infestat. Achoribus affinis est alius affectus, qui favus latinis, graecis [...] dicitur. Haec statuitur inter ipsos differentia, quod in achoribus foramina sint minora, in Favis verò majora, & quod humor, qui è favis, emanat, fit melli consistentiâ similis, unde modò meliceris, modo Cerium dicitur.

Subsectio prima. Pro Achore seu tinea crustosa in puero 13. annorum.

Puerum hunc sequentibus remediis ita curavimus.

℞. fumariae Miij. scabios. beton. borrag. acetos. viol. agrimon. an. Mj. sem. endiv. acetos. anis. an. ʒj. rad. enul. ℥ss. fol. sen. ʒvi. Epithim. ʒj. uvarum passarum exacinat ℥ss. liquirit ʒiij.f. omnium decoctio in aq. communis & fumariae an. pt. aeq. & q.s. pro lb j. in colat. dissolv. Syr. de fumar. ℥iij. Syr. de Epithymo, borag. & staechad. an. ℥ss.m.f. apozema, capiebat bis in die erat facilis solutionis; quotidie enim ter ad minus hoc decocto alvus solvebatur, aliquando & quinquies alvum deponebat. Deinde ut hoc capitis lavacro uteretur mandavi.

℞. sumar. betae. lapath. acut cum toto, chelidon. cum toto malv. fol. Heder. arbor. rad. althaeae, an. Mj. flor. Chamoem. melilot. & furfur an. Mss. coq. in aq. q.s. pro lb iij.

Deinde ut crustae melius emolescerent, jussi ut post lotionem in ungeret caput infrascripto linimento.

℞. mucilag. foenugraec. sem. lini cum aq. malv. extract. axung. gallinae, porcinae, ol. ex vitell ovorum an. ℥ss. Croci ʒss.Ms. pro linimento ut artis est. Iisque saepius reiteratis, caput deinde radi jussimus novaculo, continuando lotionem & inunctionem manè & hora quarta pomeridiana.

Post sex deinde dies paravimus iterum apozema purgans sicut antè, addendo polipod. q.℥ss. ras. ligni sanct. quart. j. ex quo sumebat aliquando semel, aliquando bis in die, si alvus minus responderet. Novacula rursus abraso capite, ut materia magis foras evocaretur, ad lotionem hanc plus detergentem deve [...]imus.

℞. Fumiterr. scabios. Caul. rub. betae, fol. Heder. arbor. malv. ras. ligni Guajac. an. Mss. rad. enul. Chelidon. alth. an. ℥j. flo. Chamoem. furfur. an. pij. farin. faburam lupinorum an. ℥jss. Coq. in aq. pro lb iiij. Post lotionem hoc linemento inungi mandavimus ad detergendum & magis exsiccandum.

℞. pulv. rad. enul. camp. litharg. [Page 10] auri & argent. Ceruss. alumin. roch. combust. an. ℈jss. terantur subtilissimè & incorporentur cum linimento prius d [...]scripto; addendo ol. vitell ovorum q.s. & cerae albae modicum ut in unguenti formam coeat.

Post quinque ru [...]sus dies propinavimus infusum fol. orient. Epithym. & rhei in aq. fumar. scabios. & beton. addendo cassiae & confect. Hamec. an. ʒij. Syr. de fumar. ℥ss. quo sexies multa & varia excrementa deposuit. die sequenti rursus exhibuimus, & adhuc sexies dejecit. Postea lotionibus dictis urinam antiquam adjecimus, & inter bulliendum vitrioli exiguum, quo ter tantum caput ablui imperavimus, eo quod robustius medicamentum esset, caeterū post istam lotionem caput infrascripto unguento inungebatur.

℞. Litharg. auri & argent. cum aceto acerrimo & ol. ros. nutriti ʒij. ceruss. ablutae cum aq. Solan ʒj. alum. roch. combust. ʒss. fuligin. furni, rad. enul. exsicc. & in pulverem tritae vel combustae chartae exustae an. ℈ij. ol. ex vitell. ovorum axung. gallinae, porcinae, an. ℥ss. ol. laurin. ros. & aceti exigui q.s. incorporentur in mortario S.A. ut in formam unguenti mollioris coeant.

Istud unguentum est apud me magni praetii, & mirabile magnaeque efficaciae, ut patet ex illis quae ingrediuntur. Galenus sola charta combusta, & aceto diluta locum affectum illinebat, & uno aut altero die, hoc medicamento utens exsiccante, plurimos curavit.

Tand [...]m▪ unguento ultimo praescripto adjunximus argenti vivi cum saliva extincti ʒj. vitriol. rom. optimè calcinat. ℈j. & bis inungebatur. his dictis remediis ab achore seu tinea humida liberatus est puer spatio duorum ferè mensium. Petrus Forestus, obs. 17. lib. 8. de exter. capitis vitiis.

Subsectio secunda. Pro Achore in puero octo annorum.

POst lotiones & universalia remedia praecedenti observatione dicta, topico remedio sequenti fuit curatus.

℞. succ. fumar. ℥ij. succ. scabios. borrag. Chelidon. succ. rad. enul. lapath. acut. an. ℥j. cum pauxillo faecis ol. antiq. & ol. ros. addendo axungiae porcinae q.s. & aceti exiguum. bulliant. lento igne ad succorum consumptionem, in fine addendo pulv. litharg. auri & argenti, pulv. ireus, lupinorum an. ℈j. pulv. ros. lign. guaiac. ℈ss. benè incorporentur & f. linimentum. S.A. Expertus sum etiam valere decoctum guajaci, ut in morbo gallico uti solemus, cum optima victus ratione; interea adhibendo lotiones, linimenta, & unguenta, in observatione praecedenti praescripta. Petrus Forestus. obs. 18. lib. 8. de externis capitis vitiis.

Subsectio tertia. Pro achoribus in puero 15. annorum.

COntra hoc malum sequens lixivium inveniebam.

[Page 11]℞. absinth. fl. Chamoem. s [...]rpill. matricar. an. Mss. ba [...]. Lauri rad. Ireos an. ℥j. rad. asar. ℥jss. incidantur & sacculo condita, coq. in lixivio ex ligni juniperini cinere facto. Hoc luna decrescente caput lavabatur quotidie, ac brevì sanitatem recuperavit. Martinus Rulandus, cura [...]. 54. cent. 1.

Quendam achoribus tineisque per multos annos turpiter affectum, (cui varia fuerant incassum applicata remedia) praemisso cathartico, linimento ex oleo in quo ad exactam coctionem bufo, sive rana terrestris ebullierat, optime curavi. quippe simplici hoc remedio per paucos dies in capite utens, sanus, & capillatus [...]actus est, durante autem linimento pili emortui, vulsellis à chirurgo extirpabantur. Iulius Caesar Baricellus. in bortulo ge [...]iali.

Sectio octavo. De Aegilope.

INter nares & majorem oculi angulum oriri solet abscessus [...] graece, i. e. oculus caprinus dictus, quod caprae huic, vitio peculiariter fint obnoxiae. Exiguum quoddam est tuberculum, cum vel sine inflamma [...]ione, inter magnum oculi canthum & nafi os situm, quod ruptum si negligatur in fistulam abit usque ad os ipsum progredientem. Secundum paulum ab Aegina, priusquam tuberculum in ulcus erumpat, Anchilops, post eruptionem, si in fistulam tendat, Aegilops, vocatur: aliis verò authoribus, & ante & post eruptionem, Aegilops dicitur· aliqui hoc vitium fistulae lachrimalis nomine indigitant, sed perperam, nam licet saepè saepius in fistulam mutatur, propriè tamen loquendo, Aegilops fistula non es [...], neque semper necesse est ut in fistulam transeat· si fiat cum inflammatione, pro parente agnoscit affluxum sanguinis ad angulum oculi majorem ob nimiam ejus in corpore plethoram si absque inflammatione appareat, a vitiosis fit humoribus in eam corporis partem delatis, frequentius autem ab humore pituitoso crasso & viscido.

Causa veròo fistulae est, quod aegilops non sat citò aperiatur, vel quod post apertionem, pus non liberè effluat, sed diutius cohibeatur; quo fit, ut in subjectas partes semper agens, easdem erodat, exedat, atque excavet. Absumpta in angulo caruncula, lachrymalem fistulam mentitur, adeo ut multi decipiantur: nam ex foramine, quod conspiciunt, perpetim fluunt lachrymae & pituita; verum non est fistula, quia locus iste, non est praeter, sed secundum naturam, foraminulentus, eique foramini incumbit dicta caruncula ad cohibendas istas humiditates.

[Page 12]

Subsectio prima. Pro Aegilope in sistulam lachrymalem terminante.

CHirurgus suo tempore insignis Domicellam quandam religiosam ex Aegylope fistula lachrymali laborantem, hoc modo sanavit· optima victus ratione praescripta, & pharmacis universalibus adhibitis, tum etiam venae sectione praemissa brachij & pedis, orificiū ulceris tenta aperuit ex gentiana radice confecta, & orificio successivè satis aperto pro ulceris mundificatione sequens medicamentum praescripsit.

℞ mell. communis ℥ij. viridis aeris. ʒss. aq. rutae ℥iiij. aes viride pulverisetur, & cum aliis lento igne decoquatur, ad tertiae partis consumptionem. Colatura tepidè & suaviter per syringam imponebatur: si acrius videbatur, aq. rutae ulcus abluebat omni die, & post lotionem exiguum unguaenti apostol. admovebat. hoc modo tribus continuis septimanis procedebat, superponendo etiam emplastrum conveniens, & oculum rosac. aqua defendebat. Postea pro tertia intentione perficienda, nempè incarnandi atque cicatri [...]andi, ulcere jam satis repurgato, illud collyrium praescripsit.

℞. thuris, sarcocoll. aloes, sang. drac. balaust. antimon. alumin. an. ℈j. virid. aeris. gr. v. subtiliter pulverisentur, & cum aq. rutae fiat collyrium satis liquidum. Imponebatur leviter cum ru [...]ae stipite, deinde exsiccabat. continuebat ter in die tribus septi [...]anis; postea bis in dic minorando tentam· deinde tantum lavabat, diapalma super imposita, & panno lineo raro loco compressionis· atque hoc modo foeliciter absolvebat curationem.

Iacobus de Carpo. Chirurgus suo tempore expertissimus, ad fistulam lachrymalem sequenti collyrio utebatur.

℞. aloes, myrrhae, Croci an. pt. aeq- infundantur in aq. vitae quin quies sexiesve distillatae q.s. per noctem & diem, deinde coletur, & colaturae add. theriac. opt. & camphorae q.s.f. Collyrium. Petrus Forrestus. obs. 15. lib. 11. de morbis ocul.

Amatus Lusitanus ceratum contra aegilopes describit curatione 68. cent. 5. & multis laudibus effert, quod ita se habet.

℞. pulv. testarum Cochlearum ʒij. myrrh. aloes lotae, thuris, an. ℥ss. Sarcocoll. sang. drac. Cerass. an. ʒiij. opoponac. aceto soluti, & lapidis haematit. an. ʒjss. Croci ℈ij. cerae & resinae an. ℥iij.M. simul ad ignem S.A. & fiat ceratum, angulo oculi applicandum. Lazarus Riverius, cap. 15. lib. 2. prax. medic.

Subsectio secunda. Pro Aegilope.

AEGilops avena est, cujus farina cum floribus Labruscae, i. vitis sylvestris, cataplasmata, à principio, quando apparere incipit, sanat.

Aliud: quo non solùm incipientes sed & disruptas aegilopas, etiam praesente mala intemperie, brevi tempor curatas vidi, foramine etiam ad os per [Page 13] veniente, unà cum inflatione.

℞. mellis puri, aloes hep [...]tic. an. ℥ij. Myrrh. ℥j. Croci ʒss. aq. lb. ij. coq. lento igne ad consumptionem medietati [...]· in hac decoctione calente infundatur p [...]rva spongia nova, quae expressa & in subtili petia bene munda involuta ligetur desuper, & videbis mirabilem effectum sicut ego saepe expertus sum. Petrus Bayrus, cap. 26. lib. 3. practic.

Aegilops u [...]i ophthalmia primò curari amat; nam & saepè ei ophthalmia conjuncta est adhibe ergo imprimis generalia, venae sectionem, purgationem, cucurbitulas, & alias revulsiones ibi dictas· tum repellentia applica, deinde digerentia· quod si inflammatio ad suppurationem tendat, ea juvari debet cataplasmate ex farina tritici, lacte, ovi vitello & modico croco. Non est autem expectandum, donec disruptio p [...]r se fiat, sed ante completam maturationem scalpello vel cauterio aperiendus locus est, ne ex longa mora internae hae partes tenòre corrumpantur· qua propter ratione loci latum quoque toramen fieri debet, ut exitus puri detur aperto tuberculo, imponatur peniculus melle rosaceo imbutus, vel aegiptiaco unguento, si sordet ulcus. Est herba quaedam veteribus dicta Aegilops, estque eadem atque avena; hujus farina cum plantag. aut parietaria, aut portulaca in modum cataplasmatis opposita est specificum ad aegilopem.

Chalmeton, insignis Chirurgus hoc velut praestantissimum commendat.

℞. aq. vitae, vel vini opt. mell. rosat. colat. an. ℥j. myrrhae ʒij.M.F. linimentum, quo manè & vesperi locus lineatur. Vopiscus Fortunatus Plempius, Ophthalmograph. lib. 5. cap. 17.

Quando cauterio aegilops aperitur, applicetur fronti & oculo spongia aq. ros. madida, vel stupa cum albumine ovi. Dolorem ex cauterio lenit vitellus ovi cum oleo rosaceo, per unum vel tres dies appositus, ruptum ulcusculum abstergatur, melle rosaceo, vel oxymel. simpl. laudatur thus cum stercore recenti columbino & erui farina cum melle. Fortius est unguentum aegiptiacum, aes viride per se solum pro secreto habetur. Daniel Sennertus. practic. lib. 1. part. 3. sect. 2. cap. 3.

Sectio nona. De Affectione Hypochondriaca.

ACcepit haec affectio Nomen à loco affecto, Hypochondriis scilicet. Mirachialem vocant barbari; Diocles verò ab Hippocrate fama & authoritate s [...]cundus, affectum flatulentum nominavi [...]. Describi potest quod sit colluvies quaedam variorum humorum, imprimis atrabilariorum, saepè etiam pituitosorum, & biliosorum, in venae portae arteriae coeliacae & mesentericae ramis, ob vitium lienis absque putredine collecta; è qua vapores horum naturam redolentes, varia & plurima symptomata excitant· qualia sunt, ventriculi cruditus, & [...], flatus ventris rugitus, ructus acidi, saliva multa, vomitus pituitosi; [Page 14] cardialgiae, alvus adstrictior, aestus in hypochondrijs quasi inflammatorius, quem interdum sequitur malarum & totius faciei rubor ob vaporum aseensum. Urina modò tenuis, modò turbida crassa & rubra, in hypochondrio sinistro distentio, & non rarò pulsatio, & dolores vagi, respiratio difficilis, pectoris dolor, cordis palpitatio vertigo & oculis obversans caligo, vigiliae pertinaces, animi anxietas, phantasia perturbata, in quibusdam etiam metus & tristitia.

Pars hic primario affecta jure creditur esse lien, cujus fermentum, plus, aut minus commotum, supra recensita symptomata producere solet, ob solos aliquando diaetae errores nullo antè in ventriculo vel liene vitio existente, hoc malum generari potest; existimant (que) praestantissimi medici hanc ipsam in diaeta peccandi hodie licentiam causam esse, cur pauci ab hoc malo immunes sint.

Subsectio prima. Pro affectione hypocondriaca cum Lienis tentione.

EXterius Lieni & toti abdomeni deobstruentia conveniunt, propterea soleo hujusmodi oleo foeliciter uti.

Accipio utrumque oleum amygdalinum, cum modico vini cretici iisque in duplici vase incoquo spicam, absinth, rutam, corticem cappar. rad. filicis maris, Calamenth. puleg. origan. Capill. ven. Ceterach. liquiritiam, althaeam, nucem mosch. Schaenanth. quousque absumatur vinum, deinde totum ventrem hoc oleo in ungi, aut etiam embrocari jubeo postea devenio ad Ceratum Sacrum. Iulius Caesar Claudinus. consult. 74.

Subsectio secunda. Pro affectione Hypochondriaca.

SEntiebat nobilis quidam Burgundus, à longo tempore, tensionem in sinistro hypochondrio, cum rugitu & murmure, & quia corpus nonnihil macrum fiebat, faciesque decolor, graviora metuens, cum post remedia multa, quibus jam usus fuerat, non remitteret malum, meum expectivit consilium huc veniens, judicavi causam in venis Mesiraicis, lienem copiosè ambientibus potius, quam ipso liene contineri, esseque illicilluviem, unde tetri vapores & flatus gignantur cum obstructione horum ductuum· quibus emendandis hisce fuit usus.

Syrupum sequentem praescripsi.

℞. rad. Cichor. foenicul. apii veri, Irid. an. ℥j. Enulae. ʒvj. asar. ʒij. rad. liquiritiae ℥jss. cort. tamarisc. rad. Cappar. Sambuc. Ebul. an. ℥j. Herbarum Endiviae, Chamaepit. chamaedr. eupator, veronic. capill. ven. Ceterach. bugloss. utriusque fumar. summit. lupul. asparag. an. Mj. flo. bugl. utriusque genist. tamarisc. an. p.j. Sem. anisi foenicul. an. ʒij. Carui, petrosel. an. ʒj. Cicer. rub. p.j. passul. enucleat. ℥jss. prunorum paria v.F. decoctio in aq. & tertia parte vini & in Colaturae [Page 15] lb. viij. Infunde fol. Sen. mund. ℥iij. rad. polipod. ℥ij. turpeth. ℥ss. Sem. Cartham. conquass. ℥jss. Mirobol. Citrin. & Chebul. an. ʒiij.F. iterum decoctio addendo rhabarb. in panno ligat. ℥ss. spic. Schaenanth. an. ʒj. Cinamomi ʒij post levem ebullitionem colentur, adde succi pomorum odor. ℥iiij. Sacchar. q.s. decoquantur ad Syrupi consistentiam. Capiat ℥iss. pro vice per se, vel cum jusculo cicerum rubr. & rad. petrosel. si non operatur sufficienter, dissolve in uno haustu, diagridii rectè praep. gr. iij. continuet illius usum aliquot dies, postea hebdomadatim, dein menstruatim.

Pilulis sequentibus utatur interdum loco Syrupi.

℞. aloes ʒij. rhab. agar. an. ʒjss. extract. absinth. ℈j. gummi ammon. dissol. in oxymel. squill. ʒss. mastich. ℈j. rad. Gentian. summit. Cent. min. an. ℈j. rad. asar. ʒss. Spic. ℈ss. limatur. chalib. praep. ʒss. diagrid. ʒj. cum resina laricea. F. Massa. pil. capiat ℈ij. vel ʒj. pro vice. Emplastrum hoc sinistro hypochondrio applicet.

℞. Emplast. de baccis Lauri, de melilot. an. pt. aeq. malaxentur oleo de cappar, extende supra corium subducatur Sindone rubra nè nimium adhaereat. Hac ratione se integrè fuisse sanatum per alios, quos ad me cons [...]lii causâ ablegavit, mihi significavit. Foelix Platerus, observ. lib. 2. pag. 469.

Post ritè purgatum corpus, pro minorum vasorum obstructione reseranda, per dies aliquot, usum pulveris de limatura chalybis praescripsimus, qui fiebat hoc modo.

℞. limatur. Chalyb. (ex acubus detritae quae saepius cum vino eluatur, ac deinde in q.s. aceti acerrimi in crucibulo igne circulari tam diu coq. donec omni absumpto aceto limatura igniatur, & candescat, quae post modum in marmore levigetur) ʒvj. spec. diarrhod. abbat. diacroc. an. ʒjss. pul. Cinamom. Caryophil. an. ʒss. rad. liquiritiae. ʒij. Croci ℈ss. manus ch. perlat. ℥j.M.F. pul. dos. ʒss. quotidie bis vacuo stomacho in haustu vini medicati sumenda. Gregorius Horstius, observ. 27.

Sectio decima. De Albugine.

ALbugo est macula alba, in cornea oculi tunica, quae si tenuis est, & superficiaria dicitur nebula; si crassa & pro [...]undior propriè vocatur albugo, graecè [...]. Gignitur cum pituita inter corneam collecta, ejus perspicuitatem tollit, visumque impedit; vel, dum post vulnus, vel ulcus corneae cicatrix manet, quae in nigro oculi alba apparet, a qua cornea ita densa redditur, ut speciebus visibilibus transitus denegetur. Capivaccius putat solam eam esse veram albuginem, quoe à cicatrice fit, sed hoc non est necesse dicere, cum ab humore crasso & lento exsurger [...] etiam possit.

[Page 16]

Subsectio prima. Pro Albugine.

PRaemissis universalibus evacuationibus ad materiam concretam emolliendam, fotus admovendus est, cum spongiis mollioribis, ex decocto foenugraeci, meliloti▪ chelidoniae, & foeniculi paratus. Vel ejusdem decocti vapor ut & sequentis oculis excipiatur.

℞. rad. althaeae ℥j. fol. malv. Euphras. Chelidon. maj. an. Mj. Sem: lini & foenugraeci an. ʒiij. flo. melilot. p.j.F. decoctio in aqua fontis, cujus vapor recipiatur in oculum manè & serò.

Potenter albuginem discutit succus foeniculi recenter extractus, cui balsami peruviani gutta una admista sit. Idem praestat oleum ex linteis combustis cum saliva pueri mistum, & penna illitum. Elicitur hoc oleum lintea accendendo, & inter duas patinas suffocando, materiâ refrigeratâ, guttae illius olei patinae adhaerentes inveniuntur. Lazar. Riverius, cap. 7. lib. 2. Prax. Medic.

℞. mellis albi lb. j. summitat. foenicul. flor. Sambuc. & Euphrag. an. p.j. sacchar. cand. ℥ij.F. destillatio in Bal. M. & aqua insundatur in oculum. Rodericus a Fonseca, Tom. 2. Consult. 55.

Subsectio secunda. Pro Albugine.

PUellae cujusdam sinister oculus admodum rubebat, pruriebatque lachrymae (que) continuò ex illo fluebant, & quia jam diu hic affectus duraverat, albugo in oculo nata, mediam ferè iridis partem obtexit ita ut de visus amissione, esset periculum jussi cucurbitulas cervicis regioni aliquoties applicare, & cataplasma sequens oculo clauso imponere, continuoque gestare, & bis in die renovare.

℞. pulp. pomorum odor. acidulorum quart. jss. incid. minutim, & in aq. ros. & foenicul. coq. donec in pultem redigatur cui contus [...]e, adde mucilag. sem. foenugraec. ℥ij. album ovorum numero iij. cortic. granat. pulv. ʒj. lapid. haematit. exactè triti. ʒss. ol. rosac. parum M.F. cataplasma.

Hujus remedii per dies 5. usu, oculus ad colorem statumque natu [...]lem rediit, albugoque & macula penitus sublata sunt. Foelix Platerus, observ. lib. 1. pag. 113.

Sectio undecima. De Alopecia.

ALopecia & Ophiasis congeneres sunt morbi, & pilorum Symptomata, quae definiri possunt, quod sint, capillorum defluvium ar [...]atim factum, a pravo & corrupto humore pilorum [Page 17] radices erodente, ortum habens. Utrique affectui. commune est quod areatim pili decidant: unde etiam sub areae nomine, tanquam subgenere, uter (que) comprehenditur. In hoc verò differunt, quod alopecia nullam certam figuram habeat, sed sub qualibet extendatur; Ophiasis verò serpentis more tortuosè serpat, & modò ab occipitio extenta utrinque ad aures usque serpendo vergat, latitudine ferè duorum digitorum; modò aures praetervecta ad ipsam usque frontem progrediatur, donec se duo capita in anteriorem partem committant. Praeterea Ophiasis sedem in capite perpetuo habet, & infantibus solum accidit, & ad lepram dispositis. Alopecia verò non minus barbam reliquas (que) corporis partes pilosas, quam caput occupat; nec minus etiam alias aetates quam infantiam infestare solet; & nunquam nisi ope medicamentorum evelli potest; cum Ophiasis absque ullo externo auxilio, suaque sponte frequenter desinat. Nomen accipit Alopecia [...], quod vulpibus annosis familiaris sit haec passio, oborta per aetatem scabie. Ophiasis verò à serpentis figura dicitur.

Causa ut [...]iusque mali est, humor pravus & acris pilorum radices erodens, cujuscunque ille sit generis, plerumque tamen fit hoc malum à pituita salsa adusta & corrupta. Quod autem nunc Alopecia nunc Ophiasis excitatur, seu pili nunc aream rectam, nunc tortuos [...]m constituunt, causa est materiae copia & qualitas: Si enim sit copiosior & tenuior, in pluribus & majoribus locis aequaliter pilos erodit; si paucior & cum crasso mista humore, inaequaliter & tortuosè fit pilorum defluvium. Differt Alopecia à calviti [...] quae [...] graecè dicitur, quod haec ex humorum pilos nutrientium penuria proveniat, illa verò à vitiosis & corruptis, humoribus oboriatur.

Subsectio prima. Pro Alopecia.

POst ritè purgatum corpus, jussi ut unguentum tale, quo Rondoletius utitur, componeretur.

℞. Ol. abrotani ℥ij. pinguedinis ursi vel cuniculi, vel talpae. ℥j. vel an. ℥ss. ciner. pellis ursi, vel echini terrestr. aut marin. ʒiij. nucum ustarum abrotan. usti an. ʒj. propl. ℥ij. Mell. ℥j. incorporenter omnia simul, & fiat unguentum, quod non nimium adhaereat, nec pilos relictos sua tenacitate avellat. Petrus Forestus, obs. 2. lib. 8. de externis capitis vitiis.

Subsectio secunda. Pro Alopecia in Iuvene quodam ex Lue gallica.

POst venam sectam & assumptum catharticum, ut sudor eliceretur ad decocta deuenimus.

℞. S [...]rsapar. selectess. in partes minutas concisi ℥iij. lign. sanct. cum cortic. limat. ℥jss. rad. Chinae. ℥ss. fol. Sen. ℥ss. polipod. q.℥ss. turbith. gummos. rhapontici an. ʒjss. rad. asparag. foenicul. petros [...]lin. apij. an. ʒij. fol. fumar. [Page 18] virid. agrim. veronic. Salv. beton. majoran. chamaepit. chamaedr. an. Mj. borrag. bugl. scabios. an. Mss. sem. anis. Cartham. an. ʒiiij. bacc. juniperi ʒj. bacc. Lauri ʒjss. liquiritiae ras. ʒiij. macerentur omnia in aq. pluviali optima, herbis radicibusque concisis, & seminibus mediocriter contusis ut artis est per 24 horas. Deinde F. omnium decoctio in aq. lb xv. & in Bal. M. coq. ad lb viij.

De hoc decocto sumebat bis in die manè, & hora quarta pomeridiana, sudabat egregiè, & quotidiè alvum bis aut ad minus semel deponebat. Pro potu ordinario fiebat hoc decoctum secundum.

℞. Aq. purae lb xxx. projiciantur supra residuum decoctionis suprascriptae fortiter expressae, addendo ligni sanct. cum cortice ℥j. Sarsapar. ℥jss. Coq. rursus in B.M. ad lb xv. pro potu ordinario. In fine curationis pro Alopecia, ut hoc lavacro capitis uteretur mandavi, (caput radere nolebat, quod tamen praestitisset.)

℞. Fol. Marrhub. abrotan. verben. an. Miij. centaur. herb. capill. an. Mj. lupinorum fabarum an. ℥ij. fl. rosmar. Mj. decoq. in aq. communi pro lb iij. addendo ℥vj. decoctionis secundae Ex Sarsa. Deindè cum cineribus testarum nucum, amygdal. amar. cineribus pilorum hominis sani, Cinerib. abrotan. usti, & pilorum caprae an. ℥j. fiat lixivium ut artis est, quo lavetur caput.

Deindè hoc linimento loca depilata inungat.

℞. Cineris testar. nucum, amygdal. amar. ciner. abrotan. ust. Pili cremati hominis. an. ʒj. nucum cumbustarum cum testis ℈ijss. cineris apum ℈ij. ol. laurin. ℥jss. unguenti martiati axung. porcin. ursi. an. ℥j. ol. nucum ℥ss. ol. juniper. terebinth. an. ʒij. myrrh. ʒj. Euphorb. ʒjss. mellis ℥jss. optimè incorporentur ut fiat unguentum.

Post aliquot dies, imperavi ut huic unguento adderetur aliquid Emplastri de ranis, in quo intrat argentum vivum· tetrum odorem lixivium habebat ob crines combustos, qui facilè corrigitur adjecta alipta, vel Gallia Moschata.

Alium quendam unà cum uxore Alopecia ex lue gallica affectum, post decoctum guaiaci solo adipe ursi capite inuncto curavimus. Petrus Forrestus, obs. 4. lib. 8. de externis capitis vitiis.

Subsectio tertia. Pro Alopecia.

HAec quae sequitur compositio omnes alias, vi sua praecellit, faciens ad profluvium capillorum, & ad capillos rarescentes, & in calvitium prolabentes, estque omninò admirabilis.

℞. Murium domestic. ustor. pannicul. ampelini (i. e. Linei) usti, adipis ursin. medullae cervin. cortic. arundinis. an. pt. aeq. haec omnia arida levigentur, & sufficienti melle admixto, ad crassitudinem mellis redigantur, postea adeps & medulla liquefacta addantur, & pharmacum ipsum in aeream pixidem reponatur, ex eoque alopecia, donec capillos producat, defricetur. [Page 19] Gal. lib. 10. de comp. med. secundum locos. Amatus Lusitanus cent. 4. curat. 14.

Sectio duodecima. De Alvi adstrictione.

NOvi illustrissimas & formosissimas dominas, quae caeterae sanissimae, & quotannis uterum gerentes, nunquam nisi vigesimo, vel serius die, alvinas fóeces deponerent; nec quidquam inde incommodi etiam puerperae sentiebant.

Vixi cum sacerdote religioso, omnium quos novi mortalium ingeniosissimo, linguas enim orientales, Haebream, Syram, Arabicam, autodidactos ita calluit, ut eas publicè, in celeberrima Germaniae academia docuerit, summa cum laude. Hic nunquam nisi post 24. diem, alvi beneficium à puero sensit, sanissimus, nec ullum unquam expertus pharmacum.

Generosus quidam jam multos annos ita vivit, ut foecum alvinarum nihilo plus per anum quam per oculos excernat. accumbit sub meridiem mensae opiparae, convocatis ut plurimum aliquot nobilibus; comedit, bibit, nihil à quoquam accumbentium discrepans. Sub horam primam surgit à mensa, pridianum prandium revomit, retentis accuratissimè omnibus recens inges [...]is; postridie illa, ut histerna egesturus, putidissima, atque ab alio stercore non differentia, in vomitione conatus nullus, mora nulla, simul & semel magnam qua ntitatem exstomachat abluto aquis odoratis ore, ad mensam redit: ventriculum interim quod illi in sequentis diei meridiem satis sit, resumere cogit, jentacula, coenasque ignorat, solo prandio contentus. Sic jam ultra 20 annum continuat.

Saepè mihi in mentem venit, duos illi, ut animantibus ruminantibus esse ventriculos, quorum unus altero recens impleto vomitu se depleat. Henricus ab [...] Heers. obs. 29.

Amicus quidam meus non solùm 10.15. aut 20. dierum spatio incolumis sine foecis dejectione servatus est, sed contigit aliquando, alvum, ita exsiccatam fuisse, ut usque ad tres menses sanus▪ perfectè extiterit. Dominieu [...] Panarolus, observ. 1. Pentecoste 1.

Sectio decima tertia. Pro Alvo constipata in viro quodam.

CUm nullis medicamentis solvi poterat alvus, & jam per dies 14. ex toto suppressa erat, ipsi statim dedi mox ante cibum ʒj. sequentis [...]lectuarii, e. Zizibus dicti devorandam, quo certè alvus continuò fuit emollita, mota & subducta, nec de novo alvus suppressa fuit.

Electuariume. Zizibus [...] sic se habet.

℞. Polipod. q. recent. benè mundat ℥viij. fol. orient. rad. althaeae an. ℥ [...]iij. [Page 20] anisi ℥ss. fiat omnium decoctio S.A. in aq. font. donec veniat ad lb [...]j. plus minusve; postea cola cum levi expressione. Colaturae expressae adde pulpae Zizibi (i. e. jujub) lotae cum vino albo potenti & maceratae in dicta decoctione, postea per setaceum transmissae, lb j. Sacchar. albiss. ℥iiij. bulliant iterum ad cidoneati consistentiam. In defectu Zizibi, ponatur uva passa detractis arillis.

Hoc. Electuarium communicatum est, ab excellentissimo. D. Doctore Alexandro Petronio. Martinus Rulandus, curat. 79. cent. 10.

Hier. Thrivaerus, comm. in aphor. 20. sect. 2. Hippocr. scribit, rusticos jamdudum nosse experientia, si nudis pedibus humi obambulent, ventrem pertinacem solvi· atque ejus rei historiam refert. Brassavolus, cap. 6. tract. de medic. purgant. dum scribit Ferrariensium ducem Borsium in alvi duritiem inc [...] disse, & per triduum nihil excrevisse, & consultum ea de re medicum eo tempore insignem, Michaelem Savonarolam, suasisse clysterem injici, quo nihil proficiente, jussit pavimentum, quod erat marmoreum frigida aqua copiosiore conspergi, & ducem l [...]cto surgere, ac nudis pedibus ambulare: non 50. passus perrexerat dux, & per ventrem dolorem ac [...] sentire cepit, sedem petiit, & potentissimè excrevit; quo facto jussit Savonarola, aqua in qua herbae calidae essent decoctae, ducis pedes, ac crura ablui; quod consilium, Dux centum aureis remunerari jussit.

Hoc procul dubio accidit ob pedum, quem cum partibus nervosis & membranosis, qualia etiam sunt intestina, habent consensum, & ob intestinorum refrigerationem; sicut aliàs etiam si venter frigori exponatur, dolor colicus, & alvi excretio copiosa excitari solet.

Verùm Brassavolus hoc periculosum auxilium esse putat, & non tentandum; cum tormina inducere possit, & Diarrhaeam. Nonnullis ex solo purgantium odore alvus laxabatur. Novi medicum, cui si in vola manus, pomum colocynthidis contineret, donec incalesceret, alvus laxabatur. Daniel Senertus, cap. 4. Sect. 2. part. 2. lib. 3. practicae.

Cuidam alvi faeces durae in podice substiterunt, nec egredi & si vehementi conatu propellere tentaret, poterant, adeo ut podicem, cum cruciatu, nimium aperirent & veluti divellerent, huic ut mederer, sternutationem movi, & eum tussire jussi, prius podice fomentato cum oleo, quibus conatibus & impetibus Scivalon propulsum & ejectum est, reliquaque excrementa subsecuta sunt. In multis aliis, quibus ob duritiem excrementa aegrè per podicem feruntur, tussim imperando, ea ut prodirent, quae alio conatu exprimi non poterant, effeci. Foelix Platerus, obsv. lib. 1. pag. 225.

[Page 21]

Sectio decima quarta. Pro Alvo duriore.

SEni cuid [...]m, qui singulis tribus septimanis, aut aliquando mense alvum semel reddeba [...], hoc conscilium dedi ut pinguibus jufculis uteretur, in quibus & malva incocta esset. Romana quaedam mulier urtica tenel [...]a ex oleo & sale commesta alvum sibi reddebat. Petrus Forestus, obs. 24. lib. 21. de mensentirii & in [...]estin. affectibus.

Linimentum hoc illitum umbilico alvum movet, nec post se detrimentum relinquit.

℞. Ol. amygdal. d. rec. pingued. anser. butyr. maial. unguenti dialth. an. ℥ij. colocynthid. gr. xvi. salis ℈jss. spec. hierae simpl. ℈j. diagrid. gr. iiij.M. pro linimento. Reinerus Solenander. consil. 29. sect. 3.

In tardissima alvi dejectione à quacunque caus [...] procedente mirabilis est effectus essen [...]ia salis tartari cum spiritu vini extracta, & ad consistentiam redacta, cujus guttae ij. usque ad iiiij. vel viij. singulis diebus vesperi, horis duabus à coena in haustulo vini vel alio liquore exhibeantur, donec spontè subsequatur lubricitas alvi. Hoc foelicissimè usus sum in melancholia hypochondriaca. Io. Har [...]manus, pract. Chimiatrica. pag. 189.

Vidi duos qui nullo antimonio, aut alio exprototico nè quidem hellebori extracto alvum laxabant, cum meo consilio propriorum ungu [...]um, praesegmina, & rasuram bibissent, vomitu juxta secessuque abundè se deplebant. Henricus ab Heers. obs. [...]9.

Cum quidam sint, qui non possunt nisi purgationibus, Clysteribus suppositoriis, ptifanis, vel aliis iritantibus remediis alvum exonerare, remedium jucundum & facillimum hic inserere volui, quo alvi pigriores benignè excitantur: torreatur mica panis, oleo olivarum irroretur, & mane diglutiatur, & videbis effectum si bis vel ter idem facias. Petrus Borrellus, obs. 14. cent. 2.

Sectio decima quinta. De Alvi pertinaci obstructione.

VIr quidam corpore athletico post viscerum intemperiem & gravem morbum per 18. dies, alvum habuit suppressam, cui ter injecti clysteres, sed in ventre restitantes, & alia medicamenta exhibita, non potuere ad obsequium sollicitare. Tandem cum omnia videret esse conclamata, nec ullam superesse sanitatis vitaeque diuturnioris spem, amicos convocat, insciisque medicis aliquot vini rhenani Cyathos ebibit, solitas delicias, ultimum ita vale illis dicturus. Dehinc tamen post vi [...]ni, cujus usu assueverat, haustum siccatosque calices, murmure in ventre oborto, liberaliter soluta alvus, aegerque medicis stupentibus, celeri pede ad se & sanitatem rediit, diuque f [...]perstes inter amicos pancraticè vixit. Thomas Bartholinus. Histor. 40. cent. 5.

[Page 22]Quidam sutor per mensem aut ultra, [...]oeces alvi non excreverat, multis clysteribus, ac potionibus purgantibus frustrà usurpatis, tandem interiit; aperto cadavere, omnia intestina inventa sunt foecibus, aut alimentis, vel potulentis, omnino repleta, instar sanguiculorum vulgò (boudius) quod judicatum fuit à facultate intestinorum expultrice abolita provenisse. Samauel Forminus, obs. 18.

Cum longa alvi suppressio, an ideo ad acerrima clysmata recurrendum? nequaquam, imò blandiora saepius repetita magis conferunt, vehementiora saepe▪ volvulos intulerunt, efficiunt enim ut puncta acrimonia medicamenti intestina, motum peristalticum suum infernè sursum immutent. Gulielmus Ballonius. Epid. & Ephaemer. libro primo.

Sectio decima secta. Pro Alvi fluxu in puero.

PUer quidam 4 annos natus, diuturno alvi fluxu laborabat, cum in appetentia & dejectione virium. Origo illus alvi fluxus erat ex prava victus ratione, eum enim plurimis cibis ingurgitabant, & merum aliquando ei exhibebant. Indè calor nativus ita attritus est, ut alimenta in cruda & pituitosa excrementa converterentur; nihil enim ferè, nisi meram pituitam dejiciebat, quo tempore eum videre cepi: cum tamen antea flava, viridia, aeruginosa, & sanguinolenta re [...]ecisset. Instituta victus ratione, praescribo medicamentum ex Syr. de cich. cum rheo ℥j. [...]um rhei ʒss. per triduum exhibendum, deinde tincturam corallio rum manè & serò sumendam ad cochlearia duo; intra 5. dies melius habuit, & continuatis remediis, paucis diebus restitutus est. Lazarus Riverius, obs. 88. cent. 2.

Sectio decima septima. Pro Alvi fluxu cholerico febribus intermittentibus superveniente.

QUi febribus intermittentibus biliosis, & malignis laborant, praecipuè duplici tertiana, propter multitudinem materiae biliosae furentis in choleram morbum incidunt, recurrente paroxismo, cujus impetum si non fraenaveris medicamentis infrà à me describendis, morietur aeger intrà duos aut tres paroxismos.

Vir quidam literis apprimè tinctus, ejusmodi febre laborans, vix potuit à paroxismo servari, cui supervenerat cholera morbus; frigus marmoreum, pulsus minutulus, & fermè deficiens, oculi concavi, aliaque horrenda symptomata. Tandem post innumera adhibita remedia, à faucibus orci rediit. Ego ut crastinam tempestatem averterem, jussi aegrotum panatellis crassiusculis & gelatinis recreari, ut froenum injiciretur humoribus sequenti die saevituri [...]. Epithemata praescripsi, & opiatas ex conserva rosarum bugl. borrag▪ myrobal saccharo conditis, marga [...]tis▪ [...]ribus [Page 23] verò horis antè paroxismum, Clysterem hunc mirabilem injiciendum curavi, sine quo actum erat, de meo amico.

℞. Ros. rubr. Mj. Coq. in jusculo capitis & pedum vervecis, in colaturae lb. j. dissolve theriacae recentis ʒij. vitellum ovi j.F. clyster, quem retinuit ad reditum usque paroxismi, qui alvi fluxum reduxit, sed minorem multò. Huic methodo inhaerens multos deploratos servavi. Petrus Pachequus, observ. 4.

Sectio decima octava. Pro Alvi nimia profusione a medicamento cathartico.

IN nimio alvi profluvio hoc maximè juvare solet.

℞. Theriac. ʒss. aq. theriacal. ℥ss. aq. Cinamom. aq. Card. ben. ℥ij.Ms. homo hydraleo tepido immittatur.

Ultrajecti quidam in officina medica, me praesente, purgandi causa, hellebori albi radices siccas masticabat, & vorabat: dicebat se saepius id fecisse innoxiè: tandem nimia alvi profusione enecatus fuit. Iohannes Heurnius, ad aphor. 1. Hippoc. Sect. 5.

Sectio decima nona. Ad Alvum sistendam.

ELectuarium hoc mihi semper cum successu familiare fuit.

℞. Sem. ros. oxalid. plantag. portulac. an. ℈j. corall. rubr. c.c. usti. an. ʒj. amyli, tragacanth. an. ʒss. Sacchar. rosat. veter. ℥iiij. cum Syr. de rosis siccis q.s.F. Electuarium, cujus ℥ss. detur tribus saltem horis ante prandium. Iohan. Zecchius, consult. 37.

Sectio vigesima. De Amaurosi.

AMaurosis (quae species est caecitatis, & gutta serena vulgò dicitur) affectus est oculi, in quo visio prorsus deperditur, nullo sensibili vitio in oculo apparente: generatur ut plurimum à nervorum opticorum obstructione perfecta; aliquando etiam ab eorum adstrictione & compressione, vel ab humore pituitoso, sanguine, pure, aliave materia circa nervos illos collecta & cumulata, vel à tumoribus quibuscunque in iis partibus genitis. Huic morbo affinis est alius affectus, qui ambluopia vocatur, quae visus est hebitudo, citra manifestum oculorum vitium. In hoc conveniunt, quod in utroque illaesus conspiciatur oculus, pupilla clara & nitida existente: in eo verò differunt, quod in amaurosi, visio tota pereat, in ambluopia duntaxat imminuatur. Haec eandem cum amaurosi agnoscit sui causam, sed imbecilliorem, obstructionem nimirum nervorum imperfectam, spirituum item inopiam, & crassitiem. Apud authores practicos confunduntur saepè hi duo affectus.

[Page 24]

Subsectio prima. Pro Amaurosi seu visus imbecillitate.

COmes quidam Lotharingus de visionis imbecillitate conquerebatur, quod res exactè, sivè propinquas, sivè distantes, dijudicare non posset, obstare dicens veluti fumum, seu nubeculam quandam, quae sibi visum obscuraret. Cum omnia diligenter inquirerem, nihilque in pupilla obscuri appareret, & non semper in eodem statu permaneret hic visionis defectus, sed nunc major, nunc minor esset, à vaporibus potius, quam vitio in oculo hoc evenire judicavi, atque ostendi, vapores non oculum subire, uti credebat, sed cerebrum, juxta nervorum opticorum exortum, impetire. Usus jam erat multis evacuationibus & diversionibus, & inter reliqua etiam setaceum in cervice gestabat.

Praescripsi illi pilulas sequentes.

℞. Fol. Sen. (oculis appropriata esse creditur) ʒij. sem. foenicul ʒj. turbith. ʒij. pil. sine quibus, & Lucis. an. ʒij. cum Syr. de sumaria, quae & ipsa oxydorsica, est. F. Massa. Capiat ʒj. singulis mensibus ter sinè custodia, cum leviores sint.

Cuburbitulas applicet menstruatim, duas collo, duas scapulis sine scarificatione, continuando per triduum.

Paretur vinum hoc Euphragiatum, vision [...] convenientissimum, de quo nonnunquam haustum in mensae principio, vel manè bibat jejunus: sic enim ejus vis, per vapores cum vino rectiùs ad caput ascendit.

℞. Fol. Euphrag. sicc. ℥j. rad. foenicul. ℥ij. fol. Caryophyllatae ʒvj. beton. verben. majoran. an. ℥ss. flo. rosmar. ʒij. sem. Foenicul. ℥ss. gran. juniper. ℥j. incidantur, & in doliolo collocentur, affunde vini albi generos. mensuras 10. v [...]l 12. serventur ad usum vel vindemiarum tempore affunde mustum recens, & sinito effervescere. Poterit & cinamomum ad gratiam addi.

Pulverem sequentem mensura unius cochlearis, noctu cubitum [...]urus, praecedenti laevi coena, sumat, superbibendo parum vini, vel projectum in vinum cum eo bibat.

℞. Sem. Coriand. praep. ʒij. sem. foenicul. anis. an. ʒj. carui, Sileris mont. an. ʒss. Sinapi ℈j. fol. Euphrag. majoran an. ʒss. Cinamom. ʒij. maceris. ʒss. Caryophill. ℈j. Sacchar. ros. tabell. ℥iij. fiat pulvis subtilissimus.

Sal in mensa ad manum habeat▪ quo ova recentia, vel etiam alios cibos quandoque saliat.

℞. Salis puri ℥ij. sem. Carui ʒj. fol. Euphrag. majoran. an. ℈j. nuc. mosch. ʒss.F. pulvis.

Comedat frequenter jecora caprarum juniorum assa, confrixa caryophillis & Cinamomo. Haec & illi & alteri cuidam, admodum profuerunt. Felix Platerus, obs. lib. 1. pag. 106.

[Page 25]

Subsectio secunda. Pro Amaurosi ad principem quendam.

IN victus genere, inter alia haec celebria habentur.

Raparum in cibo usus accutiores reddit oculos. Passerum & columbarum esum visum mirificè tueri ferunt, nucis moschatae in cibis pro condimento, & extra cibum mane mediocris ufus confert. foenicul. herba in jusculis inter olera, & semen frequenter à cibo inter bellaria diu mansum & deglutitum juvant, in cibis & cum cibo uti hoc sale commisto licebit, quo observatum est oculos caligantes & hebetiores mirificè recreari.

℞. Nucis mosch. macis, cinamom. opt. cardamom. an. ℈j. fol. & fl. Euphrag. sicc. ʒij. vel ʒiij. salis communis ℥j.F. omnium pulvis ad usum. vino mediocri, non admodum fumoso, aut generoso, non dulci, neque crasso, non musto, uti juvat.

Euphragiati vini continuus usus plurimos restituit hoc vitio laborantes, etiam senes, qui ocularium ope diu antea vix difficulter viderant.

Arnoldus de villa nova medicus celeberrimus, mirum in modum laudat, & ego aliquoties in operibus artis verum comperi. Non tenerè haec herbula in floribus, oculorum characterem, & signaculum à natura impressum habet.

Euphrasia benè ass [...]rvata sicca pro magnitudine vasis quantitate convenienti musto injicitur dum effervescit, cum defaecatum expurgatumque vinum est, asservatur remedio probatissimo.

Si ventriculus ferre potest, nec concoctio labefactatur, cum simplicis puri puti vini in mensa usus fuit, magno commodo haustus aquae fontis purae prandium & coenam claudat, nam ita minus vaporum è cibo in cerebrum fertur. Aristoteles in Probl. scribit, eos acutius videre qui aquam bibunt.

Praeparanda quoque ex flosculis Euphrasiae recentibus, & saccharo, conserva aestate, cum frequens Euphrasia floret, eo modò quo rosacea conserva apparatur, ex florum parte una, sacchari duabus, & si haberi tum possunt rorismarini flores, etiam istorum partem addere licebit; ista conserva mane & vesperi sumenda juglandis quantitate, potissimum vesperi, cum decumbendum erit: ita juvatur concoctio, tolluntur viscerum obstructiones, visus hebes non solum instauratur, verum & caeteri sensus vegetiores fiunt, & memoria confirmatur.

Ad corporis quoque & capitis ab excrementis purgationem laudo, ut celsit. tua subscriptis pilulis utatur, subinde noctu cum decumbendum erit, deglutienda una atque altera pilula, ternis aut quaternis quibusque diebus, ita semper aliquid excrementitium paulatim, & quasi insensibiliter à capite abducitur, & si quando in oculos major humorum influxio urgeat, illarum pilularum, statim ℈iiij. plus minus, i. [...]. xj. pilulae post mediam noctem, vel summo mane deglutiantur. [Page 26] Pilulae hae esse possunt.

℞. Massae Pil. Hier. cum agar. ʒij. aloes rosac. ʒj. pil. Lucis, asajeret. an. ℈ij. rhab. opt. aq. Cinam. irrorandi ℈j. cum Syr. ros. solut. F. pasta mollis instillando ol. foenicul. gutt. v.F. pilulae molles ex qualibet ʒj. pil. numero viij. super pulvere nucis moscatae.

Oculis quae insequuntur tutissimè, & cum singulari juvamento admoveri possunt manè cum nullum efficacius medicamentum ad manum est, masticentur grana aliquot foeniculi, item aliquando tantillum cinamomi, i [...]tis jam infecta saliva tingantur & illinantur leviter oculi summo digito. Item foeniculi & cumini semen pinsatur in pane, is calens è furno extractus, & discissus admoveatur ita oculis, ut vapore istius oculi madescant. Vel hordeaceus panis calens è furno extractus dividatur medius, & asperso ad interius latus foeniculi & carui seminum pulvere, adhibeatur ita oculis, ut fixi in panem intuitu oculi vapore ipsius humectentur, ita absumpta in oculis excrementitia humiditate, lentoreque ipsius & crassitie tenuata & abstersa, vaporibus crassis discussis, visus miram in modum facili remedio recreatur & reficitur.

Verum quia haec etiamsi paratu facilia sunt, non tamen semper haberi possunt, praescribam hic ordine tria, quae apparari in tempore, & in usus adservari possunt. Primum hoc esto.

℞. Succ. rutae per residentiam depurati ℥ijss. succi euphras. ℥ij. succ. foenicul. defaecat. ℥vj. Mell. virgin. puriss. ℥ijss. mista ponantur in ampulla vitrea menses tres ad solem secus parietem, deinde coletur succus, insti [...]letur quotidie, si res ferat, digito una gutta in oculum quemque. Alterum hoc sit.

℞. Chelîdon maj. verben. rutae, faenicul. Euphras. ros. an. Mj. vel ij. herbas recenter mane cum rore lectas & selectas minutim conscinde & impone in vitream cucurbitam, & lento igne per Bal. M. destilletur aqua pro oculis humectandis.

Tertium quod etiam Antonius Valetius in Hollerium sed paulò aliter adnotavit, erit s [...]quens, quod ego etiam antea à Bairo monitus, jam dudum in simili casu comperi efficax fuisse.

℞. Ovum recens, coq. sub cineribus ad duritiem, tum dividatur medium, & ejecto vitello impletur tribus partibus sacchar. candid. duabus partibus vitrioli romani, & unà parte lapidis calaminaris, exactè pulveratis & mixtis, deindè ambabus partibus ovi aptè colligatis, maceratur in aq. rosac. partibus duabus, & aq. foenicul. & Euphras. utriusque parte una, ea quantitate, qua mergi largè ovum possit, idque dies tres vel quatuor, deindè per tenue linteum mundum exprimitur liquor cum affusa aqua, & servatur in vitreo vasculo pro collirio, ex eo quotidie oculis cum digito aut penna instillando.

Si forte aliquando ex novo sanguinei humoris influxu malum exacerbatum fuerit, ita ut rubore, calore, dolore oculi infestentur, juvabunt sequentia. Veris tempore cum salix floret, [Page 27] inciso cortice fluit liquor quidam, vel detracto cortice abstergitur, is oculis instillatus aut illitus, mirum quam superfluam humiditatem absumendo lachrymas oculorum sistat, & hebetem visum exsuscitet, recreetque, deinde hoc collyrio uti licebit, quod dolores lenit, ruborem discutit, calorem & humoris acrimoniam temperat, & influxum exsiccat, & arcet, visumque recreat.

℞. Gum. arabic. tragacanth. ceruss. lot. an. ℈ij. lap. Calamin. tutiae praep. an. ℈j. vitriol. rom. ℈ss. Camphor. gr. iij. Sarcocoll. nutritae ʒss. amyli. cortic. ovorum pulver. an. ℈j. thur. alb. gr. viij. cum album, ovi F. trochisci exigui.

℞. Horum trochiscorum 4. aut 5. includantur puro tenui linteo, & injiciantur in vitrum affusis aquis rosac. partib. tribus, foenicul. pt. una, quantum visum fuerit, tum adde tantillum sacchar. candidi & bene tecta asserva; ista aqua laventur saepe oculi noctu & interdiu.

Hic monere celsitudinem tuam volo, ut primo vere imperet, ut fol. Cytoniorum integra, illaesa, colligant, eaque diligenter adservant, ne situ, pulvere, aliisve inquinamentis oblaedantur horum foliorum licebit subinde manipulum integrum accipere, incoquere purissima aqua: ea saepe numero oculi hebetes laventur; mirum quam istos praeservant, ruborem discutiunt, & influentem humorem arcent, quod sine ullo incommodo fieri potest. Ad humorem etiam capitis absumendum, cerebrumque & ipsius partes roborandum, vesperi inspergantur sincipiti tria aut 4. grana pulvisculi Caryophil vel rorismarini: foliorum nam mirum quantae sit hoc leve remedium efficaciae. Rinerus Solenander. consil. 8. sect. 2.

Subsectio tertia. Pro Amaurosi in puero.

HOc malo cum premeretur puer. quidam, & illaeso apparente oculo, videndi actione prorsus careret, & distillatione à capite per multos annos, per oculos excreta copiosa materia, crassa & sordida, laboraret, hunc obstructione instrumenti, hoc est visualium nervorum, per quos vis visiva ad chrystalloidem fertur, esse affectum deprehendimus. Vitium hoc ab omnibus putatur incurabile. Nos hoc ordine curationem sumus exorsi. instituto regimine recto, celebratisque auxiliis universalibus, quorum ope mucosa excrementa sunt evacuata, per 30. dies sudationes imperavimus ex radice Chinae. Deinde cucuphis exsiccantibus & lavacris supra caput admotis, rasis prius pilis, usi sumus. Masticatoria & errhina medicamenta non praetermisimus, quorum ope, tenax per os & nares excernebatur humor. Ut aures spirarent, quae cum oculis maximè consentiunt, causticum retro ipsas affiximus, & simul setonem [...]uchae indidimus, ut per has partes vacuaretur humor in oculos delapsurus. toto, & capite bellè repurgatis à levioribus collyriis incepimus; primum [Page 28] fuit verbenae dococtum, pulvis ossis sepiae, succus rutae, & foeniculi depuratus, aq. stillatitia ex raphanis & eorum foliis, mel cum marrhubii succo, decoctum Euphrasiae, Chelidoniae. His factis inditum est testitudinis fel, cum saccharo candido commistum, vinum album in quo aurum quinquies erat ignitum, at cum lucem jam aliquan [...]isper videret, hoc deinceps auxilio, quod licet videtur contemptibile, est tamen mirabilis efficaciae, visum recuperavit.

℞. Frustula porcinae carnis vetustae, ea in minutissimas taleolas seca, serva in ollula parva aenea adjecto sale & odorifero vino albo, post 10. dies aqua stillabit, quam ad recuperandum visum, roborandos nervos visuales auferendam obstructionem, mirificam opem praestare fidissimo experimento adinveni. Zacutus Lusitanus, obser. 56. lib. 1. prax. admirand.

Subsectio quarta. De Amaurosi a tumore globoso nervos opticos premente.

GAllus quidam jurium studiosus Basiliae versans, dolore capitis correptus est, mox secuta febris, qua cessante, cephalalgiae reliquiae aliquae nihilominus remanserunt, cum vigiliis & capitis imbecillitate, tandem in occulo sinistro, visio obscurari coepit, & post mensem etiam in dextro oculo, secutaque est paulo post in utroque oculo omnimoda amaurosis, seu coecitas, nullo vitio in oculo apparente. Postmodum etiam caecus ille, convulsionibus laboravit, quae illum per vices, tota hyeme affligebant; quibus initio veris cessantibus, supervenit tussis, febris hectica, expu [...]tio purulenta, & tabes, qua diu molestatus & consumptus, tandem expiravit. Corpore per anatomen aperto, pulmonum vitium deprehendimus; verum cum causam caecitatis, apertâ c [...]lvaria in cerebro perquireremus, invenimus cerebrum, aqueo copioso humore irriguum, partemque illius anteriorem, sinistra praesertim in sede, tumidiorem, à qua cum portio adimeretur, inventus est tumor seu globus quidam glandulae seu strumae instar, inclusus in cerebri substantia, ab ea tamen separatus, propriaque membrana dura contentus, per quam venae aliquae capiliares dispersae erant, ovi gallinaceae magnitudinem superans, inaequalis & formam pineae nucis exprimens, cujus interior substantia, albida & aequalis, ovi albumen coctione induratum, referebat, sed duriot illo erat. Hic, cono obtusiore, nonnihil sursum prominebat, bast verò latiore, ventriculo cerebri, anteriore sede innitebatur, & pondere suo, quod erat ʒxiiij. nervorum opticorum exortui in cerebro, incumbebat, eosque comprimebat. Quam causam fuisse caecitates, quod spiritus animalis transitus ad oculos fuerit impeditus, conclusimus; cum alioquin in nervis opticis, nulla obstructio, aut aliud vitium, uti nec in oculo apparuerit. Hinc conjicere licet, graves & diuturnos cerebri vitio accedentes & incurabiles morbos, ab ejusmodi, occultis in cerebro [Page 29] latentibus tumoribus, aut vitiis, frequenter accidere, & cum rarissimè haec sectione indagentur, medicos, qui causam, cerebri intemperiei, aut humoribus attribuunt, atque hisce remedia accomodando, oleum & operam perdunt, latere. Foelix Platerus. obs. lib. 1. pag. 108.

Sectio 21. De Ambustione.

AMbustio est solutio continui, epidermidis & cutis ut plurimum, nonnunquam etiam carnis musculosae, venarum, arteriarum, nervorum, &c. vi ignis impressa, quam sequuntur, mox dolor acerbissimus, inflammatio, pustulae, & si combustio profunda, corpusque cacochymicum fuerit, ulcus foetidum & malignum. ambustionum tres sunt gradus seu species, levissima nimirum, mediocris, & insignis. Si materia quae urit, non usque adeo diu corpori adhaeserit, aut levis fuerit, tunc tantummodo elevantur pus [...]ulae, estque hic primus gradus; cujus signa sunt, cutis rubicunda, dolor pungitivus, & nisi statim remedia adhibeantur, cuticulae à vera cute separatio, cum vesicarum eruptione, in quibus aqua alba & limpida continetur.

Secundus gradus censetur, si materia paulo diutius adhaeserit, aut violentiore calore praedita fuerit, tunc enim non solum elevantur pustulae, verum etiam ipsa cutis aduritur, exsiccatur, & contrahitur, nondum tamen facta est crusta vel eschara: dignoscitur haec species, quod praeter partis affectae ruborem & dolorem, ilicò & ipso momento eleventur pustulae, in quibus continetur aqua subtilis, & flavescens, aegerque de tensione cutis conqueratur.

Tertius gradus dicitur, si res ignita diutissimè adhaeserit, & violentissimum calorem in se continuerit, tum non solum cutis verum etiam caro, venae, arteriae, nervi, &c. Comburuntur, contrahuntur, & in escharam siccantur. Hujus signum est, si subjecta cutis nigra, vel saltim livida conspiciatur, & si scalpello pungatur, obtusè sentiat, dura nimirum, & exsiccata existente crusta, quam demum deciduam▪ succedit ulcus profundum & put [...]idum.

Subsectio prima. Pro Ambustionibus.

INter selecta medicamenta combustionibus facientia, hoc primatum obtinere certum est.

℞. Lauri folia, super quae porcinam pinguedinem ignitam de alto cadere facies quousque folia ipsa in cinerem vertantur: eo verò cinere pinguedine obvoluto ac in unguenti formam redacto, cumbustam, particulam inunges bis in die, & eam intra tres dies sanam reddes. Amatus Lusitanus, eurat. 92. cent. 2.

Puella quaedam aqua ebulliente super ventrem ad umbilicum excocta fuit, undè vesiculae ortae sunt, & tanquam [Page 30] mortua jacebat· ad eam vocatus, unguento populeone totum ejus ventrem illiniri feci, & vitis folia super addere, quo remedio intra 4. horas, puella ad se rediit, & paucis postea di [...]bus, ex toto sana evasit. Quod v [...]rò intus intestina, ex aquae ingenti caliditate, tumuerint, unde symptomata praedicta ortum traxerunt, pro c [...]rto crediderim. Ulcera tamen postea ex unguento, à calce saepe lota, parato, sana sunt reddita. Amatus Lusitanus. curat. 34. cent. 4.

Optimum axilium est lutum super impositum, quam citissimè; mirificè enim, ut saepius vidi, dolorem mitigat, cruciatum lenit, & cutem tuetur. Dominicus Panarolus. observ. 22. Pentecoste. 3.

Sebsectio secunda. Pro Ambustione.

AD Ambustionem utimur mucagine sem. Cydon. cum aq. ros. extracta, ut in nepotulo meo, qui ex igne oculum combustum habens, hoc modo pluma admota curatus est.

Mulieri cuidam in sronte ab igni combustae, applicata est ex alterius mulieris consilio, haec mixtura, qua ilicò dolor intensissimus sedatus est, & ipsa combustio curata.

℞. Mell. farinae tritic. an. part. aeq. vitellum ovi unius, probè inter se mista apponebantur.

Elideus praeceptor m [...]us, si nihil aliud ad manum esset, utebatur succo caepe, quo ambustionem obliniebat: dicebat succum caepe multum conferre combustionibus à proprietate occulta hoc etiam sequenti utebatur.

℞. Ol. Hyperic. ℥j. calcis bene lorae extinctae. ℈ij. Ms. & illiniatur locus affectus, donec sanatus sit. Idem quoque ad ambustionem primum applicabat albumen ovi, illud enim facit ne vestigium relinquatur. Deinde accipiebat calcis decies lotae, lythargir auri. an. pt. aeq. & cum oleo Hyperici faciebat unguentum, quo ungebat locum. Petrus Forrestus. obs. 16. lib. 2. obs. Chirurg.

Mulieres Delphenses in famulis cere visiariorum, applicant folia hederae arboreae cocta in aqua & sic curant eos quando ab igne vel aqua calente, quod saepe fit, adusti sunt. Mulieri consului, ut cruri combusto folia hederae decocta in cerevisia apponeret, & ilicò optimè fuit curata. Petrus Forestus. obs. 18. lib. 2. obs. Chirurg.

Subsectio tertia. Pro Ambustione.

PRimum & praecipuum negotium in combustionibus est, ut Chirurgus impediat, ne pustulae oriantur, si enim id fieri possit, non est quod aeger postea ullam molestiam vereatur, itaque quam primum quis igne, aqua, aut oleo fervido, aut simili, quapiam re combustus, ac combustio levis fuerit, illicò locus ambustus aqua, aut proprio sputo madesiat, & ad ignem admoveatur, ut incalescat, quantum ferre poterit, vel in aquam calidam [Page 31] immergat locum ambustum: aut si id fieri nequit, intingatur spongia, aut linteum reduplicatum in aqua calida, & applicetur: calor enim ille externus Empyreuma, hoc est calorem ab igne in parte combusta relictam, ad se attrahit ut Aristoteles & experientia testantur: estque ignis, teste Fernelio, proprium inusti mali alexiterium. Caepae etiam in mortario cum sale contusae, & ilicò loco combusto applicatae, Empyreumata extrahunt, nec sinunt ut pustulae eleventur, possunt & in taleolas scindi, & loco ambusto imponi unus ad alterum, donec tota pars combusta sit cooperta. Sequens quoque unguentum Empyreuma potenter extrahit, nec sinit pustulas clevari.

℞. Caepae crud. ℥jss. salis, saponis albi venet. an. ℥j.M. in mortario, fiatque unguentum cum ol. rosac. & amygd. d.

Anno 1604. Cum dulcissima mea conjunx s [...]pam in magno aheno coqueret, ac ipsam spatula agitare vellet, ex improviso dextram ad carpum us (que) in sapam ebullientem immittit, ea autem manui tanto tenacius adhaerebat, quanto magis ad consistentiam & spissitudinem cocta erat, ideoque i [...]icò exortus est dolor vehementissimus, non solum in ipsa manu, verum etiam toto brachio. Sapâ ablotâ calidâ aquâ, unguentum jamjam descriptum (quod opportune tum temporis in promptu mihi erat) applicui [...] totum brachium oleo rosaceo inunxi, & fascia posca intincta involvi, saepiusque omnia illa reiteravi. Hinc divino favore, ex tanta combustione nulla secuta est cutis exulceratio, praeter duas parvas pustulas, una in pollice, altera in digito indice, quae tamen parvo negotio unguento basilicone curatae fuerunt.

In combustionibus verò universalibus procedatur, quemadmodum sequenti exemplo declaratur.

Anno 1605. Paterniaci tinctoris cujusdam famulus, in ahenum tincturâ calidâ plenum incidit. Hinc totius quidam corporis, combustio secuta est, sed quia tinctura non omninò fervida, illae potissimum partes corporis, quae faecibus tincturae in funda aheni inhaeserant, veluti brachia & facies, combustae fuerunt, accersitus ilicò totum corpus, facie excepta, unguento hoc in unxi.

℞. Saponis liquid. lb ss. caepae crud. ℥ij. S [...]l. ℥jss. ol. vitell. ovorum ℥j. ol. ros. & amygd. d. an. ℥iij. mucil. sem. Cydon. ℥ij.M.F. unguentum. Oculis sequens instillavi collyrium anodinum.

℞. Aq. ros. ℥iij. aq. plantag. ℥j. sem. cydon. & foenugraec. an. ʒss.M. maneant in infusione supra cineres calidos per horam deinde exprimantur, addaturque lactis muliebris parum, & oculis calidè instilletur.

Reliquis verò partibus faciei unguentum quoque ex sapone, solidum tamen, & spissum, ne ad oculos perflueret eosque laederet, applicui. Hujus autem unguenti haec est descriptio.

℞. Gummi elemi ʒj. ol. de vitell. ovorum ros. an. ʒiij. saponis alb. venet. ℥ij. dissolvatur gummi cum oleis, omnia in mortario diligenter commisceantur, [Page 32] fiatque unguentum, quod super lint [...]um extensum, applic [...]tur toti faciei. De quatuor in 4. horas, reiterentur unguenta, collyrium verò singulis horis. Eodem quoque die sanguinem ex vena basilica ad ℥x. extraxi, erat enim vir robustus & plethoricus; sequenti verò die pharmacum exhibui: quo etiam die, ut & tertio, simili unguento totum corpus bis inunxi, & faci [...]i; unguentum quod praescripsi, applicui; oculisque collyrium frequentissimè instillavi. Et sic hic ex tanta combustione plenissimè sanatus fuit.

Si facies pulvere bumbardico combusta, & grana pulveris cuti infixa fuerint, ilicò extrahendus est pulvis, quantum fieri poterit, idque acu aut aliquo alio instrumento acuto. Postea expectandum est, ut pustulae eleventur, sic [...]nim quod reliquum est pulveris in cute, parvo negotio extrahi, & cutis mundificari poterit.

Si verò Chirurgus in principio non advocatus fuerit, ita ut cutis jam cicatrizata, maculae verò nigrae ex pulvere relictae fuerint, necesse est denuo exulcerare cutem; id autem commodè fiet sequenti vesicatorio.

℞. Cantharid. numero vj. fermenti ℥ss.M. in mortario cum gutta una aut altera aceti, fiatque unguenti instar, de quo F. parva emplastra, quae maculis applicentur, cum primum pustulae fuerint elevatae, incidendae sunt forficibus, postea acu aut instrumento aliquo acuto eximendus est pulvis tandemque applicandum est sequens unguen [...]um.

℞. Butiri sine sale ℥j. ung. basilic. ol. Lil. alb. de vitell. ovorum an. ʒij.M.F. ung. Quotiescunque Chirurgus tractat ulcera, prospiciat, ut nigredinem pulveris diligenter abstergat, aut cum decocto foenugraeci, & flo. meliloti abluat, postea applicet praescriptum unguentum; atque ita procedat, donec ulcera satis sint mundificata. Ego hoc in casu aliquotics usus sum pulvere praecipitati, idque maximo cum fructu aegrotantium, circumcircá verò ulcera doloris leniendi gratia, sequens applicetur unguentum anodinum.

℞. Ol. amygd. d. rosac. cerae alb. an. ℥j. liquefiant & misceantur, postea adde Caphurae ℈j. mucilag. sem. Cydoniorum parum M.F. unguentum. Si pulvis in oculos impulsus fuerit, abluendi sunt lacte muliebri, aut aq. ros. tepida.

Si verò combustio altius penetraverit, ita ut non solum pustulae eleventur, verum etiam cutis combusta, siccata & contracta fuerit, tunc neque caepae, sapo, sal, & quae ex hujusmodi fiunt medicamenta, multò minus frigida & sicca, sed quae cutem emolliunt, & lubricam reddunt erunt applicanda: ea autem sunt temperata, calida scilicet & humida. Itaque hoc modo procedendum. Imprimis pustulae omnes forficibus incidantur, quo aqua acris & calida effluere possit, epidermis item ubicunque separata est, abstrahatur, ne sub ipsa pus colligatur. Et quia ilicò humores & sanguis ad locum affectum affluunt, necesse est, ut affluxui illi humorum defensivis adversetur· applicetur [Page 33] itaque unum ex sequentibus defensivis, ad latitudinem palmi minoris supra locum ambustum.

℞. Pulv. boli armen. sang. drac. gallarum, Croci martis, àcaciae. an. ℥ss. ol. ros. ℥iij. cerae novae ℥jss.F. ung. S.A. addendo parum aceti. Vel.

℞. Farin. hord. argill. fornac. an. ℥ij. coq. cum aceto & aq. ad formam Cataplasmatis, in fine admisce albumina ovorum numero ij. hoc defensivum singulis diebus bis aut ter reiteretur, ne in parte affecta exsiccetur, & dolorem excitet.

Toti verò loco ambusto imponatur sequens unguentum.

℞. Ung. Basilic. ℥j. ol. rosac. Lil. alb. an. ℥ss. vitell. ovorum numero ij.M. Sequens quoque unguentum combustionibus summoperè convenit, dolores mitigat, cutem emollit, & humores affluxos resolvit.

℞. Butyr. recent. fine sale, pingued. Gallin. rec. an. ℥j. cerae novae, ol. Lil. alb. an. ℥ss. liquefiant simul, postèa admisce croci ℈j. mucilag. sem. Cydon. ℥j.M. in mortario fiatque unguentum.

Utor ut plurimum emollientibus, usque ad finem curationes.

Praeparo quoque unguentum ad omnes combustiones praeftantissimum hunc in modum.

℞. Butyr. rec. & lot. in aq. ros. ℥iij. ol. viol. de vitell. ovorum, amygd. d. an. ℥ss. farin. hord. ℥jss. Croci ℈j. mucilag. sem. Cydon. ℥j. cerae q.s.F. unguentum. Hoc emollit, dolorem lenit, & paulatim cicatricem inducit. Sed quia combustiones, imprimis quae in cutis sunt superficie, vehementissimò sensu sunt praedi [...]ae, videant Chirurgi ut blandè ulcera abstergant; ego nè abstergendo ulcera, excitem dolores, tela subtilissima, qualis est cambriacenfis, cooperio totam partem ambustam, nec illam amoveo, donec ulcera sint sanata; per hanc enim telam pus facillimè effluit, & virtus medicamentorum ad ulcera pervenit. Guliel. Fabritius Hildanus. cap. 6. & 7. lib. De Combustionibus.

Adeps porci bulliens guttatim super lauri foliis projicitur, & hoc oleo ambustum locum inunge, & intra tres dies curabitur, quasi quodam incantamento, licet pars ambusta maxima fuerit, quovisque modo. Petrus Borellus. obs. 76. Cent. 1.

℞. Corticem viridem Sambuci, aut prima Sambuci germina, contundantur, coq. in butyr. rec. q.s. colentur, ut fiat Linimentum, ambusto membro illinendum. Daniel Sennertus. pract. lib. 5. part. 1. cap. 18.

Sambuci cortex interior, ambustis impositus, ad ardorem igneum extinguendum, efficax esse perhibetur. Io. Raius. Catalog. plantarum Angliae.

Sectio 22. De Aneurismate.

ANeurisma (quod barbaris depravata voce emborisma, & mater sanguinis dicitur) arteriae est dilatatio, vel tumor tactu mollis, pulsans, digitisque [Page 34] cedens, ab arteriae tunicae interioris quidem apertione, exterioris verò dilatatione ortum habens.

Hujus affectus causa proxima, quae est interioris arteriae tunicae apertio, & exterioris dilatatio, originem suam d [...]bet sanguinis impetui vehementi, externae etiam cuilibet violentiae arteriam nimium distendenti; saepissimè item Chirurgi imperitiei, arteriam pro vena, vel cum vena secantis, tum enim exteriore tunica utpote molli coalescente, & interna duriore manente aperta, per foramen sanguis erumpit, & externam distendit.

Subsectio prima. Pro Aneurismate in flexura cubiti a male instituta venae Sectione.

CErata plura in usum hic vocantur, sed inter caetera laudo ego illud Montagnanae, ex scoria ferri, in suo antidotario, quod ita se habet.

℞. Scoriae ferri. ʒv. mumiae, tragacanth. gummi arab. an. ʒiij. thuris, acaciae, Sandarach. an. ʒiss. piscium glutinis, gallarum, cupress. an. ℥j. visc. q.℥iij. gypsi. ℥ij. resin. lb jss.F. Ceratum cum succo consolid. maj. aceto & cera rubra.

Emplastrum etiam ex cortice ulmi cocto sapa excepto, & apposito, detentoque ad ficcationem, est miri usus; quemadmodum fotus cum spongia madefacta in aceto decoctionis scoriae ferri. Iul. Caesar Claudinus, consult. 67.

Subsectio secunda. Pro Aneurismate ex incisa arteria in Brachio.

QUidam Ludimagister cum propter scabiem ex humore melancholico ortam, sibi venam basilicam dextram à barbitonsore incidi curasset, arteria quoque simul compuncta fuerat. Unde paulatim aneurisma exortum est, cui cum mensis spatio & ultra, medicamenta multa (frustra tamen) adhibita fuissent; ad me tandem paterniacum venit. Eo loci, ubi venae sectio facta fuerat, deprehendi tumorem, magnitudine ovum anserinum adaequantem, pallidum, & utcunque durum, in quo pulsatio non tantùm digito persentiebatur, verum etiam oculis conspicebatur: talis enim erat pulsatio, ut pulvisculos▪ & fascias circumpositas in altum protuderet. Brachium quoque extendi non poterat. dolor tamen non erat adeò ingens, nisi cum brachium extendere vellet. Ego cum curatu difficilimum hunc affectum animadverterem, manum quidem admovere recusavi; precibus tamen ipsius commotus, curationem sic aggressus fui.

Instituta primò optima victus ratione, applicatoque tumori duro, emplastro nostro de cicuta, Clysterem injeci, & appropriatis catharticis, corpus à pravis humoribus exoneravi, qui spiritum & sanguinem in aneurismate contentum, ad interiora adeo revocarunt, ut postea nulla nobis nec appareret, [Page 35] nec sentiretur pulsatio, tumor quo (que) multùm imminutus conspiciebatur. Unde tum sequens emplastrum applicu [...].

℞. Empl. diacalciteos, ℥ij. pulv. mastich. ros. rub. myrtill. rad. Symph. maj. an. ʒj. cum olei ros. q.s. formetur emplastrum. Postea pulvillum, aut potius nodulum ex linteo multoties reduplicato formavi, & tumori imposui, fasciaque firmiter ligavi, idque in eum finem, ut tumor reprimeretur, & sanguinis vitalis, ex ipsa arteria in externam membranam dilatatam, influxus impediretur. Atque his remediis brachium dei beneficio, brevi in integ [...]um restitutum fuit. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 44. cent. 3.

Sectio 13. De Angina.

ANgina (quae graecis [...] & [...] dicitur ab [...] strangulo) symptoma est faucium & laringis proprium, idque terrificum, & lethale, tum ob doloris acerbitatem, tum propter interceptionem officii ad vitam tuendam necessarii, & oppressionem partis, cujus officio vita carere nequit, nam & deglutitionem impedit ad vitam necessariam, & respirationem tollit, sine qua ne ad punctum quidem temporis animal vivere potest· definitur quod sit affectus phlegmonodes fauces, i. e. summas gulae, gutturisque partes, per quas tum cibi potusque tum Spiritus introitus est, praecludens.

Alia vera est & Legittima, alia notha.

Verae 4. sunt species, una quam omnium periculosissimam censuit Hippocrates, ubi neque in faucibus, neque in cervice quicquam apparet, hujus quippe inflammatio penitus abstrusa, graviora infligit symptomata non sine metu praesentis strangulationis. Hac vidit Fernelius sublatum aegrotum horis 18. constante mente, integrisque sensibus· angina latens haec species dicitur.

Altera est, quum interiores laryngis fauciumque musculi manifesta plegmone tentantur; haec aequè ac superior symptomatis saeva est, sed minore tamen fit periculo, quod manifesto se proferat tumore.

Tertia fauces interiores unà cum cervice occupat, in qua foris tumor, atque rubor est conspicuus, cum calore & dolore; Symptomata huic nihilo sunt quam caeteris leviora, sed tamen spes salutis melior, quod inflammatio foras prosiliens evocari digerique possit.

Quarta omnium levissima, atque tuti [...]ima censetur, quae non interiores fauces, sed solum cervicem ejusque musculos prehendit, quorum tamen tumore, interiores laringis musculi comprimuntur, introitusque omnis coarctatur.

Omnium causa est fluxio biliosa aut sanguinea, quae in has sedes influens, vel erysipelas, vel phlegmonem parit.

Dividi aliter solet angina in [...], & [...] [Page 36] [...] dicitur, quando interni gutturis musculi inflammantur, cum maxima respirationis angustia; [...] verò, quando inflammantur externi; [...] rursus, quando phlegmone internos faucium musculos apprehendit, & deglutitionem potissimum impedit, [...], demum externas faucium partes & mentum obsidente inflammatione.

Angina notha febris est expers· fit cum pituitosa destillatio, in fauces cervicisque musculos decumbit, ac tum fortassis tumor inest, sed sine rubore, ardore, & febre.

Alia adhuc est anginae species, quae nullo fit quidem proprio faucium affectu, sed quum cervicis vertebrae intro luxatae, fauces ac gulae gutturisque introitus premunt, ac arctius coangustant; dignoscitur, quod cervix ponè excavatur, aegrè & cum dolore inflectitur, casus quoque aut ictus antecessit, vel humor praeter naturam vertebrarum vincula laxavit.

Subsectio prima. Pro Angina in viro quodam ex sanguinis repletione.

SAnguine extracto, & clystere injecto, hoc gargarisma praescripsi. ℞. Fol. Plantag. Mj. fl. ros. rub. pj. gallam omphacitidem (1. viridem) crasso modo contusam. Sem. Cydon. ʒj. bulliant in lb j. aq. plantag. addendo aq. solani equiseti. an. ℥ij. colaturae immisce diamor. dianuc. an. ℥jss. fiat gargarisma· quo cum gargarisasset, loqui potuit, quod antea minimè poterat; deinde hoc sequenti usus [...]st.

℞. Fol. plantag. b [...]llid. min. an. Mj. fl. ros. rubr. p.j. balust. ʒj. hord. communis, p.j. coq. in lb ij aquae communis ad. lb j. cui adde lb j. aq. plantag. & aq. Scabios. ℥iij. sem. lini, foenugraec. malv. (cum jam in augmento essemus) an. ʒj. gallam unam crasso modo contusam· nidum hirundinis cum plumis incisum (ad resolutionem aliqualem) ebulliant haec semel, fiat levis colatura, addendo diamori dianuc. an. ℥jss. mell. rosat. colat. ℥ss.M. eo plurimum delectabatur, cum se levamen inde sentire fateretur.

Secundo die mane, glande alvo exonerata, venas sub lingua incidere jubeo, crassissimo sanguine ac nigerrimo effluente; & melius habere coepit, & spiritum liberius ducebat: eodem tamen die, guttur inunximus linimento sequenti, simul etiam cataplasmate imposito.

℞. Ol. amygd. d. ℥j. pingued. Gallin. butyr. rec. in aq. viol. & camom. loti an. ℥ss. mucilag. sem. Lini. foenugraec. malv. alth. extract. cum aq. Chamaem. an. ʒij. cerae citrinae modicum. F. linimentum, Lana succida superposita.

℞. Rad. althaeae. ℥jss. fol. malv. viol. an. Mj. flo Chamaem. melil. an. p.j. coq. in aq. ad mollitudinem, pistentur, adde farinae sem. foenugraec. lini. hordei an. p.j. nidum hirundinis in pulverem redactum, ol. amygd. d. viol. butyri rec. an. ℥ij. ol. Chamaem. ℥j. [Page 37] F. Cataplasma, & amota lana, calidè apponatur.

Istis praesidiis cum paucis aliis, morti addictus, luci fuit restitutus. Petrus Forrestus, obs. 16. lib. 15. de faucium, gutteris, gulae, & asperae arteriae aff [...]ctibus.

In Angina periculosa festinandum est; veteres eodem die, & sanguinem mittebant, & medicamenta exhibebant. Ego sane (inquit Trallianus, lib. 4. cap. 1.) novi me, cum usus valde urgeret, venam mane aperuisse: diluculo linguae subjectas secuisse; & vesperi ex cremore ptisanae lachrymam scammon. exh [...]buisse; atque ita laqueum ex inflammatione ortum vix potui dissolvere. Et alium quendam novi me, postquam duorum brachiorum in cubito venas secuissem, repurgasse, sequenti die non expectato. Petrus Forrestus, obs. 13. lib. 15.

Subsectio secunda. Pro Angina cum tumore in faucibus.

VOcatus ad quendam, cui gutturis regio adeo intumuerat, ut ne verbum proloqui posset, & ferè suffocaretur, tumore in faucibus manifestè apparente, cum adhaerente tenacissima pituita & [...]entore. Statim cucurbitulas cum sca [...]ificatione scapulis adhibur & gargarismum sequentem suasi.

℞. Aq. Solan. plantag. an. ℥iiij. Syr. viol. mell. viol. an. ℥ss. diamori. ℥j. aceti flo. papav. rhaead. ʒij. fiat gargarism.

Applicuit collo sequens cataplasma in illius ambitu sub mento.

℞. Farin. hord. fabarum an. ℥iiij nid. hirund. ℥ij. stercor. canis sicc. ℥jss. mellis ℥ij. ol. rosac. q.s. fiat Cataplasma. Hisce vixdum per diem usurpatis, melius habere coepit, & è summo periculo evasit. Foelix Platerus, observ. lib. 2. pag. 412.

Subsectio tertia. Pro Angina.

PRotinus alvi excrementis per acrem injectum Clysterem depositis, cephalic [...]m dextri brachii venam incidere juffi; hoc etiam gargarisma praescripsi.

℞. Syr. de [...]ibes, rob. mororum an. ℥j. aq. plant. stipit. ros. an. ℥viij.M.F. gargarism. quo saepe utatur.

Foris etiam ubi tumor in collo apparebat, locus oleo Chamaem. superaddita succida lana, fotus fuit. Vesperi verò ex sinistra Saphena sanguinis, ℥vj. fuerunt extractae· sequenti verò die, cucurbitulae ad primam vertebram & scapulas sunt applicitae; tum olei v [...]ce, quod foris admovebatur, emplastrum hoc apponi jussimus.

℞. Rad. alth. fol. malv. an. Mj. rad. Lil. alb. numero ij. ficuum ping. numero x.F. decoctio in aq. donec molescant, dein in mortario optimè pi [...]tentur, & per fetaceum transmittantur, quibus postea adde, farin. hord. sem. Lini foenugraec. an. pj. Cineris▪ hirund. ℥ij. stercor. cannin. arid. & alb. ℥ij. farin. Chamaem. pjss. decocto [Page 38] praedicto omnia excipiantur, & F. emplastrum cui adde ol. Chamaemil. rosac. an. ℥jss.M. & ad ignem parum tractetur, & collo affecto applicetur. Porrhò hujus Emplast [...]r vice stercus caninum aridum pistum & melle exceptum, & dolenti parti [...] admotum praestantissimum est remedium. Item Cinis hirundin. cremat. esficax quoque rem [...]dium est, si modo cum melle admoveatur. Emplastrum etiam ex nido hirundin. magnam in hoc casu habet praerogativ [...]m. Nec sunt audiendi qui ex nido integro, tanquam ex terra frigida, empl [...]strum fieri formidant; cum revera terra nidi hirundinis cum paleis, & caeteris in eo contentis, discutiendi vires habeat. Quanquam prisci Graeci nunquam quod legerim, nido isto in hoc affectu usi fuerint, sed potius cinere hirundinum. Amatus Lusitanus, Cent. 3. curat. 28.

Subsectio quarta. Pro Angina gravi in viro quodam.

CLysterem primùm paulò acriorem in hunc modum praescribo, quod adstricta alvo esset.

℞. Herb. 4. emoll. fol. Caul. rubr. hyssop. Cent. min. an. Mj. polip. q.℥j. sem. Cartham. contus. ʒx. agaric. in petia ligat. ʒiij. sem. melon. cum cortic. contus. ℥j. sem. anisi, & anethi. an. ʒiij. flo. Chamoem. & melil. furfur. Macri. an. p.j.F. omnium decoctio. in colaturae lb j. dissol. Catholic. ℥j. hierae gallen. ʒv. ol. viol. & Liliorum a [...]. ℥ij. mell. ros. col [...]t. ℥ij.F. Clyster.

Ingentem excrementorum copiam dejecit aeger, à qua alleviationem sensit, ejecto Clystere sanguinem eodem die bis è cubito detraho ad ℥xx. quod & aeger valentissimis viribus esset, & morbus quoque magnus. Interea gargarismate astringente, & repellente, uti aegrum jubeo.

Sequenti die è venis sub lingua sanguinem detraho, & Cucurbitulas cum scarificatu, sub vesperam admoveri scapulis jubeo, à quibus mirificè se levatum sensit, & paulò tum facilius respirare coepit. Interim in omnimoda abstinentia aegrum contineo; nec per primos tres dies, quicquam aliud praeter aquam mulsam sumere jussi, neque etiam solidiora alimenta sumere potuit, ut qui etiam mulsam ore sumptam per nares rejiceret, quod anginosis frequens esse solet. Infernas partes vinculis deligo, collo & cervici haec impono.

℞. Ol. Chamaem. viol. Liliorum & Cheirini, an. ℥ij. ol. amygd. d. rec. ℥iij. axung. Gallin. rec. ℥j. butyri rec. sine sale ℥j. Croci. ʒj.F. linimentum, quod calidum collo & cervici, mollibus lanis pinguibus intectum admoveri jubebam. Ubi verò ad tertium diem ventum est, mox propinare medicamentum solvens satago, sed frustra id tentatum est: quare dabam alternis diebus Clysterem suprascriptum, à quo alleviari se plurimum aeger sentiebat.

Cum autem ad quartum diem rubor aliquis cum dolore ac tentione foras ad maxillam dextram se proderet, bonum id esse sum, ex Hippocr. & [Page 39] Galeni sententia, arbitratus. itaque naturae motum secutus, foras humorem [...]v [...]care st [...]dui, in hunc modum.

℞. Fol. plantag. Hysop. Caul. rubr. an. Mss. Caric. ping. numero xij. uvarum pass. exacin. numero xx. liquirit. rasae ℥j. ros. rubr. p.j. hord. cum cortice pss. fiat omnium decoctio in aq. hordei in colat. lb jss. adde diamor. & dianuc. an. ℥jss. oxymel. simpl. Syr. viol. an. ℥ij. mell. ros. ℥j.M. fi [...]t Gargarism. quo saepe utatur.

Foris verò ad tumorem prominentem evocandum, & suppurandum tali sum usus Cataplasmate.

℞. Fol. malv. alth. cum radic. an. Mij. fol. Caul. rubr. viol. hyssop. an. Mj. caric. ping. numero xxx. fl. Chamaem & melil. an. pj. sem. Lini. & foenugraec. an. ℥j. Capitum Liliorum alb. ℥ij. furfuris pj. fiat omnium decoctio in aqua, pistentur & cribrentur. Cribraturae adde nidi hirund. in ol. Lil. praebulliti & cum toto probè in morta [...]io maccrati, & postea cribrati ℥iij. farin. sem. Lini & foenugraec. farin. frumenti an. ℥j. Coquantur farinae cum oxymel. ad convenientem glutinositatem. Postea adde axungiae Gallinae rec. butyri rec. sine sale an. ℥j. Croci ʒj. ol. Lil. ℥iij.M.F. Cataplasma; mirificè profecto humorem foras evocavit, atque ad suppurationem deduxit; intra▪ biduum namque suppuratus ferè, qui foras subsederat tumor▪ fuit; cui tamen tertio post die canini stercoris sicci ʒiij. adjunxi, quod si quid aliud, vel Pauli vel Avicennae testimonio, huic affectui maximè prodest, occulta quadam vi & proprietate. Suppurato tumore ad 7. diem c [...]n [...]enti ferro apperiri jussi▪ quod id ulceribus & absce [...]sibus plurimum conferat, exsiccando, & virus malum ignis potentia corrigendo. Pus foetidissimum, virulentum & copiosum prodiit, ulcus mundificari curavimus, unguento ex melle rosato, succo apii & absinth. farin. hord. myrrha & aristoloch. postea probè deterso ulcere, quod intra 20. diem contigit, ad s [...]rcotica & cavum ulcus implentia nos contulimus unguento ex thuris polline, myrrha, iride, aloeque confecto, addito Chalciteos emplastro, sicque dei nutu integre curatus fuit, magna omnium admiratione.

Interim dum haec facio, reliquorum praesidiorum, quae juvare posse sum arbitratus, minimè obliviscor; nam quum devorare potuit aeger, purgans medicamentum, & catapotia dedi, ad deducendum humorem, quae quidem foeliciter operabantur. Exhibui etiam rasurae dentis apri ʒj. ex oleo amygdal. d. & Sacch. cando, quod in hoc affectu, prout & in pleuritide, praesentaneum est remedium atque arcanum. Franciscus valeriola, observ. 10. lib. 2.

Praestantissimum est hoc cataplasma, quo in alio, angina praefocativa correpto, secundo tertiove die sum usus, à quo secuta est tumoris suppuratio, respirandi & deglutiendi facilitas, & ab eo aeger mirificè se alleviari sentiebat, ita ut perpetuò loco affecto adhaerere juberet.

℞. Nidorum hirund. cum toto nempè stramine, luto, & stercore hirund. [Page 40] numero ij. bulliant in ol. Chamaemel. & Lilior. Pistentur & setacio cribro transmittantur, adde stercoris canis ossa commedentis. ʒij. Osypi humidi ℥j. ol. Liliorum q.s. fiat puls in modum cataplasmatis, & loco affecto calidè admoveatur. Est enim in hoc casu praesentaneum remedium; sicuti cinis crematarum hirund. devoratus ad ʒj. pondus, ex hydromelite, vel etiam illitus, ut Diosaerides & Galenus affirmant. Franciscus Valeriola, obs. 10. lib. 6.

Venae sectione peracta, mox instituenda purgatio, praecipue si bilis in corpore abundet, ut illâ pharmaci irritatione, motus humorum fiat [...]. recentiores hic laudant sal prunellae in oris collutionibus.

Si dolor sit vehementior, utilissimum est Lac. Postquam venae sectio in cubito, & purgatio est instituta, ad derivationem, etiam venae narium, & sub lingua sunt, aperiantur, aut hirundines venis narium, frontis, post aures & cervici applicentur. Nonnulli & scarificationes aurium adhibent. A proprietate prodest fungus Sambucinus coctus & bibitus, & foris etiam impositus. Lignum quoque hederae à proprietate valere dicitur. unde Io. Marquardus scribit, quod comedens ex cochleari de ligno hederae, vel bibens ex vase hederaceo· nunquam, vel rarò in apostema gutturis, vel uvulae incidat. Commendant etiam tanquam expertum lupi guttur, seu asperam arteriam, si angina laborans per eam bibat. Commendantur & exuviae serpentis in ol. amygd. d. coctae, si in oleo illo linteum tingatur, colloque circumponatur. Cochleae item cum testis ustae, & Cancri usti; item rasura dentis Castorei an. ℈j. vel ʒss. in aq. scabios. propinata. Daniel Sennertus, practic. lib. 2. part. 1. cap. 24.

Si abscessus intus in ore rumpatur, decocto hordei, aut hydromelite detergitur. Si aliquando ulcus sordidum reddatur, tunc ad potentiora remedia confugiendum est, in hunc modum.

℞. Fol. Scabios. & agrimon. an. Mj. nuc. cupress. ʒj. rad. ireos florent. & aristoloch. rot. an. ℥ss. myrrh. ʒss. ros. rub. pij. coq. in hydromelite ad. lb j. Colatura colluantur frequenter ulceratae partes. Si non sufficiat, ad collirium Lanfranci deveniendum erit, quod mirabilis est efficaciae. Lazarus Riverius, prax. medic. lib. 6. cap. 7.

Anginam magnam & periculosam, non omissis, quae ex universalium gecere conveniebant, hoc gargarismo percuravi.

℞. Semper viv. Mss. fl. prunell. p. iij. salis armoniac. ℈ij. decoq. in aq. lb iiij. ad casum unius· & utere▪ pro gargarismo. Hieronymus Reufnerus, observ. 57. Vidi cuidam angina deplorata laboranti, aquam è stercore vaccino destillatam, exhibitam ita profuisse, ut mox convaluerit. Hieronymus Reufnerus. obs. 191.

℞. Fl. Chamoemel. Miij. aceti & olei an. pt. aeq. decoq. pro Cataplasmate quo calidè applicato extrinsecus ad locum affectum. intra horae spatium apostema disruptum est, ac per os saniosa & cruenta multa rejecit, & mox [Page 41] convaluit. Martinus Rulandus. Cur. 56. Cent. 4.

Mulier quaedam superstitiosè butyrum mense maio asservabat, & colligebat tribus diebus rogationum, [...]iris è lacte vaccae quae marem peperisset, mulieribus, quae foeminam. Urgente malo inungebat collo, cervici, & partibus vicinis, carpo plurimùm fricando atque hac ratione non paucos sanitati restituit. Iac. Hollerius. cap. 23. lib. 1. de morbis internis.

Subsectio quinta. Pro Angina ad suppurationem tendente.

GArgarismate usi sumus ex decocto ficuum, foenugraec, & alth. cum spica, croco, & melle, & rosis in exigua quantitate admixtis. Similiter emplastrum sequens maturativum nonnihil, & rumpens, extrinsecus admovimus.

℞. Alth. ℥ij. rad. Lilior. ℥j. ficuum pinguium numero v. fol. malv. Mij. fl. melilot. & Chamaemil. an. p.j. coctis & con [...]usis adde nidum hirun. farinae hord. Mss. ol. Chamaemil. amygd. d. butyri rec. an. q.s.F. ad modum emplastri. Eo vix ad horam imposito, collo & maxillae usque ad aurem, intus ruptum est apostema, deinde solo abstersorio gargarismo utens convaluit. Petrus Forrestus. obs. 23. lib. 15.

Facta maturatione secunda succedit intentio, nimirum appostematis ruptio, quae modò cum medicamentis, modò manu Chirurgica perficitur. Maturantibus itaque addimus aliqua acria, ut hirundinis excrementa vel cinerem, aut stercus caninum. Fermentum quoque foris rumpit cum sale & oleo. Plurimum etiam facit ad ruptionem vociferatio, & fortis motus gutturis in transglutiendo· violenta etiam transglutitio crustae panis, hoc enim saepè contulisse compertum est. Quidam, ut empirici, si neque haec juverint, candela cerea in guttur demissa, abscessum rumpunt, ut fecit Amatus in quodam anginoso tentandi causa, unde repentè pus effluere coepit per os, & aeger liberatus est, cum medici eundem pro deplorato reliquetint. Alii Scalpello aperiunt, deinde prono capite Saniem expurgant, & sic tertia succedit intentio repurgandi, & ulcus detergendi cum aqua mellis vel hordei decocto cum melle. Quarta intentio consolidandi perficietur hoc gargarismo.

℞. Aq. decoctionis ros. rub. Gall. myrti [...]l. lb j. thuris. sang. drac. Sarcocoll. an. ʒss. Syr. ros. si [...]c. ℥j.M. Nonnulli addunt pulverem pilor. lepor. combust. Petrus Forrest. Schol. obs. 23. lib. 15.

Dum regalia celebrantur & vino hyppocratico aromatiti indulgetur, cuidam juveni, qui illud vinum bibe [...]at, de nocte angina oborta, cum strangularetur, jugulum gladio aperuit, saniei plurimum emanat, convaluit. Hîc fortuna plurimum potuit; an urgente necessitate idem fieri potest. Guilielmus Ballonius. lib. 1. Epidem. & Ephemerid. pag. 11.

[Page 42]

Subsectio sexta. Pro Angina.

A Provisione habita totius corporis seca venas sub lingua, & si non juvat, jugulares in collo externas; & gulae insuffletur pulvis hirundinum, & foris admove emplastrum ex nido hirund. cum aceto. si ad pus abeat.

℞. Myrrhae ʒij. sinapi ʒj. morsus diabol. scabios. an. Mj. coq. ex aq. ad lb. j. colat. adde mellis optimi, & dianuc. an. ℥ij. fiat Gargarism.

Ad ruptionem etiam facit hoc Emplastrum.

℞. Farin. tritic. hord. sem. foenugraec. an. ℥ij. rad. Lil. alb. ℥iij. ficuum numero vj. Levistic. Chamaemel. melilot malv. an. Mss. fermenti acris ʒij. decoctis ut decet ex aqua F. cataplasma· dolorem sedans est quod sequitur.

℞. Medullae pomorum sub prunis coctorum ℥viij. butyri rec. ℥ij. pingued. gallin. ℥jss. lactis muliebris ℥iij. farinae hord. ℥j. bulliant ad spissitudinem in fine adde vitell ovorum numero ij. & parum croci F. cataplasma anodinum. Ioannes Heurnius, ad Hippocr. Aphor. 43. sect. 2.

Cum in gutture morbilli magis emergerent, non sine magno dolore & calore, ut sese suffocari clamaret; mandavi, ut continuò cum lacte caprino, & aqua plantag. simul mixtis tepidè gargarisaret: quod miraculi, instar profuit. Praes [...]rvat enim maximè ab angina & suffocatione; estque oris & gutturis praestantissimum remedium, cum signa exanthematum se produnt. Petrus Forrestus, obs. 17. lib. 1. de febrib. Ephemeris.

Ex Hippocratis consilio omnia admovebimus ut foras prodeat in collum materia: tale est Emplastrum quod coquitur ex nido hirund. ex decocto malvarum meliloti, ficuum, fl. Sambuci; additur theriaca & crocus. Ita litus ex adipibus, & oleo amygdalino, cum croco. Io. Heurnius. ad Hippocr. Aphor. 37. sect. 6.

Summis laudibus ad anginam commendatur filum purpureum, quo viperae strangulantur, in quem finem nonnulla intorta fila, patavio mecum attuli, quibus viperas strangulatas vidi. Collo circumliganda sunt. Galeni est observatio, lib. 6. de simpl. medic. facult. lit. G. in. glycisida, cui consentit Aeginaeta. lib. 3. de re medica. Cap. 26. Thomas Bartholinus. histor. 73. cent. 4.

Subsectio septima. Pro Angina.

SArtor quidam angina laborabat, qua deglutitio impediebatur; ei secta fuerat vena, Clysteres injecti, & admotum vesicatorium.

His non proficientibus, me vocant, advertens eum vix tantillum jusculi ex cochleari magno conatu deglutire, ac per consequens medicamentum purgans haurire non posse, praes [...]ribo aq. benedict. ℥ij. quibus purgatus est pluries per vomitum & secessum, eodemque die ab angina liberatus. [Page 43] Lazarus Riverius. observ. 24. cent 2.

Juvenis quidam fossor angina laborabat ita vehemen [...]i, ut nec loqui, nec deglutire posset, respiratio tamen integra maneb [...]t. cum ad eum vocatus sum, injectus fuerat Clyster, statim verò sanguinem mitti jubeo ad ℥x. postea admovetur v [...]sicatorium posteriori c [...]rvici▪ cucurbitulae scapulis admov [...]ntur cum scarificatione, & 4. horis à venae sectione exhibentur aquae bened. ℥ij. quibus purgatus est per vomitū & per alvum, & indè loqui ac deglutire coepit, ac paulò post integre curatus est. Lazarus Riverius. obs. 10. cent. 2. vide ejusdem obs. 60. cent. 4.

Subsectio octava. Pro Angina notha in matrona.

PRaemissis clystere & venae sectione hoc Linimentum paravi.

℞. Ol. Chamaemell. melil. an. ℥j. nidi hir [...]nd. pulv. ʒss. alb. graec. ʒj. pingued. hirci. ℈ij. Cerae. q.s.F. unguentum super linteū duplicatum extensum, collo calidè applicetur, ab ejus usu dolor abiit, deglutitioque facilis & integra rediit, & ipsa aegra integrè convaluit. I [...]. Petrus Lotichius, obs. 1. cap. 7. lib. 2.

Subsectio nona. Pro Angina.

ILlustris mulier Gabriela Gousier domina à Saultono, cum angina autumnali omnium periculocissima detineretur, venit in mentem me legisse apud Aetium lib. 15. cap. 6. aga [...]icum occultos absc [...]ss [...]s absorbere, vel foras materiam evocare; statim agaricum in taleolas con [...]isum in decocto radicis althaeae, ficuum, cum momento Zinziber. & quarta parte vini albi maceravi, addidi Syrupum de althaea, & potionem: aegrotae dedi monuique ne illam statim deglutiret, sed aliquod tempus in imis faucibus contineret, si hac potione vitam sibi redimere vellet, obsequitur aegrota, interim dum cum illa sermonem confero, ecce magna puris albi copia, tam putridi & graveolentis ore rejicitur, ut filia quae ad matrem cum pelvi adstabat, excipiendi puris ergò, praegravi ejus foetore, conciderit animo. ad aegrotam postea rediens [...]am & vocis vitio & respiratione difficili, & gravi deglutitione, & febre levatam reperi, & ab omni vitae periculo tutam, qua nunc fruitur incolumis. Iacobus Dovynetus. apolog. lib. 3. cap. 1.

Hispanus quidam cum acutissimâ anginâ in horas strangulari videretur, & omnia universalia & localia per venam sectam, scarificatas in collo cucurbitulas, acres Clysteres, essent celebrata auxilia, & ipse nigricante facie velut emortuus jaceret: periti [...] [Page 44] medici jugulares secandas imperârunt, adsuit Chirurgus secandi arte dexterrimus; illas sanguine ad caput ruente, vaporeque multo impletas, turgentes & conspicuas resecuit, irreparabili sanguinis fluxu sequuto, aegroque lapso in omnimodam vi [...]ium jacturam, spes salutis abest; quum de eo ob violentum sanguinis fluxum, jam d [...]sperarent omnes, vocatus accurro, Emplastrum Galenicum ex aloe, thure, pilis leporis exactissimè trituratis & mixtis cum candido ovi, superimpono, quo ipse ad arteriarum & jugularium haemorrhagias foeliciter utitur; sicque collo commodè ligato, aegrum jamjam exhaustum refocillo, qui post horas aliquot, respirare & loqui coepit, & à morbo immunis revixit. Nec mireris ad tam periculosum remedium nos confugisse, quando enim salutis unica est via, haec licet cum periculo tentanda; cum satius sit aegrum periclitari, quam spe adempta certò perire, ut monet magister; nam malo nodo malus cuneus quaerendus est, raroque crudele malum nisi crudeli depelli potest auxilio. Zac. Lu [...]itanus. obs. 95. lib. 1. prax. admir.

Anginâ caninâ cum foemina quaedam nullo apparente tumore graviter corriperetur, magna cum violen [...]ia respirans, ita ut in horas strangulari videretur, & neque cephalicae, aut venarum sub lingua fectio, in occipite Scarificatae cucurbitae, acria clysteria illi opem ferre possent, tandem eodem die quo omnia ob procrastinationis periculum acta sunt, sub mento scarificata cucurbita summo fuit auxilio, assumptis deindè Syrupis, excretaque per sputum pituita crassa & multa, altero die melius habuit. Zac. Lusitanus. obs. 94. lib. 1. prax. admirand.

Juvenis quidam 20. annos natus, pituitosus, post celeriorem deambulationem, avidè hausit [...]rigidam cerevisiam, undè intra horam deglutitio admodum difficilis, fauciumque dolor & tumor apparuêre, vocatus venae sectionem levem institui jussi, sequentique gargarismate curatus est.

℞. Aq. fl. Sambuc. ℥iiij. myrrh. pulv. ʒss. Sp. vini rectificat. ʒiij. Spirit. Salis. armoniac. ℈j. succ. taraxic. express. ʒij.M. pro gargarism. Puella 20. circiter annorum, subitò in maximam respirandi difficultatem incidit, cum [...]aucium tumore & dolore, ut ne guttulam quidem liquoris deglutire poterat; vocatus statim venae sectio celebrata fuit ad ℥vj. moxque sequens apozema pro gargarismate praescripsi, undè levamen quoddam observavit.

℞. Fl. ros. rub. ℥j. bacc. Lauri excort, sem. Levistic. an. ʒjss. coq. in aq. communis lb j. vase optime clauso in colat. dissolv. Mell. ros. ℥j. aq. theriac. simpl. ʒv. Sp. salis armoniac. ℈j.M. pro gargarism. Sequenti die clysterem purgantem injici curavi, undè optimè dejecit, eodemque die collo sequens cataplasma bis de die renovandum applicari jussi.

℞. Nid. hirun. num. j. fl. Sambuc. p.iij. coeparum sub cineribus coctarum numero ij. coq. ex cerevis. tenui. contusis adde albi graeci ʒiij. olei oliv. q.s.M.F. Cataplasma, quo quarto die abscessus [Page 45] fuit ruptus, ulteriusque usa suit solummodò melle rosac. pro linctu. Fredericus Deckers. Obs. ad cap. 1. l. 2. praxeos Barbetianae.

Subsectio decima. Pro Angina Latente.

ANgina laborabat Nicolaus Rota, nullus tamen rubor aut tumor, vel intus in gula, vel extra videbatur; & ipse nihilominus vix spiritum trahens, quicquid praeterea edendum sumeret, per Os statim & Nares rejiciebat: quare cum arescente corpore, pallente jam facie, ac vertentibus oculis, spes omnis sublata esset, & Medici, quibus cura demandata fuerat, aegrum amplius non adirent; me licet juniorem convocant, aegrum ostendunt, & quaecunque acta fuerant exponunt; at ego cum & aegrum ipsum ad mortem tendere, & medicos quaecunque opportuna fuerant praesidia adhibuisse intelligerem, coepi ipse mecum cogitare, satiùs ne esset, aegrum ipsum Deo & Naturae, ut caeteri Medici, incuratum dimittere, an aliquod licet insolitum, utile tamen auxilium experiri: Verum adhortantibus his qui aegro assistebant, consilium capio, & locum altioribus plagis sub ipsis Maxillis, ac etiam supra collum incido, ex quo cum sanies multa prorumperet, adeò morbus levatus est, ut faucibus ipsis spiritum simul & cibum capien tibus, facilis dein ad bonam valitudinem aegro daretur regressio. Antonius Benevenius. Cap. 38, lib. De abditis Mor [...]orum & Sanationum Causis

Sectio 24. Pro Ani Abscessu & Vlcere.

RUpto abscessu, & pure effluente' locum affectum continuò detersimus cum decoct. hord. & melle Rosac. cum satis detersum videretur, mandavi, ut hoc unguento incarnante & consolidante, & cicatricem inducente inungeretur.

℞. Ung. alb. Camphorat. ℥j. tutiae. Lytharg. an. ʒj. Sarcocol. thuris. balaust. an. ʒss. ducatur in mortario plumbeo, donec fuscum fi [...]t; inungatur, vel super p [...]nnum lineum inductum apponatur. Ad idem quoque valet unguentum de plumbo, quo saepius utor, non solum ad ulcera, sed ad rhagades ani. Ita describitur apud Montagnanam.

℞. plumbi usti ℥ij. Lythargyr. ℥j. ceruss. lotae, aceti, an. ℥ss. ol. Rosac. ℥iij. mell. rec. ℥j. [...]ell. ovor. num. iij. myrrh. ℥ss. cerae, q.s. fiat unguentum.

Valet in omnibus excoriationibus, inflammationibus, & ulceribus fraudulentis, & corrosivis, & antiquis gangraenis crurum & aliarum partium.

Utitur & Montagnana pro ano gangraenato, hoc unguento.

℞. ung de cerussa lb j. plumbi usti ℥ss. thur. myrrhae an. ʒij. lythargyr. despumat ℥jss. incorporentur in mortario ultima contritione. Petrus Forrestus. Obs. 13. lib. 23. De Sedis & Ani vitiis.

[Page 46]

Sectio vicessima quinta. Pro Ani Fistula.

SI incommodum quod adsert Fistula, non magnum sit, nec multum saniei effluat, nec foetor adsit magnus, multi medici suadent, eam non attingendam esse, cum Natura interdum superfluos corporis humores per eam expellat, & vitium haemorrhoidum suppleat. Quicquid tamen dicant Autores, quod fistulae cura dimi tenda est, bonum est, ut omni die abluatur decoctione agrimoniae. foliorum olivae, & aluminis usti, per syringam quatuor aut quinque vicibus immissa: leviter deinde cum pannis lineis exsiccetur; & si foramen sit nimis angustum, aperiatur cum medulla Sambuci, aut Gentianae, ne sanies in ea retineatur, & partes vicinas corrumpat: Et [...] easdem melle madefeceris supersperg [...]do pulv. aluminis usti, melius erit, & citius aperietur; & semper lavetur cum dicta lotione, in qua reperitur faepè juvamentum magnum, vel repurgetur cum colly [...]io apud Valescum descripto, lib. 2. cap. 4. De Fistula Lachrymali, quod ita se habet.

℞. Aloes, thuris, an. ʒj. Sarcocol. balaust. sang. dracon. antimon. alumin. an. ʒjss. aerugin. aeris quartam partem ʒj. De isto collyrio distemperato cum vino, vel decocto gallarum, quod melius est, gut [...]ae tres vel plures in fistulam distillentur & utatur; & mundificet cum mel [...]e & vino & virid. aeris, donec consumatur caro mortua, quae apparet in fistula & occultetur caro sanguinea, ulcus probe repurgatum, curetur incarnativis. Si istis non curetur, tunc chyrurgia curanda e [...]it, cauteriis actualibus; cum cautioone tamen, cauterisando superficiem fistularum; id tamen fieri non debet, si fistul [...] intestino, aut vesicae propinqua existat. Alii utuntur incisione. Sed non nisi à Chirurgo peritissimo talia sunt peragenda. Petrus Forrestus. Schol. observ. 15. lib. 23.

Sectio 26. Pro Ani condylomatibus.

QUi Condylomata patiebatur, ex quibus interdum humiditas aquosa tenuis emanabat, huic jussi, ut folia viridia rutae cataplasmatis instar loco affecto apponeret. Egregiè enim illud ad condylomata & haemorroides facit. Si neque illa juvarent, imperavi ut pulvis subtilissimus conficeretur, ex ferrugine ferri, qui cum succo tapsi barbati mixtus c [...]m bombace applicetur. Omnia quae Condylomatis conducunt (teste Aetio) adstringentia esse oportet. Petrus Forrestus, Obs. 8. lib. 23.

Condylomata, omnis (que) generis verrucas, ficus, mariscas, & mora ani prorsus tollunt cineres stercoris murium cum vino cocti & applicati insensibiliter. Idem faciunt Conchylia juxta fluminum littora reperta oblonga, calcinata, [Page 47] & cum vino cocta & applicata. Sic crocus metallorum cum aqua· Foeniculi distemper [...]tus, & in petii app [...]ica [...]us, dolores primò s [...]d [...]t, & d [...] inde ipsa Condyloma [...]a consumit. Ioannes Hartmannus. prax. Chimiatr. pag. 203.

Sectio 27. Pro Ani Intertrigine.

QUibus ex equitatione Ani intertrigin [...]s contingunt, argentina herba contusa commodè apponitur: Hujus h [...]rbae succo, si nates lini [...]ntur frequenter, mirabiliter juvat. Alii febacea candela ad ignem leviter calefacta, intertrigin [...]s inungu [...]t, ut equites facere consueverunt. Petrus Forrestus. Obs. 13. lib. 23.

Sectio 28. Pro Ani procidentia ex Tenesmo praecedenti.

CUm manu molliori intestinum rectum prolapsum introduci non posset, Spongia Anum fov [...]ri jussimus cum decocto Malvae adjecto butyro, & ubi detumuerat, cum pars stercore inquinata esset, vino· rubro abluere mandavimus; deinde ut mollibus manibus imponeretur; ubi verò intestinum repositum esset; fovere jussimus decocto adstringente & roborante ex gallis, cort. granat. ros. plantag. & balaust. in aq. Chalibeata decoctis. & podicem inunximus oleo myrtino, pulvere superinsperso, ex myrtil. ros. corn. Cerv. usto & gallis; quibus subsidiis curatus fuit, Petrus Forrestus. obs. 2. lib. 23.

Reposito ut decet intestino, ad adstringentia accedendum, tum interna, tum externa. Inter interna laudabile est decoctum radicis prunellae sylvestris in Cerevisia vel Aqua, quod saepius haustum in die per aliquod tempus leniter adstringit, sed ita, ut alvus quoque libera simul sit, quam in ejusmodi casibus semper oportet esse talem.

Externa sunt varia, sed elegans est, quod fit ab assere querno apprimè laevigato, & cum Mastiche, postquam ille incaluerit ad ignem, illito & statim ano supposito, supersedendo, ad tolerantiam tamen ipsius caloris: quod si autem intestinum repositum, nullo modo velarte intùs manere, aut haerere possit, hoc unicum est praesens remedium.

℞. Scarabaeos in stercore equino natos, mortifica in vitro clauso ad solem, benè exsiccentur & F. pulvis tenuissimus, de quo sparge super intestinum prolapsum, & quoquomodo poteris repone, nunquam egredietur amplius; praesertim si deinceps decoctum radicis prunellae sylvestris ad tempus usurpatum fuerit. In procidentia etiam oculi prodest hoc remedium ex Scarabaeis petitum. Aluminis usus propter nimiam stipticitatem cautè evitandus. Ioannes Hartmannus. prax. Chinnatr. pag. 205.

[Page 48]Infantes ani procidentia imprimis ob refrigerationem laborantes, quod & in adultis fieri potest, bonum est supra truncum quercus recenter caesae, calefactum, & secundum rectitudinem ligni erectum; collocare; idque ideo quia ejusmodi truncus de ligno recenti maxima astringendi vi praeditus est. Foelix Platerus. Prax. Med. Tom. 3. lib. 2. c. 2. p. 578.

Sectio 29. Pro Ani Prolapsu.

QUinquagenarius quidam, cum Musto oneratus, ex oppido domum rediens, in via alvum exonerare vellet, ac sese inclinaret, prolapsum ipsi est intestinum; & quia tunc aer frigidiusculus erat, exortus est dolor maximus, ita ut ulterius ad suos progredi, neque ad oppidum redire posset: Verum fortè [...]ortuna à praetereunte quodam semianimis repertus, mihi adductus fuit; tum intestinum rectum prolapsum, & ad magnitudinem ovi ostrutii tumefactum reperi; dolor ingens aderat, & excrementa continuò, ea (que) liquidia & viscida effluebant: In curatione sic processi; primò sequens applicui fomentum.

℞. fol. & fl. Verbasci albi, fl. Chamaem. Melit. rad. & fol. Alth. an. Mj. sem. lini & foenugraec. an. ℥ss. anisi. ℥j. coque in lacte vaccino rec. mulcto. in decocto isto linteamina reduplicata intinxi, & per horam integram calidè applicui. Deindè toti intestino sequentem inspersi pluverem.

℞. Ros. rub. cort. granat. nuc. cupres. mastic. thuris, croci martis, plumbi usti, an. ℥j.M.F. pulvis.

Tandem caput aegri in terram inclinavi. pedes verò ut in altum à duobus viris fortibus elevarentur operam dedi; mox indice meo dextro linteo molli & suavi involuto, & decocto praescripto intincto, nec non in centro ejus quod prolapsum fuerat, posito, intestinum in locum suum foeliciter reduxi; altero die os sacrum & coccygis sequenti linimento inunxi.

℞. Ol. lumbric. ros. an. ℥j. ol. ex floribus ℥ss.M. Sequenti die Syr. ros. solut. compos. cum rheo. agar. & Sen. corpus leniter purgavi, venamque in brachio incidi; & sic in pristinam sanitatem restitutus fuit, nec postea amplius prolapsum est intestinum. Guil. Fabritius Hildanus. Observ. 76. Cent. 3.

Sectio 30. De Aphthis.

QUae in oris interna superficie fiunt ulcera, ac ignei caloris quiddam obtinent, Graecis [...] (fortè [...], accendi) Latinis, Lactucimen, Barbaris, Alcola nominantur.

Sunt ulcera non admodum cava in quamvis, oris partem serpentia, in palatum, in gingivas, in linguae latera, & radicem.

Oriuntur ut plurimum infantibus, puerisque lactentibus, quibus admodum [Page 49] familiare est malum, quum scilicet aut lac nutricis vitiosum fuerit, aut non probè ipsum infans concoxerit, ex qua lactis acrimonia & putredine, sursum elati halitus, partes illas molliores & delicatas facilè exulcerant: fiunt etiam aliquando in iis, qui ad perfectam aetatem pervenerunt; & tum causae sunt tenues, serosi, & acres humores, in toto corpore redundantes, & ad supradictas partes delati. In febribus frequentes sunt Aphthae, nonnunquam & sine febre graves, quales saepè mensibus suppressis observantur. Eas etiam venerea lues & hydrargyri perunctio solet excitare. Ex pustularum colore praesagientia signa sumimus: albicantes enim ac rubentes tutiores sunt, & curatu faciles; lividae autem, aut subnigrae perniciosae, & saepe lethales habentur.

Subsectio prima. Pro Aphthis Puerorum.

NOs linctu utimur ex diamoro, succo granat. & melle; hoc etiam addam quod à Pharmacopaeo accepimus. Multi Infantes cum Antwerpiae ex Aphthis morerentur, ex vetulae consilio, ranulam vivam ori puerorum admovebant, suctione malignitatem attrahentem, eâque defessâ & mortuâ, alteram ori imponebant; deindè rursus aliam, si opus esset; quo praesidio, & pueri, & infantes evadebant. Idem in pueris suis, tum aliis expertum narrabat Petrus Forrestus. Obs. 21. lib. 14. De Affectib. Labiorum gingiv. dentium, oris & linguae.

Juvenis biliosus cum in Aphthas incideret, valdè ignitas & flavas, postquam ex infuso rhab. purgatus esset, collutionem praescripsi, quae refrigeraret, & fervorem restringeret in hunc modum.

℞. fol. plantag. bellid. min. portul. semperviv. solan. an. mj. fl. ros. rub. pj. sem. Cydon. ʒjss.F. decoctio in aqua in colat. lb j. dissolv. diamor. ℥ij. succ. mali punici acid. ℥ss.M.F. collutio. Postea adjeci ad majorem [...]efrigerationem, succum solani, & aceti modicum: Deindè ut magis abstergeret, in decocto adjeci hordeum integrum, etiam mellis rosati nonnihil, ut citra mordacitatem magis discuteret. Petrus Forrestus, Obs. 22. lib. 14.

Hic Syrupus mirum in modum pr [...] dest.

℞. fol. viol. fragar. semperviv. bellid. min. plantag. portulac. an. mj. Sem. Cydon. ʒj. Coq. in aq. communi, colat. fortiter expressae add. sacch. q.s. & Coq. ad consistentiam Syrupi. S.A. ut melius abstergat, loco Sacchari, mel addi potest. Petrus Forrestus. Schol. Obs. 25. lib. 7. De Febrium Symptom.

[Page 50]

Subsectio secunda. Pro Aphthis.

FIlius meus quatuor annos natu [...], passus est fluxionem acerrimam in linguam & fauces, ut [...]nfinitis ulceribus scaterent, iisque albicantibus, & admodum dolorificis, cum magna inflammatione. non poterat cibum, aut jusculum capere, nec lac sugere; diebus ac noctibus ejulabat insomnis, macilentus, ac ferè consumptus. Ex remediis non profuit mel rosaceum cum Sp. Vitrioli, quod alias mirificè conduxerat; aderat alvi fluxus copiosus, quo bilem porraceam ejiciebat, vesicatorium valdè profuit; sed dolores & clamores perseverabant, & continuò aeger per os humorem serosum & acrem emittebat, dolore & inflammatione magis ac magis attrahente, tandem exhibui Laudan. gr. j. cum jusculo, eoque dolor sopitus est, somnus levissimus consiliatus, qui postmodum perseveravit moderatus & suis horis adveniens. Hinc coepit convalescere, & fluxio illa humoris per os emanantis omninò cohibita est: Sequenti tamen die purgans medicamentum exhibitum est, quod multum etiam profuit. Lazarus Riverius. Obs. 43. Cent. 2.

Quaedam mulier laborabat Aphthis contumacissimis, quae neque venae sectionibus, neque purgationibus multis, neque julepis refrigerantibus, neque illitu ex spiritu Sulphuris curari potuerant; noctes insomnes traducebat, & vix cibum devorare poterat, quia omnes oris partes hujusmodi ulcusculis scatebant: sumpsit noctu Laudani gr. iij. ídque remedium continuavit per triduum, & sic fluxio acris in oris partes defluens cohibita est, ac consequenter oris ulcera paucis diebus percurata sunt. Lazarus Riverius. obs. 35. cent. 3.

Colluatur os faepe decocto Satureiae in vino, vel etiam decocto Veronicae, quod praestans est, praesertim si adjiciatur aliquid mellis rosati. In Aphthis contumacibus hisce decoctis adde aliquid spiritus Vitrioli, & non resistent. In Aphthis ex Lue venerea omnem absolvunt nodum aquae virides infra sectione de ozaena describendae, imprimis si loco aq. simplicis, assumatur aqua persicariae, Ioannes Hartmannus. prax. Chimiatr. pag. 123.

Lingua infantium, & oris partes, quae pustulis sunt conspersae, eluantur & confricentur bis terve post suctionem lacte bubalino, vel caprino, in quo auriculae judae vel fungi sambucini sunt incocti; cum ipsis itaque fungis & lacte, aut foliis salviae virentibus in eodem lacte madefactis pustulae confricentur & abstergantur: quibus abstersis partes oris pustulosae inungantur, aut melle rosaceo, aut diamoro, aut rob. ribium, omnium autem certissimum & praestantissimum remedium ad Aphthas, cujuscunque coloris, tam in infantibus, quam adultis est, eas prius diligenter ablutas & abstersas oblinire sequenti remedio.

℞. mellis Rosac. ℥ss. ol. vitriol. [Page 51] ʒj.M▪ fiat Linimentum. Franciscus I [...]el. Sect. 7. lib. 2. Practicae.

Sectio 31. De Apoplexia.

APoplexia morbus est gravissimus, qui primò caput obsidet, & protinus ac subitò sensu & motu universum corpus privat, ita ut exitus spiritus animalis à cerebro prohibeatur, & vitalis aditus à corde ad cerebrum praepediatur. [...], i. e. à percutiendo nomen habet, quòd, qui ea laborent, veluti de coelo percussi videantur. Avicenna Apoplexiam definit, quod sit otiositas sensus & motus per interceptionem Spiritus sensitivi & motivi ab oppilatione ventriculorum cerebri. Ejus plures sunt causae; fit enim aliquando à cerebri phlegmone, nonnunquam à glutinosa pituita, cujus nimia abundantia repletur cerebrum, ut in Apoplexia hyberna & senum; fit etiam à lympha crassiore, nervos magna ex parte obstruente, uti etiam ab effuso in cerebrum sanguine. Duplex est secundum Hippocratem, una fortis, altera debilis; distinguuntur majore & minore difficultate spirandi, at omnis morbus est maximus, utpotè in qua Symptomatum summa sunt omnia, quae hominem ad exitium praecipitant, antequam remedia convenienter adhiberi possint.

Subsectio prima. Pro Apoplexia pituitosa in Sexagenario.

SArtor quidam pallidi coloris extra urbem existens, subitò Apoplexia correptus, in domum sine sensu ac motu fertur; qui cum pituita abundaret, & venae non apparerent, sectionem venae praetermisimus. Sed ut subitò materiam à capite divertendo avellerem, ut hic Clyster infunderetur mandavi.

℞. cent. min. puleg. calamenth. origan. beton. rutae, salv. mercurial. hyssop. an. Mj. fol. Lauri, fl. staechad. & anthos. an. p.j. sem. anis. foenicul. cartham. contus. an. ʒij uvarum pass. enucl. ℥j. colocynth. ʒjss. coq. in aq. communi, in colat. lb j. dissolv. elect. hierae simpl. benedict. lax [...]t. an ℥ss. hier. logad. diacolocynth. an. ʒjss. ol. chamaem. rutac. an. ℥j. ol. anethi, ℥ss. ol. castor. ʒij.ss. salis gemm. sal. communis, an. ʒj.M.F. Clyster: Interim dum Clyster parabatur, etiam alvus irritata est ad solutionem glande infra scripta.

℞. troch. alhand. ℈ij. spec. hierae picr. ℈j. sal. parum, mellis q.s.F. suppositorium.

Adhibui etiam frictiones; & vincula tum femoribus, tum brachiis injeci, quibus adhibitis, tendeb [...]t in paralysin: Sed non expectata digestione, ut has pilulas devoraret praecepi.

℞. Pil. coch. ʒj. castor. ℈j. cum syr. de staech. fiant pil. 7. quas, cum [Page 52] non potuit devorare, dedimus solutas cum aq. beton,

Cum ventrem egregiè solvissent, coepit melius loqui. Exhibui tunc Syr. è Staechade, & Oxym. scillin. Et postea cum pilulas devorare posset, praedictas diglutiendas dedi. Nucham quoque inunximus oleo Sampfuchino & Nardino simul mixtis. Deinde pro particulari evacuatione, palatum inunximus cum theriaca & sinapi; etiam masticatoriis quoque adhibitis, & errhinis cum succo betae, rutae & majoranae, & sternutamento hunc in modum praescripto.

℞. Nigell. piperis alb. nuc. mosch. an. ℈j. helleb. alb. pyrethr. castor. an. ℈ss.M.F. pulvis. pauxillum ejus calamo insuffletur in nares. Ultimò ad majorem resolutionem & capitis roborationem, theriac. mithridat. & oxymel scillinum, dedimus; & imperavimus ut ex hoc sequenti condito sumeret subinde.

℞. Cons. flo. Rorismar. beton. salv. an. ℥ij. mithridat. ʒij. theriac. el. ʒj. spec. diamb. diamosch. plirisarchont. an. ℈jss. diacori, ℈ij. oximel Scillin. syr. è staech. an. ℥ss.M. bibebat & hoc Claretum.

℞. salv. majoran. hysop. beton. an. Mj. fl. rosmar. staech. an. p.j. liquir. ras. ʒiij. coq. in aq. q.s. in colat. ℥ix. dissolv. mellis despum. syr. è staech. an. ℥j. clarificetur & aromatizetur cum ʒiij. cinam. fiat claretum pro tribus dosibus.

Exterius verò spinam totam inungebat, & crus paraliticum his oleis.

℞. ol Nardin. sampsuch. an. ℥j. ol. vulp. ℥ss. ol. caryophil. gutt. v. tempore inunctionis addebatur aliquid aquae vitae rectificatae, & sic hic fuit tandem egregiè curatus. Petrus Forrestus. Obs. 77. lib. 10. De cerebri morbis.

Subsectio secunda. Pro Apoplexia a delapsu ex sublimi.

THeologus quidam ferè sexagenarius, scalam domi descendens decidit, capite pavimentum feriens; subitò collapsus instar mortui jacet, sine voce, nec videns, nec audiens; quinetiam tactu, motuque privatus, cum stertore quodam, pulsu adhuc integro, sine febre, mox vomitus subsequitur.

His signis perdurantibus, prognosin facillimè fecimus, nimirum affectum lethalem esse; secundum Aphor. 42. Sect. 2. Ne tamen quicquam, quod Christiana Charitas requirebat, intermitteretur, aliquid tentandum esse judicavimus, propterea quod interdum etiam in desperatis casibus, benedictio divina luculenter praeter spem, dum ex officio extremè laborantibus succurrimus, nobis apparere soleat. Hinc revulsionem à capite variis mediis instituendam, & deinde omni ingenio facultatem animalem excitandam esse putavimus. Pro primo statim venae sectionem instituimus in brachio dextro, sanguinis ℥viij. extractis, propterea quod suspicio esset, sanguinem [Page 53] ex concussione capitis, eò confertim affluxurum. Quanquam verò sanguinis missione dextrè peractâ, respiratio levior videretur, in caeteris tamen nulla mutatio sequebatur, undè non tantùm extremorum frictiones, & ligaturas dolorificas ordinavimus, sed paulò post clysterem sequentem suasimus.

℞. Fol. beton. Salv. prim. veris, Cent. min. Calamenth. mont. an. Mjss. fol. Sen. ʒvj▪ pulp▪ Colocynth. ʒjss. coq. in aq. & vino ad tertias, in colat. lb j. dissolv. elect. hierae simpl. Indi maj. an. ℥ss. ol. rut. de castor. aneth. an. ℥j. sal. gemm. ʒss.M.F. Clyster. Praeter haec remedia revulsionum, partem affectam quoque non negleximus, quam ob causam, pro secundo, non tantum aq. apoplecticam Langii cum spiritu ceras. nigr. permistam, aliquoties infudimus corroborationis gratia, sed etiam oleo succini verticem, tempora, & nares inuximus, ac tandem sternutatoriis ex castoreo & similibus (quae post universalia & revellentia rectius, quam in principio adhibentur) naturam excitare conati sumus, sed frustra, sensim etiam vitali facultate remittente. Gregorius Horstius. obs. 13. lib. 2. de morbis capitis.

Subsectio tertia. Pro Apoplexia.

ADdam hic descriptionem istius aquae vitae contra appoplexiam, palalysin, epilepsiam, reliquosque capitis morbos frigidos, unà cum confectione quibus palatini comites electores uti consueverunt.

℞. Fl. Lil. Conval. M.viij. vini generos. alb. lb iiij. post 4. vel 5. dierum infusionem in vitrea boccia, & quotidianam agitationem, distillentur in Balneo M. deinde.

℞. Fl. staech. arab. M.j. fl. Lavend. Mjss. fl. rosmar. Mj. Caryophil. nuc. mosch. an. ʒijss. cubeb. ʒij. visc. q. ʒiijss. rad. paeoniae ℥ss. rad. dictamn. alb. ʒiij. findantur radices, & caetera conscindan [...]ur, & commisceantur suprascriptae aquae destillatae, quae rursus indita in vitream bocciam per dies 7. ad solem, & saepius agitata, deinde destillentur in Balneo M. & servetur aqua diligenter.

Confectio vel tabulatum hoc sit.

℞. Sem. paeon. excortic. ℥ss. margarit. ℈j. macis. ʒss. fol. auri, numero vij. Sacch. finiss. in aq. suprascripta soluti. ℥v.F. rotulae. Reinerus Solenander, consilio 14. sect. 3.

Extractum Salviae pro magno secreto exhibent Chimici. Confectio anacardina, ut in omnibus cerebri frigidis morbis, sic & hic summopere probatur: qua potius quam theriaca, aut aliis opiatis utemur; per se eam exhibendo, vel cum aqua vitae dissolvendo. Foelix Platerus. cap. 1. lib. 1. tom. 1. prax. med. pag. 49.

Sunt qui theriacam aut mithridatiū bibendū exhibent, magno quidem errore, quoniam in illis tametsi diu servatis, vis opij non omnino periit, ut taceam antidota [...]a composita esse ex multis quae astringunt; at astrigentium & [Page 54] frigidorum quantumvis hebetata facultas suspecta est, quoniam humor unde morbus hic committitur, cerebri corpus imbuit, & altius impingitur his medicamentis. At ubi fu [...]rit cerebrum expurgatum, tutò dantur, quoniam cerebo imbecillo ex morbo praec [...]denti robur addunt. Guil. Rondeletius. cap. 22. lib. 1. prax.

Sternutamentum provocare (quod pervulgato errore statim faciunt omnes) noxium est, quia humor pituitosus in corpore cerebri est, non in ejus ventriculis; itaque sternutatione non potest excuti. Praeterea agitatione capitis & pectoris cerebrum oppletur, humoribus ad se tractis. Quare sternutatio non conducit, sed etiam laedit plurimum. idem. ibidem.

Quidam in appoplexiam cadit, omnibus modis agitatur, pulvis hierae injicitur in nares, an ita agendum? observatum est apoplecticum injecto simili pulvere Epilepticum exti [...]isse, quae calidiora in os & nares, ad sternutamentum excitandum injiciuntur, quia cruda omnino materia est, amovenda sunt. Guil. Ballonius. lib. 1. Epid. & Ephemer. pag. 6.

Subsectio quarta. Pro Apoplexia terminante in paralysin cum sopore inexpugnabili.

VIr quidam temperamento phlegmatico sanguineus, 55. annorum praeterpropter, posteaquam pra [...]edentibus diebus Symposiis operam dedisset, in prandio, inter cibum potumque incipit balbutire, mox insequens apoplexia terminatur in paralysin lateris dextri, quam comitatur inexpugnabilis dormiendi cupiditas. Secundo die morbi adveniens, aegrum omninò [...] reperio soporique deditum, faci [...] tamen sana, & omnia intelligentem, solum latere dextro immobili, & paralytico: praemisso morbi curatu difficilis prognostico, ilico hunc clysterem injiciendum curavi.

℞. Rad. angel. Z [...]doar. an. ℥j. fol. rutae, cent. min. origan. serpill. beton. mercurial. an. Mj. fl. Sambuc. cent. min. Cordial. omnium an. pss. sem. Cumin. anis. a [...]. ℥ss. bacc. Laur. ℥ss. fol. Sen. el. ℥j.F. decoctio in colat. ℥x. dissolv. diaphaen. diacathol. an. ℥j. bened. Laxat. ℥ss. ol. Chamaem. aneth. irin. an. ℥j. Sal. gemm. ʒj.F. clyster statim injiciendus. Interius accepit per vices cochlear unum hujus aquae apoplecticae.

℞. Aq. hirund. apoplect. Lang. an. ℥j. aq. poeon. Lil. convall. an. ℥ss. ol. succini gutt. vij.M. diligenter ad vitrum. Postea vertex, totumque sinciput una cum nucha, illinebatur primùm cum ol. succini calidè, deinde cum hac aqua.

℞. Aq. Salv. rosmar. Lavend. an. ℥jss. aq. vitae opt. ℥j. ol. Salv. Succin. destill. an. ℈ss.M. ad vitrum. post fotum cum hac aqua illinebantur partes illae cum his oleis.

℞. Ol. Lumbric▪ Laurin. an. ℥ss. ol. cos [...]in. nardin. an. ʒiij. ol. vulpin. ursin. an. ʒj. ol. ros [...]ar. Lavend. an. ℈ss.M. ad fictile.

Sequenti die cum in soporem subinde [Page 55] relaberetur, injectus est alius clyster paulo acrior, additis spec. de hiera, ʒij. diacolocynth. in petia liguti. ℈ij. sed ne (que) hic quicquam promovit, tametsi per horam mediam & paulo ultra subsisteret, ideoque elapsa hora, ex indito suppositorio, tandem bis terque dejecit. A meridie contra soporis augmentum sequentibus pugnatum est.

℞. Rad. Angelic. imperator. Zedoar. tormentill. dictamn. an. Mj. fol. Satureiae (quae contra veternum peculiaris) Mij. Lavend. Rutae, serpill. majoran. an. Mss. coq. in. q.s. vini & aceti vinosi, pro decocto. petiae duplicatae hoc liquore impregnatae, tam fronti, quam nuchae calidè adhibeantur, & saepius renoventur.

Succus rutae cum aceto acerrimo mistus, ex spongia subinde naribus objectus.

Intus de hac mixtura ori ingestum.

℞. Oxymel. scillit. ℥ss. mithrid. el. ʒij. Castor. pul. ℈j. cum confectione anacardina fiat mistura.

Oleo etiam sequenti paulo fortiori, praeeunte aqua suprascripta, juxta cum spina dorsi, nucha calidè fovebatur.

℞. Ol. Laurin. petrol. an. ℥j. ol. Castor. laterin. an. ʒij. Euphorb. pul. ℈j. cerae rubrae & aceti parum M.F. Linimentum.

Pulvis pariter sternutatorius naribus insufflatus est. Gargarismi etiam tentati. Denique ut in tam magno pene (que) desperato morbo, nullum remedium alias salutare, praetermitteretur, Clysteriis, suppositoriisque nihil aut parum efficientibus, sequentes pilulas capitales pro revulsione ac minoratione repletionis istius apoplecticae praescripsi.

℞. Extract. pil. Coch. ℈j. gummi gutt. lax. el. gr. v. castor. el. gr. iiij. ol. Succin. gutt. iij. Syr. de Staech. q.s.F. pil. numero v. inaurentur. quia deglutiri non poterant, sic dissolutas propinavi.

℞. Aq. paeon. Salv. an. ʒx. dissolv. pil. praedict, adde aq. Cinam. perlar. an. ʒj. Sp. vitrioli, gutt. iij.M.F. haustulus brevis. Elapsa hora excrevit aliquoties materiam duram, nigram, foetentemque· pro majore revulsione, ab utraque parte nuchae applicata sunt vesicatoria, sed omnia praesidia frustranea, Iohannes Petrus Lotichius. obs. 10. cap. 1. lib. 2.

Subsectio quinta. Pro Apoplexia forti ab ebrietate.

ANglus sexagenarius virginum Anglarum Leodii agentium, Symphoniae organisque praefectus, media quadragesima ebrius, in penuarium hospitii pugilum, in quo potarat, delapsus, occipite contuso, osse tamen calvariae integro, vera, & forti apoplexia correptus fuit. Medicis omnibus illum soli prognostico relinquentibus, rogavi patres & virgines Anglas, quibus tum ordinariam medicinam faciebam, paterenturne me aliquid tentare, remediumque nullo modo anceps experiri? illis annuentibus, aegro validè concusso & agitato, Clysterem protinus acerrimum injicio, quo duabus [Page 56] horis cessante, & glande acri evocato cum insigni evacuatione, toti capiti raso cataplasma ex fimo columbino, euphorbio, pyrethro, & sinapi applicò; hinc multae magnae (que) vesicae cum se surrigerent, omnibus forcipe sectis, aquae flavissimae plurimum effluxit, suppositis rubrorum caulium foliis contusis, multa jam nocte domum redeo. Postridie specierum hier. Colocynth. ʒij. Castor. ʒss. rutae ℈j. cum aq. antapoplectica propinavi; quae potio cum ex voto successisset, cucurbitulas humeris cum scarificatione applicui; unde minuto stertoré, salivaque circa os omnino siccata, in spem erectus, vesicis capitis non amplius fluentibus, novas in nucha, & vicinia, sed solis cucurbitis excito in hunc modum. Capio lati oris cucurbitam vitream, quam stupa ardente ut fit munitam applico; cum per horae quadrantem haeserit detraho; novamque cum flamma maxima adpono, paulo post in junioribus & eusarcis. (In senibus aut densa cute praeditis tardius) vesiculae surgunt parvarum acicularum capitella vix aequantes: quibus omnibus horae spatio coeuntibus, surgit vesica maxima orificio cucurbitae par vel major; tum si cucurbita vitrea non habet foramen cera obductum, quo acu perforato, flatu exéunte sponte sua cadit, plerumque vitrum cultro percussum frango, alioqum veficam, dum manu avellitur, lacerans, dolorem saevum excitat. Hoc modo innoxiè & intra horarium spatium, certò certius surgunt vesicae, cum alia vesicantia, post multas horas saepe spem nostram eludant. Est hoc meum inventum, & quod sciam ante me nemini usitatum· usitatis deinde remediis usurpatis & continuatis, ab hoc malo tandem, ut & succedente linguae paralysi, liber evasit.

Alium Anglum apoplecticum in cujus caput, magna porta, cum trabe cui adhaerebat, deciderat, ita curavi; illius capiti raso post universalia imposui Emplastrum Alexandri Benedicti, quod etiam Valeriola commendat. obs. 9. lib. 5. quod quia fidum inveni, hic describam.

℞. Gummi hederae, cerae, terebinth. an. ℥iij. resinae purgatae, ℥ss. Succ. Corymbor. hederae, ℥iiij. ammoniac. ℥ij. ol. ros. ℥ijss. farin. fabarum q.s.F. Ceratum. Henricus ab Heers. obs. 21. lib. 1.

Subsectio sexta. Pro Apoplexia.

PRovisione habita totius corporis, rade caput ea parte ubi sunt futurae & impone illi Emplastrum ex sinapi, castoreo, & aceto forti. Brachia & crura illico stringe vinculis; jubeque fricari manus & pedes nitro cum sale, sub lingua ponatur castoreum. Deinde Saphena vena utriusque pedis aperiatur. Hinc manus vena tundatur: tandem nasi, vel jugulares. postridie Clyster repetatur.

℞. Castor. & Euphorb. an. ℈j. id totum infletur radici linguae. id extrahet pituitae maximam copiam per palatum [Page 57] horae spatio. Ioannes Heurni [...]s. ad Hippocr. aphor. 42. sect. 2.

Medicus apoplecticum aggressurus, ante omnia consideret, an in aegro adhuc signa aliqua vitae adsint; quibus cognitis ad curam sese statim accingat. aegrum hinc inde agitare, & membra ejus fricare mandet, abrasis capillis verticem statim & nucham inungat oleo succini, statimque si os clausum sit, illud aperiat, apertumque conservet. Capiti saepius admoveat laminam ferream ignitam. Per os si fieri potest, exhibeatur cochlear unum hujus aquae antapoplecticae meae compositionis, quae ad praeservationem & curationem unice prodest.

℞. Flor. Lil. convall. mense maio cum exortu folis collectos (maturos & adhuc roridos statim in vitrum ingere sine lotione) eosque recentes sine apiculis, saltem protuberantes flores abscerptos in vino generoso▪ malvatico vel alio dulci digere ad solem, in vitro optimè clauso, relinque tamdiu, donec etiam lavendula floreat, cujus flores caeruleos sine calicibus, & apiculis diligenter separatos, aequali pondere, conjunge cum florib. Lilii Convallium in idem vitrum, quod firmiter clausum relinque usque ad mensem septembrem· tandem per alembicum ex B. destilletur, & quae primo loco egreditur aqua spirituosa diligenter reservetur. Est enim pretiosa, & tam praeservando quam curando apoplecticis prodest (reliqua etiam usui esse potest, sed tam virtuosa non est, facit imprimis ad frictiones membrorum) haec aqua diu durat & fragantissima est. Si nimiam sentit sanguinis abundantiam, venam brachii, immisso tamen prius Clystere acriore, aperiat. Hinc ad vomitoria aquam scilicet benedictam confugiendum, ubi notandum, quod in duplici semper quantitate, prout sopitae vires, exhibenda. Interim continuanda exhibitio aquae apoplecticae. Ioannes Hartmannus. prax. Chimiatr. pag. 75. & 80.

Fortissima apoplexia correpta fuit mulier quaedam 48. annorum, habitu corporis [...] ac carnoso, concidit subito. Seniores medici vocati nihil spei superesse judicabant: tandem. 16. ab invasione horis vocatus accessi, tum temporis adhuc juvenis; observavi gravissimam cum difficili admodum respiratione apoplexiam: pulsum fortem & magnum, tentandam esse curationem existimavi· itaque sanguis illo die bis, & quidam satis copiosè, detractus, semel è brachio dextro, deinde ex pede: Enemata quoque hoc ipso die satis acria duo injecta, deinde singulis diebus singula· adhibita & localia quaedam· ita tandem octavo aut nono die suos domesticos agnoscere coepit, & nonnihil balbutire. Postea purgantibus medicamentis per os exhibitis, deinde [...] apophlegmatismis, aliisque similibus usa, meliusculè habuit; verum eous (que) perduci non potuit, ut mentis ac sensuum integrè compos fieret, aut pedibus consisteret. Mansit reliquo tempore impotens: sedebat ac gestabatur in sedili, ita tamen aliquot annis supervixit. Rembertus Dodonaeus. cap. 8. observat. Medicinal.

[Page 58]In apoplexia summum & unicum remedium, habentur cucurbitulae capiti impositae; quod remedii genus D. Fracastorius apoplexia correptus nutibus suis indicasse fertur: sed non intellectus periit. Daniel Sennertus. cap. 33. part. 2. lib. 1. Practicae.

Spiritus Salis dulcis ritè praeparatus magnae est efficaciae, continuò in vino potuve assueto ad gutt. x. vel xv. assumptus. Paulus Barbette. prax. lib. 1. cap. 2.

Ego vero spiritum salis armoniaci, cum aq. Serpilli, & Lavendulae destillata assumptum, ad praeservationem scilicet praeferrem. Fredericus D [...]ckers. notis ad cap. 2. lib. 1. prax. Barbettian [...].

Aqua distillata è nucibus moschatis, auribus, palato, naribus, ebibita, omnium est remediorum accommodatissimum; quod si fiat, cum aqua vitae destillatio, multo erit efficacior· hoc praesidium Senectensem Episcopum horas jam 20. jacentem excitavit.

Rhazes fartaginem calefieri, dum candeat, interdum laudat, & de proximo admoveri capiti. Iacobus Hollerius. cap. 7. lib. 1. de morbis internis.

Ab hinc 4. annis, praesidem Valentem, qui ab obstructione venarum jugularium, & carotidum arteriarum apoplecticus pene conciderat, liberali sanguinis detractione curavi· hunc etiam in apoplexia totam noctem dormire permisi; quoniam abs (que) stertore dormire visus est, unde melius habuit· nam si cum stertore dormi [...]t apoplecticus, statim excitandus est. Ludovicus Duretus. in annotat. ad cap. 7. lib. 1. Iac. Holler. de morbis internis.

D. Screvelius anno 1639. commemoravit mihi quod Hagae comitis tractasset Chyrurgum quendam apoplecticum, qui statim ac corripiebatur morbo, clamabat pellis humana: Screvelius quaerebat quid ea vellet? collo appensam dicebat, eo modo enim ante tempus aliquod apoplecticum Germanum sanatum vidisse qui subinde cutem humanam expetebat: quum cum ipse à Petro Paaw ana [...]omiae Professore Leydensi petiisset, ilicò collo appendebat, & apoplexia plane Liberabatur. Ottho Heurnius. ad cap. 3. lib. 5. pathologiae. Io. Fernelii.

Subsectio septima. Pro Apoplexiae praeservatione.

SI propter intemperiem frigidam, totius cereb [...]i, huic morbo aliquis est obnoxius, singulis diebus aliquid assumendum est, quod spiritus animales & calorem naturalem refocillet, & temperamentum cerebri conservet.

Nihil ad hoc ambra convenientius: itaque his orbiculis singulis diebus uti convenientissimum.

℞. Sacch. albiss. in aq. ros. & lavend. dissol. ℥iiij. ol. anis. destill. gutt. iij. ambr. gris. gr. iiij. Ms. & F. confectio in rotulis. Vel,

℞. Spec. diambr. diamosch. d. an. ʒj. Sacchar. albiss. in aq. borrag. solut. ℥iiij. ol. anis. gutt. ij.M.F. rotulae.

Nucem etiam moschatam tos [...]am, [Page 59] & frustulatim incisam, saepe in ore detineat. Nam haec cereb [...]i intemperiem frigidam corrigit.

Inchoante apoplexia, plerique omnes subito sanguinem mittunt, sed hoc certum, occidere missionem cum non liberat.

Suffitum etiam ex succino statim factum, quidam vehementer probant, rationibus verò eos destitui, satis ostendere eruditi medici possunt. Sternutatoria quoque periculosa sunt, utilia tamen si in loco adhibeantur. Concutere partes superiores maximè colli, rectum est. Deraso capillo cucurbitulam vertici imponere utilissimum esse, magnus medicus experientia didicit. De aquis vitae mortiferis nihil dico. Magna est varietas, summa in usu vanitas, atque non minus interdum quam ebrietas, quae hujus mali mater est, nocent. Ioannes Crato. consil. 5. lib. 1.

Habeo pro singulari experimento, in arcenda apoplexia, usum subscriptarum pilularum de quibus ℈j. ad noctem novilunii & plenilunii exhibeo etiam aestivo tempore· debet autem coena frugalior antecedere.

℞. Cubeb. calamenth. mastich. nuc. mosch. Caryophil. an. ʒj. ambr. ʒss. mosch. gr. vj. cum succo majoran. formentur pilulae. Abraham Seyler. Epist. 4. lib. 6. Epist. Cratonis & aliorum medicorum a Scholtzio editorum.

Subsectio octava. De Apoplexia ex cerebo fluido.

ANus quaedam Monspessuli subitò apoplexia tacta, expiravit; cujus calvariam, cum aperiremus, cerebrum in menynge crassa hinc inde fluctuare deprehendimus, quod & dissectâ durâ matre, instar liquoris alicujus spissioris, & albi pultem referentis, per faciem universam defluebat. Felix Platerus. observ. lib. 1. pag. 16.

Sectio 32. Pro Apum ictu.

ABapum aculeo ictus in cute extrema indicis, cum intollerabili cruciabar dolore, autoritate Dioscoridis inductus, accepi folia viridia ipsius lauri, & fortiter pistillo ligneo in mortario lapideo contudi, & emplastri modo, hora nona ante meridiem loco affecto apposui, & sensi statim attractionem vehementem, ita ut ante prandium magna ex parte dolor ille ingens cessaverit; post meridiem autem nullum vestigium doloris in digito relictum est· hora tertia pomeridiana emplastrum cum amoverem, vidi aculeum prorsus extractum, & radicitus ab emplastro evulsum, ita ut supra carnem digiti icti jaceret. Denuo Emplastrum per totam noctem admovi, & manè abjiciendo, nullo alio [Page 60] medicamento utens, sine dolore tum Sanus evasi. Petrus Forrestus. obs. 34. lib. 6. observ. Chirurg.

Sectio 33. De Apostemate circa genu cujus purulenta materia per secessum excreta est.

VIr quidam apostemate circa genu regionem torquebatur, quo suppurato, illud ferro apperire, medicis annuentibus, Chirurgus decrevit: sed jam labente in more sole, & in occasum die, tumoris sectio procrastinata fuit· manè redeuntibus medicis & Chirurgo (mirandum dictu) tumorem evanuisse, & pus per secessum evacuatum repererunt· legas & consideres lector, quomodo & per quas vias materia purulenta in cavitatem hypochondrii, inde per intestina remeans, per anum excreta fuerit. Dominicus Panarollus. observ. 42. Pentateuche 1.

Sectio. 34. Pro Appetentia canina.

APpetentiam caninam (hujus causa succus vitriolatus in ventriculo, non ergo imperandus est vomitus, ne moto humore sequatur Cholera, nec dandi sunt succi vitriolati acidi, ne m [...]lum augeatur) tollit essentia melissae cum spiritu vini extracta; cujus dosis cochlear. j. misce cum aliquot guttis ol. carui, praemittenda tamen sunt universalia, quae succum vitriolatum seu bilem minuunt, & per inferiora seducunt. sic extract. Rhabarbari, mechoacannae, item pancymagogon vegetabile maximè hic laudantur. vitelli ovorum indurati saepius commesti, à specifica proprietate [...] solvunt. Io. Hartmannus. prax. Chimiatr. pag. 168.

Curabitur fames aucta, exhibendo ea quae acidum succum in corpore temperant, infringunt, & emendant, ejusdemque augmentum praeveniunt· potentissimè succum acidum infringunt salia lixiva, tum fixa, tum volatilia, ut & alia alterutro abundantia, corallia, margaritae, oculi cancrorum, creta, lapis haematites, Succinum, Chalibis limatura, & similia. Eundem succum acidum obtundunt pinguia & oleosa omnia. Eum pariter temperat Spiritus volatilis ex vino, aliisve paratus, eum denique diluunt & enervant aquea quaevis copiosè usurpata· abstinendum ab usu acidorum. Exempli loco sunto sequentia.

℞. Corall. rubr. praep. marg. praep. an. ℈j. Cretae alb. ℈ss. Sacch. alb. ʒiij.M.F. pulvis in vj. doses dividend. & bis in die tribus saltem quatuorve post cibum assumptum horis, ex vini potentioris cochleari assumendus· cui forma liquida magis arridet, capiat subinde sequentis misturae cochleare unum.

℞. Aq. menth. ℥ij. aq. Cochlear. tinctur. Cinamomi cum spiritu vini rectificato per infusionem paratae. an. [Page 61] ℥ss. syr. absynthii, ℥j.M. Vel.

℞. Ol. macis, granorum juniper. an. ℈j.M. in vitro.

Hujus olei guttas ij. vel iij. sumat aeger aliquoties in die, ex vini malvatici, alteriusve generosi, aut praemissae misturae cochleari.

Utatur quoque fame aucta pressus, jusculis tum pinguioribus, tum ad gelatinae consistentiam proximè accedentibus, nulloque acido conditis; null [...] hîc purgantia praescribo, quoniam nulla sunt hactenus mihi nota, quae humores acidos educant blandè. Franciscus Sylvius. cap. 2. sect. 16. lib. [...] Prax. Med.

Villanovanus refert quendam hoc affectu percitum, panem calentem, amurca olei imbutum, comedisse: & mulierem bovis liquatum adipem, cum pari calentis olei quantitate, duabus vicibus bibisse, & in tantum cibi fastidium utrumque incidisse, ut nihil per 5. dies comederint, & à priori affectu liberati sunt: Narcotica medicamenta sensum ventriculi nimis exquisitum obtundendo, famem illam caninam possunt imminuere. Inter ea theriaca recens magis est ex usu; quia praeter vim narcoticam, humorum etiam malignam qualitatem, quae à nonnullis in hoc affectu subesse creditur, virtute alexiteria corrigere valet. Narcotica tamen rarò & non nisi summa urgente necessitate usurpanda sunt. Ambra grisea ad gr. v. vel vj. cum ovo sorbili sumpta, non solum ventriculum roborat, sed etiam proprietate specifica huic affectui prodesse creditur. Lazarus Riverius. cap. 2. lib. 9. prax. Med.

Sectio 35. Pro Area.

POst universalia remedia, commodè hoc Linimentum ex cinere apum, & oleo myrtino paratum praescripsimus, quo Helideus praeceptor meus Bononiae, uti solebat. At locus affectus prius lavari debet Lixivio aliquo convenienti; si caput etiam radatur, & pulvere apum fortiter fricetur, capillos evocat, uti famulo cuidam evenit.

Alter etiam juvenis cum calvus esfet, neque tegmen à capite deponere auderet, ob crinium defectum, Emplastrum ex muscis tritis, terebinth. & vitell. ovorum concinnatum appositum est; quo remedio capilli in maxima copia creverunt. Nonnullis profuit liquor à limacis rubris sale aspersis stillans, cum oleo ovorum mixtus, loco prius panno aspero fricato. Petrus Forrestus. Obs. 1. lib. 8. De externis capitis vitiis.

Sectio 36. De Argento vivo sine noxa deglutito.

HYdrargyrum in occluso vase reconditum, cum casu mulier ebibisset, statim timore perculsa, ad me consilii causa properavit, atque in itinere magnam illius, & in hypocausto [Page 62] meo quoque involuntariè per secessum elapsi copiam excrevit, nec quid mali postea est passa. Felix Platerus. Obs. lib. 3. pag. 900.

Agrestem novit Praevotius, qui ad deturbandam alvum argenti vivi ℥ij. quovis die acciperet, quas rejectas & probe lotas iterum consueto more usurpabat. Ioannes Rhodius. Obs. 85. cent. 3.

Quidam sibi violentas manus inferre cupiens, libram dimidiam argenti vivi deglutivit, sed sine noxa, quod tamen contra vulgarem sententiam est, valde enim nocuum creditur, at modò crudum sit, pondere suo subitò transit ad anum, & Catalauni illum sic puerulis adversus vermes, quos mirè fugat, propinant. Petrus Borellus. Observ. 29. cent. 2.

Sectio 37. Pro Aronis punctura.

EGo cum Aron herbam degustarem, atque linguae punctionem maximam sentirem, statim commanducato Millesolio, punctio illa cessavit. Petrus Forrestus. Schol. obs. 10. lib. 30. De Venenis.

Sectio 38. Pro Arsenici Veneno.

MUlierem quae illud sumpserat, statim ad vomitum coegi, & butyrum cum oleo communi una cum Cerevisia, quae ad manum erant, propinavi, mox oleum amygd. d. dedi in magna copia, & egregiè vomuit; quod oleum cum saepius cepisset, maximè contulit: Nam quadam proprietate (ut in aliis experti sumus) Arsenici excoriationi resistit. Mox theriacam dedimus, & sic fuit curata: quod si non habuissent haec remedia successum, dedissem proprium antidotum, quod est ʒj. Crystalli veri, sublimissimè triti, cum oleo Amygd, d. dedi etiam pinguia jura. Petrus Forrestus. Obs, 23. lib. 21. De Intestinorum Affectibus.

Butyrum cum valde oleosum sit natura, & emolliens, & largius potum resolvat ventrem, contra hoc venenum utiliter usurpatur. Sic puer qui arsenicum sumserat cum jure piscium, quia Butyrum copiosè ante ederat, ab omni malo liberatus est. Alii etiam pueri hoc veneno intoxicati, butyrum copiosè cum cerevisia sumentes, melius quoque habuerunt. Sic & canilus meus domesticus, cum Arsenicum in uvis passis pro gliribus occidendi [...] repositum devorasset, maxima (que) angu [...]tia afficeretur, copiosè butyrum devorandum dedimus, quo valde vomuit, & illicò restitutus est. In aliis etiam quamplurimis experti sumus in hoc casu, butyrum prae caeteris valere. Petrus Forrestus. Schol: obs. 8. lib. 30. De Venenis.

Sumptis venenis crodentibus, non est praesentius remedium lacte bovino, si bibatur in magna quantitate, ad exigentiam sitis; quia saepe sequitur sitis [Page 63] ingens tali sumpto veneno. Hoc modo liberavi octo liberos rusticos ad lacum Benacum, qui ruri absentibus parentibus, ranas captas in oleo frixerant, involutas prius farina, quae arsenico ad capiendos mures infecta erat, & has postea ederant. Deinde etiam Psaltriam illam & Meretricem Veronensem, quae comederat pis [...]es frictos in oleo cum sale & agrest [...], quae omnia à marito suo insecta erant veneno, ad hoc ut omnes in domo occideret, & unà etiam amasium nobilem, qui casu retentus erat apud amicos, ut non interesset huic prandio. Ubi notandum, quod ipsa Meretrix, & pater, & canicula, qui statim lac biberant, liberi omnes evaserunt. Mater, quae primò bibere noluit, donec videret rem in deterius vergere, & post ipsa etiam bibit, evasit & ipsa; ita tamen ut paralytica esset in utroque gen [...]. Ancilla (quam non voluerat interficere maritus, tanquam insontem, sed jusserat ex aedibus ire, aliamque dominam magis honestam quaerere) cum non vellet bibere, sola est mortua. Io. Baptista Montanus. Consil. 367.

Sectio 39. Pro Arteria incisa.

ORta, ut assolet, inter Commensales lite, cum quidam è convivis arreptum calicem in Alphonsi Hispani familiaris nostri faciem projecisset, & incisâ arteriâ, ac cute dilaceratâ sanguis copiosior erumperet, multa quidem, sed frustra, adhibita sunt medicamenta: cum ea sit arteriae conditio, ut incisa coire aut sanescere citra ustionem non possit; quare cum sanguis eò semper vehementius flueret, quo plura experirentur auxilia, & homo jam venis exhaustis, prorsus deficeret, ad m [...] tandem mittunt rogantes, ut si fieri possit, amicum à morte praeripiam. Veni igitur ad eum, vulnus inspicio, virtutem probo, nullum superesse praesidium judico, praeter ustionem solam: quare ea qua potui diligentia incisam arteriam candenti ferro inuro, & statim suppressus est sanguis; quo inhibito, reliquum curae facilem satis & expeditum habuit ad sanitatem regressum. Antonius Benevinius. cap. 49. lib. De abditis morborum & sanationum causis.

Sectio 40. De Arthritide

ARthritis, seu morbus articularis, (quem guttam Barbari dicunt) articulorum plurium est dolor subinde recurrens, quem humoris serosi & acris fluxio in eos decumbens, excitavit: Partes affectae sunt membranae, tendones, & ligamenta à periostio ortum ducentia, ac proinde sensu praedita; ab illis enim omnibus firmatur articulus. Conjuncta Arthriditis causa unitatis est solutio, antecedens verò humor serosus, salsus & tartareus, ab alimentis tartaro impraegnatis, propter [Page 64] partium concoctioni prospicientium imbecillitatem, non ritè digestis, originem suum trahens. Ad articulos ut pervenit humor hic salsus & subtilis, partes sentientes partim ob loci angustiam distendendo, partim verò ob sui acrimoniam lancinando & vellicando, saevissimos & acutissimos parit cruciatus, qui vix ac ne vix quidem sopiri queunt, quamvis vel ipsius Apollinis auxiliares adhibeantur manus. Hinc est quod etiamnum nuncupetur medicorum opprobrium.

Subsectio prima. Pro Arthritide in Muliere.

QUaedam b [...]ne habita & crassa admodum mulier annorum 25. quae semel adhuc tantùm pepererat, cruciatu magno affligebatur circa coxendicis articulum, mox etiam in poplite, tandem in manibus, pedibusque, & in dorfi regione atque cervicis, ipsiusque mandibulae articulo: tumor cum rubore in certis locis se manifestabat, adeoque torquebatur, ut ex contactu, decubitu, & sessione dolores intolerabiles pateretur. Vocatus ego à vino illam abstinere jussi, illiusque loco aquam coctam & lac amygdalinum bibere. Pilulas has quoque exhibui.

℞. Pil. sine quibus ℈ij. cum aq. salviae formentur.

Sequenti die inungere jussi loca dolentia.

℞. ol. Chamaem. Lil. amygd. d. an. ℥j. unguenti dialth. ℥ss.M. Ungantur manibus madefactis prius Aqua vitae.

Sequente die permanente summo dolore, sub vesperam bibit sequentem julepum.

℞. Syr. papav. julep. rosat. aq. ros. an. ℥ss.M. quievit & sudavit, sicuti post narcotica sumpta fieri solere, jam saepe observavi; quia verò sudor profuerat, ut deinceps quoque sudaret ordinavi ita.

℞. Lig. Guaiac. ℥j. Sarsaeparil. ℥ss. rad. liquiritiae, ℥j. passul. ℥iij. fiat decoctio in mensura jss. (seu lb vj.) aq. ad tertiae partis consumptionem. aromat. cinamom. bibat de hoc decocto summo manè, sudet. Usa fuit dies aliquot, & tolerabilius ferebat dolores.

Iterum redeuntibus doloribus, sumpsit tabulas meas opiatas, & placidè dormivit, iterumque sudavit, ab eoque tempore coepit malum mitescere. Ad tollendas mali reliquias, detracto primum sanguine, quia corpus plethoricum erat, dedi sequens Apozema.

℞. Lig. Guaiac. ℥ij. lig. Sassaphras. ℥j. rad. enul. ℥ss. fol. Chamaepit. Mj. fl. anth. Salv. an. p.j. fol. Sen. ℥jss. sem. Coriand. ʒj. sem. Foenic. ʒij. sem. Cartham. contus. ℥j.F. decoctio in Colat. lb j. infunde agarici troch. ʒiij. zinzib. ʒss.F. expressio, aromat. cinamomi ʒiij. fiat apozema [...]ro. 4 vel 5 dosibus; addendo sacchari ℥jss. Inde melius habuit, & iterum sanitati restituta est. Praemonita prius, ut parcè coenaret, aliquando quoque coenam omitteret. Felix Platerus. Obs. lib. 2. p. 491.

[Page 65]Aqua frigidissima dolentem locum perfundere docet Hippocrates, quod, cum admodum repellendum & refrigerandum, fieri potest. Nivem etiam adhibitam aliquibus profuisse constat. Acetum quoque frigidum infusum, vel cum panno in eo madefacto, applicatum, saepeque repetitum, aliqui valde laudarunt. Felix Platerus. Praxeos Med. Tom. 2. c. 16. p. 643.

Aliqui cum inceperunt hoc morbo laborare, frequenter in aqua frigida nataverunt, & sic evaserunt morbum, roboratis partibus, & vasis constrictis, & repulsis humoribus ad partes internas. Guil. Rondeletius. cap. 81. lib. 3. Prax. Med.

Subsectio secunda. Pro Arthritide & praecipue Gonagra in Muliere.

INter alia plurima quibus utebatur, decoctum hoc illi inprimis profuit.

℞. Lig. Guaiac. ras. lb ss. rad. enul. ℥ss. ebul. ℥j. hermodactil. ℥ss. sen. ℥iij. agarici. ℥ss. zinzib. ʒj. mellis lb ss. vini poculum j. aquae mens. ijss. Coq. ad consumptionē medietatis. aromat. cinamom. ʒj. bibit dies aliquot cum levamine singulis diebus poculum j.

Cumque gonagra potissimùm illam excruciaret, deque hoc dolore praesertim prae aliis conquereretur, aquam hanc, qua genu inungeret praescripsi.

℞. Aq. vitae compos. ex speciebus calidis, herbis capital. aromatib. & castor paratae ℥jss. aq. vitae simplicis ℥iij. opii dissolut. in aq. vitae. ʒj. croci, storac. liquid. an. ℈j.M. qua aliquoties usa tantum levaminis sensit, ut quiete fruens, nullo se usam remedio quod citius & rectius quam hoc dolorem sustulisset, praedicaret· verum cum postea nonnihil dolor denuo erupisset, & prius medicamentum absumptum esset sequens ordinavi.

℞. Aq. vitae compos. ut. prius ℥iij. Croci Storac. liquid. an. ʒj. ol. spicae ℈ss. castor. ℈j.M. Utatur. quod ita profuit, ut nunquam dolorem amplius in genu senserit. Felix. Platerus. obs. lib. 2. pag. 496.

Dolenti genu in viro quodam, hoc Cataplasma valde profuit.

℞. Medull. panis lb j. Coq. in lacte, adde farin. sem. papav. nigr. ℥j. psyllii, ℥ss. lini. ℥j. ol. chamaem. ranarum an. ℥ij. croci ℈j. curatus sic fuit. Platerus. obs. lib. 2. pag. 496.

Subsectio tertia. Pro Arthritide generali.

ADvocatus quidam, post varios morbos, quibus à teneris erat obnoxius, & tandem post dysenteriam, & podagram, in Arthriditem, plurimis articulorum locis simul affectis & dolentibus, inciderat; cujus causam cum illi exposuissem, curationem sequentem praescripsi.

℞. Hermodactyl. veri ʒij. agar. rhabar. an. ʒj. myrobal. citrin. chebul. an. ʒss. rad. pentaphyl. aristol. rot. an. ʒss. spic. mastich. succin. an. ℈j. cubeb. zinzib. an. ʒj. diagridii, ℈j. extract, chamaepit, ʒj. resin. Laric. q. [Page 66] S.F. massa pilul. Sumat bis in septimana. ad ʒss.

Multum ille successum pilularum praedicavit. Electuario etiam sequenti usus est.

℞. fol. Chamaedr. chamaepit. an. ℥ss. fol. salv. beton. thymi, an. ʒj. sem. hyperici. ʒij. rad. acori. veri, pentaphyl. an. ʒj. succin. ebor. cineris cranii hominis. an. ʒjss. margar. ʒss. mellis anthos ℥iiij.F. Electuarium, capiat ʒj. alternis diebus manè superbibendo aq. hyper. & chamaepit. ℥ij. dulcorando eas cum hydromelite vero, quod malvaticum vinum refert; ut sudaret quoque altero die, quoties pilulis praecedenti usus esset. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 498.

℞. Ol. Laurin. ℥ji. ol. lumbric. ℥jss. aq. vitae. ℥ss. camphorae, ℈j. opii, ℈ss. Coque, & illinat locos dolentes manè & vesperi, pannoque tepido partes obvolvat. Felix Platerus. obs. lib. 2.493.

Subsectio quarta. Pro Arthritide ex materia calida in viro quodam 40 annorum.

PRopinata Cassia, venam in brachio secari jussi; deinde Cassia dissoluta, cum succo solani apposita, juxta Avice [...]. Egregiè profuit. Si succus deficit, Petrus Bayrus, Caroli 2. Subaudiae Ducis Medicus, ejus loco aquam accipit, & unà cum Cassia infusa, petias ex panno in iisdem infundit, & aestate frigidè, hyeme calidè frequenter applicat. Si dolor non suisset sedatus, locum affectum oblinissem. juxta eundem, cum vit [...]llo ovi soluto cum ol. rosac., aut cum santalis rubris, succo solani, portulac· aquae lenticulae, succo radicis salicis. Oleum de ranis etiam mirabiliter prodest. Conferunt haec in Arthridite calida, remittendo dolorem, & prohibendo fluxum humorum ad locum dolentem. Plurimi antiqui & moderni utuntur in forti dolore linimentis ex opio. Sed illud non laudo cum Bavero; quia impingunt materias in parte affecta, quae postea tardè aut nunquam resolvuntur. Ego potiùs utor (quod etiam idem B [...]y [...]us commendat) lacte calido cum pannis ex lino infuso, unum post alium saepe imponendo, id multis pros [...]it. Petrus Forrestus. Obs. 2. lib. 29. De Arthritide & extern. partium affectibus.

Electuarium Caryocostinum mirabile est ad auferendum dolores juncturarum, subitò solvens sine molestia, ignitum calorem extinguens, & contemperans membra patientis in tantum, ut à Sella, redeat ad locum proprium sine alterius auxilio; sicut in meipso expertus sum. Correptus fui à doloribus juncturarum, 8. aut 10. vicibus, qui omnes meas juncturas minimo tempore, citissimè & furiosè occupabant: Cepi itaque de eo ℥ss. in aurora involvendo in nebula madefact [...] in vino albo, illinc ad duas horas incepit operari fortiter, absque ulla molestia. Eram adeò impotens, quod solam linguam movere poteram, & quando ibam ad sellam, oportebat me habere quatuor homines, qui me [Page 67] ponerent super eam, & maxima cum difficultate; postquam solutus est venter 4 sedibus, in quinta sensi me à doloribus multum alleviatum, & cum auxilio Dei, abs (que) alterius adminiculo ivi ad sellam, & ab eadem redii, & eodem die ambulavi liberè per Musaeum meum: Sequenti verò die liber evasi; & illudmet expertus fui duabus aliis vicibus. Tandem cogitavi longè praestantius esse uti regimine praeservativo, quam expectare, quod dolores me surriperent; nam statim cum sentiebam me habere signa repletionis, capiebam de dicto Eect. ut supra, & hoc ter aut quater in anno, ita quòd sunt modò plus quàm 26 anni, quibus nullo modo à dictis doloribus fui molestatus, & adhuc eundem modum observo. Gal. secundo ad Glauconem, hujus electuarii mentionem facit. Petrus Bayerus. lib. 18. Practicae suae. cap. 1.

Post universalia remedia, solo lactis cremore oblinendo partes affectas, dolorem mirum in modum sedavimus. Chirurgus quidam Leydanus lenticulam aquae & fl. chamaem. decoquebat in lacte, addendo parum hordei sarinae in fine ad modum Cataplasmatis, & apponebat ad sedandum dolorem cum maximo miraculo; in progressu addebat plus de farina hordei. Quidam curati sunt ex testudinum carne applicata. Quidam podagrae ingentes dolores patiens, capram intra cubiculum suum apportari, ac ut ex ea lac supra membrum dolens emungeretur curabat, quo dolores diminui & meliusculè se habere evidenter sentiebat. Nec quidem injuria, nam lac sic recens emulctum dolores mitigat & remittit, est autem remedium hoc, ut refert Amatus cent. 6. curat. 41. Turcarum principibus commune & familiare satis. Petrus Forrestus. observ. 3. lib. 29. De arthritide, &c.

Subsectio quinta. Pro Arthritide ex materia pituitosa in muliere.

HUic pilulas ex hiera & agarico exhibuimus, crassosque humores extenuavimus cum oxym. simpl. & compos. postea purgavimus cum infuso agarici, & oxymel. deinde decoctum Sarsaeparillae dedimus & locis affectis imponi jussimus (juxta Benedictum Veronensem) rapas concoctas, & contusas, idque calidè. Nam rapae ferventis calor impositus prodest, uti & radix cucumeris sylvestris ex aceto cocta & illinita, & menthastrum tritum impositum, quae egregiè juverunt.

℞. Ol. Lumbric. Lilior. aneth. rutae. an. ℥iij. vini alb. & sapae. an ℥iij. ranarum numero xxx. salis. ℥j. decoq. ad ossium separationem facta forti expressione, adde terebinthinae, & Croci parum, F. linimentum quo ungantur partes affectae. Petrus Forrestus. obs. 8. & Schol. lib. 29.

Subsectio sexta. Pro Arthritide.

QUidam gravissimos dolores articulares, podagricos, & Chiragricos, [Page 68] saepissimè levabat caulibus rubris, apud ignem calefactis, & locis affectis impositis. Butyro recenti aut majali caules primò oblinebat, deinde applicabat, & Saepius renovabat. Sequenti quoque experimento, post universalia remedia, plurimi à dolore tum podagrae, tum Chiragrae, ac morbi articularis liberati sunt.

℞. Stipites duos Sambuci, 10 vel 12 digitorum, à quibus extrahatur medulla interior, tum impleantur crasso sale, & luto, utrinque foramina Sigillentur, ne sal excidat, postea in tegula ignita saepius circumvolvendo comburantur, & fiat pulvis: cui addatur ol. Lavendul. & rosac. q.s. ut coeant in unguentum, quo loca affecta & dolorosa inungantur, hoc remedio multi sanati sunt. Petrus Forrestus. observ. 10. & Schol. lib. 29. De Arthritide, &c.

Retulit mihi Vastelius, quondam pensionarius Mechliniensis, se, cum in lecto decumberet ex doloribus articulorum, ut nulla membra movere posset, bibisse decoctum Cerevisiae in qua radix lappae incocta erat: quo epoto, cum nullis remediis à medicis curari posset, plurimum minxit lotium album instar Lactis, & à doloribus curatus fuit. Petrus Forrestus. observ. 7. lib. 29.

Multos curavi post universalia remedia, libo lini decocto cum aqua malvae vel Chamaem, aliquando cum lacte.

Hoc Empiricum propriè in declinatione, aut in materia frigida, post purgationes, egregiè commendatur: & est Berttrutii.

℞. Adipis ranarum lb jss. butyri rec. ℥vj. ung. martiat. agrippae, dialthaeae. an. ℥iij. ol. Chamaem. aneth. Castor. an. ℥ij. ol. ros. ℥iiij. ol. costin. terebinth. an. ℥j. ol. communis antiquiss. lb j. Cerae. ℥j. Sevi castrati vetustissimi lb j. Euphorb. ℥ss. resin. pini ℥ij. thuris ℥j. conficiantur omnia simul ad formam unguenti, ad ignem calidè inungantur, est mirabile. Petrus Forrestus. obs. 12. lib. 29.

Inter externa remedia utilis est sal tritus oleo dulci commixtus. atque artubus affricatus quo tempore dolores non urgent; nam partes quascun (que) dolore affectas, non esse irritandas, sed in quiete detineri debere apud omnes constitutum est. Hier. Mercurialis. consult. 75. tom. 1.

Arthriticos dolores omnis generis; ischiadicos, & podagricos, curabat vetula quaedam Ulmensis, miro effectu in plurimis, hac ratione.

℞. Senecion. agrimon. artemis. Scolopendr. sumitat. juniper. hederae; filicis. an. Mij.F. decoctio in aq. font. q.s. & ex hac fomentum pro pedibus, aegro undique probè tecto, ne vapor à pedibus convertatur, postea inungit hoc linimento.

℞. Pingued. Canis. Ol. Lini, Laurini, medull. cerv. an. ℥ss.F. linimentum.

Nobilis quidam nullum praestantius experimentum testabatur doloribus podagricis, quam pinguedinem erinacei inunctam, quod Chirurgi cujusdam Austriaci summum secretum saepe foeliciter usurpatum viderat. Hier. Reusnerus. obs. 115.

[Page 69]

Subsectio septima. Pro Arthritico dolore.

℞. PUlv. ros. ℥ij. mastich. ℥j. Croci. ʒj. Camphor. ʒss. farin. hord. lb ss. bulliant omnia lento igne in vino albo, usque ad eorum convenientem inspissationem, eadem continuò cum spatula commiscendo, & de hoc calido membra omnia diligenter emplastrentur, & circumligentur. Hoc medicamen non solet me decipere inconfortando membra, sedando dolores, resolvendo & exsiccando materias. Dico etiam, quod si magna quantitas pulveris Hermodact. teratur cum lacte caprillo, & spongia iis infusa calidis, fomententur membra, confert solenni juvamento. Bartholomaeus Montagnana. consil. 238.

℞. Ol. rosat. omphac. an. ℥jss. mastich. Sandarach. an. ʒss. Croci. ℈j. conquassentur in mortario, & liniatur cum iis membrum decies in die· & infundantur in ipso panni linei quibus membrum circumligetur. Et si velis hoc medicamen solennius efficere, tunc cum eo conquassetur ℥ss. aceti. Ipsum enim dato quod sit trigidum, confert in Emplastris Sciae & dolorum juncturarum, eo quod penetrare facit alias medicinas, versus finem augmenti ita agendum.

℞. Lactis vaccin. lb j. Croci. ʒj. vitell. ovorum numero iij. albumina duo ovorum, farin. hord. ℥j. Conquassentur haec omnia in mortario, & Emplastrentur membra intincto in iis coto. Cum autem dolores vehementissimè molestant, erit hoc conveniens anodynum.

℞. Vitell. ovorum numero x. Conquassentur in frixorio, & super cineribus calidis coq. levissimè, cum lb ss. ol. rosat. usque ad inspissationem addendo Croci. ʒij. hoc remedio vidi dolores in instanti sedatos. Et si renovetur saepe, non fuit mihi necessarium recurrere ad alia auxilia; & non est mirabile, in hoc enim composito latet virtus anodynitatis, melior fere quam reperiri possit· taceo hic narcoticorum applicationem, quae nunquam mihi placuit. Bartholom. Montagnana. consil. 242.

Non abs re fuerit, si semel saltem in mense caperet ex elect. caryocostino ʒij. vel ʒiij. vel ad summum ℥ss. manè horis 4. ante prandium· quod maximè commendatum est in hoc genere morbi, ficut experimento fuit saepisfimè comprobatum. Non solum solvet alvum, sed etiam materias morbificas educet. Hieron. Capivaccius. consil. 26. lib. 7. Consil. Cratonis & aliorum medicorum à Scholtzio editorum.

Subsectio octava. Pro Arthritide.

IN principio consulo, ut viae per quas humor illabitur, astringantur; nimirum si in pedibus dolor est, obvolvatur crus aliquo astringenti medicamento qualicunque, exempli gratia, fascia madefacta in posca quae malicorium incoxerit, vel gallas alumenve dissolverit; vel illita unguine ex rosaceo vel myrtino oleo, admixto aceto, [Page 70] albumine ovi & pulvere aliquo adstringenti· hoc quanti sit momenti in omnibus defluxibus, si sint in principio, vix credi potest; quare miror hoc tempore fere à plerisque mediois omitti. In principio etiam, munita hoc modo via, exhibere soleo magno cum successu, purgans aliquod medicamentum, pro ratione humoris: doctus primum ab Alex. Tralliano. lib. 11. cujus opinionem etiam ex Galeno combrobare possum; licet à multis hoc tempore reformidetur: quasi quae exagitata sit, non amplius moveri debeat materia, ne magis magisque in partes imbecillas labatur. Cum tamen eo tempore fluens illa materia, haud sit furenti vel turgenti dict [...]e ab Hippoc. dissimilis, quam primo & quarto aphor. libris, jubet nulla interposita mora evacuari à corpore. Sanè si nulla alia ratione conveniret, saltem revulsionis & aliquando derivationis vices sustentaret· quapropter & si vomitus sollicitaretur non improbarem. Praeterea nolo tibi hoc ignotum, me hic foeliciter uti solo & simplici diachalcitide: cujus facultates vide apud Gal. lib. 1. de comp. medic. sec. genera. Hoc illitum supra allutam applico juncturis, quae pati solent, & jubeo ut continuò applicitum circumferant, sub noctem auferentes si lubet, & exsiccantes manè reponant· testorque hic Genuenises esse praedivites mercatores, quibus aliàs cum soleat esse res cum podagra, jam se hujus usu integrum quinquennium reddiderunt. Reinerus Solenander. consil. 19. lib. 1.

Subsectio nona. Pro Arithritide ad virum quendam.

PRo praeservatione sanguinis missionem, & purgationem, certis anni temporibus, tibi proficua judico; ut & usum decocti ligni Guajaci. Inter utrumque tempus purgationis, videretur mihi consultum esse, uti aliquando leviori purganti medicamento, quod prima solum vis [...]era aliquando aggravata expurgaret, quare sit usus hujus electuarii frequens.

℞. Succi foeniculi depurati lb ij. mellis despumat. lb j. coq. lento igne usque ad succ. consumptionem· frigefacto adde hermodactyl. ℥jss.M. dosis Castaneae magnitudo bis terve in hebdomada cum decocti annisi, foeniculi, carui, sen. agar. ℥jss. hujus loco velim aliquando in ingressu mensae assumeres cochlear unum Syr. de spina Cervina, quem saepe in hac dispositione proficuum cognovi; exhibeatur dissolutus in vino vel jure carnium, & quoniam fere solùm serosum humorem educit, & aliqua ex parte biliosum, minus pituitosum & crassum; poteris aliquando uti his pilulis videlicet [...]emel in mense.

℞. Agar. troch. hermodact. an. ʒjss. turbith. el. ʒj. troch. alhand. ℈jss. myrobal. Chebul. Citrin. an. ℈iiij. rhei, mastich. Zinzib. an. ℈ij. spe. hierae simpl. ℥j. cum melle rosac. f. pasta pro pilul. quae crassa & viscida recrementa educunt petissimum. Ut [Page 71] artus firmentur, ad vigilandum ne pedes, vel [...]aeteri a [...]tus ullo frigo [...]e premantur, aut humore madescant, abstergendi tam vesperì quàm manè sicciore linteo. Lavandi item singulis 14. diebus aqua chalibeata, salsa, incoctis rosis salvia, iva, verbas [...]o, ar [...]emisia, vel id genus similibus. Post ablutionem perungendi oleo rosaceo omphacino, intrito sale. Ad mali praesentis curationem jam veniendum. In principio influens humor statim vacuandus venit, & revellendus, quod commodissimè fieri potest vomitu & medicamento purganti: quod licet quibusdam non probetur, tamen ego multa experientia didici mirum in modum prodesse; neque novum illud est, & inusitatum: etenim Trallianus lib. ij. expressis verbis jubet exhiben [...] solutiva non solum praeservationis ratione, per morbi intervalla, sed in ipsis mali paroxismis. Intercipiantur viae, ut dictum est supra, quoties medicamentum purgans per os assumendum erit: nam sic fiet, ut exagitatus & ad motionem expeditus humor, minus illabatur in juncturas. Si dolor vehemens accesserit, utatur hoc cataplasmate quo frequenter foeliciter usus sum in magnis doloribus tam ischiadis quam podagrae.

℞. Cicutae, parietar. Lapath. malv. an. quantum placet· coque in vino albo bono· coctis & contu [...]is adde axungiam porcinam recentem, & subtilissimè tritum furfur. Et F. Cataplasma· applicetur loco dolenti· postquam fluxio destitit & dolor cessavit, humo [...] resolutio tentanda est sotu cum decocto rad. alth. flo. [...]aechad. Lavendul Calamenth. Chamaem. mel [...]. & salis momenti, & hoc ceroto.

℞. Diacalci [...]. ʒiij. diachyl. irea [...]. ʒj. Emplast. è melilo [...]. vel oxycro [...]. (ubi magis resolvere velis) ʒss. emolliantur instillato oleo vulpino, & extend. super alutam.

In hunc usum etiam mirè valet decoctum vulpis integri adjectis ranis, & lumbricis, & herbis paulo ante dictis· hisce addam (licet quae hactenus scripsi sufficiant) hoc naturale remedium, cujus ego experimentum vidi hisce meis oculis. Episcopus quidam mihi familiariter notus, graviter laborabat arthritide: cum ubique auxilium imploraret, remediaque undique conquireret, intelligit monachum quendam eodem morbo laborantem, remedio sequenti curatū esse. Accipiatur testudo mafcula (cognoscitur inter caetera ex caudae difcrimine, & leni sub inferiore testa incisura) ubi luna fuerit maximè lumine diminuta, priusquam cum sole conjungatur: amputentur vivae crura omnia, ea consuta in sacculos, ex pelle haedina angustos, alligentur membris patientibus, ita ut dextrum crus testudinis dextro cruri aegrotantis respondeat, sinistrum sinistro: item anterius crus dextrum, brachio dextro applicetur, sinistrum sinistro· quo loco alligari debeant non expressit Siculus medicus cujus fuit experimentum certissimum: Monachus verò supra genua suspenderat, & in brachiis supra cubita. Quibus postquam usus esset, coepit paulatim melius habere, genua quae humore mirum [Page 72] turgida fuerant, caeterique pedum articuli egregie detumuerunt, adeo ut membra jam agiliora sine scipione levarentur. Aptavimus his intellectis idem remedium Episcopo, ex quo tempore coepit paulatim melius habere, sed cum statim mihi abeundem fuit, intelligere non potui an penitus convaluerit. De differentia testudinis nihil addidit Monachus: Si quid tamen inde auxilii sperandum sit, arbitror in podagra frigida, applicandas terrestres; in calida, aquaticas. Nam illud discrimen observare sol [...]o, in unguento quodam quod ex testudinibus ad arthritidem compono, quo alias sum foeliciter usus. Nolim hoc aut simile remedium parvi fieri, quod ab usu communi, aut à ratione alienum videatur: nam multa sunt in rerum natura, quae experientia talia comprobat; licet ratio nihil inveniat, quo illa dijudicet. Reinerus Solenander. consil. 20. Sect. 1.

Subsectio decima. Pro Arthritide.

UT articuli firmiores fiant ac roborentur, & eorum laxitas constringatur, solent medici à Galeno edocti, quietis tempore extra paroxismum artus confricare oleo crudo, vel rosaceo intrito sale. Inungantur etiam hoc linimento, quod valde probo.

℞. Ol. omphacin. ℥ij. ol. mastich. ℥j. Sal. bene [...]orrefact. ʒij. boli armen. ʒiij. Sang. drac. hypocystid. thuris, mastich. an. ʒijss. terantur quaelibet per se prius subtilissimè, tum cum oleis in mortario exacte laevigata Misce pro linimento.

Probant multi partium pati solitarum lotiones ex aqua aluminosa, quae mihi magis placerent, si alumini salis aliquid, & sulphuris modicum adjiciatur, ut Guainerius habet: nam ita sulphuris vi resolvente, & emolliente, aliorum efficacia temperatur.

Conscindunt aliqui ligni juniperini scobem aut ramenta, aqua pluvia chalybeate sufficiente coquunt, donec aqua ex ligno tingatur, & cum ea fiat crurum, pedum, & articulorum lotio. Ita enim vidi aliquoties incipiens malum percuratum discussumque.

Andernaca in fine secundi dialogi de balneis, lotionem pedum ad podagram habet, quam dicit multis valde profuisse; lixivium parat ex fagi cineribus, & ter aut quater colat; deinde tantundem vini admiscet, aluminis postea ℥ij. adduntur: omnia in fictili vitreato conjuncta calefiunt ad ignem, sed ita ut non effervescant, deinde transfunduntur in vas in quo pedes consistere poterunt: hi autem tam altè lavacro insistent, ut aqua supra talos excedat; extrahit humidam pituitae materiam in articulis haerentem, quae deinde linteo puro abstergi debet: tam calidum erit lavacrum, quam pedes ferre possint· adhibeatur manè & vesperi ante cibum. Cum malum minatur accessionem, & post ipsam, utile esse potest, idque in septimana quater aut quinquies; nec deterreat si pedes [Page 73] tumidos inde rubentesque fieri conspiciat· haec Andernacus. Huic simile est quo ego foeliciter aliquoties usus sum. Adnascitur ad radices quercus fungi rubri quaedam species, quemadmodum hypocistis sub cysto, quare etiam hypodryn hunc fungum nominare soleo: hunc concisum minutim in laminas cum trito sale, in ollam testaceam indo, ita interspergens salem tritum, ut particularum strata quaelibet salem intermedium recipiant. Sic permixtim conditum fungum in penu subterran [...]o sepono· ita resolvitur & magna ex parte liquescit in muriam: [...]a muria confri [...]antur, & illinuntur partes pati solitae· quem ego primum isto uti vidi, is in doloribus utebatur, & profuit multis· verum quia siccat vehementer; & discutit, laxatamque ab affluxo humore partem mirificè roborat, & confirmat, principio utilior priusquam dolor invaluerit, ejus usus esse possit, aut jam declinante paroxismo ad materiam absumendam, partique robur & firmitudinem addendam, potissimum si tum aliquoties interponatur fotus, & lotio partium, ex decocto verbasci, absinth. Chamaem. herb. paralys. Salv. Chamaepit. artemis. rosmar. melilot. ros. & id genus aliarum, quae incidere, abstergere, discutere, siccare mediocriter, & roborare valent.

In ipso paroxismo materia jam articulos obsidente, purgatio adhiberi debet; exhibeatur tum Electuarium quod Bayrus Caryocostinum vocat, mirisque laudibus effert; vel in usum vocentur pilulae sequentes, quas Rhafis commendat eo encomio, quod incedere non valentes, faciant ire pedes.

℞. Aloes hepat. purioris ℥ss. ros. rubr. abscissis unguibus ℈ij. hermodactyl. albor. a cortice mundator, ʒjss. diagrid. ʒj. cum aqua Ivae, vel succo caulium, vel Syrupo ex decocto Ivae cum melle facto, F. Massa. Dosis. ʒj. Reinerus Solenander. consil. 24. & 25. Sect. 4.

Subsectio undecima. Pro Arthritide.

INter topica hoc singulare est.

℞. Ranas v. Lumbric. terrest. elotor. vino ℥iij. coq. in ol. ros. quo aut illine molliter articulum dolentem, aut saepius riga. Egregium hoc est, quod subscribo. Canicula castretur, saginata deinde mactetur, atque aqua calente depilata amputetur caput: tum in simplici aqua egregiè coquatur, tandem omnis ex refrigerato jure pinguedo innatans auferatur, serveturque in usus ad illitiones, aut.

℞. Istius pinguedinis ℥iij. aq. ros. vel aq. verbasc. ℥vj.M. ad lentum ignem, coq. ad aquae consumptionem· pinguedine dolentes articuli perlinantur. Memini Elidaeum Bononiensem sem celebrem medicum hoc saepius uti.

℞ Ol. vitell. ovorum ol. ros. an. ℥j. vitell. ovorum numero ij. additis aliquando opii & croci an. gr. iij.

Amatus Lusitanus tanquam singulare [Page 74] probat, quod scribit Turcis magnatibus familiare esse remedium, nimirum quod introductam in cubiculum capram emulgeant in locum dolentem. Sed quia aliquid periculi timendum est ex applicatione hujus remedii, foemineum ex uberibus lac sine periculo salubrius meo judicio emulgeri potest.

Novi Chirurgum Parmensem qui cum suffarcinatum omni exempto pingui ex rubro catulo praepinguem anserem, consutumque in veru torruisset, extillata pinguedine vaseque excepta, articulos dolentes foelici successu illinebat. Comperi in rusticis vaccinum stercus tum etiam expressum ex eo liquorem, cum guttula dilutioris aceti saepe profuisse. Reinerus Solenander. consil. 4. Sect. 5.

Obvolvuntur cuidam arthritico manus & pedes Cataplasmate ex rapis, simila, & lacte parato· reponitur in [...]ella in conclavi inferiore; abeunt domestici digressi in hortum aedibus contiguum; Sus autem quaedam foribus non clausis aedes ingreditur, hinc hypocaustum, & olfaciens pultem illam aegrum aggreditur, conatur pultem vorare, & eum prosternit cum sella in pavimentum. Hic dum se à sue defendere nequit, diu multumque domesticos inclamat, qui tandem accurrunt, & suem abigunt: eo verò die dolores imminuuntur, deincepsque paulatim donec prorsus cessarent, neque unquam redirent. Philippus Salmuthus. obs. 48. cent. 1.

Pro leniendo dolore foeliciter mihi succedit, praeter illitum factum cum oleo rosaceo completo, & vitello ovi, irrigatio facta cum decocto verbasci, nec non Embrocha ex lacte, ac illitio ex oleo ranarum partibus dolentibus adhibita. Iul. Caesar Cla [...]dinus. consult. 6.

Pro Articulis linimentum ex communi sale usto, & in pulverem deducto cum oleo ros. completo, in plumbeo mortario usque adeo ducto ut unguenti consistentiam subeat, [...] omnem controversiam primas parte▪ obtinet. Io. Zecchius. consult. 5.

Pro Arthritide optimum mihi remedium hoc.

℞. Vivas ranas, has coque in butyro insulso, hoc illinat se.

In Arthritide calida maximo successu utor fotu aquae seminis ranarum. Io. Heurnius. ad Hippocr. Aphor. 1 [...]. Sect. 3. & 25. Sect. 5.

Subsectio duodecima. Pro Arthritide.

USum Betonicae sibi faciat familirem, singularem enim habet proprietatem in Arthritide, ad ipsius Symptomata mitiora reddenda.

Dominum Rofetum olim Syndicum Genevensem quotidiano betonicae usu, ab arthritide, qua in juventute vexatus fuerat, tandem in senectut [...] curatum fuisse, ex ipsius ore intellexi▪ Diversis autem modis betonica uti poterit· primò foli [...]s adhuc tenellis in acetariis, & cum jusculis & carne coct [...]s; item conserva ipsius, aut etiam extracto.

[Page 75]Generosus quidam Bernensis ex siccatam betonicam in pulverem redigit, [...]oque pulvere saccharo permixto ad▪ ʒj. vel▪ ʒjss. utitur cum fructu.

Al [...]i tabellas ex pulvere betonicae cum s [...]ccharo aqua betonicae dissoluto praeparant, & ad usum reservant. Medicamenta autem ex betonica duabus vel tribus horis post brevem coenam sumenda [...]unt; noctu enim propter vaporum abundantiam qui in somn [...] sursum elevantur, vis medicamenti facilius quam interdiu, ad cerebrum elevatur, & ad nervos pervenit. F [...] britiu [...] Hildan [...]s. obs. 32. cent. 6.

Aliquando comedat folia Salviae vel sola & sine condimento, vel cum modico salis, olei, ac vini respe [...]sas, & capiat quando it cubitum. Hie [...]. C [...]piva [...]eius. consil. 26. lib. 7. consil. C [...] nis & aliorum medicorum à Scholt [...]i [...] editorum.

Rustici nostri pice seu axungia Norwegica illinunt affectas manus à cubito ad digitorum extrema, & pedes à genubus ad summos pedum digit [...], quotiescun (que) arthritici d [...]lores insurgunt, idque spacio 14. dierum. testantur tum non solum mitigari dolor [...]s articulorum, sed tophos ipsos resolvi excidente tartaro impacto, & vel in totum auferri molestum malum, vel indue [...]s aliquot annorum d [...]i▪ quibus elapsis, si recurrat affectus, repetunt eadem fo [...]li [...]itate, eodemque modo pi [...]is [...]nunctionem.

In Insula nostra Samo inter rusti [...]os pervulgatum est remedii genus, [...]rrante ejusdem Insul [...] pr [...]fecto [...] fidei viro▪ aquae exinde extillatae plus in [...]sse virium [...]lius me monuit, facili & parabili in Septentrione remedio prompta subest ratio. Resina enim haec ex abiete, pinguibusque pini, lignis per de [...]cen [...]um eliquata, insignem vim resolvendi, emoll [...]ndique habet. Balsamum suum Sulphuris ad tophos arti [...]ulorum emolliendos & discutiendos Rulandus (cent. 2. curat 92.) mi [...]è laudat, cui substituunt [...] Ag [...]rtae & pro balsamo sulph [...]is ad nos deferunt sub sigillo, resinam pini, pretio quidem illo inferiorem, neutiquam virtute. Thomas Bar [...]hol [...]us. Histor. 95. cent. 6.

Partes dolentes illinentur oleo catellorum, deinde integentur pelle arie [...]ina recens detracta. Guil. Ballonius. consil. 3. lib. 2.

Mul [...]i sunt quibus arthriticae fluxiones sunt, & propter dolorem [...]ubinde sibi detrahi sanguinem patiuntur. An non peccant? Ita sanè. quia corpus & refriges [...]it, & ner [...]i debilitantur, & quod majus est, fa [...]ltas retentrix infirma [...]ur. G [...]il. Ballonius. lib. 2. Epidem. & Ephimer.

Ioanni Picquet fluxio arthritica & valde dolorosa. Incredibilis humorum [...]abies, mox in has, mox in illas partes. quia nervi, & arteriae, & venae sa [...]ie quadam s [...]a [...]ebant. Phlebotomiâ quinquies celebra [...]â melius habebat. Prudenti [...] est medici videre, an non securè vena his in morbis aperiatur, an verò prudenter praetermittatur. Si facultati [...] retentriei [...] imbecillitas est, prudenter omittitur. Si Cacochymi [...] est, immò virulentia, quae tantae [Page 76] tragoediae author sit, audacius id faciendum. Guil. Ballonius. lib. [...]. Epidem. & Ephimer.

Subsectio decima tertia. Pro Arthritide.

PHarmacopaeus quidam Cratiano Politanus decumbebat ex doloribus articulorum, qui pedes & brachia, aliasque partes affligebant, cum tumore, inflammatione, & febricula: à 20. diebus hoc affectu laborabat, eique novies proprio nutu secta fuerat vena, aliquoties etiam purgatus fuerat; tandem meo jussu, illi exhibetur pulvis in jusculo ex Calomelanos. ℈j. diagrid [...]i. gr. viij. Caryophil. numero j. blandè & copiosè purgatus est, ac mult [...] melius habuit; deinde sump [...]it manè & serò julepum refrigerantem, in cujus dosi matutina infundebantur Sen. ʒiij. cum Sem. Cori [...]ndri. ʒss. frigidè per biduum. Postea sumpsit eundem pulverem pari successu & integrè [...] curatus est. Lazarus Riverius. obs. 31. cent. 1.

Domina quaedam arthritide univer [...]ali laborans, liberata fuit, beneficio croci metallorum. Petrus Pachequus. obs. 31.

Dolor arthriticus citissimè fedatur, [...]ovendo partem aqua foliorum fraxini destillata in alembico plumbeo. Samuel Formius. obs. 39.

Franciscus Alexander Medicus de Francisco Pechio scribit, eum jam quinquagenarium morbo articulari graviter afflictum totis annis 20. turri inclusum fuisse, vixisse autem sola aqua & pane. Eâ diaetâ beneficio naturae materiam absumptam, & motu & exercitio articulos adeo roboratos, ut liberatus nullos unquam dolores podagricos senserit. Ex quo perspicuum est immoderationem in victu hujus morbi quasi matrem esse. Io. Crato. Consil. 21. lib. 4.

Scio quosdam existimasse se juvamentum sensisse, si aliquoties in anno, non tamen doloribus affecti, venam secarent in pede, vel Cucurbitulas adhiberent; verum quam facti sunt miseri, memini initio venam secare in brachio rectissimum est, sed tamen si saepe redeat malum propter intemperantiam minimè rectum. Io. Crato. lib. 4. Epistol.

De balneo ex ovis formicarum, res omnibus vetulis in Silesia nota, exsiccat multum, si lubenter utitur incessionibus non poterit nocere· utuntur etiam mulieres ad impraegnationem. Io. Crato. lib. 4. Epist.

Ostetrix Gallica idem balneum componit, ex integro formicarum majorum globo, unà cum ovis, parte terrae ab ipsis collecta, & segmentis quibus inhabitant: ita ut haec omnia sacco inclusa aqua fervente calefiant, & aeger insidens tam diu duret, donec vires ferunt· vix unquam fallit. Wolfgangus Haeferus. Herculis Medici. lib. 4.

Multi confidunt senecione in ea lavantes 15. diebus, semper dimidiam horam ante coenam. Multi etiam salutariter utuntur ligno Juniperi, & in eo aliquot di [...]bus lavant, & maximè [Page 77] laudant ad roborandos articulos. Imprimis autem laudatur hoc unguentum.

℞. Duas ollas supra aequalite [...] respondentes. in medio pone orbem incrustatum ustum, sed plenum foraminibus, & ita infima olla terrae insodiatur, huic primae impone ollam alteram, quae supra terram emineat, in hanc insere ossa contusa calvariae equinae (alii ossibus humanis utuntur) & cum bene argilla munitum vas est, ignis incendatur undique (sicut cum destillatur lignum juniperi) tum effluit succus in inferiorem ollam, quo illine deorfū articulos. Dolorem in paroxismo lenit in magna inflammatione Emplaftrum factum ex aq. rosarum, & veronicae, pauco alumine, camphora, & fimo vaccae nigrae loco affecto impositum. Item.

℞. Mastich. thur. myrrh. ammoniac. opopanac. bdellii. mumiae. an. ℥ij. vitriol. lb j. mellis. lb ij. tartar. ℥jss. Sp. vini lb iiij. destill. Id praebet optimum balsamum; lenit mirificè, si penna illinatur, etiam intollerabilem dolorem. Item olei rosacei lb j. ranae duae· & pugillus unus lumbricorum in vino lotorum, ad ignem coquantur, exprimantur, & applicentur. Item urina pueri distillata penna illita, modò prius putrefacta sit ante destillationem. Oleum etiam hyoscyami commendavit imperatori Maximiliano Elector Palatinus· dolorem quidem sedat, sed articulos depravat· juvat Catellus dolores podagricos. Io. Crato. Consil. 26. lib. 2.

Adrianus Spigelius apud Moravos in usu, & nobile experimentum pro sanandis illico doloribus podagricorum, ulmariae cum radicibus & floribus destillatae aquam esse scribit: quae & Silesiis in frequenti usu est commodum etiam est decocto parietariae partem affectam fovere. Daniel Sennertus. tractat. de arthritide. cap. 5.

Ad dolorem sedandum, & materiam arthritidis resolvendam laudatur liquor limacum in hunc modum compositus.

℞. Limacum integrorum. Mj. conjice in manicam Hippocratis; super illos injice salis communis Mj. super salem, sem. Ebuli subtilissimè triti Mj. & sic vicissim limaces, salem, semen; donec omnium sigillatim 4. vel 5. strata confeceris. Manica dependeat in cella vinaria humida· & post paucos dies distillabit ex ea liquor lubricus, & pinguis, quem soli exponito per quatriduum, & [...]ocum affectum eo illinito. Riverius. cap. 1. lib. 16. Prax. Med.

Subsectio decima quarta. Pro Arthritide nodosa.

IN Arthritide nodosa jam facta, longè facilius esse consilium dare, quam consulta exequi, ipse optimè scio· ne tamen morbus gravior emergat, cavendum· optimam victus rationem imprimis requiri manifestum est. Cruditas vitanda, & cum nausea adest, à cibo abstinendum, ac si fieri potest, vomendum· vomitu enim ad praecautionem in morbis articularibus [Page 78] nihil conducibilius. Monentur medici ratione & observatione, ut morbis articularibus obnoxiis interd [...]cant usum pomorum, caponum frequentem, ans [...]rum & Carpionum· nam poma humore▪ folvunt, & fluere faciunt; & caponum caro humorem quendam habet, quem ad articulos natura extrudit; piscium verò humidiorum par est noxa; sed caponum caro, licet nimium etiam nutrire videatur, tamen parcior usus nequaquam reprehendi potest. Non minus nocent quae replent corpus cruditatibus, quam quae vel materiam ipsam fundunt, vel ad articulos deducunt; itaque vina potentia & acetosa fugienda, nec prius bibendum quam cum solidior cibus ingestus fuerit· valde enim noxium est sumpto saltem jusculo, aut pauco cibo vinum bibere, multò verò magis, inani & jejuno ventriculo▪ vel jam concoctionem cibi elaborante, vino se obruere.

Cum autem in exactissima etiam victus ratione, semper aliqua superfluitas colligatur, medici annuas purgationes, vernas atque autumnales praescribunt, ac Galenus affirmat, se multos ita tutos reddidisse, praesertim verò s [...]ctione venae adhibita.

Rarò curatur Arthritis, quod ut plurimum haeredita [...]ium sit malum, vel intemperantia accersitum, ad quam cum redeant homines, non mirum si morbus quoque revertatur. An aliquo modo possint dissolvi tophi, & quibus Medicamentis, cum maximè curationi obstare videantur, magnam haec difficultatem habent. Quidam magnae eruditionis & authoritatis viri existimant, atque sic praescribunt posse solvi tophos, si caseus putridus, cum jure in quo fuilla perna cocta fuerit imponatur.

Iulius S [...]aliger, Pulverem piperis usti addit· quidam coccognidium cum myrrha & aceto tritum adhibent, ut erumpant emollita· haec experiri minimè laboriosum. Sed inter optima remedia & tutissima, quae partes etiam affectas roborant & calorem innatum fovent; hoc ponendum, & diligenter singulis annis cum amplius fieri nequeat usurpandum· videlicet ut tempore vindemiae immergantur pedes atque manus affectae vinaceis post expressionem calentibus adhuc, vel musto calido calefactis manè per 15 dies. Etsi enim hoc remedium non planè t [...] phos discutit, tamen articulis maximum robur addit· ac possum nominare virum praestantem, cui hoc medicamentum communicavi, atque ab eo praeclaro munere sum donatus, qui planè incedere non poterat, & isto remedio, beneficio dei, restitutus est. Quo autem uvae maturiores, eo plus adjumenti vinaceorum usus affert· alia remedia non addo, nisi fortè vigentibus at (que) urgentibus doloribus catulum parti affectae, vel destillatum fol. verbasci cum thure & myrrha modica adhibere velit. Fomentationes ex artemisia, origano, Chamaemel, & absinth. Cessantibus jam doloribus praeclarè juvant. Io. Crato. consil. 34. lib. 7.

[Page 79]

Subsectio decima quinta. Pro Arthritide vaga Scorbutica.

HIc affectus idem planè est cum eo quem Westphali, Frisii, Geld [...]i, item & Hollandi, apud quos saepe vidi, De v [...]ren, v [...]l lopen de varen appellant. Se prodit cum vagis doloribus in omnibus corporis membris valde ex [...]ruciantibus, potissimùm in dorso & lumbis. Doloris speciem statuunt ipsi aegri exedentem corrodentemque, qui vermiculum, musculos, & alias partes subitò ac nonnunquam momento variis simul locis permeantem depascentemque arguere videtur.

Ejus causa propria & proxima est tartarus scorbuticus resolutus & cum fluxili materia humorum singulari proprietate nervosum ac musculosum genus petente, permixtus. Curatur hic morbus in Westphalia per lumbricos, ejus alexipharmacum tantopere à Wiero d [...]cantatum hoc modo.

℞. 9 Lumbricos in mortario contusos cum 2. Cochl. vini, per pannum expressos: his addatur dimidia vini menfura sumantur cochl. 3. manè meridie & vesperi.

Medicus Campensis apud For [...]est [...]m, pra [...]missa conveniente evacua [...]ione, hanc potionem proponit.

℞. Rad. Succisae. ℥j. aristol. rot. ʒiij. fol. Salv. beton. an. Mj. abrotan. rut [...]e, vincpervinc· Sabin. an. pj. Coq. in aq. fluminis ad med. cum hujus decoct. ℥iiij. trajiciantur lumbrici terrestres circulis in collo insigniti, vino prius abluti & triti, numero v. deinde admisce theriac. ʒss. pulv. Cinnam. ʒj. Sacch. q.v. exhibe manè calidè ad sudorem, per aliquot dies. Quidam etiam talpae adustae pulverem in hoc affectu exhibent cum vino aut cerevisia, qui tartareas quidem collectiones promptè dissolvere potest: qua ratione Gesnerus exterius etiam cinerem talparum cum melle subactum strumis convenire statuit. Henricus Petraeus. & Gregorius Horstins. observ. 8. lib. 8.

In hoc affectu aqua Lumbricorum magistralis in Pharmacopoeia Londinensi praescripta, egregie convenit· quin spiritum & salem C. Cervi, spiritum sanguinis, flores salis armoniaci, cum bono successu saepius adhibui· porrò pulveres testacei S [...]oculi crancrorum, Corallia, margaritae, & vegetabilia quae arthritidis antidota feruntur, ut radix aristoloch· fol. Chamaepit. Chamaedr. & similia antiscorbuticis conjuncta, morbi hujus sanationi conducunt· inter externa, oleum Lumbricorum, ranarum, & bufonum non rarò sunt valdè proficua. Accepi à viro insigni huic morbo valde obnoxio, quod aqua è contentis ventriculo bovis nuper mactati exemptis per destillationem prolicita, levamen certissime adferret, si ei petiae calidae intingantur, atque pro fotu applicentur. Thomas Willis. Tractatu de Scorbuto.

[Page 80]

Subsectio decima sexta. Pro Artuum doloribus ex Lue venerea.

EMpirici rationale hoc remedium introduxerunt.

℞. 40 Ovorum vitellos coctione induratos & dissipatos, cum ℥vj. pyrethri in pulverem redacti, contundito & per retortam destillato lento primum igne, postea vehementiori: liquorem qui fluxerit, cum ℥j. castorei, & ℥ss. thuris alb commisceto, adjectis hermodactyll ʒvj. & ut ante destillato· tertio liquorem cum foecibus suis subigito, & Lauri baccas adjicito, & destillato. Si saepius id feceris, oleum elicies in discutiendis morbi hujus doloribus nulli remedio conferendum. Cuidam qui in tibia dolorem ex hac lue habebat, cum nullo modo curari posset, Amatus (Cent. 5. curat. 72.) theriacam veterem apposuit, & dolor evanuit, ut mus conspecto fele. Petrus Forrestus. Schol. ad observ. 23. lib. 32. de Lue venerea.

Sectio 41. De Asthmate.

ASthma (quod Graec [...]ab [...], i. e. anhelare nomen habet, Lat. verò Suspirium dicitur) [...] species est. Definiri potest, quod sit crebra, densa & anhelosa respiratio, citra febrem ut plurimum, cum summa thoracis contentione conjuncta. Causa ejus proxima consistit in angustia pulmonum, quae à lento, crasso, viscidoque humore, fistulis & cavernis pulmonum tenacissimè impacto, easque coarctante, originem trahit· tenues etiam ac serosi humores, dummodò copiosi sint, hoc malum non rarò efficiunt. Crudum item tuberculum, & calculi in pulmone haerentes saepe saepius suas agunt partes in hoc affectu producendo. Haec omnia asthma inferre folent, asperam arteriam vel obstruendo, vel, si in levibus arteriis, ac substantia pulmonum subsistant, comprimendo· materia autem morbifica sive obstruens, sive comprimens, aliquando in pulmonibus, ob visceris debilitatem, sensim colligitur, aliquando aliunde affluit, à capite per modum catarrhi; quod rarius, vel ab arteria pulmonali.

Subsectio prima. Pro Asthmate ex congestione humoris viscosi in pulmonibus, ad generosum quendam.

UT humor hic expectaretur, remedia quaedam praescripsi: inter quae haec fuerunt praecipua.

℞. Spiritus Anisi. part ij. mellis scillit. part j. aq. Cinamom. part ss.M.F. julepus, capiat semicochl. pro vice.

℞. Oxymel. veri ex hydromel. malvatic. parati part j. mellis scillit. part. ij. Syr. de hyssopo, & de liquirit. [Page 81] tantundem, capiat eodem modo. Vinum medicatum, ut interdum bibat.

℞. Rad. liquirit. ℥iiij. rad. ireos. ℥ij. rad. euul. ℥j. rad. angelic. ℥ss. Scyl. praepar. ℥j. porrorum bulborum praep. ℥ij. Siliquarum ℥iij. Sem. foenicul. anisi. an. ℥j. sem urtic. angelic. an. ʒij. sem. Nast [...]r. ʒj. mellis lb ss. sacchar. lb j. cinamom. ʒvj. spirit. anisi. ℥ss. vini generosi mens. viij. Servetur in dolio ad usum.

Novem exactis septimanis post hoc datum consilium, ad me nobilem equitem ablegavit, significans mihi per literas, ab eo tempore quo ceperit remediis meis, & praesertim oxemelit. & julepo uti, de die in diem se melius habuisse, neque ullas defluxiones sensisse, & nunc sine omni impedimento, libere spiritum ducere, neque angustiam ullam pectoris aut in pulmonibus sentire. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 178.

Subsectio secunda. Pro Asthmate anniversario.

ANte omnia materiam viscidam pituitosam incidendam & praeparandam esse diximus, qua de causa digestivum sequens ordinavimus per octiduum.

℞. rad. helen. ℥ss. liquirit. petrosel. an. ʒvj. fol. marrnhb. alb. capill. ven. beton. an. Mjss. sem. foeniculi ʒij. caric. ping. numero v. passul. min. ʒvj.F. decoctio in seri q.s. in colat. lb ss. dissolv. syr. de prassio. de liquirit. an. ℥jss.M. pro tribus dosibus, jejuno stomacho assumendis. Hoc praemisso peccantis materiae evacuationum hoc diluto agarici instituimus.

℞. Agar. opt. ʒiij. zinzib. ℈j. cremor. tartar. ℈ss. trita per noctem macerentur in sero lactis cum aq. veronicae aequaliter permisto. Manè coletur, & adde oximel. Scillit. ℥ss. elect. caryocostin. ʒjss.M. pro haustu. Taliter praeservatione, causae antecedentis respectu, instituta, quoad ipsum pectus, adeoque causae proximae gratia commendavimus usum frequentem pil. de terebinthina cum oxymelite diuretico, balsamoque sulphuris terebinthinato: quibus aliquot annis mediocriter valuit. Gregorius H [...]rstius. obs. 5. lib. 3. De morbis pectoris.

Subsectio tertia. Pro Asthmate.

FIat diversio per Clysteria; deinde procuretur dilatatio pectoris cum oleo amygd. d. id continuo paulatim lambendo. Fuit quidam domesticus patris mei, qui [...]emper cum sentiret venturum paroxysmum asthmaticum, bibebat haustum olei simplicis, & sanabatur. Io. Baptista Montanus. consil. 123.

℞. Loch. de pino, ℥jss. penidiar. ℥ss. incorporentur simul in mortario, ut fiat Electuarium de quo saepius in die & nocte teneat in ore ad quantitatem fabae sensim deglutiendo. Si fastidiatur Loch. illius loco in ore teneat frustum confectionis diapenidionis. Omni [Page 82] etiam sero quando vadi [...] ad lectum, à Principio capillorum usque ad summitatem capitis ponat de hoc pulvere sparso inter capillos quantitatem 4. granorum hordei. Et cum reponit secundum, cum pectine deponat primum.

℞. Sandarach. (i. e. gummi junip [...]r [...]) ʒij. caryophil. ʒj. macis. ℈ij. rosar. fl. nympheae. viol. cortic. papaver. an. ʒss. lign. aloes. ℈j.F. omnium pulvis per se.

Ultimum remedium est, ut pectus [...]jus omni sero in ingressu lecti, ante & retro ungatur hoc unguento secundum omnem ambitum costarum.

℞. ol. viol. amygd. d. an. ℥j. pingued. anat. butyr. rec. an. ℥iiij. croci ℈ij. cerae. q.s. fiat unguentum. Bartholomaeus Montagnana. consil. 101.

Millepedes si panno lineo involuti, in vino macerentur, & expressi potui dentur, magnum in asthmate remedium aliqui se expertos esse praedicant. Urinae propriae potus plurimumjuvare creditur. Oleum amydalar. recens bibitum plurimum confert; vel butyrum recens affatim sumptum. Caricae parum assae, & in aqua vitae maceratae, & esitatae conveniunt. Ceparum vel porrorum radices coquantur sub cineribus, & comedant pauperes cum melle & butyro. Laudatur & hoc plurimum.

℞. Croci ℈j. vel ℈ss. mosch. gr. j. detur cum vino albo. Felix Platerus. practic. tom. 1. lib. 2. cap. 4. pag. 391, & 392.

Asthmati [...]is extremis vomitorium [...]atis validum succurrit; qua ratione superioribus septimanis honestam foeminam, [...]m ex suffocatione expirantem, pulsu formicante, frigidisque sudoribus praesentibus, vitae restitutam fuisse memini, mox Syrupi emetici ℥j. exhibitâ, cujus operatione, materiae tenacis ac viscidae librae aliquot rejectae fueruu [...]. Gregorius Horstius. obs. 3. lib. 10. De Phamaceuticis.

℞. aq. benedict. ℥j.F. potio, quae paucis horis ex toto contumax cujusdam senis asthma removit, & sanitatem ipsi reddidit, licet octogenarius erat. Martinus Rulandus. curat, 85. cent. 7.

Mulier quaedam anhelosa erat, & su [...]piriosa, difficillimè trahens spiritum, adeo ut ob pectoris angustiam, suffocationem timeret; hujus affines, cum ad me petendi consilii causa advenissent, potionem deploratae talem mitto.

℞. seri lactis bene despumati ℥vj. extract. esulae ℈ijss. permixta, colataque bibit; multoties egessit, & Dei misericordia continuo sanitatem acquisivit, ut renunciatum mihi fuit ab aegrota: cibis me jussu utebatur calefacientibus & humectantibus, vino autem hyssopite. Martinus Rul [...]ndus. curat. 90. cent. 2.

Subsectio quarta. Pro Asthmate.

℞▪ P [...]. de agar. ʒss. sulphur. triti, ℈ss. gummi ammoniac. ℈j. cum aqua tussilag. F. pil. ix. devorentur manè horis 5. ante cibum▪ die▪ [Page 83] sequenti fiant quae sequuntur.

℞. Gallum antiquum ʒ. aut 4. annorum▪ cum virgis, ut irritetur, flagelletur, sed leviter ne occidatur; dein decolletur, & deplumetur, demum exenteratus & vino ablutus, infarciatur his medicamentis.

℞. sem. Cartham. ℥j. sem. an [...]s▪ aneth. an. ʒij. rad. enul. liquirit. an. ʒvj. polipod. ʒx. passul. ʒvj. ficuum ping. numero vj. fol. tussilag. marrhub. hyssop.. an. ʒiij. tartar. alb. ʒiij▪ss. agar. candid. ʒjss. Contundantu [...] omnia crassiusculè▪ & in ventrem gall [...] intromittantur, & suatur locus ne exire pos [...]nt.

Deinde coquatur Gallus in lb. 40 aquae, quousque caro ab ossibus separetur. Facta galli forti expression [...], caro ejus & ossa projiciantur, & decoctum per linteolum coletur, & acri exponatur, donec faciat residentiam, deinde quod clarum est per se asservetur.

℞: praedicti juris clari ℥vj. oxymel. scillit. ℥ss. pulmon. vulpis subtiliter tusi, ʒss.M.F. hau [...]tus sumendus mane calidus jejuno stomacho, reiterando per octo dies continuos. Dum sumit magnificus Dominus hunc potum, fiat quotidie vesperi horis duabus ante coenam Clyster infra scriptus.

℞. juris galli praescripti turbidi lb j. hierae simpl. Gal. ʒvj. agar. praep. ʒ [...]j. ol. aneth. ℥ij. vitell. ovi numero j. sacchar. rubr. ℥j. Sal. ʒj.M.F. Clyster.

His factis, si morbus ad [...] pers [...] verabit, sumat alternis dieb [...]s hoc alterum medicamen [...]um, quod:

R. Sulph. vivi in aq. tussilag. infusi, & in tenuiss. pulv. triti ℈j. terebinth. lotae in aq. tussilag▪ mel. despumat. an. ℥ss.M.F. bolus. Ioannes Nefius. consil. 7. lib. 2. consil. Io. Cratonis & a [...]iorum medicorum à S [...]holzio editorum.

Praemissis universalibus ad humorem pulmonibus impactum detergendum expectorantibus utendum erit Suffitibus, Syrupis & Eclegmatis. [...] ex multis [...] solebant antiqui: at ego nullum praestantius novi quam ex foliis siccis tabacci factum: mirum certè remedium est, quod non modo potenter expectorat quicquid in ipso thorace continetur, sed etiam roborat pulmones. Debet autem fieri jejuno stomacho quinque aut [...]ex continu [...]s matutinis ante prandium horis qu [...]nque. Syrupum ego expectorantem sic soleo praeparare.

℞. rad h [...]enii, & polipod▪ q. macerator. in vino albo dulci horis 12. an. ℥ij. passul. Corinthiac. ℥ss. Sebest. numero xv. farfar. pulmonar. Sa [...]ureiae, & calamenth. an. mj. folium unum magnum tabacci, liquititiae rasae, ʒij. sem. u [...]ic. & bomba [...]. an. ʒ [...].ss. Coq. in mulsa dil [...]tissima ad lb jss. & cum Sacchar. fini tantundem F. Syrupus perfecte coctus. Hoc utor exhibendo cum cochleari eo modo quo eclegmata [...]olen [...] sumi, addendoque oleum sulphuris hac proportione.

℞. Syr. de Helenio (sic enim voco) ℥iiij. ol. Sulph. ʒj.m. pro Eclegmate. Soleo etiam foelici semper successu [Page 84] praeparare Syrupum ex Tabacco hoc modo.

℞. decoctionis fol. tabacci lb jss. Sacchar. fini tantundem F. Syrupus optimè coctus: De quo exhibeo lambendo cum mulsa diluta, facta ex decoctione hordei, sumendo hujus Syrup. ℥ij. & mulsae ℥iiij. & verò habere vim magnam pro sanando Asthmate semper novi. Horatius Augenius. tomo 2. Epistol. & Consult. lib. 4. Epistol· ultima.

Vinum quo pro sanando Asthmate Ludovicus pater utitur, hujusmodi est.

℞. vini dulcis, melicrati cocti, an. lb. x. pul. fol. tabacci siccator. in umbra. ℥jss. rad. polipod. q. recent. ac minutissimè concisi. ℥iij. cort. rad. helenii incis. ℥iiij. macerentur horis 48. postea colenter per manicam Hippocr. & conservetur vinum in loco frigido.

Dabat ℥vj. pro vice singulis diebus. horis 5. ante p [...]andium. Ego verò exhibeo illud frequentius more Eclegmatum, sic.

Sumo illius vini ℥iiij. & admisceo diair. Nicol. ℥ij. & loch efficio agitando leviter apud ignem, ac ubi▪ refrigeratum fuerit, addo ol. Sulphuris ʒj. & semper observavi pro viscidis & maximè crudis humoribus expectorandis conferre. Horatius Augenius. tomo 2. Epist. & Consult. lib. 3. Epist. 6.

Subsectio quinta. Pro Asthmate ad virum quendam.

OMnem aeris inclementiam devitet, animo & corpore quiescat, ita tamen ut moderato exercitio singulis diebus ante cibum utatur; ab immodicis vigiliis caveat, alvus, si libera non fuerit, altero quoque die clystere aliquo ducatur. Panis quotidianus sit modico sale vel foeniculo conditus, vino utatur tenui, non vinoso, atque ligni visci querc. aut salsae decocto attemperato. Inter alimenta, tria maximè proficua commendantur, quae & alimenti & medicam. vices gerunt. jus caulium cum hyssopo & butyro recenti, hordei cremor, cum melle vel saccharo, atque cicerum alborum cremor, cum amygd. d. lacte, saccharo & butyro. Quod ad pharmaciam attinet, corpus quamprimum est ab omnibus excrementis purgandum. Eapropter alvo lenita, ex medulla Cassiae recenter cum oleo amygd. d. extractae ℥j. & spec. hier. simpl. ℈iiij. apparandi erunt humores noxii in toto, & praesertim in cerebro & thorace concepti, Syrupo de Betonica, de Hyssopo, & Oxymelite simplici, vel Scillino, aquis stillatitiis parem vim retinentibus additis. Hi deinceps praeparati purgandi erunt pil. cochiis & de aga [...]ico.

Licet praesens affectus à sanguine non pendeat, nihilominus ut medicamenta exhibenda in corporis penitiores [Page 85] partes promptius penetrare possint: ante praescriptam purgationem, si sanguinis ℥vj. vel ℥vij. ex cubiti dextri vena detrahantur, emolumentum non ignobile laborantem hunc indè percepturum non diffidimus.

Corpore hunc in modum evacuato, ad medicamenta cerebrum & pulmones exsiccando roborantia sine mora confugiendum. ut,

℞. Conserv. anthos, beton. an. ℥ij. pulv. liquirit. ʒij. boli armen. pulm. vulp. praep. an. ℈ij. syr. hyssop. q.s.F. elect. cujus ℥ss. tribus horis ante prandium, & totidem dormiturus devorabit. Theriaca item & mithridatium, cum diamoscho d. vel amaro, in hunc usum interdum vicissim adminjstrari utiliter poterunt. Thorax quoque universus, hoc tempore illinendus erit ol. amygd. d. cum recenti butyro & croci modico, partibus afperiore linteolo molliusculè perfricatis: Propinetur etiam decoctum ex Sarsa cum modico ligni guaiaci. 20. saltem diebus.

Ad materiam in thoracem dilapsam summovendam, ammoniacum aceto mulso in mortario liquatum, saepe & modicè devoratum, non ignobilem opem praestat, quippe quod calefaciendi moderatè, siccandi, detergendi, & pulmonum cavernulas dilatandi vim obtineat, unde materiae in pulmonibus tenaciter impactae eductio per sputum sequitur, & per halitum digestio.

Verumenimvero inter alia medicamenta huic operi opportuna, unum est illudque efficacissimum, quo quidem semper foelici cum successu usi sumus. Est autem hujusmodi;

℞. Terebinthin. clarae ℥j. ammoniac. ℈ij. sulphur. purgati ℈j.M. & F. pilulae molles, quarum una singulis duabus horis deglutiatur ex Syr. de hyssopo ℥ss. Hic unum maximi momenti memoriae mandandum, videlicet in asthmatica accessione, nec cathartico medicamento, nec errhinis utendum esse, ne materia nimium agitata largius cum suffocationis periculo in pulmones praecipitetur. Io. Zecchius. Consult. 38.

Ad lambendum ut sputum facilè reddatur, in usum vocetur electuar. de pulm. vulp. mixtum cum elect. de iride & de pino cum Syrupo Hyssopi non praeterirem sem. urticae, quae quoties miscui cum his electuari [...]s, mihi visa sunt valde profuisse. Christophorus Guarinonius. Consult. 228.

Subsectio sexta. Pro Asrhmate.

℞. LOch de pino ℥ij. boli armen. ℈iiij. Syr. de liquirit. q.s.F. Eclegma, cujus ℥ss. paulo plus mínusve sumat dum it dormitum: Hoc enim quam maximè fluxionem in thoracem arcet & sistit, simulque excrementa pulmonum dissipat.

℞. Conserv. beton. viol. loch. de pino, an. ℥jss· pulm. vulp. praep. & in pulv. redact. ʒjss. terebinth. lamina ferrea ignita siccatae & pulveratae ʒj. liquirit. pulv. Ireos an. ℈ij. Syr. de hyssop. q.s.F. electuarium. Sumatur [Page 86] ℥ss. spatio 15. dierum, immediatè ante haustum juris g [...]lli antiqui, decocti cum herbis & radicibus thoracicis, & cephalicis, una cum ligno indico & visco. q. Quod jus ita sumptum cum electuario praecedenti, incredibilem utilitatem afferet; ita enim peccantium humorum reliquiae, in cerebro, & pulmonibus, vel etiam in toto corpore, facilè digeruntur & dissipantur.

In Asthmatis paroxysmo ad evitandum suffocationis periculum, si nil aliud prohibeat, quam primum s [...]cetur vena cubiti; sectâ venâ. Sicyae affigantur spondilis & thoraci sine scarisicatione; dein statim talis propinetur bolus.

℞. Ammoniac. ℈ss. croci. Sulphur. aq. viol. saepius levigat. an. gr. v. mosch. gr. ss.M. & cum oxymel simpl. F. bolus mollis; ab hoc sumpto bolo, 5. vel 6. horis, malo non cedente, vini albi potentis subdulcis ℥iij. vel ℥iiij. cum ℈j. croci, & grano medio Moschi propinentur, sitque potio actu calida. Radix etiam ari in vino albo excocta mediae unciae pondere, cum loch. de pino, vel cum syr. de hyssopo, eclegmatis modo exhibita, paroxysmum asthmaticum mirificè sedare solet. Si adhuc malum non remittatur, ad capitis inustionem Hippocratico more, vel saltem ad Sinapismos, aut Phaenigmos sincipiti de more admovendos confugiendum. Toto autem accessionis tempore sola ptisana hordeacea cum melle propinabitur; bibendumque illi [...]rit saepe & modicè, ut humectatis viis, facilius sputa evocentur. Io. Zecch [...]us ▪ Consult. 45.

Quia flores sulphur, in omni asthma [...]e efficaciam habent praecipuam, ideo hoc Loch. instituimus.

℞. Diatragac. frigid. diair. an. ʒiij. Sacch. cand. penidior. an. ʒss. flo. sulph. ʒij. syr. capill. ven. tussil. an. q.s.F. Loch. Roderic. à Fonseca. tom. 1. Cons. 11.

Inter cibos medicatos convenit pomum dulce, quod cavetur à parte superiori, & in illo intromittatur pulv. thur. masculi ʒj. Sacch. cand. ʒss. deinde obturatum suo operculo, & involutum charta madida, concoquatur sub calidis cineribus, postea mundetur, & detur patienti per horam ante coenam ad aliquot dies: Est enim remedium praestantissimum, ad omnes affectus pulmonis, quia lenit, maturat, & sputum adjuvat. Quod si huic pomo intromittatur etiam ℈j. flo. sulph. erit adhuc praestantius; sed tunc sufficit ʒss. thuris. Rodericus à Fonseca. tom. 2. Consult. 85.

Flores Rosmarin. & defectu eorum folia, si coquantur cum vino optimo- & melle, ad dimidiae partis consumptionem, capianturque ante somnum, asthmati mirè conferunt, vocemque clarificant optimè. Petrus Borellus. obs. 46. cent. 4.

Non improbo suffumigium ex Styrace, Benzoino, Thure, & Myrrha, sicuti nec improbatur extrinsecus cauterium in ipso medio thorace. Videbitur vobis immanis operatio. sed quid dicetis, si Aetium legatis, qui in hoc casu octo facit inustiones, quas tamen ego minimè probo. Non tamen displicet, in suffocationis periculo [Page 87] fricatio thoracis ad rubificationem, & propterea sinapismi, & dropaces, quae vim hahent rubificandi & attrahendi, in hoc casu probantur.

Praemissis totius, & capitis evacuationibus, ac revulsionibus convenienti [...]us, laudo ut per 5. dies continuos praebeatis ℥ss hujus electuar. 3. in die naturali, videl. 3 hor. ante prandium, 2. hor. ante coenam, [...] hor. 6. post coenam.

℞. penid. ℥iij. mann. el. ℥ij. ol. amygd. d. rec. ℥j. fl. cass. noviter extract. ℥ss. pulmon. vulp. praep. ʒij. ducantur in mortario, & F. electuar. alvum servat lubricam, & partes thoracis dilatat.

℞. rad. ireos. sem. bombac. an. ʒjss. pulv. calamenth. serpentar. cent. maj. an. ʒj. succ. enul. pulmonar. an. ℥j. oxymel. Scillit. syr. de farfara. an. q.s.M. pro lambitivo; eo singulis utatur horis ad educendam materiam jam emollitam. Ubi satis superque emollita est materia, atque etiam pro majori parte educta, alia conveniunt remedia quae humorum reliquias consumant, & pulmones roborent inter quae probatissimum est hoc.

℞. Terebinth. venet. lotae in aq. hyssopi. ℥ij. ammoniac. ʒij. penid. ℥ss. pulmon. vulp. praep. ʒj. botryd. pulveris. aristoloch. an. ʒjss.M. omnia & ducta in mortario redigantur in formam elect. dosis est ℥ss. pro vice. Exsiccat. simul & detergit; finem imponam proponendo descriptionem. Elect. quod habeo in lib. meis manuscriptis, tanquam secretum optimum: Habet enim omnes scopos, dilatandi thoracem, emolliendi sputum, attenuandi & incidendi, exsiccandi & corroborandi.

℞. Butyrum rec. in aq. farfar. decles loti. ℥iiij. nuclei pini, passul. dactyl. amygd. amar. an. ℥ij. hyssop. ireos, thymi, satureiae, serpentar. prass. puleg. calament. sem. urtic. an. ℥ss. cinamom. caryophil. zinzib. galang. piperis nigr. anis. cardamom. an. ʒij. ligni aloes, nucis mosch. an. ʒj. mulsi dilu [...]i lb iiij. Infunde passul. & dactyl. per triduum in praedicto mulso; deinde coq. lento igne, & exprim. huic expresso succo adde butyr. jam propos. & iterum bulliant in lb ij. mellis despumat. & in fine adde ipsos nucleos pini, amygd. & ℥j. pulm. vulp. praep. hujus electuarii datur ℥j. ubi maximè urget morbus, in mitiori affectu, ℥ss 4 hor. ante cibum saltem 30 dierum spatio. Hercules Saxonia. practicae parte prim [...]. cap. 27.

Subsectio septima. Pro Asthmate.

SEnex septuagenarius, à multis annis asthmaticus, ad eam redactus erat angustiam, ut vix spiritum ducere posset. etiam erecta cervice, & hiante ore continuo sterteret, neque ullo modo quiescere posset, quin statim suffocari videretur. sequentium remediórum usu stertor desiit, facilior respiratio fuit, & aeger mulum levatus est.

℞. aq. Cinam. ℥ij. oxymel. scillit ℥jM. utatur ex cochl [...]ari frequenter.

℞. rad. enulae camp [...]n. sacchar. conditae [Page 88] ʒiij. sacch. cand. ℥ss. Syr. de hyssop. ℥ [...]j. gummi ammoniac. aq. vitae dissolut. ʒss.M.F. loch. de quo capiat Cochlear unum manè & serò, sensim lambendo. Lazarus Riverius. obs. 21. cent. 3.

Elixir proprietatis apud Paracelsum curat Asthma, Epilepsiam, Apoplexiam, Paralysin, Atrophiam, Tabem. Ita paratur.

℞. aloes lucidae. myrrhae opt. & croci opt. an. ℥j. duo priora terantur accuratè, crocus verò quia non teritur, nisi exsiccatus, potius conglobetur tundendo; ponantur in vitro capacissimo & forti, sigilleturque liquato collo vitri, & destilletur moderato calore, ne vas dissiliat, donec vidcas totam offam in fundo coaluisse, & circulari oleum clarum, cum aqua in parietibus vitri; tum aperiatur collum vitri, & infunde lb j. aq. cinamom. & destilla per arenam madidam, cui aqua bulliens sensim affundatur, donec non amplius è rostro alembici quicquam stillet. Hoc medicamine tam quartanam, quam continuam statim absolvi; adeo ut qui noctu susceperat sacrosanctum viaticum, & olei extremam unctionem, me in prandio convivam circa lectum habuerit. Ioannes Helmontius. Tractat. cui tit. Re epta Injecta.

Quaedam orthopnoica erat, magna copia pituitae putris in pulmone; purgatione & ventris inferioris, & multa anacatharsi melius habuit: In difficultate spirandi non est formidanda etiam frequens & magna purgatio. Guil. Ballonius. Epidem. lib. 2.

In Asthmate à crassa & viscida materia, in duobus expertus sum sequens lambitivum Gesneri.

℞. sulph. pulverisati, & saepissimè cum aq. tussilag. loti. ℥j. diapenid. ℥viij.M. optimè contulit.

Mulieri cuidam saepius bene profuit sequens apozema, in angustia pectoris & dypsnaea.

℞. passul. Corinth. ℥iij. dactyl. numero xij. ficuum numero viij. jujub. numero x. sem. foenicul. anis. an. ʒvj. [...]oenugraec. ʒiij. rad. ireos. ℥ss. fol. hyssop. prass. capil. ven. an. mj. liquirit. ℥jss. polypod. q.℥j. coq. s.a. in lb viij. aq. font. ad medias; deinde adde mellis despumat. lb j. coq. iterum ad consumptionem lb j. postquam refrigerata fuerit, coletur & servetur in vitro. Dosss ℥iij. manè, calidè, quamdiu durat. Achilles Gasserus. observ. 11.

Asthma diuturnum in Patricio quodam, cum aliis non posset, tandem curatum est aqua salis armoniaci, quae paratur hoc modo.

℞. fol. sempervivi xx. aut xxx. Contunde in mortario adfuso aq. fontanae momento, col. cum expressione, sicut emulsiones fieri solent, & adde salis armoniaci ℈ij.M. plurimis étiam aliis contulit egregiè.

Idem praestat Spiritus ejus vi scilicet diuretica. Ieremias Martius. Observ. 92.

Praemisso vino emetico, quod Pulmonum & Pectoris mala mirè sublevat; exhibeatur sequens Pulvis à ℈ss. ad ʒj. per singulos dies, manè ac vesperi, usque ad morbi declinationem [Page 89] cum vino albo, vel jusculo.

℞. Cardui Bened. sinap. Sylvestr. an. ℈ij. piper. longi. ℈j. fol. Sen. mund. ʒij. anis. ʒss. diagrid. ℈ss.f. pulvis subtiliss. hisce paucis perplures pristinae, integraeque sanitati restituimus. Martinus Rulandus. curat. 8. cent. 6.

Subsectio octavo. De Asthmate raro.

VIvit hic puer quadrimus qui ab ineunte aetate pectoris quadam angustia, adeoque graui asthmate, affligitur statis periodis, menstruis fere, nunc citius nunc tardius, prout in victu vel excedit, vel modum servat: in paroxismo tam graviter angitur, ut jamjam suffocari & ànimam agere videatur, qui paroxismus ante non cessat, quam materiam crassam viscidam, compactam, gravissima tussi, & summis conatibus per os excernat· saepius autem hactenus excrevit talem materiam, unitam, albissimam, arboris radices, caudicem & ramos, omni ex parte referentem, quam si [...] mihi liceret [...] nuncuparem· ubi autem viscida illa materia coacervetur, & coaguletur, si dicere cogar, in ipsa aspera arteria (qua parte ad pulmones pervenit bifidia & in minores ramos dispersa quos bronchia pulmonum vocant) sedem reponam; ubi paulatim partim ex naturali pulmonum debilitate, partim à defluxionibus à capite factis colligitur. Gregorius Horstius. obs. 4. lib. 3. De [...]orbis pectoris.

Pro Asthmate nunquam [...]allibile remedium habetur potio sequens.

℞. Ammoniac. ʒjss. aq. hyssop. ℥iiij. vini rhenani. ℥ij.M. ut decet. tantâ efficaciâ à suffocatione liberat, ut praeclarius remedium non viderim.

Commendatur etiam in hoc affectu Elixir proprietatis cum aq. tussilag. vel hyssop, exhibitum. Philip. Grulingius. cap. 1. part. 2. lib. 2. Practic.

Asthmaticus quidam, assumpto alternis diebus hoc Syrupo. & excreto per sputum viscido humore, convaluit.

℞. Fol. Necotian. virid. aut ficci Mj. Aristol. rot. enul. canp. an. ℥j. hyssop. mont. capill. ven. fl. viol. an. Mj. passul. exacin. ℥iiij. liquirit. ras. & contus. ℥jss. sem. foenugr. ℥j. caricping. numero vj. dictam. origan. prass. scabios. an. Mj. sem. urtic. aneth. an. ʒij. anisi. ʒj. ligni guaiac. Smilac. asper. rad. Chin. an. ℥j. tussilag. Mj. Strobil. numero xx. dactyl. numero x. coq. S.A. ad lb iij. colat. adde succi Scillae. ℥ss. succ. Enul. & hyssop. an. ℥j. bulliant quousque succi absumantur· adde balsami aut olei de liquidamber. ℥ij. & cum melle & Saccharo▪ F. Syrupus. Zacutus Lusitanus. obs. 123. lib. 1. Prax. Admirand.

Quidam difficulter spirabat, anhelosus erat, macruerat, omnes accusabant pulmones· aperto cadavere, nil commemorabile in pulmone repertum est· cor (quod admirabile est) majusculi capitis magnitudinem adaequabat. adeo increverat, ut omnis sanguinis & spiritus, eò facta sit [...] & [...] Guil. Ballonius. lib. 2. Epidem. & Ephem. pag. 144.

[Page 90]

Sectio 42. Pro Atrophia.

QUidam Atrophia laborans mala citria summoperè appetens unum integrum & magnum 4 librarum pondere comedit, quod ut scimus commanducatum à quolibet sano difficillimae concoctionis est; tamen hic aeger citro devorato meliusculè habere incaepit & convaluit. Indulgeant quandoque medici aegrorum voluptatibus cum modo & mensura, multoties enim natura à nullo edocta id quod est sibi utile maximoperè appetit. Dominicus Panarolus. obs. 36. Pentecoste 2.

Atrophiam evacuationes acres non tollunt sed exasperant, si tamen colluvies interiora viscera gravat, praesertim ventriculum, vomitus lenes sunt imperandi, maximè ab aqua benedicta· ejus nimirum peculiaris vis haec est, ut non tantùm saburram climinet, sed etiam ventriculum ad concoquendum instige [...]. Unde post aquae benedictae usum, semper videmus appetitum corroborari, augerique, licet aliquandiu ille sepultus, parum aut nihil omnino effecerit· hoc itaque auxilium moderatè institutum, in principio hujus curationis multum prodest.

Deinde humectantia imperanda sunt, sed ita ut viscerum obstructiones simul expediantur· inter externa in hoc casu laudabilia, pro pueris est balneum ex decocto capitis & pedum vervecis in aqua tam diu ebulliendo praeparatum, ut consumptis omnibus carnibus ossicula tantùm possint eximi· hoc atrophiam puerorum laudabiliter solvit, si septies, octies, novies, in eo laventur, semel atque iterum de novo praeparato· à balneo spina dorsi vel, oleo oliv. aut unguento resumptivo tota inungenda est· in victu dentur humectantia, juscula & brodia, rarò assa. Enulsio amygd. d. cum aq. tussilag. & beton. & quandoque cum sem. papav. alb. & melonum maximè utilis est.

Adultis atrophia laborantibus, praeter balneum aquae dulcis, aqua destillata ex sanguine suillo, & plantis refrigerantibus & humectantibus mirificè podest· aqua ista sic paratur.

℞. Sang. suilli. lb ij. frica manibus ut omnes fibrae auferantur, adde fol. beton. tussilag. ros. rub. malv. an. Mj. fol. Lactuc. Mss. sem. melon. ℥j. aq. tuss. lag. lb ij. destilla in B. aromatizetur cum tabul. manus ch. perl. ℥iij. ad singulas libras· de hac aqua bibat saepius. Lac. etiam humanum ex uberibus haustum mirificè prodest· iis qui ex sumpto philtro atrophia laborant, lac equarum auxilium est praestantissimum; semper tamen cum pauxillo sacchari exhibendum. Consumptionem corporis desperatam, nihil proficientibus aliis remediis, hoc modo aliquando curavi.

℞. Mellis. Virgin. q.f. inunge ollam non vitreatam recentem intrinsecus, postea olla plantetur in acervum fo [...]micarum, ita ut oreficium ollae tegatur cribro mediocriter laxo, & sic formicae currunt per cribrum, & c [...] dunt in mel, in eodem haesitantes, nec recurrentes, atque sic nihil palearum [Page 91] vel impuritatum aliarum intromittitur. Supra collectas formicas in funde Spirit. vini. q.s. digere vase clauso in B. per unum atque alterum diem, dein destilla primo lentè, donec nimirum Spiritus vini prodeat, quo ablato, reliquum ebulliente B. destilla, & reserva. Hujus aquae cochlear. j. qualibet semptimana ter vel quater jejuno ventriculo, cum pane tosto exhibitum, atrophiam corporis mirabiliter tollit· interim totum corpus, vel tantùm partes distantes (manus brachia & pedes) aliquoties eodem liquore inungendae sunt. Io. Hartmannus, Pract. Chimiatr.

Atrophiam seu extenuationem membrorum, in pluribus hoc modo curabat Nobilissima quaedam matrona.

℞. Sapon. venet. minutim concisi, & Lumbric. terrest. an. pt. aeq. inde in vitrum, deinde adde salis quantiratem alterutri ex praedictis parem, & in sartaigine probè calefactam; obturatumque vitrum in massam farinaceam compinge, & ad instar panis in clibano excoque· exempto postmodum ex pane vitro reperies oleum, seu potius viscum quendam, qui illitus & atrophiam & contracturas sanat. Ieremias Martius. obs. 60.

Vir quidam obesus & pinguis, ex febrili calore, & diuturna hepatis intemperie sicca, conniventibus cutaneis meatibus, non nutritus in atrophiam incidit, cui, non proficientibus aliis remediis, 15. diebus continuis ad normam Galeni picationem applicui; cujus usu ita impinguatum est corpus, ut paucis auxiliis adhibitis ad pristinum statum fuerit redactum. Picatores dicuntur illi, qui ferulis picae illitis partem debilem concutiebant, & sic motu & calore sanguinem & nutrimentum ad partem attrahebant, & hac ratione membrum gracillimum impinguabant. Zacutus Lusitanus. obs. 136. lib. 1. Prax. Admirand.

Cum pueri & adultiores cachectici vocantur, ferè pro conclamatis relinquuntur, & quod ad summum maciei ventum sit, ne medicamentulo quidem, locum relictum putant, sed soli prognostico: at longè secus res habet· nec fraudari laude debita debet Fernelius, qui meo quidem judicio, de atrophia aliquid memorabile confignavit. Bilis flavae & atrae circa jecur profusio atrophiae causa saepius est· vix enim atrophia vera observatur, in qua viscera praeter intemperiem, non multorum biliosorum humorum colluvie scaterent, & earum copia distenderentur· & cum haec causa naturalem spiritum & calorem proterat, vix laudabilis sanguis gigni potest; ac in cachexia quidē medicamento locum relictum putant, quod vitiosa sit nutritio, in atrophia autem ad folam [...] confugiunt: at si circum viscera colluvies est istius bilis, quae fovet intemperiem, frustra alimentis eam tollere nitaris. Guil. Ballonius. Epidem. lib. 1. pag. 12.

Passularum usus in atrophia, ad corporis nutritionem, & ad impinguandum commendatur· in hunc modum praeparentur.

℞. Passul. exacinat. in aq. bugl. borrag. & vino albo infufarum lb j. siccentur, deinde disponantur in vase vitreato, [Page 92] Sinapizando saccharo tenuissimè pulverisato, serventur in loco calido, & utatur iis frequenter. Guil. Rondelet. cap. 27. lib. 2. Practic.

Aqua Cochlearum recte destillata atrophiae medetur; valenter nutrit, illa saepe saepius foelici cum successu semper sumus usi. Proposuimus singulare remedium, & quo aliàs ipse summa cum languentium utilitate, foelicissimoque successu sum usus, sed quoniam non fuere cuncta prae manibus non fuit factum. Remedium hoc singulare ad impinguandum partim est è Cardano desumptum, & partim ex nostro marte inventum, & à nobis aqua mirabilis dicitur, cujus haec est descriptio, quae mihi semper secreta fuit, nunc autem ad Languentium commoditatem & studiosorum curiositatem publicandam esse censui.

℞. Sanguinis porcini juvenis & adulti nuper decollati lb ij. terebinth. venet. lb j. liquirit. ras. lb ss. passul. Mv. ficuum ping. numero 50. rad. Ireos. ℥iij. pinear. mundat. Miij. fol. tabacc. Mij. micae panis. lb ss. destillenter in vase vitreo in duplici vase, & in vase vitreo optimè obturato servetur, in loco frigidissimo. Mirabilis est haec aqua sumpta ad ℥ij. cum modico saccharo, alb. per 15 dies, impinguat valde, & restaurat omnes hecticos, etiam morituros, sed morituri postea redeunt ad consumptionem statim; est gustui grata, maximaeque ac incredibilis efficaciae.

Inter caetera quae maciem arcent, sunt somnus longus, gaudium, laetitia, quies, è contra curae, sollicitudo, anxietas, & nimia venus, Corpora siccant. Cibi saliti & herbacei fugiantur tanquam parum nutrientes, acetum maximè improbatur, nam praeterquam quod vitam breviat, corpora etiam exsiccat· approbamus aquae dulcis Balnea, inunctiones universales ex ol. amygd. d. rec. & pinguedine gallinae cum rosaceo, & juscula restaurantia. Si nactus fueris aegrotum aliquem divitem, & supradicta remedia non juverint, tuto confugere poteris ad balneum lactis, quod tantopere laudat Avic. in macilentis, consumptis, hecticis, arefactis, & marasmo confectis. Epiphanius Ferdinandus. Histor. 20.

Sectio 43. De auditus difficultate.

AUditus difficultas (quam graeci [...] & [...] dicunt) symptoma est quoddam aures infestans, in quo debiles soni neutiquam, magni verò obscurè percipiuntur· qui hoc vitio laborant, surdastri vocantur· easdem sui causas cum surditate sed leviores agnoscit· de quibus, cum ad caput de surditate ventum fuerit, explicatius dicemus. Impraesentiarum dicimus, hujus symtomatis causam esse posse, aeris ingenti crassitiem, & impuritatem quae ortum suum debet, tum aeri externo nebuloso, tum etiam crassae victus rationi. Infarctus etiam nervi auditorii à quolibet humore non minus bilioso, quam pituitoso, accusari hic jure potest.

[Page 93]

Subsectio prima. Pro Auditus difficultate.

OBservata victus ratione, saepe corpus infuso Senae purgetur; cum Sena omnium sensuum organa praecipuè mundet· infusum ita fiat.

℞. Passul. ℥j. galang. incis. ʒj. decoq. in aq. purae q.s. pro duabus dosibus. Infund. fl. borag. viol. an. pj. fol. Senae el. ℥j. stent in infusione per noctem, & manè calefiat, ac pro duabus potionibus exprimatur.

℞. Expressionis ℥iiij. Syr. rosat. solut. ℥j. mannae Calabrinae. ℥vj. Ms. sic pro uno & altero haustu. Caput deinde hoc apophlegmatismo expurgetur.

℞. Rosmar. origan. salv. rutae. an. Mss. ros. rubr. pss. rad. Zinzib. incis. ʒjss. pyrethr. ʒiij. Coq. in lb ij. ad medietatis consumptionem. Colat. adde aceti rosac. acerrimi ℥j. detur pro gargarismate quo matutinè os abluat. Isto modo evacuato capite, decoque in aqua & vino origanum, atque in decocto calido, spongia madefacta & expressa auri affectae adhibeatur. Injiciatur deinceps per calamum una vel altera gutta aq. Cardui hoc modo destillatae.

℞. Fol. Cardui mundator & siccor. Mj. aspergantur spiritu vini, & in vas vitreum quod bocciam appellant, imponantur; atque aq. Cardui q.s. affundantur; suppositoque alembico vitreo destilletur in arena; destillatum in vitro clauso servetur· cum uti voluerit, parum de eo in argenteo cochleari calefiat, injectum auribus, in adversam partem caput declinet exiguo tempore, deinceps rursus elabi sinat· aurem perpetuo lana Xylina quae odorem vel ex moscho vel ambra contraxerit, concerpta muniat· caput non refrigeret, & ne auribus ventus molestus sit caveat· cum auris mundanda est, non confricet auriscalpio, sed linteolum molle intortum instar turundae imponat, atque hoc modo mundet. Io. Crato. Consil. 2. lib. 4.

Commendatur imprimis balsamum purum orientale, si inticta bombyce auribus imponatur· ego aquam cardui rectè destillatam balsamo praefero. Io. Crato. consil. 5. lib. 2.

Pro auditus difficultate jussi eum aquam ex fellibus auribus indere, ea (que) interiora madefacere, nec diutius retinere, sed postquam effluxit aures bombyce moschata obturare. Aqua ex fellibus detersiva ita paratur.

℞. Rad. raphan. porr. Coepar. an. ℥j. Cyclamin. ℥ss. helleb. alb. ʒj. fol. origan. sicc. ʒiij. rutae. majoran. an. ʒij. fl. Lavend. ʒj. sem. saenicul. Cumin. an. ʒj. bacc. Lauri numero xv. contusis adde fellis vaccin. ʒj. (fortè ℥j. vini alb. q.s. ad pultem formand. destill. in B.M. & sevetur aqua. Suffitum etiam excipiat ex decocto bacc. Lauri, sem. Carui, rad. Caryophill. iridis, fol. rutae, Salv. beton. myrrhidis, spondylii. an. cum vino. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 125.

[Page 94]

Subsectio secunda. Pro Auditus difficultate.

PRo digerenda pituitosa materia tenaciter in auditus organo impacta, gravis auditionis proxima causa, nullum praestantius remedium occurrit, quam liquor ex anguilla emanans, dum torretur, cum ol. anisi sensim in aurem affectam hora somni instillatus: ejusdem fere valoris est succus Scyllae cum ol. Lilliorum. Ego autem saepius foelici cum successu in inveterata etiam surditate expertus sum theriacae aquam stillatitiam singulis 8. horis in aures instillatam.

Hoc etiam remedium in hoc casu optimum est.

℞. Aloes ʒj. Colocynthid. interioris. Euphorbii. an. ℈j. mosch. ambr. an. gr. vij. terantur subtiliss. & cum felle vaccino M. & F. trochisci, qui siccentur, atque usus tempore super cote fricentur, & cum succo raphani in aurem instillentur. Io. Zecchius. consult. 43.

Anguillae pinguedo, quae dum assa [...]ur, excidit, infundatur calide in aures· aliud est, allium frictum & tusum per noctem intra aures apponatur, aliud quod & Hippocratis est, Galbanum aceto dissolvatur, & addito melle auribus applicetur, aliud. Incavetur Cepa, & impleatur oleo, ponatur sub cineribus, ut ebulliat: contundatur & exprimatur succus in aures. Per intervalla adhibeantur quae emolliunt, quale est oleum amygd. d. procuret noctu in auribus gossipium tenere cum pulvere moschi odorati, aliquando etiam Zibethi. Rodericus à Fonseca. Tom. 1. Consult. 13.

℞. Card. bened. asperge aquam cardui & fac. ut denuo destillet. hoc liquore linteolum imbutum Crato surdastris immittit in aurem, si doleant, vel non audiant. Nihil ex omnibus medicamentis, quae expertus est, se conducibilius comperisse fatetur. Carolus Oslevius. lib. 3. Epistol. Cr [...]tonis & aliorum medicorum à Scholtzio editorum.

Sectio 44. De Auris dolore.

SOlet auris dolor tantum saepe sacessere negotium, ut mortem nonnunquam solus accersat, vel saltem cerebri affectus magni momenti, veluti delirium, phrenitidem, carum, & apoplexiam. Hic enim dolor, aliter quam qui oculos molestat, quam citissimè cerebrum in concensum trahit. Graecis [...] dicitur. Est quidam naturae tristis perceptio, afflictis partibus sentiendi vi praeditis, à solutione continui ortum ducens. Partes affectae sunt membrana & nervus auditorius. Causae internae sunt, phlegmone, materia putrida & purulenta, ex rupto in aure abscessu, humores calidi sed saepius frigidi, vermes & flatus· externae sunt, aer ambiens, percussio, animalcula, pulveres, Lapilli, & grana quae intumescunt.

[Page 95]

Subsectio prima. Pro Auris dolore intensissimo in Muliere.

CUm pilulis Cochiis & aureis illam purgassem, & cucurbitulas scapulis cum scarificatione, & ventosam in nucha apposuissem; hoc Cataplasmate imposito, miraculi instar ab omni dolore liberata est.

℞. Caepe numero j. sub cineribus ferventibus decoctum, ol. chamaem. ℥jss. butyr. rec. ol. aneth. an. ℥ss. croci, ℈j. Contusa emplastri modo, auri dolenti apposita sunt. Petrus Forrestus. obs. 1. lib. 12. De Aurium morbis.

Auris dolorem ex inflammatione sic curavi.

Praemisso clystere emolliente & refrigerante sanguinem detraxi ex vena cephalica ejusdem lateris: Postea, cum fervens esset inflammatio, ovi candidum tenue cum lacte muliebri tepidum infudi. Aliquando etiam usus sum ol. viol. in quo aselli infusi sunt & expressi. modò etiam rosaceo solo, modò lacte admisto, aut albo ovi.

Similiter extrinsecus lanam jam dictis imbutam imposui, cavendo tamen ne calefierent.

Pars quoque dolens hoc fotu fovebatur.

℞. Malv. bismalv. viol. lactuc. salic. an. Mj. sem. Cydon. malv. an. ʒj.ss. flo. Chamaem. melilot. an. pj. fl. ros. rubr. pss.F. decoctio, qua pars leviter & tepidè cum spongia madefacta & expressa foveatur: Talis fotus optimè conveniebat, ut materia digeratur, & sic paulatim materia fuit resoluta sine abscessu. Petrus Forrestus. obs. 5. lib. 12.

Quidam aurem dolentem ex percushone ita curavit; medullam panis albam calidè tritam cum melle apponebat, quae frequenter superposita dolorem sedabat: Particula etiam thuris infundatur in lacte donec dissolvatur, & guttatim in aurem mittatur: Hoc enim ilico dolorem tollit ut expertum est. Petrus Forrestus. Observ. 7. in Schol. lib. 12.

Subsectio secunda. Pro Auris dolore atroci ab humore bilioso.

PRaemissis purgatione & venae sectione, ad topica remedia confugiendum est: quorum omnium mox praescribenda efficacissima tutisfimaque sunt ad mitigandum dolorem, cui quam maximè studendum est.

℞. Ol. rosac. omphac. nymphaeae, amygd. d. an. ℥ss. succ. solatri depurati ℥j.M. omnia exactè, & in aurem sensim instillentur actu tepida, vel adeps anseris butyro recenti liquatus cum oleo rosac. in aurem pariter instilletur· vel (quod omnium optimum est) ovi nuper nati album, cum lacte muliebri, & ol. rosac. subactum cum opii gr. iij. & croci tantundem, si tepidum in aurem instilletur, mirificè dolorem omnem mitigabit.

Ubi verò doloris causa frigido morbo [Page 96] accepta fertur, vel inflammatio ad suppurationem tendit, Benedicti Victorii Faventini emplastrum ex caepa, foelicissimo cum successu administratur, quod hujusmodi est.

℞. Caepae sub ignitis cineribus excoctae numero j. butyri rec. ℥ij. ol. chamaem. & rosac. an. ℥j. croci ℈j. omnia simul confusa & probè subacta ad emplastri formam redigantur, quod temperatè calidum dolenti parti applicetur. Io. Zecchius. Consult. 62.

Subsectio tertia. Pro Auris Dolore, Apostemate & Vlcere.

HUic in consilium post multa frustra tentata Medicamenta, adhibitus, jussi, ut manè ac vesperì in aurem laesam 3, vel 4, guttas olei sulphuris tepidi, priore rejecto, injiceret; & postea in sano latere horas aliquot decumberet, quod cum fecisset indies, omnis dolor mitigatus, ulcus abstersum curatumque fuit paucis diebus cum omnium admiratione. Cum eodem sulphuris Balsamo ad eundem modum administrato, sanavi auris dolorem intensissimum in alio. Martinus Rulandus. curat. 85. cent. 1.

Subsectio quarta. Pro auris dolore.

DIvinus Senex, lib. 2. epid. sect. 6. sic profatur; gravissimos aurium dolores affixa cucurbitula tollit. Haec memoranda sententia summam at tulit opem, misero cuidam, qui ex dolore auris atroci malè habens; omnibus praesidiis destitutus, vigil, debilis, & amens factus, continuò febriens, in horas moriturus sperabatur. Hic cum ex venae sectione, cucurbitulis, costis, humeris, collo affixis, revellentibus clysteriis, expurgantibus, caeterisque revulsoriis auxiliis, sicut & anodynis intra aurem inditis, nullam sentiret utilitatem, cucurbitulâ scarificatâ juxta aurium glandulas applicatâ, levatus est: extracto enim copioso sanguine, inflammationeque resoluta, hujus auxilii beneficio omnino, sanus permansit. Zacutus Lusitanus. Observ. 69. lib. 1. prax. admirand.

In doloribus aurium, folia Nicotianae viridia, vel etiam exsiccata, sed iterum humectata, mirificè prosunt. Io. Hartmannus. pract. Chimiatr.

Tonsori cuidam aurem vehementer dolenti, Pyroticum in saevitia doloris radici auris adhibitum est; multò alacrius dolorem tulit. Guil. Ballonius. lib. 2. epid. pag. 260.

Oleum è ligno coryli acerbissimos aurium dolores subito sanat.

Si alia non prosint, necessarium est, ut aegro hora somni exhibeantur Laudani opiati gr. iij. Daniel Sennertus. lib. 1. pract. part. 3. sect. 2. cap. 8.

[Page 97]

Sectio 45. De Auris Sibilo, Sonitu & Tinnitu.

HAec tria [...], aurium sonitus [...], sibilus, & [...], tinnitus, unum eundemque affectum designant; qui nihil aliud est, quam depravata auditio, ob internum sonum in ipsis auribus praeternaturaliter excitatum & perceptum, etiam cum foris omnia silent. Pars affecta est meatus auditorius, ea maximè sui portione, qua nervum quinti paris expansum excipit, prope cavitates labyrinthum & cochleam dictas: quae nervi expansi portio, vel finis potius pori [...], ubi dilatato nervo conjungitur, auris praecipua pars est. Hujus symptomatis causa (quam aliqui in facultatis audiendi debilitatem malè referunt, quidam etiam in ejusdem sensum nimium exquisitum, qui Galeno [...] dicitur, levissimam impulsionem internam percipiente) alia non est quam vapor aut flatus, quivel ab aliis partibus transmissus, vel in ipsis auribus genitus, congenitum aurium aerem agitat & impellit, unde sonitus excitatur: prout verò flatus multus est, vel paucus, crassus, vel tenuis, celeriter aut tardè movetur, varios sensorio sonos representat, variasque appellationes sortitur.

Subsectio prima. Pro Aurium Sibilo.

AD Aures ut calefierent, & tollerentur vapores ad eas descendentes, non dimitterem remedium tantopere celebratum in hoc casu à Scribonio Largo, in quo accipitur una pars olei de Pice, & duae partes olei amygd. d. vel olei communis; quod expertus sum tollere etiam surditatem factam à vaporibus ex cerebro ad aures missis. Io. Baptista Montanus. Appendice ad Consil. x.

Subsectio secunda. Pro Aurium sonitu a causa frigida.

℞. OL. nardin. ℥iij. ol. de origano, ℥v. Pulp. colocynthid. subtiliter pulver. ʒx. fol. origan. & lign. aloes an. ℥ss. omnia in vase vitreato diligenter commixta bulliant lento igne ad tertiae partis consumptionem, dein cum expressione decenti colentur bis per pannum spissum, & reponantur in vase vitreo radiis solis exposito. Infundatur una vel duae guttae hujus olei auribus affectis bis in die ante prandium, & ante coenam. Hoc medicamen est sublime valde: In ejus enim laudibus convenerunt omnes illustres viri, quod ipsum est de melioribus medecinis ad omnes aegritudines frigidas materiales, vel immateriales organorum auditus. Bartholomeus Montagnana. consil. 8.

[Page 98]℞. Mass. pil. coch. sine quibus an. ℈j. ol. macis gt. iij. diagridii praep. gr. ij. cum aq. origani F. Pilulae. numero. ix. Sumantur ad tempus singulis septimanis, postmodum bis in mense. Ad confortationem cerebri, capitisque usumineat istius cucuphae.

℞. Rad. Ireos, cyper. an. ℥ss. angelic. ʒijss. fl. ros. rubr. fol. majoran. lavend. staechad. arab. gran. tinct. an. ℈ij. sem. nigellae, coriandr. praep. an. ʒjss. caryoph. nuc. mosch. an. ʒj. mastich. thuris alb. an. ʒj. styrac. calam. benjoin. an. ʒiij.M.F. Pulvis crassiusculus pro cucupha. Externè de liquore sequenti guttae aliquot auri utrique tepidè instillentur, vel cum bombace indantur.

℞. Ol. amygd. amar. aneth. rutac. chamaemill. an. ʒss. hellebor. alb. castor. el. an. gr. iij. sem. cumini infusi & expressi. ʒss.M. diligenter pro liquore. Hujus liquoris usum praecedat hic fotus.

℞. Fol. Majoran. rutae, absynth. hyssop. an. Mss. fl. malv. melilot. chamaem. an. mj. sem. cumini, rutae, anisi, an. ʒijss. coq. in. q.s. aquae pro fotu, cujus vaporem per infundibulum manè auribus excipiat. Io. Petrus Lotichius. obs. 1. cap. 3. lib. 2.

Subsectio tertia. Pro Aurium tinnitu ex spiritu flatulento & crasso humore.

HOc Oleum praestantissimum est. ℞. Colocinth. ʒss. succ. rutae, & amarac. an. ℥j. cumini, carui, an. ʒij.F. decoctio in vino & oleo amygd. amar. ad vini consumptionem: Exprimantur omnia & colentur: Utatur hoc oleo frequenter in aurem injiciendo, & semper habeat aures obturatas bombace moschatelino.

Aliud Rondeletii praestantissimum, maximè si cum surditate sit aurium tinnitus.

℞. Rad. hellebor. alb. ʒiij. fol. Lauri & Rutae, an. Mss. fol. fraxini, Mj.F. decoctio in ol. amygd. amar. vel nucum (quod efficacius erit) & vino albo vel malvatico: decoque ad vini consumptionem: Exprimantur fortiter & colentur, injiciatur colatura in aurem. Petrus Forrestus. Schol. obs. 10. lib. 12. De Aurium Morbis.

℞. Millepedum numero xxx. laventur & bulliant in ℥ij. olei amygd. amar. & ℥iiij. aceti optimi usque ad aceti consumptionem; facta diligenti expressione, colatura servetur ad usum; vesperi guttam unam tepidè auri instillet, deinde bombacem moschum redolentem auri imponat. Io. Baptista Montanus. Appendice ad cons. xj.

Suffumigia hic probantur, quae quamvis plura esse possunt, ego seligo illud quod fit ex absynthio, in aceto & aqua salita decocto, ea tamen ratione, ut fumus per cannulam in aures excipiatur. Aqua theriacalis instillata in usu esse solet, ut & medicamentum quod paratur ex ovis formicarum c [...]m succo cepae contritis, cum sit unà auditus diminutus. Iul. Caesar Claudinus. consult. 138.

Hoc medicamentum est praestantissimum.

[Page 99]℞. Hellebor. alb. castor. an. ʒij. costi, ʒjss. rutae, ℈ij. amygd. amar. ℥j. euphorb. ʒss. coq. omnia lento igne in duplici vase: colentur, & tepidè auri instillentur. Helideus de Paduanis. consil. 63. lib. 6. consil. Cratonis, & aliorum Medicorum, à Laurentio Scholtzio editorum.

In tinnitu, sonitu & sibilo, multum praestat panis recens coctus, statim ex clibano sumptus, & inferiore crusta ablata, immissoque spiritu vini bono, si ad aurem applicetur, ut vapor ille intrò recipi possit. Io. Hartmannus. Prax. Chimiatr.

Sectio 46. Pro Aurium fluxu.

IN fluxu aurium perpetuo, inque colluvie, laudatur urina puerorum destillata, immissaque in aurem ad guttas aliquot usque ad x: Relinquitur immissa urina aliquandiu (manè quotidie jejuno ventriculo) postea inclinato capite denuo emittitur. In hoc casu necessariò sunt purgationes capitis. Detur praeterea decoctum Guaiaci pro potu. In Pueris, qui propter humiditatem potissimum huic morbo obnoxii sunt, non deproperandum ad curam, sed malum aetati crescenti relinquendum. Io. Hartmannus. Prax. Chimiatr.

Finis Libri Primi.

[Page 100]

MEDICINAE PRACTICAE. Liber Secundus.
De Affectibus a Litera B. incipientibus.

Sectio prima. De Bubone.

BUbo in genere est inflammatio glandularum sub axillis, & in inguinibus cum dolore, tumore subduro, calore, rubore & febre. Ortum habet à sanguine in glandulis supradictis effuso, qui tamen semper humorem aliquem vitiosum, naturam ad excretionem stimulantem, conjunctum habet. Ejus variae sunt differentiae, alius est benignus, cujus causam hactenus recensuimus, alius malignus, qui rursus pro materiae malignae varietate, pestilens est vel venereus. De quibus infra.

Subsectio prima. Pro Bubone pestifero.

IN Bubonibus pestiferis evapora madente stupa ex decocto fl. Chamaemill. melilot. fol. malv. scabios. morsus diaboli. Tandem opoponax ex aceto coquatur, ut solvatur, ac setaceo transmittatur, & cum oleo laterino itreum coque ad melliginem, inde fit Emplastrum; vel.

℞. Consolidam maj. & scabiosam, adde ficus detractis pelliculis externis, cum rad. Liliorum bis ex aqua coctis ac croco adjecto. F. Emplastrum. Apertum Ulcus purgetur succo necotianae & senecionis, card. ben. & pimpinellae. Io. Heurnius. ad Aph. Hippocrat. 55. sect. 4.

Pro Bubone pestilentiali juvat hoc Emplastrum.

℞. Gum. Galban. aceto dissoluti, empl. diachil. cum gummi & oxycroc. an. ʒij.M. saepe ab ipso principio usque ad perfectam suppurationem hoc [Page 101] solum Empl. imposuimus: quod omnibus intentionibus satisfaciebat, eoque solo tumores non rarò ad integram sanationem perveniebant. Isbrandus Diembrock. lib. 3. De peste. cap. 12.

Subsectio secunda. De Bubone exitiali.

IN quodum Peste infecto habebat Bubo in circuitu circulum quendam diversi coloris, ut Iris in coelo spectatur, quod signum evidens erat mortis. Id enim in hac Peste Delphensi quotidiana experientia constabat, quibuscunque Bubo vel Anthrax cum tali circulo appareret, tales fere omnes moriebantur. Petrus Forrestus. Obs. 20. lib. 6. De Febribus Epidemicis.

Subsectio tertia. Pro Bubone.

JUveni cuidam 15. annorum Bubo & Apostema enatum erat sub alis sine febre. Perunxi manè & vesp [...]ri oleo nostro Sulphuris; ac desuper applicavi Emplast. Diasulphuris: quibus statim emollitum, maturatum, ruptum, mundificatum, & consolidatum fuit intra decem dies. Martinus Rulandus. curat. 3. cent. 4.

Quidam natus annos 9. supra 10. habebat inguinum permagnam inflammationem, cum dolore, propter quam aegrè movit pedes, non potuit stare, hunc ita curavi.

℞. Pingued. porci lb j. absinth. contus. q.s.m. ac F. pulticula; quam applicabam manè ac vesperi per tres dies, unde tumor emollitus, ac cum dolore diminutus fuit. Post tres dies Bubonem perrupi oleo sulph. & desuper imposui empl. diasulphur. ex quorum usu intra quatuor dies rectissimè convaluit. Interea dum ambulare coepit, accepit talem Potionem.

℞. Decoct. Senae ℥iij. Syr. è Rh [...] barb. ℥j.M. pro haustu qui magnoperè prosuit. Martinus Rulandus. curat. 23. cent. 8.

De Sambuco venit in mentem quoddam remedium, quod tibi reticere non debeo, praesertim cum singulari modo aliud agens, in scripto libro meo repererim, & certo experimento comprobatum legerim; accipiendi sunt fl. Sambuci, & cum his contundenda eruca, atque fimus columbinus, vel piper. Si Sambucus non sit recens, aliquid aq. Sambuci admiscendum ac fingendum Cataplasma, idque Buboni applicandum; abjiciendum, posteaquam tribus horis jacuerit, in ignem, atque ter repetendum. non ratione carere videtur remedium & autor sanctè affirmat, magno & manifesto successu se eo usum. Io. Crato. Epistol. ad Camerar. lib. 5. consil. & Epist, &c.

Subsectio quarta. Pro Bubone Pestilenti.

SAphyrus saturato colore caeruleus, & Hyacinthus fulvo colore praegnans, si circum Bubonem pestilentemque escharam in gyrum volvatur per [Page 102] moram, è regione solis vel luminis tractim circumducendo, facit, ut idem circulus dein ater fiat, & isthac reliquum virus tanquam per caminum foras exhalet. Ego Saphyrum praefero hyacintho· bufones saepe applicui bubonibus, & escharis tam in pectore, capite, mammillis, quam alibi, tam in viris quam mulieribus: & ubique non sine prompto juvamine, & doloris mitigatione, sed nunquam vidi applicatum bufonem tantillum intumuisse. Io. Helmontius. Tract. cui titulus, tumulus pestis.

Sectio secunda. Pro Bufonibus in ventre genitis.

FIlius cujusdam agriculae ad me consilii causa venit, conquerens de maximis rosionibus & doloribus inferioris ventris, ab aliquo tempore miserè afflictus. Conjeci causam in lumbricos, eaque intentione dedi Spec. diaturb. cum rheo. ℈iiij. & ecce à prandio ad me rediens, ranam seu potius bufonem colore subnigro & parvis pustulis refertam ad me tulit: & cum terna sede, hoc animal simul rejectum & evacuatum esse dixit· verum levamen nullum sentiens, ulteriorem opem imploravit; quare manè rursus sequenti spec. diaturb. cum rheo. ℈iiij. additis troch. alhand. gr. iiij. dedi: & adhuc tria non absimilia priori animalia cum materia foetidissima ejecta fuerunt, patiens (que) sanitatem recepit pristinam, verisimile videtur rusticum istum vel niscium seminarium aliquod bufonum aquaticorum hausisse, cujus ratione pedetentim postea principio isto vi caloris actuato, tales species progenitae fuerunt. Gregor. Horstius. observ. 29. lib. 9.

Finis Libri Secundi.

[Page 103]

MEDICINAE PRACTICAE. Liber Tertius.
De Affectibus à Litera, C. incipientibus.

Sectio prima. De Cachexia.

CAchexia, quae malus est atque vitiosus corporis habitus, & via quasi ad hydropem, est partium carnosarum, subcutanearumque universi corporis mollior laxiorque constitutio, & quasi inflatio· cum foedo totius cutis colore, vel pallido, vel livido, vel plumbeo. Contrahi solet hoc malum ex alimentis impuris, pravis, & corruptis. Si autem haec vitio non sunt, ventriculi aut viscerum, vel imbecillitas vel impuritas accusanda. Imbecillitas diminutam concoctionem cruditatem (que) parit, quae in habitum corporis utilioris vice alimenti delata, quanquam apponi & quadantenus partibus agglutinari potest, tamen iis perfectè non assimilatur· hinc vitiosa, non autem vera & legittima fit nutritio. Impuritas viscerum, vitiosum▪ corruptumque sanguinem profert, qui demum in singulas partes evectus, pro dissipata corporis substantia inutiliter reponitur, indebitam sic efficiens nutritionem. Causae externae sunt cibi mali succi, crebra helluatio, lucubrationes nimiae, nocturnae vigiliae, suppressae evacuationes mensium & haemorrhoidum, nimia sanguinis, per vulnera, menses, hemorrhoides, nares, vel alterius materiae, ut in diarroeha, & dysenteria longa, evacuatio. Carceres & loca subterranea, si quis diu in iis vivere cogatur· veneni haustus & venenati animantis morsus. Ad hunc morbum inducendum faciunt etiam febres diuturnae, hepatis & Lienis obstructiones pertinaces, tumores duri & scirrhosi. Corripiuntur maximè hoc malo senes, ob imbecillitatem caloris nativi· & mulieres ob retentionem mensium; sicut & pueri ob ingluviem, ac voracitatem. Cachexia etiam aliquando originem habet ex renum ulcere in calculosis, quando purulenta materia propter ureterum obstructionem, in renes regurgitans, & sanguinem inficiens, totum corporis habitum inquinat.

[Page 104]

Subsectio prima. Pro Cachexia.

COlore ex luteo fusco deformata erat mulier quaedam, cum compressionis circa praecordia (ut cachectici solent) dolore. Imprimis verò de summa imbecillitat [...] membrorum conquerebatur· urinae crudae· & albae erant cum me consul [...]ret, obstructiones in venis meseraicis adesse judicavi· vinum hoc illi 9. Maii. praescripsi.

℞. Rad. aperit. an. ʒiij. rad. rhaphont. ℥ss. cort. rad. Sambuc. ℥j. absinth. ℥ss. Chamaep. ʒij. summit. Cent. min. sem. foenicul. an. ʒj. sem. petrosel. ʒij. fol. Sen. ℥jss. agar. ℥ss. Zinzib. ʒj. limatur. Chalib. praep. instar castaneae. Infunde in vini alb. Mens. jss. bibat aliquot matutinis· cum ter bibisset, & nullam operationem sentiret, jussi in postremo haustu dissolvere El. de succo ros. ʒij. diaphoen. ʒj. syr. ros. solut. ℥j. bibit bonum haustum & admodum purgata fuit.

Reversa 18. Maij. ordinavi sequens.

℞. Conserv. flo. Cichor. fl. bugl. capil. ven. & rad. apii. an. ℥j. pulv. pellic. stomac. & intestin. gallinae. ʒj. limatur. Chalib. praep. ʒij. cum Syr. de 5. rad. F. Electuarium, sumat instar castaneae manè alternis diebus superbibendo ad ℥jss. aq. sequentis.

℞. Aq. cent. min. ℥iiij. aq. Endiv. ℥ij. misce.

Hisce continuatis 2. Iunii ad me veniens, urinamque salubri similem ostendens, successum medicamentorum laudabat, utpotè quae nullam amplius in membris sentiret debilitatem, cibumque bene appeteret & concoqueret; faciesque melius colorata, genaeque parum rubescentes, etsi fusco colore à natura praedita esset. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 603.

Praeterire non possum pulverem meum cachecticum, qui ob foelices successus imprimis in infantium cachexia febre lenta comitata, usualis in nostris officinis factus est.

℞. Rad. & sem poeon. excortic. an. ʒj. fl. ros. rubr. ʒss. nuc. mosch. parum tost. ℈ij. baccarum lauri parum tostarum. ʒss. Spic. Schaenanth. Croci. an. ℈j. pellicul. ventriculi & intestin. gallin. praepar. ʒj. Croci martis aperitiv. ʒjss. Cinamom. ℈j.f. omnium pul. tenuissimus. Felix Platerus. Pract. Tom. 3. lib. 1. cap. 2. pag. 119.

Subsectio secunda. Pro Cachexia.

℞. SEri caprin. ℥v. succ. Ir [...]os depurat. ℥ss. mellis rosat. ʒvj. Zinzib. gr. v. coq. simul & colatura jejuno ventriculo bibatur. Est hoc medicamentum pro purgandis redundantibus succis in cachexia accomodatum, mihique valde familiare. Cassia etiam interdum cum hierae simpl. speciebus utiliter datur· licebit quoque frequenter clysteres iterare, ad cruda [Page 105] excrementa congesta evocanda. Io. Z [...]hius. consult. 21.

℞. Rad. Cichor. petrosel. foenicul. & capparum. polipod. q. sem. Cartham. an. ℥ss. hyssop. prass [...]i alb. origan. agrimon. Ceterach. cuscut. adiant. an. Mj. sem. anis. soenicul. endiv. melonum. an. ʒj.f. decoctio ad. ℥xv. in colatura infunde per noctem fol. Sen. mundat. ℥iiij. agarici alb. ℥ij. epithym. ℥ss. gingib. ʒij. bulliant parum manè & fiat expressio. in qua dissolve sacchar. alb. lb j. paretur Syrupus mediocriter coctus, non clarificatus, capiat quinto aut sexto quoque die ℥ij. pro dosi cum pari portione aq. hordei, aut vini albi; huic dosi quandoque utiliter addetur rhei el. ʒj. Si diebus interjectis alvus non facilè descendat, moveatur his pilulis.

℞. Aloes opt. pul. hierae simpl. rhei el. agar. trochisc. an. ʒj. cum Syr. absinth. malaxentur simul, & f. massa, capiat pilulas duas aut tres pro dosi hora una antè cibum. quum nec Syrupo nec pilulis utitur conferet vinum absin [...]hii pontici, quod etiam dilutum sit decocto cichorii· aut si id fortè fastidiet, hoc utetur Electuario, quod & roborandi & praeparandi vim obtinet.

℞. Pulv. Elect. aromat. rosat. maj. & diamargar. frigid. an ʒij. ras. ebor. & C. Cerv. an. ʒiij.f. Electuarium per tabellas ponderis ʒiij. capiat unam manè & per horam ante coenam. Ventriculus & praecordia hoc foveantur unguento.

℞. Ol. nuc. mosch. ol. menthae. ol. absinth. & amygd. amar. an. ℥ss. cerae parum· fi [...]t linimentum, ungatur manè & ante coenam; & superponatur scutum ex bombace· victus imperetur euchymus, attenuans, & moderatè calefaciens: isque non admodum plenus; ne vires imbecillae copia obruantur: quocirca abstinendum à multis sorbitionibus, & ab humidis, ut quae nimium implent, cruditatas geminant, obsistuntque curationi. maximè vero ab immoderato potu abstinendum: atque si sitis premat, arte fallenda est. Ioannes Fernelius. consil. 33.

Omnis Cachexiae foelicissimum auxilium est pulvis cachecticus, qui sic fit.

℞. Chalib. praep. partem unam. Cassiae lign. part. 3. Sacchar. albiss. part. 4. M.F. pulvis. Ejus tantum, quantum mucrone cultri arripi potest, (seu ℈j.) detur ter quotidie, manè jejuno ventriculo, hora tertia vespertina; & ituro cubitum· is enim pulvis solus praemissis saltem vel vomitoriis, vel purgantibus, aliquando sufficit. Io. Hartmannus. Prax. Chim.

Sectio secunda. Pro Cacochymia a morbo relicta.

IN omni cacochymia à morbo relicta hoc pharmaco ferè utor, nam variè flecti potest ad naturam aegrorum, & ad variam materiam morbificam.

℞. Rhab. opt. ʒj. vel ʒij. vel ʒjss. agar. rec. troch. ʒss. vel ʒj. aut ejus loco [Page 106] fol. Sen. ʒij. vel ʒiij. Cinamom. ℈j. Zinzib. ℈ss. vel anisi ʒss. macera haec tota nocte in vini albi, & aq. Endiv. an. ℥jss. Colat. adde mannae ʒvj. vel ℥j. Syr. ros. laxat. ℥j.f. potio. Io. Heurnius. ad Aphor. 9. Sect. 2.

Sectio tertia. De Calculo.

EXistunt in corporibus nostris fodinae, non illae quidam ad aedificandum instructae, sed potius ad diruendam totius corporis fabricam. Nulla est corporis nostri pars, in qua lapides generari nequeant; generantur in capite, in lingua in pulmone, in corde, ventriculo, jecore, vesica bilaria, liene, intestinis, mesentereo, & utero: at per antonomasiam & catexochen calculi cum dicuntur, in renibus aut vesica generati intelliguntur, quia in his partibus frequentius generantur. Si vesicam calculus obsideat, dicitur affectus [...] & [...], si verò renes calculo laborent, [...] appellatur. Calculum definimus, quod sit corpus solidum & durum ex humore terrestri & salso, in renibus potissimum & vesica stupore affectis, in lapidis formam concretum, obstructiones & distentiones inferens. Causam materialem (rejecta veterum opinione de calore materiam crassam & viscidam exsiccante, indurante & in lapidem convertente) statuo succum lapidescentem. i. e. terrestrem materiam justa proportione sali mixtam, efficientem verò spiritum lapidificum succo illi insitum. Succum hunc lapidescentem, qui in omni passim terra invenitur, cum alimento attrahimus; s [...] itaque vel ob coctricis, vel excretricis facultatis debilitatem, vel ob ejus succi in alimento copiam, omnis in ventriculo secerni & indè expelli non possit, per ductum thoracicum unà cum chylo transit in cor, indè cum sanguine in aortam delatus, per arteriam tandem emulgentem pellitur in renes; ubi in minutissimis arteriae ramulis extremis, aut carne iis proxima haeret, ibidemque continuo sanguinis appulsu rotatus, arenularum formam paulatim induit· quod si renum sensus scabritie earum irritatus, stimulum sentiat, expellit ocius cum seroso humore arenulas· at quibus flaccidi renes, sensusque obtusi, in iis & generantur arenulae, & retinentur, donec unitae demum in calculos concrescant; qui denique naturam magis stimulando, etiam sui excretionem promovent· eodem modo se habet generatio calculi in vesica. Si enim temperies vesicae non rectè sese habeat, urina, quae clara fieri debebat, partibus ejus omnibus exactè mixtis, turbida evadit, & partes terreae & tartariae a quosis non exactè permistae ad fundum vesicae subsident, atque ibi vi insita ad coagulationem tendentes, in lapidem c [...]e [...]nt. Calculi causae antecedentes sunt praeter partium affectorum stuporem sive obtusum sensum, crapula & cruditates, intempestivus mox à sumpto cibo corporis motus, cibi omnes qui crassum, ac lentum succum praebent, vina immatura, austera, nigra, crassa, & dulcia, imprimis mustum, cerevisia recens foeculenta [Page 107] & crassa. Diuturna etiam equitatio, saltus & motus omnis qui fit inclinato dorso, veneris item immoderatus usus. Huc etiam pertinet hereditaria ad calculum generandum dispositio. Quod autem lapidosa coagmentatio aliis potius fiat in renibus, aliis in vesica, causa est, robur vel debilitas harum partium· quibus renes debiliores facilius in nephritidem incidunt, quibus hi validiores, potius vesicae calculo corripiuntur· pueri frequentius vesicae, seniores renum calculo laborant.

Calculi renalis signa sunt 1. dolor circa lumbos fixus 2. urina plerumque cruda tenuis & aquea ob obstructionē, aliquando cruenta ubi se movere incipit calculus, & angustiam papillarium processuum perrumpens carnem dilarat. 3. torpor cruris è directo 4. dolor testis ejus lateris in quo nephritis, ejusque sursum retractio. 5. nausea & tanta ventriculi subversio, ut omnem fastidiant cibum, & injectum statim eructent.

Lapidis vesicae signa propria sunt. 1. Mistio crebra adeo ut tandem assiduò meiendum sit, vixque possit urina cohiberi. 2. Urinae suppressio obviam quidam impulso calculo. 3. tenesmus, quod vesicae cervici consentiat anus. 4. Dolor alias universum pudendi ductum alias glandem solam affligens, isque acerrimus sub emictionis finem, cum calculus urinae cursu incitatus, quasi proditurus Sphincterem violentius comprimit. 5. Pudendi pruritus & erectio. 6. Sabulosa in urinis subsidentia· per vocem Sabulosa seu [...] intellige Sabulum crassum, cui veluti terra pinguis sit admixta, hoc est lutosum sive argillosum quid, veluti narium mucus matulae fundo tenaciter inhaerescens, signum sanè lapidis majoris in vesica concreti pathognomonicum.

Subsectio prima. Pro Praeservatione a calculo & Podagra.

TOto anno rhabarbari usum familiarem sibi proponat, ita ut saltem ter in mense assumat ex eo ad ℈ij. vel ʒj. sive mandendo & deglutiendo absque alterius rei commistione, sive permiscendo vel cum saccharo rosato vel cum passulis. Asfiduus usus sacchari rosati in praeservandi ratione prae caeteris omnibus mihi summoperè probatur, vix enim quicquam magis salutare à nobis excogitari potest, & quod sine ullo nocumento, aut perturbatione, omnes corporis partes juvet, praecipuè autem renes. Hoc salutare auxilium ita est temperatum, ut si latiores facti sint renes, ad convenientem naturae suae statum illos deducat: quod si obstructi sint & pleni, abstergat; si incaluerint, refrigeret· ventriculum autem ab omnibus excrementis prae caeteris mundum reddit ac roborat; ipsam quoque abigit destillationem· maximè igitur mihi probaretur, si quotidie manè per horam unam ante prandium mediam ejus uneiam sumeret. Consultum etiam mihi videretur, si aliquando ut bis aut ter in mense ℈j. aut ʒss. opt. rhei illi adjungeretur. Io. Baptista Montanus. Cons. 267. & 268.

[Page 108]

Subsectio secunda. Pro Calculo Renum.

SI pertinax adsit dolor, manè & vesperi tribus horis ante cibum, hoc decoctum sumet.

℞. Juris pulli lb ij. rad. alth. ℥j. fol. malv. Mj. gran. alkikengi. numero x. cicer. rubr. gr. xx. cinam. crasse contusi. ʒss.M. bulliant ad dimidium & colentur. in colatura dissolve▪ ol. amygd. d. rec. & sacchar. opt. an. ℥j. totum bibat calidè. Io. Baptista Montanus. Consil. 272.

Viro quodam sexagenario calculo renum laboranti persuasi, ut clysterem sumeret, quod, nisi doloris vehementia illum ursisset, nunquam fecisset.

℞. Rad. alth. ℥ij. rad. petrosel. foenicul. an. ℥j. fol. malv. viol. parietar. an. Mj. flo. Chamaem. melilot. Sambuci. an. pj. sem. Lini, foenugraec. an. ℥j. Sem. carui. ℥ss.f. decoctio. in colat. lb j. dissolve bened. Laxat. ʒij. cass. cum Sena ʒiij. ol. Chamaem. ℥jss. ol. scorp. ℥ss. mell. viol. ℥j. f. Clyster.

Hoc injecto melius habuit, eo verò reddito, dolor circa inguina urgebat, è quo calculum descendisse judicavi. Jussi regionem inguinum ol. Chamaem. inungere. insessionem postea ordinavi ex decocto malv. viol. & Chamaem. ex quo levamen sensit, versus noctem dedi narcoticum· benè dormivit. manè rediit dolor; jussi repetere balneum, post cujus usum calculum ejecit, liberatusque est.

Recidivam passus sequens ordinavi.

℞. Rad. liquirit. ℥j. rad. ononid. foenic. an. ℥ss. polipod. ʒvj. sem. anisi. ʒij. alkikeng. ʒj. passul. numero x. prunorum vulgar. numero v. Sen. ℥ss. f. decoctio in Colat. ℥iiij. dissolv. cass. rec. extract. Syr. rosat. solut. cum rheo. an. ℥ss.M. bibat. dejecit. non remittente dolore, Clyster denuo bis est injectus. incessione quoque iterum usus est· julepum postea hunc praescripsi.

℞. Aq. parietar. ℥j. aq. foenic. fl. fabarum, julepi rosac. an. ℥ss. capiat una vice, inde convaluit· imperavi postea ut deinceps decoctum cicer. rad. petrosel. cortic. fabarum, & rad ononid. in jusculo manè frequenter, praeservationis gratia biberet. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 465.

Quidam sequentium usu saepius calculum mictione ejecit, eoque ad praecautionem, ne subsisteret, doloremque nephriticum induceret, utebatur· pulverem sequentem bis in septimana cochlearis unius quantitate sumebat.

℞. Rad. liquirit. ℥ss. nucleorum persic. sicc. ℥j. sem. anis. foenic. an. ℥ij. sem. alkikengi. ʒj. sem. milii solis. ʒss. lapill. Cancr. ʒij. sacchar. cand. ℥ss.M.F. pulvis tenuissimus.

Superbibat interdum decoctum cicer. rubr. petrosel. cortic. fabarum addito butyro rec. & pauco sale. Pilulas sequentes deglutivit interdum.

℞. Resin. laric. vel abietin. limpidae q. voles. fubigatur pulvere liquirit. & sacch. candi. F. pasta. ex qua parvae formentur pilulae, capiat ad ʒj. vel plus. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 467.

[Page 109]Syrupus ad Renum calculum frangendum, si tamen non fuerit confirmatus, sed sriabilis extiterit, ad arenulas etiam expurgandas, detergendos renes & vesicam, & ad suppress [...]m urinam, sic fiat.

℞. Rad. Saxifrag. rusci, levistici, eryngii, ononid. alth. foenic. petroselin. graminis. an. ℥ss. raphan. sylvestris. ℥ij. fol. beton. pimpinell. cymarum absinth. urtic. puleg. nasturt. calamenth. polygoni minor. helxines. an. Mj. halicacabi. numero xx. sebesten. numero xv. cort. rad. Lauri. ʒiij. sem. ocymi, bardanae, petrosel. seseleos, dauci, milii solis. an. ʒij. uvarum pass. liquirit. an. ʒvj. capill. ven. polytrichi. an. Mj. coq. in aq. capill. ven lb x. in duplici vasce donec vj. supersint. & cum Sach. fini. lb iiij. & mell. despumati lb ij.F. Syrupus perfectè coctus & aromatizatus ℥j. Cinamomi, & ℥ss. nucis mosch. curavi usu hujus Syrupi fere sexcentos à calculo renum. Modus utendi est, ut praemissis universalibus, dentur ℥iij. cum ℥vj. decoctinis rad. eryngij & cardui stellati flore purpureo, factae in duplici vase ex aq. graminis, continuetque diebus 15 hora ante prandium quinta. Hactenus non inveni aliquem, qui ex hoc decocto cum Syrupo suprascripto non fuerit praeservatus. Horatius Augenius. Tom. 1. Epist. & consult. lib. 12. Epist. 2.

Subsectio tertia. Pro Calculo renum.

NIhil aeque (ut longa experientia experti sumus) in calculosis alvo existente duriore vel obstructa, confert quam statim Clysterem injicere. Imò hoc adeo aliquando juvare comperimus, ut aliis medicamentis non opus sit. quemadmodum evenit cuidam dominae Abbatissae, quae cum frequenter dolore nephritico admodum vehementi ex calculo renum asficeretur, & semel dolore affligente ex medici cujusdam consilio infusum rhei & fol. Sen. accepisset, unde pessimè habuit, me tandem dolore supra modum aucto, vocavit, statim proposui ut enema anodynon & emolliens injiceretur, quo injecto, omnis dolor miraculi instar evanuit· talis erat Clyster.

℞. Rad. malv. cum foliis. Mij. rad. alth. ℥jss. fol. mercurial. parietar. betae, caul. rubr. an. Mj. fl. Chamaem. melilot. sumit. aneth. an. pj. sem. lini, foenugraec. an. ʒij. sem. anis. foenic. an. ʒj.F. decoctio in Colat. ℥xij. dissolv. Cassiae rec. extract. diacathol. an. ℥ss. bened. Laxat. ʒij. vitell. unius ovi. ol. amygd. d. Chamaem. aneth. an. ℥j. Salis. ʒjss. M.F. Clyster. Petrus Forrestus. obs. 22. lib. 24. De Renum morbis.

Mitigato d [...]lore & repurgatis primis viis, ea quae calculum protruderent & expellerent dedi in hunc modum.

℞. Sem. Milii solis petrosel. macedon. & communis, sem. saxifrag. & chaerefol. an. ʒss. sanguin. hirci praep. ℈j. succ. liquirit. ℈ij. trochifc. alkikeng. sine opio ℈ss. terebinth. lotae in aq. foenicul. & apii, deinde parum tostae ʒij.F. pilulae admodum exiguae ex ʒj. quibus multa fragmenta lapillorum & arrenularum expellebat. Petrus Forrestus. obs. 19. lib. 24.

[Page 110]

Subsectio quarta. Pro Calculo Renum cum Vrinae retentione.

INjectus est Clyster emolliens & dolorem sedans, deinde hic fotus praescriptus est.

℞. Rad. Alth. mund. ℥iiij. fol. malv. parietar. Chaerefol. fl. Chamaem. melilot. an. Miiij. sem. lini, ℥j. sem. malv. Petrosel. an. ʒijss.F. decoctio in aqua, incisis prius incidendis, & contusis contundendis pro lb iij. pro fotu. Reliquiae deinde pistentur, & duobus sacculis quadratis includantur, qui post fotum calidè alternatim lumbis, inguinibus & pectini applicentur· quibus dolor multum mitigabatur, & lotium fluere cepit. Praescripsi tunc ut ex hoc decocto sumeret ad libitum.

℞. Rad. ononid. foenicul. petrosel. liquirit. ras. an. ℥ss. sem. alth. malv. an. ʒjss. cicer. rub. ℥j. sem. 4. frigid. maj. an. ʒj. ficuum ping. numero v. Sebest. numero iij. hord. mund. ℥j. gran. alkikeng. numero vij.F. decoctio. in colat. lb j. dissolv. Syr. de Limonib. de quinque rad. an. ℥j.F. apozema, cujus usu calculos reddebat fed exiguos. Deinde ut calculos melius expelleret, & ipsi magis comminuerentur, dedi cochlear unum atque alterum nostrae destillationis contra calculum, quae fit ex rad. ononid. & raphan. Sylvestris cum vino Rhenano in Bal. M. destillatis. Dabam ℥ijss. pro vice c▪ m ʒss. ocul. cancr. pulverif. & ut adhuc viae laxiores fierent, imperavi quoque ut renes & obliquè ad inguina descendendo pectinem inungeret hoc unguento.

℞. Ol. Lil. alborum, amygd. amar. an. ℥ss. pingued. gallin. capon. an. ʒiij. unguenti de alth. ʒij.M.

Postea ut renes magis purgarentu [...], & viae urinales, exhibui hunc bolum.

℞. Cassiae rec. extract. ℥j. sem. anis. pulv. ℈j. Sacchar. Candi. asperso. F. bolus.

Si dolor adhuc rediret, jubebam ut flores Chamaem. decoqueret in cerevisia, & ex ea cyathum sumeret.

Deinde uno aut altero interposito die sumpsit & hunc pulverem.

℞. Pulv. spec. justini ℈ij. ocul. cancr. ℈ss.F. pulvis, detur cum cyatho uno decoct. infrascriptae, de qua etiam absque pulvere aliquando sumebat.

℞. Rad. alth. ononid. petrosel. foenicul. lappae, apii, an. ℥ss. agrimon. parietar. choerefol. capil. ven. polytrich. an. Mj. fl. rosmar. chamaem. an. pj. sem. anis. foenicul. carui, ammeos, dauci (nam valde ventositatibus homo crassus & obesus erat obnoxius) an. ʒjss. sem. petrosel. ʒj. sem. malv. ʒss. jujub. sebest. an. numero v. gran. alkikengi, numero vj.F. decoctio in aq. communi & vin. rhenano, an. p▪ ae. ad lb j. coletur, clarificetur, prius cum saccharo albiss. condulcorato ad saporem delectabiliorem, cum ℥ij. cinamom. elect. F. claretum. Multos calculos ad magnitudinem parvi pisi, & cicerum modò citrinos, modò subrufos [Page 111] expellebat: iisque expulsis eo tempore convaluit. Petrus Forrestus. obs. 23. lib. 24.

Hedera terrestris insusa in aqua vitae, eam efficacem reddit ad calculos pellendos, estque singulare quorundam experimentum.

Vini acidi largo potu se quidam inebrians, urinamque etsi micturiret, quamdiu ferre poterat, retinens, tandemque impetu quodam reddens, hac ratione calculos retentos in ureteribus, eumque affligentes, propellebat, saepeque emingebat: Sic & alius urbis nostrae civis, largiore potu vini diuretici calculos ex ureteribus propellens ʒss. ponderis saepe per urinas reddidit, quorum multos, hoc remedii genere, sine magnis cruciatibus excretos, mihi monstravit. Succus Limonum ad ℥j. per se, addito ad grati [...]m, si quis velit, saccharo, propinatus plurimum efficit; vel si cum vini malvatici aut alterius efficacis haustu ad ℥iij. aliove liquore convenienti bibatur. Felix Platerus. Prax. med. tom. 2. cap. 12. pag. 499.

Subsectio quinta. Pro Calculo Renum.

QUum calculo renum laboraret mulier quaedam cum intollerabili dolore, ob retentam urinam, vocatus ego in auxilium, haec subsequentia remedia adhibeo.

℞. Parietar. virid. Miiij. cum butyro recenti & oleo anethino, & exiguo scorpionis adjecto Cataplasma fiat. Clystere prius immisso, pectini apponebatur· continuò bibebat ex decocto sequenti.

℞. Sem. malv. alth. an. ʒiij. cicer. rub. ℥iij. caric. ping. numero ix. sebest. numero viij. sem. 4. frigid. Maj. an. ʒij. hord. mund. ℥ij. liquirit. ras. ʒvj.F. decoctio in aq. pluvialis lb iiij. ad lb ij. Colaturâ ad libitum utebatur; post cujus usum minxit, & lapillos multos ejecit, perfectamque valetudinem consequuta est.

Mulieri cuidam cum meire non posset, Medici adstantes oculos cancrorum pulverisatos dederunt, & hoc modo urinam provocabant. Petrus Forrestus obs. 25. lib. 24.

Praecedentibus Clysteribus aliisque lenientibus, dolore etiam mitigato, comminuentia lapidem exhibemus; inter quae commendatur sanguis hircinus, dosis à ℈j. ad ʒj. cum vino dulci coquatur aut aqua apii, & bibatur. Quomodo autem antiqui sanguinem hirci parabant, vide apud Aetium, cap. 12. Tetrabibl. 3. sermon. 3.

Inter alia quae à tota substantia conducere creduntur, est passerculus quidam inter sepes & murum victum quaerita [...]s, Troglodites appellatus, qui sale conditus, & in cibo crudus acceptus morbum perfectè sanat, in posterumque generari prohibet. Aetius etiam hoc ex Marciano medico Aphro efficacissimum scribit. Leporis pellem in ollam conjice, & in furnum demitte, atque ubi usta fuerit, ut probè conteri posset, acceptam tere, & ex ipsa cochlear unum cum vino jejunis [Page 112] in solij calidae aquae inscensu praebe. Si verò velis experimentum Pharmaci ipsius accipere, ex eo in vinum conjice, & in vinum item lapidem ex flumine acceptum injice, & contectum per paucas horas sine, & in grumos lapis dissolvetur. Alii leporem totum in ollam novam reponunt optimè clausam, quam in furno tam diu desiccari permittunt, ut indè pulvis fieri possit. Cuj [...]s à ʒj. ad ʒij. cum aliquo diuretico praebent. Alii lepor [...]m jugulantes in fua pelle sanguinem reponunt, & eam cum sanguine in furno tamdiu deficcari permittunt, quo inde pulvis fieri possit. Hoc pulvere Medicus Saracenus apud Guainerium dicitur mirabilia praestitisse, praegnantem leporem jugulabat, deinde lepusculos è ventre extractos, & evisceratos sanguine matris implebat, & in furno, eo modo quo supra dictum est desiccari permittebat, & pulvere indè parato utebatur

In calculosis magna cum utilitate saepe usus sum decocto rad. Lappae & Ononidis, sed & sola radice Lappae in cerevisia decocta Calculosus quidam sibi ipsi lotium provocabat. Quidam terna allii capita decocta manè assumebat; eodem die rupto calculo protinus urina profluebat, & dolore levabatur. Manardus in aureo petasone, ex mulierculae cujusdam consilio cinerem fabarum cum vino pictaviensi instar lixivii colabat, cujus duo aut tria cochlearia ad summum fimo columbino pauco immixto potabat, cum ex calculo mingere non posset, idque cum in dil [...]culo sumpsisset in continente minxit, & una lapidum fragmenta cum urina exibant· referebat adeo vehemens esse medicamentum, ut per totum corpus sudor efflueret, tamen arcanum infallibile est, & ex eo semper mingebat: stercore columbino non solum veteres ad comminuendum lapidem usi sunt, sed & Neoterici, teste Guainerio, qui commendat pulverem stercoris palumborum rubeorum, qui prius tamen nutriendi sunt semine lini, aut pane in quo semen foeniculi coctum sit; deinde hoc stercus per diem & noctem in aceto infusum, & iterum exsiccatum, & in pulverem redactum, cum cinamomo exhibitum ad ʒj. egregiè confert. Vel,

℞. Hujus fimi columbini sic parati. ʒj. origani ʒss. sacchar. ʒij.F. pulvis pro una dosi quocunque modo detur mirabiliter operatur.

Nobilis quidam cum calculo laboraret, & dolor in rene & uretere illum lancinaret, post injectum enema sumpsit oleum amygdalarum d. cui succus Límonis immixtus erat, & pectini apponebat sacculum ex cumino, quibus praesidiis calculus expellebatur. Idem alio tempore cum exiguum nostrae destillationis (de qua supra dictum est) praegustasset, miraculi instar calculos unà cum lotio reddebat. Petrus Forrestus. Schol. obs. 25. lib. 24.

Subsectio sexta. Pro Calculo Renum.

SAevissimo huic morbo per rectam victus rationem occurrendum [Page 113] est. Removeatur igitur à mensa ciborum varietas, & cruda quae delectant cum periculo. Uvas passas majores unà cum acinis dentibus comminutas, in prima mensa comedat, vel quod tutissimum est, & in multis magno successu approbatum, aliquot nuces avellanas ad ix. vel x. perpurgatas ante prandium vel coenam comedat· compertissimum enim habemus non paucos saevis cruciatibus calculi die affectos, usu avellanarum liberatos. Ab hoc malo praeservat radix eryngii, caro Cynosbati cum saccharo in modum Electuarii redacta: Item succus veronicae cum saccharo spissatus, cui semina viol. admisceantur. Haec tutissima & usu atque experientia comprobata sunt remedia. Consulo etiam usum Rhei cum carne passularum per setaceum cribratarum, vel morsulos è Rhabarbaro. Plurimum enim hepar atque renes juvant, & ventriculum tamen non laedunt, ut etiam roborent. foris multa adhiberi possunt, sed duo mihi▪ maximè probantur. Primum hoc unguentum.

℞. Succum malvarum, & misc. lento igne cum adipe cuniculi praesertim eo quod ad renes reperitur. Hoc saepe inungantur lumbi.

Secundo, Misceatur unguentum rosaceum Mesues cum oleo amygd. a mar. & utatur ut prius. Addam laudatum à peritissimis medicis, cujus usus singulis annis in vindemia est. Accipiantur vinacei praelo expressi, atque adhuc calentes ex uvibus maturioribus & matutinis horis, ac ante coenam dimidium horae renibus quinque diebus apponantur. Hoc remedium excellentem Medicum authorem habet, & rationi maximè consentaneum est: cum enim in renum affectione à calculo, tenuare atque mollire Hippocr. jubeat, & vinacei moderato suo calore materiam tenuent, substantiam etiam renum molliorem reddant, ut calculi per eam facillimè transeant, & robur astringente facultate addant; sanè non video quid ad rectam praeservandi rationem in isto usu Vinaceorum, nisi immo [...] fortè renes sint calidi, desiderari queat. Applicetur etiam parti dolenti hoc Cataplasma, quod refrigeratum statim rursus in sartagine calefiat.

℞. Malv. parietar. virid. an. Miij. raphan. sine radicula, petroselin. cum toto. an. Mj. coq. in s.q. aq. purae & additis tribus caepis, ac oleo amygd. d.q.s.F. Cataplasma. Deinde contunde cum ol. Scorpion. amygd. amar. ad formam emplastri extendatur, ac renibus si dolor est renum, vel vesicae applicetur· nam calculum frangit atque emollit. In gravi renum dolore & calore hoc Emplastrum ut facilius calculum elidat, prodesse saepe animadverti.

℞. Cancros numero ix. bulliant in q.s. aq. purae vel lactis, & contundantur, ac rursus coquantur, succus (que) exprimatur. Eo succo imbuatur panis albi medulla, & additis duobus ovorum vitellis, butyr. rec. & ol. viol q.s. commisce omnia in mortario, & extendantur in panno lineo, & renibus ac ureteribus applicetur.

Intra corpus ad viarum lenitionem [Page 114] & calculi attenuationem, prodest decoctum rad. alth. & petrosel. cum herba Veronicae addito melle vel Sacchar. vel butyro rec. vel ol. amygd. d. Decoctum etiam hederae terrestris cum veronica, ononidis etiam radices optimae sunt· ad Balnea autem & insessus nequaquam deveniendum, nisi ista non contulerint, & corpus fuerit clysteribus vacuatum; tunc enim si graviter in viis impactus calculus haereat, nec praedictis remediis cedat, iis locus esse posset. Io. Crato. consil. 17. lib. 5.

Subsectio septima. Pro Calculo Renum ad Marchionem quendam.

REmedia pauca, tuta tamen, & usu in multis salutaria comperta praescripturus sum. Lenita prius decenter alvo, alternis diebus, vel aliquoties tantum singulis septimanis Syr. de succis 2. vel 3. cochlearia manè assumat. Ita fit.

℞. Succ. veronic. lb ss. heder. terrest. ℥iij. portulac. ʒjss. (fortè ℥jss.) exprime ex herbis viridibus prius vino lotis, & coque lento igne: ubi resederint post coctionem, adde Sacchar. q.s.F. Syrupus commiscendo Spec. aromat. rosat. ʒj. quod ad localia attinet, in dolore renali plurimum Emplastrum hoc conferre usu comperi.

℞. Cancr. numero xij. Coq. in aq. simplici, & contunde, postea exprime, imbuatur eo panis albus, adde vitell. [...]vor. numero v. ol. amygd. d. & scorpion. an. ℥iij.M. & fiat Emplastrum quod regioni renum applicetur.

Cataplasma è parietaria ureteribus & vesicae apponendum hoc modo facio.

℞. Parietar. Miiij. coq. in s.q. ol. amygd. d. & adde Cepas sub cineribus coctas, numero iij. ol. Scorpion. ℥ss.M. Hoc mirificè dolores sedari & calculum elidi magno (beneficio Dei) successu comperi. Urgentibus doloribus bibat hoc decoctum.

℞. Rad. alth. ʒij. passul. maj. ʒiij. fol. veronic. heder. terrest. an. pj.F. decoctio in aq. purae, q.s. & detur bonus haustus cum Saccharo. Solum etiam decoctum rad. alth. ad leniendas vias bibere cum butyro & melle utile est.

Ad subducendam verò materiam valde probo, usum terebinthinae Cipriae coctae, sed cum parum aut nihil educat, ad ʒj.℈j. rhei optimi aqua Cinamomi aliquoties affusi, & pauxillum succi liquirit. admisceri velim. nam quantum rhabarbarum renibus, imprimis verò hepati & ventriculo in substantia datum prosit, sciunt omnes periti Medici. Exhiberem id ante coenam. Io Crato. cons. 84.86, 87. l. 6.

Aqua destillata ex urina humana vel tauri, nisi ab hoc abhorreat aeger, mirum in modum convenit ad frangendum calculum & ciendas urinas. Ex portulaca succum exprimito, eum resiccatum in catapotia redigito, & ʒj. exhibeto. ad miraculum usque lapidem expellit.

Apozema seu Syrupus ad expurgandas arenulas ex renibus.

[Page 115]℞. Rad. 5. commun. an. ℥jss. rad. Cyper. asar. an. ℥j. rad. bardan. pimpinell. Saxifrag. an. ℥ss. fol. beton. Mj. agrimon. endiv. cichor. cum toto an. Mjss. capill. ven. Mss. sem. dauci ameos, carui, saxifrag. an. ʒij. sem. milii solis sem. bardan. & bismalv. an. ʒjss. sem. 4. frigid. maj. an. ʒj. cicer. rubr. pij. fl. genist. pj. fl. cord. an. pij.F. decoctio ad lb j. in colat. dissolv. Syr. de raphano. ℥iij. oxymel. scillit. ℥jss. Sacch. q.s.F. Syrupus mediae decoctionis, aromatizetur cum ʒij. interioris cinamom. & ʒj. Scaenanthi. Martinus Acacia. consil. 80. lib. 6. consil. Cratonis & aliorum Medicorum a Scholtzio editorum.

Facta evacuatione statim propinetur oleum amygd. sic praeparatum.

℞. Ol. amygd. d. ℥iij. amar. ℥ij. sacch. alb. duri pulveris. ℥ss.M. Si aeger propensus esset ad vomitum, oleum minimè exhibeatur: statim enim per vomitum redderet: sed ejus loco bibantur aquae è flor. Sambuci ℥iiij. aut ℥vj. cujus talis est descriptio.

℞. Vini malvat. opt. ac potentis lb iij. nucleorum persicorum, numero C. cerasorum acerborum, numero CC. fl. Sambuc. rec. albor. sine ramis ℥viij. nuclei crasso modo contundantur; & unà cum floribus in vino malvatico infundantur: seorsim tamen fiant duae infusiones, altera cum nucleis, altera cum floribus. Integrum diem duret infusio, deinde S.A.F. destillatio in vitreis organis. aqua collecta in vitro servetur, aut vase vitreato, quod probè obturatum servetur. Haec aqua repentè diminuit lapillum, ut cum urina excernatur. Praesentaneum etiam remedium est, si in vino malvatico infundantur quatuor aut quinque guttae ol. vitrioli▪ & bibantur. in jusculo etiam decoctionis petroselini misceri possunt. Idem praestat raphanus derasus in vino albo per aliquot horas infusus, deinde vinum colatum bibatur. Singulare est ad comminuendum lapidem, si radix ononidis pulverisata sumatur. Idem praestat illius aqua destillata, sicut & aqua destillata è floribus fabarum, & agrimoniae, & è limonibus incisis. Hier. Donzelinus. consil. 83. lib. 6. consil. Cratonis & aliorune medicorum a Scholtzio editorum.

Mulierem curavimus quae 2. mensium spatio, plus quam 400. calculos excrevit per urinarios meatus, differentis tamen magnitudinis, propinato spiritu vitrioli cum aqua graminis ad aciditatem. Dominicus Panarollus. obs. 34. Pentecoste. 2.

Nos oleum petroleum naturale non artificiale externè supra renes unctum summoperè laudamus· experiantur Medici maximum enim remedium habebunt. Dom. Panarollus. obs. 2. Pentecoste 2.

Subsectio octava. Pro Calculo Renum ad Abbatem quendam.

SI tibi aetas constans est, & vires firmae, habitusque corporis non planè longitudine morbi & dolorum acerbitate attritus & dissolutus, omnino tibi autor sum, ut cures internam [Page 116] brachii venam aperiri, ejus nimirum quod è directo respondet magis affecto reni. Eam verò quantitatem demi velim, quae praesenti medico, consideratis cum judicio rebus omnibus necessaria visa fuerit. paucis deinde intermissis diebus, aperies venam in poplite, aut circa talum alterutrum, si alter ex renibus plus altero laboret; aut venis circa talum in utro (que) pede apertis, si ex aequo renes sint affecti, sanguinem demes: quarum prior avertit humorem à parte dolente, & evacuat; posterior magis à loco affecto educit: Ex posteriore evacuatione hac, mirum quam soleant morbo hoc laborantes levari, quod ego frequenti experientia cognovi; primumque ex Hippocrate didici. 6. Epid. Sect. 1. Aphor. 5. Post hanc sanguinis evacuationem (nisi vehementes dolores praesentes alia remedia interponere nos cogant) velim corpus evacuari, non una vice, sed reiteratis, idque interpositis diebus, aliquando duobus aut tribus, aut pluribus prout visum fuerit praesenti & curationem administranti medico, qui hoc ex virium corporis tui cognitione, & nocentium in corpore humorum multitudine facilè dignoscet. Praescribo hic in eum usum pulverem solutivum, qui sine detrimento optimè educit eos humores, qui solent calculo materiam praebere, divertit humores à renibus, eos (que) expurgat. Estque hic pulvis in Gallia hac multis probatus, qui eo se subinde à gravissimis renum item & coli doloribus liberant. Pulvis hic esto.

℞. Fol. Sen. ℥ij. rhab. opt. ʒss. (fortè ℥ss.) turbith. ʒjss. hermodact. ℈ij. gr. v. polipod. ʒss. cinamom. zinzib. milii solis. saxifr. sem. Genistae. an. ʒj.F. omnium pulv. subtiliss. dos. a. ʒj. ad ʒjss. in vino albo· etiam in ipsis gravissimis doloribus cum juvamento & tutò exhibui.

Si verò dolor malè & graviter habeat, is hoc modo tolli à me solet, singulis diebus per os velim hanc potionem manè epotari & aliquando vesperi ante coenam reiterari.

℞. Nucleos Persicos numero xiiij. succ. liquirit. ʒj. lactis sem. frigid. maj. extract. ex aq. malv. vel capill. ven. ℥ijss. vini malvatic. ℥iijss. mixtis omnibus, contusis nucleis, & dissoluto succo; F. potio· vel hujus loco exhibeatur hic pulvis, quem ego expertissimum habeo.

℞. Cineris leporis integri combusti in furno S.A. partem decimam (lepus suffocari [...]ebet▪ ne vel sanguinis gutta ex eo pereat) saxifrag. ℥ss. bacc. lauri, ʒiij. sem. viol. fructus integri lappae maj. an. ʒj. fol. quercus, ℥ij.F. pulvis subtiliss. dos. ʒj. in vino albo manè jejuno ventriculo. Verum multò erit efficacior, si sequenti aquarum mistura dissolvatur, quae hoc modo fit.

℞. Aq. ex stercore bovino Majo mense distillatae, ℥iiij. vini malvatici vel albi potentis, quod per 24. horas raphanos incisos in vase vitreo infudederit ℥ij. aq. fragor. destil. ℥j. Succ. aurant· vel limon. ʒiij.M.F. potio in aurora.

Ut Palato gratius sit Medicamentum, admisceri potest paululum Syr. [Page 107] Capill. ven. Haec sunt remedia quibus ego in ea dispositione semper sum m [...] gno cum successu usus. Exterius applicari debent quae leniter discutiunt, quae laxant, quae dolores mitigant. laudo maximè si dolores vehementes sunt, aliquando balneum aq. dulcis, aliquando insessiones in oleo, aliquando fomenta ex decocto parietar. alth. malv. Chamaem. melil. Cap. ven. beton. sem. foenugraec. lini, Coriandr. foenicul. & petrosel.

His quaedam subjungam paratu facilia, quae in promptu semper esse possunt, quibus etiam alias, hunc morbum perfectè curavi. imprimis maximè laudo usum frequentem nucleorum persieorum, vel si haberi non possunt amygd. amar. Do edendos 10. vel 12. manè in principio prandii, vel paululum ante illud, vinum album imbecille, in exigua quantitate superbibendo. Item probatus est mihi pulvisculus virgae aureae vel artemisiae, vel calam. aromat. pondere ʒj. in vino albo in aurora exhibitus; sed sit ipsorum frequentior usus. Item accipio radices alth. elotas & exenterates ut ita dicam, insundo vino albo· dein destillo, ex aq. destillata propino tempore doloris cyathum dimidium, & juvantur. Item accipio aliquando columbum juvenem, deplumo, abscindo caput pectus integrum cum alis ausero, crura item & coceygis ossa, ejicioque intestina omnia, relinquo solum dorsum ipsum & quod ipsi interius adhaeret, exsicco in furno in cratere ligneo, pulvero, [...]umque ad ʒj. vel ʒij. exhibeo in vino albo n [...]n sine magna utilitate. Passer troglodites, ferè ab omnibus, licet malè dictus regulus, quocunque modo exhibitus, me experiente, juvat calculosos. Reinerus Solinander. Cons. 15. Sect. 1.

℞. Liquirit. ras. rec. ʒiij. lapid. judaic. ocul. cancr. an. ʒj. sem. milii solis rhab. opt. an. ℈iiij. sem. foenicul. anis. mastich. Cinamom. galang. an. ℈ij. Macis, Caryophill. an. ℈j. gran. junip. ʒij. Mithrid. ʒjss. Conserv. ros. ℥ss. add. gran. alkikengi deglubato [...] numero xij. vini malvat. lb iiij. indita in vitrum relinquantur per dies 16. tum coletur· hujus vini capiat manè cochlearia 2. vel 3. aut per se aut in alio aliquo convenienti liquore, ut aqua graminis, alkikengi vel Capill. ven. solet hic liquor calculum è renibus exterminare. Reinerus Solinander. Cons. 11. Sect. 3.

Subsectio nona. Pro Calculo Renum.

PEracta idonea humorum praeparatione, pro arbitrio medici ordinarii, & secta vena brachii (quod res agatur cum juvene multo sanguine praedito ac succi pleno) ad renum expurgationem paretur sequens medicamentum.

℞. 4. Sem. frigid. Maj. an. ℈j. liquirit ras. ℈j. sem. pimpinell. & ocymi. an. ʒss. petrosel. maced. ℈ss. nuc. mosch. pulv. aromat. rosat. an. ℈j. Sacch. albiss. dissolut. in aq. alkikeng. q.s.f. confectio in tabellis ponderis [Page 118] ʒij. quarum unam manè capiat tribus horis ante cibum superbibendo aq. ononid. ℥iiij. hoc efficacissimum tutissimumque est praesidium ad expurgandos renes, si corpore ante praepurgato, tertio quoque die decem dierum spatio, semel in mense, vel tertio quoque mense ad usum deducatur. Interim hepatis & renum regio extrinsecus hoc fotu refrigerentur.

℞. Ol. Viol. rosac. in aceto & aq. rasac. lotorum an. ℥j. mucilag. alth. extractae in aq. Lactuc. & parietar. ʒvj. cerae alb. q.s.f. linimentum pro renum & hepatis unctione manè & vesperi.

Licet terebinthinae usus in hac laborantis constitutione eatenus suspectus sit, quatenus jecoris calore promptè inflammatur, si tamen diureticis minimè Calefacientibus misceatur, renes urinarios (que) meatus expurgat hunc in modum.

℞. Cass. cum aq. viol. rec. extract. ʒvj. terebinth. clarae ℥ss. pul. liquirit. ℈ij.M.F. bolus. Exintervallis quibusdam. 4. horis ante prandium prepinetur. Lenita prius alvo vel pharmaco clementer subducente, vell molli clystere. Clysteriorum enim usus ad supervacanea excrementa à renibus ad alvum detrahenda mirificè confert· quemadmodum & vomitus à coena bis, vel saltem semel in mensè, aversionis gratia utilissimus est: sicut & cauterium in altero brachio excitatum.

Ad comminuandum & deturbandum calculum, quae sequuntur primas obtinent partes.

℞. Lapid. judaic. lyncis an. ʒj. nucl. mespil. ʒss. tragacanth. gummi ceras. & persicor. an. ℈j. terantur omnia & cum terebinth. ℥j. incorporentur, cujus tertiam partem capiat horis 5. ante cibum. deinde statim superbibat. ℥vj. jusculi hujus.

℞. Mali citri minutissimas in partes dissecti numero j. sem. bardan. melon. alth. an. ʒss. cicer. rubr. piij. rad. liquirit. ℥j.M. & in gallinae ventrem exenteratum ponantur. Deinde in q.s. aquae bulliant ad carnium integram cocturam, & jusculum percolatum sorbendum exhib [...]atur, ut jam diximus. Omitto nunc Elect. Lythontripum justinum & ducis Nicol. tanquam omnibus nota. Quod si deciduus calculus in ureteribus resisteret, fotus, balnea, secta vena ad malleolos, Sicyae affixae à renibus incipiendo, & ad inguina per obliquam iliorum positionem procedendo praesentaneo erunt remedio. Io. Zecchius. consult. 8.

Subsectio decima. Pro Calculo Renum.

ALvum quotidie lubricam natur [...] non operante arte procuret, vel leniente Clystere vel his nostris usitatis pilulis.

℞. Aloes non lotae. agar. troch. rhei, spe. hierae an. ʒv. terebinth. igne exsiccat. & in pulv. redactae. ℈iiij. cum Syr. de absinth. f. pilulae. ex cujus ʒj. formentur pil. vj. quarum duae bis vel etiam ter in hebdomada dentur hora una ante coenam. Omne studium impendat in congrua ciborum & [Page 119] potuum, tum quantitate, tum qualitate, ratione observanda. quod si semel tantum in hebdomada consueti cibi & potus dimidium circumcidere non gravabitur, incredibile auxilium inde sibi comparabit. ut excrementa in renibus aggregata ad intestina invitentur, semel saltem in mense hanc aversionis rationem habebit.

℞. Terebinth. ℥ss. pul. liquirit. q.s.f. bolus quem capiat tribus horis ante cibum.

Ad calculos frangendos & arenulas deturbandas non ignobilem locum obtinet nostrum medicamentum pluries foelici semper cum successu oblatum & comprobatum quod.

℞. Sem. Melon. mundat. ʒss. ossis dactil. cerasor. mespill. an. ℈j. sem. milii solis. rad. liquirit. gummi cerasor. an. ℈ss. sem. alth. viol. alb. apii & asparagi an. gr. v. pulv. lepor. Aetii. ʒij.M. omnia & in tenuiss. pulverem redigantur, cujus ʒj. cum juris, cicer. rubr. ℥vj. & butyri rec. ℥j. propinetur. horis. 5. ante prandium, duobus vel tribus diebus continuis semel in mense immediatè post ritè praescriptam purgationem. Multa alia in hunc usum administrari solent, nempe oleum amygdal. d. & amar. & amygdalae ipsae amarae ante omnem cibum commestae; aqua etiam ex raphano, limonibus, amygdalis amaris & ononidis radice stillaticia. Nec non etiam limonum succus ad 4. vel 5. uncias cum totidem aquae ononidis & modico sacchari datus: sed ab hoc medicamento caveant, qui frigido imbecilliorique sunt ventriculo.

Ad refrigerandos & temperandos renes duo remedia efficacissima & tutissima paratuque facillima mihi valde familiaria proponam. Primum frequens usus conserv. ros. & viol. cum santal. rubr. in hunc modum.

℞. Conserv. ros. & viol. an. ʒiij. santal. rubr. pulv. ʒss. Syr. viol. ʒij.M. capiat duabus horis ante cibum, interdum bis in die.

Alterum est aquae limpidae, excoctae, tepidae 6. vel 7. unciarum mensura ante omnem cibum bis vel saltem semel in die potus· nihil enim adeo renes à recrementis vacuos & temperatos reddit· igneus etenim ipsorum calor aquae tepore tandem extinguitur, ita ut in posterum calculos procreare non possint. Io. Zecchius. consult. 17.

Subsectio undecima. Pro calculo Renum.

TOto corpore expurgato sanguineque detracto, medicamenta tum interna, tum externa adhibenda sunt, quae meatus laxare, ac renum corpora mollire valent· inter quae.

℞. Ol. amygd. d. rec. ol. amygd. amar. an. ℥iiij. vel v.M. & per os jejuno ventriculo exhibeantur vel.

℞. Milii solis, saxifrag. Capill. ven. an. Mj. cicer. rubr. contus. pj. rad. erythrodani (i. rubiae Maj.) & petrosel. an. ℥j.F. decoctio. S.A. in colat. ℥viij. dissolv. terebinth. clarae ℥ss. propinetur horis 4 ante cibum. quo etiam tempore partes dolentes usque ad pectinem oleo Scorpion. & amygd. d. inungantur. dolore adhuc persistente, renum [Page 120] lumborumque regio inungatur infrascripto unguento.

℞. Ol. Chamaem. aneth. amygd. d. & scorpion. an. ℥ss. adipis anser. butyr. rec. an. ʒj. cerae q.s.f. unguentum. Si adhuc dolor vehementer urgeat ad narcotica veniendum. Clyster quoque utiliter injicitur tum ad vasa emollienda, tum etiam ad dolores demulcendos; est hujusmodi.

℞. Decoctionis rad. & fol. alth. malv. parietar. fl. Chamaem. sem. aneth. apii. pe [...]rosel. senecion. ℥jx. ol. rutac. & scorpion. an. ℥iij. butyr. ℥ij. philon. rom. ʒj. terebinth eodem decocto calente dissolutae ℥j. cum vitell. ovi sine sale f. Clyster. Post haec, ut calculus à rene per ureteres in vesicam detrahatur, tota haec regio calentibus manibus, oleoque Scorpionum inunctis pluries assiduè perfricetur: mox Sicyae sine incisione assigantur sursum à rene affecto incipiendo, & deorsum ad inguina obliquè descendendo· quo etiam tempore non quiescere, sed exerceri ex Hippo r. sententia convenit· propterea motus vel equo, vel curru, vel quovis alio modo concitatior ex usu erit.

Postremò verò danda sunt quae calculum conterant. Ut,

℞. Sem. Bardan. ℥j. fructuum alkikengi numero v. rad. foenicul. saxifrag. an. ʒj. bulliant in vini albi ℥viij. ad consumptionem quartae partis. in colat. adde Sacch. ʒij. Croci gr. v.f. potio summo manè exhibenda simul (que) illinantur renes sequenti oleo.

℞. Parietar. Mij. cepas albas decofficatas numero v. contund. & simul bulliant in ol. Chamaem. Colatum oleum usui servetur. Io. Zecchius. consult. 24.

Vir quidam cum jam duobus pene mensibus renum calculo laboraret, irritis auxiliis, jussi ut inuncta manu cum ol. Lileac. quis secundum ureteres eam deduceret, appositis etiam cucurbitulis supra natem lateris dolentis: intraque tres horas, lapidem satis magnum, ut postmodum apparuit, detrusit in vesicam· sequenti die, vino è radice graminis epoto, lapidem ejecit & liberatus est. Hier. Cardanus. de curat. admirand. curat. 14.

Hircinum sanguinem frangere in renibus & vesica lapidem tam verum est, quam meridie lucere· quam plurimos enim ejus vi comminuimus. Sed & Leporino fit hoc idem. Iul. Caesar Scaliger. Exercit. 344. numero 8.

Subsectio duodecima. Pro Calculo Renum.

SExagenarius quidam ob reprobum alimenti usum, in calculum renum incidit· hic praeter purgationes varias, paratas praesertim ex terebinthina abietina, cujus vi mucilaginosam per alvum pituitam excernebat, usu assiduo aquae concoctae cum ligno illo indico, quo aqua caeruleum dilutiorem colorem contrahit, & vocatur à Monardo Nephriticum, biennio sanus evasit. Postea exasperato malo, fupprimitur omninò urina, adsunt ureterum & renum cruciatus immanes; vocantur de novo medici; quorum consilio, enematis [Page 121] emollitur alvus, expurgantur excrementa, discutiuntur flatus, ministrantur unguenta fomenta, & emplastra, superiores & inferiores venae secantur, ano hirudines admoventur, balneum applicatur oleagineum, lapidem comminuentia [...]uxilia imperantur, omnia licet utilia, citra commodum tamen celebrantur, nam aucta gravitate in lumbis, & per 18. dierum spatium retenta urina, per intervalla jam Epilepsia vexabatur, demum cum nulla essent praetermissa, quae calculi comminutionem pollicerentur, & aeger conclamatus esset, toto corpore tumidus, diroque dolore in ilium regione oppressus, ex praescripto medicorum oleum amygd. d. rec. paratum cum guttulis▪ balsami permixtum lambere coepit; cujus auxilii ope, aliquantulum recreatus, per sedem viscidum humorem & per urinam arenulas minutissimas excrevit, & in eodem auxilio persistens, cum urina cruenta, calculum [...]urpureum, oblongum, asperum, du [...]issimum, nucleo dactyli magni simi [...]em, excrevit, liberèque jam urinam [...]eddens, majorem quantitatem amygdalini usque ad ℥iij. & balsami usque ad ℥ss. assumens. Decem dierum spa [...]io 65. calculos emisit, duros, ciceris [...]orma & magnitudine· tandem restau [...]atis viribus sensim & sine sensu convalescere coepit. Hujus etiam solius auxilii beneficio in posterum praeservatus fuit. Nam jejuno ventriculo amygdalini ℥ss. 6. balsami guttulis permixtam absorbebat; cujus praesidii ope sabulosam urinam excernens in multos annos vitam produxit· magna ergo est balsami pro hoc morbo & aliis frigidis curandis vitiis vis atque potestas: cujus usu se liberasse virum quendam qui erat in conditione mortis à lapide gloriatur. Avenzoar. lib. 2. Theizir. Tract. 2. cap. 7.

Si verum balsamum desit, ejus loco utere stacte. 1. Myrrhae praetiosissima gutta, vel orientali, aut eo quod ex Peruvianis ins [...]lis afferri solet, quod mirabiles praest [...]re utilitates veterum & juniorum diligentissimi literis commendarunt.

Memini me pluries calculos magnos renum cavo tenaciter impactos, usu stillatitiae aquae ex nicotiana viridi extractae in potum exhibitae per urinam deturbasse. Si ea desit ejus decocto utere cum utilitate multa. Zacutus Lusitanus. obs. 66. lib. 2. Prax. Admirand.

Jam verò summo dei Opt. Max. beneficio ad nos affertur ex America lapis quidam nobilissimus, & velut gemma, Lapis nephriticus vocatus, qui ita gestatus, ut corpus humanum nudum tangat, tum a paroxismo liberat, tum praeservat: quod nos quotidie verissimum esse experimur, quare nephritici, hunc gestabunt. Hier. Donzelinus. consil. 83. lib. 6. Consil. Cratonis & aliorum medicorum à Scholtzio editorum.

Quidam Nobilis Lutetiae, lapidem habuit mollem, laxum efformatum ad instar mortarii, per quem transcolata aqua & epota mirum in modum juvabat calculosos & urinam suppressam. Ia. Hollerius. Schol. ad cap. 48. lib. 1. De morbis internis.

[Page 122]Sexagenarium immunem à renum calculo servavi annos 16. (cui alioqui obnoxius erat) largo salis marini usu, quod deinceps in multis confirmavi. Io. Helmontius. Tractatu de Lithiasi cap. 3.

Consiliarius quidam cum per quindenas singulas soleret miserè calculi dolore decumbere, usus deinceps cerevisia cui semen dauci incoctum est, liber à calculo per aliquot annos vixit. Idem Tract. de Lithiasi. cap. 7.

In Monasterio prope Bruxellam fontes spirant aliquot, qui saxa parieti apponunt, unco namque & securi frequenter saxa adnata decutiunt. Ibi monachi quaeruntur se strophas sive tormina pati, nisi semine Dauci cerevisiis incocto utantur quotidie· odor enim seminis dauci, odorem saxatilem domat & comprimit. Idem Tract. de Lithiasi. cap. 1.

Baro quidam nostras dum per aliquot annos in sua Angliae Legatione, pluries calculis renum summo cum dolore infestatus fuisset, meque suadente, uteretur bis hebdomadatim liquore Aroph Paracelsi (quod sonat Aroma Philosophorum) per 18. deinceps annos à Lithiasi liber. Tandem anno 83. vitae defungitur, ejusque cadaver dissectum ne arenulam quidem aut Lapillum ostendit. Idem Tract. de Lithiasi. cap. 7.

Rarissimum diureticum ex lapide cancrorum colligitur etiam vulnerarium ac febrifugum, modo resolvatur in formam pristini lactis: quod quam sit excellens & potens, vix cuiquam quam perito persuaderi potest. Io. Helmontius. Tractat. de Lithiasi. cap. 7.

Calculos imminuunt, frangunt & expellunt quae sequuntur.

℞. Aq. fragrar. & Saxifrag. an. ℥ij. vini alb. generosi. ℥vj. ol. amygd. d. ℥ij. spirit. vitrioli ʒj.M. pro tribus dosibus. Prima detur calidè quantum ferre potest. Post horas 6. detur secunda pari modo, si etiam haec inefficax (quod rarò contingit) tertia propinetur. Paratu facilior fit julepus ex aq. Saxifragae & Syr. viol. cum spirit. vitrioli gutt. 15. vel 20. Pilulae sequentes sunt efficacissimae.

℞. Salis prunell. crystall. tartar. salis baccarum hederae & fol. nasturt. an. pt. aeq. cum Syr. appropriato vel terebinthina F. Massa pilul. de qua capiat ʒj. singulis diebus manè.

Cinis corticum ovorum adustorum à ʒss. ad ʒj. exhibitus cum vino albo potenter expellit calculum in urinae meatibus haerentem. Chimici suos sales ad calculorum exclusionem maximè praedicant. Inter quos non infimum locum obtinet sal siliquarum & stipitum fabarum, cujus ʒss. cum vino albo egregiè operatur. Idem praestat tartarum vitriolarum eadem dosi. Ab iisdem etiam spiritus salis laudatur, illiusque guttas aliquot manè cum jusculo aut alio liquore exhibent. Pro potu utatur aeger vino tenui & paucifero, cum decocto rad. Eryngii quod quidem decoctum pro potu ordinario à Cratone commendatur· & nos egregios illius vidimus effectus. Sed marinum vulgari multò praestantius est. Lazarus Riverius. lib. 14. Pract. cap. 1.

[Page 123]

Subsectio decima tertia. Pro Calculo Renum.

IN Renum obstructione à calculo totali, vel etiam ubi ureteres & vesica à calculis in eam regionem detrusis omninò fuerint obstructi, ut ne gutta quidem urinae prolabi possit, praesentissimum est remedium, si urina hirci recentissima ex vivente adhuc hirco cum vesica extracta potanda detur calidè ad cochlear unum; & omentum cum intestinis statim ventri, pubi & peritoneo fuerit applicatum. Sic nimirum calculus repentè consumitur sine laesione vasorum & patiens liberabitur. Convenientius in hoc affectu nihil est, quam si Mercurius dulcis semel atque iterum justa dosi exhibeatur; quinimo nephriticus dolor rarò infestare solet eos, qui pilulis mercurialibus singulis mensibus utuntur. Hac nimirum ratione ductus amplificantur, & calculi deinceps sponte excernuntur. Quod si interim specificum ludi humani (i. e. ut opinor calcul. ex humano corpore exsect.) certa sua quantitate assumptum fuerit (quod nempe non tantum calculum renum & vesicae sed universi corporis tartarum exterminat) minus deinceps nephritici dolores extimescendi fuerint. Io. Hartmannus. Prax. Chimiatr.

Ad veram duelech. resolutionem liquationemque primatum obtinet ludus Paracelsi. Hic nempe est lapis. Saxifragrorum apex & calculosorum desiderium. Io. Helmont. Tract. de Lithiasi. cap. 7.

Dissolvitur terebinthina cum vitello ovi, addito vino Hispanico & Syr. de alth. Fernelii, & sic soluta candicat lactis instar, exhibeturque in calculo à medico quodam percelebri. Sanguis vituli cervini inspissatus & exsiccatus. ʒj. pondere calculum mirificè pellit. exprimento certo vel.

℞. Malorum Citriorum q.v. abjice quod intus est acidum; reliquum rasum, comminutumque stet in vase vitreo 24 horis.

Postea ℞. Expressi lb j. fruct. alkikeng. recent. numero 64. contusa M. & stent iterum 24 horis simul: dein ex vitro destillentur per arenam, ut de lb j. remaneant ℥jx.

℞. Hujus aq. destillat. ℥ij. vini rhenan. ℥jss. Sacchar. cand. pulv. ʒiij.M. haec est aqua à Lotharingiae duce missa principi cuidam, tunc secreta· & magnatibus in magno usu, & mirabilis in expellendo calculo, si corpus prius clystere, vel alio leniente pharmaco purgatum, & ejus 2 vel 3 cochlearia ante prandium, & modicam deambulationem sumpta fuerint. Wolfgangus. Hoeferus. Herc. Medic. lib. 3. cap. 4.

In omnimoda urinae à calculo suppressione, testae ovorum calcinatae ad ℈ij. vel ʒj. assumptae, omnia reliqua medicamenta praecedunt. Cochenilia tinctorum ex India occidentali in vino rhenano assumpta ad ℈j. mite quidem & suave est medicamentum, sed magnae efficaciae. Paulus Barbette. Prax. lib. 4 cap. 8.

Post justam emollientium, laxantium, anodynorum, viasque dilatantium [Page 124] tam internorum quam externorum usurpationem, tum maximè commendatur sequens pulvis cum aqua petroselini aliave specifica exhibitus.

℞. Sem. thlaspi minim. tartar. vitriol. an. ʒjss. ocul. cancr. sal. stipit. fabarum, genist. ononid. stercor. Columb. an. ʒss.M.F. pulvis dosis ad ℈j. imò aliquando ad ʒss.

℞. Cicer. rubr. hord. mund. an. ℥ij. sem. viol. purpur. papav. alb. urtic. malv. an. ℥ss. ocul. cancr. contus. & in petia ligat. ʒij. bacc. Junip. ℥j. ficuum ping. numero ix. sebest. numero vij. fruct. alkikeng. numero iiij. liquirit. ras. ʒvj. coq. in lb iij. aq. communis, in colaturae lb ij. dissolve Syr. papav. errat. de 5. rad. diacnic. an. ℥jss. Spirit salis armon. ℈ij.M. de hoc apozemate Sexagenarius quidam nephriticus bis terve de die assumens haustulum, instillatis prius guttis ij. balsami sulphuris juniperini, varios excrevit exiguos calculos.

Omnibus commendamus spirit. salis armoniac. tanquam specificum cum vino rhenano, spirituve diuretico: ad praeservationem, ut & curationem ipsam, universalibus nempe praemissis, usurpatum. Fredericus Deckers. Notis & observ. ad cap. 8. lib. 4. Prax. Barbe [...]tianae.

Subsectio decima quarta. Pro Calculo Renum & Vesicae.

INter medicamenta composita lapidem comminuentia, est hoc Electuarium: cujus usus omnem lapidem renum & vesicae indubitanter frangit, & expellit, imò ab ejus generatione praeservat.

℞. Asari, polii montani. Chamaedr. phu. & mei, rad. asparag. petrosel. apii, dauci, spic. nardi & acori an. ʒjss. rad. Saxifrag. ʒij. vitri combust. sang. hirci praepar. Lap. Spong. an. ℥ss. cineris leporis totius combusti in olla rudi ℥ss. mellis despumat. lb ij. Succ. milii solis lb ss. acet. Scillit. ℥iij. Sacch. rubr. lb ss. Mel. Sacch. Succus & acetum Scillit. omnia simul lento igne coquantur ad succi & aceti consumptionem, & residui inspissationem, & cum infrigidari inceperit, reliqua pulverisata superaddantur, & F. Electuarium. cujus ℥ss. accipiatur diebus continuis manè 5. horis ante cibum. Sumatur cum ℥ss. aq. apii Sylvestris. & videbis quod non eris ab ipso deceptus. Bartholomaeus Montagnana. Consil. 182.

Subsectio decima quinta. Pro Calculo Vesicae.

PRo atterendo excludendoque calculo.

℞. Decoct. Cicer. rubr. cum rad. Sc [...]lopendr. & alth. ℥vj. vini alb. potentis [Page 125] ℥ij. aquae extillat. ex cepis albis. succi limon. rec. express. an. ℥ss. Sacch. albiss. pulv. ʒij.M.F. potio tribus horis ante cibum exhibenda. Hoc sanè medicamentum nulli fortasse alio in hoc opere cedit· ad idem etiam maximè volet hoc quod.

℞. Terebinth. ignis vel solis vi siccatae & in pulverem redactae ℈ij. lapid. Judaic. vitri usti sem. genistae an. ℈j. terebinth. clarae & liquidae ʒiij.M.F. bolus capiendus 4. horis ante cibum. superbib. ℥iiij. aq. Saxifrag. & ℥ij. vini albi cum sacch. albiss. ʒj. Interim illinantur singulis 6. horis pubis & perinaei partes hoc linimento.

℞. Pingued. cunicul. pingued. anser. ol. Scorpion. an. ℥j. succ. parietar. depurat. vini albi potentis an. ℥ss.M.F. linimentum, superadditis ʒij. lapid. Judaici cum praedictis probè subacti.

Sanguis etiam vulpis & hirci calens, tum per fistulam argenteam injectus, tum etiam pubi & perinaeo illitus, maximam vim habet ad calculum atterendum in vesica; modo hic vetustate non obduruerit. Omnium extrinsecus admovendorum efficacissimum erit Lavacrum hujusmodi.

℞. Flo. Chamaem. melilot. aneth. abrotan. saxifrag. fol. caulium, senecion. parietar. scolopendr. malv. alth. rad. petrosel. foenic. ononid. viol. an. Miij. sem. lini, milii solis an. ℥ij. foenugraec. anis. ammeos, an. ℥j. bulliant omnia in q.s. hydraelei, vel aq. dulcis, in qua prius exactè excocta fuerint capita 2. vervecis, & usui servetur pro lavacro; quo cum utitur, si sumpserit hanc potionem mirifice conducturam speramus.

℞. Rad. enul. ℥ss. gran. alkikeng. ℥ij. bacc. Juniper. ℥j. liquirit. ʒvj. Omnia tufa bulliant in vini alb. ℥ix. ad consumptionem tertiae partis; colat. adde sacchar. finiss. ʒj.F. potio calidè exhibenda. Io. Zecchius. consult. 31.

Subsectio decima sexta. Pro Calculo Vesicae.

QUoniam Medicamenta lapidem comminuentia, nihil fermè operantur ob lapidis grandioris duritiem, unica Chirurgia superest, quae eum detrahendo miserum aegrotantem à tam gravibus tamque assiduis molestiis à doloribus pene intollerabilibus liberare possit. Sed cum hoc opus maximum sibi junctum habeat periculum, potissimum in sene molliore corpore & Cacochymia laborante, jure optimo clarissimi viri recusarunt hoc praesidii genus. Sed cum ex gravissimorum virorum decretis, in praecipiti casu magis ex usu sit, ac longè melius, praefidium aliquod generosum, licet anceps, administrare, quam demittere aegrum mori, omnibus ad aegrotantis statum praesentem & futurum attinentibus, diligenter summa (que) opera expensis, in eam venio sententiam, ut ad cervicis vesicae incisionem deveniretur; parva facta sectione, eo consilio, ut lacerato musculo Sphinctere per vulnus licet parvum admodum, [Page 126] urina perpetuò involuntarie sensim praeterlaberetur. Hoc enim opere peracto, dolores prorsus cessare solent, ut in nonnullis à me suit observatum, ac praesertim in Nobilissimo quodam Savonense, de Reariis annum agente 72, qui deinceps foelicem semper duxit vitam. Siquidem in reddenda urina, geminam ob causam, dolores excitabantur, tum quoniam urinae egressurae impetu calculus quasi proditurus dum dimovetur affectas partes lacerando ingentissimos parit cruciatus; tum etiam quia sub mictionis finem, Sphinctere musculo sese colligente & constringente, in causa est ut subjectae partes nonnihil ulceratae à duriore lapide premantur vellicenturque; at nunc utraque doloris causa confertim aperto loco cessat, quandoquidem neque urina ibi colligitur, sed sensim continuò educitur, neque commemorati musculi compressio adstrictio (que) amplius locum habet, modo imposita tenui argentea aut plumbea fistula vulnus apertum asservetur, quasi in fistulam callosam abeat. Profecto cum ars naturam imitari studet, observaverim (que) ego non semel in lithiasi affectis, disrupto ea in parte abscessu sponte nato, ob causas jam dictas, dolores molestiasque omnes in urina reddenda cessare, à natura edoctus, opus hoc non potui non semper celebrare: nostrum autem novum hoc consilium, qualecunque fuerit, si apud aliquem authorem modernum hujus aetatis reperias, scias velim id totum à me accepisse. Ioannes Zecchius. Consult. 58.

De ista inventione medicandi calculosis senibus gloriatur Zecchius in suis Consult. sed longè ante natum Zecchium, tali curatione palliativa utebantur medici Parisienses, jam à centum annis usitata. Io. Riolanus. Enchirid. Anatom. lib. 2. cap. 30.

Subsectio decima septima. Pro Calculo Vesicae incipiente in puero quinque annorum

IN consilium adhibitus, hoc modo cum ipso processi. 1. Institui optimam victus rationem, nimirum ut aer sit calidus, panis benè fermentatus & coctus, non recens, neque nimis durus. Jusculis utatur carnium castratorum, pullorum, gallinarum, aut caponum, quibus aliquid rosmarin. salviae, & majoran. nonnihilque salis ratione saporis addi poterit, radices foenicul. petrosel. & quaecunque urinam insigniter movent, cibis minimè addantur; dum enim urinam movent, succum indigestum simul ad venas mesaraicas ac hepar secum ducunt. Ex quibus obstructiones viscerum, & materia calculosa augetur. Viscidi, glutinosi, crassi, & qui difficilis sunt digestionis cibi nullo modo sunt offerendi, uti nec salsi, & qui pipere, zinzibere, caryophillis, raphano, cepis & ejusmodi rebus conditi sunt cibi. Legumina quoque oriza, fructus crudi, pisces, caseus, lac, & lacte confecta edulia summoperè vitanda. Vino utatur albo & tenui decoct. agrimon. & veronicae diluto. Postea corpus sequenti [Page 127] potiuncula expurgavi.

℞. Rad. foenic. petrosel. eryng. marin. an. ℥ss. fol. agrimon. veron. cuscut. an. Mss. sem, anis. ʒj. coq. in aq. ad consumptionem tertiae partis. in colat. ℥ij. dissolv. Syr. ros. compos. cum rhab. agar. & sena. ℥ss. elect. diacartham. ʒss.M.F. potiuncula sumenda quatuor horis ante prandium.

Purgato corpore sequentem praescripsi Syrupum magistralem, de quo singulis diebus duabus horis ante prandium ex cochleari sumebat ℥j. observata interim optima victus ratione, & per intervalla expurgato corpore, nunc praescripta potiuncula, nunc pulv. rad. mechoac, ℈ij. sumptis cum jusculo carnium. Syrupi autem haec est descriptio.

℞. Rad. foenic. petrosel. gramin. saxifrag. eryng. marin. an. ℥j. fol. agrimon. veron. herniar. capill. ven. cuscut. an. Mj. fl. 3. cordial. genist. & fl. chamaem. an. pj. sem. milii solis. bismalv. anis. & sem. 4. frigid. maj. an. ʒij. liquirit. ras. & uvarum passul. exacinat. an. ℥ij.F. decoctio ad consumpt. tertiae partis. colat. adde sacch. miscellan. lb jss. mell. puri & despumati. lb ss.F.S.A. Syrupus, aromatizetur pulv. Cinamom. el. ʒij.

Per menses quoque aliquot sequenti semicupio ex rad. herb. & s [...]m. emollientibus, luxantib. lenientib. & flatus discutientibus per intervalla utebatur.

℞. Rad. & fol. alth. rad. & fol. malv. rad. foenicul. petrosel. eryng. marin. an. ℥ij. herb. parietar. viol. veronic. flor. chamaem. melil. genist. sambuc. an. Mj. sem. foenugraec. lini, an. ℥j. sem. petrosel. anis. foenicul. genist. an. ℥ij. coq. in q.s. aquae pro semicupio. Ex simili quoque decocto, quotiescunque alvus non respondebat, addito vitello ovi, parumque elect. bened. laxativ. & ol. rutac. enemata praeparavimus & exhibuimus.

Imum ventris & perinaeum non ei solum balneo egresso, verum etiam singulis diebus semel aut bis sequenti unguento inunximus.

℞. Ol. Scorpion. amygd. amar. an. ℥j. ol. Lil. alb. & ung. dialth. an. ℥ss.M. fiat unguentum.

His adhibitis remediis Dei singulari beneficio, paulatim convaluit, neque posthac ullum mali hujus vestigium sensit. Guil. Fabrit. Hildanus. Obs. 71. cent. 3.

Subsectio decima octava. Pro Calculo Vesicae.

MUlta usurpavit remedia toto anno per intervalla, ac tandem calculum excrevit nucis avellanae magnitudinem aequantem, sed figurae oblongae olivam referentis: at verò tanta difficultate ferebatur per virgae canalem ut intra 15. tantum horas à vesicae orificio ad balani radicem pervenerit, ubi meatum angustiorem inveniens, nullo modo eum pervadere potuit, atque adeo necessum fuerit balani incisione illum extrahere, quae in parte inferiori, prope fraenum celebrata est. Remedia quibus praecipue [Page 128] calculi exclusio adscribitur, talia fuere.

Post evacuationes universales, usus est per mensem integrum pilulis ex salibus bacc. hederae & nasturt. aquat. crystallo tartari & minerali part. aequalibus cum terebinth. in massam pilul. redactis. De qua sumebat ʒj. ma [...]è si [...]gulis diebus. Postea verò per novem dies sumpsit aquae ceparum albar. in vino albo destillatarum, ℥iij. cui addebatur sal ex capite mortuo elicitum, & nono die praedicti calculi excretio contigit. Lazarus Riverius. obs. 14. cent. 4.

Puero Mercatoris cujusdam 7. annorum calculo vesicae. laboranti, Lithotamus Italus, sine sectione lapidem eximere volens, digitum sinistrae manus medium butyro inunctum in podicem immisit (quae ratio calculum inveniendi omnium est optima & tutissima) ac dextra manu ventrem inferiorem in regione pectinis premens, digitoque podici intruso calculum propellens, vi illum ex vesica in cervicem illius impulit: ubi cum ob magnitudinem subsisteret, & tactu supra podicem deprehenderetur, illic sectione facta supra lapidem, cochleari ferreo mox exemit, qui si minor fuisset, per meatum penis facilè exprimi vel exugi potuisset. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 894.

Bartho. Turrianus in Iatro 6. lib. 4. Vesicae calculum jam sectioni destinatum fregit propinato pulvere Crystalli, vel potius substantia ejusdem resolubili. Fit autem Crystallus solubilis, si vel minimum novies in fornace figuli calcinetur; tunc abit in friabilem substantiam, & in cella positus liquescit, olei tartari instar. vel lapis Crystalli ignitus septies extinguatur in aq. vel spiritu urticae minoris.

Vesicae calculus comminuitur Emplastro ex caepa alba cocta, pectini imposito teste Io. Praevotio med. Patavino. Schroderus commendat urinae spiritum, vel è calculo humano factum, quem & ego saepius probatum reperi. Wolfgangus Hoeferus. Herc. Med. lib. 3. cap. 4.

Gerardus Boot, medicus doctrina & experientia praeclarus, Molinaeum quendam vesicae calculo laborantem, aqua Persicariae destillata ad integram sanitatem perduxit, de ea haustum singulis matutinis exhibendo. D. Robertus Boyle. in aureo suo Libro, De Vtilitate Naturalis Philosophiae, Parte secunda, Sectione tertia.

Subsectio decima nona. Pro Calculo Vesicae.

CAlculum in vesica existentem durum & antiquatum, frangère nemo potuit: molliorem, tophaceum, friabilem, recentem cum difficultate frangemus in juvene, non in sene, ubi aperti sunt meatus, non adstricti, ubi vires validae sint, & aegrotus medico pareat, medicusque suo munere perfungatur: at etiam si conditiones adsint hujusmodi, rarò tamen hoc opus medicamentis absolvitur. Ego bis in hanc usque diem fractum vidi, primum casu, mox deliberatione, atque matura [Page 129] consultatione addita. Casus fuit. Filium Zanetts Pontificii Typographi Romae expurgandum susceperamus, Doctissimus quidam Medicus & ego, ut postea tutior ad ipsam sectionem accederet (jam enim cum Nursino artifice de pretio convenerat) tentaverat ante, omnia remediorum genera tum à medicis Venetis, tum Florentinis excogitata, cum (que) nullam consequeretur utilitatem, secari cupidus, sacerdotem jussit accersiri, ut sumptis Ecclesiae sacramentis, si ex sectione moreretur, animae fuisset consultum. Religiosus fuit ex societate Jesu, qui audita confessione ab aegroto, & cognito morbo, proponit illi pharmacum, ut dicebat magni usus, de quo & in seipso & in aliis periculum fecit· experiri placuit· ne (que) facti poenituit. Eodem remedio in renum calculo usus sum bono semper successu. Vidi enim circuitus illos nephriticos fuisse none sine assistentium admiratione sanatos. In affectu vesicae nunquam sese mihi obtulit occasio experiundi, nisi semel sed aequali cum superioribus eventu, variato tamen exhibendi modo. Describam primùm pharmacum ab ipso Jesuita traditum, mox verò aliud· sed imprimis illud remedium approbo, quia nihil deesse video, quod possit ad hujusmodi opus perficiendum expotari: vim agnosco simplicium egregiam, componendi rationem exquisitam conspicio· ac eo magis probo, quod pro basi continet antidotum in quo summa vis inest ad frangendum calculum· habet autem Jesuitae pharmacum ita.

℞. Pulv. millepedum praep. ʒj. ad sumum ℈iiij. aq. vitae ℥ss. juris cicer. rubr. ℥ix. vel ℥x. capiat calidum horis ante prandium 5. enemate utebatur emolliente ante medicamenti potum· instituebat simul emollientem victum· effectus medicamenti fuit: horarum duarum spatio, totum corpus incalescebat, angustiebatur aegrotus, sitiebat, ac ferè loco stare non poterat, aliquando circa pubem dolores urgebant, urinae hora quinta coeperunt crassiores reddi, sed non multae. Secundo die à pharmaco contingebant eadem, sed urinae copiosiores & crassiores. Tertio sabulum apparuit multum. Septimo tandem adeo plenae sabulo visae sunt, ut rectè quis diceret, eas nihil esse quam sabulum aqua dissolutum, omnia in meliorem statum redigebantur, ita ut qui proximè incidi debebat, liber ab omni malo nono fuerit die, & hic adhuc vivit, ab eo morbo dei benignitate liber.

Ego verò juvenem annorum 28. calido & sicco temperamento curaturus, duxi minuendam quantitatem aq. vitae, & ubi singulis diebus datum alteri fuit antidotum, huic alternis dare jussi· ac pro refrigeratione totius corporis aquam fragariae, & fabarum ad ℥x. propinabam intermedio die cum. gutt. vj. ol. calcanthi & ℥j. julepi violati· hoc autem modo pharmacum indicabam.

℞. Pulv. assellor. praep. ʒj. aq. vitae ʒij. decoct. cicer. rubr. ℥viij.Ms. & capiat tepidum 6. horis ante cibum; sed cum excalefaciebam igne pharmacum, ibi non erat aqua vitae, verum ubi ab igne remotum erat, miscebatur. Dedi medicamentum in [Page 130] Balneo decoctionis herbarum emollientium, univ [...]rsalibus praecedentibus· praeparantur Millepedes ad renum & vesicae calculos hoc modo.

℞. Assellorum quam volueris quantitatem, vinoque albo generoso abluito diligenter, mox in ollam conjicito novam vitreatam, lutoque illam incrustato, demum in furno exsiccentur, ita ut possint in tenti [...]m pulverem redigi: tum verò affunde vini ejusdem generosi quantum poterunt imbibere, & rursus exsiccato, ac tertio imbibito & exsiccato ut supra, quartò verò pulverem irr [...]rato hoc qui sequitur liquore.

℞. Aq. fragor. ℥iij. Spirit. vitriol. ʒjss. iterum pulvis exsiccetur & tenuissimè contritus in vase vitreo, aureo, vel argenteo usui servetur. Quod ad ipsam incisionem attinet, si fiat ignitis cultris multo foelicius succedet· hanc rationē secandi, mea persuasione, adhibebat Romae quidam ex meis discipulis, ac omnes ferè sanitati restituebat. Horatius Augenius. Epist. & Consult. Tom. 2. lib. 9. Epist. penult.

Wilhelmus Laurembergius Professor. Rostochiensis ut ipse de se refert provecta jam aetate calculo vesicae laboravit, qui cum varias molestias exhiberet, & nucem ponticam aequare deprehenderetur, ac citra sectionem exire non posse putaretur; ipse verò periculosissimo huic auxilio sese subjicere nollet, de aliis remediis cogitare cepit· primo ergò liquorem illum nephriticum celeberrimum [...]agnoque apud principes in pretio & usu habitum expertus est, qui ita paratur.

℞. Salis tartar. alb. ʒj. affund. aq. petrosel. lb j.M. & per chartam bibulam transcoletur, & liquori color croceus corticibus aurantiorum concilietur. usurpavit etiam gemmam illam Indicam, Igiada Hispanis dictam, ad calculum frangendum celeberrimam: sed utriusque remedii nullam vim deprehendit· ergò inter reliqua quae ad calculum comminuendum commendantur, pharmacum ex asellis experiri voluit, ad imitationem Augenii in hunc modum.

℞. Pulv. asell. praep. ʒj. Spirit. juniper. ʒij. juris Cicer. rubr. ℥x.M. quo manè assumpto, prima & secunda vice à sumpto medicamento tribus aut 4 horis, quandam pectoris compressionem percepit, & quasi imminens animi deliquium, ut necesse haberet theriacae ℈j. potioni admiscere· atque ita remedio hoc totos 15. dies ufus est. Sed toto hoc spatio ne minimum quidem Sabuli expurgari reperit· itaque alia addenda ratus, sequenti medicamento usus est.

℞. Assel. praep. ℥ij. lepor. praep. sang. hirci praep. Spong. ros sylvestr. fem. viol. purpur. an. ℥j. Spec. Lithontrib. ʒij.M.F. antidotum. Hujus antidoti accepit ʒij. decocti diuretic. ℥x. Spirit. juniper. ʒij. quod medicamentum ubi manè hora 5. hausisset, secunda vice, post horas plus minus 4. sub pubis osse ad regionem ostii vesicae, magnos sentire cepit dolores. Paulò post parum urinae profluebat, & cum ea lamellae exiguae instar Squammae piscis subrubrae, quae licet aliquam visciditatem habere viderentur, ad tactum tamen in sabulum [Page 131] resolvebantur, ita ut manifestò appareret tunicam vel crustam esse à majore calculo solutam. Cujus medicamenti usum cum continuaret, interdum tertio, interdum quarto, nonnunquam quinto die, hujusmodi lamellae crassiores, & fragmenta saepè grandiuscula profluxerunt, & praesertim ubi lavacro aquae dulcis uteretur; cum verò & à calculo, & ab ejus fragmentis, orificium vesicae esset sauciatum, ad leniendum dolorem medicamentis usus est· atque ita horum medicamentorum usu 17. septimanarum spatio à calculo isto liberatus est. Decoctum diureticum hoc fuit.

℞. Rad. Liquirit. ʒvj. alth. graminis. ononid. an. ℥ss. baccarum halicacab. numero xx. cicer. rub. ℥iiij. uvar. pass. ℥j. sem. 4. frigid. Maj. an. ʒj. hord. pij. Coq. in aq. alkikengi. ononid. fragor. fl. fabarum an. lb jss. colatur. adde Syr. de alth. ℥iij. Daniel Sennertus. Pract. lib. 3. part 8. Sect. 1. cap. 2.

Ptisana fructus Cynorrhodi feu rosae Sylvestris in furno siccat. & pulverat. multos à calculo liberavit· sed diu ea ptisana utendum est. Petrus Borellus. obs. 22. cent. 3.

Subsectio vicesima. Pro Calculo Vesicae.

PRincipes Germaniae contra Lithiasin quotannis in majo bibunt quotidie haustum liquoris è cortice vulneratae betulae· quem liquorem praeservant à corruptione aeris illi affundendo ol. oliv. Vulneratur cortex betulae prope terram in trunco menfe martio, circa tempus quo solet vulnerata vitex plorare novellum liquorem è terra haustum. Sed is liquor betulae est pene infipidus.

Sin autem ramus aliquis spissitudinis 3. digitorum ad semidiametrum vulneretur, inditaque lana repleatur, statim flet liquorem non ingratum ac subacidum, qui etiam in ipso Lithiasis tormento solatur afflictos ad 3. vel 4. cochlearia assumptus. Tenellos etiam, subnigricantesque betu [...]ae ramulos (unde Scopae & virgae nostratium fiunt) qui tumentes gemmas nondum frondosas habent, malleo super incudē vel lapidem conquassatos jussi concoqui aquae ad cerevisiam fabricandam destinatae; cui cerevisiae si post modum dauci semen aut beccabungam associaverim, sortitus sum effectus ad Lithiasis praecautionem optabiles; potentioresque ad huc, si isti cerevisiae liquor iste martialis è superioribus ramis collectus insusus fuisset, post sedationem maximam ebullitionis suae, quam vina & cerevisiae incadis sponte tollerant. Comperi namque imprimis quod ejusmodi potus è betula diureticorū metū tolleret, eo quod dolores Lithiasis atq, contracturas laxet, tam in Lumbis quam intestinis (hinc namq, unica Lithiasis etiam colicos dolores suscitat, non minus ac si somes ejus intestinis inesset) prod [...]st etiam dysuriis & stranguriis senilibus· calorem item jecoris mitigat primum, deinde tollit. Io. Helmontius. Tract. de Lithiasi. cap. 8.

Cardanus scribit sua aetate, virum [Page 132] per Longobardos oberrasse, qui paucis diebus, quodam poculo passim securè, certò atque breviter sanabat quotquot calculum in vesica habebant· additque judicium, se non dubitare hunc virum in inferis esse, quod moriens artem suam mortalibus inviserit,

Pistor quidam habebat filiolam, quae saepius cruentum meieret, medioque filo suspendebatur lotium: erat autem pallidum cum multo sedimine ac glutinoso· sicque septimum vixerat annum· villica quaedam narrat pistori, idem sibi olim contigisse· jussit adferri vesicam tauri embrionis nondum nati; vesicula ista plerumque repleta est liquore saporis non quidem urinalis, sed alieni; cujus singulo mane bibit ℥ij. cum totidem vini albi. Superstes diu vixit calculi nescia. Idem remedium juvit aliquot puellas pauperes. Idem ex embrione hirco tentatum ac foelicius adhuc successit. Io. Helmontius. Tract. de Lithiasi. cap. 7.

Ad calculum in vesica incidendum magni sunt momenti hae pilulae.

℞. Sem Milii solis petrosel. Saxifrag. & Chaerefol. an. ʒss. Sang. hirci praep. ℈j. succi liquirit. ℈ij. trochisc. alkikengi sine opio ℈ss. terebinth. lotae in aq. foenic. & apii, deinde parum tostae. ʒij.F. pilulae admodum exiguae, & singulis diebus capiat ℈ss. aut paulo plus. Ludovicus Mercatus. Consult. 6.

Sectio 4. Pro Caloris naturalis debilitate.

INter medicamenta, ab omnibus medicis doctis, ad roborandum calorem naturalem in visceribus, & toto corpore, & spirituum generationem, maximè commendatur ambra. Ita.

℞. Ambrae ʒss. Sacch. ℥vj.M. sumatur in jusculo vel quomodocunque: alias commendatur Spiritus vini ex optimo malvatico confectus, si manè aliquot guttae cum mica panis usurpentur. Ioan. Crato. Consil. 14. lib. 4.

Sectio 5. De Calvitie.

CAlvities (quae graecis [...] dicitur) defluvium est capillorum, quod a sincipite plerumque incipit ac continuo tractu per medium caput, in occiput vergit, ex defectu alimenti ortum habens; ejus causa est inopia humidi calidi pinguis· senectutis comes est perpetuus· haereditarium aliquando est malum: à veneris etiam frequentiori usu producitur· fit quoque secundum. Hippoc. 6. Epid. Sect. 3. Aph. 1. Calvities ex consumptione ipsius cerebri, procedente nimirum aetate, cerebrum abscedit ab osse cranii, quod privatum humiditate, nequit amplius pilos alere, qui alimento destituti decidunt· quae haereditaria est, & senectutis [Page 133] vitio curationem nullam admittit.

Subsectio prima. Pro Calvitie in Adolescente.

COnsului ut decocto ulmi ex dulci lixivio caput lavaret, & locum affectum Squilla aut coepa fricaret, & deinde hac etiam decoctione ablueret, quae ex abrotano & agrimonia paratur· demum verò ut hoc unguento inungeret, quod ex labris vulpis cum pelle in cinerem redactis & ex cinere stercoris caprae, apum & muscarum, & succis dictarum herbarum & oleo decoctionis muscarum constabat, cera modica adjecta, post succi consumptionem ad formam unguenti paratum. Erat hoc Experimentum Gisberti Horstii praeceptoris mei. Urina calida per se lota juvat· alteri verò solo lixivio hederae arboreae, cum caput lavâsset crines restituti sunt. Petrus Forrestus. Observ. 6. lib. 8. de vitiis capitis exterioribus.

Subsectio secunda. Pro Calvitie post tineam remanente, ad virum excellentem.

CAlvities haec non ex senio, sed exulceribus capitis manantibus ortum duxit; vera cute hinc inde exesa, & per dropacum applicationes & detractiones absumpta, in cujus locum cicatricosa & callosa cutis nata est. Cum autem in cicatrice pili vix unquam nasci possint, & jam diu perseverarit malum, difficile erit arte, illic denuo pilos educere. Tamen cum cutis capitis spissa & capillosa sit, in qua semina adhuc fortè pilorum latere subtus possunt, praecipuis expertisque remediis id tentandum esse, ut pili crescant, censerem· omissis multis aliis hoc modo procederem.

Caput manè foveat dominus cum spongia intincta in vino albo, in quo decoctum sit abrotanum cum Chamaem. & S [...]lviae floribus; ut sic pori sensim aperiantur, quod & alioquin capiti, tantum abest ut obsit, ut potius prosit. Hoc pacto alternis diebus per mensis spatium & ultra caput foveat; fricando & pectinando post fotum. Deinde inungat caput noctu, s [...]quenti unguento.

℞. Ol. Myrtin. amygd. d. an. ℥j. cortic. rad. Cannar. ustar. verarum. Capill. ven. veri usti & polytrichi. an. ℥ij. cap. murium ustor. apum combustarum, & Cantharid. rubrar. maculis nigris. an. ʒj. ladan. ʒij. Mell. ℥j. cum cera F. Linimentum. Hoc Linimento nihil est efficacius, quod si non juverit, nihil juvare poterit· utetur illo alternis noctibus, & quando spissè adhaeret; abluere poterit lixivio, in quo abrotanum decoctum fuerit. Ubi mensis spatio usus fuerit, postea hoc decoctum parari curet.

℞· Cap. ven. polytrich. cortic. rad. cannar. fol. Myrti. fol. Sen. fl. Chamaem· ros. rubr. fol. Lapathi acuti. an. Mj. lign. guajac. lb ss. abrotan. Mij.F. decoctio. qua singulis noctibus caput lavet cubitum iturus, continuando [Page 134] diu; vel saltem cum spongia foveat. at (que) nisi succedat mensibus aliquot elapsis, rursus unguento priori caput inungat noctu & manè, & hoc decocto abluat· haec prae caeteris omnibus (si quid effici in hac re potest) efficacis [...]ima sunt remedia, quae fideliter communicare volui, à deo successum domino optans. Felix Platerus. observ. lib. 3. pag. 597.

Sectio 6. De Cancro.

CAncer (graecè [...] & [...]) est tumor durus, rotundus, inaequalis, colore livescens, aut nigricans, venis circum circa turgidis & repletis, dolore ac interdum calore gravis· in qualibet corporis parte nasci solet, in facie, labro, ore, oculis, in vulva, cole, & ano; at maximè in faeminarum mammis, quae, quia sungosae & inanes, illius materiam promptè excipiunt, ex utero etiam in eas facilis est decursus· causa est bilis adusta & atra in venis haerens, nec ob crassitiem penetrare potis, quae suppressis menstruis aut haemorrhoidibus originem suam saepissimè debet. Ejus signa sunt, tumor in principio ciceris magnitudine, cum dolore & calore, hinc fabae, deinde juglandis, & ovi magnitudinem aequat, tandem in ampliorem molem attollitur, pars conspicuè livescit aut nigricat, venae in ambitu crasso nigroque sanguine turgent, ita ut cancri fluviatilis pedes referre videdeantur.

Cancer alius est non ulceratus, à mitiore materia proveniens, qui & occultus dicitur, alius est ulceratus & erodens ab acriore materia oriundus· tunc quidem corruptae carnis speciem tumor exhibet cum foetore, sordida illuvie, horrido aspectu, labris praeduris & inversis. Morbus est periculosus & gravis & qui raro curatur.

Subsectio prima. Pro Canco Mamillae.

UNiversum corpus per medicamenta melancholiam respicientia purgavimus· sanguis etiam missus est· quibus peractis hoc topicum adhibitum est.

℞. Succ. plantag. solan. semperviv. an. ℥ij. pulv. plumbi usti & saepe aq. rosac. lavat. ℥j. thuris. ℥ss. in mortario plumbeo cum pistillo plumbeo saepe omnia tractentur, & ad solis radios quousque optimè incorporentur, exponantur: in quo lini pannus imbutus mamillae applicabatur & saepe innovabatur· quo remedio melius se habere dixit, & meritò sanè, quia medicamentum hoc humoris infringit acutiem & ejus hebetat saevitiem: Universus enim noster conatus eo dirigebatur, ut cancer hic remora [...]etur, in altumque amplius non cresceret· in quem finem praedicti medicaminis vice, laminam plumbi mamillae figurae concinnè adaptatam imponeret, [Page 135] neque alia remedia supra locum laesum permitteret, consului. Novi enim ipse nonnullas▪ mulieres cancros in mamillis habentes, solo bono vitae ordine, absque ullo medicamentorum topicorum irritamento per longum vivere tempus, ita incolumiter prosperè, & sanè, ac si nullum paterentur morbum. Amatus Lusitanus. Cent. 3. curat. 32.

Subsectio secunda. Pro Cancro Mammae.

FOnticuli in utroque crure excitati erunt maximi usus· pro purgatione infusum hellebori nigri & agar. troch. cum Syr. de polipod. etiam atque etiam laudo. & quoniam humor hic atrabilarius continuo indiget irritamento, ego maximè hortor nostram patientem ut familiariter aliquo pharmaco dejectorio utatur. In hunc finem pulvis hellebori nigri praeparati & succo ros. ter aspersi ac in umbra exsiccati ex ovo sorbili ad ℈j. datus, & vinum Sena medicatum in prima mensa aliquot intervallis bibitum, mihi summopere arrident. Quod attinet medicamenta topica, ego omnibus anteporo medicamentum Galeni ex succo Solani & plumbo usto simul in mortario plumbeo agitatis, paratum, quod eo praestantius erit, si addatur oleum rosatum completum, succus virgae aureae aut etiam tabaci, omnibus pariter in mortario dicto confusis.

Quae secreta qualita [...] hic agunt sunt interna vel externa, interna u [...]i lac in quo cancri fluviatiles sunt incocti. Externa sunt, primum pulvis Bufonis cum fermento in olla vitreata ex furno siccati. Secundo folia Lilij contrita & apposita. Tertio Linimentum ex pulvere cancrorum fluviatilium ac tutia praeparatum cum pinguedine gallinae exceptis. Quarto aqua stillaticia stercoris bubuli mense majo collecti. Iul. Caesar Claudinus. Respons. Medicinal. 35.

Subsectio tertia. Pro Cancro labrum superius obsidente.

VIr quidam Monspelii degens circa finem hiemis correptus fuit exiguo tuberculo labrum superius obsidente, quod in dies incrementum capiens, in tumorem cancrosum tandem degeneravit· in auxilium vocatus, curationem sic aggressus sum.

℞. Rad. bugl. & cichor. an. ℥j. fol. agrimon. borrag. ceterach. & veronic. an. Mss. coq. cum pullo gallinaceo. in colat. dissolv. crem. tartar. ʒj.F. jusculum: quod capiat manè pe [...] 12 dies in quarto quoque jusculo dissolv. Syr. sequentis. ℥ij.

℞. Succor. rec. express. & per residentiam depurator. borrag. bugl. fumar. cichor. lb iij. Succ. veronic. & p [...]mor. redolent. an. lb j. Sen. mund. ℥vj. Epithym. ℥ij. rhab. el. & agar. rec. troch. an. ℥j. Zinzib. & Caryophill. an. ʒj. Infund. & decoque ut art [...]s est· donec colaturae supersint [Page 136] quart. v. in quibus dissolve Sacch. albiss. quart. v. fiat Syrupus perfectè coctus, postremae dosi jusculorum adde extract. hellebor. nigr. gr. iiij. capiat cum regimine· hoc medicamentum summa cum vehementia aegrotantem expurgavit, non solum per alvum sed etiam per vomitum: verum eodem die tumor valde imminutus apparuit, & doloris expers.

Post usum jusculorum, usus est balneo tepido per triduum; hirudines hemorrhoidibus admotae; causticum utrique tibiae inustum; serum lactis cum Epithymo per mensem usurpatū, & balneū iteratum singulis septimanis.

Post 15 dies ab assumpto extracto hellebori nigri, idem remedium iteratum est, eadem dosi cum diapruni solutivi. ʒiij. cujus operatio fuit priori similis, & eodem die tumor imminutus apparuit.

Topica omnia tumorem exasperabant, excepto unguento ex ranis viridibus▪ quod maximè laudatur ab Aquapendente, Chalmetaeo & aliis, & in hoc affectu plurimùm praestitit: ita ut illius curationem duobus praesertim remediis tribuendam esse existimem, extracto Scil. hellobori nigri, & unguento de ranis viridibus· non parum tamen contulit Syrupus Magistralis quo bis in septimana utebatur.

Intra mensem à curationis principio tumoris portio suppurata est, & spontè aperta cum pure satis laudabili; ulceri & tumori universo admovebatur continuò unguentum praedictum, & sensim tumor imminutus ac tandem sensim resolutus est, & ulcus ad cicatricem perductum. Unguenti de ranis compositio haec est.

℞. Ranas virides in aquis puris degentes, q.v. in vas fictile vitreatum, multisque exiguis foraminibus in fundo pertusum conjicito, earumque ora butyro impleto, vas ne quid exhalet luto diligenter oblinito, & cooperito, cui alterum effossa terra conclusum superponito, ignem in ambitu ad d [...] stillandum accendito, oleum seu liquorem illum stillatitium colligito, & cum pulvere ranarum mifceto, ut fiat linimentum. Lazarus Riverius. observ. 97. cent. 1.

Subsectio quarta. Pro Cancro ulcerato.

INter caetera praestantissimum ac tutissimum auxiliū in hoc affectu Guidoni à Cauliaco praedicatur arsenicū sublimatum. Hoc (inquit Theodoricus) cancrum, lupum estiomenon, noli me tangere, fistulam, & tales omnes pessimos morbos primo die occidit & extirpat. quin & ipse Valescus refert de quodam medico & Chirurgo qui cancrum & ulcera tibiarum antiqua succo Solani vel plantag. fovebat, in eo posito pulvere arsenici, pannumque in eo madefactum superponebat, & sanabantur multi▪ Caeterum magna locorum circumstantium interim dum haec admoventur, cura semper habenda est, ne scilicet ea inflammatione occupentur; quod incommodum facile evitabis, ipsum arsenicum justa quantitate & legittimo modo adhibendo, partesque vicinas & carcinoma cingentes unguento de bolo & suc [...]o solani il [...]inendo· [Page 137] ubi autē arsenicum effectum quem sideras, praestiterit, (quod ex loci inflatione sine tumore & mora triduana deprehendes) dolor mitigandus erit, & crustae casus procurandus hoc Emplastro.

℞. Decoct. alth. malv. viol. lb j. sarin. hord. q.s.m. bulliant ad spissitudinem, quibus adde ol. ros. viol. an. ℥jss. lutea ovorum 2. Croci parum.

Hoc unguentum ad cancros ulceratos magnopere probo.

℞. Plumbi usti & loti. pompholig. thur. an. ℥v. absinth. ℥j. ol. ros. lb ss. cerae. ℥jss. succ. Solan. q.s. ad unguenti crassitudinem.

Confert etiam unguentum Diapompholigos à Galeno maximè commendatum. Petrus Forrestus. Schol. obs. 6. lib. 4. Obs. Chirurg.

Cancrum pectoris per appositum causticum arsenicale feliciter, manum admovente chirurgo nostro Baulero, radicitus extirpavimus, & locum ex voto vicissim consolidavimus. Gregor. Horstius. in Epistola annexa observationi 35. lib. 7. De Morbis Contagiosis.

Mortificatus arsenico cancer facilè f [...]natur, etiam solo herbarum (agrimoniae & aliarum) fotu. Defensivum doloris est, solutum sulphuris, & simul sanativum· in hujusmodi morbis sulphur solvimus spiritu terebinthinae, & in solutum aliquoties dejicimus hydrargyrum ferventem, vel reductum sublimati liquorem ei jungimus. Nobile evadit medicamentum, qui laborem & periculum fugiunt, incoquunt sulphur unà cum arsenico, vel hydargyro sublimato, & eadem opera prodit Medicina. Andreas Libavius. in Epistola ad quendam annexa observ. 2. lib. 9. Obs. Gregor. Horstii. de Chirurg. Casibus.

Subsectio quinta. Pro Cancro.

CUratio Cancri, qua quidam foeliciter usus est à magno quodam viro mihi communicata, talis est.

℞. Rad. Serpentar. maj. mense junio collectae, transversim incisae, & filo lineo trajectae, & ad umbram exsiccatae, suspensae nè parietem attingat, in subtilem pulverem redactae quantum volueris, cui adde arsenici non splendentis tertiam partem, fuliginis camini parum, omnia bene commisc. & subtilissimè pulverisentur, & serventur in pixide lignea. Si ulcus sit valde putridum, arundniaceo cultro scalpendum est, ut parum sanguinis exeat, & pulvis subtiliter inspergendus, atque gossipium saliva madefactum, superponendum, protestandumque est, quod per diem & noctem unam, dolorem molestum excitabit, atque pars intumescet, sed quanto tumidior evadet eo melius· non est removendum medicamentum· sed faciet escharam, quae sponte perse post octavū diem cadet; si post Escharam elapsam, immundum remanebit· ulcus, mundifica cum melle rosato, succo apii, & parum farinae hordei, vel unguento isidis, & superponatur unguentum de tutia. Si verò aliqua radix remaneret; [Page 138] rursus appone pulverem praedictum; & pro removenda Eschara nihil addes, sed naturae permittes. Sed antequam aggrediaris curam, purga corpus competenti purgatione, & rectam victus rationem praescribe. Carolus Oslevius, in Epistola ad Laurent. Scholzium. lib. 3. Epist. Cratonis & aliorum Med. à Scholzio Edit.

Placet hic cancri ablationem & curam, ab amico mihi communicatam, subjungere.

℞. Arsenic. alb. subtiliss. pulverati pt. 1. rad. ari pulveratae part. iiij. fuligin. parum, ut in trium horum mistione, pulvis modicè cinereus, vulgò griseus fiat, qui ad usum servandus, & quo vetustior eò melior evadit, ac in quintū us (que) annum durat. Hic pulvis exulcerato cancro ad crassitiem dorsi cultri, cavendo ne bonam carnem tangat, inspergatur, in medio tamen paulò spissius, ob mediam cancri radicem, communiter reliquis majorem: huic asperso pulveri gossipium extensum, & saliva bene madidum, ut cum pulvere eo melius adhaereat, alias nihil operabitur, imponatur: inspergendus autem pulvis postquam aeger jam pastus fuerit, & exulceratus cancer, nullis aliis quam ligneis instrumentis tangendus. In adhibitione hujus pulveris cautelae aliquot notandae veniunt, ob diversos effectus ejusdem, aliis enim dolorem creat, aliis non item, penetrat usque ad venas seu radices cancri, iisque firmiter adhaeret, ut sine ruptione harum adimi amplius nequeat; quare semel tantum inspergendus, quia ejus vis, donec omnia secum auferat, durat. interea nulla alia medicamenta imponenda, quia hoc sine noxa fieri non posset, nisi in ambitu circum circa, ad latitudinem 2 digitorum transversorum, defensiva, seu potius repellentia & inflammationem impedientia quale hoc esse potest.

℞. Boli armen. ol. ros. an. q.s. aceti ros. parum Misce. Solet quandoque ob penetrationem & vim medicamenti, ruptio venarum, eamque effusio magnae sanguinis copiae, & simul materiae flavae & acris, subsequi, quae ubi contigerit, nullum medicamentum, praeter lintea duplicata imponenda, & quoties madida, renovanda: fluxio enim haec ultra unum aut alterum diem non extenditur, hacque omnis aufertur dolor· his factis expectanda cancri sua sponte cadentis, à sana carne separatio, quae continget intra 18. aut 20. dierum spatium: minima namque rupta radix ante hoc tempus, vi illata, totius curae reiterationem minatur· separatione hac secuta, ulceri sequens pulvis inspergendus.

℞. Thuris puriss. mummiae, mastich. myrrh. aloes Sarcocoll. an. ʒj. opopon. opt. ʒss. laventur omnia aq. plantag. & ros. fiat pulv. tenuiss. qui acrior reddi poterit, aucta thur. mastich. myrrh. & Sarcocoll. quantitate· pulvere crasso insperso ulceri, tale unguentum supra telam extensum imponatur.

℞. Lythargyr. auri ℥ij. mumm. ℥j. ol. ros. ℥jss. aceti ros. parum· pulverata in mortario plumbeo agitata incorporentur, & si duriusculum adhuc sit unguentum, addito ol. rosac. mollius [Page 139] reddatur. Haec 2 semel in die applicare usque ad plenam ulceris consolidationem sufficit, emanabit ex eorum usu, primis diebus, materia viscosa, tenax & alba, quae indies optimè extergenda, usque ad absolutam curam, quae auxiliante deo, his omnibus ritè administratis promittitur. Felix Platerus. Practic. Tom. 2. cap. 17. pag. 751.

Hic est pulvis quo Antonius Fuchius Italus multos cancros per Germaniam, Poloniam & Angliam non sine admiratione curavit, atque inde non exiguum lucrum fecit, & ob id Medicus cancrorum vulgo nominatus fuit. Rodericus a Castro. lib. 1. De Morbis mulierum. cap. 21. & 22. & Daniel Sennertus. Practic. lib. 4. part. 3. Sect. 1. cap. 7.

Vir quidam meis diebus in tractu Juliacensi cancrum quemlibet sanabat insperso pulvere indolente, atque tum demum Emplastro incarnante solidabat; cujus ars secum sepulta est. Io. Helmont. Tractat. de Idaeis Morbosis.

Subsectio sexta. Pro Cancro Vlcerato.

FIlia Geropii Becani, Medici Antwerpiensis tulit in sinistris temporibus, 50 amplius annos, durum ac inaequale carcinoma; sed sine ulcere, ullave gravi noxa· verum increscente paulatim, post tot annos, tum dolore, tum pruritu, sivè ex adversa mariti sui fortuna, sivè ab atra bile eò uberius effusa, imposuit tumori improvidè, ex consilio Empirici, nescio quae adurentia medicamenta, quibus cutem erodentibus, corcitabatur non modò malum hactenus quietum; sed degenerabat brevi in carcinoma ulceratum, cum Labiis inversis, crusta cinerea, sinu deformi tubere inaequali, colore livido, sanie cadaverosa, dolore, vigiliis, animi deliquiis ardore, pruritu, aliisque conclamati cancri notis· cui nulla cumprodesset Medicina, applicuit tandem blandiens hoc ceratum, quod usus comprobavir, qualicunque carcinomati summè utile.

℞. Ol. rosat. ℥ij. cerae alb. ʒvj. plumb. usti ac loti. ℥ss. oleum cum cera liquefiat; & addito plumbo, agitentur 6. horas in mortario plumbeo, ut fiat ceratum. Praeter quod vidimus ulceratis cancris ab aliis foeliciter admoveri pulverem concinnatum ex plumbo liquefacto cum mercurio vivo, cui siquidem tantillum Mercurii vitae insperseris, rediges omnia in pulverem friabilem ulcerato cancro adprimè utitilem. Nicolaus Tulpius. cap. 47. lib. 1.

Famula quaedam compescuit malignum carcinoma in femore, ingentis molis, ultra annum 17. solo plumbi unguento· cujus litu, nihil simili tumori utilius. Nicolaus Tulpius. cap. 51. lib. 3.

Nobili cuidam & electae mulieri prope castellum Neuveum degenti tota pars faciei dextra, cancro eoque ulceroso obsessa fuit diutissimè, & saevis exagitata cruciatibus, à Medicis frustra petitis auxiliis, tum Gallis & I [...]lis, [Page 140] tum etiam Germanis & Hispanis, exterisque aliis quibusque: vulgaris cujusdam barbitonsoris remedio hoc sequenti & Euporisto persanata fuit. Pullos illa Gallinaceos in partes tenues & latas concidebat, quas saepiusculè commutando, interdiu admovebat affectae parti. Ab hoc unico tandem eoque praestanti remedio, reliquis quibuslibet frustra (ut diximus) tentatis, curationem recipiens, pristinam valetudinem recuperavit. Mauritius Cordaeus. Comment. 7. in lib. 1. Hippocrat. De Morbis Mulierum.

Alii admovent canes pullorum, columbinorum sectas & adhuc tepidas. Lazarus Riverius. cap. 12. lib. 2. Prax. Med.

Vetula quaedam mulier cancrum habebat in mamma sinistra, quem per 13. annos gestaverat, in quo exigui tumores cancrosi adnascebantur, qui multò acerbiores dolores excitabant, proptera quod exulcerati fuerant, quam tota cancri ipsius moles, qui tamen exigui tumores sublati sunt frequenti applicatione aquar. pap. rhaead. plantag. & rosar. cum melle ros. permixtar. ab initio, deinde solis aquis admotis.

In alia etia mulieri ulcus cancrosum in mamma patiente, idem remedium ulcus protinus sustulit, & ad cicatricem perduxit. Samul Formius. obs. 21.

Quaedam mulier quinquagenaria laborabat cancro in mamma sinistra, ulcerari incipiente. Juvenis Chirurgus extraneus sequens remedium admovit.

℞. Aq. fortis ℥j. sublimati crudi. ℥iiij. sal. ammoniac. ℥ij. arsenic. ʒj. ponantur omnia in alembico & destillentur ad siccitatem. addendo aceti destillati par pulveri pondus, destilletur iterum acetum, donec materia ad pastae consistentiam redeat· primò cancrum diligenter abluebat vino calente, cum linteis eo imbutis, & fortiter sricabat, ut pars irritaretur. Deinde extendebat pastam supra plumaceolum Sextuplo minorem ipso tumore, quod remedium supra partem relinquebat, per 24. horas, & fiebat eschara plumaceolo Sextuplo major, ita ut cancrum omnino absumeret, & decisa eschara, ulcus carne implebatur, & ad cicatricem perducebatur. Quod si dicta eschara tumorem universum non abstulisset, sed quaedam illius radices subsisterent, illas absumebat pulvere praecipitati rubri, cum alumine usto permixti· ad ulcus verò carne implendum, linteis tantùm detritis utebatur. Hoc notatu dignissimum est, quod admoto parti medicamento, febris accendebatur, vomitus & alvi fluxus excitabatur, & urinae fluxus provocabatur, quae Symptomata per biduum, aut triduum perseverabant, natura irritata à venenata medicamenti deleteria qualitate.

Eodem remedio cancer in nasi extremitate obortus, qui nasi apicem exederat, in quodam milite curatus fuit. Samuel Formius. obs. 20.

[Page 141]

Subsectio septima. Pro Cancro mammae sinistrae.

VEna aliquoties in anno, prout plenitudo adfuerit, praecipue autem vere & autumno, incidenda est; non autem in brachio, sed in pede sinistro, ut sanguis deorsum trahatur· praestat tamen sanguisugis aperire venas haemorrhoidales, facilè enim per hanc viam sanguinem atrabilarem & humores adustos evacuari posse, medicis notissimum est· fonticulos etiam suadeo unum in crure dextro, alterum in brachio sinistro· non est quod de topicis multum sis sollicitus· quod si tamen dolor supervenerit sequens adhibeatur linimentum.

℞. Ol. rosac. amygd. d. de vitell. ovor. sine magna assatione vitell. extract. an. ℥ij. rad. Scrophul. herb. robert. an. Mss. ranarum, gamarorum an. numero vj. incidantur & conquassentur in mortario postea cum praedictis oleis coquantur lentissimo igne ad humiditatis fere consumptionem· colatura agitetur in mortario plumbeo cum pistillo plumbeo per aliquot horas· servetur in vase vitreo ad usum· inuncto loco affecto, sequens applicetur unguentum supra alutam extensum.

℞. Gummi elemi. cerae novae. an. ℥j. ol. rosac. de vitell. ovor. amygd. d. an. ℥ij.M. simul lento igne & percolentur· deinde in mortario plumbeo admisceantur sequentia. tutiae praep. plumb. squammos. c. Cervi usti & praep. gammaror. ranar. calcinat. an. ʒij. Lithargyr. auri loti & subtiliss. pulveris. ℥jss.M. & agitentur cum pistillo plumbeo ad minimum per horas 6. admiscendo paulatim succi sequentium, quantum suscipere poterit unguentum.

℞ Rad. Scrophul. maj. Mij. ari. Mj. herb. roberti, Solani. an. Miij. incidantur & contund. in mortario, extrahaturque succus per praelum ad usum praedictum· hoc habe pro secreto: est enim praestantissimum in hujusmodi affectibus· hac methodo, si non sanabis affectum, ferocitatem tamen ipsius adeò refraenabis ac edomabis, ut aegram sine magno incommodo cum ipso senescere posse non dubitem.

Quam infestus & periculosus in affectibus cancrosis sit mercurius sublimatus & arsenicum, non rarò in praxi observavi· quadragenario cuidam viro▪ robustissimo tumore cancroso ad carpum laboranti, cum pulvis ille ad cancrum arsenici tantillum admittens tantopere à Penoto celebratus, applicatus fuisset, supervenientibus saevissimis symptomatis, intra paucos dies extinctus fuit. Guil. Fabrit. Hildanus. obs. 22. cent. 6.

In mammae cancro arsenicum & sublimatum mulierem diebus 6. sustulisse notavi, perinde ac si id hausisset· horis circiter tribus ab insperso pulvere, vehementi rigore concussa, vomitione mox tentari coepit, & crebris animi defectionibus corripi cum pulsu langudo; quae dein sensim aucta, oborto partium extremarum frigore, & facie reliquoque corpore supra modum intumescente, miserè illam jugulârunt. [Page 142] Periculosus omnino istorum usus, nec c [...]te ad Chirurgiam necessarius, cum sine fructu ullo pernitiosa sint. Io. Fernelius. Method. Medendi. lib. 6. cap. 18.

Subsectio octava. Pro Cancro.

NOn contemnendum auxilium cancris non ulceratis venit ex lamina plumbea argento vivo oblita; nam & testatur Galenus plumbum ulceribus malignis & inveteratis esse utile remedium: quin & ejusmodi laminas plumbeas Hydrargyro oblitas malignis ulceribus, quae reliquorum remediorum vires eludunt, velut quoddam alexipharmacum esse, quo ipsorum cocoethia dometur & absumatur antiqua fide & doctrina testis est Cauliacensis Guido. Ambros. Paraeus. lib. 7. cap. 32.

Unguentum tale fieri potest.

℞. Ceruss. lotae. plumbi usti loti. an. ℥ss. Lithargyr. tutiae praep. an. ʒiij. Succ. Solan. Scabios. tapsi barbat. an. ℥j. ol. ros. de ranis, cerae, an. q.s.

Vel folia urticae recent. contusa imponantur; ut ex urtica succus exprimatur, & cum pompholige mixtus applicetur. Vel,

℞. Ol. ros. ℥iij. Succi Solan. ℥ij. succ. urtic. ℥j. Sacch. Saturni, ℥ss. agitentur in mortario plumbeo pistillo ligneo donec nigrescant, F. unguentum· probatissimum sibi hoc semper fuisse. Fr. Arceus scribit.

℞. Ol. rosac. omphac. an. lb ss. saevi hircin. vitulin. ung. rofat. populeon. an. ℥ijss. Succ. Solan. plantag. acetos. an. ℥jss. vin. granat. ℥ijss. bulliant omnia lento igne ad consumptionem Succorum & vini. postea colentur. add. Ceruss. ℥ijss. Lithargyr. ℥v. plumbi usti. antimon. an. ʒx. tutiae Alexandr. ℥jss. Camphorae S.A. trituratae. ʒj. cerae alb. q.s. fiat unguentum molle, videlicet liquefactâ cerâ cum oleis, & in colatura ponantur reliqua mineralia ducendo corpus ipsum unguenti per horas duas cum pistillo in mortario plumbeo· atque hoc optimum omnium in hoc genere medicamentorum est. Daniel Sennertus. Pract. lib. 4. Part. 3. Sect. 1. cap. 7.

Ego habui à quodam Monacho Medicamentum mira faciens ad Cancrum, ex duobus tantum constans medicamentis; quorum alterum est arsenicum crystallinum sublimatum, cujus Natura haec est, ut applicitum parti, si ipsum linteolo applicetis, ita cuti adhaeret, ut amplius auferri non possit, nisi simul etiam carnem à medicamento victam suppositam auferas. Alterum ingrediens est radix dracunculi siccata & in pulverem redacta, & cum arsenico mixta: & hoc pro maximo secreto vobis patefacio, atque experientia à me pluries comprobato. Gabriel Fallopius. cap. 5. lib. De Tumor,

Hoc habeo in usu ad Cancros, & ad omnes carnes· superfluas.

℞. Arsenic. crystallini & citrini, an. ʒss. aristol. aerugin. aeris, an. ʒiij. opii [Page 143] ℈ij. axung. q.s. (scil. ℥jss.) tritis t [...]rendis, F. Unguentum. Gabriel Fallopius. cap. 18. Tract. De Vlceribus.

℞. Theriac. veter. ℥j. succ. Cancror. ℥ss. succ. lactuc. plantag. Solan. & ol. Ros. an. ℥jss. fugitiv. extinct. cum terebinth. ℥j. vitell. ovor. sub ciner. coctor. numero 4. camphorae, ʒss. Pistentur omnia in mortario plumbeo & F. unguentum. Ambrosius Pareus. lib. 7. cap. 32.

Barth. Turrianus in Iatrob. discurrens pulchrè de Cancri generatione, cognitione & curatione, tandem subjungit omnibus topicis praeponendum oleum vel aquam ex cancris fluviatilibus, tanquam appropriatum remedium. Wolfgangus Hoeferus. cap. 1. lib. 5. Hercul. Medic.

Mortificat cancrum certo experimento aqua ex cochleis hoc modo destillata. Cochleae quae in vineis reperiuntur, in vase terreo adsperguntur sale, ita spumantes moriuntur. Mortuae cum testis, spuma & tota substantia, S. a. destillantur in aquam, quae duodecim diebus soli exponitur, ut mutetur in oleum· id Cosmeticum est insigne, & ter applicitum mortificat cancrum. Hieron. Reusnerus. obs. 132.

Serum caprinum destillatum summoperè commendo, cum quo matutinis horis quotidie praebendam censeo ʒj. cineris cancrorum fluviatilium, cujus familiaris usus est Florentiae. Ben [...]dictus Silvaticus. obs. 31. cent. 2.

Sectio septima. De Canis Rabidi Mors [...].

INter omnia bruta animantia canes frequentius in rabiem efferuntur; non ob temperamentum calidum & siccum, ut vulgò asseritur; sed potius ob peculiarem proprietatem & inclinationem qua prae caeteris praediti sunt, ad hoc malum contrahendum. In furorem acti à veneno intus genito in quosvis notos sive ignotos prosiliunt, & dentibus mordent; qui communicato per morsum veneno, confimili rabie tentantur, & saeva patiuntur symptomata. Ubi quis à cane rabido dimorsus est, nihil molestiae sentit praeterquam ex vulnere dolorem; interim vis veneni intro subiens, spiritus, sanguinem, humores, partisque substantiam contagione labefactat: hinc sensim serpit longiùs in partes principes, sed tam segniter, ut raro ante diem vigesimum, interdum post quatuor, sex aut octo menses, aliquando non nisi anno symptomatis se prodat. Post quinquennium etiam erupisse scribit Fracastorius. lib. 2. De Morbis contagiosis. cap. 10. Per has moras, nec febris, nec ullum aliud malum sentitur, nesciente aegro, quanta intus pernicies lateat, quam mox tum ferè percipit, quum ea ad cor pertingit, quo ubi pervenit, incredibili cruciatu hominem affligit; cor & praecordia vellicantur, moeror, metus & tristitia irae conjuncta apparere incipiunt, cogitationes corrumpuntur, secum loquitur [Page 144] & murmurat, nec stare nec quiescere potest, sed more furentis huc illuc agitur, manibus corpus dilacerat; sitit immensè, sed illud maximum incommodum accedit, quod aquam & liquida omnia adeo reformidat aeger, ut potius emori elegat, quam bibere, aut ad aquam deduci, Oculi & Facies plerumque rubent, raucescit vox, spumat aliquando, oculi torvi aspectu sunt, alios dente petit, ac demum vitam miserabiliter efflat.

Ob aquae metum, qui hoc malum semper comitatur, dicitur affectus Graecis [...], non solum per morsum communicatur canis rabidi venenum, sed etiam aliquando per solius salivae contactum, per canis item halitum & osculum ipsi illatum. His signis rabiosus canis deprehenditur. Est corpore gracilis & macilentus, cauda demissa, oculis rubentibus, spuma ex ore fluente, lingua foras exerta, & tanquam bile colorata, cibum & potum aversatur, in omnes notos pariter & ignotos sine latratu irruit, eofque mordet, saepe velociter currit, mox subitò subsistit, non solum maximo aestu, sed etiam per maxima frigora canes in rabiem agi solent.

Subsectio prima. Pro Canis rabidi morsu in puero duorum annorum.

CUm extra urbem in praedio vicino casus hic accideret, protinus puerum parens rusticus adduxit, medicam opem implorans, ne gravius quid innocenti filio sit expectandum. Mox enim à principio laborandum in hoc malo, quo malignitas morsu venenato inflicta funditus extirpetur, & ne serpat interius, antidotis appropriatis prohibeatur. Idcirco indicationem utramque respiciendo, primùm exterius ordinavimus collutionem mundificantem & extrahentem. Sic.

℞. Theriac. veter. ʒij. fol. rutae, Mss. Syr. aeetos. citri ℥j. cum hydromel. q.s. leviter bulliant, & per expressionem colentur; cum colatura vulneratae partes durius fricentur & eluantur.

Mox apponatur cataplasma ex allio, sale & terebinthina subactum.

Ast interius quoque cito remedio opus esse statuebam, quam ob causam canis rabidi jecur coctum ad ℥ij. in particulas dissectum puello dedimus, experimento confirmati, quod primis 24 horis post morsum nondum absolutis, antidotum sit praesentissimum. Ne quid verò ad miserabilem Hydrophobiae morbum praecavendum intermitteretur, mox in officina parabatur pulvis alexipharmacus contra rabiem caninam quem habet Palmarius. qui.

℞. Fol. rutae, verben. salv. min. plantag. polipod. absinth. vulgar. menth. artemis. melissophyl. beton. hyperic. cent. min. an. q.s. Legantur omnia ubi sunt efficacissima. Siccentur in umbra: hujus pulveris externus & internus usus fuit, juxta praescriptum authoris· Exterius ʒjss. pulveris cum hydromelite coquebatur pro vulneris detersione; Interius quotidie ℈j. cum [Page 145] saccharo permixtus in jusculo vel solitariè cum hydromelite, vel syr. de succo citri dabatur· non neglecta interim in aquam quotidiana laesi puelli immersione.

His remediis Dei gratia liber fuit aeger ab ulterioribus gravioribus symptomatis.

Sicut & alius septem annorum puer, qui similiter à cane rabido demorsus, meam opem primo statim die implorabat; at neglectis vulneribus hisce per caninam rabiem inflictis, Nobilis cujusdam ministrum, necnon alium Baronis in vicinia Sartorem, hydrophobia succedente, miserabili delirio vitam cum morte commutâsse recordor. Quare si unquam, sanè verum hic illud principiis obsta. Gregorius Horstius. obs. 23. lib. 7. De Morbis malignis.

Subsectio secunda. Pro Canis rabidi morsu prope cubitum in Adolescente.

PRimò morsum scarificavi scalpello, cucurbitulamque cum largiore flamma apposui, & quantum fieri potuit, sanguinem extraxi. Deinde [...]otum brachium posca in qua dissoluta erat theriaca, parumque salis marini ablui; saliva enim canis rabidi in parte aliqua cutis exsiccata, nisi maturè & diligenter abluta & abstersa fuerit, rabiem excitare potest. Postea cauterio actuali morsum undique ac profundè inussi. Hic monitos velim Chirurgos Tyrones, ut diligenter prospiciant, ne nimis leviter & superficialiter inurant hujusmodi morsus, sed ut potius in excessu, quam in defectu peccent. Quum enim morbus sit extremus, extremum quoque requirit remedium; expertus loquor. Post inustionem, non usque adeo solicitus fui de leniendo dolore, quia enim omnis dolor ad se attrahit sanguinem & humores ex corpore, verisimile est dolorem prodesse hujusmodi ulceribus, dummodo levis fuerit. Itaque post ustionem vulneri imposui gossipium madefactum aq. vitae in qu [...] dissoluta erat theriaca: postea sequens emplastr. supra linteum extensum applicui.

℞. Caepae aliquantum sub prunis coctae, fermenti, farinae, sinapi, an. ℥j. theriac. ℥ss. fol. rutae & scord. an. Mss.M. in mortario addendo parùm mellis.

Sequenti die scalpello escharam, undique quantum fieri potuit incidi, deinde jam memorata medicamenta applicui, atque sic usque ad casum escharae processi.

Postea ne labia ulceris coalescerent bis in die pisum imposui, quemadmodum fit in fonticulis, & praescriptum emplastrum applicui; atque hoc modo ulcus ad tres menses apertum retinui. Interim tamen per intervalla singulis scilicet hebdomadibus bis térve ulceri sequentem inspersi pulverem.

℞. Pulv. praecipitati. lapid. bezoard. pulv. rad. angelic. an. ℈j.M. Mirificè enim malignitatem ad se ex profundo attrahit, & veneno adversatur pulvis ille.

[Page 146]Per os alexipharmaca veluti theriacam, mithridatium, C. C. u [...]tum & praeparatum, & lapidem bezoardicum, propinavi. Sequens quoque pulvis ad ʒj. cum aq. bugloss. aut borrag. exhibitus summoperè laudatur à veteribus & modernis Medicis.

℞. Ciner. cancror. fluviatil. ℥x. rad. gentian. ℥v. olibani. ℥j.M.F. pulv. tenuiss. venam non incidi, ne (que) pharmacum folutivum exhibui, ne venenum ab externis ad interiora traherem. Et sic divino numine curatus fuit. Guil. Fabrit. Hildanus. obs. 87. cent. 1.

Potionem hanc dydroticam contra morsum canis rabidi expertam pro tribus vicibus propinavi.

℞. Myrrh. gentian. an. ʒj. theriac. ʒjss. ocul. cancror. ust. ℈ij. aq. gentian. & Scabios. an. ℥jss. M.F. haustulus hydroticus.

Externè vulneri applicet rutam cum allio & pauca theriaca mixtam. Io. Petrus Lotichius. obs. 1. cap. 5. lib. 6.

Matrona quaedam Nobilis pluries à cane rabido demorsos curabat, urendo vulnus clavicula▪ ignita, & exhibito hoc pulvere.

℞. Rutae veronic. plantag. latifol. rad. gentian. an. pt. aeq. F. pulvis dabat quantum nux juglans dimidiata caperet manè per quinque dies continuos. Ier. Martius. obs. 37.

Nuper cujusdam militantis in Praetorio mater vidit in quiete, ut radicem Sylvestris rosae, quam Cynorr [...]odon vocant, blanditam sibi aspectu pridie in frutecto mitteret filio bibendam: in Lacetania res gerebatur, Hispaniae proxima parte: casuque accidit, ut milite à morsu canis incipiente aquas expavescere, superveniret Epistola orantis ut pareret religioni: servatus (que) est ex insperato, & postea quisquis auxilium simile tentavit. Plinius, Nat. Hist. lib. 25. cap. 2.

Subsectio tertia. Pro Canis rabidi morsu.

HUjus curationis exemplum habes apud Amatum Lusitanum, cent. 5. curat. 45. de puero annos 12. nato, à cane demorso in crure. Sequenti enim die puer eadem hora rigore, succedente ingenti postea febre correptus est; ad quem vocatus Amatus, & accito Chirurgo locum demorsum scarificare jussit, non sine profundioribus incisuris, & calido vino lavare: optimè absterso loco affecto, hoc emplastrum admovit: caepam unam acrem accipiebat, alliorum caput five radicem mediam, theriacae opt. ℥ss. fol. Marrhubii foetid. meliss. an. pss. rubeae min. ℥ss. fermenti, ℥ss. omnia pistentur, & loco affecto superponantur, quibus puer sanitatem brevi obtinuit. Nostri verò demorsos à cane rabido ad Oceanum mittunt, ut ibi ter aqua marina immergantur, idque in principio vulnere inflicto, antequam in hydrophobiam incidant. Novum hoc non est remedium. Ejus enim meminit Celsus. lib. 5. cap. 27. Puero 10. annorum Delphensi, cum à cane rabido [...]orsus esset, ne in hydrophobiam incideret, consului, ut in mari immergeretur, [Page 147] & cum ab immersione domum rediisset, mandavi, ut decoctionis radic. Gentian. in vino. ℥iijss. adjectis ℈ij. theriac. opt. ebiberet, & nihil mali amplius sensit. Chirurgo imperavimus ut vulnus probè tractaret, neque subito occluderet. Imo multis postquam mari immersi effent, solam theriacam exhibui. Petrus Forrestus. Schol. ad observ. 28. lib. 10▪ De Cerebri Morbis.

Vidi non procul Gandavo transnatantem navem & in ea senem nudum funibus vinctum, habentem pondus in pedibus: subter axillas zona cingebatur, quá ad antennam ligatus erat. Rogavi quid sibi vellet istud spectaculum: Unus è Nautis dixit, senem illum jam hydrophobum, & à rabiente cane demorsum fuisse pridem. Perivi quorsum illum ad mare veherent, at necem ejus intenderent? Quinimo (ait Nauta) mox sanus rediturus; illamque esse maris benedictionem, quod ejusmodi rabiem extemplò sanaret: Arrham obtuli ut me socium & testem assumerent. Cum navigatum fuisset per miliare Itali [...]um, duo viri subducta cauda antennae elevarunt ejus cuspidem, & senem in altum sustulerunt, inde verò in mare praecipitem dedere, eratque subter aquas ad spatium miserere· quem dein adhuc binies submerserunt ad spatium salutationis angelicae, tum collocârunt illum super vas teres supino dorso chlamyde tectum. Ego suspicabar illum obiisse, sed metum risit Nauta. Nam solutis vinculis, coepit omnem muriam rejicere quam inspiraverat; & mox revixit, qui dein rabie liberatus, sospes vixit. Referebat Nauta Batavos cruda halece salsa triduo renovata, & ad morsum rabientis applicata, omnem auferre metum rabiei. Ubi vero id negligentia impedivisset, spectato saltem submersionis modo omnes sanari. Mansit id mihi alta mente repostum, perfuadens id in aliis amentiis non fore inutile. Io. Helmontius. tractat. cui Titulus, Daemens Idaea.

Subsectio quarta. De Cani [...] rabidi Morsu & Saliva.

BAldus eximius ille Jurisconsultus, à caniculo suo in labiis morsus, neglecto morsu post quatuor menses rabidus periit.

Matronae cuidam obviam venit canis rabiosus, qui vestem ejus dentibus arripiens, huc & illuc trahebat, donec tandem veste lacerata, cute tamen mulieris illaesa & intacta, canis aufugit. Illa verò nescia canem rabiosum fuisse, laceratam vestem filo (prout Sarcinatrices facere solent) dentibus abscisso, resarcire coepit: unde nullum quidem per tres menses sensit incommodum, postea verò sensim melancholica facta, imaginationibus, visionibus horribilibus, & pavoribus agitari coepit, & paulò post aquam▪ & vinum odisse; & quod pejus est, instar canum latrare, domesticos non agnoscere, dentibus arripere, donec tandem in ea miseria animam efflaret. Guil. Fabrit. Hildanus obs. 86. cent. 1.

[Page 148]Honestae cuidam faeminae in forum eunti, canis rabiosus obviam venit, illiusque pedes furenter ac violenter petit· ipsa periculum hoc ut evitet, inclinat sese, & genua paululum flectit, unde canis vestem, & quidem hujus potissimum fimbriam mordicus arripere, aliquantum latrare, & statim aufugere. Quo facto, foemina adhuc perterrita, haeret primò, an canis rabidus fuerit: recollecta autem mente, de rabie ejus suspicatur, cum ipsi antea familiaris admodum, imò domesticus ferè extitisset. Domum igitur se confert, subque tecto vestem laceram ligno suspendit. Postquam verò eam quarto die repetit, atque resarcire cogitat, res mira! vermes capite catulis prorsus similes, iis in fimbriae locis, qubius canis dentes infixerat, enatos reperit, eosque ceu miraculum novum, vicinis quibusdum convocatis conspiciendos praebet. Phil. Salmuth. obs. 83. cent. 2.

Sectio octava. De Cantharidum praeparatione tutissima.

TUtissimum per infusionem modum aperiam. Scrupulus Cantharidum in pulverem redactus infundatur in ℥iij. vel 4. vini rhenani, vel spiritus vini, stetque in infusione per aliquot dies, deinde per chartam bibulam filtretur ut ex substantia Cantharidum nihil admisceatur· ex colato liquo [...]e cochlear unum, septem aliis seu vini seu cerevisiae admisceatur, & ex hoc m [...]xto primo die unum, altero 2 cochlearia, & sic deinceps propinentur· in Gonorrhaea virulenta, lotii suppressione, & calculo, foelicem hujus praeparatae potionis eventum expertus est. D. Iac. Kotzbue Medicus experientissimus. Thomas Bartholinus. histo. 82. cent. 5.

Sectio nona. Pro Cantharidum veneno ad virum quendam.

POst assumptum venenum▪ ab ore ad vesicam usque cuncta erodi sentiebantur, picem ore expirabat, praecordia inflammabantur, urinam aegrè reddere poterat, sanguinem cum lotio subinde emittebat, & animo deficiebat, & mente abalienabatur. huic ol. amygd. d. rec. extractum cum butyro ut vomeret, dedi. Mox P [...]isanae cremorem, & malv. sem. lini, foenugraec. & rad. alth. decoctum per clysterem infudi, mandabam. Deinde emulsionem sem. 4. frigid. maj. cum lacte dedi. Paulo post etiam mulsam, jus gallinaceum pingue exhibui; donec acrimoniâ mitigatâ melius habere coepit· Alteri copiosè lac dedimus. Langius cuidam imperavit, ut post vomitum & clysterem, fingulis horis plenum lactis caprini aut bubuli cyathum biberet, & ita curatus fuit. Petrus Forrestus. obs. 6. lib. 30. De Venenis, & obs. 7. & Schol. lib. 24. De renum Morbis.

[Page 149]

Sectio decima. Pro Capillorum casu a relaxatione meatuum cutis.

CUm hic affectus à nullius materiae vitio, sed à sola cutis relaxatione & meatuum amplitudine proveniat, sola adstringentium admotione curandus venit.

Hoc quod sequitur singulare remedium ad hoc vitium deputatum est.

℞. Polytrich. capill. ven. an. Mss. fol. myrti. ros. absinth. an. Mj. coq. in olei dulcis & vini rubri austeri an. quart. iij. donec vinum consumptum si [...]· colatum & expressum oleum reponatur.

℞. Hujus olei ℥iij. ladan. ℥jss. mastich. ℥ss. ladanum & mastich. subigantur in mortario pistillo calido, paulatim oleum infundendo. Deinde consperge & probè misce pulveris capill. veneris ℈iiij. ut fiat linimentum. Quo illinantur loca depilata. Nigellametiam urito, aquaque subactam illinito. hujus enim usus ad eliciendos pilos mirificè probatur, sive capiti, five mento, imprimis autem si superciliis adhibeas· his remediis pili egregiè restituuntur. Petrus Forrestus. obs. 7. lib. 8.

Vidi, cui mentum calvum erat, hirsutum factum ex crebro fotu decocti capil. veneris, quos nonnulli idcircò polytrichon vocant, quod multitudinem pilorum producant. Facies autem sic. radi curabis mentum novacula, & sequentibus diebus fricabis nonnihil cum panno aspero, postea lavabis saepius decocto capill. ven. in aq. fluviatili facto. Hier [...]n. Reusnerus. obs. 22.

Sectio undecima. Pro Capillorum defluvio.

AD firmandas radices capillorum & humores contemperandos, utile erit hoc unguentum.

℞. Ol. ovor ℥ss. ladan. ʒvj. pingued. ursi. ʒij. chartae ustae. nuc. avellan. ust. an. ʒss. pulv. gran. myrthi. ℈j.M.F. unguentum; eo ungatur manè, postea vesperi ante coenam abluatur caput lixivio in quo abrotan. & capill. ven. decoquantur. Ad eandem intentionem stercus caprae in cinerem redigatur, & misceatur cum oleo ovorum, addaturque guttula una olei Caryophyll. vel pulvis ejusdem propter majorem efficaciam & odoris gratiam. Io. Crato. consil. 8. lib. 4.

En [...] quoddam singulare in producendis capillis, ut illi deciderint·

℞. Spumam carnis bubulae, potius macrae quam valde pinguis in aqua decoctae, & illam collige in ollulam mundam, & ea locum depilum inunge. Ego nuper admodum in quodam cuj superciliorum pili ex morbo omnino deciderant, feliciter usus sum. Petrus Monavius. Epist. 34. lib. 2. consil. & Epist. Cratonis & aliorum à Scholtzio editorum.

[Page 150]

Sectio 12. Pro Capillorum in fronte proventu in Virgine.

DRopacem talem praescripsi.

℞. Resin. laric. vulgar. circiter 4. Cochlearia, adde mastich. subtiliss. tritae instar avellanae. dossolv. ad ignem, & parū eo (que) continuò agitando. Postea effunde in lebetem aqua frigidissima plenum, deinde manibus malaxentur & in magdaleonem rotundum formentur, qui in aqua, ne adhaereat, confervatur, hujus portiuncula dilatata supra cutem pilosam applicata, ubi adhaeserit, iterum detrahatur, pilique in Emplastro evulsi haerebunt. Et si quid de Emplastro in cute remaneat, ol. amygd. d. perfricatione, recedet· confuetum est remedium Venetis matronis, quo pilos evellunt.

Sequens etiam psilothrum ordinavi.

℞. Calcis vivae. ℥j. auripigmenti, ʒj. pulverisatis subtiliss. adde album. ov. numero j. & lixivii tonsorum parum, incorporentur in formam linimenti, eoque cum digito intincto ungatur pars cutis pilosa· & in quarta horae parte abluatur lixivio & fricetur· cujus vires cum puer Pharmacopaei experiretur, pili recesserunt; sed dolor aliquis inde subortus, & rubedo, quae tamen diu non remanserunt. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 591.

Sectio 13. Pro Capitis contusione ex casu.

PUer quidam ex altissimo gradu cubiculi cecidit, ita ut os cranii apertum esset, & sentiretur motio cerebri, non erat tamen ruptio in cute contusa.

Ad hunc casum mirabilem accitus M. Iodocus Bruxellensis Chirurgus. Primo inunxit totum caput ol. ros. calido, & desuper aspersit pulverem myrtillorum & super pulverem posuit pannum lineum simplicem intinctum dicto oleo calido. Deinde super haec omnia, compressam (ut vocant) quadruplicem calefactam: & sic omni die fiebat apparatus, sic continuando per 14 dies· tandem cum his remediis, nullis aliis adhibitis coepit convalescere; postquam totum caput rectificatum videbatur, praecepit matri ut acciperet tortellam rosaceam vino albo aspersam, capitique calide imponeret ad resolutionem & roborationem. Et ita infans hic factus est sanus. In hunc modum & alii etiam curati sunt sine incisione & trepano. Petrus Forrestus. obs. 42. lib. 6. Obs. Chirurg.

Sectio 14. Pro Capitum puerorum crustis.

SI contingat aliquibus insantibus, fieri crustas vel rupturas in capite, [Page 151] in facie, vel alia quacunque corporis parte, tunc fiat remedium hoc infallibile.

℞. Vitell. ovor. elixatos usque ad duritiem numero xvj. myrrh. ʒj. rad. aronis. ʒss. hellebor. nigr. gr. iiij. comminuantur, vel digitis ovorum vitelli frangantur· Deindè in ferrea fartagine ponantur, & commisceantur cum praedictis pulv. & coq. super carbonibus ignitis absque flamma, usque quo incipiant spumae fieri, tunc exprimatur oleum, seu liquor, & colligatur, idque toties coquendo & exprimendo, quoties spumam emittat· tunc demum abjiciantur faeces. Et collectum oleum in vase stricti orificii, & clauso ore servetur· cum hoc oleo omnes corporis partes affectae liniantur saepius in die· cadet enim crusta & removebitur, & sanabitur infans. Barthol. Montagn [...]na. consil. 298.

Sectio 15. Pro Capitis & Ventriculi debilitate.

SUadeo has pilulas ad capitis & ventriculi evacuationem.

℞. Pil. Mastich. ℈ij. aloes rosat. ℈j. cum Syr. ros. F. pil. ix. quas ante coenam quadrante horae diglutiat, sequenti coena moderatissima· Io. Crato. Consil. 1. lib. 4.

Sectio 16. De Capitis dolore.

DOlor capitis Symptoma est terrificum propter excellentiam & dignitatem partis affectae, cujus officio vita carere nequit· prae omnibus aliis corporis partibus, caput maximè doloribus expositum est, cucurbitae enim instar cunctis superpositum, passim in se rapit, viscerum subjectorum inquinamenta.

Est verò dolor capitis molesta quaedam & tristis sensatio partium capitis membranosarum, à solutione continui producta. Partes affectae sunt, cutis capillosa, pericranium, diploe. i. e. duplicatura illa medullosa ossis cranii, ut in lue venerea inveterata, menynges, nervi, venae, & arteriae.

Causa Proxima & conjuncta, ut aliorum dolorum omnium, est solutio continui; antecedentes sunt, quaecunque continuum solvunt, ut intemperies nuda calida, frigida, & sicca, plethora, bilis, pituita, melancholia, flatus, vapor & aliquando vermis. Causae externae sunt, aer calidus ambiens, frigiditas nimia, ventus, odor gravis, percussio, ictus, & casus. Dolet caput vel per [...], vel per [...] seu propria ipsius capitis affectio, fit quando causa morbifica continuum solvens, doloremque creans, in ipso capite consistit, ibidem genita & cumulata ex vitiosa alimenti concoctione· [...] fit quando aliunde materia morbifica ad [Page 152] caput fertur: à toto corpore nimirum ut in febribus, à ventriculo, ab hepate, liene, utero, renibus, intestinis, & genitis in his vermibus, per arterias & coeca corporis spiracula. Dolor capitis alius est pungitivus, ab ac [...]i & bilioso humore alius gravativus à pituita multa & melancholia, tensivus alius, à flatibus, alius denique pulsatorius, à tenui biliosoque sanguine, vel à spiritu redundante arterias distendente. Rursus dolor alius est externus, alius internus; externus cutem pilosam & pericranium obsidet, manusque pressu exacerbatur. Internus menynges afficit, & ad radices usque oculorum pertingit. Denique alius est, recens, levis, & facilis solutu, qui [...] dicitur, alius verò inveteratus & contumax est, qui levibus de causis suscitatur, & [...] vocatur· Si partem capitis dimidiam occupet dolor, [...] nuncupatur.

Subsectio prima. Pro Capitis dolore cum contusione.

UNguentum Alabastrinum valet in omni dolore capitis, & resolvit mirabiliter omnes contusiones, hujus multae sunt descriptiones. Nostra qua nos utimur ita se habet.

℞. Cimarum rubi, Mij. fol. rutae. pj. fl. Chamaem. ℥iiij. lapid. alabastr. subtiliss. pulveris. lb ss. ol. ros. lb j. cerae alb. ℥jss. vini alb. lb ij. ponantur simul in olla nova vitreata, stent per dies tres, postea bulliant ad vini consumptionem, ponatur ab igne, & sine infrigerari: tunc adde albumina ovorum numero iiij. conquassentur, & benè misceantur; deinde cola per pannum lineum rarum mulcendo manibus, & exibit unguentum quod valde pretiosum est. Utor eo in omnibus capitis doloribus, & in omnibus contusionibus, & dentium doloribus· adeò efficax est, ut omnes dolores à contusione mitiget· habeo quidem hoc unguentum pro arcano non solum ad quosvis capitis dolores, sed & dentium, ut sibi par non habeat: verum etiam in omnibus aliis doloribus mitigandis & resolvendis, praecipue verò à contusionibus, vel casu, aut compressione obortis. Petrus Forrestus. Scol. obs. 33. lib. 9. De Capitis doloribus.

Subsectio secunda. Pro Capitis dolore.

FAmulus quidam capite supra modum dolebat· cum nulla remedia juvarent, tandem ad collum, verbenam viridem aliquo modo tritam, ut ab adstantibus non cognosceretur, appendebam, idque nocte, dormiente & inscio, antequam malum invaderet, & astantibus mandabam, ne aeger à somno solutus herbam collo suspensam dimoveret· qua hujus herbae solius suspensione, miraculi instar, hi [...] aeger curatus est. Verbena à collo suspensa amoveri non debet, nisi exsiccata tandem per se cadat. Petrus Forrestus. obs. 52. & Schol. lib. 9.

[Page 153]

Subsectio tertia. Pro Capitis dolore.

PRo externo remedio laudo unum, quod & magni viri est, & ipsa etiam experientia comprobatum.

℞. Serpill. verben. ros. an. ʒij. decoque in oleo communi in duplici vase, & hoc oleo inungat sibi caput ante & retro. Consilium etiam do, ut aegrotae caput ungatur spuma decocti primi ligni sancti. Io. Baptista Montanus. Consil. 20.

Ob figuram capiti cerebroque aemulam, nux juglans capitis affectibus confert. Singulare inde ad dolores capitis remedium nuper in Anglia detectum· primo vere antequam folia in nuce juglande prorumpant, terram circa radices fodiunt, & ex radicibus incisis emanantem liquorē extrahunt, cujus aliquot guttas propinant magno cum successu, in doloribus capitis. Thomas Bartolinus. Histor. 97. cent. 3.

Fernelius affirmat se sequentium pilularum tantam vim experiendo cognovisse, ut nullam Cephalalgiam vel Hemicraniam offenderit, quam non curarit.

℞. Aloes opt. ℥ss. pulv. elect. de gemmis, trium santal. ros. rubr. an. gr. vj. cum Syr. absynthii. & viol. f. Massa. datur ʒj. bis in hebdomada, hora una vel duabus ante coenam. Io. Crato. Epist. 14. lib. 5. Consil. & Epist. Cratonis & aliorum medicorum à Scholtzio Editorum.

Agricola quidam cruciabatur saevissimo capitis dolore, contra quem atroc [...]m morbum ego pauca haec remedia adhibui.

℞. Aq. benedict. aq. fontan. an. ℥j. commixtas ebibit, recteque ore atque alvo purgatus fuit, ac indies convaluit· sequenti die Cephalicam venam secui.

℞. Cancror. vivor. numero xx. aceti ros. ℥v. contundantur in mortario ut fiat Epithema: quod tepidè admovebatur saepius affecto capiti statim ab initio curationis, ac ad relevandum cruciatum plurimum proficiebat. Martinus Rulandus. Curat. 73. Cent. 1.

In doloribus capitis quibuscunque imprimis usus aq. benedictae ventriculo jejuno stata dosi exhibitae multum prodest· purgatio fiat per diasenam laxativam, & mercur. dulcem.

In omni dolore capitis tanquam arcanum appropriatum aqua verbenae destillata commendatur, saepe assumpta, ad ℥iiij· cum gutt. iiij. Spiritus vitrioli.

Juvat etiam verbena tota contusa & capiti imposita· radix plantag. collo suspensa dolori capitis à proprietate medetur. Caeteris non proficientibus ad laudanum opiatum recurrendum est. Io. Hartmannus. Prax. Chimiatr.

[Page 154]

Subsectio quarta. Pro Capitis dolore.

ILlustrissimus princeps Ianethinus Doria Classis Hispanicae praefectus afflictus est, in arce Monspeliensi, ubi bello captus detinebatur, febre haemitritaeo, quae inter caetera Symptomata, capitis dolorem gravissimum inferebat, eumque continuum, & extra accessionem aeque molestum, qui tamen post 4. phlebotomias in brachiis celebratas, eodem vigore perseverans, intra horam sublatus est sanguinis missione ex malleolo dextro· tam promp· tus effectus observatione dignus suit; ut tyrones videant, quam bona fiat revulsio à capite per Saphenae apertionem. Lazar. Riverius. observ. 40. cent. 3.

Mulier quaedam Fontinianensis atrabilario temperamento donata, annorum 40. post abortum non amplius passa est purgationes menstruas, indè gravissimus capitis dolor per 4. menses eam afflixit, nihil conferentibus venae [...]ectionibus hirudinibus fronti & temporibus admotis▪ aliisque remediis· vocatus ego praescribo apertionem arteriae temporalis, quae optimè celebrata fuit, neque sanguis saltu egrediebatur ob exilitatem arteriae, & sanguinis crassitiem, sed guttatim: extractus fuit ad ℥v. ruber & floridus· tum vulnus occlusum fuit emplastro ex fola mastiche, cum Ligatura simplici; postquam alia ligatura, quae in vulne [...]ibus capitis solet fieri, per 5. horas adhaesisset; liberata est à dolore capitis sine recidiva. Laz. Riverius. obs. 56. cent. 2.

Patronus quidam celeberrimus cum circa meridiem s [...]se soli nimium exposuisset, correptus est paroxismis febris tertianae duplicis satis levibus, & circa vesperam recurrentibus; hoc tamen Symptoma in paroxismo urgebat, nempe capitis dolor intensus, qui tribus primis diebus cum febre cessabat, matutinis horis. Interim secta fuit vena bis, & purgans medicamentum semel exhibitum· quibus non obstantibus dolor capitis & aestus plurimum increvit, & continuus factus est post quartam accessionem· ut autem grave hoc Symptoma tolleretur, venam frontis aperiendam consului: ex ea (que) sanguinis ℥vij. eductae sunt, à qua venae sectione dolor capitis statim valde remissus est, & sequens paroxismus multò levior rediit, cum exiguo capitis dolore· at postero die manè doloris omninò expers fuit. Lazarus Riverius. obs. 21. cent. 2.

Conferunt hic plurimùm pilulae Eustachii Rudii, quae in Italia olim magno in pretio habitae sunt. dos. ℈j. Lazarus Riverius. cap. 16. lib. 1. Prax. Medic.

[Page 155]

Subsectio quinta. De Capitis dolore Lethali.

CUm essem Lodovae invisi filiam Mercatoris. 7. annos natam, quae à duobus mensibus affligebatur gravissimo capitis dolore circa frontem & supercilia, qui fingulis propemodum horis recurrebat, ita acutus, ut illa fibi cultro c [...]put aperiri frequenter postularet. Jam verò à duobus diebus inciderat ter aut quater in paroxismos Epilepticos cum spuma in ore· à medico ordinario, praescripta fuere multa remedia, praesertim purgationes per apozemata, cucurbitulae, & vesicatorium cervici; sed omnia frustra.

Cum essemus de hoc casu consilium inituri, relatum nobis fuit, eam novo paroxismo fuisse è vivis ereptam, & post mortem puris aliquid per nares effluxisse. Indè conjiciendum fuit in cerebro abscessum latitare, sed eo aperto nihil inventum fuit, praeter serosum humorem in cerebri substantiam & ventriculos effusum.

Hic casus mihi in memoriam revocavit historiam cujusdam virginis, quae cum simili dolore per multos menses cruciata fuisset, & multa remedia frustra tentâsset, à quodam Chirurgo totum caput deraso capillitio, vesicatorio contectum est, instar Cucuphae, & vesiculis excitatis, magna serosi humoris copia effluxit, & ita liberata est· quod remedium huic etiam prodesse potuisset. Lazar. Riverius. obs. 37. cent. 1.

Subsectio sexta. Pro Capitis dolore.

VIr quidam Coloniensis dolore capitis tam acerbo tamque immani laboraverat, ut domesticorum suorum per cubiculum gressus & passus (quantumvis exutis calceis, & substrata arena per pavimentum cubiculi incessissent) sufferre non potuerit. videbantur enim sibi, quotiescunque ingredientium in cubiculum gressus perciperet, cultelli cerebro infigi. Post multa frustra adhibita remedia, tandem ego in consilium adhibitus, ei setaceum suasi quod & applicui: hoc adeò foeliciter successit, ut indies manifestam doloris mitigationem persenserit. Guil. Fabrit. Hildanus. obs. 7. cent. 4.

Chirurgus quidam Ultrajectinus implacabili dolore particulae capitis laborabat, à nullis remediis juvabatur· tandem jussi cauterium potentiale admoveri· curatus fuit citra aspectabilis mali aliquam effusionem, indicibili quadem qualitate vel aura sine dubio fatigatus is fuerat, in ea parte. Ioannes Heurnius. ad Aphor. Hippocr. 39. Sect. 4.

Ego per terebrationem in plerisque cephaleam curavi.

Cum vir quidam nobilis annum egisset in summa doloris capitis acerbitate, me tandem ad se vocavit, ut sibi opem ferrem· ibi cum diffuso per totum caput dolore, certò dignoscere non possem, in quonam loco stabularetur humor morbificus, ut conjectura [Page 156] id investigarem, deraso capillitio, toti capiti cataplasma curavi admovendum: hinc post aliquod tempus, amotum Cataplasma, in una parte magis desiccatum apparuit, unde facilè deprehendi, in ea capitis parte latitere causam dolorificam, quam pars Cataplasmatis magis exsiccata contegerat, tum terebra caput perforari praecepi. Sed postquam ad diploem usque, excisa scilicet superiore cranii lamina, perventum est, magna statim humoris, colore atque consistentia, mellei copia foras erupit, indeque dolor quievit, & per dei misericordiam sanatus homo, ad hunc usque diem aura & luce vitali fruitur. Erat autem abscessus ille intra utrumque os calvariae consistens, vera [...], quae à melle nomen habet. Ludovi [...]us Duretus in Annotat. ad cap. 2. lib. 1. Iac. Hollerii de Morbis internis.

Nobilis juvencula Patavii ultra annum dolore capitis veluti perforante ac fixo mirè cruciabatur. Medicus, quod erat suspicatus aliquid membranis incumbere, bono eventu cranium terebra tentandum censuit· ipso enim aperto, puris foetidi guttula vix aequans milii granum excidit· neque ex eo dolor unquam molestus fuit. Io. Rhodius. obs. 69. cent. 1.

Illustris quaedam domina implacabilibus capitis doloribus tenebatur; suspicabantur humorem esse frigidum, rebellem, efferatum tamen, & jam in flatulentam naturam versum. Sectae sunt venae brachiorum, purgatum corpus, vesicae suillae admotae lacte plenae, nil proficitur· tandem interbastantur Sacculi semini lini pleni, vino & aqua incoquuntur, applicantur· dolores cessant· non longè post repetunt. eadem usurpantur· tandem cum nil proficeretur, saepè adhibentur galli exenterati miraculo convalescit. Guil. Ballonius. lib. 1. Epidem. & Ephemer.

Subsectio septima. Pro Capitis dolore a verme.

CUm multi ignoto morbo vita decederent, tandem medici unum hoc morbo interemptum inciderunt, & in ejus cerebro invenerunt, vermem rubrum brevem, quem cum multis medicamentis vermes occidendi vim habentibus occidere non possent, tandē frustra raphani incisa in vino malvatico ebulliebant, quo vermis occidebatur· atque hoc eodem remedio deinde simili morbo quasi epidemico affectos omnes curabant. Petrus Forrestus. Schol. obs. 2. lib. 9. De variis capitis doloribus.

Excipiatur naribus & ore hiante talis fumus.

℞. Cent. min. marrhub. beton. an. ʒij. zedoar. ʒss. angelic. Succin. an. ʒij. antimon. crud. ℥j. minii. ʒjss. boli armen. ʒj. Aristol. rot. ʒij. absinth. ʒiij.M.f. pulvis carbonibus inspergendus. Loco dolenti applicetur hoc Emplastrum.

℞. Aloes, pulver. lumbric. cujuscunque descript. an. ʒij. fell. taurin. ʒj. ol. absinth. cerae an. q.s.f. Ceratum· quod Emplastrum cum applicuisset, & [Page 157] fumum naribus ter quatérve excepisset, servus ille apud Hildeshemium, vermes lanuginosi vivi 13. per fauces, nares, & aures prodierunt, atque dolores remiserunt. Per nares etiam excipiatur vapor è lacte ut ita vermes exeant, commendatur & tabacci succus, & fumus naribus attractus ad vermes in capite occidendos. Cognoscuntur vermes ex dolore diuturno nullis remediis cedente, maximo praesertim cum caput movetur, & lancinante; foetore, qui per nares & os exhalat, sternutatione, frequenti vertigine. Daniel Sennertus. cap. 18. part. 1. lib. 1. Practicae.

Subsectio octava. Pro Capitis & Brachii dolore ab humore pituitoso· in Comitissa quadam.

PRo potu utatur hydromelite, fiat ex 12. partibus aquae & una mellis optimi· coquatur ad consumptionem quartae partis: decocto adhuc calido existente, infundatur hyssopus, Salvia, coriandrum, cinamomum & id genus alia, contusa vel concisa & tenui Syndone involuta. Statim à cibo suadeo hujus pulveris capiat cochlear unum, & non superbibat.

℞. Coriandr. praepar. ℥ij. sem. foenic. anis. mastich. an. ℥ss. menth. hortens. cinamom. gran. myrti, liquirit. an. ʒij. cortic. citri ℈iiij. sacch. ros. tabul. ℥x. pulveris. subtiliss. & misceantur. Hic pulvis concoctionem adjuvat, stomachum roborat, flatus discutit, caput exsiccat, cerebrum confortat, & cattarrhos sistit.

Purgato, ut decet, corpore summoperè laudarem, ut per aliquot dies decocto ligni guaiaci uteretur in hunc modum.

℞. Ligni guaiac. lima attriti. lb j. aq. lb. xij. Infunde per 24. horas. Deinde coque lento igne ad mediae ferè partis consumptionem; sub finem coctionis adde uvarum Corinthiac. ℥ij. liq [...]irit. ras. ℥ss. Hujus decocti colati accipiat manè hora quinta lb ss. & cooperta solicitet sudorem, somno maximè si potest. Abstersa diligenter manè circa 8. vel 9. horas, fricetur, & deinde surgat. Hora decima prandium sumat, quod velim esse parcissimum, nimirum ex unica aut altera avicula assa, vel ex paucis buccis carnis alicujus assae, cum paucis uvis passis, & modico vino egregiè diluto· à prandio prospiciendum ne somnus obrepat. Hora deinde quarta decumbat, assumat eandem quantitatem decocti, sollicitet sudorem; post sextam si placet exurgat è lecto, & paulò post coenet, sed multò minus quam in prandio; quare carnibus abstineat, & assumat solum aliquot amygd. vel uvas passas, cum pauco biscocto pane, & vice potus, bibat secundum decoctum. Tempus determinatum quo fieri velim hanc curationem, & diaetam servari, nullum praescribo; sed si solum in dies 3. vel 4. fiat, non poterit non egregiè prodesse, & quo longius protrahatur, eo fuerit consultum magis: interim ad roboranda membra, utatur hoc electuario nucis magnitudine summo [Page 158] manè superdormiendo.

℞. Theriac. bonae vel mithridat. vel aureae alexandr. ℥j. conserv. ros. ℥iiij. cons. fl. salv, ℥ij.M. mirum quam hoc omnibus membris conferat, caput exsiccat & roborat, ventriculum & hepar confortat, uteri etiam affectibus utilissimum est. Reinerus Solinander. consil. 5, 6. sect. 1.

Sectio decima septima. Prr Capitis fluxione.

PUrgato evacuatoque toto corpore, & aliqua ex parte capite ipso, ad peculiarem cerebri purgationem per masticatoria & errhina proprius accedendum.

℞. Sem. nigell. rom. sem. anis. coriandr. an. ʒj. pyrethr. caryophill. an. ʒss. mastich. ʒij.M. pulveris. omnia, & cum cera. F. Masticatorium. vel.

℞. Agar. ʒss. pulv. diambr. gr. vj. cubeb. lign. aloes. an. ℈j.M. & cum aq. Iridis. F. trochisci siccati in sole, commansi jejuno ventriculo.

Caput purgant & roborant simul. Purgant etiam cerebrum errhina in hunc modum.

℞. Aq. Maioran. ℥iij. pulv. mofch. gr. ij.F. errhinum. vel majoranae succus depuratus per nares è vola manus tepidus deducatur.

Ad firmandam capitis fluxionem his utere.

℞. Diatragacanth frigid. ℥ij. boli armen. imparatae. ʒj. terr. sigillat. ℈j. cum Syr. papav. vel myrtino. F. pilulae parvae in ore continendae hora somni. vel.

℞. Boli armen. lotae cum aq. ros. terr. sigillat. lotae cum decocto papav. an. ʒj. diatragacanth. frigid. cum ovi album. dissolut. ℥ss.M. & cum Syr. de rosis rub. sicc. q.s.F. pilulae, quarum unam vel duas dormiturus ore contineat. Io. Zecchius. consult. 72.

Sectio decima octava· Pro capitis gravedine, a fluctuatione in eo a pituitae & serosi humoris copia.

NObilis quidam strenuus & robustus, lautè vivens, & intemperanter, de capitis gravedine conquerebatur, apoplexiamque ne supeveniret, admodum metuebat, ut (que) eam praeveniret, ad me consilii causa venit. Narrabat jam diu se, in capite pondus aliquod sentire, & veluti fluctuationem, sensumque aliquem, atque si caput magnum, & cavum esset, & se nonnunquam aperiret, rursumque marsupii alicujus instar, constringeret· remittere interdum malum, alias exacerbari: per caetera bene se habere, nisi quod totus esset melancholicus, & ad omnia munia obeunda, segnis & tardus; à pituita & serosi humoris copia, intra calvariam collecta, haec provenire, de multis circumstantiis interrogans, deprehendi & judicavi. Cum itaque in omnibus se obtemperaturum pollicitus esset, statim cu [...]am aggressi sumus.

[Page 159]Primum hoc minorativum propinavimus.

℞. Diaphaen. ʒij. diacathol. ℥ss. syr. ros. solut. ℥j. aq. cinamom. parum. F. potio; dejecit aliquoties. Sequenti die vena aperta fuit brachii, erat enim corpore quadrato, & plethoricus. Diebus sequentibus hoc apozemate usus est.

℞. Rad. foenic. ℥j. rad. Ireos, ℥ss. acori veri, Cyperi, enulae, an. ʒij. liquirit. ʒvj. fol. foenic. verben. beton. fumar. euphras. an. Mj. thymi, hyssopi, an. Mjss. fl. staechad. anthos, borrag. an. pj. sem. foenic. ʒij. sem. carui, anis· sesel. [...]iler. montan. rutae, an. ʒj. passul. par. x. Sen. ℥ij. polipo [...]. sem. cartham. an. ℥j.F. decoctio in colat. q.s. pro iiij. dolib. infunde agar. t [...]och. ℥ss. turbith. ʒij. rhei. ʒjss. cinamom. ʒij. spicae ʒj. in express. add. sacchar. q.s. aromat. cinamomo. F. Apozema. bibat 4. matutinis. Singulis vicibus admodum dejecit.

Interea cucurbitulas in utroque latere ternas in collo & Scapulis cum flamma, matutino tempore apposuit, tribus vicibus, & quarta scarificationem simul adhibuit, ut hae naturam quoque unà cum purgantibus, ad revulsionem materiei à capite sollicitarent & adjuvarent· absolutis hisce sic purgatus fuit.

℞. Rad. Ireos. ℥ss. rad. liquirit. ℥j. fol. salv. majoran. an. Mj. fl. lavendul. anth. an. pj. passul. enucleat. ℥j. sen. ℥ss. sem. anis. ʒj. sem. cartham ʒij.F. decoctio. in colat. ℥v. dissolv. el. de succo ros. & diaphaen. an. ʒjss. syr. ros. solut. ℥j.F. potio. addendo parum aq. cinam. egregiè rursum purgatus fuit, & levamen in capite santire cepit.

Errhinum deinceps aliquandiu è manu naribus attraxit.

℞. Succ. majoran. rad. betae, fol. anagallid. an. ℥ss. pulv. rad. pyrethr. ʒj. vini albi. ʒij. misce.

Tabulas sequentes de nuce moschata ʒjss. quantitate matutinis aliquibus sumpsit, & aquas majoranae & menthae, vino permixtas, superbibit.

℞. Nuc. mosch. numero iij. vel ℥ss. rad. pyrethr. ʒj. fol. majoran. salv. fl. lavend. anthos an. ʒss. sem. nigell. ℈j. cinamom. ʒjss. caryophil. gala [...]g. an. ʒss. sacch. in aq. falv. solut. q.s.F. Tabellae ad cerebri & nervorum corroborationem, & frigidae intemperlei eorum correctionem utilissimae.

Finito prandio pulvere digestivo usus est. Cucupham noctu capiti imposuit sequentem.

℞. Rad. Ireos, angelic. an. ʒij. acori veri, cyperi, an. ʒj. fol. majoran. rosmar. fl. ros. lavend. an. ʒss. nuc. mosch. caryophil. an. ʒj. sem. coriandr. praep. ʒjss. sem. nigell. ʒss.F. pulvis pro cucupha. Cum jam omnia salva essent, discedenti, ut elect. hoc alternis diebus manè uteretur, consuluimus.

℞. Conserv. majoran. fl. staechad. un. ℥jss. fl. beton. ℥ss. ros. ℥j. anthos, ʒvj. cort. citri condit. zinzib. condit. an. ℥ss. pulv. rosat. novell. pliris archont. an. ʒss. cinamom. ʒij. cum syr. de beton. F. electuarium. Per vices purgetur ut ante. Interea ut laudata victus ratione uteretur, decenter [Page 160] se exerceret, imperatum: & t [...]in balneo sicco hebdomadatim jejunus sumpto prius rob. de Sambuco, sudaret. Felix Platerus obs. lib. 2, pag. 363.

Sectio decima nona. Pro Capite tuberoso.

VIdi cui erat totum caput tuberosum, cauterio id ad os usque aperuimus: quod exesum erat, ferè usque ad diploen abrasimus sensim: iterumque aliam partem aperiebamus ad os, ita sensim totum ferè caput ejus abrasimus, evasit· hujusmodi ossis caries in luc venerea saepe evenit. Io. Heurnius. ad aphor. 2. Sect. 7.

Sectio vicesima. De Carbunculo.

CArbunculus ( [...] Graecè dictus, quod accensae instar carbonis nos adurat) est tumor inflammationi affinis cum vel sine pustulis ex sanguine adusto ferventissimo partem corrumpente ortum habens. Causa conjuncta est, atra bilis malignitatis particeps. Generatur in corpore à prava victus ratione, succedente venenata aeris constitutione, quae praeparatum jam corpus attingens, contractae prius cladis hunc quasi characterem inurit.

Alius est pestilens, alius non, omnis tamen malignus; qui sine pustulis o [...]itur, pruna: qui cum iisdem, ignis Persicus dicitur. Dignoscitur quod non semper eandem occupet fedem, sed modò hanc, modò aliam partem obsideat: ut plurimum oritur à pustula exili seminis milii magnitudine, praecedentibus pruritu, ardore, & dolore vehementi aegrum ita, & praecipue circa vesperam vexantibus, ut à frictione partis vix manus continere queat· ardoris vi sensim increscente, crusta aliquando nigra, aliquando cinerea, quasi ab ardente ferro obducitur; caro etiam circumvicina ipsi consentiens summè inflammatur. Valida adest febris, adsunt & nausea, vomitus, appetitus dejectio, tremor, cordis palpitatio, & animi deliquia. In pestilenti carbunculo adsunt omnia haec symptomata, sed quam in alio multò graviora.

Subsectio prima. Pro Carbunculo Benigniore.

PRimò secetur vena è directo partem affectam respiciens. Deinde supra locum affectum scarificatio rectè accommodatur, plagis ob succi crassitiem altioribus. Sunt qui praecipiant ipsos scarificatatus in crustaceo ulcere duntaxat esse faciendos: ipsas verò incisiones aqua salsa calente statim perfundunt, ne in illis sanguis coeat & concrescat, sed foras egrediatur. Interdum etiam erodens medicamentum imponunt, cujusmodi est Arsenicum, quod ea in re inter caetera principatum obtinet. Caeterum laboranti [Page 161] particulae valde repellentia haud quaquam admoveri debent. Adhibenda quidem sunt remedia, quae modicè reprimendo, etiam dissipare & digerere possint; cujusmodi est cataplasma ex arnoglossa, quod sic paratur.

℞. Arnoglosf. lentium, panis furnacei. an. part. aeq. coq. in aqua. his gallas Avic. addit. Alii ex foliis plantag. coctis, lente cocta, pane clibanite, & ol. rosac. conficiunt. (Panis clibanites ex Galeno erat valde laudatus, quoniam summa coctus diligentia, ita ut omni sui parte crustam referret) ut verò radicitus carbunculus divellatur ab adjacentium commercio hoc sequens probatur.

℞. Malum punicum acidum, malum punicum dulce, hordei Mj. fol. plantag. Mij. coq. in posca, donec rumpatur hordeum; & contundantur. Postea adde pulpam mali cydonii sub prunis cocti, vel alterius mali acidi, & F. Emplastrum. Item nucis avellanae veteris vel etiam non veteris medulla carbunculos maturat & rumpit. Alii nucleos juglandis viridis idem posse contusos cum carnibus cydoniorum vel aliorum malorum acidorum contendunt. Optimum autem fuerit perpetuò circumjacentibus partibus unguentum ex bolo armen. sosae. vel myrtaceo oleo & aceto confectum inducere, ne scilicet intro, qui jam fluxit humor recurrat. Supra verò ipsum ulcus crustosum valens aliquod medicamentum & quod vehementer exsiccet imponendum est. In communi usu est unguentum Aegyptiacum· si hoc parum proficiat, ad acriora & quae ignis vires habeant deveniendum erit; cujus generis sunt radix dracunculi vel aristolochiae ex aceto trita & imposita, cal [...], arsenicum, & Sandaracha. Haec proficiunt satis, si protinus à viva corruptam partem resolvant: quo facto quicquid corruptum est & emortuum, quamprimum avellere & radicitus extirpare oportet. Caeterum cogimur aliquando (victis scilicet malo medicamentis) malignum carbunculum cauterio actuali extirpare: finis adurendi est, dum ex omni parte sensus doloris est post haee crusta ulceribus inducta auxiliis ad id accomodis resolvenda est, ut hoc Emplastro.

℞. Farin. hord. frumenti. an. ℥iij. decoct. malv. viol. rad. alth. an. q.s. butyr. rec. axung. suill. liquefact. an. ℥ij.F. Emplastrum· cui ab ebullitione remoto addantur duo ovorum lutea. Post Crustae ablationem, locus mundetur & detergatur hoc medicamento.

℞. Terebinth. ℥iij. syr. ros solut. ℥j. mellis ros. ℥v. bulliant simul. q.s. & ab igne ablatis addatur ovi luteum, farin. hord. & frumenti, an. ʒvj.M. purus factus locus implentibus medicamentis curari debet. Consolida major inter duos lapides contrita, divino quodam (ut referunt) miraculo anthracum sanat, & ex toto intra diem unum interimit. Petrus Forrestus. Schol. obs. 11. lib. 1. Obs. Chirurg.

Monialis quaedam passa est Carbunculum in pede malignum & saevum. Post multa frustra ab aliis tentata remedia, [Page 162] hanc ita sanavimus.

℞. Stercor. vaccin. lb j. aceti, ℥iij. ol. rosat. ℥iiij. croci, ℈ss.M. pro Emplastr. quod singulis tribus horis applicabatur tepidè· hoc mitigatus dolor, extractus calor, remotus tumor, & morbus extirpatus est. Martinus Rulandus. curat. 85. cent. 10.

Subsectio secunda. Pro Carbunculo in Muliere in inferiori labri dextri parte.

AD eam secundo die vocatus, venam tundere jubeo è directo partis qua malum infestabat, plurimumque sanguinis detraho, quod & benè habita & aetate florens, & viribus pollens aegra erat· loco deinde in quo carbo insidebat prius scarificato, tale imposui medicamentum.

℞. Vitel. ovor. numero ij. rutae virid. & Scabios. (á proprietate namque carbonibus prodesse omnes volunt) an. Mj. ficuum sicc. numero vj. fermenti acris, ℥j. piper, ʒj. Pistentur omnia, & in formam Cataplasm. reducantur: admoveri jubebam pustulae: quod biduo carnem putrem à sana diduxit. Item hoc altero usus sum.

℞. Succor. Sumphit. maj. scabios. & calendul. an. ℥j. theriac. el. & veteris ℈iiij. (venenum namque ad se trahit) sal. ʒj. ovi viiell. duo, incorporentur simul & applicentur. Hoc apud me arcanum est, nec me unquam fefelli [...].

Calendulae namque succus mira proprietate ad carbones pestilentesque bubones valet, ut Alex. Benedictus de peste testatur. Escharam porro ex adipe suillo, butyro loto, farina tri [...]icea, cum basili [...]one unguento decidere feci.

Postea verò amota eschara, ulcus detersi hoc unguento.

℞. Succ Calendul. absinth. scabios. & apii, an. ℥j. myrrh. el. rad. Irid. flor. aloes, sarcocoll. an. ℥j. (vel potius ʒj) mellis rosac. ℥ij.F. Linimentum. Optimè detergit, & carnem generat. locis circumjacentibus repellens hoc adhibui.

℞. Unguenti de bolo, ℥vj. omnium santal. 3jss. pulv. myrtill. & ros. an. ʒij. ol. ros. & myrtin. an. ℥jss. aceti rosac. ℥ij. album. ov. numero j. agitentur simul. F. Linimentum, Hisce integrè sanata fuit, sed deformis remansit contorto ore. Franciscus Valeriola. observ. 3. lib. 6.

Subsectio tertia. Pro Carbunculo Pestilentiali.

UT virulenta materia tutò & citò suppuretur, necessarium erit, ut Angeli Salae emplastrum attractivum ruptorium pestilentiale sit in promptu, quod ita fit.

℞. Gummi Sagapen. ammoniac. Galban. an. ℥iij. terebinth. coctae, cerae virgin. an. ℥iiijss. magnetis arsenical. subtil. pulver. ℥ij. rad. aronis pulv. ℥j. gummi depurentur cum aceto Scyllitico & ad consistentiam emplastri coquantur; & postea ponderentur; deinde cum rebus aliis F.S.A. Emplastr. [Page 163] quod excellentissimum & specificum est ad extrahendum virus pestiferum ex profunditate ad extra, praec [...]vendo ne vicissim ad interiora regurgitet, & cor ipsum suffocet, ut credam inter omnia topica simile remedium non inveniri.

Hoc emplastro Carbunculus obducatur▪ quod paucis horis venenum extrahet. Praeparatio magnetis arsenicalis antea dicti talis est.

℞. Arsenic. crystalin. sulphur. vivi, antimon. crudi. an. part. aeq. haec tria in mortario ferreo pulver. dein in vase fortissimo vitreo ponantur ad ignem arenae, donec vitrum optimè incalescat, & praedicta solvantur, atque liquentur instar picis, quod observabitur, quando filum quoddam immittatur ad fundum, quod extractum postea instar terebinth. trahetur, ubi satis coctum erit. Postea remove vitrum ab igne, & ubi refrigeratum est, rumpe, & subtiliter petram istam rubicundam, quam inuenis, pulverisa, quam ad usum serva ut supra. Gregor, Horstius. observ. 32. lib. 7.

Sectio 21. Pro Cardialgia cum impedimento veluti bolo in faucibus.

CUidam foeminae, de dolore stomachi, cum nausea, ac difficultate aliqua deglutiendi, ac si buccella in faucibus haereret, jam longo tempore conquerenti, cum saepe varia ac inter reliqua etiam vomitoria exhib [...] ta, nihil effecissent, illaque unice vomere cuperet, & adhuc robusta esset, dedi aquam destillatam ex nucibus vi [...]idibus, cum raphano prius in aceto maceratis, qua alias vomitum movere solitus eram, sed in illa nihil effecerat, itaque addidi vini albi, in cujus ℥ij. stibii vitreati pulv. gr. iij. macerata per noctem fuerant, ℥jss. ut biberet· quo facto copiosissimam materiam quinquies emomuit, & postea ab ejusmodi cardialgia & impedimento in faucibus, penitus liberata est. Felix Platerus. observ. lib. 2. pag. 438.

Matrona quaedam honesta ac pia, cum ultra annos duos de dolore ventriculi conquesta fuisset, nec ullis remediis ventriculum roborantibus, aut per inferiora purgantibus sanari potuisset: tandemque ex consilio medici cujusdam celeberrimi, vomitivum accepisset, frustum corii laridi fumo exsiccati, quod ante duos annos inopinenter cum difficultate tamen deglutierat, maxima cum admiratione adstantium evomuit, & brevi plenissimè convaluit· utinam semper causae morborum tam facilè debellari possent. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 33. cent. 4.

Filiolus meus Cardialgia seu p [...]ssione cardiaca, iufantibus familiari malo, affligebatur; illi secretum experimentum nostrum magno c [...]m fructu applicatum est.

Mucago. sem. Cydonior. misceatur cum pingued. Gallinae, atque hoc linimento ter in die ungatur orificium stomachi, deorsum versus costas spurias. [Page 164] In plerisque sequitur hanc unctionem dejectio excrementorum virescentium & foetidorum, qua Cardialgia cessat. Hieron. Reusnerus. obs. 71.

Quidam Cardialgia laborans, insumpto sequenti haustulo, statim sanus factus est· nam multos acres, mordaces, & virulentos humores, qui juxta os ventriculi obhaerebant, vomitu projiciebat.

℞. Aq. benedict. nostr. ℥jss. vini absinth. ℥jss.M.F. haustulus, quo solo sanitatem recuperavit. Martinus Rulandus. curat. 50. cent. 5.

Sectio 22. De Carie Ossium.

CAries Graece [...], est solutionis continui in osse species ab erosione facta. Causa est humor acris & erodens.

Subsectio prima. Pro Carie ossium, ubi de Euphorbii usu.

IN Vlcerum curatione nihil fermè occurrit, quod Chirurgo majorem pariat molestiam, atque plus negotii facescat quam si ulcus cariem in osse sibi adjunctam habeat, praecipuè si profunda fuerit, propter humorem ossi imbutum· ad hujus autem humoris exsiccationem & ossis decidentiam tum ab antiquis, tum neotericis medicis ac Chirurgis praestantius cauterio actuali nihil excogitatum est, quo & ego non rarò maximo cum fructu, usus sum. Post cauterium actuale, euphorbium hoc in casu secundum sibi locum vindicare facilè concedo· quandoquidem non solum quia acre est & calidum in quarto gradu, humores ossi imbutos exsiccat; sed videtur occulta quadam facultate hic convenire. non immeritò itaque à Dioscoride Avic. & recentioribus medicis in cariosis ossibus prae aliis medicamentis celebratur. Ego etsi hactenus in cariosis ossibus euphorbio maximo cum fructu usus fui; una tamen mihi occurrit difficultas, nimirum an verum euphorbium, cujus Dioscor. mentionem facit, hodie ad nos advehatur? Scribunt enim Dioscor. & Avic. beneficio euphorbii cariem uno die abscedere, id quod nostrum vixspatio 40. dierum praestat: neque proximam carnem adurit, quemadmodum Dioscor. & Avic. de suo euphorbio scribunt. Hinc verisimile est, aut textum Dioscor. adulteratum esse, aut euphorbium antiquorum apud nos non extare. Caeterum Dioscor. & Avic. monent, ut si quando quis euphorbio uti voluerit, propter ejus summam acredinem at (que) caliditatem, ossium circumjacentem carnem linimentis aut ceratis diligenter ac probè communiat, ne contactu carnis inflammationem excitet.

Vesalius in sua Chirurgia, & Fallop. in tractatu de ulceribus non minus hac de re solliciti sunt. Hinc factum ut à multis annis Euphorbio uti non ausus fuerim propter metum inflammationis [Page 165] aut doloris; deinde non exigua erat molestia, circumjacentem carnem, quotiescunque ulcus curare necesse fuit, ita diligenter munire. Paulatim tamen experientia contrarium me docuit, nimirum Euphorbium nostrum etsi linguam & nares vehementer vellicet, in ulceribus tamen etiamsi copiosè iis inspergatur nullam inflammationem aut dolorem excitare; foelici ita (que) cum successu in ossa cariosa carne denudata, etiam immunitis ulcerum labris, quotidie aut alternis di [...]bus eo insperso utor. Ante aliquot annos cum haec coram Dom. Abele Roscio medico doctissimo narrarem, miratus fuit. Quapropter petii, ut ille ipsemet Euphorbium optimum ex officina pharmaceutica sibi eligeret, & in pulverem redigi euraret, quo facto, puerum 14 annorum natum, & ulcere in anteriore parte cruris (in quo anterior pars ossis tibiae longitudine spithamae denudata erat) laborantem accessimus. tum temporis ulcus implevi pulvere Euphorbii, deinde filamentis siccis & emplastro diapalmatis superimpositis, in alterum usque diem reliqui, quo denuo mediū ad aegrū duxi, qui dum nullam, ne (que) pulsus ne (que) urinae mutationē perciperet, multò minus dolorem aut inflammationem aliquam adesse videret, rei novitate obstupuit, quod oculari demonstratione viderit, Euphorbii saevitiam atque acrimoniam in ulceribus tantam non esse, sicuti à doctissimis medicis divulgatum atque proclamatum. Guil. Fabrit. Hildanus. obs. 92. cent. 2.

Subsectio secunda. Pro Carie ossis cum ulcere.

PUer 15. annorum ulcus habebat vetustum in metapedio, quod a perito Chirurgo per annum integrum curari non potuit, alter Chirurgus junior, cui postmodum aeger commissus fuit, dilatato ulcere cariem percipit, pulverem Catagmaticum imponit ad tollendam cariem, sed frustra. Postea oleum Sulphuris admovet, & frustra· postea me consulit, jubeo imponi prima applicatione pulverem Euphorbii cum plumaceolo ex linteo detrito facto, multae educuntur exiguae ossium Squillae. Secundo die Plumaceolum nudum admovet; tertio die eundem pulverem denuo applicat, & plures iterum Squillae egressae sunt, ut deinde os mundum & à carie repurgatum apparuerit, atque ulcus postmodum intra breve tempus curatum fuerit. Lazarus Riverius. observ. 76. cent. 2.

Ossibus cariosis mandibularum ut ignis & ferrum, item oleum vitrioli, & aqua fortis adhibeantur, non suadeo, idque propter gravissimas causas; sed inspergantur pulveres rad. Aristoloch. rot. Irid. flo. angelic. thuris, corticum pini & similium, quae separationem ossium cariosorum accelerant, aut misceantur cum succis praedictis & melle rosac. ad formam linimenti. quod si mandibula aliquo in loco extra os denudata fuerit, applicarem pulverē Euphorbii quod mirandas habet proprietates in hoc casu. Ulceribus tamen [Page 166] in ipso ore existentibus, quia inde ad linguam & fauces facilè pervenire potest, ut inspergatur non suadeo. Guil. Fabrit. Hildanus. observ. 21. cent. 4.

Commendatur in hoc affectu à Benedicto Bolognino, unguentum ex agarico in hunc modum.

℞. Salis. agaric. tartar. an. pt. aeq. f. pulvis & cum melle unguentum. Si ita non possit os desquammari, cariesque, tolli, ferrum candens (quod quamvis ipsa bile amarius videtur medicamentum, ipso tamen sanguine du [...]cius commodum quod insequitur existit) sine cunctatione adhibendum. Extremis namque morbis extrema secundum Hippocr. appropriata conveniunt remedia. Mathias Glandorp. cap. 25. lib. de Paronychia.

Sectio 23. De Carie Gallica.

CAries Gallica ulcus est in pudendo malignum, ex foedo concubitu contractum.

Subsectio unica. Pro Carie Gallica in pudendo.

℞. A Q. plantag. ℥iij. pulv. Squammae aeris adustae & lotae. ʒj.M.F. injectiones in virgam per Syringam tepidè. Hoc medicamentum facultatem habet exsiccandi sine morsu· eo melius habere cepit, & cum minore dolore & ardore mingebat· quia tamen perseverabat sanies & ardoris sensus, recurrimus ad praecipitatum, quod omnium medicamentorum optimum pro sananda carie gallica jure merito censeri debet· & ut moderatius fieret medicamentum, cum butyro recenti miscuimus in hanc formam.

℞. Praecipitati correcti & praepar. ʒj. butyr. rec. ℥j.M. quo intingebat linteolum angustum & stylo obvolutum intra virgam mittebat, & ad partem affectam applicabat, extrahendo stylum & relinquendo linteolum, ita tamen ut pars linteoli foris penderet ut extraheretur. Rodericus à Fonseca. Tomo. 1. Consult. 35.

Fernelius describit aquam mirabilem, ad cariem malignam, quam vocat divinam. Fit ita.

℞. Sublimati opt. gr. xij. aq. plantag. ℥vj. recoque supra cineres calidos in phiala vitrea ad dimidias. Hoc liquore styli acumen illinatur, ut postmodum attingantur ulcera bis vel ter in die supra posito unguento de tutia. Rodericus à Fonseca. Tom. 2. Consult. 59.

Vidi quendam patientem Carolos (i. cariem) in virga; accepi lac mulieris tepidum & ablui membrum & sanatus est· aliquando etiam curavi u [...] cera virgae cum succo millefolii, & aliquando cum succo summitatum Sambuci· pulvis cariei ligni multum etiam prodest, maximè verò salicis. Ego Marcellus curavi multos patientes Carolos & ulcera virgae cum tumefactione praeputii, & dolore vehementissimo, primò facta purgatione, & diaeta, & defensivo supraposito, & cum [Page 167] oleo rosato ungendo. Cum Syringa injicio intra praeputium lac vaccae, caprae, vel si habeam, mulieris ab uberibus mulctum, tepidum. Marcellus Cumanus. obs. 20. & 21.

Sectio 24. Pro Carne superslua.

EGo uti soleo linamentis excerptis ita paratis.

℞. Aq. plantag. ros. Solan. an. ℥iiij. opij. ℈j. medullae panis. ℥ij. mercurii sublimat. ℈iiij. sublimatum supra porphyritem teratur: deinde M. & bulliant ad medietatis consumptionem, & colentur per pannum crassiusculum. Fila excerpta bulliant aliquandiu in hoc liquore, postea eximantur, exprimantur, siccentur ac serventur ad usum. Seplasiarii nostri in officinis ad manus habent alumen ustum quod optimum est Squammam aeris, aeruginem aeris, pulverem Hermodactylorum, pulverem Asphodelorum. praecipitatum omnium optimum, quia agit sine dolore. Ex compositis unguentum Aegyptiacum, apostolorum & isidis, quae omnia carnes superfluas exedere solent. Gabriel Fallopius. cap. 18. Tractat. de Vlceribus.

Sectio 25. De Carne Lateris ablata & Restituta.

AB itinere Brasiliensi ad nos redux Chirurgus haud vulgaris experientiae, & jussu regio à nobis examinatus, sancta fide asseveravit, ictu tormenti ablatam esse, nauclero in navi, qua vehebatur, magnam carnis portionem in sinistro hypochondrio, ut hiatu manifesto viscera interiora illaesa paterent; se verò carne vervecina, quae fortè ad manus erat, laesum locum replevisse, & hac Chirurgia curtorum hominem restituisse. Thomas Bartholinus. Hist. 59. cent. 6.

Sectio 26. De Carunculis in meatu Vrinario.

QUi Gonorrhaea laborant ulcera patiuntur in meatu Urinario▪ quae si negligenter, tractentur, caruncula, seu excrescentia quaedam carnea ex iis exurgit, difficultatem inferens Urinae. Dignoscitur malum, quod tenuem Urinae cursum efficit, nec ut in sanis urina pleno foramine ac fluore prorumpit, sed quodam quasi filo exit· adhaec dolor in mictionis fine crudelius quam dum urina profluit, discrutiat. Exploratur etiam Cathetere immisso.

[Page 168]

Subsectio prima. Pro Carunculis in collo vesicae.

℞. VIridis aeris, auripigmenti, vitrioli, alumen. roch. an. ℥ij. omnia haec aceto acerrimo perfusa inter duos porphyrites lapides, quam accuratissimè ducantur, in laevoremque tenuissimum reddantur, & soli aestivali exponantur. Haec rursus sic exsiccata aceto affuso ducenda sunt & laeviganda solique exponenda, quousque pulvis subtilissimus evadat, & ab iis omnis prorsus acrimonia extincta sit; quod opus 8 dierum spatio conficies· hoc parato pulvere.

℞. Ol. rosac. ℥iiij. Litharg. ℥ij. ad ignem f. coctura quousque Emplastri acquirat consistentiam, tunc ab igne deposito, adde praedicti pulveris. ℥ij. & spatula M. & ad ignem omnia tractato, quousque medicamentum duriusculum evadat, ita ut si candelae caereae vel plumbeae virgulae haereat, non diffluat etiamsi digitis tractetur. Hoc enim Emplastrum hujus Lernaei & Herculei morbi clava existit, quod hymnis multis & laudibus variis decantari meretur. Nec solum huic morbo prodest, sed varios alios arcet & explodit, nam polipos unicè curat, & extuberantes carnes in aurium meatibus & aliis locis repertas unicè extirpat & re [...]ecat.

Praeter hoc Emplastrum cereae candelae numero xx. in promptu erant, quae ex alba caera paucula resina terebinthina adjecta parabantur longitudinis 12. digitorū transversorum, crassitudinis verò prout nobis meatus urinarius ferre videbatur. Nec minus ex plumbo 3 vel 4 plumbeas virgulas paratas habuimus, quibus quando carunculae refractariae & difficiles sunt, candelarum vice utimur· iis sic in ordinem dispositis candelam ceream unam vel alteram per circuitum excavatam eo modo quo fusi in cuspide, ne fila decidant, excavari solent, ex praedicto Emplastro inunctam per urinarium meatum aegrotante optimè sedente immittimus, ac per 6. vel 8. dies singulis diebus unam vel alteram ut decet innovatam candelam continuò aeger in urinario meatu insertam habeat, neque absque ea nisi meiendi tempore agat necesse est. Septimo die in aegroto nostro carunculas defecisse manifestissimè deprehendimus ex his signis: primò quod candela jam facilè penetrabat. Secundo ex multitudine caruncularum putridarum extra emissarum & humoris purulenti eff [...] uentis. Tertio ex urinae expedita ejaculatione· extirpatis igitur ac ex toto eradicatis carunculis per 8. sequentes dies nihil per Siphonem injecimus, sola candela crassiuscula sicca absque alicujus rei inunctione immissa contenti. Nam etsi carunculae extirpatae sint, non tamen ex toto portiunculae quae Emplastrum subterfugiunt, brevi illo tempore deponi potuerunt; sed ut magis exactè excernantur longiori indigent tempore, quas ad fundum vesicae non sine ulcerum vellicatione & aegrotantis detrimento, si per Siphonem quid injecerimus, rotrocedere faciem [...]s· reliquis [Page 169] igitur 7. diebus urinarium meatum per candelam ceream crassiusculam patefactum servavimus, per quem urina abstergendi exsiccandique vim habens liberè & expedite exeat secum caruncularum reliquias nonnullas excernens. Quod unum hac in curatione tanquam praecipuum adnotandum decrevi. Elapso igitur hoc tempore, quo & caruncularum & crassioris puris effluxus cessavit, ad nonnullorum liquidorum abstergendi vires habentium injectionem per Siphonem devenimus in hunc modum.

℞. Hordei integr. pij. rad. aristol. rot. ℥jss. fol. plantag. pj.f. decoctio in aq. lb ij. ad medias. Colaturae adde mell. rosac. collatitii ℥ij.M. & cum Syphone per fistulam urinariam injice bis vel ter in die, & virgulam plumbeam aut candelam ceream remittat. Hoc decocto abstersorio nos utimur continuò & in nostro hoc aegrotante intra 6. dies opus peregit· quod si fortiori opus fuerit, ad aquam Lanfranci viridem pro ulceribus exacte abstergendis pervenimus, quae ita habet.

℞. Alumin. roch. virid. aeris an. ℥ss. auripigmenti. ʒj.f. decoctio in aq. fontis vel plantag. lb ij. quousque lb ss. absumatur; per saccum laneum coletur. Hanc aquam camphora alteratam per Siphonem in meatum injicimus· deinde post plures elapsos dies hoc cicatrizans medicamentum injicimus.

℞. Ceruss. ℥j. alum. roch. lithargyr. an. ʒij.F. decoctio in aq. caudae equinae. lb ij. ad medias, colatura per manicam laneam trajecta injiciatur. Iis medicamentis hic vir intra mensem ex toto sanus evasit. Si ut aliquando dolor superveniat, urinarius meatus colluatur lacte aut aqua rosacea camphora admixta, aut decocto sem. lini & foenugraeci· quod si acerrimus dolor sit, ut eum aeger pati nequeat, ad opii unum aut alterum granum devenimus dissolutum in aqua. ros. Amatus Lusitanus. cent. 4. curat. 19.

Subsectio secunda. Pro Carunculis in meatu urinario.

POst celebratas universales evacuationes, partes urinae famulantes fomentis, balneis, ac unguentis relaxantibus fotae sunt, deinde ad opus Chirurgicum accessimus hoc modo. Candelas cereas albas quibus parum terebinthinae immixtum erat, paratas habebat Chirurgus longitudinis 12. digitorum transversorum, crassitudinis verò prout meatus urinarius ferre posse videbatur. Eas Chirurgus sequenti unguento oblinebat & bis in die imponebat· unguentum illud erat ex lib. 1. pag. 20. De secretis Alexii Pedemontani ad ulcus sanandum carnosum etiamsi fuerit inveteratum· cujus haec erat descriptio.

℞. Faeces ex melle destillato, vel his deficientibus sumito mellis ad justam crassitudinem cocti. Deinde ponito in ollam ad cremandum vel in figuli vel vitrarii fornace, donec auri colorem assumat· haec materia valet ad [Page 170] omnes plagas nam carnem putridam atque mortuam consumit, postea mundificat, & absque ullo dolore persanat.

℞. Hujus pulveris ℥j. stercoris canin. ℥ij. tartar. alb. ʒss. Sacch. albiss. alumeni usti, tutiae an. ʒj. terantur omnia atque cribrentur. Deinde.

℞. Fol. olivae rec. contund. in mortario lapideo optimè, adjiciendo parum vini albi, postea benè expresso succo, addatur tantundē succi plantag. ponanturque ad ignem infundendo paulatim praedictos pulveres & continuò miscendo, postremò parum cerae viridis adjungatur & parum mellis rosac. f. unguentum molle atque in usum servetur. Est autem valde pretiosum ad carnem consumendam consistentem praesertim in locis valde sensibilibus, quae fortia medicamenta respuunt propter dolorem. Modus verò utendi est hujusmodi. Syringa parva vino albo impleatur in quo rosae siccae & fol. plantag. cocta, deinde parum lactis muliebris vel caprini adjectum fuerit· ponatur in virgam quae vino optimè lavetur, deinde candelam ceream parvam sumito, & in ejus mucrone praedicti unguenti parum affigito atque sic in virgam immittito quousque ulcus pertingat, & unguentum ibi relinquat· hoc bis in die faciendum, manè scilicet & vesperi, & sic admirabilem effectum videre licebit: nam paucis diebus absque ullo periculo aeger sanabitur. Hoc tamen non juvante usi sumus experimento Amati Lusitani descripto cent. 4. curat. 19. quo foeliciter curatus fuit aeger noster. Petrus Forrestus. Observ. 10. lib. 25. De Vesicae Morbis.

Subsectio tertia. Pro Carunculis urinam supprimentibus.

CAruncula, quia pepasmi expers est, si impedimentum fecerit, consumi debet, abstergeri ulcus & claudine moriatur aeger (inquit Hollerius) cogimur carunculam illam absumere & rumpere. remedio carunculis est oleum cucumeris asinini remixtum cum unguento rosato, cui pauca grana sublimati vel praecipitati adduntur; candela cerea immittetur docta manu; vel haec adduntur unguento de tutia: quidam 30. ferè annis ita laboraverat, urina semper tenui filo fluente. his recreatus fuit. Io. Heurnius. ad aphor. Hippoc. 82. Sect. 4.

Pro caruncula in meatu urinario inter alia unum familiare habeo secretum arsenicum nimirum, quo utor hoc modo. Emollio optime ipsum super lapide pictorio cum succo limonum, postea soli, donec siccatur, expon [...], deinde ipsum diluo aceto stillaticio, & iterum sub sole sicco, & hoc quater facio. Ultima vice abluo aq. [...]osac. deinde cum aliquo cerato misceo ut cum diapalma vel diachylone, vel cum ol▪ ros. & cera, & facio Emplastrum pro ratione duritiei carunculae, & minimam portiunculam hujus▪ medicamenti pono in extremitate candelae, & quotidie semel aut bis in meatum urinarium foelicissimè intromitto. Gabriel [Page 171] Fallopius. lib. De Tumoribu [...]. cap. 38.

Carunculam meatus urinarii certissimo experimento in pluribus sustulit Antonius Fuchsius Medicus Noribergensis oleum succini cum vitello ovi mixtum applicabat candela cerea, & meatui immittebat▪ securum sanè remedium, & reliquis omnibus praeferendum, si respondeat eventus. Hieronymus Reusnerus. obs. 91.

Sectio 27. De Caro.

CArus Graecè [...] à toto capite nomen habet, [...] enim caput dicitur. Definitur quod sit sopor longus profundus & inexpugnabilis cum sensus & motus & imaginationis ablatione, servatâ tamen spirandi libertate. In hoc affectu laeditur cerebrum secundum partem anteriorem, & magis secundum ventriculos quam secundum substantiam. Causa est spirituum animalium in organa sensus & motus prohibitum exercitium ob angustiam meatuum cerebri. Arctantur verò cerebri sinus multis de causis; primo ob confidentiam, cum nimirum vi morbi animales spiritus exhauriuntur, quod non sine calamitosa vi evenire solet; atrocitati etiam dolorum ascribitur per morbos acutos, quorum potentia disjectis spiritibus consectaria infertur sinus conniventia. Secundo ob obstructionem ab humore pituitoso frigido & crasso. Tertio ob compressionem ab ictu vehementi, & importuna cranii perforatione· fit etiam Carus arteriis Carotidibus & musculis temporalibus affectis. saepe quoque ex intus genitis malignis humoribus in malignis febribus accidit. à vaporibus etiam ex intestinis à vermibus elevatis, ut & ex utero, oritur. Distinguitur Carus (quem Latini soporem, Arabes Subeth vocant) à Lethargo, quod consectarius sit vehementiori febri, at febris Lethargo consectaria sit. Praeter [...]a Lethargic [...], si stimulentur, à somno excitantur, excitati respondent, contra Carotici, quantumvis pungantur, aut non excitanturaut nihil respondent. Ab apoplexia differt, quod illaesa sit respiratio, in apoplexia autem semper laedatur. Discriminatur ab Epilepsia quod nullus adsit motus nec spuma in ore unquam appareat; à Syncope verò quod pulsus magnus & validus sit, & color quandoque floridus, quum in Syncope sit pulsus languidus & facies cadaverosa. Distinguitur etiam ab uteri suffocatione, quod praefocatae mulieres intelligunt, recordantur, & sine omni respiratione subsistunt, in Caroticis contrario modo s [...] habet.

[Page 172]

Subsectio unica. Pro Caro in quinquagenario.

QUia conatus aderat vomendi vomitorium illi sequens exhibui.

℞. Syr. acetos. simpl. oxymel. simpl. ol. amygd. d. an. ℥j. aq. nucum & raphani. an. ℥ij. bibit & multum pituitae vomuit.

Tempora inungere jussi sequentibus oleis.

℞. Ol. nuc. mosch. ʒjss. ol. Salv. majoran. an. gutt. iij.M.

Hisce factis cum jam esset vestimentis exutus & in lectum positus, admonui de Clysmate, verum cum nollet uxor admittere, suppositorium hoc illi imperavi.

℞. Mell. q.s. pro duobus suppositoriis coquatur addendo salis ʒj. rad. pyrethri, troch. alhand. an. ʒss.f. 2. suppositoria. quorum unum mox indatur, aliud sub vesperam.

Naribus intrusi pennam succo sequenti intinctam.

℞. Succ. rutae, majoran. an. ʒij. castor. ℈ss. aceti ʒj.M. utatur frequenter.

Ad materiam à capite revellendam, non metuens illius prolapsum in nervos, modo à cerebro descenderet (satius enim duxi paralysin sequi quam apoplexiam in quam facilè abire potuisset) spinam dorsi inunxi sequenti linimēto.

℞. Ol. de castor. de Euphorb. & de piperib. an. ʒij. ol. costini. ℥ss. cerae parum. f. linimentum. Cum alto sopore premeretur & continuo, concesserunt tandem ut hic Clyster injiceretur.

℞. Rad. Irid. rec. ℥ij. enul. angelic. an. ℥ss. galang. ʒij. fol. Salv. rutae. beton. origan. an. Mj. fl. anthos. staechad. primulae veris. an. pj. Bacc. Lauri. ℥ss. Sem. erucae, Sinapi. an. ʒij. sem. foenic. ʒiij. agar. ℥ss. rad. esulae. ʒij. furfur pj.f. decoctio. in colat. lb j. dissolv. Succ. rutae ℥ss. succ. mercurial. ℥j. bened. Laxat. hier. Logad. an. ʒij. castor. troch. alhand. an. ʒss. mell. anthos. ol. rutac. an. ℥j. Sal. gemmae. ʒj.f. Clyster.

Alternis diebus uno Clystere, altero suppositiorio utebatur: quibus adhibitis commovebatur; nam alias semper nisi excitaretur, dormi [...]bat: excitatus, juscula in os infusa, deglutiebat, nec cibum nec potum alias expetebat. Vesicatorium nuchae apposuissem, sed non concedebat uxor: ideo cucurbitulas 6. cum scarificatione, collo, humeris, & scapulis affixi. Interim spinam indies inungebat, & sequens aqua illi aliquoties cum cochleari infundebatur.

℞. Aq. Lilii Convall. rosmar. Cinam. an. ℥j. pulv. pliris arch. dianth. an. ʒss. castor. ℈ss. ol. majoran. gutt. ij. agitentur. capiat cochlear unum vel 2. Diebus aliquot elapsis, ut materia à capite deturbaretur, cum per os melius res admitteret. ordinavi potionem sequentem.

℞. Tabell. diacartham. ʒij. diagridii. gr. vj. Syr. rosat. solut. ℥j. aq. Cinam. q.s.f. parva potio. Purgatus hoc medicamento, coepit minus torpore premi, meliusque quae offerebantur [Page 173] admittere, adstantesque cognoscere. quare mox iterum hoc modo illum per vi [...]es purgavi.

℞. Rad. Ireos. ℥ss. rad. angelic. imperator. galang. an. ʒij. fol. majoran. salv. spicae celt. beton. an. Mj. fl. anthos. staechad. an. pj. sem. foenicul. ʒiij. carui. ʒj. fol. Sen. ℥jss. sem. cartham. ℥j.F. decoctio in colat. lb j. calente adhuc infunde turbith. ʒiij. agar. ℥ss. zinzib. ʒj. sal. gemmae, ʒss. stent per noctem. F. expressio, dissolve sacchar. q.s.F. potio pro tribus parvis dosibus. aromat. cinamom. ʒij. bibit per triduum & bene purgatus fuit.

Cucupham capiti apposui.

℞. Rad. Ireos. angelic. an. ʒij. fol. majoran. fl. anthos. staech. lavend. an. ʒj. sem. coriandr. ʒss. nuc. mosch. ʒij. storac. calamit. ʒiij.F. pulvis. insuatur pileolo nocturno.

Cum jam os colluere posset, gargarismum hunc praescripsi.

℞. Rad. Pyrethri. ℥j. angelic. ℥ss. rad. Ireos rec. ℥ij. sem. Staphysagr. ʒij. fol. salv. rosmar. an. mj. nuc. mosch. ʒiij. caryophyll. ʒij. piper, ʒss. coq. in vini mensura j. pro caput purgio.

Comedebat etiam manè tabell. dianthos gutta, ol cinam. singulis tabellis prius affusa.

Cum in melius omnia vergerent, & jam federe posset, denuo illum purgavi pilulis quas jam deglutire poterat.

℞. Pil. coch. & aurear. an. ℈j▪ cum aq. Salviae, F. pilulae. Egregiè hoc medicamento purgatus est. Videbanturque jam omnia in declinatione esse, verum subitò in convulsiones incidit, quas tamen, etsi omnes eum deploratum censerent, non lethales, nec aliquid mali portendere, dixi, materiam enim à cerebro in nervorum principium descendisse, & cum acris fuerit, convulsiones potius quam paralysin excitasse. Pulsibus sequens applicui.

℞. Aq. ros. ℥ij. aceti rosac. ℥ss. caryophill. ʒss. spec. cordial. ʒj.M. irrorati panni applicentur. Julepo quoque sequenti usus est.

℞. Julep. rosac. ℥jss. aq. cinamom. ℥j. aq. borrag. bugl. paeon. Lil. convall. aq. epilep. compos. an. ℥ss. manus Christ. ʒvj.M. capiat frequenter.

Alterum paroxismum habuit, sed pergens in usu Julepi, denuóque purgatus, exhibitis etiam iis quae Epilepsiae resistunt, convulsiones non amplius supervenerunt· & benè deinceps se habuit; hac ratione restitutus, Carus ab eo tempore nunquam amplius illum invasit. Felix Platerus. observ. lib. 1. pag. 7.

Sectio 28. De Castorii mira vi.

NOta vis Castorii in hystericis affectibus & pellendo foetu. Singularis alia innotuit mercatoribus nostris in Insulis Ferroensibus Sereniss. regi Danorum. subjectis. Noxium Cetae genus à navigiis suis ut arceant piscatores [Page 174] Ferroenses, injecto castorio aquam marinam inficiunt, qua turbata dictum factum, quasi castorium averfaretur, Cete fundum petit. Eadem vis & homines apta est profundo maris submergere. Egregius Urinator quidam in iisdem Insulis Castorium fortè secum portans, navigio ad res suas curandas se commisit. Naufragium mox passus cum sociis, praeter expectationem, subitò abyssum maris petit, alias natare doctissimus, reliquis comitibus salvis, sine castorio navigantibus, ut fortissimam pellendi vim habere videatur. Bona fide mihi haec retulit ampliss. urbis nostrae consul. Christoph. Iohannaeus istarum Insularum peritissimus. Thomas Bartholin. hist. 17. cent. 2.

Sectio 29. De Casu.

CAsus graecè [...], est ubi corpus ob gravitatem ab altiori loco deorsum cadit & collabitur. Causae sunt improvidentia, imbecillitas potentiae loco motivae & spirituum in cerebro perturbatio. Procatarcticae seu externae causae sunt impulsus violentus, constitutio in loco praecipiti, &c. In casu violento non una sed plures corporis partes afficiuntur; Symptomata quae subsequi solent, sunt vasorum ruptiones, sanguinis extravasati in aliqua corporis parte concretio, ibidemque doloris sensus, difficultas respirationis, articulorum luxatio, & ossium confractio; foris autem partium collapsarum tumor & lividitas· ad casum praecipitem referendae sunt plagae & verberationes violentae fustibus illatae.

Subsectio prima. Pro Casu ad puerum quendam.

℞. VIni rubri, lb x. cui superadde ros. rubr. sicc. rosmar. sumitat. myrti, an. Mij. in cacabo ad ignem fiat decoctio: in hoc vinum stipticum Syndon immergatur, & parum manibus exprimatur, & eo calido optimè aeger involvatur, & in lecto optimè cooperiatur, quo remedio copiosissimè sudavit, & sanus factus fuit. Est autem hujus generis remedium apud Hispanos in omni lapsu admodum frequens & usitatum, à scribentibus de casu & offensione praetermissum, quum tamen potissimum sit. Amatus Lusitanus. cent. 3. curat. 9.

Subsectio secunda. Pro Casu.

JUvenis quidam 20. annorum cum per vimineum septum instar cancellorum tortum saltaret, cecidit supra palum circa dorsum, sine cutis tamen laesione: unde sequutus est dolor ingens circa renes & spinam inferiorem, ut incedere non posset. Id [...] locum dolentem inunximus oleo ros. insperso pulvere myrtillorum; & sanguinem ex Basilica, quia juvenis erat, [Page 175] ne febris aut inflammatio supervenirent, detrahere mandavimus. Deinde statim mummiae & spermatis ceti, an. ʒss. cum cerevisia buryrata calida propinavimus. Mox ut sequentem potionem sumeret, jussimus.

℞. Foenic. cum toto Scabios. rubiae tinct. caulium rub. parietar. malv. cum rad. chaeresol. petrosel. sanicul. valerian. agrimon. bugl. & borrag. an Mj. sem. nigell. (unice confert ad casum ut experti sumus) sem. anis. an. ʒj. concisa & conquassata, coq. in cerevisia communi pro lb ij. colatura saccharo dulcoretur, in qua puppa sequens pendeat.

℞. Mummiae, spermatis ceti, an. ℈. nuc. mosch. troch. alkikeng. sine opio, a [...] ℈ss.F. Puppa exprimenda dum potio sumitur. Decoctum aromatizetur cum ʒjij. cinamom. bibat de eo bis in die hora sexta matutina, & hora quarta à meridie. Quarto die ita eundem purgavimus.

℞. Fol. sen. ʒiij. Infund. in decoct. pectoral. ℥v. adde elect. è succo ros. post fortem expressionem ʒjss. oxymel. simpl. ʒv. mumm. nuc. mosch. an. ℈ss.F. potio. Deinde ad majorem resolutionem inunximus hoc unguento.

℞. Unguenti de althaea. ℥ss. ol. chamaem. aneth. an. ʒij.M. quibus dolor sedatus est, & perfectè curatus fuit. Petrus Forrestus. observ. 29. lib. 6. observ. Chirurg.

Subsectio tertia. Pro Casu ab alto in quodam.

HAec quae sequuntur ex praescriptione Florentiolae egregie contulerunt.

℞. Rhab. ℈ij. rub. tinctor. gr. xv. cum vino stiptico. F. Pilulae, quibus utebatur in principio▪ postea in processu exhibebatur illi medicamentum sequens.

℞. Cassiae rec. extract. ʒvj. mummiae, ℈j. rub. tinctor. ʒjss. rhab. el. ʒj. pulverisanda pulverisentur & dissolvantur cum cassia in decocto cicerum rubr. & fiat potus.

Hic Pulvis contra casum in usu est apud Colonienses, cujus autor suit Zittardus medicus insignis.

℞. Mummiae, scabios. pilosel. hyperic. an. ʒss. costi dulcis & amari. nuc. mosch. an. ʒjss. terrae sigillat. bol. armen. an. ℈iiij. rub. tinct. rhapont. sem. nigell. an. ʒvj. spermat. ceti, rhab. an. ʒij. agar. troch. cumini praepar. an. ʒj.M.F. Pulvis. Dosis est ʒj.

Elidaeus Praeceptor meus pro sanguine coagulato è corpore hominis expellendo, tum à casu, tum à percussione & concussione, sequenti remedio utebatur.

℞. Mummiae, rhab. el. an. ʒj. rubiae tinct. ℈ij.M. cum decocti pulli nigri, ℥iij. vel capiat cum aliqua aqua convenienti; at pulla nigra coqui debet cum pennis & visceribus, eâdem prius strangulatâ, nec aliter occidi debet: Nam ita decocta plurimum praestat [Page 176] in hoc affectu proprietate quadam occulta. Petrus Forrestus. obs. 31. & Schol. lib. 6. obs. Chirurg.

Subsectio nona. Pro Casu ex Fenestra ad somnambulonem quendam.

PRaemissa venae sectione & injecto Clystere, ad sanguinem collectum dissolvendum & expectorandum, exterius adhibui decoctum lactis cum meliloto, fl. chamaem. an. M.iij. marrhub. anthos, an. Mij. quod comprehensum aliquot vesicis bubulis, per vices calidum epithematis loco partibus dolentibus applicare jussi. Interius diebus aliquot matutino tempore pinguedinem humanam (quam tum temporis à recenti corporis humani sectione copiosam in promptu habui) in jusculo cerevisiae ad. ℥ss. exhibendam dedi, quo remedio dolores & punctiones internae leniebantur & sanguis concretus ad exituū praeparabatur, ita ut consequenter per tussim & screatū concreti sanguinis frusta copiosè satis, & cum facilitate rejicerentur. Post octiduum cum adhuc suspicio aderat de sanguine concreto, aliquoties pulverem ex iis quae sanguinis grumos dissolvunt, ut sunt oculi cancri praep. rad. rub. tinct. sperma ceti, & similia, exhibui, & sudorem provocavi· & sic praeter spem multorum intra 14. dies Juvenis hic perfectè convaluit.

In hoc Juvene observatione dignum quod licet ex contignatione domus tertia ad altitudinem 14. ulnarum deciderit, inventus tamen fuerit, quod ad membra externa omni ex parte illaesus, capite excepto, cui vulnus inflictum erat ad os usqu ebrg matis sine ossis & periostii laesione. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 84. cent. 2. ex Epist. Gregor. Horstii ad Hildanum.

Subsectio quinta. Pro Casu.

MUlier quaedam ex altiori delapsa loco diu jacuit semimortua· tandem cum ad se rediisset, exhibui ante omnia contra sanguinem coagulatum hunc Potum.

℞. Succ. cancri vivi contusi. ℥ss. vini albi, ℥iiij.M. haec Potio expulit sanguinem coagulatum. Postero die ab assumpto potu venam medianam me jubente secuit. Quarto à venae sectione die balneo aquae dulcis chalibeatae usa fuit, atque his paucis mox valere rectè coepit. Martinus Rulandus. cent. 5. curat. 12.

Mulier quaedem quinquagenaria ab equo sternace sub bigas lapsa, rotis caput, pectus, totumque corpus miserè contundentibus deplorata videbatur. Ego advocatus, devotè Deum implorans, talem medendi curam instituo.

Primò posthabitis omnibus saphenam secandam suasi. mane dein sudorem hoc modo provocandum curavi.

℞. Vini rubri stiptici, lb. x. ros. rubr. sicc. rosmar. sumitat. myrti, an. Mij.F. decoctio in cacabo ad ignem· in hanc postea sindonem▪ vel linteolum [Page 177] immergebam; eoque extremitate digitorum leviter expresso, aegram undiquaque calidè & optimè involvebam; atque sic in lecto arctè contecta, diu multumque sudavit. Continuabat hoc donec revalesceret. In prandio & coena potus erat decoctum Caerefolii cum saccharo. Martinus Rulandus. curat 74. cent. 6.

Pro casu & contusione commune remedium est, si ovi vitellum crudum cum aceto concussum ebibendum detur; prohibet enim concretionem sanguinis.

Rustici Buphthalmi herbam cum floribus luteis instar calendulae in cerevisia incoquunt, & tepidum haustum ejus decocti exhibent, qui omnes obstructiones & sanguinis concretionem ex lapsu dissolvit, vasorumque ruptiones persanat. Idem praestat pilosella herba cum rad. in cerevisia cocta & bibita. Nautae in praecipiti casu tanquam praesentissimo remedio utuntur ʒj. olei salis marini in calida cerevisia soluta & bibita. Quomodo autem hoc oleum ex sale conficiatur, nondum explorare potui. Milites in castris ad violentas plagas casusque praecipites exhibent ʒj. aut ʒss. pulveris nit [...]ati bombardici cum haustulo vini, aceti, aut cerevisiae, qui tum ratione nitri, tum carbonis salicis, discutit omnem concretum cruorem & colluviem. Nam & carbo tiliae, in pulverem redactus, & per se exhibitus in casu praecipiti mirum in modum confert. usitatum etiam remedium est quod sequitur.

℞. Unguenti rubei potabilis ℥j. aut ℥ss. in aceto calido dissolvatur, & ebibendum propinetur. Franciscus Ioel. Practicae, lib. x. sect. v.

Sectio 30. De Catalepsi.

CAtalepsis & Catoche vocabula sunt synonyma, affectum designantia qui Latinis vulgò congelatio dicitur. [...] vocatur à [...], i. e. prehendi; [...] verò seu [...] à [...]. i. e. detineri: quod aeger hoc malo repentè corripiatur, correptusque eo situ permaneat.

Definitur quod fit subita sensuum omnium motus & mentis praehensio, qua qui corripiuntur, rigidi in eo statu, in quo praehensi fuerunt, apertis ac immotis oculis, statuae alicujus instar, permanent, & nec sentiunt, nec vident, nec audiunt, respiratione & pulsu salvis manentibus. Causa est spirituum animalium congelatio seu immobilitas, à vapore congelante & figente ortum habens; vapor hic fixativus similis est naturae fulminis & spirituum illorum qui in terrae motibus, alias etiam è terrae cavernis erumpentes, homines & bruta repentè rigida reddunt. Rarus est affectus hic, & admiratione dignus, hinc est quod vulgus eo detentos in ecstasin à Deo raptos existimant.

[Page 178]

Subsectio prima. Pro Catalepsi.

VIr annorum 50. asperrima hyeme cum diu in parte capitis posteriori dolorem persensisset, neque medicum tamen in consilium adhibuisset, sedens in cella, in eodem statu permanens, subitò Catalepsi correptus est, & mente detentus, & veluti fixos oculos in astantes ac palpebras veluti immobiles penitus habebat, voce insuper ac sensu privatus, nihil audiebat neque respondebat. Mandavi ilico ut Clystere acutum fieret.

℞. Fol. mercurial. betae, salv. rutae, puleg. an. Mj. fl. staech. chamaem. melilot. an. pj. polipod. q. fol. sen. an. ℥ss. cent. min. Mss. rad. alth. ℥j. sem. cartham. ℥ss. (aliqui addunt colocynthid. vel hellebor. nigr. ʒj.) F. decoctio in aqua (alii decoquunt cum gallo veteri [...]) colaturae adde confect. hamec. ℥ss. hier. Logad. ʒvj. troch. alhand. ℈j. mellis anthos, ℥j. ol. rutac. chamaem. aneth. an. ℥j. sal communis, ʒjss.M.F. Clyster. Mox suppositorium praescripsimus, quod filo alligato immitteretur, si clyster non retineretur, aut praeter expectationem in corpore obhaereret.

℞. Pulv. hier. Logad. ℈ij. trochisc. alhand. ℈j. diagrid. gr. numero iij. salis communis & gemmae, an. ʒss. mellis q.s.F. suppositorium.

Statim ab alvi eductione exhibui ʒj. theriacae praestantissimae, & ℈j, mithrid. cum aq. card. bened. & beton. an. ℥jss. ultro in os ingerendo· frictionibus etiam utebar, ut & ligaturis fortibus brachiorum, pedum & crurum. Partem quoque capitis posteriorem inungi mandabam unguento infra scripto.

℞. Ol. aneth. chamaem. lilior. an. ℥jss. adjice hyssopi, thymi & serpilli, parum & coquantur in duplici vase. deinde fortiter colentur. Colaturae adde castor. ℈jss. cerae modicum. F. unguentum molle. Nonnulli totum corpus anethino oleo inungunt maximè in hyeme, & castor. ʒj. cum aqua mulsa ori insundunt: cum hisce nonnihil ad se rediisset, & melius quid sumere posset, ne iterum rediret malum, & ut ex toto convalesceret, praescripsi decoctum praeparans apii, foenicul. calamenth. aneth. fumar. bugl. borrag. meliss. Syrupis de epithymo, è staechade, & de succo fumariae adjectis: Postea huic decocto adjicientes senam, epithymum, polipodium, ut similiter purgaret: & ad roborationem capitis consului, ut acciperet Diambram pliris archonticum, conservam rosmarini, & similia; quibus tandem bene habuit. Petrus Forrestus. obs. 42. lib. 10. De Cerebri Morbis.

[Page 179]

Subsectio secunda. Pro Catalepsi.

AD Fratrem Capucinum catalepticum factum vocatus, invenio illum aphonon. uno genu terrae innitebatur, alterum seu flexurus curvabat; brachiorum sinistrum pendebat ad genu, dextrum in aerem elevatum diductis digitis, viam praetereuntibus, ut olim Mercurii statuae, oftentare videbatur; utrumque omni gelato marmore frigidius; patebant oculi, sed irretorti, & quicquid sudario illos perstringerem inconnivi. Os hiabat cum respiratione satis libera, pulsus in utroque brachio sat magni. Cum ad satietatem spectassem, dixi accerserent alios medicos, meque cum statuam exuisset aeger, cum illis revocarent, in casu enim ad hunc mihi diem inviso nihil tentaturum nisi consultis senioribus. Volebam tamen injici interim validissimum clysterem, sed Apothecarius negabat se ulla ratione, ob strictas nimium nates injicere posse, glandem ergo praescripsi ex speciebus hierae colocynth. sale gemmeo & muscerda; jussique excipi felle, loco mellis, ut acrius pungeret: aegrè immisit, sed cum bonis aegri rebus, validè enim soluta alvo, multisque bombis emissis, degelatus membra movit, surrexit, ambulavit, omnium praeteritorum ignaris [...]imus· tum fricatis naribus (ptarmicum enim potentissimum insuflaveram ante horas aliquot, sed sine effectu) iisque motu calefactis, saepe sternuit, multumque pituitae vitreae aut glaciei, ut verius loquar, excussit. Cum sub vicesimam horam ad se rediisset, laconicum seu stupham Germanicam paucis horis struendam procuravi; credebam enim algidissimum hoc corpus non nisi in aere perpetuò aequaliter calido servari & curari posse. Cum illud ingressus esset, flatibus in cerebrum delatis discutiendis incumbendum duxi, unáque novorum generationem impediendam statui. Injecto ergo sub vesperam validissimo Clystere· qui praeter calida quaeque recipiebat etiam helleborum, turbith. trochisc. alhand. omnibus in jure veteris galli decoctis, colaturae remiscebam hieram. colocynth. confect. hamec. elect. de baccis Lauri, theriacam, & aquam vitae rectificatissimam; po-, stridie eccoprotico commodè purgato cerebelli regionem radi jussi, [...]otam (que) cum tota spina decocto lavendul. lauri, acori, staechad. ex malvatico incoctarum, inungebam primum castoreo, aurea alexandrina, melle anacardino, theriaca, oleo petroleo & succini solutis. Huic inguini superponebam emplastrum Paracelsi iisdem oleis recens subactum. dabam cibos convenientes. bibebat hydromel dilutissimum, cui sassaphras, foeniculum & anisum incoxerat, miscebatque vinum fulvum. Indies sumebat conditum, ex conserv. acori, staechad. nuc. mosch. zinzib. Chinensis theriaca cum conserv. pleres arch. Sicque cum Deo toto. biennio liberrimus à congelatione fuit. saepe tamen postea hic frater Catochomenos factus est, sed tandem ita convalui [...], [Page 180] ut duodecim annis mali nihil senserit. quoties enim rigente parum collo, malum secuturum praesagit, statim oleo calido nucham totamque spinam inungi curat, & ita malum avertit. Miror itaque Dodonaeum & ex illo Heurnium scripsisse neminem secundo sine pernicie certa hoc morbo corripi posse. Henricus ad Heers. obs. 3.

Sectio 31. De Cataracta.

INter oculorum affectus, qui plurimi sanè sunt, non infimum tenet locum suffusio, quae Graecis [...] & [...], Barbaris aqua, vulgò Cataracta dicitur. Est humoris praeter naturam juxta pupillam, inter corneam tunicam, & crystallinum humorem concretio, visum impediens· incipiente malo, morbus est in via, cum antiquatum est, ad morbos in num. refertur. Causa suffusionis incipientis est humor tenuis & serosus, confirmatae verò humor crassus & lentus· humor qui maximè hic peccat est pituita, interdum tamen & alii miscentur humores· viae per quas humores in oculum decurrunt, sunt nervi optici, vasa omnium tunicarum, & uvea tunica à qua transudat aliquando aliquid: locus affectus est to [...]um illud spatium quod intercedit inter corneam & chrystallinum, quia in toto illo spatio concrescere potest suffusionis materia. Suffusio verò alia est vera, alia notha; vera est quam hactenus descripsimus, ab humore in ea oculi parte, ob vitiatam ipsius nutritionem collecto, ortum ducens, vel aliunde per vias ante dictas à cerebro defluens. Spuria seu notha dicitur, quae fit à vaporibus à ventriculo, aliisque partibus inferioribus, vel à toto corpore, ut in febribus in oculos per consensum translatis· quae vera est suas habet aetates: incipiente malo humor tenuior adhuc, intuentium aciem fugit, sed culices, fumi, & corpuscula quaedam pilorum aut lanarum, vel aranearum texturis similia oculis obversari videntur: Hic gradus appellari solet Imaginatio. procedente & augescente fuffusione pupillae color marinus apparet, aut ipsa similis est vitro contaminato, vel aeri nebulis repleto, & tunc aqua & aquae descensus dicitur: cum verò malum est perfectum, & materia in pupilla omnimodè concreta, aeger (que) amplius non cernit, & pupillae color albus aut alterius coloris apparet, non translucens amplius, cataracta vocatur. Fit hic affectus aliquando sed rarò ab humoris aquei condensatione, & tunc incurabilis prorsus est. Causae externae sunt austrina & pluviosa constitutio, insolatio, fumus, ictus, contusio, intempestivae lucubrationes, balneum, cibi evaporantes, immodica venus, & alia hujusmodi. Oculorum etiam prominentia ad hunc affectum producendum non parum conducit.

[Page 181]

Subsectio unica. Pro Cataracta.

REtulit mihi medicus quidam ingeniosus, se in Hollandia vidisse mulierem quandam, vera suffusione laborantem, ex consilio cujusdam Empirici, succo millepedum brevi sanatam; incipiendo scilicet à tribus pro vice, augendo indies usque ad ix. tum iterum gradatim numerum diminuendo usque ad 3. & rursus augendo ut ante, & sic vicissim.

Alia item mulier ab imminente & minitante suffusione ejusdem. medicamenti ope prorsus liberata est. Contundebat quidem illa primum 5. millepedes, postea 10. tum 15. dein 20. (quo▪ tidie augendo numerum per quinque donec ventum fuerat ad 50) in vino albo vel tenui cerevisia, fortemque expressionem jejuno ventriculo bibebat. Honoratissimus D. Robertus Boyle. in nunquam satis laudato libro de utilitate naturalis Philosophiae. cap. 5. sect. 5. part. 2.

Quercitanus aquam praescribit quae (ut experientia comperi) efficacissima est in hoc affectu. habet autem sic.

℞. Croci metall. ʒj. aq. Chelidon. ℥v.M. hujus aquae tepidae 3 vel 4 guttas homine resupino jacente intra oculos infunde, & hoc fiat ter aut quater in die continuando per multos dies hanc aquam expertus sum ego visionem restituisse cuidam qui eam offuscatam habebat per plures menses· habet autem hoc egregium ut sine morsu validissimè abstergat, quod vix in alio medicamento reperies.

Aliquando cogitavi inunctionem argenti vivi, eâ ratione, qua adhibetur in morbo gallico, magna efficacia posse extirpare cataractas incipientes & increscentes: & aliquando experiri decrevi. Rodericus á Fonseca. Tom. 1. Consult. 19.

Sectio 32. De Catarrho.

OMnium ferè malorum quae corpori succrescunt, caput radicem ac fontem dici debere ab Hippocrate & veteribus haud immeritò proclamatum est, cum Catarrhus ab eo defluens tam multorum sit causa. Paucae enim sunt corporis partes tutae ab ejus incursu; aures, oculos, nares, os, fauces, pulmones, latera, brachia, humeros, lumbos, glandulas, coxendicem, crura, & quas non partes invadit. Hinc fiunt Apoplexiae, caecitates, pleuritides, phthises, paralyses, surditates, anginae, orthopnoiae, tusses, raucedines, vomitus, inappetentiae, jecoris, vesicae, & renum phlegmones, dolores colici & iliaci, alvi profluvia, & arthritides. Ita à Catarrho quaeque aegritudo nasci potest; adeo ut ilias morborum & uberrimus, omnium ferè querelarum fons dici mereatur. Latinis dicitur distillatio, graecis verò [...]. Latissimè sumptum catarrhi nomen, omnem [Page 182] significat è capite versus inferiora fluxionem: Cum autem strictius sumitur, definitur quod sit humoris excrementitii è capite defluxio in palatum, os, ac pulmones, ab expultrice cerebri stimulata ortum ducens.

Causa materialis est, humor pituitofus, interdum insipidus, nonnunquam acidus, falsus & acris, aliquando etiam corruptus & substantia peccans, ut in Catarrho contagioso & maligno· gignitur & colligitur haec materia in capite, vel labefactata facultate alteratrice ipsius cerebri ob intemperiem praecipuè humidam & frigidam, ratione cujus non potest caput alimentum cerebro destinatum concoquere, nec rursus superflua indè nata dissipare, vel partium inferiorum vitio; plerumque enim ex partibus infernis exhalant, & per studia & negotia statim à cibo suscepta attrahuntur ad caput vapores & fumi crassi, quos cerebrum, quia nec arcere adventantes, nec dissipare receptos potest, jure hospitii retinet: Capite in hunc modum plurima pituita vel vaporibus in aqueum dernum humorem condensatis, repleto, insurgit tandem expultrix cerebri aggravata, quae se exonerare cupiens, onus quo nimium premitur, confertim ad partes subjectas protrudit. Externae causae quae excrementitium hunc humorem aut multiplicant, aut exprimunt, & ad defluxionem excitant, sunt aer frigidior, venti bor [...]ales, medicamenta frigida capi [...]i applicata, aeris repentina ex calido in frigidum, vel contra mutatio, vini meracioris immoderatus usus, a [...]r item calidus humores fundendo; hinc est quod tempore verno catarrhi frequentiores sunt, Calor etiam Balnei, frictiones capitis intempestivae cum pannis calidis, motus animi & corporis vehementes, calor solaris caput feriens, somnus diurnus, nimiae vigiliae, & lucubrationes nocturnae. Catarrhus alius est frigidus, alius Calidus, alius subdulcis, alius falsus: alius est suffocativus, quando tanto impetu in pulmones irruit, ut suffocationis maximum impendeat periculum, alius denique contagiosus.

Subsectio prima. Pro Catarrho.

℞. LAdani, gummi elemi Sandarach. oliban. storac. liquid. & sicc. resinae. an. q.s. & part. aeq. M.F. Cerotum. S.A. capiti prius raso applicandum.

Valet contra decursum Catarrhi mirabiliter, si supra commissuram coronalem ponatur. Vel aliud ita.

℞. Aloes, puleg. Calamenth. montan. cort. citri. an. pt. aeq. f. pulvis incorporetur cum Ladano & modico acaciae ut F. ceratum, & est expertissimum, & longè praestantius priore. Barth. Montagn. cap. 3. Antidotarii.

Catarrhus multis nunc familiaris est, ac sola victus ratione, quam Hippocrates tutissimam medicinam appellavit, curari potest. Decoctum raparum cum butyro & Saccharo multum juvat, ac si quid flatulenti est in rapis, id aniso adjecto, vel guttula [Page 183] una olei anisi corrigi potest. Thuris etiam granum unum sub noctem assumptum roborat & exsiccat. inunctiones pectorales non satis probo; nam etsi ad expectorandam materiam, quae in praesens adest, faciant, tamen laxiores partes & magis fluxionibus obnoxias efficiunt. Io. Crato. consil. 3. & 4. lib. 4.

Si tota causarum vis ex subjectis partibus pendet, illarum intemperies mutanda. Si quod magis existimo, caput infirmum est, illud roborandum· à cibo sumantur ea, quae ascensum vaporum remorantur· est pulvis pepticus Sylvii. Sunt coriandri praeparata semina. est confectio diacydonites fine specibus· huic potest Saccharum rosatum cum bolo armena admisceri. Vacuationes in morbis pectoralibus à catarrho non probo, & mediocri doctrina praediti, atque usu artis praestantes medici causas intelligunt. quid enim faciunt ad coctionem, quid ad vacuationem materiae in pectore? quid ad derivationem, cum magis commoveant? quid ad capitis & ventriculi robur? quid ad hepatis temperiem corrigendam? posse quaedam contradici scio· verum in morbis pectoralibus, tutissimum esse abstinere à medicamentis purgantibus reipsa comperi. Ad Catarrhum sedandum hora decubitus sumat de sequenti Electuario ad magnitudinem castiniae.

℞. Conserv. ros. ℥j. thuris mascul. ℈ij. nucis condit. tostae. ℈j. Syr. aromatici rosat. ℈ss.M.F. Electuarium. Io. Crato. consil. 1. & 2. lib. 2.

Subsectio secunda. Pro Catarrho.

QUantum ad medicinalia, jubebit sibi parari lb x. vel xij. Sacch. rosat. & hoc singulis diebus utatur ante cibum manè ad ℥ss. nihil enim ad catarrhum convenientius, confortat caput & ventriculum, & hepar refrigerat. Semel etiam in hebdomada accipiat ejusdem sacchar. rosati ℥ss. cum ℈ij. rhab. tribus horis ante prandium. pro pectoris dolore utatur oleoterebinthinae. Io. Baptista Montanus. consiliorum appendice ad consil. 15.

Ut impediantur evaporationes ad caput ascendentes utiles sunt hae pilulae de succino. D. Cratonis.

℞. Pulv. succini. mastich. an. ʒij. aloes succotrin. ʒv. agar. albiss. ʒjss. Aristol. rotund. verae. ʒss. cum Syr. de succo beton. q.s.f. massa. pil. utatur ʒj. bis in mense, & sumat eas post primum somnum. Petrus Monavius. Epist. 27. lib. 2. consil. & Epistol. Cratonis & aliorum medicorum à Scholtzio editorum.

℞. Pulv. ossium humanorum combustorum ℥j. Cinamom. el. contus. ʒj. Sacchar. albiss. q.s. Ms. fiat pulvis. dosis. ʒj. antè somnum in vino albo exhibenda, aut manè in jusculo calido. augeri etiam potest dosis ad libitum. Ossa ad albedinem comburantur in fornace, & postea in pollinem redigantur, & in porphyreo lapide cum tantilla aq. rosar. confricentur. Si humana ossa non placent, Sumantur bubula. [Page 184] horum ego usum in catarrhis, ac omnibus fluxionibus quotidie saluberrimum deprehendo. Thus item hora somni integrum deglutitum optimum· proficuum etiam hic est vinum absinthites. Hieronymus Donzellinus. cons. Craton. & al. med. à Scholz. editorum.

Dum fluxio urget & copiosa est, probarem hoc Emplastrum, si capite raso in loco commissurae coronalis apponeretur.

℞. Mastich. gummi Juniperi. nuc. mosch. an. ℈j. Caryophill. subtiliss. pulv. ℈ss. ladani puriss. ʒvj. diducantur in mortario cum pistillo calido. incorporentur pulveres, addito oleo mastichino, fiatque massa pro usu· inter edendum removeatur. Caspar Naevius. consil 12. lib. 6. Consil. Cratonis & aliorum medicorum à Scholzio editorum.

Subsectio tertia. Pro Catarrho.

NE materia quae in thoracem praeceps delabitur, spiritum intercludendo suffocet, fluxio quamprimū inhibenda, medicamentis partim revellentibus, partim sistentibus. quae revellunt & allò deflectunt sunt Clysteres acriores, extremorum frictiones, ligaturae, cucurbitulae, cruribus, coxis, & natibus affixae, vesicantia duo, unum in interna dextri cruris paulò subtus genu parte, alterum in brachio sinistro. Sed prae caeteris ad praecipitem fluxionem firmandam, vesicantia aut Sinapismos commissurae coronali sine mora applicarem. Inter ea quae fluxionem sistunt incrassando & torpidam reddendo, primum locum tenent hae rotulae.

℞. Diatragac. frigid. ℥ij. boli armen. imparati▪ ʒj. terrae sigillat. ℈j. Syr. de papav. q.s.F. massa. ex qua formentur parvae rotulae ore detinendae. Io. Zecchius. consult. 26.

Spiritus Sulphuris & vitrioli ad guttas iij. vel iiii. exhibitus manè & serò cum liquore idoneo contra omnes fluxiones magnas vi [...]es habet, praesertim verò eas quae à calida viscerum intemperie ducunt originem. Potest etiam in minori dosi potui permisceri, quia cum eo venas omnes pervadit, & motum humorum cohibet.

Benedictus Faventinus sequentibus pilulis usus est in Catarrho salso, foelicissimo cum successu.

℞. succi liquirit. ʒij. aloes lot. ʒj. pil. de Cynogloss. ʒss. Cum Syr. viol. F. Massa pilularum de qua capiat ℈j. hora somni. Lazarus Riverius. Prax. lib. 1. cap. 15.

In omnibus catarrhis & defluxionibus tum prohibendis, tum etiam caput ab iisdem praeservandis, prodest aqua Serpilli, cum vino generoso albo destillata, quotidie sumpta ad cochlear unum, vel ij. pro ratione aegri. Catarrhum quemvis sistit Sacculus ex Succino & spiritu vini paratus, si Epithematis instar, decenti ligatura suturae coronali imponatur. Hujus usus magni est momenti in catarrho suffocativo. Item ex Chamaepit. pulverisato, [Page 185] ol. succini asperso. Io. Hartmannus. Pract. Chimiatr. pag. 92.

Cum perenniter illabitur Catarrhus à materia effera, qui tabem tandem afferat; ille qui sequitur Syrupus miraculosè dicitur prodesse.

℞. Fl. & Germin. Salicis, urticae mortuae. an. M.iiij. summit. vimin. rubr. fol. bursae pastoris. an. M.ij.F. decoctio in lb iij. aq. ros. tussilag. & burs. pastor. cum Sacchar. lb jss. ad medietatem. Sumat ℥jss. cum aqua viminis rubr. destillat. Guil. Ballonius. consil. 22. lib. 1.

Subsectio quarta. Pro Catarrho & Capitis dolore.

IN cibo cavenda varietas. à piscibus & omnibus sumosis, ut oleribus crudis, allio ac coepis praeparatis, sumo maceratis, sale conditis, leguminibus & lacticiniis abstinendum. Potus sit cerevisia▪ benè & maturè defaecata· singula cavenda in cibo & potu praescriberc difficile est. Prudentes est suae valetudinis diligentes custodes facilè observare possunt, à quibus cibis offendantur, quibus juventur, quae errata in victu bonae valetudini noceant, quae non admissa prosint. Dolendum est homines plerumque ita vivere, ut jumentis, imprimis equis ac canibus, plus quam sibi ipsis parcant. Proinde vera est admonitio Arabis illius, quam in consilio regi suo praescripsit, homines, si sic seipsos gubernarent, ut suorum equorum curam habent, minus aegrotaturos· affectiones animi & cerebri labores, imprimis cavendae, maximè a cibo. hinc Celsus praecepit; quibus caput infirmum est, iis ne cogitationem quidem à cibo tutam. maximè autem a coena ab iis temperandum, nec in multam noctem lucubrandum, multò minus inter commessationes sedendum.

Interdum matutinis horis pedes abluat decocto be [...]on. & rosmar. & vino cui parum aceti affundatur, atque sale soleas pedum confricet. Nam hoc modo & tumor sinistri pedis minus molestus erit, & caput etiam juvabitur. manè autem cum lecto surgit, eluat os aqua salviae, & interdum hoc gargarisma adhibeat.

℞. Fol. Origan. Salv. rosmarin. an. Mj. ros. rubr. pj. pyrethri. Zinzib. an. ʒjss.F. decoctio. in colat. adde aceti acerrimi. ℥j.M. hoc gargarisma pituitam per os extrahet, & cerebrum roborabit.

Cum autem rectissimè cerebrum per nares evacuetur, manè per nares hanc aquam attrahat.

℞. Guaiac. comminut. ℥j. aq. purae lb iij. affundatur aqua calida & per noctem macerentur, deinde coque ad medietatis consumptionem, sub finem injiciendo majoran. ros. rubr. an. pj. colentur & F. errhinon. Si hoc non satis per nares evacuat, hoc quod sequitur magis evacuabit.

℞. Majoran. pj. Zinzib. sem. nigell. an. ʒj. agar. albiss. ʒjss.F. decoctio, in aq. lb j. ad tertiae partis consumptionem, & naribus infundatur, vel vola manus attrahatur. mundatis sic ore, palato & naribus, caput quo (que) [Page 186] mundandum, & leviter confricandum pectine humectato isto oleo.

℞. Ol. amygd. d. rec. in quo folia rosar. ebullierint. ʒj. ol. Caryophyll. gutt. iij. macis. ℈ss.M. sic (ut spero) caput & vacuabitur & roborabitur.

Cum autem generale sit medicorum praeceptum, ne partis alicujus vacuationem, priusquam totum corpus perpurgatum sit, tentemus, & compertissimum sit senam omnia sensuum instrumenta atque caput etiam vacuare, velim dominum jam & deinceps in autumno isto infuso Senae uti.

℞. Passul ʒvj. beton. meliss. Majoran. fl. viol. borrag. an. pj. galang. ʒss. fol. Sen. ʒv.f. omnium infusio s.a. in q.s. aquae. postea decoq. in Colatur. ℥iiij. dissolv. Syr. ros. solut. mannae calabrinae. an. ℥j.M.F. potio. hoc infuso utatur bis in anno. Si fortè aliàs alvus adstrictior, sumat hora dimidia ante coenam ʒj. pilul. mastichin. Ad roborandum autem caput de sequenti Electuario singulis diebus accipiat ad castaneae magnitudinem.

℞. Conserv. ros. lb ss. fl. anthos. & borrag. an. ℥j. Spe. aromat. rosat. ʒij. ambr. mosch. an. gr. vj. Succini albi pulver. ℈j.M. Io. Crato. consil. 1. lib. 6.

Subsectio quinta. Pro Catarrho.

PRimo usus sum pilulis ex succino Cratonis, vel solis ad ℈j. vel adjectis ad ℈j. vel ℈jss. pilul. de aloe rosat. hujus quae sequitur descriptionis.

℞. Aloes ros. ℥jss. mastich. Xyloaloes, liquirit. ras. ros. rubr. an. ʒj. Cinam. ʒij. rhab. ʒjss. spic. ʒss. cum succo ros. F. Massa. modum exhibendi talem observavimus, ut viz. una dosis manè hora septima, altera à meridie hora tertia, & sequente die hora septima matutina tertia absorbeatur. hunc ipsum modum etiam nunc observo in meo principe, qui singulis mensibus supradictis pilulis utitur maximo cum juvamento. Ad suffitum deinde linteorum quibus caput exsiccatur, hunc pulverem praescripsi.

℞. Mastich. ℥ij. Sandarach. styrac. succin. citrin. benjoin. thuris. an. ℥j.F. pulvis grossus carbonibus inspergendus. Io. Bilgerus. in Epist. ad Gregor. Horstium ad observ. 12. lib. 2. observ. Gregorii Horstii.

Utimur percommodè pilulis aloeticis in catarrho sive Francosurt. sive aliis; sed praestat, ut tres doses, tribus vicibus ita sumantur: prima Scilicet ante vel à parca coena, altera subsequente die manè, tertia eodem die vesperi. Sic ut expertus sum ego, non possunt non copiosè & suaviter evacuare, cum una dosis, alteram quasi pellat. Si Catarrhi nimis tenues sint, post pilulas aloeticas praescripto modo sumptas, [Page 187] tertio die sumatur ℈ss. pilul. Faventini ante somnum. Wolfgangus Haeferus. cap. 5. lib. 1. Herc. Medici.

Nil magis sistit catarrhum immoderatissimum, quam sequens Rulandi Cataplasma.

℞. Fermenti acrioris ℥ij. Carabes pulvera [...]ae ʒij.F. Cataplasma quod vertici, raso capillitio admoveatur. Petrus Pachequus. obs. 60.

Flante austro hiemali tempore correptus sum Catarrho cum raucedine. tertio die sumpsi ptisanam laxantem cum Mannae ℥j. quarto quievi, & raucedo valde imminuta erat. quinto, tussis sicca aderat, ratione cujus venam aperui. Sexto, tussis perseverabat. Ideo sumpsi calomelan. gr. xx. cum resin. jalapae gr. viij. medicamentum toto die nihil praestitit, sed tantum circa vesperam duas sedes movit perexiguas. tussis tamen omnino discussa est. Lazarus Riverius. obs. 46. cent. 3.

Cum ex Catarrho satis diuturno, molesta tussi laborarem, quae noctu potissimùm ingravescebat, & aliquot purgationibus non cessaret, sumpsi laudan. opiat. gr. iij. quibus tussis sedata est. illa tamen rediit post biduum, quare iterum sumpsi ejusdem laudani gr. ij. & tussis omnino sedata est. Lazarus Riverius. obs. 69. cent. 3.

Inter medicamenta cerebrum per nares evacuantia, apud me praesentissimum remedium habetur oleum nigellae, si eo interiora narium illinantur. Petrus Forrestus. obs. 129. lib. 10. De Cerebi Morbis.

Subsectio sexta. Pro Catarrho ferino ad mulierem quandam.

EX omnibus remediis, unum maximè profuit, nempe bolus ex laudani gr. iij. cum conserv. ros. à quo per 12. horas tussis & catarrhus omnino sedabantur, & aegra se curatam praedicabat ob summum levamen, quod ex eo remedio percipiebat. Idem bolus postea per morbi decursum ter sed dimidiata dosi, est exhibitus, & semper cum insigni juvamine, tandem per plures dies consequentes, sumpsit dimidiati praedicti boli partem quartam, cujus unius ope, omnia Symptomata sedata sunt. Lazarus Riverius. obs. 74. cent. 13.

Subsectio septima. Pro Catarrho ad pectus delabente.

UT Catarrhus magno cum impetu ruens intercipiatur.

℞. Spec. diatragacanth. frigid. Sacchar. albiss. an. ℥ss. bol. armen. ℈ss. cum mucilag. tragacanth. ex aq. ros. f. trochisci bechiarum instar. aut pilulae hae fortiores parentur.

℞. Boli armen. cum aq. ros. abluti. ʒij. amyli. ℈iiij. tragacanth. gummi arabic. an. ℈j. Sacchar. cand. ʒvj. Syr. viol. q.s.f. pilulae.

Materia verò viscida pulmonibus impacta & imbibita, abstergatur incidatur & expectoretur.

[Page 188]℞. Spec. diair. simpl. diapenid. an. ℈iiij. rad. Ireos, paeon. enul. an. ℈j. pulmon. vulp. praepar. ℈ij. liquirit. ℈j. sacch. cand. ʒiij. sacch. albiss. ℥v. in aq. hyssop. dissolut. F. confectio in tabulis, aut si quid fortius requiratur, substituatur Loch.

℞. Loch. de pulmon. vulp. ℥j. sani & exper [...]i, de pino, an. ℥ss. spec. diapenid. ℈iiij. diair. Solomon. ℈ij. pulv. liquirit. sem. urtic. rom. rad. enul. camp. pulm. vulp. praep. an. ʒss. succ. liquirit. myrrh. an. ℈ss. cum syr· de liquirit. vel hyssopo. F. Loch. Caspar. Hoffmannus. consil. 29. pag. 105. lib. 6. consil. Cratonis & aliorum Medicorum à Scholtzio editorum.

Subsectio octava. Pro Catarrho praecipiti.

LAudo injectà Clysmata in initio mitiora, pedetentim ad paulo acriora progrediendo· utatur frictionibus dorsi, scapularum, brachiorum & crurum. Inspergatur capiti pulvisculus ex Caryophyllis & Sandaracha Arabum. Si vehementior urget destillatio, vesperi exhiberem ℈j.ʒss. vel ℈ij. plus minus philonii cum conserva rof. vel pilulam j. vel jss. vel ij. minutim concisas, cum conserv. ros. ex his quarum descriptio nunc sequitur.

℞. Thuris mascul. succi liqurit▪ an. ʒj. opii, croci, myrrh. an. ℈j.M. cum syr. papav. alb. F. pilulae parvae; ex unaquaque ʒj.ix. istis in pernici destillationeà capite atque irrita tuss [...], saepènumero cum juvamento singulari sum usus & utor quotidie. Sed solum darem cum Catarrhus urgere videtur· recens theriaca, si ad manus esset, vel recens Mithridatium in hunc finem exhiberi potest. Vidi in urgente Catarrho, cum viderentur suffocari aegri, quod acetum infusum vel assumptum fluxus impetum retinuerit, & respirationem reddiderit liberiorem. Reinerus Solinander. consil. 4. Sect. 3.

Subsectio nona. Pro Catarrho ad Pulmones decumbente cum tussi diuturna.

℞. GUmmi-gutt. gr. viij. tartar. vitriol. gr. iiij. ol. succini gutt. iij. cum syr. ros. solut. F. pil. 5. inaurentur. Serosos & catarrhosos humores utiliter evacuant.

Pro materiae pulmonibus jam impactae attenuatione & expectoratione, & thoracis dilatatione singulis matutinis utatur hac tragea.

℞. Spec. plir. arch. diacumin. an. ʒjss. diair. Solom. diapenid. an. ʒj. pulm. vulp. praep. fl. sulphuris, an. ʒss. spermat. ceti, ℈j. sacch. cand. alb. ℥jss. vel. q.s. ad gratiam. F. Tragea vel Pulvis: assumatur cum his Syrupis.

℞. Syr. de veronic. de scabios. an. ℥j. loch. de farfaro, ℥jss. julep. viol. ℥j. ol. foenic. gt. ij.M. singulis noctibus sumat de pulv. Haly à veteribus tam decantato recens verò à Domino Forresto emendato, & à me quoque cum fructu aegrorum experto qui.

℞. Sem. papav. alb. ʒjss. gummi [Page 189] tragacanth. arabic. farin. orob. an. ʒjss. sem. alth. portulac. cucum. melon. citrull. bombac. an. ʒijss. ciner. cancr. fluviatil. corall. alb. ufti. fuccin. liquirit. an. ʒjss. sacch. penid. ad pondus omnium. M.F. pulvis. assumat cum Syr. jujubino & de papav. an. ℥jss. julep. viol. ʒx.

Alternis diebus utatur manè his rotulis contra tabem praeservantibus.

℞. Pulm. vulp. praep. fl. sulphur. praep. an. ʒss. sacchar. ros. vet. ʒjss. pinear. rec. amygd. d. excorticat. an. ʒj. sacch. penid. dissolut. in aq. veronic. & scabios. an. q.s.F. rotulae.

Ad eandem intentionem facit sequens linimentum.

℞. Unguenti refumptivi, ʒiij. ol. amygd. d. rec. express. ol. viol. an. ʒij. mucilag. sem. alth. tragacanth. extract. cum aq. viol. an. ʒj. croci tusi, ℈ss. mosch. gr. iij. cerae, q.s.F. linimentum.

Si tussis valde sit molesta, sumat cochl. ij. de hac mistura, manè & vesp [...]ri calidè.

℞. Oxymel. scillit. ʒiij. aq. vitae optimè rectificat. aq. anisi, spirit. Juniper. an. ℥j. spec. diair. Solom. ʒss. ol. anis. gutt. v. laudan. opiat. gr. iij. mosch. el. gr. ij. sacch. cand. albiss. ʒiij.M. diligenter. colatura detur ad vitrum. Superassumat tabul. j. spec. diatragac. frigidi. Io. Petrus Lotichius. obs. 1. cap. 1. lib. 3.

Subsectio decima. Pro Catarrho salso.

DUo potissimum remedia puto fore efficacissima, quae in me ipso ac multis aliis fuerunt (ut dixit Asclepiades) [...]. Primum est bolus armena orientalis rubra, quae sola & simplex in lingua posita & palato admota, nocte praesertim, quo tempore solet fieri distillatio, sistit ac siccat Catarrhum, & capiti robur addit mirum in modum ut videatur [...], incantamentum· vim habet theriacalem admirabilem. Alterum est theriaca recens optima, quae vires habet insignes ad acres destill [...]tiones. Tertium addo ossa humana combusta, Cranium tamen est praestantius.

℞. Pulv. ossium humanorum combust. ℥j. corall. alb. ras. ebor. an. ʒj. camphor. ℈j.M.F. pulvis subtiliss. dosis ʒj. in vino aut jure. Hieronymus Donzellinus. consil. 15. pag. 43. lib. 6. consil. Cratonis & aliorum medicorum à Scholtzio editorum.

Ex his quae mihi innotuerunt per informationem datam, apparet hunc nobilem Dominum laborare Catarrho difficili & salso, qui destillat ad thoracem & pulmonem, & est causa ulceris pulmonis, quod comitari solent febres lentae, cum maxima totius corporis macie. Ad profligandum hunc affectum triplici utor instrumento, Diaeta, Pharmacia & Chirurgia. Eligatur itaque aer in activis temperatus, vel saltem ad modicam frigiditatem [Page 190] inclinans, in passivis ad siccum. Evitetur aer ventosus, pluviosus, valde frigidus & calidus. Caveat Solis & Lunae radios, hi enim Catarrhum multiplicant. Caput & thorax diligenter pannis muniatur, ut tamen non aestuet, neque frigeat nimium; exercitium sit moderatum. Singulis diebus studeat excernere superfluitates faecum & urinae: Somnus sit nocturnus, diurnus enim pessimus; fugiat coitum & animi accidentia; panis sit ex optimo frumento, benè fermentatus, sed sine sale; carnes sint facilis digestionis, boni nutrimenti, & paucarum superfluitatum. Evitetur Caseus antiquus, sed novus convenit, & lac quovis modo assumptum, sic oriza cum lacte cocta, & ova sorbilia. pisces conveniunt saxatiles; evitentur allia, caepe, porrhum, raphanus, aromata salsa & acetum. Potus sit aqua cum saccharo & sem. coriandri decocta. quantum ad medicamenta, vere & autumno capiat hoc digestivum calidè in aurora per decem dies.

℞. Aq. viol. farfar. & tussilag. an. ℥ij. Syr. viol. papav. an. ℥ij.M.

Postea purgetur corpus hoc medicamento.

℞. Mannae, el. ℥iij. dissolv. in decocto pectorali; in quo bullierint agar. troch. ℈ij.F. Potio.

Quod si sanguinem expueret, vel etiam non expueret, laudarem ineunte vere sanguinis missionem è basilica dextra: haec enim à sputo sanguinis praeservat. manè & vesperi si sanguine expueret, Capiat ʒj. Philonii persici, aut tantundem nostri Electuarii ad sputum sanguinis quod est mirabile.

℞. Sem. Hyosciami alb. papav. alb. an. ʒx. terrae sigill. corall. rubr. an. ʒv. sacch. ros. antiquiss. q.s.F. Electuarium.

Divertatur Catarrhus cum ligaturis & frictionibus brachiorum & tibiarum, & cucurbitulis sine scarifica [...]ione ad coxas; & lavando crura tali lavacro.

℞. Ros. rubr. fl. nympheae vi [...]l. beton. Chamaem. an. Mj. coq. in s.q. aq. pluvialis, & abluantur crura. Revellatur etiam Catarrhus ad cutis capitis superficiem, sicut fecit Galenus in illa Nobili Romana quinto methodi, hoc medicamento securo & tuto.

℞. Cantharid. abscissis alis & capitibus. ʒj. caricar. ping. numero j. fermenti parum. cum aceto scillitico F. Pasta. Manè abraso capite super sutura coronali imponatur, dimittatur per horas octo. ubi excitaverit vesicam, acu rumpatur, & locus inungatur butyro, superposito folio caulis supra cineres calefacto, mane & vesperi ne fiat unio partium. Si hoc non suffecerit, fiat cauterium actuale in sutura coronali candente ferro, & decisa eschara impofito grano ciceris diu detineatur locus apertus. hooremedio multos actu Phthisicos pristinae sanitati restitui· etsi autem videri possit abominandum medicamentum, tutissimum tamen est, & sine aliqua noxa adhibetur; cum quo etiam plurimos Catarrhos ad thoracem delabentes compescui.

Consulo etiam ut in Majo bibat lac asininum vel caprinum cum saccharo, [Page 191] (nihil enim melius in talibus pulmonum dispositionibus, & catarrho calido & acri) inchoando ab ℥iiij. & paulatim ascendendo ad lb j. cum modico Saccharo ne acescat in ventriculo, & capra in thalamum introducenda est, ne lac corrumpatur. Epoto lacte non est indormiendum, neque exercendum corpus. Manè & vesperi capiat de elect. sequenti, quod Pulmones confortat, ne recipiant catarrhos exulcerantes.

℞. Pulmon. vulp. praep. & exsiccat. ℥ij. succi liquirit. capill. ven. an. ʒss. diapenid. cum sacchar. sine specieb. calidis diatragacanth. frigid. an. ℥j. cum syr. myrtino, q.s.F. Electuar. & est D. Mesue. Vesperi inspergatur synciput isto pulvere.

℞. Gummi Juniper. ros. rubr. myrtill. thuris, mastich. corall. rubr. santal. omnium, an. ʒss.F. pulvis. Helideus de Paduanis. consil. 7. lib. 3. consil. Cratonis & aliorum Medicorum à Scholtzio editorum.

Praeferimus reliquis omnibus remed [...]is in Catarrho salso diacodium liquidum. Capiat vero cochlear. j. hora decubitus, & si necesse sit etiam manè. Sed non sumat nisi salsedo vel tenuitas Catarrhi postulet. In continuo etiam usu praecipuè matutinis horis esse debet saccharum rosatum ad ℥ss. cui plurimum confidimus; idque magnoperè commendamus. Ad haec bis vel ter in septimana hora decubitus, ad magnitudinem cerasi rubri boli armeni optimi accipiat. Plurimum enim ad descensum Catarrhi conducit. Io. Baptista Montanus. consil. 156.

Subsectio undecima. Pro Catarrho & Tussi infantis.

INfans quidam undecimestris tentabatur Catarrho cum tussi assidua & febre, pituitam frequenter evomebat, multum lac sugebat, & parum mingebat. Post multa remedia cum perexiguo fructu usurpata, jussi ut inungeretur regio renum oleo scorpionum Matthioli ter in die, unde urinae copiosiores redditae, & catarrhus imminutus. Dicit enim Mercatus lib. De Morbis Puerorum, cap. 8. in pueris contingere catarrhum aliquando ex vitio & imbecillitate renum non trahentium serosum humorem, unde fit ut ille sursum translatus, fiat materia Catarrhi, Lazarus Riverius. observ. 55. cent. 1.

Subsectio duodecima. Pro Catarrhis puerorum strangulationem minitantibus cum Epilepsia.

QUando ad statum vel vigorem morbi ventum est, soleo ego exhibere sperma ceti quantitate pisi in lacte muliebri dissolutum, & jubeo instillare in os pueri; postea moneo ut somno committatur· hoc remedio multis profui, quos etiam ferè pro deploratis habuerunt mulieres· nam fluxiones intercipit, & suffocationis paroxysmos mitigat. Sed tamen exhibere [Page 192] non soleo, nisi caeteris non juvantibus. Epilepsiae accessum sequentibus remediis arcere solemus. Appendimus juxta Galeni & medicorum consilia grana Paeoniae excorticata collo & brachiis puerorum. Smaragdum etiam integrum & minimè laesum cordi applicare solemus. Quidam etiam corallia rubra & alcis ungulam ita usurpare solent; ad intra verò conservam paeoniae aut beton. exhibemus· aut facimus destillationem, harum conservarum in aqua flor. tiliae, & de ea nonnunquam unam atque alteram guttam instillamus· aversiones fiant frictionibus & ligaturis, si aetas permiserit. Vidi apud Italos cauteria actualia ad coronalem suturam capitis applicata fuisse bimulis & trimulis, atque contulisse. Io. Naevius. consil. 24. lib. 3. consil. Cratonis & aliorum Medicorum à Scholtzio editorum.

Subsectio decima tertia. Pro Catarrho suffocante ad fauces labente.

SUasi ut venam semel in anno aperiret veris tempore. Et ut scarificatione uteretur in scapulis ter vel quater in anno. Pedes item frequenter noctu cubitum iturus calido decocto Salviae & Chamaemillae foveret, vel in illud imponeret. Purgaret corpus bis in anno pil. sine quibus ad. ℈ij. pro vice.

In ipso paroxysmo utilis est aqua, quae fit ex aqua vitae bene praeparata, cui saccharum candum tanta quantitate ut parum dulcescat, additum sit, & parum aq. Cinamom. cum pauca aq. ros. & cochl. j. vel ij. mox sumat. Postea lac caprinum tepidum, in quo sempervivum majus decoctum sit, & radix altheae, ore & faucibus contineat. Extrinsecus collo commodè circumdaretur lana nigra succida oleo liliorum inuncta, calefacta panno cannabino involuta; vel si perseveret malum, poterit tale Emplastrum collo circumdari.

℞. Nidi hirundin. ℥vj. pulverisetur, & coq. in vino albo, addendo pulv. bacc. lauri. ℥j. mellis ℥ij. ol. lilior. ℥iij.F. instar Emplastri, quod supra pannum extensum tepidè collo circumdetur. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 185.

Ad diversionem Catarrhi suffocativi fortissimo lixivio & panno asperiore cubitum confricarem, atque hoc modo exulcerarem istas partes, quae ne consolidentur, sed plurimum materiae efflueret, operam darem; non absque dolore fit, sed ob utilitatem aequo animo ferat. Io Crat [...]. consil. 20. lib. 6. pag. 61.

[Page 193]

Sectio 33. Pro Cephalaea antiqua.

PRo Cephalaea illa antiqua, Emplastrum sequens raso capiti, pileoli instar in verticis regione tota, & occipitii appositum, continuò gestabat. parabatur illud ex una parte Emplastri de ranis (quod mirè efficax in Cephalaea sananda) & media parte Emplastri de betonica & de alabastro. Felix Platerus. observ. lib. 2. pag. 368.

Sectio 34. Pro Cephalaea biliosa.

VIctus ratio sit tenuis & qualitate frigida; mox antecedens causa revellatur clystere refrigerante in quo Cholagoga sint dissoluta, vel potione paulò valentiore, quoniam bilis hic quasi turgens est & furiosa. Deinde secta vena brachii sanguis adimendus ad calorem eventandum, simulque ad sedandum dolorem, ejus causa nonnihil imminuta: parcè tamen detrahatur, quod eo vacuato, laxatis veluti habenis, bilis excandescat. Interim topica etiam ab initio non sunt omittenda, à mitioribus ad valentiora fiat progressus. ut,

℞. Ol. viol. nympheae, an. ℥j. aq. plantag. viol. aceti albi. an. ʒij.M. pro litu frontis & temporum. Vel,

℞. Ung. popul. infrigid. Gal. an. ʒij. ol. nymph. ℥j. aq. ros. plantag. an. ℥ss. aceti albi. ʒij.M. pro linimento.

Quod si dolor non cedat, ad narcotica parcè sumenda admovendaque confugiendum; reiterandaque erit purgatio cholagogis, apparatis prius humoribus biliosis syrupis & aquis convenientibus. Caeterum quoniam vigiliae laborantem hunc magnoperè torquent pro conciliando somno.

℞. Unguent popul. ℥ss. opii. croci an. gr. iij. cum oleo nymph. F. linimentum pro pulsibus.

Illud unum quod nunquam fallit, hic addere placet praesidium ad biliosam Cephalaeam edomandam.

℞. Fol. mollium hederae, fol. plantag. viol. an. pt. aeq. & cum oxyrrhodino terantur, & fronti temporibusque imponantur· quod si his non cedat malum, caput stillicidio ex lacte vaccino tepido subjiciatur; vel ex hydrelaeo parato ex oleo viol. & rosac. nec non ex aqua in qua praebullierint flores Chamaemill. melilot. aneth. sem. faenugraec. lini & hujusmodi alia anodyna temperataque medicamenta simplicia. Quibus addenda sunt aliqua adstringentia & roborantia ut rosae & plantag. folia. Io. Zecchius. consult. 56.

[Page 194]

Sectio 35. Pro Cerebri Commotione.

STatim vena in brachio aperienda, simulque caput crinibus abrasis oleo ros. vel myrtino inungendum· aut tale Cataplasma capiti imponendum.

℞. Farin. hordei, fabarum. an. ℥vj. ol. rosac. ℥iij. aceti. q.s.F. Cataplasma quod capiti applicetur, & saepius renovetur. Clysteres injiciendi & repetendi, atque aliae revulsiones per frictiones partium extremarum, cucurbitulas scapulis appositas instituendae. Post quartum diem repellentibus discutientia admiscenda sunt, quale est hoc Cataplasma.

℞. Absynth. Mj. florum ros. rubr. chamaem. an. pj. farin. fabar. ℥j. sang. dracon· ʒij. mummiae, ʒiij. cum. ol. ros. q.s.F. Cataplasma. Tandem sola discutientia usurpanda; ex rad. alth. cyperi, cal. aromat. fol. salv. major. beton. fl. staechad. chamaem. quibus ad caput roborandum. fl. ros. rub. addant [...]r. Alexander Benedictus Emplastrum ex gummi hederae valde commendat, eoque senem decrepitum octogenarium, qui ex capitis percussione obmutuerat, praeter omnem opinionem se sanasse refert; idque etiam fracta· calvariae ossa, quod vix credibile est, ferruminare scribit. Paratur hoc modo.

℞. Gummi hederae ℥iij. resinae purae, ℥ss. cerae, ℥iij. ol. ros. ℥ijss. ammoniac. ℥ij. terebinth. ℥iij. succi corymb. hederae. ℥iiij. farin. fabarum, q.s.M. pulli quo (que) columbini vel galinacei, vel catuli per medium dissecti, vel pulmones animalium calidi capiti admoti insignem discutiendi vim habent. Daniel Sennertus. cap. 20. sect. 1. lib. 1. Prax. medic.

Sectio 36. De Cerebri fungo.

QUemadmodum in stirpibus arborum humores semiputridi per corticem extuberantes in fungos coalescunt, sic fracta exemptaque portione aliqua cranii, ac dura matre laesa, statim humores cerebri circa plagam affluunt, qui sive ossis sive aeris frigiditate condensati inst [...]r fungi concrescunt, atque interdum adeo intumescunt, ut extra cranium emineant. Affectus autem ille Gale [...]o [...] fungus à similitudine appellatur. Est verò caro mollis, levis, pallida, & spongiosa, quae quidem citò excrescit, lento veró pede retrocedit. Potest etiam ex flatu procreari.

[Page 195]

Subsectio unica. Pro Cerebri fungo Cranii fracturae succedente.

FUngus hic intra 24 horas ita excrevit, ut magnitudine ovi gallinacei extra Cranium emineret: illum tamen infra scriptis medicamentis foeliciter divino favore persanavi.

In principio singulis, deinde alternis, ac tandem tertio quoque die sequens enema injeci.

℞. Rad. & fol. alth. malv. parietar. mercurial. flor. chamaem. melil. fl. & fol. beton. an. Mss. sem. faenugraec. lini, anis. an. ℥ss. coq. in aq. ad consumptionem tertiae partis. in colat. lb j. dissolv. bened. laxativ. hierae picr. compos. an. ʒiij. vitellum ovi, salis, p.j. ol. chamaemil. ℥ij.M.F. Enema.

Bis verò in die somentationem sequentem vulneri applicui.

℞. Fol. & fl. beton. salv. chamaem. melil. ros. sumitar. majoran. rosmar. an. Mj. sem. anis. faenugraec. an. ℥j. incid. & contundantur pro fotu. harum herbarum. q.s. indatur sacculo ejus magnitudinis, ut mediam ferè partem capitis cooperiat, qui filo intertextus, coquatur in vini & aquae, an. pt. aeq. & applicetur calidè. Post fotum diligente [...] abstergendum est caput linteis calidis, deinde sequentem pulverem inspersi fungo atque totivulneri.

℞. Rad. caryophyllat. angel. calam. aromat. an. ʒss. rad. aristol. rot. irid. fl. ligni guaiac. an. ʒij. fl. Salv. sumitat. majoran. rosmar. an. pj.F. omnium pulvis tenuissimus. Deinde sequens Emplastrum applicui.

℞. Emplast. de beton. ℥iiij. gummi clemi dissolut. in ol. rosac. ℥j. pulv· ros. myrtill. an. ʒj. mastich. calam. arom. an. ʒjss. ol. rosac. q.s.F. Emplastrum. His fungus paulatim & intra 14. dies subsidit. Guil. Fabritius Hildanus. ob. 15. cent. 1.

Consului ut inspergerent pulveres ex Spica & S [...]aenantho, quorum usu attritus est. Hoc remedio saepius fungos sanavi, ac proinde tanquam arcanum vobis propono. Petrus de Marchettis. observ. 6.

Sectio 37. Pro Cerebri inflammatione & Sphacelo.

HUjus morbi tanta est saevities, ut intra quaternionem primum plerumque enecet. illico incumbit saeva cum Cephalalgia, cujus dolor spinam ac occiput etiam occupat; ilicoque dejicit sensus cunctos· aegri tamen exiliunt ac se jactant pedibus, manibus, totoque corpore; maximè cuncta involant manibus, ita ut quaedam mulieres ne propriis quidem capillis parcant, imo unguibus propriam faciem defoedant, mox productiore morbo movendi vis in languorem abit. In silentio perenni perseverant, vixque puncti respondent. Febris acerrima comitatur; nec cibum nec potum admittunt: ortum ducit à retorrido [Page 196] sanguine in cerebrum translato: unde ineunte morbo facies cum tumore rubet, oculi cum rubore fixi videntur. Nam· in hoc malo ipsa cerebri substantia inflammatu [...]· unde tandem gangraena. quae dum absoluta constitit, redintegrari cerebrum nequit. quae in procinctu est, & in [...] ob vim phlegmones, praecipiti calamitate trahit aegrotum, ob morbi potentiam & partis occupatae principatum. quod si ad quartum pervenerit diem, spes est morbum posse domari: nam virium id robur denuncia [...]. Curatio erit materiae ex cerebro evacuatio, ut (que) algiosum evadat cerebrum· habita provisione totius corporis, materia à capite repellatur; dein discute eam: dein flectatur ad algorem cerebrum. Verum tanta mali hujus est calamitas, ut vix haec perficias, antequam in gangraenam cerebrum trahatur· accedit quod vix intro remedia ac alimenta admittant. quare viribus adnitentibus, seca internam in brachio venam, a leni clystere, abstine ab acri glande in tam feroci febre. Capiti actu frigida deinde admove, ut oleum ros. completum cum pauco aceto· vel potius rigetur caput decocto actu frigido, endiv. lactuc. viol. portulac. parietar. vel ex his fiat Cataplasma cum oleo nympheae, & pauco aceto rosaceo. frigida admove, aestuantia remove. ita agatur ineunte morbo, Si aestivum fuerit tempus. fiant etiam revulsiones per cucurbitulas: ac fotus fiat ex decocto salicis viol. nymph. lactucae, malv. parietar. & fl. melilot. Cervici & humeris admove Cantharides; & hirudines pone ad aures. S [...] ca venam in fronte· narium venae recludantur, ut copiosè sanguis effluat; tunc junge oxyrrhodino oleum chamaem. & fove decocto malv. fl. chamaem. melil. sem. faenugraec. & lini rad. alth. inclinato malo admove sternutatoria. alvus mollescat enemate. Si urina detenta fuerit, illine oleo Scorpionum pubem, & admove parietariam coctam, post quartum diem redeant ad paucam cibi copiam· jus pulli laudatum cum sem. melonum. absit vinum: tandem validius purgentur jam▪ recreatis viribus. Io. Heurnius. ad Aphor. Hippoc. 50. sect. 7.

Sectio 38. De Cervi Lachryma.

TAntae creditur esse efficaciae Cervi lachryma in sudore ciendo ut si gr. v. vel vj. potui dentur, totum corpus ferè solvi judicemus. De hac loquens Abinzoar. lib. 1. tract. 13. cap. 6. Se tria grana Azir filio· regii magistri equitum, in lacte vel aq. cucurbitae vel rosac. exhibuisse retulit, illumque à virulento ictero liberasse. Haec autem in cervis ante centesimum annum (testimonio Scaligeri) nulla est, temporis verò progressu generatur, & in juglandis molem accrescit. Dicitur magnam habere ad venenum efficaciam, ut in Asia foelicissimo successu saepè experiuntur. Iulius Caesar Baricellus. hortul. genial.

[Page 197]

Sectio 39. De Chalybis praeparatione.

HOc modo tutissimè sumatur Chalybs.

℞. limaturae Chalybis q.s. pone in Cruci [...]ulo donec excanduerit, sed citra fusionem, aufer ab igne, & limaturam in vase vino albo repleto extingue, & ablue. abluta limatura ponatur in um bra supra petiam lineam novam ad exsiccandum. quo facto.

℞. Istius limaturae Chalybis hoc modo praepar. ʒj. vini albi lb x. ponatur limatura in parvo sacculo lineo in vas vini quod recipit ipsius lb x. vas diligentissimè obturetur, ne exhalet aliquid. & relinquatur per 24. horas, quo tempore elapso utere hoc vino chalybeato in prandio, ante prandium, in coena, vel quomodo libet, & excellentissimè paulatim operationes suas perficiet, si saltem per mensem integrum ipsius usus prorogetur. & in hoc nulla convenit regula in faciendo vel non faciendo exercitio. Solum aegrotus eo tempore ab aceto & acidis abstinere debet: acetum enim & Chalybs, infensissimi sunt hostes, & ex istis duobus potius venenum quam medicamentum praeparatur. quoniam verò aliquando limatura temporis mora, nigredinem contrahit, & sacculum inficit, ideo debemus singulis 8. vel 10. diebus eam extrahere, cum vino albo abluere, sacculum novum conficere, & denuo ut prius reaptare. Notandum est aegrotantem eo tempore quo vino utitur Chalybeato, debere nullum aliud vel in prandio, vel in coena sumere vinum, graviter enim erraret: eo solo debet uti, quandoquidem ut saepius observavi, nec colorem, nec saporem variat, nec odorem. haec recepta ut audivi à fide dignis à Serenissimo Hetruriae duce Emanavit; quicquid sit, optima est ratione & experimento confirmata. Dominicus Panarolus. obs. 32. Pentecost. 5.

Sectio 40. Pro Chlorosi.

AUrifabri filia annos duo de viginti nata sexennio ferè foedos colores patiebatur. nil artis remediis contra contumax malum proficit [...]r. Dum peregrè profectura curru Succussorio devehitur, nauseabunda tandem vomit incredibilem humorum variegatorum copiam. animam agere videtur. intra 4. vel 5. dies deperditus faciei color recuperatur, nulla ope medica, sed solo vomitu spontaneo revocatus. ut mirum non sit si tantoperè in omni repletionis specie vomitiones Hippocrates commendaverit. Itaque credibile est à variis humoribus iisdem corruptis malum hoc ali ac foveri. Guil. Ballonius. lib. De Virginum & Mulierum morbis.

Inter caetera in antiquis obstructionibus in usum vocetur radix Enul. camp. in taleolas sectae & in vino albo maceratae. miraculo enim creditur foedos [Page 198] virginum colores tollere, idem ibidem.

Vocatus ad virginem nobilem ictericam, cachecticam, verminosam, Catameniis olim fluere solitis destitutam, praemissis purgationibus, decoctoque tartari, rubiae tinct. mercurial. &c. Saphaenam aperui. tandem exhibito Monspeliensium ad pallidos colores pulvere, quem Schyronii vocant, menses copiosè provocavi, quibus fluentibus, icterus, & cachexia brevi cessere. Formula pulveris quem saepe fidum expertus sum est haec.

℞. Rubiae ʒjss. Sabinae. mufcerdae an. ℈j. Croci. ℈ss. lumbricor. vino lotor. & ustor. ʒj. (ego vermibus illis quos suspectos jam tum habebam boracem substitui) macis. fol. Lauri. an. ʒss. spec. aromat. rosat. ℈j. limaturae Chalybis ʒiij. rad. Enul. ʒj. Sacchar. duplum omnium Dosis ʒj. cum vino albo dulci. Henric. ab Heers. obs. 6. lib. 1.

Sectio 41. De Cholera Morbo.

CHolera Morbus (quae [...] potius quam [...] i. e. intestinis nomen suum mutuatur) nihil aliud est, quam assidua & violentissima humoris pravi, vehementi cum perturbatione, per superiora & inferiora rejectio, à facultate ventriculi expultrice nimium irritata originem trahens. Causa hujus mali proxima est humor acris & biliosus exustus & corruptus; qui in ventriculo genitus vel aliunde accedens, sua acrimonia & malignitate, expultricem ita stimulat, ut tandem sine mora intentis viribus conetur, retentrice facultate debili non resistente, per utrumque ductum tam molestam sarcinam deponere. Causae [...] sunt alimenta prava substantia praedita copiosius assumpta, qualia sunt, carnes porcinae, anguillae, allia, coepe, fungi melones, cucumeres, mala persica, & precocia, cerasa & alii fructus fugaces, praesertim si jejuno ventriculo, aut eo cibo repleto sumantur, & affatim illis sumptis bibatur. In vitio etiam sunt cibi pingues & acres, venena item & venenata medicamenta. tribuitur hic affectus ventriculo potius quam intestinis, quia causa morbifica magis in ventriculo quam intestinis continetur. Duplex statuitur Cholera, humida quam hactenus descripsimus, & arida, quae est Spiritus flatulenti sursum deorsumque excretio cum ventris inflatione ac strepitu, & lumborum ac laterum dolore· cujus causa non solum in calorem ventriculi nimium, & alimenta prava referenda est, sed etiam in bilem atram pravosque humores ventriculo substratos. recensetur Cholera humida inter perperacutos morbos, utpote quae doloris atrocitate & excretionis vehementia, subitam inferre soleat mortem, ac intra 24. horarum spatium hominem è medio tollere. à Sicca non tantum imminet periculum.

[Page 199]

Subsectio prima. Pro Cholera acutissima cum Syncope in muliere.

STatim accitus, frictiones adhibui & ligaturam brachiorum. mox à Syncope relevata hoc sequens medicamentum propinavi.

℞. Decoct· hord. non excortic. ℥iij. Syr. ex infus. ros. rub. ℥j.M. quo facilè vomuit, & secessum habuit. noluimus enim in principio ea, quae efferebantur cohibere. quinimò cum adhuc nauseabunda esset, hoc tepidè propinavimus & evomuit. Nam sola aqua tepida cum Syr. acetos. simpl. satis officium suum in tali casu praestitit. Postea hunc Syrupum dedi.

℞. Aq. decoct. hord. Mund. ℥iij. Syr. de ribes. Syr. Cydonior. an. ℥ss. Syr. ros. rub. ℥ss.M.F. juleb. Jussi etiam ut ad majorem roborationem & constrictionem ventriculi, frequenter sumeret ex condito sequenti.

℞. Conserv. ros. antiq. conserv. acetos. rob. de ribes. an. ℥ss. diacydon. sine specieb. ʒvj. sem. acetos. sem. citri pulv. an. ℈j. manus ch. perlat. ʒij. spec. triosantal. ℈ij. cum Syr. conserv. myrobal. emblic. & Syr. menth. F. conditum mediocriter molle. de quo sum [...]bat instar dimidiae castaneae per horam ante pastum manè & vesperi. Etiam extrinsecus hoc unguento ventric [...]lo roborato ac temperatè calido inuncto manè & vesperi ante pastum.

℞. Ol. myrtill. cotoneor. an. ℥ss. ol. mastich. ʒij. corall. rubr. ros. rubr. hypocist. acaciae. an. ℈j. Santal. citrin. ℈ss. cerae exiguum F. unguentum. & sic tandem curata est. Petrus Forrestus. obs. 47. lib. 18. De Stomachi Affectibus.

Probatissimum & praesentissimum in Cholera humida remedium est Crystallus, ut testatur Langius. lib. 3. Epistol. cujus ʒss. vel per se exhiberi potest, vel cum Electuariis appropriatis aliisque medicamentis. Daniel Sennertus. Pract. lib. 3. part. 1. Sect. 2. cap. 13.

Subsectio secunda. Pro Cholera Morbo.

JUvenis quidam bilioso temperamento praeditus, incidit aestate media in febrem tertianam, quae duabus primis accessionibus satis mite apparuit, sed in tertia accessione, tanta fuit humoris biliosi malignitas, & ferocia; ut concitato vomitu, atque alvi fluxu frequenti, cum maxima virium jactura, summum aegro periculum impenderet. vocatus ad eum praescribo clysterem ex jusculo cum conf. alcherm. ʒiij. theriac. rec. ʒj. quo statim vomitus & alvi fluxus sedatus est. quia verò in hujusmodi febribus malignis saeva illa Symptomata in singulis maroxismis redire solent, & aegrum [...]ecunda, vel tertia invasione de medio tollere; ad praecautionē praescripsi victū incrassantem, & laudani gr. iiij. duabus horis ante paroxysmum sumenda; sic (que) [Page 200] symptomata praedicta non rediere, levis accessio fuit, & julepis refrigerantibus, incrassantibus, atque alexipharmacis curatio absoluta est. Laz. River. cent. 3. observ. 78.

Mulier quaedam correpta est Cholera morbo 23. die Iulii, circa meridiem, & ad vesperam usque vigesies alvum deposuit, cum gravissimis doloribus, non solum intestina, sed etiam ventriculum infestantibus, ita ut sequenti die, etiam vomitu premeretur, multosque humores acres & biliosos excerneret. Maritus à me consilium petiit. dum alia remedia pararentur, consulo ut aegra oxycrati cyathum assumeret, cujus adeo efficax fuit operatio, ut vomitus & alvi fluxus statim cohibi [...]i fuerint, & alia remedia omissa, dictitante aegra, se à morbo liberatam & pristinae valetudini restitutam. Lazarus Riverius. cent. 4. obs. 8.

Mercator quidam Monspeliensis septuagenarius, gravi cholera morbo correptus 4. praecipuè remediis intra 7. dies liberatus est. Clystere ex lacte confect. de hyacintho, conserv. ros. & vitell. ovor. fotu ventriculi adstringente & roborante, cum sacculis in vino rubro maceratis, julepo ex decocto plantag. & portulac. cum Syr. Cydonior. & confect. de hyacintho manè & serò exhibito; & laudano cujus gr. j. singulis noctibus in julepo dissolvebatur. Pro miraculo habita est haec curatio in tam provecta aetate. Lazarus Riverius. cent. 4. obs. 53.

Subsectio tertia. Pro Cholera Sanguinea.

LAterarius quidam media dum aestate uxorem suam formosam noviter nuptam, nimio libidinis ardore accensus aliquando cognosceret, valde periclitatus est: nam copiosissimè per vomitum & secessum sanguis excernebatur, cum calor & motus ora venarum aperuissent. istum morbum Choleram sanguineam appellavi. Sanguine ad 12. circiter libras ejecto maxima aderant Symptomata, nempe pulsus deperditio, cum dejectione virium, facies Hippocratica, sudor frigidus, & jam desperatus erat. tamen propinatis cum vino granator. Lapid. Haematitis. ℈iiij. statim sanatus est, magna omnium admiratione. Dominicus Panarolus. obs. 11. Pentecoste 1.

Sectio 42. Pro Cicatrice in facie auferenda.

IMperavi uxori meae ut sudore vel madore effluente ex ovo dum assatur cicatricem suam saepius liniret, quo valde dealbata & rectificata est. hoc erat Nicoli secretum, quod tamen hoc tempore valde commune & vulgare factum est nostra & aliorum medicorum opera, qui saepius eo usi sumus. expertum hoc (ait Rondeletius) à dominis Thocano & Fabr [...] medicis, [Page 201] sed nos usi sumus in uxore antequam Rondel. legissemus. oleum etiam de myrrha optimè cicatrices dealbat. Forrestus. obs. 4. & Schol. lib. 31.

Sectio 32. De Cicutae veneno.

NOn est hoc venenum quod Athenienses Socrati tribuerunt, ut ponit Conciliator, sed fuit quoddam venenum compositum, quod Cicutam vocarunt; ut in historiis legi Romanorum, nam & de hoc Valerius Maximus mentionem facit. Cicutae Bezoar est pulvis Gentianae cum vino datus, theriaca verò est ex conferentibus. Per initia autem per vomitum excutere oportet, & quod ad intestina prolapsum est, expurgabimus. tum ad vini meraci potionem veluti praesentissimum remedium transibimus, per intervalla illud exhibentes.

In quibus intervallis lac vaccinum, aut asininum, aut absynthium cum pipere communi & castoreo, rutam (que) cum mentha in vino exhibebimus. totum praeterea corpus calefacere conducit, & praesertim praecordia. ad vehementiorem item motum ac cursum aeger cogatur. Petrus Forrestus. Schol. obs. 10. lib. 30. De venenis.

Cum Rusticus quidam vinitor suas coleret vineas, ligone fortè fortuna erutis Cicutae radicibus, secumque domum delatis, pastinacae radicis loco decoxit, comeditque in coena unà cum uxore, mox statim ambo ivere cubitum. Media autem nocte, à somno expergefacti, omni penitus amissa ratione, huc atque illuc per domum in tenebris vagabantur, amentia & furore ducti: unde caput, faciem, & oculos, in parietes percusserunt, ut manè accurentibus vicinis, partim percussionibus tumidi, partimque effuso sub cute sanguine liventes, tumentibus admodum oculorum palpebris, horrendam ac monstrosam ostenderint faciem. Vocor ego statim ad Curam, percontatisque domesticis, quibus eduliis in caena victitassent, reperi hos Cicutae esitasse radices, quas pastinacae esse crediderant. quandoquidem mihi in propinquam vineam abeunti, ostenderunt illi locum, ubi rusticus ille radices effoderat, ibique inveni alias Cicutae radices, quae jam folia emittere incipiebant. qua re perspecta, celeriter ad aegros redii, quos quidem non multo post tempore deo adjuvante, in pristinam mentem & sanitatem restitui.

Decepta quoque his radicibus est, superioribus annis quaedam nobilis Matrona, quae radices proprio in horto effossas toti familiae decoxit, ac praebuit esitandos carotarum loco.

Quinetiam Monachum Francisc [...] num curavimus, qui plurimis mensibus modò amentiâ modò surore agebatur, quod Cicutae folia, hortensis petroselini vice, pis [...]ium quorundam jusculis imposita, comedisset. Caveant igitur omnes, ne in haec veniant discrimina. Petrus Andreas Matthiolus. comment. ad cap. 11. lib. 6. Diascorid.

[Page 202]Cicutae folia necarunt Franciscum Tr [...]polinum, Praeceptoris mei Pomponatii praeceptorem, virum sui saeculi phoenicem; loco petroselini hausit in jusculo posita ab ancilla. itaque amens, sine sopore, discipulis suis sui triste desiderium reliquit. Iul. Caesar Scaliger exercitatione, 152.

Anno Christi 1665. Generosa & nobilis Domina de Àlva, socrus mea plurimum colenda, in oppidulo ad Fortham sito quod Cul-ros dicitur cum familia degens; fortè per famulae imprudentiam, ipsa cum omnibus domesticis jusculum in prandium sorbendo hauserat, in quo coctae fuerint (pastinacae loco) cicutae radices.

Infoelicis hujus insortunii haec dicebatur causa, quod nimirum depositas in horto domui adjacente non ita pridem effossas pastinacae & cicutae radices, sed locis satis dissitas, pueruli postea illic colludentes confuderint & unâ miscuerint; ac famula fandem rei culinariae praeposita, speci [...]i similitudine decepta, vice pastinacae cicutas collegerit, & in prandium destinaverit, innocentissimè quidem illa, sed periculosissim [...] sanè errore: vix enim absolverant perniciosum illud ferculum, cum ecce suas vires, virulentum ven [...]num exere [...]e coepit; omnes quippe plurimum exagitavit teneb [...]icosa vertigo, guttu [...] malè habuit, ariditas & constrictio difficilis, cum quasi strangulatione ex suppreffo nimi [...]um spiri [...]u & suffocatione, adfuit etiam mentis perturbatio & alienatio, ita ut absurda plurima quorum postea ad se revers [...] neutiquam meminer [...]nt, tum quidem verborum nimium prodigi af [...]atim effutiebant. Miseranda prorsus fuit tunc temporis totius familiae conditio, vix enim se invicem agnoscebant, nec quid dicerent, vel facerent satis noverant. Vocatus ego in auxilium Edenburgo, quod circiter 14. millia passuum à Cul-ros distat, quam primum potui advolavi, totis viribus omnibusque affectibus secundum artis praescripta, sublevaturus (fub deo) tam charae familiae, cui me natura prius, nunc verò Sors melior tam arctè ligaverat. Ut eo circa nonam matutinam diei sequentis perveni, omnes deprehendi non sine maxima laetitia propemodum restitutos; inciderant quippe antè nostrum adventum, licet non in medicum, in medicinam tamen. Singulis enim (consulente potissimum nobilissimo illustrissimoque Domino Comite de Kinkairne, cui ob egregiam tum praestitam operam multum se debere haud inviti fatentur) propinata est potio emeti [...]a ex infusione croci Metall. injecti sunt etiam Clysteres purgantes: post sic probè tam per vomitum quam secessum evacuatam materiam cicutae venenatam, de vino Hispanico magnis repetitisque haustibus biber [...]nt omnes, cum corporis exercitio ad caloris excitationem, quia in somnum aderat summa propensio. theriaca tandem exhibita est. tantum habuere haec praesidia successum, ut an [...] di [...]m Cr [...]stinum cessarint omnia rece [...]sita Symptomata, & ad se paulatim re [...]erint, si [...]e ulla nostra opera, nisi quod illis ad recuperatam sanitatem ulterius confirmandam, vinum medicatum [Page 203] bibendum praebui, in quo infuderint rutae & absynthii summitatates cum pulvere radicis Gentianae.

Cicutam intro assumptam venenum esse idque aliquando letiferum, sancivit jam olim Galenus. lib. 3. de Simpl. Medic. facultat. cap. 18. & lib. 5. cap. 14. Primo item cap. lib. de succor. bonitate & vitio.

Consentiunt Paulus Aegineta. lib. 5. cap. 41. Aetius Tetrabibl. 4. Sermon. 1. cap. 63. Actuar. Method. Med. lib. 5. cap. 12. Scribon. Largus. lib. de Compos. Med. cap. 47. Dioscor. lib. 4. de Materia Medica. cap. 79. & lib. 6. cap. 11. Plutarch. Symposiac. lib. 3. quaest. 5. circa finem. Coelius Rhodigin. lib. 23. Lect. Antiq. cap. 10. lib. item 28. cap. 31. & 35. Iul. Scaliger. exercit. 152. Santes Ardoynus. lib. 3. de Venenis cap. 62. Caspar Hoffmannus. lib. 2. de Medicam. Officin. cap. 67. Mathiolus. in lib. 6. Dioscorid. cap. 11. Daniel Sennertus. lib. 6. Pract. part. 7. cap. 6.

Sectio 44. De Cingulo Mercuriali.

CInguli Mercurialis usus frequentior multis est justis de causis suspectus. inimicus enim plerisque est Mercurius, imprimis imbecillioribus & convulsionibus obnoxiis. Scabiosis tamen & cutis prurigine laborantibus audacter Empirici applicant, quos eo nomine castigat Mindererus Threnod. Med. cap. 14. P. Hechsteterus dec. 3. obs. Med. cas. 7. damna recenset illorum qui cingulo isto ad scabiem temerè usi sunt. Rusticus in urbe nostra cingulo mercuriali sanitati quosdam restituit feliciter, qui pura corpora crebro medicamentorum à medicis praescriptorum usu obtinuerant. Filiam Civis Haf [...]iensis totius capitis scabie diu deturbatam cingulo persanavit. Eodem cingulo integrae sanitati restituit generosum quendam virum, qui ex male curata pedis fractura per plusculos annos intollerabiles dolores expertus fuerat, & inveterata ulcuscula in parte affecta.

Mercurii cingulum alii ita conficiunt, Mercurium saliva aut Saevo extinctum albumine ovi excipiunt, illinuntque supra gossipium, quod in cinguli modum confuunt: Noster verò mercurium cum oleo juniperinó subigit, & in massam compingit, corioque in cinguli formam refecto illinit, quo medium corpus constringi [...]. commendatque ad omnes affectus malignos, cancros, ulcera mal [...] moris & antiqua. ita audaces saepe fortuna juvat. Thomas Bartholin [...]s. Histor. 79. cent. 3.

In [...]ermedi camenta mon [...]ro [...]a, quibus Empirici moderni nobilissimam artem Chirurgicam, maximo mortalium damno defoedarunt, Zona mercurii non infimum locum apud vulgus obtinuit, praecipuè in scabie, & iis, qui in perigrinationibus à pediculis immunes esse cupiunt. Cingulum hoc duorum transversorum digitorum [Page 204] latum, & ex limbo panni adaptatum, mercurio crudo, axungia porcina vulgari modo extincto, imbuitur, nudisque lumbis induitur: infeliciter ces sit honestae cuidam matronae illius usus. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 93. cent. 5.

Sectio 45. Pro Clavis pedum.

ABscindantur Clavi decrescente luna, pedibus aliquandiu primum aqua calida lotis, deinde admoveantur folia hederae contusa, & singulis diebus iteretur remedium manè & serò. intra 15. dies clavus extrahitur. Unde colligere est attractivam vim hederae inesse potentissimam. Samuel Forminus. obs. 35.

Succus hederae terrestris superpositus clavum curare dicitur: idem prae [...]iat & succus Chelidon. & habetur pro praesentaneo remedio. vel ammoniaco & galbano in aceto dissolutis instar cerati appositis utere. vel succum tithymali pluma instillato. sic enim plurimos curavi. Petrus Forrestus. obs. 12. & Schol. lib. 4. Obs. Chirurg.

Sectio 46. De quadam gravida Clysterum usu nutrita.

NObilis quaedam ac pia, Matrona cum utero gestaret, febre corripitur, ex qua cum restituta esset, ab omni cibo & potu ita abhorruit, ut spatio sex hebdomadum nihil ferè per os assumere posset: quapropter D. Auberius medicus doctissimus jussit, ut singulis diebus bis jusculum carnis castratorum, caponum, gallinarum, & similium in quibus vitella ovorū dissoluta erant per alvum injiceretur, quorum beneficio ita fuit nutrita, ut foetum ad constitutum tempus usque gestarit, foeliciterque peperit. Absurdum itaque est, quod multi ab hoc remedio tantopere abhorrent, ac plerumque potius mori cupiunt, quam Clysteres admittere: foeliciter peperit puellam, cui ego cum decimum circiter annum attigisset, & Catarrho ad oculos post variolas affecta fuisset, setaceum applicui unde convaluit. Guil. Fabrit. Hildanus. observ. 30. cent. 4.

[Page 205]

Sectio 47. De Coeliaco Morbo.

[...] & [...] affectus sunt cognati, secundum magis & minus duntaxat differentes. In hoc conveniunt▪ quod in utroque sit ciborum inconcoctorum excretio. Distinguuntur verò per hoc, quod Lienteria (i. e. Laevitas intestinorum) sit praepropera & cita cibi nullo modo mitificati nullamque alterationem, nec in substantia, nec in colore adepti, per alvum excretio. Coeliaca verò passio assumptorum aliquo modo sed leviter tantum transmutatorum è ventriculo per intestina transitus. Causa utriusque est, retentrix ventriculi & intestinorum facultas laesa, in Lienteria quidem penitus abolita, in coeliaco morbo solum diminuta· aboletur vel imminuitur retentrix ventriculi facultas ab iisdem causis, prout vel graviores sunt vel leviores. Frequentissima est intemperies frigida & humida, cum humore pituitoso conjuncta▪ ventriculum relaxante, ejusque internam superficiem rugosam oblinente, ita ut alimenta in eo retineri nequeant, sed inconcocta per intestina praeterlabantur; fit etiam ob expultricem ventriculi & intestinorum à mordacibus humoribus irritatam, qui vellicando ad praematuram excretionem excitant. Hanc facultatem pariter stimulat inflammatio & ulcus ventriculi, venenum item assumptum, aut maligna qualitas ventriculum obsidens. Coeliaca passio quandoque pro causa agnoscit, laesam Chyli per spongiosam intestino [...]um crustam in lacteas venas trranscolationem. Gravibus quinetiam & lethalibus morbis saepe succedit Lienteria, ut videre est in dysenteria, & febribus malignis ob nimirum summam retentricis imb [...]cillitatem. Mala sunt haec non contemnenda, quod universo corpori nutrimentum subtrahant.

Subsectio prima. Pro Coeliaco Morbo.

POst vomitum & purgationem stomachale scutum ita paravimus.

℞. Ladani puri & bene olentis, ʒjss. lign. aloes ʒss. mastich. thuris, a [...]. ʒij. nuc. mosch. macis, piper. longi, caryophyll. cal. arom. menth. an. ʒj. cum cera & resina. q.s. ad ignem. M.F. ceratum stomachale, quod in panno scarlatino ad scuti figuram extendatur adjecta ʒss. Galliae mosch. & ventriculo admoveatur. Hoc enim ad ventriculi malam intemperiem propulsandam multum▪ conducit, veluti ad concoctricem, & retentricem facultates ipsius ventriculi malè affectas roborandas & instaurandas, quod unum nobis praecipuum in hac curatio [...]e propositum est. Deinde hoc condito usi sumus.

℞. Diacydon. cum speciebus, lb j. theriac. opt. ℥j. diacinnamom. ℥ij. in mortario marmoreo omnia rectè pistentur, & cum aromatica Cydonior. miva. F. conditum, de quo singulis [Page 206] diebus ℥j. jejuno stomacho comedebat, & desuper pro posse dormiebat, & ad quatuor sequentes horas cibum non capiebat· iis autem & optimo victu intra viginti dies melius de ventriculo habere coepit. Victum talem institui, capi aut gallinae vel perdicis succum bibebat, quem sic extrahere mandabamus. Alitem exenteratam accipe, & ipsam optima & pura mastiche cum cinnamomo el. & pauculo pane refarci, & ad ignem in veru coque, quam sic non exactè assam torculari exp [...]imes, & succum multum inde extractum, aegro potandum dabis, non nisi pulvisculo spe. diamosch. dulcis, & diambrae adjecto. Est sanè succus hic optimus, quia concoctu facilis, ventriculum minimè gravans, & paucas vel nullas gignens superfluitates. Mastiches etiam & cinnamomi ratione ventriculi malas qualitates emendat, & ejus facultates vitiatas ac debiliores redditas roborat & instaurat. Post hunc verò succum ebibitum parum pulli aut alterius alitis, benè elixae comedebat, ac tandem parum vini rubri generosi adstringentis bibebat· initio etiam cibi semper parum diacydon. praegustabat, ut ventriculum ad ea quae postea comedere debebat, stabiliret. Amatus Lusitanus. cent. 3. curat. 87.

Subsectio secunda. Pro Coeliaca Affectione in Infante.

PUer quidam Princeps annum natus, post ablactationem mense uno cum dentire inciperet, alvi fluore cepit corripi; dejiciebat quater vel quinquies in die materiam pultis instar huic qua pasci solebat, ex farina & lacte coctae, non admodum dissimilem, & veluti clylosam, bile tamen tinctam, admodumque acrem, & foetidum odorem spirantem. Cum non cessaret hic fluxus diebus tribus sequentibus, sed augeretur potius, infansque nonnihil calere & fitire inciperet; vocatus ego, vitio ventriculi hoc accidere, quod singultus diu perseverans saepe comprobabat, & quandam Lienteriam cum coeliaco morbo subesse judicavi.

Primùm Syrup. Cydonior. ex cochl. exhibui, cui interdum pulverem corall rub. & tantillum pulv. rad. tormentillae permiscui, eundemque syr. cum aq. ros. rec. stillata alioquin propinavi· ventriculi & ventris regionem oleo mastichino indies bis inungere jussi. terque tantum in die pultem exhibere, cujus portioni interdum corallos miscui. aquam quam bibebat, prius in vitro decoquere jussi, posteaque panem tostum huic indere, eamque, sed si fieri posset, rarius exhibere. Adhuc non cessante fluxu, jussi orizam cum lacte decoquere, verum cum respueret, pultem cum lacte in [Page 207] quo silices albi extincti essent, coquere jussi. Lac amygdalinum interdum loco aquae propinavi: & cum admodum singultiret, Syr. cydon. quo delectabatur, exhibui, statimque singultus cessavit. Cataplasma ex illis quae ad manum habere poteram, sic paravi.

℞. Cydonia, & pyra sicca, p.ij panis parum tosti ablata circumferentia nimium usta, laminas ij. decoq. in vino rubro, donec mollescant, contund. addendo pulv. ros. rubr. absynth. an, ʒj. mastich. boli armen. an. ʒij. ol. mastich. ℥j.M. & extend. super pannum, & ventriculi ac ventris regioni apponantur, repetanturque ter in die, quando ad dormiendum fasciis involvitur. repetitum altero die fuit, additis ol mastich. ℥j. ol. cydon. nardin. an. ℥ss. pulv. mastich. ℥j. sicque mox postea expurgata omni illuvie malum cessavit. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 855.

Sectio 48. De Colica.

COlica ab intestino colo nomen habet, quod in eo maximè crudelitatem suam exerceat: ejus saepe tanta est atrocitas, ut multi immisericorditer ab ea tractati, levandi doloris causa se confoderint. Est tristis sensatio intestinorum praecipuè coli cum faecam retentione, à solutione continui oriunda.

Causa proxima est solutio continui; vix enim potest tantus dolor ab intemperie originem suam trahere. Causae materiales sunt, flatus, excrementa indurata in intestinis coercita, humores praesertim biliosi ac pituitosi, interdum inflammatio, quandoque vermes, & [...]lia quaevis materia seu frigida seu calida; quaecunque etiam intestina violenter comprimere, vel obstruere, vel erodere potis est, aut impensè alterare; quod materiae malignae denegandum non est: cum haec interdum dolorem colicum accersere possit. Materia verò ipsum faciens, aliàs in cavitate, aliàs intra intestinorum tunicas continetur, quandoque in utroque ex dictis locis.

De triplici potissimum colica mentio fit apud medicos; De flatulenta nimirum, pituitosa & biliosa· quae à flatibus oritur, dolorem habet maximè vagum, qui non diu in eodem loco persistit, sed modò sursum, modò deorsum, modò ab uno latere in opposi um divagatur, & distendendo excruciat. Bilis rursus colicam cum mordacitatis sensu inducit, & plerumque sitim & oris amaritudinem comitem habet· inter pituitosas, ut crudelissimam eam refert Galenus, quae à pituita vitrea intestinis tenaciter impacta, ortum ducit, quae pali infixi vel terebri perforantis speciem exhibet· hunc comitatur affectum frequens nausea & vomitus, excrementorum retentio, ita ut interdum ne flatum quidem supra vel infra excernere possunt; & saepe dolor modò in una parte, modo in alia vehementius infestat: per quae figna non ineptè à dolore nephritico [Page 208] distinguitur; sed manifestius multo, si dolor locum renibus altiorem occu-Parit, & rejecta per sedem pituita vitrea, vel faecibus induratis, aut alia materia, dolor quieverit: haec enim Colicam satis manifestant, ut alia▪ & praecipuè doloris situs & stabilitas, cruris stupor è directo, & arenularum vel calculi exclufio nephriticum indigitant.

Subsectio prima. Pro Colico dolore ex pituita crassa.

UT hic Clyster injiceretur mandavi.

℞. Rad. alth. ℥j. fol. malv. mercurial. an. Mj. fol. rutae. fl. Chamaem. & melilot. an. Mss. sem. anis. foenic. carui. an. ʒij.F. decoctio in jure pulli pingui. in colat. lb j. dissolv. Cass. hierae picrae. an. ℥ss. bened. Laxat. ʒij. ol. amygd. d. ol. aneth. & Chamaem. an. ℥j. salis gemmae. ʒj. salis communis. ʒss.M.F. Enema. nihil effecit. glandem adhibuimus sed frustra.

Ad ructus verò expellendos sumebat ex decocto fl. Chamaem. in cerevisia. nihil juvabat. Ideo ad Clysteres fortiores transivimus, non tamen unum Clysterem super alium statim immittendo, ut stolidi facere solent; qui singulis horis ferè indifferenter enema injiciunt: quod minimè fieri debet. Ideo expectavimus in alterum diem, & tunc decocto superiori addentes, ficus pingues & passulas, & ℥j. fol. Senae. & post colaturam eadem lenientia & laxantia, addendo butyri ℥j. & loco ol. aneth. rutaceum, clysterem denuo injecimus, qui tamen nihil effecit. Ideo sex vel pluribus horis intermissis, in eodem decocto decoximus pulp. colocynth. in nodulo raro ligatae, ʒj. agar. el. ℥jss. & hujus decocti accepimus lb j. addendo bened. laxat. ℥j. cass. ℥ss. hier. picr. ʒiij. philon. roman. (ob ingentem dolorem) ʒss. ol. chamaem. aneth. amygd. d. an. ℥j. salis communis, ʒjss. salis gemmae, ʒj· F. Clyster. injiciatur moderatè calidè· quo quinquies egessit valde pituitosa cum flatibus multis, & dolor ex parte sedatus est. Die vero sequenti in diluculo exhibui ℈ij. theriac. opt. & spec. diagal. ℈ss. cum ℥iij. aq. hyssop. idque calidè egregiè. dolorem sedabat sudore subsequente. sed hora sexta post meridiem cum dolor iterum rediret, hoc fotu rursus cessavit, nec amplius rediit.

℞. Fl. chamaem. & melilot. an. Mj. sem. malv. lini, carui, aneth. an. ʒiij. coq. in aq. pro fotu cum spongia. Dolore non redeunte, ad reliquias ventositatum depellendas, tum ructus auferendos, ad ventriculi & intestinorum roborationem, ex elect. sequenti sumebat omni mane, ad magnitudinem castaneae.

℞. Conserv. fl. anthos, ℥ij. cons. ros. spec. diacumini, & diagalang. an. ʒij. cum syr. menthac. fiat ad modum conditi. Hisce praesidiis in longum tempus sanatus est. Sal gemmae proprietate quadam, ut saepe experti sumus Scybalas emollit. Petrus Fortestus. [Page 209] obs. 5. lib. 21. De Mesenterii & Intestinorum Affectibus.

Si ex pituita crassa malum originem habeat, & dolor vehementissimus fuerit, praestat initio uti clystere ex oleo communi, Paulo authore. Saepe enim vitream simul cum faecibus pituitam expulit, ac dolorem subitò finivit talis Clyster· vel uti licet eodem oleo, in quo prius decocta fuerit ruta, seu semen aliquod quod flatum dissipet; liquato prius in praedicto oleo, adipe anserino vel gallinaceo· Fotus etiam in hunc modum praescribatur.

℞. Rad. alth. ℥jss. fol. malv. alth. an. Mj. fl. chamaem. melilot. summitat. aneth. an. Mss. sem. faenugraec. lini, an. ℥ss. sem. anis. cumin. faenic. an. ʒij. bulliant in hydraeleo· & cum spongiis duabus alternatim, partibus dolentibus applicentur. Detur quoque postea medicamentum diatrion piperion & theriaca. Ubi verò pituita satis est extenuata, purgans medicamentum exhibeatur, ut hiera. Petrus Forrestus. obs. 7. lib. 21.

Rondeletius nobilem Matronam curavit, cum gravissimo dolore coli detineretur ex pituita, & nihil ad manum esset, solo vino hippocratico injecto, eodem modo & rusticus quidam curatus fuit. Petrus Forrestus. in Schol. obs. 7. lib. 21.

Subsectio secunda. Pro Colica Biliosa.

FRigida aqua usus sum in iis quorum vires robustas & partes principes illaesas deprehendi: ac scio me levasse omnino dolorem & totum morbum, ne reverteretur amplius, prohibuisse.

Amatus. cent. 1. curat. 2. Historiam habet de Muliere colica ex calida causa laborante, quae ex potu aquae frigidae, subito incantamenti instar dolore laevata est, non amplius redueunte.

Idem quoque in filio Falconis colica à causa calida laborante, gelidam dedit, & insuper pannum lineum frigida aqua immersum, ac manu pressum umbilico ad moveri jussit: nec non diapapav. in rotulis dabat, ac desuper aquam Endiviae· quibus paucis intra triduum sanus factus est, non sine multorum admiratione, & artis medicae decore. Petrus Forrestus. Schol. obs. 12. lib. 21.

Religiosus quidam obnoxius erat colicae biliosae diuturnae & contumaci, quae saepe recurrebat. cujusdam consilio, sumpsit manè frustum butyri recentis, superbibendo parum vini. hoc remedio per longum tempus continuato, ab affectu liber & immunis evasit. Laz. Riverius. obs. 71. cent. 2.

[Page 210]

Subsectio tertia. Pro Colico Dolore.

INter alia decoctum fl. chamaem. commodè exhibui· quod quidem si quid aliud hypochondriis ac reliquis visceribus quae circa hypochondria sunt, gratum existit. Condensata corpora rarefaciens, indurata emolliens, ac tensa relaxans; doloresque sedat ac mitigat. Decoquantur cum cerevisia. Hoc decocto saepius nos dolorem mitigavimus, praesertim si cum pituita etiam flatus adessent. Petrus Forrestus. obs. 16. lib. 21.

Dedi usitatum meum ad dolores colicos sedandos remedium.

℞. Ol. amygd. d. rec. expr. ℥jss. vini malvat. ℥ss. syr. papav. ʒij. pro uno haustu. Felex Platerus. obs. lib. 2. pag. 450.

℞. Cassiae rec. extr. ℥ss. spe. hier. ʒss. ol. amygd. d. rec. q.s.M.F. bolus. Egregium est hoc medicamentum ad pituitae eductionem, nec sinit post ejus usum alvum indurescere. Quidam redactus erat ad extremam maciem ut [...] hominis esse videretur, & laborabat simul perpetua obstructione & duritie alvi, & colica subinde recurrente, cum hoc aliquoti [...]s usus esset, redierunt intestina ad officium suum. Caspar Hoffmannus. consil. 12. lib. 3. consil. Cratonis & aliorum Medicorum à Scholtzio editorum.

Si adest dolor colicus, injiciatur per Enema oleum amygd. d. cum vino malvatico· apponatur ventri rete castrati coctum in oleo adjecto chelidon. maj. contuso cum rad. si haberi possunt. Prosunt etiam Catuli lactantes ventri appositi, qui si veteribus Latinis Medicis fides est adhibenda, malum ad se trahunt, atque ipsi deinceps colicis doloribus moriuntur. Ventrem etiam Anatis vivae deplumatum malum ad se trahere, si ventri apponatur, experientia constat. Idem praestat rana viva apposita. Magni etiam Medici aquam frigidissimam apponunt, nolim tamen ullum temerè ad hoc remedii genus pervenire. Per os magno cum adjumento datur album quod in fimo gallinaceo reperitur ex optimo vino. Quidam adjiciunt membranas intersepientes nucleum in juglande. Io. Crato. consil. 13. lib. 3.

Subsectio quarta. Pro Colico Dolore.

JAcobus. Finckius avunculus meus, suspiciendus colico dolore torquebatur, canis milesius ventri impositus, qui cum incaluisset, urgebat exitum, vomuit vehementer, & tormina avunculi remiserunt.

Ancilla ejusdem in dolore dentium, eundem canem genis apposuit, sensitque levamen, sed canis dolorum impatientia hinc inde cursitare & latrare coepit. Thomas Bartholinus. hist. 53. cent. 6.

Colica oritur ex flatibus verum est, sed hic protinus aliqui festinant [Page 211] ad flatus discutiendos, adhibent fomenta, illinunt unguenta, dant per os flatus discutientia, &c. quae sanè in colica leviori faciunt quod debent, hoc est, discutiunt flatus: sed in vehementi tantum abest, ut prosint primùm administrata, ut plurimùm etiam noceant, quandoquidem pituitam in intestinis contentam in flatus dissolvunt, & morbum augent. Sicut memini accidisse Doctori cuidam, quem remedia contra Colicam apta, non apto tempore usurpata, pene enecarunt. habent flatus discutientia suum locum, & iis omnino opus est, sed antequam ea adhibeantur, necesse est vias inferiores aperiri, stercora arida obstructionem facientia educi, & siccitatem intestinorum emendari. Ad hoc medicamentum nullum magis idoneum est quam Clysteres lenientes, mollientes, & si viscida materia adsit, etiam incidentes & abstergentes· ne (que) protinus si unum Enema successu caruerit, desistendum est ab ulteriore usu illorum, sed insistere oportet, donec obstructio à retentione faecum exorta tollatur. cur autem non recipienda sint olea in Clysteres non video, cum lubricitent intestina, eaque molliant· multo magis metuo siccitatem, quae non usurpatis oleis relinquitur. Galenus certè cum ex phlegmate vitreo intestina ipsi veluti terebro perforarentur, fatetur in illa sua colica, injecto per Clysterem oleo rutaceo, magnam frigidissimae pituitae, i. e. vitreae copiam excrevisse & convaluisse· Adscribam verba Langii popularis mei medici expertissimi ex epistolis ejus.

Si Colon (inquit) flatu grosso aut phlegmatis vitrei frigore & cruciatu intollerabili divellitur, si oleo subtilioris substantiae, quale est Sabinum (in quo ruta aut semina cumini, dauci, anisi, decocta fuerint) cum Clystere infuderis, patientem confestim ab hujus doloris colici carnificina liberabis. Avena in sartagine frixa, & sacculo indita, egregium est fomentum in doloribus Colicis. Marchionem quendam ex magnis doloribus relevavi hoc uno, cum nihil reliquorum adesset ad manum. Attenuat flatus & vim habet etiam laxandi. Caspar Hoffmannus. consil. 14. lib. 3. consil. Cratonis. &c.

Subsectio quinta. Pro Colico Dolore.

OLeum amygdalinum cum vino malvatico haustum, usitatum & pervulgatum est remedium: verum ego ʒss. spermatis ceti addo· atque hoc inter efficacia & secreta remedia habeo, sed videndum ne sperma vetus sit & rancidum.

Galenus in dolore à ventositate orto, cucurbitam magnam cum multa flamma ventri ad umbilicum admovet, & ita subitò auxilium ferre affirmat, ut incantamenti simile videatur. In pauperibus allium cum sale contusum saepe magno successu ventri apponitur. In Colica & Iliaca plurimum valet extractum Calam. aromat. ad ℈j. cum syr. aliquo sumptum. Item Mithridatica Antidotus, cum succo Cytoniorum in Lienteria. Io. Crato. cons. 21. lib. 5.

[Page 212]Ad colicum dolorem prodest pro praeservatione Zona ex intestino Lupi exsiccato, ea cingatur die ac noctu. Si verò infestat colicus dolor,

℞. Succ. parietar. urin. pueri, an. ℥v. ol. rutac. vini cocti. an. ℥iij. ovorum lutea ij. sal ʒj.F. Clyster. Helideus de Paduanis. consil. 63. lib. 6. pag. 365. consil. Craton. &c.

Per superiora multa dari medicamenta in colicis, non ita semper convenit, salubrior multò est crebrior Clysterum usus. Utatur aliquot diebus ante coenam & prandium ʒj. sequentis pulv, saepissimè à me in colica experti cum vino albo.

℞. Cinamom. inter opt. ʒiij. galang. cal. aromat. an. ʒj. bacc. lauri, ʒjss. cumini, ʒij.C.C. usti, ʒjss. sem. rutae, ʒss. anis. foenicul. an. ℈iiij. caryoph. ʒj. pulverisatis singulis subtilissimè & mistis adde spec. dianis. ʒjss. sacchar. albiss. ʒv. ℈ij.F. pulvis.

Emplastrum denique in torminibus celebre sequens est.

℞. Emplast. de baccis Lauri. ℥iiij. de melilot. ℥j.M. malax. cum modico ol. chamaemel. & rutac. ut fiat massa. Io. Naevius. consil. 89. pag. 649. lib. 6. consil. Cratonis, &c.

Urgentibus doloribus, injiciatur Clyster ex decocto veronicae hoc modo;

℞. Veronicae, Miij. fl. Sambuci, Mj. absynth. p.ss. coq. in lacte, vel quod melius est, in jure capi. in co [...]at. lb jss. dissolve sacchar. ℥iij. aloes. ʒjss. myrrh. ʒj.M.F. Clyster. Io. Crato. consil. 99. pag. 652. lib. 6.

Imprimis commendatur decoctum veronicae, quae à proprietate colicis medetur; ea coquitur in jusculo gallinaceo, & librae juris decocti adjiciatur vini malvatici, lb ss. myrrh. ʒss. & tanquam Clyster imponitur. rectè etiam decoctum veronicae ex vino albo cum ℈ss. myrrhae, per os inchoantibus & urgentibus doloribus datur. Io. Crato. consil. 10. lib. 1.

Subsectio sexta. Pro Colico Dolore.

NUllum praestantius aut divinius remedium pro eo propulsando invenimus quam lupi intestinum: in pollinem enim redactum & vino generoso exceptum ac calidè epotum, brevi opus suum confecit, & ipse aeger sanns evasit. Amatus Lusitanus. cent. 3. curat. 12.

Plurima sunt quae pro praeservatione & curatione doloris colici, ab occulta proprietate operantia, à medicis praescribuntur auxilia. Lupinum stercus summè laudat Galenus & apposito exemplo confirmat. lib. 10. De simpl. med. facult. titul. Stercus Lupinum. Sic pudendum tauri specifica virtute mirificè juvat. Plurimos notavi misetrimè hoc tormento concussos, qui solum hoc auxilio sanitati sunt restituti. Alii ab eo hujus vi sunt praeservati: utere eo in pulverem redacto ℈j. quantitate in malvatico dissoluto. Zacutus Lusitanus. observ. 26. lib. 2. prax. admirand.

Propinetur cum vino vel liquore convenienti, stercus lupinum in subtilissimum [Page 213] pulverem redactum ad ℈j. pondus. mira dum dictu! acerbissimos dolores citò hoc pulvere evanuisse vidimus, qui in colicis▪ omnibus doloribus tam à frigida quam calida causa ortis summoporè auxiliatur: non operatur qualitate manifesta, sed tantum occulta, ut pluries experti fuimus. Dominicus Panarolus. observ. 36. Pentecost. 3.

Si dolor Colicus urgeat, fotus ex Chamaemelo & seminibus Lini & faenugraec. utatur. valet quoque equinum stercus. Guil. Ballonius. consil. 117. lib. 1.

Urinae potum ad gravissimos morbos frigidos propulsandos summè esse ex usu, unanimiter authores confirmarunt. hanc ego à puero impube extractam saepe ℥viij. quantitate cum melle despumato permixtam, actu calidam patientibus dolorem colicum caeteris non conferentibus auxiliis exhibui. omnes excretis flatibus per inferiorem & superiorem ventrem, ruptaque copiosè alvo superstites evasere. Zacutus Lusitanus. obs. 27. [...]. 2. Prax. Admirand.

Adolescens biliosissimus vigente hyeme in Colicum dolorem incidit i [...]a atrocem, ut ingenti dolore sitique oppressus velut amens, t [...]es dies insomnis duceret. vocatus usus sum sectione venae, refrigerantibus Clysmis, frigidis julapiis, & aliis quae furentem & acrem bilem mulcerent, ac lenirent: sed cum dolor ingravesceret, sitis urgeret, ex nive Emplastrum parti dolen [...]i impono, & gelidissimam cum faccharo ad sa [...]etatem bibendam offero; non transierat hora, quin fe s [...]num [...] repentè exclamaret, ita ut codem victu frigido nutritus, à dolore secu [...]us evaserit. Zacutus Lusitanus. obs. 25. lib. 2. Prax. Admirand.

Subsectio septima. Pro Colico dolore.

℞. TEsticul. equor. vino generoso optimè laventur. Deinde in taleolas incidantur, & in fumo exsiccentur sensim non multum ealido, ne comburantur. usus tempore.

℞. Testium sic siccatorum ʒj. in pulverem reducatur cum ʒss. sem. anis. contus. & in vino vel jure exhibe· quod debet fieri post aliquam evacuationem per Clysteres.

Hoc est singulare quoddam remedium ad dolores colicos tum curandos, tum praecavendos. à proprietate substantiae operatur; & illud expertus fui in m [...]ipso, & in multis aliis, & tanquam secretum inter mea secreta praecipuè habeo.

In eandem intentionem exhibetur etiam pulvis jecoris lupi exsiccati cum magna utilitate▪ Rodericus à Fonseca. Tom. 1. consult. 57.

Ubi morbus non cedit, quidam exhibent. ℥iij. ol. rec. amygd. d. cum vino albo. & aq. parietar. Deinde exhibent glandem plumbeam argento vivo illitam in formam pilulae, qua ratione quidam liberatus est, in summa desperatione. Sed ut arbitror fuisset convenientius exhibere ℈ss. argenti [Page 214] vivi crudi. Rodericus à Fonseca. Tom. 2. consult. 81.

Hic Venetiis, maximè celebre pro leniendis doloribus colicis est placenta ex pluribus ovis contusis, cum pulvere cumini in sartagine cum ol. Chamaem. confecta, quae ad locum dolentem apponitur. Balneum etiam universi corporis ex oleo, caeterorum omnium mea sententia est praestantissimum. Laelius à Fonte. consult. 146.

Nescio qua bona fortuna in radicem imperatoriam, quae species est chamaeleontis albi, & vulgò Cardopatia appellatur, incidi: eam Cyatho vini imposui, & singulis diebus ante coenam haustum dedi, & coeperunt dolores conquiescere. Cum autem radix illa aliquid malignitatis, praesertim cum est humidior, haberet, itaque cum triduo sumpsisset, & dolores jam remitterent, ʒss. Myrrh. in vino exhibui. Dedi etiam theriacam cum cal. aromat. extracto. & secundum divinam benignitatem contulerunt haec remedia. Io. Naevius. Consi. 100. lib. 6. Cratonis, &c.

Subsectio octava. Pro Colico dolore.

AUlicus quidam incidit in dolorem colicum gravissimum: ad cujus sublationem, primò injectus est Clyster emolliens & purgans, postea carminans & evacuans, cum terebinthina a quo levatus est, sed brevi dolor rediit. tandem in decocto carminante dissolvi jubeo aq. benedict. ℥iiij. diaphaen. ℥j. à quo quater dejecit pituitosa multa & omnino liberatus est.

Eodem Clystere & alter à simili dolore sanus evasit. Lazarus Riverius. obs. 67. cent. 1.

Vir quidam quadragenarius gravissimo dolore colico correptus est, qui neque Clysteribus laxantibus, & carminantibus, etiam cum aq. benedicta; ne (que) fomentis ac semicupiis intra 24. horas usurpatis sedari potuit: eoque continuo. saeviente sequentes pilulas praescripsi.

℞. Aloes opt. ʒj. diagrid. gr. viij. laudan. opiat. gr. v.F. pil. vj. deauratae. has sumpsit media nocte, manè hora quarta dolor protinus quievit, & per diei decursum purgatus est quinquies. sicque omnino liberatus. Lazarus Riverius. obs. 1. Cent. 2.

Juvenem quendam 18. annos natum colico dolore acerbissimo laborantem invisens, statim praescribo ad immanem dolorem coercendum, quem vix sustinere poterat, laudan. opiat. gr. vj. quibus intra duas horas dolor omninò sedatus est, nec in posterum rediit. Lazarus Riverius. observ. 12. cent. 1.

Mulier quaedam subitò correpta est doloribus vehementissimis ventriculi & lienis regionem occupantibus, qui neque fomentis, neque purgatione, sedari potuerunt: sed phlebotomia celebrata, satis larga manu è brachio sinistro statim evanuerunt. Lazarus Riverius. obs. 44. cent. 1.

Mulier quaedam sexagenaria doloribus colicis acerbissimis conflictata, post duos clysteres frustrà injectos, [Page 215] sumpsit intestini lupi pulverat ʒj. cum vino, & statim dolor evanuit. Post 10. vel 12. dies, licet per apozemata purgata fuisset, dolor redilt acerbior quam antea, ac licet in clystere philonii ʒij. dissolutae fuissent, dolor non quievit, praedictus pulvis iterum fuit exhibitus, & dolor imminutus est, ac post trium horarum spatium omninò ferè sublatus. Sed postridie rediit acerbior quam antea; exhibita fuerunt laudan. gr. v. & dolor omninò sublatus est, nec amplius rediit. Lazarus Riverius. obs. 86. cent. 1.

Si Clysteres dolorem non solvant, in iis pertinaciter insistendum non est, sed satius est leni aliquo medicamento uti. observatum est, cum aeger quidam triginta clysteres sine fructu accepisset; alium medicum mannae ℥jss. cum ol. amygd. d.℥ij. in jusculo gallinae pingui exhibuisse, & aegrum à dolore liberasse. in dolore tamen qui fit à pituita crassa fortiora medicamenta exhibenda. Galbanetum Paracelsi humori discutiendo idoneum est, si totus venter eo illinatur. illius descriptio à Cratone talis proponitur.

℞. Gummi elemi, hederae, galbani; ol. laurin. an. part. aequales. distillentur in arena per retortam; serventur seorsim, primùm aqua, deinde oleum clarum, tertiò oleum crassum instar mellis, quo imprimis utendū est.

Ad colici doloris qui in paralysin degenerat, curationem, alvo variis clysteribus soluta, primisque viis cathartico apertis, demittatur aeger in balneum tepidum, ex decocto emollientium paratum, bis, ter, quater, quinquies in die, ut acrimonia humoris temperetur, postero die cathartico accomodato humor ille purgetur. Deinde repetatur balneum. id (que) alternis diebus faciendum, si vires aegri ferre queant, donec expurgatis humoribus, & sedato dolore aeger in tuto sit. interim Clysteres continuentur, praesertim qui ex lacte parantur, ad dolorem demulcendum; quibus cassia, oleum violac. & Lilior. admisceri poterunt. venter ol. Chamaem. aneth. amygd. d. lilior. cum bùtyro frequenter inungatur. neque omittenda est, ab ipso morbi initio, phlebotomia, eaque purgationi praemittenda, ac saepe iteranda, si sanguis prava qualitate infectus appareat, aut si dolor rheumatismi particeps esse videatur. Denique omnia remedia quae in colica biliosa proposita sunt, hic etiam aptari poterunt. quibus non conferentibus, nonnulli medici. confugiunt ad potionem sequentem, quam licet sordidam & delicatorum hominum ore indignam exhibent, & dolorem statim mitigare affirmant.

℞. Stercoris equini ℥j. minutim dividatur & infundatur in aq. papav. rhaead. lb j. in qua guttulae 7. vel 10. spiritus vini dissolutae fuerint. fiat colatura cum expressione levi, & parentur potiones tres satis amplae sumendae horis exacerbationis doloris. Si verò affectus in paralysin degeneret, lenienda est spina dorsi & partes paralyticae, balsamo resolvente & nervos roborante. Galbanetum Paracelsi hic praecipue confert, si partibus praedictis; tum etiam umbilico, admoveatur Lazar. Riverius. lib. 10. Prax. Medic. c. 1.

[Page 216]

Subsectio nona. Pro Colico dolore.

FIliolus meus Carolus in aetate 4. mensium correptus fuit colico dolore saevissimo, qui clamores & ejulatus continuos ab eo extorquebat. Exhibui pulv. el· diamosch. d.℈ss. cum lacte. quo dolor quievit per horae quadrantem, & iterum rediit cum pari saevitia; injectus fuit Clyster ex decocto anisi & Chamaem. cum vitello ovi, & saccharo, eoque dolor omnino sublatus est.

Post octiduum eodem dolore affectus est, ita acerbo, ut priori deterior appareret. sumpsit pulverem sed frustra: injectus fuit Clyster praedictus etiam frustra. tandem admoveo fotum toti ventri ex decocto anisi & Chamaem. in aq. vitae. prima applicatione dolor omnino desiit. sequenti iterum rediit dolor, eoque aliquantulum praedictis remediis mitigato, postero die manè exhibita fuit Syr. ros. ℥j. quem assumendo, vomuit pituitam instar albuminis ovi, sed nihil ferè dejecit. tormina recurrebant. iteratus Syrupus cum ʒj. infus. Senae, etiam parum praestitit. tandem exhibui pulverem comitis. ad ℈ss. cum lacte, eoque blandè ac copiosè purgatus est, & ab hoc affectu omnino liberatus. Laz. Riverius. obs. 27. cent. 2.

Quidam gravissimo colico dolore excarnificatus triduum integrum, cum nullis anodynis levaretur, sumpta ʒj. pulv. intestini lupi cum paueo vino generoso, incantamenti instar in pristinam valetudinem erectus fuit. Mille alios colica laborantes hoc unico medicamento restitui, nullo inj [...]cto clystere, aut cathartico sumpto; quod admirationem fovet. Petrus Pachequus. obs. 2.

Quidam retulit mihi se colico dolori obnoxium fuisse per multos annos, quo frequenter affligi solebat, ab eo (que) liberatum sequenti remedio, una tantum vice assumpto, ita ut nunquam deinceps in eum inciderit, & plurimos alios, quibus idem remedium communicavit, fuisse etiam liberatos.

Hoc remedium est dolii obturamentum, ex subere confectum quod per plures annos huic usui inservierit, at (que) adeo probè vino imbutum fit, illud autem suber igne comburendum est, ejusque cinis exhibendus cum vino albo. ʒj. pondere, urgente dolore. observ. 7. observationum à Riverio hinc inde decerptarum.

Nobilis quidam 40. annorum tam saevissimis coli & ilei intestinorum doloribus torquebatur, ut mortem sibi ipsi consciscere omnem captaret occasionem. Ego accitus dolorem hunc immanem multis ritè adhibitis pharmacis demulcere sedulò dedi operam, sed frustra, tandem tale decerno Enema.

℞. Juris pisorum ℥viij. aq. nostrae benedict. ℥ijss. Sacch. ℥ss. ol. communis ℥iiij.M. simul. S.A. & injiciatur quavis hora recrudescentiae doloris calidè. Ex hujus Clysteris repetitione miraculose omni sopito dolore, & causa doloris noxia exclusa convaluit. Martinus Rulandus. curat. 22. cent. 6.

[Page 217]Vir quidam coli dolore infestè cruciatus, liber & sanus illico evasit per sequens infusum catharticum.

℞. Trochisc. alhand. pulv. ʒj. seri lactis. ℥x. macerentur per noctem in loco calido, fiatque infusio: de qua colata bibit calidè ℥v. sedens in balneo aq. dulcis. tantundem bibit & fecit sequenti die; & statim sanatus est. Martinus Rulandus. curat. 61. cent. 10.

Subsectio decima. Pro Colico dolore.

IN Colica & Iliaca flatulenta, remedium specificum est mixtura spiritus vini & spiritus salis an. ʒss. vel ℈ij. in aq. communi tepida sudoribus exinde provocandis data. illicò nimirum sitientes spiritus colicae administros potat, ac in vapores resolvit. Patiens quiescat, licet id ei difficile: motu enim crescit malum. In Colica ponatur magnes super umbilicum & statim cessabit dolor. Io. Hartmannus. Pract. Chimiatr.

Vir quidam patiebatur saevissimum & crudelissimū dolorem colicum, cum cibi potus (que) vomitu. hunc ita sanabam.

℞. Spiritus vitae aurei. ℥j. hoc valde est expurgatus. atque inde quievit dolor. Martinus Rulandus. curat. 5. cent. 3.

Studiosus quidam 18. annorum affligitur colico dolore. Sanatur à me unico die hoc modo.

℞. Extract. Esulae. ʒss. aq. font. clarae. ℥iiij.M. Fiat. haustus colandus. calaturam bibit calidam, qua probè expurgatus est cum colici doloris remissione, altero die iteravit hunc haustum, & integram obtinuit sanitatem. Martinus Rulandus. curat. 45. cent. 7.

Aurifaber quidam colica & diarrhaea subinde corripi solitus, hoc facili remedio illicò se curat, sedendo nimirum per satis longum tempus super incudem probè calidam. Honoratiss. D. Robertus Boyle. libro de utilitate naturalis Philosoph. Part. 2. Sect. 5. cap. 14.

℞. Jusculum cum allio & oleo olivarum, & calidè hauriatur cum vini opt. dimidia parte. saepè enim expertum est. Petrus Borellus. obs. 92. cent. 4.

Multos qui colica graviter afflicti essent, curabat medicus quidam experientissimus facillimo hoc remedio. Stercoris ovilli globulos vj.vij. aut ix. solvebat in vino opt. colabat, & fortiter expressum infusum propinabat. quibusdam praeterea exhibebat magno. emolumento pulv. compositum ex part. ij. rasurae ossium dactylorum, & part. j. pulv. ovorum ex quibus pulli fuerint exclusi. Hieronymus Reusnerus. obs. 178.

Syrupus ex aqua vitae paratus cum Saccharo in crudis humoribus tormina excitantibus mirificè contulit. In colico dolore praesertim circa ventriculum vexante, conferre dicunt jusculum exsucco amygd. d. cum granis aliquot piperis longi ex vino Hippocratico pauco.

An in colicis doloribus sectio venae? imo praesens remedium si à bile esse videtur. cavendum à medicamentis [Page 218] validis, & usu linteorum impensè calidorum. tepore juvantur & thermasmate. Syrupus violatus confert, imo & usus lactis recens mulcti aut calidi Guil. Ballonius. lib. 1. Epid. & Ephemer.

Vidimus cuidam acerbitate doloris colici detento placatos esse dolores adhibito umbilico modico Emplastro caustico, & veluti escharam faciente, & intus foras evocante. quomodo etiam in doloribus dentium deforis extremo maxillae inferioris Escharoticon miro profectu applicant quidam. Pericula ista nos debent cautiores & scientiores reddere ad excogitanda affinia remedia, sed illis aliquanto tutiora. Idem ibidem.

Efficax ad Colicam est oleum Saponis. Quod sic paratur.

℞. Saponis hispan. part. j. calcis vivae part. ij. distillentur per alembicum vel retortam, oleum ab aqua separetur, cujus guttae vj. vel vij. umbilico cum gossipio imponantur. Sennertus. Pract. lib. 3. part. 2. sect. 2. cap. 2. & instit. lib. 5. part. 3. sect. 3. cap. 6.

Sectio 39. De Columellae inflammatione.

GUrgulio quod figura columnam referat Graece dicitus [...], Latinis Columella. saepè haec pars inflammatione laborat, figura duntaxat secundum longitudinem & magnitudinem mutata. Si enim inferior ejus pars crassa & orbicularis ad uvae similitudinem evadat, non amplius columella sed uvula dicetur. Inflammatur columella ob effusos copiosius in partem humores: qui effunditur humor sanguis est imprimis tenuis, aut pituita sanguine mixta. Adest tumor, dolor, ardor, & rubor, cum deglutiendi difficultate, & suffocationis quodam periculo, interdum & cum febre.

Subsectio unica. Pro Columelae inflammatione.

PRaemissis Clystere & venae sectione, hoc gargarisma (cum essemus in principio) ad fluxionem reprimendam praescripsi.

℞. Aq. plantag. lb jss. aq. Equiseti. lb ss. fl. ros. rubr. p.j.ss. gallarum contritarum numero iij. ebulliant unica forti ebullitione colat. adde diamori ℥iij.M. Postea venas sub lingua secari feci. & uvulam etiamnum inflammatam, & propendentem pulvere aluminis usti & boli armeni simul mixtis sublevavi. Hoc deinde gargarismo utens convaluit.

℞. Plantag. bellid. min. fl. ros. rubr. an. p.j. balaust. ʒiij. coq. in aqua ad lb j. adde aq. plantag. lb j. sem. Cydon. ʒj. sem. malv. ʒss. rursus bulliant. addendo diamori ℥ijss. Mell. rosat. colat. ℥ss.M. pro gargarismo. jubebam quoque ut ex dianuco lamberet, quo utebatur Galenu [...] in Hortulano. Petrus Forrestus. obs. 1. lib. 15. de faucium, guttur. gulae▪ & asperae arteriae affectibus.

[Page 219]Mulieri cuidam tonsillae vehementer tumebant, columella inflammata & valde laxata erat, ut vix deglutire & respirare posset. illam curavi in hunc modum.

℞. Aq. font. ℥ij. olei vitrioli tot guttas quot acidam multum reddant. In hac aqua intinctam pennam ad fauces tumentes immittebat aliquoties in horas singulas: cujus usu ore permulta phlegmata continuò emittebat & expuebat. Post aquae immissionem ex praecepto meo Succinum album carbonibus imposuit, & per insundibulum ore fumum excepit. & sic cum multorum stupore intra diei spatium sanitatem obtinuit. Nam mox sine molestia deglutivit, facilè respiravit, benè dormivit, tumor & inflammatio profinus sablata fuit. Martinus Rulandus. cent. 2. cur. 97.

Sectio 50. De Comate.

[...] (quasi per Syncopen pro [...] à [...] dormio) & [...] i. e. in somnum propensio & inclinatio, pro eodem accipiuntur; & nihil aliud sunt quam profunda & nimia in somnum delatio & propensio, somno subsequente vel non. Si sequatur somnus dicitur coma somnulentum, in hoc aegri aperire oculos nequeunt, & non solùm in somnum inclinationem perpetuam habent, sed & profundius dormiunt, difficulter etiam excitantur. si nequeunt dormire, vocatur affectus Coma [...] seu vigil. quod est cum aegri clausos habent oculos ut dormire videantur, cum tamen vigilent. Causa comatis somnolenti est quicquid spirituum animalium ad sensus organa influxum prohibet; ut sunt intemperies cerebi frigida & humida praesertim cum materia, quae vapor est saepius quam humor: copia etiam calidorum & putridorum vaporum ad caput exhalentium, velà toto, ut infebribus, vel à parte aliqua, ut ventriculo, intestinis & vermibus in iis. Haec enim cerebrum replent, canales spirituum animalium ad sensuum organa obstruunt, & spiritus ipsos torpidos reddunt, unde facilè obrepit somnus hic praeter naturam. Probabilis etiam est, nec improbanda eorum opinio, qui hujus mali causam vaporibus adscribunt narcotici; spiritibus animalibus torporem inducentibus.

Differt hic affectus à Caro, quod in Comate interrogati respondent, in Caro vero nequaquam. Coma vigil fit ex certamine biliosi & pituitosi humoris in cerebro, unde soporis & vigiliarum est mixtio, bilis enim vigilias, pituita verò soporem inducit. Potest quoque hujus Comatis causa assignari vapor narcoticus simul & mentem turbans. Sunt enim plurima narcotica, quae & somnum inducunt, & diliria excitant. Qui Comate vigili laborant, oculis conniventibus somnum captant, dormire tamen non possunt, aut si dormiant, mox excitantur, delirant, corpus varie movent, [Page 220] temerè è lecto surgunt, moxque iterum decumbunt, aliquando adstantes invadunt.

Subsectio prima. Pro Comate seu Subeth puerorum.

PUer quidam 5. annos natus, crassus & obaesus, subitò incidit in comatosum affectum; cui convulsiones interdum superveniebant. Vocatus statim praescribo clysterem ex hiera diaphoenicone & aqua benedicta. Quo multum purgatus est. Rejecto Clystere, exhibeo salis vitrioli, ʒss. & provocato cum penna vomitu, multam pituitam excrevit, ac paucis post horis liberatus est. Lazarus Riverius. obs. 28. cent. 4.

Puella quaedam 8. annorum comate detinebatur cum convulsionibus frequentibus, cui medici multa remedia adhibuerunt, clysteres nempe, frictiones, cucurbitulas, vesicatoria, sternutatoria, & similia. ego vitrioli albi ʒj. cum jusculo exhibui, & vomitu excitato ilicò liberata est.

Filius cujusdam hortulani 5. vel 6. annos natus, eodem affectu cum convulsionibus detinebatur, cui exhibui aq. bened. Rulandi. ℥ss. unde supra & infra purgatus est, & ab affectu liberatus. Samuel Forminus. obs. 11.

Subsectio secunda. Pro Comate.

SAcerdotem juvenem robustum comate vidi correptum à recediva febris, clystere acerrimo cum Colocynthidis ʒiij. Mell. ros. ℥ij. & sale, sine efficacia indito, Praevotius 7. Vesicantia imperavit. quibus parum proficientibus, ad occipitis inustionem ventum; à qua melius habuit. Io. Rhodius. obs. 36. Cent. 1.

Commune est omnibus Cataphoris remedium aceti acerrimi perfusio super laminam ferream ignitam, quae multos fumos acres excitat, qui naribus attracti, cerebrum exsiccant, somnumque expellunt. efficacius erit si addatur semen nigellae vel rutae aut castoreum. Guil. Rondeletius. Pract. lib. 1. cap. 19.

Qui in somnum profundissimum cadebat, pro apoplectico falsè habebatur. hunc autem difficulter ligaturis fortibus ac vinculis injectis, ac demum solutis, tum frictionibus excitare potuimus. Sed injecto acri clystere cum multis molestiis & vellicationibus excitatus est. srigidum & humidum habebat cerebrum, pituita refertum. Post exhibitum oxymel Scyllinum & Syrupum è Staechade, has pilulas commodè devoravit.

℞. Pil. Coch. ℈ijss. Castor. ℈ss. cum Syr. è Staechade F. pilulae v. quibus alvus egregiè turbata est. demum adhibita theriaca ad ʒj. vigil. factus est, & à somno excitatus ad mentem [Page 221] rediit. Petrus Forestus. obs. 33. lib. 10. De Cerebri morbis.

Subsectio tertia. De Comate somnolento ex vini nimio usu.

SAcerdos quidam si apud Convivas paulo largius vinum hausisset, comate soporifero detinebatur, adeo ut neque tympanis valde sonantibus, nec quovis horribili strepitu aut sonitu, vel exclamationibus à somno expergisceretur: imo in mensa sedens, somniculosus, stupidus & immotus manebat: & si annuli à digitis detraherentur, & modò in hanc, modò in aliam partem propulsus, & si in domuni ab aliis ferebatur nullo modo excitabatur. Huic viro ego Apoplexiam, aut aliud gravius malum ob hoc accidens praedixi: nec me fefellit prognosticum, postea enim ab Apoplexia extinctus est. Alios etiam novi, qui ubi largiter potassent, ilicò Coma soporiferum incurrebant. Petrus Forestus. Schol. obs. 34. lib. 10.

Sectio 51. Pro Condiendo Funere Magnatum.

IN Italia hic ordo servatur, primùm Pharmacopolam jubent, ut haec simplicia adornet, quorum postea in conditura usus erit.

℞. Ros. rubr. absynth. sicc. lavend. nuc. cupress. salv. an. Miij. cal. aromat. spic. nard. an. Mj. myrrh. mastich. aloes. an. ℥jss. cinnamom. macis, nuc. mosch. caryophyll. croci, an. ℥j. alumin. roch. acatiae, an. ℥ij. sal communis, lb j. cumini, furfur. torrefact. an. lb j. Contusa omnia grosso modo serventur ad Condituram. Item,

℞. Aq. vitae, lb x. aceti acerrimi, lb xv. stup. canabin. vel cotti, lb viij. Spongias magnas numero iiij. ista omnia apparata habere decet.

Administratio autem conditurae hac ratione perficitur.

Inciso ventre longitudinaliter, & latitudinaliter detracto etiam sterno, & serra ablato Cranio, auferuntur omnia interranea omnium trium cavitatum. Postea totum corpus intus aqua frigida primò eluitur, ac spongiis abstergitur. secundò, aceto acerrimo. tertiò aqua vitae diligentissimè. Deinde facta cum sicca spongia abstersione, pulvis inspersus infricatur ea ratione qua suillam carnem sale condimus. Tandem faldellae ex stupa aut coto aqua vitae immersae, & rursus manu expressae undequaque carni applicantur, [Page 222] insperso una pulvere, quibus cavitas ventris, pectoris & capitis tota adimpletur; ac demum consuitur cutis. Postremò omnium linteo incerato calente adhuc, cadaver obvolvitur, ita tamen, ut digitus à digito sit separatus. Denique cadaver linteo incerato involutum, pro Colophone pici navali illinitur. Conservatur cadaver hac ratione conditum ad decem vel duodecim annos, quod si diutius adservari velis, omnes musculi totius corporis longitudinaliter incisi, & praescripto modo eloti, pulvere erunt aspergendi & apprimendi.

Ita paratur Linteamen inceratum.

℞. Cerae novae lb ij. resin. pini, terebinth. an. lb j. gummi arabic. ℥vij. colliquatis omnibus immerge linteamen, vel tantum telae lineae quantum sufficit ad involutionem totius corporis, quo extracto insperge cumini pulverati pulverati, ʒviij. (potius ℥viij.) salis communis. ℥iiij.

R. Picis nigr. resin. pini, an. lb iiij. styrac. liquid. ℥ij. solutis omnibus ad ignem illinatur totum corpus linteamini in cerato jam involutum. hac ratione & hoc modo ipse aliquoties & vidi in Italia, & feci nostrorum principum corpora condiri. Reinerus Solinander. Cons. 14. Sect. 4.

Sectio 52. Pro Conditura Corporis Nobilis Viri.

℞. VIni sublimati mensur. ij. pro abluenda post exenterationem tota cavitate interiore pectoris & abdominis, quae statim post factam ablutionem terebinthin. undiqua (que) aspergatur, ut pulveres & herbae injiciendae melius adhaereant. Postea sequentibus impleatur.

℞. Fol. rosmar. lauri, hyssop. absynth. menth. rutae, salviae, serpill. puleg. origan. scordii, fl. rosmar. ros. lavendul. chamaem. staechad. spicae communis an. Mij. sem. carui, foenicul. an. lb jss. rad. Gentian. caryophyllat. angelic. valerian. an. lb j. incidantur crassiusculè.

℞. Aloes lotae, lb ij. myrrhae, lb ss. mastich. thur. an. ℥ij. benzoin. styrac. calamit. ladani, cinnamom. caryoph. nuc. mosch. macis, croci, an. ℥j. mummiae, ℥ijss, crasso modo contusa M. cum praecedentibus. Haec omnia capacitati injiciantur, corpusque suturis occludatur. ac sequentibus oleis totum corpus inungatur.

℞. Ol. absynth. rutae, spicae, chamaem. an. ℥iiij. ol. juniperi, laurin. an. ℥ij. ol. petrol. ℥jss. ol. terebinth. ℥j.M.

Ad incerationem indusii, quo corpus post inunctionem induatur.

℞. Terebinth. lb iij. cerae, lb xv. dissolve cum oleo pro cerato.

[Page 223]Pro replenda capacitate Narium & Aurium.

℞. Ol. nuc. mosch. express. ℥ss. ol. caryoph. destill. ℥jss.M. Gregor. Horstius. Appendice ad observ. 9. lib. 3. De Morbis pectoris.

Sectio 53. De Contusione.

COntusio in quacunque corporis parte sit, nihil aliud est quam interna membri continui solutio & collisio, extrinseco plerumque integro apparente. Fit à re gravi, dura & obtusa, eam sequitur aliquando [...] sanguinis scilicet subter cutem effusio.

Subsectio prima. Pro Contusione sine Vulnere.

VIr quidam dum canem fortiter percuteret, ex improviso cecidit super coxam; insignem dolorem ex contusione cum pateretur, oleo rosaceo & myrtino imprimis locum affectum ut inungeret mandavimus▪ quo dolor omnis tandem cessavit, nulla subsequente inflammatione, aut partis collisae nigritie. Soleo enim in contusione ex casu aut collisione, ne fiat inflammatio, echymosis, seu sanguinis sub cutem aggregatio, modo nulla sit carnis ruptio, uti ab initio sola olei rosac. inunctione cum myrtino. quae multis ita profuerunt, ut non opus fuerit aliis remediis· alioquin postea inungere soleo cum unguento Alabastrino.

Doctor Ias [...]n qui de uteris Librum edidit, in offensione & contusione absque vulnere, & casu, nautis in mari degentibus, quibus remedia ad manus non essent, imperabat, ut peplum in muria (vulgò pickle.) calida immersum & expressum apponerent· nec alio remedio quam hoc ad contusionem offensionem & casum utebatur.

Quidam contusionem pedis hoc Empiastro curavit.

℞. Stercoris vaccin. absynth. an. Mj. furfur. Mss. fl. chamaem. ℥ij. cum ol. chamaem. F. Emplastrum. Petrus Forrestus. obs. 28. lib. 6. Observ. Chirurg.

Subsectio secunda. Pro Contusione.

ADolescens quidam ex alto ceciderat, ita ut omnia membra admodum contusa fuerint, & brevi moriturus videretur· pater ipsius accepit favos cum melle & coxit in vino ad consistentiam unguenti, quod extendit super corium vervecis receuter mactati, eoque aegrum involvit· reiterata per triduum operatione, aeger omninò curatus est. In contusionibus particularibus, extenditur unguentum super linteum, & applicatur, statim curat. Laz. Riverius. obs. 29. cent. 3.

[Page 224]

Sectio 54. De Convulsione.

COnvulsio (Graecè [...], Celso Distentio nervorum) est partium quae sponte nostra (non sua) moventur, praeter voluntatem sursum ad principium suum contractio, quam rigor, figurae depravatio & acerbissimus dolor consequitur. pars affecta est Musculus, qui proprium est voluntarii motus instrumentum, mediantibus tamen nervis & musculorum fibris. Causa proxima (rejecta percelebri veterum opinione de repletione & inanitione, quae tot difficultatibus involuta, animum veritatis avidum satiare nequit) est expultricis facultatis partium in musculo nervosarum à re quapiam molestante irritatio, animali ibidem facultate in consensum tracta & motum perficiente. Causae materiales sunt quivis humores, ne ipsa quidem pituita excepta, dummodo occultam aliquam & nervis inimicam dispositionem acquisiverint· vapores etiam & humores maligni, ut in febribus saepe, & cholera morbo· quaecunque tandem nervos vellicare possunt, convulsionis causa rectè statuuntur. Convulsio aut est totius corporis, aut est partium plurium vel pauciorum· quae totius est corporis, tres constituit species: prima dicitur [...], quando caput, cervix & spina dorsi in anteriora convellitur. Secunda [...]. quando eaedem partes in posteriora contorquentur. Tertia est [...], in qua cervix & reliquum corpus rigidum ac in neutram partem flexile apparet· hae species Spasmi ut sunt rarissimae, ita etiam periculosissimae. Est praeterea alia species convulsionis quae flatulenta vocari solet; Italis verò Crampa, vulgò etiam Cramp. Accidit plerumque musculis humerorum & tibiarum digitisque manuum & pedum, & cum maximo fit dolore: excitatur à flatu; non tam periculosa est, facilè enim imò sola frictione tollitur.

Subsectio prima. Pro Convulsione.

PRo purgatione exhibuimus has Pilulas.

℞. Pil. Coch. & foetid. an. ʒss. castor, gr. iij. fiant pil. vij. Pro diversione Clysteribus fortibus uti mandaveram, sed non admittebat. Interea & ventosis siccis, etiam cum scarificatione in spatulis & natibus cum usus essem, ad masticatoria & apophlegmatismos accessimus. Haec non solum divertunt, verum etiam propriam materiam è capite educunt. Deinde reliquias materiae remanentis dissolvimus atque consumpsimus, intus & extra membra convulsa roborando, theriacâ assumptâ & mithridatio, diamoscho & conserv. fl. salviae & rorismar. & exterius spinam dorsi tum membra convulsione laborantia, inungendo oleo vulpino, vermium terrestrium, atque pelle arietis calente [Page 225] contracta membra involvendo. Membra quoque detinendo in decoctione catellorum in vino & oleo decoctis· neque experimento Nicoli neglecto, quod resolvit & dolorem remittit. Anser pinguis evisceratur, in quo minutim incisus positus felis, cum lardo, myrrha, & thure consutus, in veru rotetur vase aceto repleto supposito, in quo prima pinguedo destillans abjiciatur, sed quae paulò post exstillat, usui reservetur. Postea anser bulliat in dicto aceto & maxima pinguedo inde separabitur, & aceto supernatabit, quae miscenda cum prima· qua convulsa membra inungantur. Refert Gatinaria se ea quendam curasse, cui pedes convellebantur, & in plurimis aliis usum fuisse. Novimus qui solo balneo ol. communis cum decoct. vermium terrestrium à dolore liberati fuerint. Petrus Forrestus. obs. 104. lib. 10. De Cerebri morbis.

Matrona quaedam convulsionibus brachii sinistri cum maximis doloribus correpta fuit, & per dies aliquot laboravit. Ego tandem vocatus brachium & nucham sequentibus oleis inunxi.

℞. Ol. Lumbric. vulpin. lilior. an. ℥ij. ol. philosoph. & terebinth. an. ℥ss. pingued. human. ℥j.M. circa carpum cingulum, ex corio humano applicui. his convulsiones cessarunt. Fabrit. Hildanus. obs. 9. cent. 3.

Si ex repletione fuerit convulsio, evacuationem requirit, quapropter victus tenuis instituendus, corpus expurgandum, & vena secunda, parsq (que) affecta, totaque spina dorsi sequenti linimento inungenda est.

℞. Ol. lumbric. vulpin. an. ℥ij. ol terebinth. cerae, de castoreo. an. ℥ss. axung. human. ℥iij. succi lumbricor. ℥j.M. applicetur calidè. Guil. Fabrit. Hildanus. lib. De Gangraena. cap▪ 26.

Subsectio secunda. Pro Convulsione.

JUvenis toto corpore convulsus erat, ita ut spina dorsi non posset inflecti. Sequenti remedio statim expeditè ambulavit.

℞. Butyri rancidi, laridi veteris, an. ℥iij. bdellii, ammoniac. an. ℥j. myrrh. castor, an. ʒiij. fl. staech. anthos. an. p.j. nuc. mosch. caryophyll. an. ʒj. catum parvum exenteratum, excoriatum, & in frusta concisum. His infarciatur anser, & consuatur, & torreatur in veru, primus qui defluet succus abjiciatur. Secundus colligatur in vase aceto semipleno, pro litu spinae convulsae. Remedium est divinum. Petrus Pachequus. obs. 8.

Ab inanitione cum Nobilis vir acerbissimis doloribus, à convulsionis vi natis, ferè necaretur. D. Guillandinus eum jussit totum cado olei immergi, unde praeclarè recreatus fuit. Corallum proprietate juvat convulsionem ab inanitione. Io. Heurnius ad Hippocr. aphor. 26. sect. 2.

In convulsione à repletione, utiliter calida & sicca in usum duces, ut decoctum paeoniae, ligni guaiacini, sarsaeparillae, lign. sassafras, theriacam, [Page 226] mith [...]idatium, castoreum, & talia caetera. Io. Heurnius. ad aphor. 57. sect. 4.

Ubi à plethora nata est convulsio, venae sectio solatio est: ubi ab exhaustu balneum tepidi olei convenit. Io. Heurnius, ad aphor. 39. sect. 6.

Puerum quendam 17. menses na [...]um convulsione opisthotano laborantem tribus auxiliis brevi sanavi; abstinentia à carnibus, vino, & ovis, linteis in oleo chamaem. & liliaceo madefactis perpetuò impositis cervici, partibusque quae contrahebantur; & medicamento, quod constabat ex mithridatio, triplo. sacchar. rosaceo, & electuario de moscho cum margaritis, hyacinthis, smaragdisque orientalibus. Hieronym. Cardanus. curat. 15. De admirand. curationib.

Nullum remedium utilius est, quam Embrocatio partis posterioris capitis, nuchae, & colli, cum oleo violac. decenter calido; sicut ego feci, dum essem in servitiis illustrissimi Domini mei, Domini Caroli Secundi, Subaudioe Ducis, in illustrissimo Ludovico Principe Pedemonti, illustriss. Ducis filio. qui dum esset in cunabulis passus est Erysipelas in tota tibia cum bubone in coxa, & [...]ebre valde intensa, à quibus cum convaluisset, incurrit statim in spasmum à siccitate causatum, cum continuis maximisque clamoribus, torquendo caput ad posteriora, & nullo modo poterat sugere lac. Ego igitur perfudi nucham, & totam partem capitis posteriorem, & collum cum oleo violato decenter calido, permittendo cadere oleum ab alto, manu exprimente petiam in eo infusam, per spatium quartae partis unius horae, & sic embrocando dormire cepit. Mox pannis decenter calidis abstersi caput leviter fricando, & eum dormire permisi: qui post [...]tres aut quatuor horas per se excitatus, sugit lac absque ulla difficultate. redeuntibus iisdem symptomatibus semel aut bis, eodemmet remedio iterato, cum gratia Dei sanus factus est. Petrus Bayrus. practic. lib. 2. cap. 20.

Cum medicinam discebam Patavii, vidi adolescentem, cujus intestina totumque abdomen convellebatur, testes & vasa spermatica sub osse pubis abscondebantur, rugitus aderat, & tensio hypochondriorum. Frigida huic erat temperies, & ventriculus frigidus cum madore. Anhelosus erat oppresso â diaphragmate, ac mente in paroxysmo exuebatur. Praeceptores mei adhibebant flatus discutientia, & attenuantia: ac ea quae evincere possunt materiam frigidam coquendo ac purgando, & roborabant tandem intestina. Primum injectus Clyster ex decocto anethi, cum hiera, melle rosac. & ol. chamaemeli. Dein decocto agrimoniae, petrosel. praeparabatur. Postea pilulis aureis ac alephanginis purgabatur. alternis diebus Clyster repetebatur: foris oleo rutae & castor. ungebatur. Interdum accipiebat unam pilulam ex castoreo cum Syr. beton. haec inaurata erat. Bibebat vinum Salviatum & ex betonica, dianisum illi in deliciis erat: fricabantur crura. Io. Heurnius. cap. 26. De Morbis Capitis.

[Page 227]Quaedam mulier passa dolores brachiorum, humerorum, genuum cum contractione, cum non posset ullis remediis sanari; tandem vetula asperso malvatico ignito lateri, & adjectis foliis lauri, nepitae, staechad. majoran. rorismarin. origan. salv. Jubebat exciperet fumum; & excitato sudore, convaluit, Solenander. consil. 15. sect. 5.

Subsectio tertia. Pro Convulsione flatulenta.

HOc Linimentum optimum est. Accipiatur omnis pinguedo cani [...]ulae prius mactatae· cui adde fl. chamaem. lavend. an. Mij. chamaepit. rosmar. hyssop. an. p.j. lumbric. vino lot. numero vij. castor. ʒij. terebinth. & mellis. an. ℥j. istis simul concisis & tusis suffarciendus anser subpinguis deplumatus & exenteratus, elotusque vino, qui deinde suffixus veru assetur ad ignem, atque inde extillans pinguedo in suppositum vas quod generosum vinum admixta pauca aqua vitae contineat, excipienda, postea auferenda, diligenterque asservanda pro usu. Paratu & hoc facile est ad hujusmodi spasmum juvansque subinde compertum.

℞. Axunglam seu pinguedinem vulpinam (defectu ipsius caninam substitue) immisce grana aliquot piperis crassè tusa & cum tantillo generosi vini vel aquae vitae, coque ad vini exhalationem lento igne· pinguedinem per lineum pannum expressam adserva, ista illita confricentur spasmo convulsa membra manibus calentibus. Reinerus Solenander. consil. 23. sect. 2.

Subsectio quarta. Pro Convulsionibus in Puero.

PUer quidam decem annos natus correptus est convulsionibus Epilepticis saevissimis, ut omnes corporis partes atrociter convellerentur, & paroxysmi identidem recurrerent, nullaque propemodum adesset intermissio. In tanto periculo & tam praecipiti affectu, exhibeo salis vitrioli ʒss. in aq. beton. dissolutam, qua vomitus statim concitatus est, aegerque multam rejecit pituitam, & statim convulsiones cohibitae sunt. Attamen post aliquot horas redierunt sed longè breviores ac leviores, ideo purgatio instituta est ex diacarthami ℥ss. syr. ros. ℥j. cum aq. beton. eaque exhibita est sub vesperam, cum manè affectus [...]um corripuisse [...]. Per noctem benè purgatus est. Postea ei exhibitae sunt ol. succini & spiritus vitrioli. an. gt. v. in aq. beton. remissiores fuere paroxysmi, sed nocte insequente aliquantum frequentiores rediere. Postridie manè exhibetur potio ex aq. card. ben. & scord. an. ℥j. aq. theriac. Baudero [...]. ℥j. sal. card. ben. ℈j. confect. alkerm. ʒj. cujus beneficio convulsiones omnino sublatae sunt· ne tamen iterum succrescerent bezoardicum joviale bis exhibitum est, octo horarum spatio ad gr. xij. & sic omnino liberatus est. potio alexipharmaca & bezoardicum joviale exhibita sunt, quia magna erat [Page 228] malignitatis suspicio. Laz. Riverius. obs. 59. cent. 4.

Subsectio quinta. Pro Convulsione.

℞. SPiritus C. Cervi, aut fuliginis, vel sanguinis humani, vel salis armoniaci q.s. sumantur gutt. x. ad xij. manè & vesperi in cochleari julapii sequentis superbibendo haustulum ejusdem.

℞. Aq. Lumbric. limacum. an. ℥vj. aq. jugland. simpl. ℥iiij. aq. raphan. comp. ℥ij. Sacch. albiss. ℥ij.F. julapium. dosis cochlearia 4. vel 6. bis in die.

℞. Millepedum mundator. lb j. Caryophyll. concisorum ℥ss. superaffunde vini albi lb ij. destillentur in cucurbita vitrea dosis ℥j.℥jss. bis in die.

℞. Pulv. Millepedum praep. ʒiij. sem. ammeos. ʒj.F. pulvis dividatur in x. partes. sumatur dosis bis in die. vel assellis xij. contusis cum vino albo affuso exprimatur succus F. haustus, sumatur bis in die. Thomas Willis. cap. 5. De morbis Convulsivis.

Virgo quaedam 16. annos nata, pulchra & [...], patre tamen paralytico progenita, sine causa evidenti, circa brumae solstitium, malè habere coepit: primò per aliquot dies Cephalalgia & vertigine, haud gravi tamen modo afficiebatur; deinde in brachio uno, & mox in altero tremorem, & subitam contractionem persensit; cujusmodi spasmi isto die saepius repetentes, vix punctum temporis durabant; postridie juxta sororem suam in Cathedra sedens, subitò exiliens, saltum unum, & alterum, multosque alios successivè ad distantiam plurium pedum mira agilitate perficiebat: dein cum Camerae extremum limitem attigit, aliquandiu in eodem loco, & qualibet vice ad miram altitudinem saliens perstabat: cum saltationi ulteriori crura deficerent, in terram concidit▪ ac statim caput mira cum violentia huc illuc conjecit: quamprimum ab hoc motu prae lassitudine cessaret, statim manus & pedes idem furor invasit, ut necesse haberet membra haec parietes aut postes percutiendo, vel pavimentum contundendo validissimè exercere: quando ob pudorem, aut verecundiam, amicis aut adstantibus debitam, se magna vi ab▪ his motionibus cohiberet, (usque enim animo constabat & sobriè loquuta erat) statim affectu interius transmisso, insigni cordis oppressione, cum gemitu, & singultu valde stridulo, plurimùm infestabatur; dein cum se relaxaret, statim, aestro ad artuum exteriorum musculos transmisso, aut saltare, aut caput, vel brachia immaniter huc illuc conjicere, aut etiam in Camera rapidissimè cursitare, vel humum pedibus contundere cogebatur. die quinto à quo haec domina primo, aegrotaverat adveniens, vomitorium ex infusione Croci metall. vino scillitico, & sale vitrioli propinabam, à quo septies evomuit bilem aeruginosam in magna copia, [Page 229] cum admistione humoris acerrimi & quasi vitriolici: postrid [...]e sanguis è vena Saphaena ad ℥x. detrahebatur. Praeterea sumebat bis in die antidota ex pulveribus lapidum pretiosorum, cranii humani. & rad. poeon. maris. horum usu intra septimanam sanari visa, per plures exinde dies affectionibus praedictis immunis degebat: attamen post binas hebdomadas, instanti plenilunio, ejusdem morbi recidivam solito atrociorem patiebatur. Coepit hoc tempore, ex aliorum praescriptis, remedia antihysterica, & statis quibusdam intervallis purgantia, sine quovis tamen juvamine. Denuo accersitus, siquidem robusto corporis habitu, & spirituum efferatione insigni praedita videretur, emeticum fortius propinabam, à quo decies evomuit bilem instar aeruginis viridiscentem, cum pituitâ instar aquae stygiae acerrimâ, & subitò alleviabatur. Exhibui post haec, quovis manè haustum vini albi cum aq▪ ceras. nigr. dilutum, asellis contusis superaffusum, & fortiter expressum. Hoc usu statim curari visa, per mensem & amplius integrè valebat: cumque postea affectus redituri quaevis prael [...] dia unquam persensit, mox vomitorii, & ejusdem millepedum expressionis usu, morbi insultum avertebat. & sic intra tres menses, sanitatem pristinam ita recuperabat, ut plures nunc annos affectionibus ejusmodi Spasmodicis immunis degeret. Idem de morbis convuls. cap. 9.

Subsectio sexta. Pro Convulsione rara.

VIr quidam militaris ex ictu tormenti bellici vulnus accepit in brachio dextro, quo totum brachium abscissum est, superstite tantum parte, quae humero vicina est, ad 4. transversorum digitorum longitudinem. Curato brachio & vulnere optimè consolidato, quadam convulsionis specie correptus est, qua retrahebatur caput versus partem dextram, & mandibulas frequenter agitabat. Medici & Chirurgi convocati, uno ore censuerunt in extremitate ossis à tormento bellico praecisi, aliquam eminentiam acutam adesse, quae nervum aliquem feriendo, talem convulsionem produceret, & ideo rescindendam iterum esse ossis extremitatem, ac diligenter adaequandam. Haec operatio, sedulò celebrata, nihil tamen profuit. Fortè fortuna cum ei occurissem, & ille incommoda sua mihi enarraret; in mentem venit, aliquod virus venereum intus latens hunc affectum forsan posse producere. Et ilico ab eo quaesivi num morbum aliquem venereum unquam antea pafsus esset. respondit se per aliquod tempus antequam vulneratus esset gravem passum esse gonorrhaeam, quae tamen curata prorsus fuerat. Hoc meam conjecturam auxit, ita ut aegro consuluerim remedia luis venereae experiri, quibus ille hujus morbi curandi cupidissimus, se lubenter submisit. praemissis igitur purgatione universali & [Page 230] diaeta sudorifera, frictiones ex unguento mercuriali celebravi, à quibus ptyalismus provocatus est, & post tertium diem ptyalismi convulsiones illae desierunt, neque ab eo malo amplius ullo modo aeger conflictatus est. Ozias Aimar. Chirurgus Celeberrimus. obs. 10.

Subsectio septima. De Convulsione unguibus incaute resectis.

NObilis quidam venetus dum praescinderet ungues, laeso nervo successit inflammatio & convulsio, tandemque tertio mense interitus. Io. Rhodius. obs. 50. cent. 1.

Nervo manus punctiuncula tacto, Praevotius convulsionem mortiferam animadvertit. Io. Rhodius. obs. 51. cent. 1.

Sectio 55. De Cordis Calculo.

NOn semel in corde lapides reperti sunt; quod quidem mirum, sed non sine variis optimorum authorum testimoniis. id autem fieri potest, quoniam quae in corde generantur, ut lapilli & ossa non ei vim inferunt, ut externa accidentia. Petrus Borellus. obs. 88. cent. [...].

Subsectio prima. De Cordis Calculo.

RAri quidem Calculi in intestinis sunt, at rariores longè qui in ipsa cavitate cordis solidissimi reperiuntur: qualem ego aliquando in sectione nobilissimae faeminae conspexi: pondus, cum à Bibliotheca mea absim, adscribere non possum. curavi autem tunc temporis exactè eum depingi, & historiae calculorum Io. Kentmanui adjeci. totam cordis cavitatem adimplebat, corpore incurvo, colore cineritio, in cujus apice 2. veluti rostra prominebant. Bernbardus Stieberus. in Epist. ad Gregor. Horstium. post obs. 47. lib. 4. obs. Greg. Horstii.

Mercatoris cujusdam filia in febrem biliosam continuam incidit, cum dolore capitis, intumescentia ventris, & cardialgia frequenti; omnibus praesidiis irritis, naturae tandem debitum solvit. Post mortem à collegis meis aperitur; abdomen ichore foetido repletum, omentum putrefactum, lien atque hepar Schirrho laborans, pulmones pleurae adnati, cor duplo majus bubulum referens, inveniuntur. quodque notatu dignum, circa valvulas dextri ventriculi calculus ex tartaro concretus, instar minoris castaneae nucis compressioris membranosae valvularum substantiae adnatus conspicitur, vehementioris [...] procul dubio causa proxima. Gregor. Horstius. in Epist. post obs. 47. lib. 4.

Nobilissimus juvenis D. Carolus Comes [Page 231] de Balcarras 11. annos natus cum tota aestate praecedente (licet ante ab infant [...]a usque salubriter satis vixisset) sebris quotidianae impetum sustinuisset, quam finitam subsequutae sunt frequentes intro assumptorum vomitiones, ut & nonnulla circa appetitum symptomata; praeclusâ tandem obstructâ & interceptâ sanguinis & spirituum officinâ suffocatus obiit. dissecto cadavere praesente medico ordinario, vix credibile est, quam magnus Calculus duarum prorsus unciarum ponderis, ejusdemque pariter cum corde figurae ventriculos ipsius ambos undiquaque occupans sit intus repertus.

Vir quidam Nobilis fideque dignissimus mihi aliquando narravit in Nobilissimi illustrissimi (que) D. Georg. Huntileae, Marchionis dissecto post obitum corde lapillum fuisse repertum.

Subsectio secunda. De Cordis Calculo.

NUper in Caesaris corde, qui palpitatione frequenter corripi solitus erat, veluti lapillus quidam niger repertus fuit. Thomas Erastus. consil. 10. lib. 3. consil. Cratonis. &c.

In Imperatoris Maximiliani secundi corde secto inventi sunt tres lapilli quantitate pisorum; unus interim major altero, colore rubigineo, frequenter verò cordis palpitatione gravi afficiebatur, dum viveret. Io. Wierus. lib. 4. de praestigiis daemonum. cap. 16.

Leydensis quidam juvenis compotationibus nimium deditus, in crebras inde cordis anxietates incidit, postea in Lypothymias, & cordis palpitationes. Cibi potusque erat avidissimus, sed commestum saepe regerebat. Unde debilitas secuta ipsum decumbere jussit. tum praedicta mala quotidie augescere, atque palpitatio tanta suborta fuit, ut in vehementiori animi commotione, ab astantibus audiri posset; quod ipsi tum valde dolorificum erat. eumque tandem vita privavit. thorace aperto, inventum fuit cor bovino non multò minus, quippe communem magnitudinem quater circiter excederet. increverat autem cor aequaliter ferè circa substantiam & cavitates, ipsa (que) substantia naturali erat solidior. Sed in villis septi intermedii tres calculi reperiebantur pisi circiter magnitudine, non admodum adhuc solidi, sed arenacei & novaculae cedentes. Otho. Heurnius. Hist. 28. obs. Rarior.

Quidam audacissimus latro palpitatione cordis frequenter corripi solitus, à magistratu apprehensus, rotae est affixus. Nos hujus cor visendi cupidi, postquam corpus in 4. partes est dissectum, pulsans adhuc incidimus, & in ventriculo ejus dextro tres reperti lapilli ciceris magnitudine, coloris cinerei, oblongi, pondo unius dragmae, quos aliquot viri docti & curiosi, non tam viderunt quam admirati sunt. Zacutus Lusitanus. obs. 141. lib. 1. Prax-Admirand.

In muliere, quae 4. mensium spatio incredibili urinae cruciatu laboraverat, duo calculi reperti in corde cum multis abscessibus, integris tenibus & vesica. [Page 232] Iacobus Hollerius. lib. 1. De Morbis internis. cap. 29.

Sectio 56. Pro Cordis dolore a verme in ventriculo proveniente.

FAber quidam lignarius cum a cordis dolore ferè perpetuo duobus jam annis graviter urgeretur, ac propterea quod eo saepius in mortis discrimen adductus fuerat, peritissimos quosque nostri saeculi medicos, sed frustra consuluisset. tandem ad nos venit oratum, ut si quo modo possem, tanto malo succurrerem; coepi itaque mecum cogitare, an id fortè ex malo habitu cordis, sive ille calidus frigidusve esset, an siccus, simplex aut mixtus. sed horum nullus certis indiciis ostendebatur. Cordis enim natura nobilis tanto tempore hujusmodi injuriam non tollerasset: cum nullum aegritudinis genus imprimi in corde possit, quin hominem ad festinam mortem diducat. opinanti igitur mihi malignam aliquam & noxiam materiam in ventriculo detineri; quae quod vicinus sit locus cordi, ad ejus cervicem ascendens hominem afflictaret; visum est eam quoquomodo propellere; quare medicamento vomitionem fieri jubeo. Eo etsi corrupta ac putrens materia expellitur, non tamen dolor remittitur. consulo igitur, ut iterum vomitum experiatur; quem una intermissa diecula validiorem exhibeo: expulsaque eo est crassior pituita, & cum ea vermis longitudinis digitorum 4. capite rubro, laevi, rotundoque, quod pisi magnitudinem non excederet, caetero corpore lanugine quadam contecto, cauda furcata ad similitudinem novae lunae: pedibus nixus quatuor, duobus in dexteriorem totidem in sinisteriorem partem coaptatis. Admiratus vermis formam medicis eruditioribus ostendo. nullum invenio qui monstrum simile se vidisse unquam fateretur. aderat tamen senior quidam sed medicae artis imperitus, qui testatus est se similem vidisse vermem vomitu quoque propulsum ab Alexandro quodam coenobita: qui statim ut ille aiebat, projecto eo, mortuus est. vocitabat autem hoc monstrum cordis vermem. at contra aeger noster, ut primùm vermem ipsum evomuit ad pristinam reversus est sanitatem. Antonius Benevenius. cap. 2. de abditis morborum & sanationum causis.

Vermes vomitione rejici haud insolens est, nobisque non rarò visum, testatur & idem Amatus Lusitanus. curat. 5.6. & 10. cent. 1.

Generari autem posse in ventriculo, ut Amatus existimat, difficile fuerit affirmare: verisimilius est ex intestinis ad ventriculum pervenire. Annotat. ad cap. 2. Benevenii.

[Page 233]

Sectio 57. De Cordis osse.

IN filii Typographi palpitatione cordis saepius laborantis medio cordis dissecto, os tribus articulis constans, cavumque & arenosa quadam materia repletum inveni. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 636.

Phthisici cujusdam defuncti cor tam vastum [...]rat, ut saepe in bob [...]s non majus sit aut ponderosius. In sinistro ventriculo inventum fuit os nonnihil spongiosum & friabile calculis nonnullis per urinam excretis haud absimile, triquetrum & propemodum cordis picti figuram representans vel literam Y. Thomas Bartholinus. histor. 50. cent. 1.

Cadaver Vrbani octavi Pontif. Romani 1644. Romae apertum fuit a Io. Tr [...]tlo Anatomico insigni ad Polli [...] cturam. repertum in sinistro cordis ventriculo os triangulare literam. T. Referens, & 5. Calculi in vesi [...]fellea, singuli magnitudine nucis avellanae. Thomas Bartolinus. Histor. 45. cent. 2.

Sectio 58. De Cordis Palpitatione.

PAlpitatio Cordis▪ (Graece [...]) est immoderata & violenta cordis concussio, quod sibi molestum est studentis excutere. illam efficit facultas motrix à re molesta & aliena irritata. quae irritant sunt vapores & flatus in febribus malignis, mensium suppressione, & melancholia hypochondriaca, cor subeuntes, humores etiam putridi & acres, vel nimium▪ copiofi, calculi item, ossa, & vermes, talia enim aliquoties in ipsius cordis ventriculis generantur, & tum palpitationem necessariò inducunt: tumores denique in pericardio exorti, & sanguis in vulneribus ad cor effusus spirituum etiam vitalium defectus, & calor in corde praeter naturam, ut semper vehementiorem aliquem motum, ita etiam palpitationem, quae motus est depravatus, excitant. Causae externae sunt vehemens corporis commotio & exercitatio, nimia excandescentia & ira, crapula, veneni assumptio, baln [...]a calidiora, & animi passiones. aegros ad interitum, per syncopen non rarò praecipitat, amoto nimirum cordis motu.

Subsectio prima. Pro Cordis Palpitatione.

JUvenis quidam vulneratus fuit in dorso sub scapula sinistra, vulnere Thoracem transeunte; qui mox febre valida continua acuta correptus est, & in cordis palpitationem adeo vehementem & violentam incidit, ut etiam extra domum, in qua aeger decumbebat, à tranfeuntibus, palpitatio cordis exaudiretur: ut in vita similem [...]asum neque audierim neque viderim, neque à praeceptoribus meis observatum [Page 234] compererim. Ad hunc juvenem cum ingressus essem, hanc gravem palpitationem animadverti ortum habere ex sanguine intus remanente, vel ibidem concreto. Venam sinistri brachii statim tundere feci, & ilicò à detractione sanguinis, inscio Chirurgo, melis [...]am viridem & borraginem accepi, contrivi herbas ne ab astantibus cognoscerentur, easque supra tegulam mundam ignitam posui aqua rosacea & aceti momento irroratas, quas cum cordis regioni admovissem, miraculi seu incantamenti modo ilicò cessavit cordis palpitatio omnibus admirantibus. Hoc autem arcano, nulli nisi vero Pythagorico revelando aliquando uti videram praeceptorem meum Elid [...]um Paduanum in nosocomio Bononiae. Verum is solo Melyssophyllo utebatur, nos borraginem adjecimus. Petrus Forrestus. obs. 1. lib. 17. De cordis & Mammillarum affectibus.

Juvenis quidam multo sanguine abundans cum subitò in cordis palpitationem incidisset; statim venam secari jussi. in mentem enim venit illud Galeni dictum. lib. 5. de locis affectis cap. 2. quod palpitatio cordis, pluribus integra valetudine degentibus, tum adolescentibus, tum adultis, subitò sine alio accidente manifesto evenire visa est, atque omnes eos sanguinis detractio juvit. leniente deinde medicamento corpus purgavi. Postremò theriacam dedi ad ℈ijss. superbibendo parum aquae melissae. Exterius etiam hoc Epithema cordi apposui.

℞. Aq. meliss. & borrag. an. lb ss. aq. ros. ℥ij. maceris, Caryophyll. Ci [...]namom. lign. aloes, cortic. citri an. ʒss. Sem. ocymi. ℈j. croci. gr. v. vini odoriferi. ℥iij. ambr. mosch. an. gr. iij.F. Epithema cordiale quibus remediis, vel his similibus, non solum hic juvenis, sed alii multi convaluere. Petrus Forestus. obs. 2. lib. 17.

Subsectio secunda. Pro Cordis Palpitatione.

ROndeletius optimum medicamentum parat & alimentum ex corde porci (in quo inditi sunt Caryophylli) in veru assato, fed prius in aqua cocto, ut caro tenerior fiat. vel.

℞. Cord. porci, numero ij. cord. Cervi, vel bovis, numero iij. Caryophyll· galang. maj. & min. sem. basilici. an. ℥ss. macis. ʒiij. fl. bugloss. borrag. an. pj. fl. anthos. piij. temperentur in vino malvatico per noctem, & destillentur omnia in alembico. aqua servetur usui.

℞. Aq. praedictae. ℥iiij. Sacchar. parum▪ F. julepus. Aqua illa valet in omni [...]assione cordis à materia frigida flatuosa vel à vaporibus, vel à melancholia. Sed in materia calida adde aq. rof. part. aeq. & utatur cum aqua bugl. v [...]l borrag. Dosis hujus aquae est ℥ss. superbibendo vini hippocratici. ℥ij. Petrus Forestus. Schol. obs. 5. lib. 17.

Pro Palpitatione cordis hac aqua usus sum; quae cordi, cerebro, nervis (que) accomodatur.

℞. Cordis Cervi, vel hirci, porci domestici, vel Sylvestris an. lb j. abluantur [Page 235] vino malvatico, & incidantur in parvas portiones, addendo fol. meliss. majoran. an. Mj. fl. bugl. borrag. viol. ros. scabios. Caryophyll. hortens. an. pj. sem. ocymi. ʒj. sem. Citri. ʒss. Caryophyll. ʒij. cinnamom. ʒvj. macis, Santali citrini. lign. aloes. an. ʒj. incidantur & contundantur. adde vini malvatici lb ij. succi limonum ℥j. vel in illius defectu Syr. illius. destillentur in Baln. M. donec. aqua non amplius odorem spiret. tunc enim satis est. servetur ad usum benè obturata, & rectificetur in calore solis vel alio. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 236.

Exterius theriaca vetus cum vino generoso & croci modico, cordis regioni illita, palpitationibus insigniter succurrere solet. Hieroymus Mercurialis consult. 112. Tom. 1.

Subsectio tertia. Pro Cordis Palpitatione.

PUrgatione peracta, sine qua viscera attemperari nequ [...]unt, ad roboranda viscera, cor nimirum, & ventriculum, tantisper refrigerata, & ad jecur impensè calidum attemperandum exhibeatur hoc conditum.

Conserv. ros. cons. fl. Cichor. borrag. & bugl. an. ℥j. spec. triasantal. diamarg. frigid. diatrion. pipereon. an. ʒj. Syr. de Cichor. mivae Cytoneor. aromaticae. Syr. de cortic. citri. an. ℥jss. Spec. diambr. diamosch. d. an. ℈j.M.F. Electuarium addendo fol. auri puriss. numero x. cujus ʒvj. vel ℥ss. praebeantur duabus horis ante prandium, cum uno vel altero haustu vini albi generosi, decem diebus continuis. Linimentum pro cordis regione ex theriaca vino albo generoso liquata cum croci modico quam maximè probo. Io. Zecchius. consult. 29.

Exterius admotum hyacinthum gemmam, regioni cordis, tum etiam corollam ex rubro corallio, sinistro brachio supra manum aliquoti [...]s circumvolutam continuò gestatam manifesto experimento comperimus eos juvisse, quibus cor tremit & palpitat. Unguentum etiam hic addam quo aliàs olim praescribente Antonio Guainerio insigni medico, ad cordis angustias, ego foeliciter sum usus in cordis palpitatione.

℞. Ol. è fl. nymph. luteae. ℥jss. fl. nymph. luteae ʒj. corall. rubr. santal. citrin. sem. acetos. an. ℈ss. margarit. praep. lign. aloes odori, ossis è corde cervi an. gr. vij. Camphor. gr. iij.F. omnium pulvis M. & cum cera alba lota in aqua nymphaeae. q.s.f.s.a. unguentum cordiale, quo illinatur cordis regio. Reinerus Solenander. consil. 10. sect. 3.

Maximilianus 2. Imperator nullum expertus est praestantius remedium in cordis palpitatione, quam theriacam extra adhibitam. negari certè non potest, medicamenta externa, ut sunt unguenta, bal [...]ama, Epithemata, arteriis & cordi applicata multum prodesse aegrotis morbi gravitate & diuturnitate debilitatis. Sed advertendum, tali [...] medicamenta cordialia, etsi cor in medio fitum est, melius applicari non in medio pectoris, quod cartilaginosum est, sed paulò infra mamillam [Page 236] sinistram, quo vergit cordis mucro. Wolfgangus Hoeferus. Hercul. Medic. lib. 2. cap. 1.

Extra applicentur Sacculi è melissa fl. lavend. rosmar· borrag. bugl. & aliis cordialibus parati ac vino albo & aqua ros. irrorati. ut

℞. Fl. ros. rosmar. an. ʒij. lavend. ʒj. sem. angelicae, cortic. citri, caryophyll cinam. macis, an. ʒss. croci ℈j. mosch. ambr. an. gr. vj. cum Syndone rubra F. Sacculus qui vino albo & aq. ros. irrotatus, regioni cordis tepide applicetur. Daniel Sennertus. Pract. lib. 2. part. 4. cap. 4.

℞. Conserv. meliss. anthos. fl. borrag. & Caryophylli nostratis. an. ℥j. conf. alker. & theriac. veter. an. ʒj. pul. el. diambr. & diamosch. d. an. ℈j. cum Syr. de cortice Citri fiat opiata qua utatur frequenter.

℞. Aq. bugl. ros. & fl. aurantiorum. an. ℥ij. Syr. Caryophyll. ℥jss. aq. Cinam. ℥ss. Spirit. ros. ʒij. confect. Alkerm. ʒj.M. dentur cochl. ij. per intervalla.

℞. Unguent. rosac. ℥ss. ol. Cinnamom. & Caryoph. an. gutt. vj. mosch. ambr. an. gr. iiij.M.F. linimentum quo illinatur regio cordis.

Clysteres purgantes & carminantes frequenter injecti, flatuosam materiam potenter evacuant & discutiunt. Quidam practici admovent thoraci cucurbitulas sine scarificatione, quibus magnam vim tribuunt discutiendis ac digerendis flatuosis spiritibus, qui in partibus internis inclusi continentur. Alii hypochondriis admovent, quando in iis locis mali minera refidet. Alii commendant rhaponticum verum. ad ℈ij. cum vino exhibitum, aut vinum in quo eadem radix m [...]cerata fuerit. Lazarus Riverius. Prax. Med. lib. 8. cap. 2.

Sectio 59. De Corde pilis referto.

LAtro quidam è patibulo quo suspensus fuerat, veluti jam mortuus, sed qui tamen adhuc viveret, depositus atque curatus convaluit: verum ut erat homo ingenio malo pravoque ad eadem statim scelera revolutus, pro quibus antea extremum promeruerat supplicium, iterum capitur, atque suspenditur. Hominis admirati nequitiam, mortui cadaver incidendum curavimus: & inventum est cor ejus ob eximiam caliditatem undique pilis refertum. Hoc idem inventum est in corde Aristomenis graeci, qui solus perhibetur integras acies pugnando in fugam vertisse. Est ergò non tantum scelesti ingenii signum sed quandoque etiam rarae fortitudinis. Antonius Benevenius. cap. 38. lib. de abditis morborum & sanationum causis.

[Page 237]

Sectio 60. De Corio humano.

CElebres sunt corii humani praeparati in medicina usus, Cingula enim inde conficiuntur & lora, quibus per medium discinctae puerperae foeli citer foetum enituntur. Hystericas quoque passiones, seu uteri adscensum Corij humani cingulum comprimit; quod non semel expertus sum, & apud non paucas hystericas isto vinculo gratiam merui. in spasmis manuum pedumque ex eodem corio auxilium saepe petitur. circa carpum cingulum ex corio humano matronae convulsionibus brachii sinistri correptae post inunctionem applicuit cum successu. Hildanus. cent. 3. obs. 9.

In viro sexagenario aulico Epilepsiae Paroxysmum sedatum esse corio humano quo collum cinxerat meminit Becherus. lib. 2. Microc. Med. cap. 1. Thomas Bartholinus. Hist. 87. cent. 3.

Sectio 61. Pro Cornea male affecta a Scoria Chalybis.

RUsticus quidam cum Chalybem emeret, optimum (que) eligere vellet, & proinde ut fieri solet, frustum contra [...] allideret, Scintilla ipsi in illam corneaepartē, ubi iris conspicitur, profiliit, ibidem (que) membranae firmiter inhaesit, idque non sine dolore maximo. cum frustra per plures dies adhibita fuissent remedia, en uxor mea remedium longè aptissimum excogitat. Interim enim dum ego ambabus manibus palpebras aperio, illa magnetem oculo quam proximè aeger id sufferre potuit admovet▪ id cum aliquoties & quidem repetitis vicibus fecissemus (non diu enim lucem qua tamen hac in re summoperè opus fuit, sufferre potuit) tandem Scoria ex oculo nobis omnibus videntibus ad lapidem prosiliit. Postea applicato collyrio anodyno brevi convaluit. fuit haec quidem curatio ingeniosa satis. Guil. Fabrit. Hildanus. obs. 21. cent. 5.

Quaedam mulier infimae sortis maculam habebat in oculo, cui consilium dedi, ut bis in die succi rutae guttam unicam in oculum instillaret, quod cum satis diu continuasset macula prorsus absumpta est. Samuel Formius. obs. 28.

Sectio 62. De Coxendicis Dolore & Luxatione.

COxendicis dolor (graecè [...]) arthritidis species est coxam occupantis. pars affecta licet praecipuè sit coxae articulus, quandoque tamen in lumbis, summa nate, & osse facro con [...]it. Dolor enim atrox in omnibus illis locis perpetuò se prodit, & in femur quoque tibiamque & extremum [Page 238] pedem deducitur, mediantibus nervis lumborum & ossis sacri partes has infernas pertingentibus. Eandem pariter cum Arthritide agnoscit causam· non nisi difficulter curationem admittit hoc malum, propter cavitatis ossis ischii profunditatem, & materiae multitudinem· si diu perseveret, coxae tandem luxationem infert, quam nullae machinae curare possunt.

Subsectio prima. Pro Coxendicis dolore.

UT Anodynis primum solvatur tentandum, fotu nimirum ex decocto fl. chamaem. melilot. faenugraec. sem. lini, absynth. & origan. cui quidem vel consimili medicamento saepius repetito, si dolor non cesserit, ad validiora localia transeundum. Inter quae Emplastrum ex Sulphuris & picis partibus aequalibus sedi affectae admotum, gestandumque donec sponte sua decidat. Galenus ex Andromacho. lib. 10. De comp. med· sec. locos cap. 2. magnoperè extollit. Ceratum etiam nobis valde familiare huic operi accommodatissimum conficitur ex bdellio, ammoniaco, opoponac, myrrha & resina pini· omnium autem efficacissimum est, quod à Galeno ex Democriti monumentis. lib. 10. De comp. med. sec. loc. cap. 2. mirificè celebratur. Paratur autem ex Iberidis radice exactè contusa atque suilla axungia veteri excepta, linteoque densiore Emplastri modo affecto loco admota, ibique per tres horas detenta· caeterum in affectu contumacissimo, rebelli, & aliis remediis ex arte administratis minimè cedente, ad validiora ut ad phaenigmos etiam & inustiones Hippocratis more consugiendum; corpore tamen iterum atque iterum exactè perpurgato, omnibus praegressis aversoriis auxiliis. In curationis principio, corpore saltem semel nonnihil purgato, venam secandam omnino consulo. Sanguinem ex vena poplitis vel malleoli lateris affecti detrahendum nemini in dubium revocari debet· quod misso ex hac vena sanguine, insignis derivatio obtineatur. Sanguis quoque è venis, quae in sede sunt per hirudines admotas evocatus, mirum in modum ischiadicis opitulatur. Cauterium etiam paulò subtus genu in parte exteriore lateris affecti inustum derivationis causa summoperè commendamus; quemadmodum & alterum in brachio opposito aversionis gratia. Io. Zecchius. consult. 43.

Ad Dolores coxendicis praestantissimus est balsamus sulphuris terebinthinatus, fi paucis ejus guttis pars affecta illinatur, quo saepius una nocte curavi homines miseros. Franciscus Sylvius. prax. medic. lib. 1. cap. 50. paragr. 24.

[Page 239]

Subsectio secunda. Pro Coxoe Luxatione.

CAput femoris si excidat, nunquam in suam capsulam potest reduci, sique hoc tentetur, frustraneus erit labor. tendines enim & ligamenta per affluxum aliorum humorum emollita, & lubrica facta, caput femoris retinere nunquam possunt. Hinc facilè intelligitur Adolescentem hunc, cui coxa excidit, perpetuò claudicaturum. Inanis etiam est & inutilis labor, quando aegrum calidioribus unguentis ad tabem membrorum usitatis, ex pyrethro, euphorbio, sem. sinapi similibusque excruciant: quamdiu enim causa tabis, quae est est dislocatio, abundantia mucoris quae vasa obstruit, & distortio vasorum non tollitur, tabi mederi non poterit quispiam. Rebus sic stantibus, coxarum restitutio naturalis fieri nequit. Optimum ergò si coxa totumque crus omnibus remediis quantum possibile corroboretur. Observanda autem in hac cura sequentia. 1. Quod aegrotus in diaeta omnes cibos [...]rigidos humidos pituitam generantes, omnesque superfluitates fugiat; talibusque vescatur quae boni sunt nutrimenti, hisce miscenda semper sunt quae nervosas roborent partes, ut sunt rosmarinus, salvia, majorana, cortex Citri, aurantiorum· ex hisce memoratis herbis F. decoctum· eaedemque herbae cerevisiae imponantur, & bibat. 2. Coxa extensionibus & rebus acribus non vexetur, potius roboretur, quod commodè fit, non [...] mollientibus, sed potissimum astringentibus· inde perspicere in proclivi est, quod olea recommendata uti o [...]. lumbric. aneth. chamaem. lilior. alb. &c. morbo sint inconvenientia; licét lumbrici singularem quandam possideant proprietatem in talibus affectibus. 3. Quia ob vitam sedentariam exercitiorumque defectum copiosa generatur pituita, & ad locum affectum tanquam imbecillem partem defertur, corpus saepius purgetur benignis & placidis medicinis· vomitus etiam si interdum accedat, non nocebit. Corpore diaeta & purgationibus praeparato; fiat sacculus tantus quantus totam tegat coxam ex sequentibus herbis, & ad latitudinem pollicis impleatur, interbastetur, terque, quaterque bulliat, & imponatur.

℞. Fol. & fl. beton. rosmar. salv. prim. veris lavend. origan. absynth. an. Mj. ros. gran. juniperi, musci querni. an. Mij▪ sem. anis. ℥ij. incidantur omnia grosso modo. de his herbis q.s. sacculo indatur, addatur salis Mss. & in duabus mensuris aquae coquatur, calidéque imponatur. hic sacculus tres vel quatuor dies efficax est.

Coxa ita manè & vesperi fomentata; totum crus, coxa & os sacrum succo lumbricorum inungatur, & tantisper fricetur, donec benè absorptus fuerit. Succus hoc modo praeparetur.

℞. Craffissimorum lumbricorum, Mij. vel iij. singulis sordes extrahantur, [Page 240] & exprimantur digitis (non enim vino abluendi) concidantur minutissimè, postea injiciantur cyatho stanneo vel argenteo, affundantur aq. fl. lavend. & baccar. juniperi (quae non cum vino sint destillatae) an. ℥iij. salis ℥j. cyathus obturetur vesica humectata ne quidpiam expiret: deinde aquae imponatur & coquatur quatuor vel quinque horas· refrigerato cyatho vesica auferatur, & succus per pannum crassum exprimatur, indatur (que) vitro angusti orificii, addaturque aliquid ol. amygd. d. vel lumbric. hoc modo per multos conservatur dies. Utilissimus etiam est hic succus in tabe membrorum, corroborat nervosas partes, reseratque obstructiones arteriarum & venarum. Coxa & crure hoc succo benè inuncto, Emplastrum sequens molli inducatur corio, totique imponatur coxae.

℞. Empl. diapalm. ℥iiij. cerae novae, ℥ij. gummi elemi, tacamah, an. ℥j. mastich. oliban. an. ʒx. lumbric. terrestr. subtiliss. pulverator. ℥jss. pulv. ros. rubr. myrtill. balaust. ivae arthetic. fl. hyperic. an. ʒij. Dissolvantur gummata lentissimo igne in s.q.ol. lumbric. & percolentur per linteum, postea commisceantur omnia cum emplastro supradicto, & cera liquefacta fiatque massa addendo nonnihil ol. gran. juniperi & spicae.

Balneo ex herbis ad sacculum praescriptis addito pauco sale & alumine, commodè etiam uti poterit, totumque crus in eo lavare; finito balneo per horam in lecto quiescat, succoque fricari, & Emplastrum imponi curet. In usu balnei & sacculi corpus sit quietum, ne natura impediatur: si iterum ambulare incipiat, calceus altior in quantum crus brevius paretur, ne corpus plus imbecilli quam sanae incumbat parti· hoc processu, divina juvante gratia, plures sanavi, quod sine fulcro sive baculo incedere potuerint. loco succi lumbric. inservire possunt aquae betonic. salv. prim. veris, lavendulae, gran. juniperi sine vino praeparatae. In meipso, enim expertus sum, vinum internè & externè usurpatum, nervosis nocere partibus. Ustio etiam coxae non contemnenda, sed magni facienda, egregios enim & foelices successus in coxarum affectibus inde secutos esse verissimè vidi. Guil. Fabrit. Hildanus. obs. 100. cent. 6.

Spigelius os coccygis à partu luxatum nobili matronae sola fascia restituit. Io. Rhodius. obs. 80. cent. 3.

Sectio 63. De Cranii depressione & fractura.

CRanii fractura (graecè [...]) solutio est continui in cranio à vi exteriore facta· ejus secundum Hippocr. lib. De Capitis Vulneribus, quinque sunt species. Prima dicitur [...] & [...] (à [...] vel [...], frango) latinè verò rima seu fissura: à re gravi & contundenti, aliquando & ab incidenti & acut [...] provenit. Aceidere solet ossibus durioribus, mollia enim cedunt, & non [Page 241] finduntur. haec vel conspicua est, vel adeo plerumque tenuis, ut sensum prorsus lateat, quae medio modo se habet, [...] appellatur, seu capillaris. rursus vel brevis est vel longa, recta vel curva, in externa lamina, illaesa interna. vel è contra in interna, integra manente externa· aliquando deni (que) totum cranium rimam contrahit. Secunda species vocari solet [...] & [...] (à [...] & [...] contundo) latinè contusio seu collisio. Fit dum ab irruente violenter intrinsecus, aut obstante duro aliquo & obtuso corpore, os ita contunditur, & deprimitur, ut licet ejus continuitas integra foris ad sensum appareat, intus tamen multae latent divisiones in osse contuso. Tertia est [...] seu [...], latinè, depressio, cum os finditur. & simul introcedit, ita ut fragmentum intus detrusum cerebrum vel pungat, vel comprimat; quod si in sublimi, dum extrahitur telum, attollatur Galeno dicitur [...] & [...] (à [...] fornix, testudo.) Quarta est [...], latinè sedes seu vestigium, cum telum acutum cranium ita laedit, ut sui vestigium relinquat· huc pertinet punctura à stylo, cultro, vel alterius rei acutae cuspide facta, nunc externam saltem, nunc utramque cranii tabulam penetrans; incisio pariter ab instrumento acuto, & benè scindente, ita ut suum naturalem situm adhuc obtineat, & vestigium in osse inciso appareat. Dedolatio etiam huc refertur, quae graecè dicitur [...], est cum aliquid de superficie cranii abscinditur. Quintam speciem vocat Hippoc. [...], i. e. Infortunium, Paulus verò ab Aegina, [...], Latini autem contrafissuram seu resonitum. & est cum in alia parte cranium percutitur, & in alia finditur, aut in eodem osse, aut in diversis: accidit dum percussione impulsus aer intra diploen conclusus parti alteri cranii allisus ipsum perfringat.

Subsectio prima. Pro Cranio depresso.

IN pueris saepissimè hujusmodi depressiones cranii abrasis crinibus, & apposita cucurbita, naribus (que) & ore clausis, quemadmodum Ambr. Paraeus Chirurgus aeterna laude dignissimus, lib. 10. cap. 5. rectè docuit, in naturalem situm reposui· vel emplastrum aliquod tenaciter adhaerescens, veluti ex pice, resinna, colophonia, & gummi elemi in medio ossis depressi applicetur, vel hoc quod tenacius adhaeret.

℞. Farin. tritici, ℥j. ichthyocoll. in aq. beton. & salv. dissolut. ʒss. pulv. mastich. thur. farin. volatilis, sang. dracon. gypsi, an. ʒjss.M. coque in aq. beton. & salviae, ad justam consistentiam applicetur calidè. quamprimum undique agglutinatum & exsiccatum fuerit emplastrum, vi auferatur; sic enim attracta cute & pericranio, cranium depressum simul elevabitur· id si prima vice minus successerit, ab opere tamen minimè desistendum, sed denuò novum emplastrum applicandum, & ut antea vi [Page 242] auferendum. Sit Emplastrum ejus magnitudinis, ut tantum tertiam circiter partem impressionis cranii cooperiat, sic enim in ablatione minor erit dolor, & facilius impressum cranium elevabitur. Si hinc dolor aliquis oritur, locus inungendus est oleo ros [...]c. aut myrtino, & de vitell. ovor. habeat praeterea emplastrum in medio funiculum, quo à Chirurgo apprehendi possi [...]. Dum vero Chirurgus emplastrum aufert, os & nares infantis claudendae sunt, sic inflato cerebro propter retentionem in ipso spirituum, cranium impressum facilius in situm naturalem relevabitur. Guil. Fabri [...]. Hildanus. obs. 5. cent. 2.

Puellula quaedam 18. menfes nata per scalas decidit, & capite illiso in lapidem, facta fuit cranii depressio inter suturam fagittalem & coronalem magnitudinis dimidiae nucis· ad quam vocatus, raso capillitio, parti cucurbitulam admovi sine scarificatione, & consequenter iterū admovi cum scarificatione. Postea applicui cataplasma ex furfure, pane, cum rofis & vino compositum, id (que) iteravi bis in die, per quin (que) vel sex dies, iterando cucurbitulae applicationem sine scarificatione, ante fingulas admotiones Cataplasmatis; deinde per quatuor aut quinque dies folum Cataplasma admovendo, tumor à cucurbita excitatus discussus est; & depressio [...]blata apparuit, atque os ad suum naturalem locum restitutum. Samuel Forminus. obs. 14.

In mulcis Cranii depressio curata est, admota post unam vel alteram phlebotomiam, supra depressionem cu [...]urbitula cum multa flamma; addita interdum incisione, & multis aliquando scarificationibus, & interdum sine illis. D. Des Grands prex. obs. 3.

Subsectio secunda. Pro Cranii fractura.

UNdecimo die morbi cum aeger pro deplorato habebatur, cranium cum successu perforatum fuisse observavi. Historiam hic recensere non gravabor.

Anno 1586. Sexagenarius quidam in bregma sinistrum percussus fuit, cum cranii fractione & depressione· cecidit mox in terram, cibum indigestum evomuit, & loquelam amisit. Curatio ab initio Barbitonsori commissa fuit: quum verò omnia in pejus ru [...]re vidissent adstantes, Ianum Antonium Saracenum Medicum longè celeberrimum, & Ioannem Griffonium Ch [...]rurgum peritissimum praeceptorem meum fidelissimum in consi [...]ium vocarunt. Pervenimus itaque ad aegrum decimo die morbi sub v [...]speram, ipsumque ardentissima febre laborantem, delirantem, & absque loquela in venimus: vulnus angustum & fractura cranii aderat: verum ets [...] rem in augustiis positam satis superque nobis palam esset; adfiantium tamen petitionibus commoti, facta prius prognosticatione, curationem sic aggressi sumus· injecto enemate & exonerata al [...]o [...]rines abrasimus, totumque caput ol. rosac. & myrtill. inunximus: deinde cutem & pe [...]icranium in formam [Page 243] crucis incidimus, craniumque denudavimus, necnon pulvillis ex stupis suavibus praeparatis & albumini ovi intinctis vulnus implevimus. Sequenti die ossiculis nonnullis quae à prima tabula separata erant, extractis, cranium perforavimus, & quod asperum in osse instrumento lenticulari, laevigavimus. Postea pannum Sericeum melle rosaceo parumque ol. rosac. (propter dolorem immensum) tinctum cerebro imposuimus. totum vero vulnus sequenti digestivo implevimus,

℞. Terebinth. lotae in aq. beton. & salv. ℥j. ol. rosac. ℥jss. ol. de vitell. ovor. ʒij. gummi elemi lentissimo igne cum supradictis oleis dissoluti & percolati. ℥j. croci pulveris. ℈j. vitell. ovor. numero ij.M.F. Unguentum. quo imposito vulneri, Emplastrum Basiliconis applicuimus; totumque caput & collum ol. rosac. & myrtill. inunximus. Eo die iterum Clysterem injecimus, optimamque victus rationem praescripsimus; atque ista methodo per dies aliquot processimus. Interim pus per factum foramen effluxit, & febris reliquaque symptomata paulatim remiserunt sedato dolore & inflammatione, melli rosato quod membranae imponendum erat, guttulam unam aut alteram aquae vitae admiscuimus, & vulneri sequens mundificativum imposuimus.

℞. Pulv. rad. caryophyllat. angelic. aristol. rot. irid. fl. an. ʒj. extract. salv. beton. an. ℈ij. gummi elemi in oleo rosac. dissolut. ʒij.M. & F. cum melle ros. q.s. parumque aq. vitae unguentum in mortario. Tandem sequens Emplastrum applicuimus.

℞. Emplastr. de beton. ℥iiij. gummi elemi in oleo rosat. dissolut. ℥j. pulv. ros. odorifer. myrtill. an. ʒj. mastich. cal. aromat. angelic. caryophyllat. an. ʒjss. cum q.s. ol. rosac. parumque cerae fiat emplastrum.

Interim dum vulnus hac methodo curavimus, singulis aut alternis diebus, alvo spontè non respondente, clysteres injecimus: per intervalla quoque syrupo rosat. solut. comp. cum rheo. agar. & sena, manna item, & cassia corpus leniter expurgavimus. Sic divino favore, magna cum admiratione adstantium sanitati restitutus fuit. Guil. Fabrit. Hildanus. obs. 4. cent. 4.

Emplastrum de betonica cujus hic fit mentio, describitur in hunc modum à Foresto. lib. 6. obs. Chirurg. obs. 43.

℞. Terebinth. resin. pini cerae novae. an. ℥iiij. pulv. betonic. ℥jss. mastich. thu [...]is, an. ℥ss. mummiae, ʒiij.F. massa. S.A.

Ante annos 10. vocatus fui à quodam rustico ut ipsius inviserem sororem, quae vulnus contusum in dextro osse bregmatis, cum fractura & impressione Cranii acceperat. Evomuit mox ab initio biliosum humorem, & cibum indigestum; sinistrum latus resolutum est: in dextro autem convulsiones patiebatur· abrasis crinibus, fragmenta aliqua cranii & portiunculam ad instar fabae ex cerebri substantia digitis extraxi. altero die advenit Slotanus, qui dilatato vulnere denuò extrahit fragmenta quaedam ossis, & [Page 244] portiunculam ipsius cerebri, ad nucis avellanae magnitudinem. Postea aliquoties ipsemet Slotanus me praesente de cerebri substantia detraxit· & tamen convaluit plenissimè. Guil. Fabrit. Hildanus. obs. 13. cent. 1.

Sectio 64. Pro Cruribus exulceratis leviter, & excoriatis in superficie in hydropico.

HUic cum multa & varia, sed frustra, medicamenta praescripsissem, tandem jussi ut decocto plantag. & ungul. caballin. in vino foverentur membra, & folia ejusdem ungulae caballin. in decocto madefacta, & moll [...]ter expressa apponerentur· quo facto egregiè curatus fuit. Alii etiam quamplurimi per nos eodem remedio eodem morbo laborantes sanati foeliciter fuere. Petrus Forestus. obs. 1. lib. 7. Obs. Chirurg.

Sectio 65. Pro Cruris ulcere inveterato & maligno.

MErcator quidam cum ulcus malignum in crure haberet, nec ullo modo curari posset, quidam ei consilium dedit, ut agrimoniam her [...]am superponeret bis in die, manè & serò, atque ita miraculi instar, intra novem dies sanitati restitutus est. valet eadem herba, tum ejus succus cum filamentis impositus ad vulnera tam recentia quam antiqua. Alius quidam cum eidem intestinum rectum procideret, ac ex hemorrhoidibus doleret, pulvere hujus herbae assumpto tam in potu quam cibo, brevi sanitatem▪ recuperavit. Alius etiam cui lapis in vesica erat, cum crebrò herbam hanc cum ovis comedisset, lapis per frusta cum lotio tandem expulsus est. Petrus Forestus. obs. 3. lib. 7. Observ. Chirurg.

Ulcus cum quidam diuturnum ac malignum in crure haberet, nec id ullo modo curari aut consolidari posset, ac varia Chirurgi medicamenta adhibuissent, etiam pulverem praecipitatum subinde inspergentes, tandem superveniens quidam medicus cortices granatorum in tenuissimum pulverem contundebat, ac ulceri inspergebat, atque hoc unico tam simplici medicamento vir ille ab ulcere curatus fuit. Petrus Forestus. obs. 2. lib. 7. obs. Chirurg.

℞. Litharg. cadmiae fossilis, cerussae, an. ʒij. thur. myrrh. an. ʒjss. rad. aristol. ʒj. aerugin. aeris sublimati, an. ʒss. argenti vivi, ʒiij. extincti cum terebinth. ℥jss. mellis, ℥ss. ol. rosac. & succ. plantag. an. ℥ij.F. instar Emplastri, excellens est Emplastrum, quo Plura crurum ulcera perversa sanavi. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 560. & ejusdem praxeos, tomo secundo, pag. 837.

[Page 245]

Sectio 66. Pro Cutis externa excoriatione in infantibus.

QUidam utuntur oleo raparum, vel ex oleo raparum & cera virginia linimentum facio, quo commodè admodum saepe usus sum. Sed illud experimentum infallibile habetur, quo obstetrix quaedam utebatur in infantibus.

℞. Ol. raparum farin. tritici volatilis, vel siligineae, an. part. aeq. M. unguenti instar· & super petiam lineam raram, tenuem & antiquam liniatur, locisque corrosis applicetur: curabuntur eo Infantuli instar miraculi· vel loca corrosa aqua communi tepida ablue, deinde cerussa subtiliter pulverisata inspergatur, brevi cutis reparabitur: etiam cerussa sola inspersa sine lotione.

Quidam à casu in tibiam cute nudatam & corrosam incidit, nostro consilio membranam intus succingentem ovum gallinae valde tenuem & mollem loco dolenti apposuit, & ilicò sanus factus est; & alii plurimi cum eo. Petrus Forestus. obs. 27. lib. 29. De Arthritide & externarum partium Affectibus.

Finis Libri Tertii.

[Page 246]

MEDICINAE PRACTICAE. Liber Quartus.
De Affectibus à Litera, D. incipientibus.

Sectio prima. De Dentium affectibus.

DEntes variè affici solent, modo enim exerti aut longiores prominent, modo atteruntur, aut mandendo, aut externarum causarum vi. Stupeseunt aliquando frigidioris & acidi humoris influxu, & acerborum crudorumque fructuum esu. Nigrescunt etiam & foedo lentore obducuntur, detergendi incuria, frequenti dulcium esu, masticatione fructuum nigrorum, humorum vitio sursum expirantium propter viscerum impuritatem, & hydrargyri illitu in lue venerea. Hinc est quod foeminae faciem pingentes fucis ex mercurio plerumque dentes malè coloratos habeant. Vacillant quandoque mobilesque fiunt externa vi concussi, & quum eorum radi [...] multo humore madet laxiorque fit alveolus; defectu etiam alimenti, ut in senibus, & inunctione hydrargyri; & à succis pravis gingivas erodentibus. Dolore pariter conflictantur acerrimo, qui graecè dicitur [...], quae nihil aliud est quam tristis dentium sensus ab ipsorum continui per humores solutione proveniens.

Causa est humor frigidus vel calidus, serosus, salsus, & acris, qui vel in maxillae membranam, vel in dentium nervum, vel etiam in corpus decumbit. fluxionis hujus materiae principium plerum (que) est è capite, aliquando etiam ab inferioribus partibus procedit. Si humor in dentibus putrescat, vermes inde generari solent, qui doloris dentium etiam causa sunt. Corroduntur pariter dentes & cariem patiuntur ab acribus humoribus ad ipsos defluentibus, Ita ut frangantur, & frustulatim excidant.

[Page 247]

Subsectio prima. Pro Dentibus dealbandis.

INter omnia quae dentes praeservant à putredine, & dealbant, maximè commendatur oleum vitrioli, si cum aqua misceatur, cum purae & integrae carni sit innoxium, & corruptam saltem tollat. vituperant autem multi illud, quia verum illius usum ignorant: qui verò eo uti sciunt, foeliciter in magnis morbis adhibent: gutta una vel altera saccharo vel melle rosae. admista mirificè deterget dentes, & gingivas putridas cum ulceribus oris plurimum juvat. Eadem vi, qua c [...]mphora, propter partium tenuitatem praedita est, & cum refrigerantibus datum refrigerat, cum calfacientibus eorum calorem auget, atque universi corporis substantiam minori no [...]a, quam Camphora, quae humido radicali inimica est, permeat. Io. Crato. consil. 8. lib. 5.

℞. Fol. rosmar. ℥ss. siccentur, in pulverem redigantur, adde panis albi in pulverem combusti ʒij. corall. rubr. ʒj. alabastr. ʒss.M.F. Pulvis. quo quotidie dentes fricentur. [...] est optimum medicamentum. Post frictionem os aqua rosmari colluatur. Roderions à Fons [...]c [...]. Tom. 1. consult. 46.

Optimum est remedium, & saepe experientia comprobatum ad dentium radices carne obducendas, dentesque firmand [...] & dealbandos opiata sequens. Parum aluminis in olei Sulphuris ℥j. pone. adde Conserv. bugloss. vel ros. ℥vj. & deterso dentium tartaro ope Scalpelli lignei, admoveatur opiata, & intra 15. dies, si haec saepe fiant, dentes firmabit, dealbabit, & carnem gingivarum producet. Petrus Borellus. obs. 65. cent. 2.

Subsectio secunda. Pro Dentium Dolore.

PRaemissis venae sectione, scapularum scarificatione, & medicamento lenitivo, quibus dolor multum sedatus est, ad sequens topicum tandem devenimus.

℞. Mastich. staphysagr. an. ʒj. sem. hyosciami. ℈j.F. duo globuli in panno lineo raro, unum post alterum masticabat, & pituita ex ore defluente, ab omni dolore liberata est aegra, cum quadam admiratione, hoc remedio nunc juvante, quod prius dolorem inferebat, idque ob causam antecedentem nunc per evacuationes ablatam: cum in iis adhibendis remediis ordo servandus sit, quem Empirici ignorant. Petrus Forestus. obs. 3. lib. 14. De affectib. Labiorum gingivarum dentium oris &c.

Cum juvenis essem in dente molari insignem dolorem habui, dens cum corruptus esset, & Chirurgus eum extraheret, extrahere non potuit, videbatur tamen paululum elongatus, & dolor cessabat ad 4. vel 5. annos. Sed postea redeunte dolore, extractus [Page 248] est idem dens, & ab eo tempore us (que) in senectutem, nullo unquam dolore dentium laboravi. Quanquam postea anno aetatis meae 63. cum alius dens mihi doleret etiam molaris, ac attritus & corruptus esset, & aliquo modo videretur mobilis, deliberabam ob dolorem insignem, ut idem extraheretur, propter senium tamen non audebam, Cum Bononiae contigerit eo tempore, quo studiis ibidem in Italia impallescerem, quod Dentarius in foro publico cum in sene detraheret dentem, subitò extinctus est. ob ingentem tamen dolorem accessi Chirurgum, qui eundem extraxit, qui equidem omnino corrosus erat, quanquam radicitus inhaereret. dente ablato, statim dolor cessavit: neque unquam postea ullo dolore affectus sum. Petrus Forestus. obs. 4. lib. 14.

Famula nostra cum asperrima hyeme lintea exposita lavaret, vento boreali flante, ex frigore dolorem dentium incurrebat, cum lana succida oleum Chamaem. & aneth. circa dolentem locum exterius admovebam: inungebam quoque unguento Alabastrino. illud enim egregiè valet in omnibus doloribus dentium, ut experti saepe sumus ex quacunque causa. Auri instillari jussi castorei exiguum cum nardo in oleo coctum, quo & Aetius utitur. Postea maxilla inflata, quod bonum erat signum, materiam foras evocari, continuando inunctionem, dolor cessavit. Aetius commendat suffitum ex canis mortui dente, ita ut fumus inde progressus ore excipiatur. Deinde dentem ustum exiguo aceto tritum in ore retinendum praebet. Petrus Forestus. Schol. obs. 5. lib. 14.

Corpore expurgato, imperavi ut supra dentem dolorosum radicem lapathi acuti poneret per taleolas concisam; quo remedio dolor multos annos affligens illicò sedatus est, cum tanto successu, ut eodem remedio in aliis quam plurimis (praecedentibus tamen universalibus praesidiis) prosperè usus fuerim. Habui illud à rustico quodam Petrus Forestus. observ. 6. lib. 14.

Subsectio tertia. Pro Dentium Dolore.

CApe opium in pauca quantitate, & manu calefactum, ita ut mollescat ut cera, circumpone denti dolenti, aufert omnem dolorem stupefaciendo. Item.

℞. Camphorae modicum, in aceto bulliat parum: deinde teneat aeger in os. valet ad omnem dentis dolorem. Bartholomaeus Montagnana. consil. 87.

Omnium praestantissimum est oleum buxi, quod tanquam incantamentum, illicò dolores sedat, ad miraculum usque, & pro maximo secreto habetur; ita ut hoc solo ditari aliquis possit. in foramen dentis gutta una vel altera injiciatur: ilicò dolorem tollit; ideo nihil praestantius reperiri potest. Aliud remedium ad hoc fit ex oleo Champhorae, cujus gutta si intra foveam dentis instilletur, mirificè dolores sedabit. tertium est.

℞. Aq. plantag. ℥j. vitrioli rom. [Page 249] contus. gr. ix.M. madefac. linteolum in liquore calido, quo dentes & gingivae madefiant. possunt dentes cavi aduri per stylum aureum vel argenteum ignitum, & ita firmatur erosio, cessat dolor, nec redit, sed franguntur dentes. Rodericus à Fonseca. Tom. 1. consult. 46.

Nil praestantius oleo terebinthinae chimico cum pulvere Camphorae; cujus etiam oleum chimicè paratum est efficacissimum. item vitellum ovi assi applicatum prodest, ut & theriaca illita. Exterius interim confert panis calidus nuper è clibano extractus, qui magis proderit, si cum sale, anisis, & pulvere florum anethi factus fuerit. Iul. Caesar. Claudinus. consult. 20.

Episcopus quidam Ecclesiae Lauginganae dentium dolore infestissimè cruciabatur. cui ego supra dentes dolentes crebrò admovebam sequentem aquam lana vel linteolo exceptam; quâ statim omnis dolor evanuit, & plurimum ex ore phlegmatis profluxit.

℞. Aq. solan. ℥iij. ol. vitriol. rom. q.f. ut acida reddatur. probè diluantur. Martinus Rulandus. curat. 9. cent. 1.

Illustrissima quaedam princeps torquebatur miserè dentis cavernosi dolore: pro quo fraenando, molliendo & pellendo usa fuit multis variisque medicamentis in tali casu expertis & probatis, sed sine successu. vocatus tandem ego, guttas aliquot olei Camphorae gossipio parvo excipio, ac dentis cavernae applicari jubeo. Quo facto cruciatus ilicò praeter omnem expectationem inhibitus & suppressus ex toto fuit, neque amplius rediit. hoc enim oleum certò domat, & abolet omnem dolorem. Martinus Rulandus. curat. 3. cent. 2.

In dentis cavernulam imposui oleum heraclei ligni, & confestim ex toto evanuit dolor: nam oleum istud humores extrahit, vermes dentibus innatos necat, & doloris omnem causam ex qua ortum trahit dolor, tollit. Martinus Rulandus. curat. 51.52, 53. cent 3.

Subsectio quarta. Pro Dentium Dolore.

PUrgato primùm corpore, cum dolor in dextro latere magis urgeret, allium contusum carpo dextro apposui, unde cuticula abscessit, dolorque in eo latere remisit. verum in sinistro latere, dolor non solùm dentium regionem occupabat, sed & temporum, totaque mala illic dolorem patiebatur, eumque intollerabilem, punctiones (que) in aure sentiebantur. itaque cucurbitulas binas scapulis utrinque adhibui; allium etiam sinistro carpo applicatum fuit. in aures aqua ros. cum album. ovi & lacte conquassata, additis guttis 4. Extracti opii. immisit. temporibus oxyrrhodinum adhibitum addito oleo chamaem. Lotiones item crurum ex decocto herbarum capitalium factae. Hisce remisit aliquo modo dolor. rediit tamen. quare repetii cucurbitulas, rursusque purgavi, & postea scarificatione [Page 250] uti jussi. & hanc oris collutionem praescripsi.

℞. Rad. bistort. pyrethr. an. ℥j. rad. ireos. ℥ss. herb. hyssop. agrimon. Salv. beton. majoran. an. Mj. fl. anthos. pj. Sandarach. pulv. ʒvj. piper. long. Zinzib. an. ʒij. bulliant in aqua, addito aceto donec decoctum acescat. utebatur eo tantùm tempore, quando dolor urgebat, aliò minimè, semperque profuit. temporibus hoc Epithema, cum stupa canabina, quoties dolor ingruebat, appositum fuit.

℞. Aq. ros. ℥iiij. aq. lavend. ℥j. lactis. ℥ij. album. ovi agitat. numero j. pulv. sem. Cumini. ʒij. extracti opii liquidi. gut [...]. iiij. quoties applicuit, levamen sensit.

Naribus succum betae & fol. majoran. cum penna indidit, unde sternutatio secuta est. redeunte dolore purgavi illam denuo extract. Cydon. ʒj. unde septies dejecit.

Cucurbitulae duae majores scapulis iterum adhibitae. Carpo brachii sinistri allium contusum bis apposui, & portionem illius in aurem partis affectae immisit: quae adjumentum aliquod adferebant. jussi tandem ut dentem cavum malorum horum causam evelleret, quo facto, postea ab ejusmodi doloribus, liberata fuit. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 397.

℞. Rad. pyrethr. ʒij. rad. angel. ʒss. sem. staphysagr. ʒj. cubeb. ℈j. nuc. mosch. ʒj.F. pulvis adde Sacchar. ℥ss. & cum infus. gummi tragacanth. F. rotulae. masticet expuendo.

℞. Rad. alth. pentaphyll. an. ℥ij▪ rad. galang. ʒij. liquirit. ℥jss. Salv. beton. an. Mj. fl. ros. malv. an. pj. fl. antho [...]. pss. hord. pj. nucis mosch. ʒij.F. decoctio in aqua & vino ad lb iij. in colatur. dissolve diamor. ℥ij. mell. anthos. ℥jss. aceti Scill. ʒj.F. gargarisma quo saepè fauces gargarizet. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 403.

Mira vi praedita est nicotiana nuper huic orbi illata. Cum ego ipse ante annum vehementer ex dente laborarem, hanc decoxi ex aqua, adjectis chamaem. floribus, tepidi hujus decocti cochlear ore tenebam, expuebam, ac idem agebam horis duabus: dolor mitescebat: postridie cum ex more meo hortulum in suburbiis accessissem, inclinatoque capite quid graminis evellerem, liquor croci flavedinem referens copiosè è naribus meis affluxit, nicotianae odor [...]m referens; ac omnis dentium dolor evanuit. Mihi toto vitae curriculo nec sanguis, nec quid praeter serosam pituitam, è naribus fluxit unquam. At nihil ego vidi hoc effluxo liquore flavedine altiore tinctum. Io. Heurnius. lib. 1. Methodi ad Praxin.

Parva quaedam lamina ferrea à sereniss. Farnesta gente tanquam arcanum quoddam pro sedando dolore dentium haberi potest. qua quidem lamina si confricentur extremitates infernae aurium usque ad incalescentiam partis, sedabitur dolor. Benedictus Sylvaticus. obs. 2. cent. 2.

[Page 251]

Subsectio quinta. Pro Dentium Dolore.

MUlier quaedam gravida septimestris, & biliosi temperamenti, tanto dentiū dolore correpta est, ut frustra tentatis omnibus remediis, per multos dies insomnis & clamitans cum lachrymis, & vigiliis continuis, quaelibet remedia, imò ferrum & ignem experta, ad desperationem ferme adducta fuerit. ita ut coactus fuerim ipsi exhibere nocturnis horis (quia tunc praecipuè intollerabilis ipsi dolor erat) laudan. opiat. gr. iiij. quibus cum pauca quantitate confect. de hyacintho assumptis, post horae quadrantem placidè per aliquot horas dormivit, ac sine dolore expergefacta, reliquum graviditatis tempus jucundè transegit. Lazarus Riverius. obs. 90. cent. 4. vel Simeon Iacoz.

Infinitos à dolore dentium liberavi, denti corroso admovendo tantillum gossipii oleo buxi imbuti. illud autem oleum extrahitur per retortam igne reverberii, scobem illius prius infundendo per 24. horas in vino albo, & omnia simul destillando. primùm egreditur aqua ac [...]da, quae etiam ad eundem affectum confert, simplici ablutione dentis, mox egreditur oleum usui diligenter reservandum. hoc etiam remedio foeliciter usus sum.

℞. Sem. plantag. ʒij. tormentill. ʒiij. rad. hyoscyami albi ℈iiij. omnia exsiccata redigantur in pulverem subtilissimum addendo opii gr. j. includantur nodulis qui macerentur in decocto sequent.

℞. Fl. Sambuci. Mj. ros. rubr. pij. bulliant in aceto ad usum dictum.

Hi noduli in decocto dicto macerati, intra dentes leviter comprimuntur, & detinentur, & intra exiguum temporis spatium multus humor effluit per os, & dolor aufertur. Samuel Formius. obs. 40.

D. Leseq. Medicinae Doctor, se curatum vidisse retulit dolorem dentium sale fraxini, quo impletur digitale mulierum, aut quid simile, & applicatur arteriae temporum, ubi sentitur pulsatio, & intra breve tempus nodum facit in arteria, quo fluxus intercipitur. obs. 11. observationum hinc inde decerpt [...]rum & Riverio communicatarum.

Subsectio sexta. Pro Dentium Dolore.

ANno 1647. Gravissimo dentium dolore afflictus sum, qui cum circa mediam noctem intollerabilis evasisset, frustulum tabaci ore assumpsi, & diu leviter masticavi, donec vomitus excitatus est: quo omnia alimenta in coena assumpta rejecta sunt, & cum iis multa pituita, dolor verò intra duas horas evanuit. Laz. Riverius. obs. 31. cent. 4.

Anno 1645. Correptus sum frequenti & molesta salivatione cum dolore dentium acerbissimo. Sumpfi resinae jalapae gr. viij. quibus optimè & blandè purgatus, serosam illuviem [Page 252] in corpore redundantem, doloresque in diversis corporis partibus excitantem, 7. dejectionibus, in maxima copia excrevi. & sequenti die à praedictis doloribus, & molestissimo ptyalismo immunem me sensi; attamen post. 2. menses reversus est dolor dentium, & ptyalismus, qui sumpto eodem medicamento intra 24. horas prorsus evanuerunt. Simeon. Iacoz. obs. 15.

Cum ego olim cum aliis à viro primario sat lauta coena exceptus essem, quidam gravi dentium dolore infestari coepit, ut incoenatus abire constituerit; jussi aliquantulam sustinere patientiam, & paulisper morari; interea modicum Camphorae adferri curavi cavitati▪ dentium inserendum, cum subitaneo levamine, ut animo hilari compotare licitum usque ad metam. Augustinus Thonerus. obs. 1. De Dentium Dolore. lib. 2.

Bursa pastoris contusa & auribus indita avellanae magnitudine optimum est remedium, & saepe expertum: est enim quidam aurium cum dentibus consensus. Allium etiam contusum cum salis momento, & pollici admotum vesicas efficit, è quibus apertis aqua fluit, qua fluxio à dentibus derivatur, & dolor eorum tollitur: quod non minus mirum est, quam cum Galenus è contra digitorum impotentiam motus admoto in dorso Emplastro ad nervorum origines curavit. Petrus Borellus. observ. 27. cent. 3.

Emplastrum ex pice burgundica cum pulvere nucis mosch. arteriae temporali admotum multis contulit, eosque a dentium dolore liberavit. Petrus Borellus. obs. 68. cent. 4.

Anno 1648. Tumores quidam genarum cum dentium dolore populariter grassati sunt, à fluxione Catarrhosa ob pluvias immodicas, at omnes breviter curati sunt, qui ficum inversum calefactum, saepe renovando, interius admoverunt; tumor enim citò maturatus in ore aperiebatur, & cum sputo evacuabatur. Idem obs. 86. cent. 1.

Subsectio septima. Pro Dentium Dolore.

ILlustrissima quaedam princeps tempore hyemis patiebatur dolorem dentium diuturnum ac gravem, dentibus maximè erosis, cavisque existentibus, remedia quibus foelici cum successu usus sum, fuere sequentia.

℞. Extract. panchymag. Croll. ℈jss. gumm. gutt. laxat. gr. iiij▪ (erat enim difficilioris solutionis) ol. succin. anis. stillat. an. gt. ij.M.F. pilulae numero xxj. pro una dosi. accepit in aurora, & sufficienter excrevit. praemisso hoc minorativo, noctu antequam Cubitum se conferret, accepit▪ pro catarrho sistendo v. vel vj. de istis pilulis.

℞. Oliban. selectiss. mass. pil. de Cynoglossa an. ℈ss. laudan opiat gr. iss. ol. carui succini an. gutt. iiij. cum Syr. papav. f. pil. numero xxv.

Interdiu utatur istis morsulis contra catarrhos, pro lubitu accipiendo aliquoties.

[Page 253]℞. Oliban. el. nuc. mosch. an. ʒj. mastich. liqurit. pulv. an. ℈ij.C.C. usti praep. ʒj. coriandr. praep. ʒjss. conserv. ros. antiq. ʒvj. sacch. aq, ros. solut. lb ss.℥ij.F. confectio in morsulis. Si dolor urgeat, placetur istis topicis.

℞. Aq. salv. beton. verben. an. ℥jss. aceti, fl. caryoph. rosac. an. ℥ss. ol. succini, caryophyll. an. gt. iij. laudan. opiat. aceto scyllit. solut. gr. iiij. camphorae solut. gr. ij.M.F. gargaris. vel sic fiat.

℞. Rad. alth. pyrethr. bistort. ireos, ras. ligni sanct. an. ℥ss. fol. hyssop. salv. verben. beton. an. Mss fl. anthos, sambuc. an. p.j.F. decoctio in colat. lb ss. dissolve aceti rosac. ʒvj. laudan. opiat. gr. v. ol. caryophyll. gutt. v.M.F. gargarism. atque his Deo benedicente, immanis ac diutinus dolor remisit, placarique coepit. Io. Petrus Lotichius. observ. 4. cap. 4. lib. 2.

Ex unico alumine inveni solatium, quod ignita scutella fusum in pulverem redegi, cumque nuce moschata & mellis, q.s. in mortario in linimenti formam permiscui; quo per vices partem dolentem inunxi non vano successu, sopiti enim dolores & nox quieta fuit. Thomas Bartholinus. hist. 54. cent. 5.

Vidi os brachii bufon is statim primo contactu odontalgiam tollere. Io. Helneontius. tract. cui tit. Butler.

Quicunque excavatos dolentesque dentes digitis eximere sine omni molestia & cruciatu cupit, is dissolvat ʒij. gummi ammoniac. aut galbani cum sufficiente lacte esulae aut hyoscyami, & coquat lento igne donec la [...] absumatur· ex his gummatibus conformet globulos, & erosis foraminibus dentium imponat per noctem & sic sine dolore eximere dentes poterit. Franciscus Ioel. pract. lib. 2. sect. 6.

Si dentes sunt cavi & dolent, vel etiam citra cavitatem in dentibus dolentibus praestans est oleum cayophyll. in cujus ʒj. camphorae, ℈ss. solutus fuerit· hujus compositi gutta una vel altera in gossipio (praesertim moschum redolente) cavo denti immissa, vel etiam dolenti alioquin applicata, omnem dolorem aufert. Io. Hartmannus. prax. Chimiatr. pag. 120.

Carolus piso (qui existimat dolorem dentium à seroso humore ut plurimùm fieri) lib. De Morbis ab illuvie serosa. Refert seipsum dolore dentium per multos dies afflictum, ab assumpto medicamento purgante, post sesquihoram, sinceram aquam ad lb j. & amplius evomuisse, tanto successu, ut postea vel decem annis ab hujusmodi dolore immunis prorsus fuerit· quo edoctus experimento, simili affectu laborantibus, medicamenta serosos humores educentia praescripsit foelici successu.

Praemissis venae sectione & purgatione, cucurbitulis item cum & sine scarificatione scapulis, & vesicatoriis▪ nuchae vel pone aures admotis & applicatis; ad fluxionem etiam inhibendam, adstringentia temporibus utiliter applicantur. Q [...]alia sunt Emplastra ex gummi Elemi, vel mastiche sola, supra pannum sericum liquata▪ cum pistillo aeneo calefacto, Emplastrum [Page 254] de mastiche officinar. vel contra rupturam· radix consolidae maj. recens, contusa & admota tempori in formam Emplastri, fluxionem efficaciter intercipit. In aures quoque immittuntur medicamenta ad dolores dentium, quia venulae per quas fertur alimentum ad dentes, per illas partes excurrunt. Ideo infunditur oleum amygd. amar. in aurem vicinam denti dolenti, aut excipitur fumus aceti, in quo pulegium aut origanum cocta sint. Alii acetum in aurem infundunt, quo fluxio cohibetur efficacissimè, & in fluxione calida praecipuè confert. In frigida verò fluxione, succus allii cum theriaca mixtus, & in aurem tepidè instillatus, mirum in modum dolorem compescit. Idem praestat allii bulbus detracto cortice in formam suppositorii scissus, & in aurem intrusus.

Irritis omnibus aliis remediis, Dens praesertim si valde exesus fuerit, ferro extrahendus est, eo enim extirpato, statim dolor cessat, non amplius reversurus. Evulso dente, ea pars à qua extractus est, digitis undequaque comprimatur, ut ad naturalem situm statim redeat: postmodum aeger os colluat oxycrato tepido, caveatque ab a [...]re frigido. Si ver [...] sanguis in tanta cop [...]a effluat, ut vix cohiberi queat, (quod interdum contingit ex vena vel arteria discissa) [...]istitur ut plurimum ille sanguinis fluxus, apposito globulo solidiori ex linteo confecto, & digitis per horam unam a [...] alteram compresso· quod si non suc [...]dat vitriolum ustum admovendum est, & linteum in aceto maceratum superimponendum, digitoque comprimendum, donec crusta inducta fuerit. Postremum remedium est cauterium ignitum, quo sanguis erumpens statim cohibetur. Si quis meticulosus Chirurgi manum r [...]fugiat, ea sunt tentanda remedia, quae ab authoribus passim proponuntur, & dentis casum promovere censentur: qualia sunt, pasta ex lacte tithymali, & thuris pulvere simul mixtis cum pauco amylo, in cavum dentis immissa; radix ranunculi, cortex radicis mori, cinis vermium terrestrium, pyrethrum aceto infusum, radix cucumeris agrestis aceto infusa, & similia.

Sed prae caeteris efficacissimam vim obtinet ad dentium casum promovendum helleboraster, si ejus folio contrito dens confricetur: Sed diligenter cavendum est, ne alii dentes hoc remedio tangantur, eorum enim casum promoveret.

Quidam rusticus cum dolore dentium acerbissimo premeretur, suasit alter ut helleborastro dentem confricaret: ille incautè hoc utens remedio, majorem partem dentium maxillae afflictae confricuit, & intra paucas horas omnes propemodum deciderunt. Si quis igitur [...]am vehemens remedium experiri cupierit, suaserim ut reliquos dentes [...]era diligenter obducat. Lazarus Riverius. prax. medic. lib. 6. cap. 1.

[Page 255]

Subsectio octava. Pro Dentium dolore.

MIles strenuus aestatis tempore liquatis crudis succis, in tribus molaribus superioribus dextri lateris immani dolore est concussus, ita ut rabie quadam, & doloris saevitie pressus, furibundus veluti, & amens, è domo vociferans exire vellet. huic revellentia primò omnia facta sunt praesidi [...], mox anodyna, soporifera, imò ipsum opium dentium cavo applicitum. Sed incassum omnia tentata: nam vehementius dolor aegrum vexabat. Demum nive, qua aquam bibendam refrigerabat, fortuitò in ore detenta, eaque iterum atque iterum accepta, à dolore intra horam immunis evasit; & plures alii, qui hoc praesidium sunt experti, doloris saevitiem effugêre. Zacutus Lusitanus. obs. 85. lib. 1. prax. admirand.

In dentium dolore à flatibus solent nostrates mulierculae, pro magno secreto rapi sub cinere calente assi infimum orbiculum calidissimum post aures applicare. magna certè efficacia revellit, & dolorem sedat, ut ego, qui ejus rei, experientiam & feci, & ab aliis factam observavi, testari possum. Io. Fienus. lib. De Flatibus. c. 16.

Si à ventriculo dolor est, medetur vomitus, idque subitò, sicut gravissimos dolores dentium videmus subitò, simul ac evomuit aliquis, tolli. Io. Crato. lib. 4. epist. ep. penult.

In acerbis dentium doloribus pyrotica ex usu sunt, quoniam educitur quaedam sanies tenuis· & mirum tam exigua materia & pauca excreta, tam acerbos dolores dentium sedari. Guil. Ballonius. lib. 1. epidem. & ephimer. pag. 87.

Dens à cadavere extinctis viribus defuncto, quemlibet dentem hominis vivi, solo attactu marcessere excidereque facit· quod non item praestat dens à cadavere violenta nece interempto, vel acuto mox morbo extincto. Io. Helmontius. tract. cui tit. Tumulus Pestis.

Io. Heurnius mulierem quandam pipere aquatico denti dolenti indito protinus dolorem sed [...]sse testatur. Laudat idem Sandaracham albam (gummi Juniperi) in aceto coctam.

Dentium etiam dolori ut secretum remedium hoc adhibuit.

℞. Rorismarini hederae▪ arborescent. an. Mj. coque ex posca, tepidè ore retineatur. In notis ad cap. 8. lib. 5. Patholog. Io. Fernelii.

Subsectio nona. Pro Dentium eruptione in dentitione.

AD dentitionem facilitandam, cerebro cuniculi vel leporis in vino cocto, vel butyro recenti cum melle permixto, gingivae infantium leviter & saepe ungendae: quod si solidiores & duriores dentium protrusionem remorari velle videantur, unde [Page 256] saepe gravissima accidentia & symptomata supervenire solent, imprimis convulsiones & diarrhaeae lethales, morsque ipsa; tunc sine mora scalpello, aut incisorio alio acuto aperiri poterunt, quod tutò & sine metu inflammationis, doloris, aut haemorrhagiae fiet. qua operatione Chirurgum magnum & celebrem, & suos & multos alios infantes dentientes, à gravissimis symptomatibus liberasse in Galliis vidi. Felix Platerus. prac. tom. 2. cap. 8. pag. 336.

Fricare gingivas cum cerebro leporis, facit nasci dentes infantium sine dolore· verum utrum crudo vel cocto utendum sit non dicunt authores. coctum non bene permiscetur melli: ideo mulierculae crudum accipiunt, & cum cochleari uno mellis concutiunt. Sed valde fluidum est; ideo minus mellis accipio; ut in crassius linimentum coeat, meliusque frictione gingivis adhaereat. Petrus Forestus. obs. 8. lib. 14.

In eruptione difficili dentium apud pueros maxillae saepius inungantur butyro recenti, & facilius prodeunt· quod si nec hoc modo prodire videantur, & necessitas urgeat, accipe sanguinem è crista gallinacei recentem, & cum digito semel tantum, vel ad summum bis inunge gingivas, & sine difficultate aliisque accidentibus tandem prodibunt. Io. Hartmannus. pract. Chimiatr. pag. 121.

Subsectio decima. Pro Dentibus mobilibus.

℞. VErnicis mastich. an. ℥j. gummi elemi, terr. sigillat. bol. armen. an. ʒjss. gummi dissolvatur in aceto scillit. & reliqua pulverisentur, postea cum oleo terebinthinae addita modica cera fiat linimentum. tum manè fricentur dentes cum panno lineo intus & extra, suaviter tamen, deinde laventur cum vino aromatico, postremò fricentur leniter cum praedicto linimento. Io. Baptista Montanus. consil. 113.

℞. Mellis. ℥ss. Sandarac [...]. seu vernic. ammoniac. alumin. scissil. thuris, an. ʒss.M. bulliant in aq. vitae, ℥iij. aceti alb. ℥j. unica ebullitione. dein coletur· colaturae calenti adde croci, gr. ij. & cum bombace hoc liquore calido imbuta dentes & gingivae fricentur. Hoc quidem praesidium non solum mobiles dentes confirmat & roborat, verum etiam congelatos in pristinum statum restituit, dolorem sedat, & rheuma desiccat. Io. Zecchius. consult. 72.

Mobiles dentes firmiores reddit hic pulvis.

℞. Corall. utriusque an. ʒij. mastich. tragacanth. gummi arabic. an. ʒj.M.F. pulvis. Io. Crato. consil. 8. lib. 5.

[Page 257]

Subsectio 11. Pro Dentium nigredine.

HOc unum praestantissimum judico, tum ad abstergendos mundificandosque dentes, tum etiam à putredine conservandos: quod hujusmodi est.

℞. ossium dactylorum, ʒij. corall. rubr. ʒj. farin. lupin. ʒiij. scyllae assat. ʒvj. rad. Irid. ʒiij. contundenda contundantur, & omnia mis. cum optimo melle, ut F. trochisci parvi, exsiccentur in umbra: Postea usus tempore dissolvantur vel in aceto scyllit. vel in vino albo, & cum eo liquore abluat singulis diebus manè dentes, & foveantur tenendo in ore istum liquorem, sed prius diligenter fricentur panno albo subtili mundo. Aliud dentifricium optimum.

℞. Cortic. ostreor. combustor. & pulverisat. ʒiij. vernicis seu sandarach. arabum. ℥ss. rad. Irid. ʒij. rad. aristol. gentian. cent. maj. an. ʒij. terantur omnia per se. Deinde M. & excipiantur cum oxymel. scillit. F. trochisci parvi. & postea usus tempore, fricentur dentes cum illis, & laventur cum aceto scillitico, vel dissolvantur trochisci cum vino, & fiat sicut supra dictum est.

Aliud praestans remedium, quod dentes mirum in modum abstergit, & à putredine praeservat, prius frictis dentibus, sola gutta olei vitrioli liniat dentes, & postea perfricentur cum panno asperiore, statim enim decidunt sordes per plurimum tempus in iis collectae. Io. Baptista Montanus. consil. 111.

Montanus retulit se didicisse Romae ex quadam muliere, se formae atque virium integritatem oleo vitrioli acceptum debere. ipsi enim significavit, se ex ejus usu dentes quos in juventute pessimos habuerat, nunc pulcherrimos habere & firmissimos; gingivas etiam firmas. Addiditque quod videretur sibi ob ejus usum tardius senescere. Usa erat autem singulis diebus una aut altera guttula, gingivas & dentes leniter fricando. Io. Baptista Montanus. cons. 113.

Subsectio 12. Pro Dentibus nigris.

NOs Matronae cuidam imperavimus ut cum oleo vitrioli gutta 1. aut altera aquae admixta dentes fricaret; hoc enim modo & flavi & nigri albissimi evadunt. Oleum etiam vitrioli vacillantibus dentibus prodest.

At pumex ignitus vinoque albo bis extinctus, & tertia vice ignitus relictus donec refrigeretur, absque alia extinctione, demum tritus & ablutus albissimos facit dentes: nec eo magis celebre experimentum invenitur. Imò si dentes eo quamvis non combusto sed trito fricentur albissimi evadunt. Petrus Forestus. obs 13. lib. 14.

Cinis tabaci ad dentes abstergendos & dealbandos mirè efficax est. Lazarus Riverius. lib. 6. prax. med. cap. 2.

[Page 258]

Subsectio 13. Pro Dentium stupore.

VIr quidam stupore dentium frequenter corripiebatur. huic portulacam commanducandam proposui: nam secundum Paulum, stupori bene facit portulaca commesta: huic etiam profuit. Nuces pineae, avellanae quoque aut juglandes commanducatae prosunt, ut & caseus commestus. Prodest etiam si sale dentes confricentur. Petrus Forestus. obs. 9. lib. 14. & Schol.

Subsectio 14. Pro Dentibus vacillantibus.

UTatur hoc Gargarismate.

℞. Aq. ros· vel plantag. lb ss. muriae olivar. condit. bene percolatae, ℥ij. vel ℥iij. alumin. ʒij. vel ʒiij. aceti rosac. ℥j. huic immisceri poterit oxymel scillit. parum· aut si gratius habere velis mellis rosac. parum. oxymel scilliticum in istis omnibus ex defluvio in os fauces & gingivas affectibus valde utile est. quare author sum etiam si amaricet, ejus tibi multum esse usum. Est enim singularis ei facultas ad dentes confirmandos & stabiliendos, humores exsiccat, influxum omnem arcet, dealbat dentes, atque omni putrilagine absumpta, anhelitum ex ore corruptum emendat. Reinerus Solenander. consil. 29. sect. 2.

Est hic pulvis efficax.

℞. Rad. cyperi, sumach. gallar. balaust. ros. rub. an. ℈iiij. alumin. ℈ij.C.C. usti, ℈ij.F. omnium pulvis subtiliss. quo dentes gingivaeque fricentur leviter. Hoc modo solent brevi confirmari. Paratu facilis etiam hic est, & tamen ita applicatus utilis.

℞. Gallae coctae in aceto ad aceti consumptionem & exsiccatae, ʒij. malicorii, myrrhae, alumin. usti, C.C. usti, an. ℈jss.F. pulvis subtilis. Usus idem qui superioris. quod si pulverum horum affrictus gingivarum infirmitas mobilitasque dentium non patitur, acetum in quo alumen solutum sit, quidam ore continendum propinant; quod etsi utile sit, tamen quia acerbius esse videtur, licebit hoc decocto subscripto in os sumpto dentes gingivasque fovere, non enim colluere utile est.

℞. Gall. ʒij. myrrh. ʒj. malicor. rad. Ireos, an. ℈j. rad. cyperi, alumin. an. ℈j.C.C. usti, ℈ss. aceti, q.s. coquantur, & aceto excolato ore contento, foveantur dentes & gingivae.

Mitius hoc est, paratu facilius & plurimis profuit. Myrrhae quantum vis, incoque vino, & addito oleo olivarum dentes & gingivas fove, firmat dentes, confortat, & ne corrodantur aut dissiliant efficit. Reinerus Solenander. consil. 24. sect. 3.

[Page 259]

Subsectio 15. Pro Dentium Verme.

DEntium vermes decoctum corticum fraxini interimit· Item decoctum rad. urticae, quod etiam dolorem dentium tollit. Io. Crato. cons. 8. lib. 5.

Mihi secretum suum communicavit Rusticus Empiricus. Saevum nempe cervinum linteo exceptum & ad ignem liquatum imbibitumque & gingivis impositum; quo & vermes attrahi expertus est, & dolores mitigari. Thomas Bartholinus. hist. 96. cent. 3.

Sectio secunda. De deglutione depravata.

CUidam sexagenario deglutitio adeo depravata fuit, ut liquida omnia, praesertim vinum non sine suffocationis metu deglutire posset, reliqua verò quamvis solidissima, facillimè ad ventriculum descendebant. Rarum hunc affectum praecessit catarrhus & paralysis sinistri lateris. Cum itaque liquida sorbere non posset, & solidis non satis nutriretur, tandem ad summam imbecillitatem, lapsumque virium pervenit. Ego ad ipsum vocatus, primo pilulis (quas facillimè deglutiebat) corpus leniter expurgavi; deinde omnia quae ad vires instaurandas requirebantur exhibui· & quia ut dictum est, liquida imprimis vinum sine suffocationis metu, sorbere non potuit, juscula utcunque spissa praeparavi, additis vitellis ovorum: pro potu lac amygdalarum dedi. hinc factum ut liquida facilius quam antea sorberet. Verum enimvero non diu post meum abitum, catarrhus denuo maximo cum impetu ad▪ latus sinistrum & laryngem delapsus est, & de novo paralysin istius lateris induxit, quapropter cum nihil liquidi deglutire posset, nec solidis satis reficeretur corpus; vires quinetiam propter longitudinem morbi (antea enim femoris os sibi fregerat) prostratae essent, brevi naturae debitum persolvit. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 34. cent. 5.

Sectio tertia. De Diabete.

RArissimus est hic affectus quem Galenus bis tantum vid it. [...] Graecis dicitur [...], transire, quod citò transferatur materia urinae. Vocatur etiam hydrops ad matulam, quod qui eo laborant, perpetua mictione matulas impleant. & [...], propter sitim huic affectui junctam. Est autem Diabetes immoderatum urinae profluvium, quo assumptus potus nihil mutatus profunditur.

Hujus mali causa proxima est attractio renum depravata, cum retentione debilitata propter intemperiem calidam excedentem; quam affluxus humorum acrium mordacium & salsorum [Page 260] renum parenchymati impactorum infert. Locus affectus renes sunt.

Signa sunt, assidua oris siccitas, sitis intensa, urinae copiosissimum profluvium, corporis extenuatio, viscerum aestus & ardor. Malum est plerumque lethale, & vix unquam curatur.

Subsectio prima. Pro diabete.

SOmnum solito longiorem praecepimus & quietem, nam quodvis exercitium & immodicus motus, & animi affectus immoderati vitandi. tota vitae ratio omnino frigida esse oportet, alimentis crassis utendum, cibi sint crassi, bonique succi mordacitate carentes ac frigidi. Dedimus igitur ptisanam, & sorbitionem ex alica, pedes vervecinos, vitulinos, suillos, bubulos & h [...]edinos. caseum item recentem citra salem, & lac per silices aut ferrum ignitum scissum, seroso humore adempto, ova etiam sorbilia. & ex oleribus intybum, portulacam & lactucam; inter pisces saxatiles; inter fructus, pyra, poma & castaneas. Quod ad medicamenta attinet, â venae sectione abstinuimus in valde vetula & exangui, quae alias convenit in principio in cubito. Syrupos ex portulaca, de ribes, acetosae, myrtinum, rosac. & nymph [...] exhibuimus, qui bilem contemperarent. Tandem ad hoc Electuarium deveni.

℞. Carnis cotoneor. conserv. consolid. maj. ros. vet. an. ℥ss. mucag. gummi tragac. & sem. cotoneor. cum aq. ros. extract. an. ℥ss. bol. armen. terr. sigill. an. ʒj. amyli. ʒiij. cum Syr. myrtino & papav. an. q.s.F. opiata. Capiat bis in die & semel in nocte. lumbos inunximus hoc linimento.

℞. Ol. ros. omphac. cotoneor. nymphaeae, an. ℥ss. succi plantag. ℥j. santall. omnium ʒjss. cerae & aceti parum fiat linimentum. Lumbi quoque interdum unguento popul. inungebantur. His tamen non obstantibus naturae debitum persolvit. Petrus Forestus. obs. 4. lib. 24. De Renum Morbis.

Honestus quidam civis urinae detinebatur profluvio: subinde uno die amplius quam urnam 40. librarum reddebat. b [...]bebat non minus· ut qui propter assiduam urinae profusionem, assidua quoque siti premeretur. Cum autem huic nulla prodessent remedia, & vix ulla sibi adhiberi pateretur, paucis diebus deficiens, è vita commigravit. Morbum hunc diabetem fuiss [...] apparet, quem Galenus comparat laevitati intestinorum seu lienteriae: quemadmodum enim per hanc cibus assumptus citò dejicitur; ita & in diabete potus velocissimè per vias urinarias descendit. Rembertus Dodonaus. lib. obs. c. 32.

Diabetis specificum positum est in marte: essentia croci martis à Crollio descripta multùm hic prodest. Felicius operatur tinctura Smaragdi (de qua infra sectione de Dysenteria) tinctura Corallorum, item sal Corallorum mirabiles in diabete potestates habent. [Page 261] Io. Hartmannus. pract. Chimiatr. pag. 268.

Erastus valde commendat Syrupum ex rad. Sumphyti maj. & prunis Sylvestribus confectum, quem se summa cum felicitate in affectibus huic malo similibus usurpasse testatur.

Narcotica, ut theriaca recens, Syr. de papav. & laudanum opiatum, prudenter usurpata, in hoc affectu plurimum prodesse poterunt. Pro potu utatur aeger aqua ferrata cum Syr. acidis & astringentibus: vel decocto prunorum Sylvestrium & corticis interioris quercus. quo remedio fere solo se hunc morbum in puero curasse testatur Erastus. Lazarus Riverius. Prax. Med. lib. 14. cap. 6.

Subsectio secunda. Pro Diabete.

PUer quidam 7. annorum usu acidularum Griesbachensium in tantum urinae profluvium incidit, ut an unquam simile visum sit, valde dubitem. Hinc sitis talis supervenit, ut singulis noctibus plus quam libras x. aquae (quantitatem vini, quod admiscebatur, non observarunt adstantes) ebiberet, & eodem modo protinus, nihil alteratam, iterum emingeret. Ego cum alio Clarissimo medico in consilium adhibitus, victus rationem refrigerantem & insigniter nutrientem praescripfimus. Loco vini & aquae, quibus antea, copiosè usus fuerat, lac amygdal. & juscula castratorum, caponum & pullorum, in quibus vitella ovorum dissolvebantur, propinavimus. carnem assatam castratorum, perdicum, caponum, turdorum, alaudarum, & similium avicularum dedimus. Hac cum per dies aliquot usus fuisset victus ratione, & vires nonnihil recollegisset, Syrupo rosato solutivo composito cum rhab. & myrobal. citrin. corpus leniter expurgavimus, & per intervalla potiunculam sequentem exhibuimus.

℞. Rad. tormentill. bistort. Symphyt. maj. plantag. an. ʒij. fol. agrimon. veronic. ros. rub. an. Mss. coq. in aq. ad tertiae partis consumptionem. in colat. ℥ij. dissolv. Syr. de ros. siccis. ʒij.C.C. usti & praepar. corall. praepar. trochisc. de spodio an. ℈j.M.F. potio. De praescriptis pulveribus quoque non rarò cum lacte amygdalino dedimus. renes unguentis & oleis refrigerantibus & adstringentibus, veluti oleo rosac. myrtillorum, mastiches, unguento rosac. & comitissae inunximus. His cum per aliquot dies usus fuisset remediis, & victus ratione, plenissimeque restitutus esse nobis videretur puer, domum me contuli. Post meum abitum, cum victus rationem non observasset, & loco lactis amygd. vinum aqua dilutum iterum bibisset, denuo in eundem morbum incidit, & quidem tam graviter, ut naturae debitum persolverit. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 53. cent. 5.

Duo diabete labo [...]antes qui ita squalidos habebant renes, ut folia nymphaeae illis imposita, momento temporis chartae pergamenae instar durissima redderentur; postquam plurima frustra [Page 262] usurpata praesidia, tandem lactis asinini chalybeati potu unius mensis spatio nutriti, & philonio persico ex intervallis assumpto à tanto malo, me jubente, fuere immunes. Zacutus Lufitanus. obs. 80. lib. 2. Prax. Admirand.

Mulierem quandam diabete laborantem istis paucis & facilibus remediis liberavi.

Manè & vesperi aegra residebat in Balneo aq. dulcis; in qua ferrum vel ignitus Chalybs aliquoties extinctus erat. Post egressum Balnei, regionibus renum ac vesicae applicabat plantaginem aqua chalybeata decoctam. Cibum praescribebam siccantem, & ex Chalybeata aqua vel lacte coctum. Martinus Rulandus. curat. 98. cent. 2.

Diabitem curatum vidi hoc medicamento.

℞. Cancror. fluviat. in clibano siccat. & pulv. ʒj. thuris masculi ʒss. Sacch. modicum. detur in potu. Achil [...]es Gasserus. obs. 36.

Sectio quarta. De Diarrhoea.

DIarrhoea (quae communiter sumpta omne alvi profluvium denotat) propriè sic dicta, eft immoderata frequens ac jugis alvi dejectio, qua non ut in lienteria, crudum alimentum, nec ut in dysenteria, cruenta colluvies, sed humores excrementitii & sinceriores quantitate & qualitate molesti sine inflammatione, exulceratione, aut vehementi doloris sensu profluunt. eam gignit humorum copia & pravitas facultatem ventriculi & intestinorum expultricem nimium irritans. Adjuvantes causae sunt errores in victu commissi, cibi mali succi, venenati & facilè corruptibiles, nimiaque copia ingesti, cerevisia etiam recens, aeris intemperies, omissa corporis exercitatio, & cutis totius corporis adstricta.

Diarrhe plurimae sunt differentiae, ratione materiae, biliosa est & pituitosa, melancholica & serosa; ratione loci, unde materia profluit, alia est à toto corpore, alia à parte aliqua peculiari, ut cerebro, ventriculo, intestinis, mesenterio, hepate, liene, & utero. Denique ratione modi & causae efficientis, alia est critica, naturâ in febribus, apparentibus signis concoctionis, rectè agente; alia symptomatica. Dentitio in pueris alvi fluxum inducit.

Subsectio prima. Pro Diarrhoea.

QUi diuturno alvi fluxu laborabat, & omnem suam substantiam frustra in medicorum ope consumpserat, consilii causa, ut ab hoc malo liberari posset, me accessit: cui consilium dedi, ut mespila etiam immatura in maxima copia devoraret, quibus commestis alvi profluvium paucis diebus cessavit. Idem evenit mercatori Zelando, qui cum multis mensibus laborasset profluvio, & tandem etiam dysenteria, [Page 263] neque ab ullis medicis curari posset, tandem mespilis commestis ex Ioannis Spirinchii Medici Lovaniensis consilio, sanitatem consecutus est: & medico trecentos aureos pro sola mespilorum praescriptione numeravit; quibus solis in pristinam sanitatem fuerat restitutus. Petrus Forestus. obs. 1. lib. 22. De Diversis generibus Profluviorum alvi.

Convenientissima sunt remedia quae parantur ex rhab. myrobal. & mastich. ex quibus hae pilulae confici possunt, quae in omni fluxu ventris juxta Rondelet. tutò dantur.

℞. Myrobal. citrin. chebul. an. ʒss. Mastich. ℈j. Spic. nardi gran. vj. cum Syr. rosat. F. Pilulae. Dosis pro prima vice ʒss. deinde ʒj. si opus fuerit reiteratione. Petrus Forestus. obs. 2. lib. 22.

In pauperibus si fluxus non constringeretur, post Universalia remedia, soleo commodè exhibere ʒj. sem. plantag. exsiccati cum cerevisia vel ovo sorbili. idque post detersoria medicamenta. Petrus Forestus. observ. 3. lib. 22.

Qualiscunque fuerit redundans humor clysteribus utendum. Ego sequentibus foelicissimè saepe usus sum.

℞. Decoct. hord. non decortic. ac torrefacti lb j. Sacch▪ rubr. ℥j. vitellum unius ovi F. Clyster. Sal non imponendum, propter ejus mordacitatem.

Hoc etiam praecedente corporis evacuatione foeliciter usus sum.

℞. Decoct. hord. torrefact. ℥viij. succi plantag. ℥iiij. ol. rosac. omphac. an. ℥ij. vitellum ovi unius. Sach. rubr. ℥jss.M. frigidè potius quam tepidè aut calidè injiciantur. In fine etiam tali usus sum (quibus omnibus jam dictis etiam praeceptor meus Benedictus Faventinus utebatur.)

℞. Lactis vaccin. lapidati vel Chalibeati lb j. succ. plantag. ℥iiij. Sacch. rub. ℥jss. vitell. ovor. numero ij.F. Clyster. Petrus Forestus. obs. 9. lib. 22.

Medicus quidam Hibernus celeberrimus in Diarrhoea prae omnibus aliis quibuscunque sequens commendat remedium.

℞. Butyri insulsi. q.v. bulliat lento igne ad tertiae vel mediae partis consumptionem subinde despumando. exhibeatur de eo aegrotanti satis magna quantitas. Mitigat plurimùm acrimoniam humorum, & ab eorundem corrosione intestina defendit. D. Robertus Boyle. lib. De Vtilitat [...] Philosophiae Experimentalis. Part. 2. Sect. 5. cap. 18.

Subsectio secunda. Pro Diarrhoea in praegnante.

℞. MAstich. el. ℥ij. dissolv. in oleo rosac. ac cum cerae ℥ss. vel q.s. fortiter commisceantur, quousque venerint in formam linimenti, deinde infundantur telae lineae mundae q.s. exsiccentur, post applicentur ventri.

Hoc Emplastrum per biduum aut triduum supra ventrem geret, singulis tamen diebus renovando; quod si fluor non cessarit, applicabis sequens [Page 264] cerotum linteo superinductum, quod etiam per dies aliquot gestabit.

℞. Oriz. torrefact. ℥ss. mastich. cortic. thuris. an. ℥ij. gallarum quercin. cupress. an. ʒijss. gummi torrefact. ʒiij. myrtill. ℥ss. pulveris. pulv. & cum resina & cera sufficientibus F. Ceratum. Remedia illa duo multis profuerunt praegnantibus Diarrhoea laborantibus.

De condito etiam sequenti saepius in die ad quantitatem nucis castaneae deglutire poterit, & maximè ante cibum. Sistit enim fluxum ventris, & ventriculum misellae roborabit.

℞. Conserv. ros. antiq. diacyton. simpl. cum sacch. sine speciebus. an. ℥jss. rad. tormentill. ℈ij. sem. sanguinariae. ʒss. nuc. condit. torrefact. ℈ij. ossiū dactyl. ʒss. Smaragd. orient. praep. corall. rubr. praep. an. ℈j. cum miva cydonior. simpl. q.s.f. conditum. Poterit etiam quandoque cochlear unum bibere balsami puerorum, si embryonis senserit debilitatem. Plurimùm enim laudatur à praegnantibus usurpatum ubi senserunt foetus imbecilles esse. Hoc tamen admonitum volo, ut ubi videris fluorem ad sistendum inobedientem futurum, ne multum urgeas. ferunt enim nonnunquam praegnantes ejusmodi diarrhoeas usque ad partum citra noxam; excluso tandem foetu sponte sua desinunt. Io. Naevius. consil. 32. lib. 3. Consil. Cratonis & aliorum Medicorum.

Subsectio tertia. Pro Diarrhoea.

VIr quidam robustus, aestate media correptus est diarrhoea biliosa valde urgente, cum siti intensissima. Vocatus ad eum, praescripsi sal prunellae in potu ordinario, tum etiam in julepis ex aq. lactuc. & portulac. paratis, ter in die sumendis; & intra 24. horas convaluit. Laz. Riverius. obs. 33. cent. 1.

Correptus sum diarrhoea biliosa tanta acrimonia praedita, ut anum eroderet, ardoremque urinae concitaret, translata materiae portione ad urinas. Dysenteria erat in procinctu. Ingressus semicupium tepidum illico liberatus sum. Laz. Riverius. obs. 59. cent. 2.

Auspicanda est curatio ab humoris peccantis evacuatione, quod fiet medicamento, quod purgando astringat, quale est hoc.

℞. Rhab. el. ʒj. myrobal. Citrin. ʒss. Santal. citrin. ℈ss. Infund. in aq. plantag. in express. dissolv. rhab. pul. ʒss. Syr. ros. ℥j.F. potio. Vomitus etiam interdum convenire poterit, quia revellit, & evacuat materiam morbificam.

Si sanguinis redundantis in dicia fuerint, & robur virium, phlebotomia initio celebranda est. Corpore sufficienter evacuato tum medicamentis purgantibus, tum ipso alvi fluxu, astringentia & roborantia erunt, tum per [Page 265] os assumenda, tum per Clysterem injicienda, tum ventri admovenda: quorum formulae à curatione dysenteriae erunt repetendae.

Folia plantaginis in jusculis decocta ad hunc affectum utilissima sunt. In contumaci alvi fluxu, Clyster ex jusculo & theriaca recenti utilis. suffitus etiam tapsi barbati in cathedra perforata receptus, insignis est efficaciae. Syrupus Corallorum ad idem est effi [...]ax, & multò magis illius tinctura, vel magisterium. Conserva Cynorrhodi per se ad diarrhoeam biliosam utilissima est, tum etiam si opiatis astringentibus permisceatur.

Pilulae de bdellio bis aut ter in septimana, vel alternis diebus usurpatae; ad diuturnos & contumaces alvi fluxus sistendos utilissimae sunt. Utilissimae etiam hae tabellae.

℞. Ras. ebor. ʒiij. confect. alker. ʒj. sacch. in aq. ros. dissolut. ℥iiij.F. tabellae.

Mercurius diaphoreticus per aliquot dies ad gr. xij. exhibitus, omnes corporis impuritates aufert, quae contumaces interdum alvi fluxus parere consueverunt.

Decoctum granorum juniperi in vino paratum, multum etiam confert materiam alvi fluxum committentem derivando ad urinae vias. ita fit.

℞. Granorum juniperi Mj. vini rubri lb jss. bulliant ad duarum tertiarum consumptionem. colaturam capiat manè per triduum. Lazarus Riverius. Prax. Med. lib. 10. cap. 5.

Subsectio quarta. Pro Diarrhoea.

PIlulas has pro causa & minera diarrhoeae averruncanda, ordinavi.

℞. Myrobal. Citrin. ℈ij. rhab. el. & parum tosti. ℈j. Spicae gr. iiij. cum Syr. ros. laxat. F. pil. ix. inaurandae. habuit eo die dejectiones aliquot, cessantibus à meridie torminibus. Circa vesperam regionem stomachi & umbilici calidè hoc linimento inunxit.

℞. Ol. Cydon. menth. omphac. an. ℥ss. ol. nuc. mosch. ʒss. ol. mastich. mac. Caryophyll. an. gt. iij. sumach. balaust. an. ℈ss. cum cerae q.s.F. linimentum.

Postea commendavi han [...] pulticulam.

℞. Farin. tritici. ℥j. vitell. ovor. numero iij. pulv. Cinnamom. nuc. moschat. an. ʒj. coq. omnia cum vini rubelli. ℥iij. vel q.s. ad pultis consistentiam, adde Sacch. finiss. q.s. ad gratiam.

Laudabat successum remediorum, appetentia ciborum, alvoque ad pristinam consuetudinem redeuntibus. Nihilominus majoris praeservationis ergo praecepi, ut de pulvere sequenti per aliquot dies sumeret manè & vesperi.

℞. Margarit. praep. ʒss. corall. rubr. terr. sigill. C.C. praep. an. ℈ij. croci martis. ℈jss. sem. plantag. papav. alb. an. ʒj. serici crudi. ℈ss. spec. diatrion. santal. anis. saccharo cooperti. an. ʒss. sacchar. ros. tab. ad pondus [Page 266] omnium M.F. omnium pulvis. His ille paucis diebus à Diarrhoea tum epidemica liberatus est: sicut etiam iisdem remediis & plurimi alii restituti sunt. Io. Petrus Lotichius. obs. 1. cap. 7. lib. 4.

Vidi nobilem pleuriticam: huic ad statum ferè immanis fluxus alvi supervenit. Praescripsi illi usum Syrupi Myrtillor. ac summi dei beneficio servata fuit. Io. Heurnius. Ad Aphor. Hippoc. 16. sect. 6.

Subsectio quinta. Pro Diarrhoea Biliosa in Dysenteriam Commutata.

EVocatus è Galliis ab illustrissimo meo principe, Lugduno media aestate discessi, idque in magno aestu: hinc factum est, quod in itinere labore fatigatus, aestuque confectus inciderim in diarrhoeam biliosam, quae statim in dysenteriam commutata est. non subveniente consilio, cum Clysterum pertaesus essem, captans ex tempore consilium, sumebam ferè singulis noctibus, statim à dejectione, cum dolor acerbius lancinaret, ℈ij. & amplius theriaces non admodum veteris (quam tum fortè Lugduno mecum in viam attuleram) dissolvendae in vino rubello. quo assumpto, qualibet vice, statim sedato sopitoqu [...] dolore, occupabat me somnus, corporeque in sudorem resoluto, videbar planè persanat [...]s. eoque paucis vicibus reiterato, penitus restitutus, persanato ulcere, nihil amplius incommodi sens [...]. Satis jam constat quid theriaca possit; quam illa fluxus inhibeat, quantum dolores sedet.

Utile est hoc Emplastrum ad hepar, quod saepe in omni fluxu tam hepatico quam dysenterico excoriativo, in antiqua diarrhoea, & similibus mirum in modum comperi juvisse.

℞. Eupator. Schaenanth. an. Mj. spic. Ind. pss. mastich. macis. an. ℥ss. lign. aloes odori. ʒiij. myrobal. Cheb. Emblic. torrefact. an. ℥j. bol. armen. terr. Sigill. haematitid. an. ʒvj. coriandr. praepr. ℥jss. Spod. ʒij. ros. ℥j. Spec. trionsantal. sine Camphora. ℥ss. Scoriae ferri praep. ℥j. farin. hord. ℥ij. ol. mastich. Myrtill. an. q.s. ad impinguandum F. Emplastrum cum modico aceti in bona forma, & superpone ab osse Xyphocide supra totum ventrem, usque ad os pectinis. removeatur quandoque ne pondere nimis gravet.

In hoc quidem stringentia atque ligantia sunt; quia tamen multis hepaticis & roborantibus temperata no [...] formidanda in actu ipso comperi.

Addam hoc paratu facile & verè [...], quod in fluxu pernici vidi profuisse. Incoquuntur flores rosmarin. leviter acri aceto, expressi ventri calentes imponuntur. Addam & alia comperta.

Omnem fluxum observavi à matronis Neapolitanis, tam diarrhoeam & lienteriam, quam dysenteriam, fluxumque hepatic [...]m curari.

Destillabant poma granata acida, nec dum satis matura. aquae extillatae propinabant ℥ij. vel ℥iij. quibus ad [Page 267] manus non fuit extillata aqua, decoquebant poma, decoctumque exhibebant, haud dissimili effectu. Memini fuisse mulierem, quae cum sex menses fluxu hepatico co [...]uctata esset, nec posset curari; quodam consulente, ut manè ʒj. pulveris medii corticis fraxini cum tantillo malvatici sumeret; quod cum tertium fecisset fluxum restitisse. Addam & hoc quod saepe numerò plebeis praescribo, qui ferè ut hic homines sunt, ab iis medicamentis quae à pharmacopola porriguntur abhorrere solent; quod compertum est contra fluxum ventris diuturnum.

Accipio turturem pinguem deplumatam, abluo leviter, exenteratam infarcio cerae novae ℥j. percoquo in aquae q.s. eam edendam porrigo, jusque bibendum. atque ex offis èdendum. comperi istud verum & salutare in quodam Lucense Peraccino qui diu gravissima diarrhoea laborabat. atque ab eo tempore subinde utor. Ego delector id genus Euporistis, atque diligenter ea observata adnotare soleo. Reinerus Solenander. Consil. 9. sect. 4.

Sectio 5. Pro Digitorum in manibus contractione.

POst diuturnum colicum morbum, & resolutiones contractionesque secutas in manibus & pedibus in Nobili quodam Sene, remanserunt in utraque manu contracti digiti, internodiis duobus exterioribus adeo astrictis, ut incurvati in volam manus digiti nulla vi extendi amplius possent· Mu [...]tis usus remediis, & thermis, nihil profecit; durante & jam per biennium perseverante malo. meo tandem utens consilio; hoc pacto curationem inchoavi. purgato prius decenter corpore per triduum vino cathartico nervis simul accommodato; dextrae manui sequens Emplastrum applicui.

℞. Gummi ammoniac. ℥ij. galban. opoponac. bdell. an. ℥j. dissolv. in aq. vitae. adde Styrac. calamit. ℥ss. axung. anser. medull. cruris vituli. an ℥j. thuris ʒij. rad. Ireos. ʒj. hermodact. ʒj. laric. & resinae communis. an. q.s.F. Emplastrum super alutam extend. & manus interiori sedi universae applicetur. & in plicaturam astrictorum digitorum imprimatur. Fuit Emplastrum scissum in partes tot, quot digiti erant, chirothecae instar, singulis digitis petiis obvolutis, ut exactè illis jungeretur. Postea pittacium ex panno duplicato formatum, firmiter impressum, & asserculum panno involutum transversim collocatum, & omnia fascia probè coercita sic ut Emplastrum undique se digitis incurvatis accommodaret, eosque nonnihil extrorsum permeret. totam noctem sic collocatam retinuit, aliquotque noctibus continuavit. manè verò hisce impedimentis remotis, singulis digitis plumbeam massulam chorda plana appensam, quae illos sensim extenderet, gestavit. suffitu insuper manè usus est ex trochiscis sequentibus carbonibus [Page 268] ignitis impositis, parato.

℞. Marcas. ℥jss. myrrh. mastich. an. ʒij. Storac. benjoin. an. ʒj. rad. Ireos. ʒss. cum laricea F. trochisc. hisce vix dum octiduo usus est, cum digitos, premendo tamen eos, extendere posset. Emplastrum rursus sinistrae quoque manui, tribus noctibus tantum apponens, eos etiam digitos jam cedere nonnihil sensit. quibus ad me scriptis, jussi ut articulorum roboris causa, bis aut ter manum decocto Salviae in lixivio, in quo Chalybs extinctus esset, foveret, usuque horum pergeret: & ut utramque manum digitosque ante Emplastri appositionem hoc unguento illiniret.

℞. Ol. Lumbric. Lilior. an. ℥ijss. ol. chirin. irin. an. ℥ss. Lithargyr. ℥j. coq. parum. adde gummi ammoniac. in aq. vitae solut. ℥j. Styrac. ʒij. laric. ℥ss. cerae q.s.F. unguentum. Interea licet omnia in melius tenderent, spes (que) esset integrae restitutionis, nolens amplius apud nos subsistere, thermas adiit. Piperinas, Sed irrito conatu, nam earum usu, digiti amplius astringi potius quam relaxari coeperunt. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 147.

Sectio 6. Pro Dorsi dolore.

SEptuagenarius quidam cum longo morbo attenuatus & debilitatus, immensos dorsi dolores jam diu sentiret, nec quicquam proficerent medicamenta, obiter eum invisens hoc consilium dedi, ut dorsum hoc balsamo (sic enim vocare soleo quod balsameon alias dicitur) manè & vesperi illiniret.

℞. Aq. vitae rec. extill. ℥jss. aq. vitae comp. ℥ss. ol. spic. gt. iij. hoc remedio per triduum cum esset usus, ita profuit, ut dolor omnis evanesceret, & integrè convalesceret. itaque illud multis laudibus extollere non desiit, mihique ut annotarem occasionem dedit. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 515.

Sectio 7. Pro Dracunculis Puerorum.

HOc unum remedium experiri libuit mulierculis Polonis valde usitatum: quod mihi profectò miraculi loco est, idque eo magis, quod nullam ejus rei causam investigando reperire possum. injiciebatur in labrum aquae calidae, in quo pueri lavabant, panis in micas friati manipulus, cineris item parum: elotis pueris, aqua percolata, panis ille in massam compingebatur: quae in diversas partes manibus distracta, magnam subtilissimorum pilorum vim oculis offerebat primo die; subsequentibus autem diebus pauciores pili, postquam convaluerunt, prorsus nulli apparuerunt. hos illae caninos, aliae vermium pilos vocant. & morbi causam ad hos referunt. Praeterea humeros & brachiola [Page 269] inunximus farina aceto permixta (Sennerius linimentum pro harum partium frictione ex farina triticea & melle conficit) vix peracta unctione, & abluta statim eminebant ex cute tubercula quaedam pusilla instar seminis papaveris coloris cinericei (quae ab illis vermium capitula esse dicuntur) ea statim cultello seu novacula abradebantur, nisi id ocyus fieret, recondebantur iterum, & intra cutem se recipiebant. Hi quoque sive vermiculi, sive alio quovis nomine vocentur, primò multi sese proferebant, postea pauciores, postrema unctione prorsus nulli, Cum in vestris medicis quaererem, altum ubique silentium reperi. In uno inveni dracunculos ab Arabibus vocari. Andreas Dudithius. epist. 12. lib. 3. consil. & epist. Cratonis, &c.

Qui hoc morbo laborant infantes contabescunt ferè, & licet satis comedant, & alias benè valeant, non nutriuntur, & pruritum molestissimum in dorso percipiunt. Generantur hi vermes in dorso praecipuè, & in bra [...]hiis nonnunquam & in aliis partibus externis ex materia viscosa subter cutem conclusa, & ob prohibitam transpirationem in hoc vermium genus transmutata. Sennerius. practic. lib. 2. part. 2. cap. 24.

Commemorat in Saxoniae historia Albertus Crantzius, Henricum quintum Imperatorem morbo illo quem dracunculos appellant, ipsique congenitus fuerat, extinctum esse Anno 1125. Io. Wierus. lib. 2. observ. cap. 1. De Varenis.

Sectio octava. De Dysenteria.

CRuentarum dejectionum apud Galenum quatuor statuuntur differentiae, una est, quum sanguis purus & affatim, propter membrum aliquod abscissum, aut sanguinis intermissam consuetam evacuationem, aut ali [...]m similem causam per alvum excernitur: alia cum liquor aquosus loturae carnis recens mactatae prorsus similis, in fluxu hepatico dicto, dejicitur. Tertia verò est nigri & splendentis sanguinis excretio & melancholica appellatur. Quart [...] demum est Dysenteria, quae [...]· in hoc fluxu intestina primariò affici satis indicant torsiones ventris ac tormina nimium molesta. Definiri potest, quod sit alvi frequens, cruenta & purul [...]nta, cum dolore ventris & intestinorum exulceratione, à matria acri erodente & intestinis peculiariter adversa, dejectio. Pro causa proxima agnoscit humores quoscunque acres peculiarem & occultam dispositionem obtinentes, qua intestinis duntaxat infesti sunt, eaque exulcerant; non secus ac pulmo marinus pulmoni, & Cantharides vesicae sunt insestae, easque non verò alias partes exulcerant. Causae remotae sunt cibi pravi & insoliti, fructus autumnales, uvarum [...]sus, musti potus, venenata & violenta pharmaca, aquae per plumbeos & veteres canales fluentes, aer vernus, post hyemem siccam [Page 270] & aquiloniam, pluviosus & australis; calidus etiam & siccus, plerumque enim in fine aestatis & autumni initio morbus hic excitatur, & in regionibus calidis potissimùm viget· contagium denique non rarò suas agit partes in hujus affectus productione. Pars affecta sunt intestina nunc tenuia▪ nunc crassa, nunc utraque. Si in tenuibus malum consistat, sequentibus signis ut plurimùm se prodit; tormina secessum longè praecedunt, dolor acutior est, ac circa & supra umbilicum se ostendit, alvinae faeces & sanguis plurimùm confunduntur, quia diu simul iter agunt. Cum afficiuntur crassa, non tantus urget dolor, & inferius subsistit, quin etiam statim à torminibus excernuntur excrementa, quibus insuper potius supernatat cruor, quam illis intimè permiscetur.

Subsectio prima. Pro Dysenteria in tenuibus intestinis.

CUrationem instituimus auxiliis illis quae per os assumuntur, ita jubente Galeno, lib. 6. De locis aff. Ideo huic aegro dedi primò rhab. opt. ʒj. infusi cum ℥iii. decoct. hord. non excortic. syr. deribes. ℥ss.M. Postea imperavi, ut bis aut ter in die ex istis Syrupis caperet cochl. j.

℞. Syr. cotoneor. myrtin. de rosis siccis, de succo portulac. an. ℥j. deinde ad majorem restrictionem, dedi hunc pulverem.

℞. Myrobal. cytrin. ℈j. rhei parum torrefact. ℈j. dabam cum syr. cotoneor. Memini me hunc pulverem quondam viro cuidam dysenterico dedisse, cum cyatho uno cerevisiae communis, & ad miraculum eo curatus fuit. semper ante cibum sumebat ʒij. vel. ʒiij. diacidon. sine speciebus. victu demum constringente utens, praeter opinionem convaluit. Petrus Forestus. obs. 33. lib. 22. De diversis generibus profluviorum alvi.

Subsectio secunda. Pro Dysenteria.

HOc detergens Enema & simul dolorem mitigans injectum fuit.

℞. Decoct. hord. aliqualiter torrefact. lb jss. dissolv. sacchar. rubr. ℥jss. ol. ros. omphac. ℥iij. adip. renum caprae. ℥ij. ovi vitellum. F. Clyster lavans & dolorem mitigans. ter copiosè indè alvum expurgavit, & tormina magna ex parte sedata sunt. Ideo & sequens injeci Enema, quod et dolorem sedaret, & simul constringeret, & intestina roboraret.

℞. Lactis vaccini in quo lapides igniti saepius extincti essent, ℥viij. succi plantag. ℥iiij. ol. rosac. omphac. ℥ij. vitellum unius ovi. F. Clyster. frigidè injiciebatur. Hoc praeceptor meus Benedictus Faventinus utebatur. quo quidem secundo clystere tormina cessarunt, & juvenis hic statim à principio magno cum meo honore convaluit, optima victus ratione praescripta. [Page 271] Petrus Forestus. obs. 31. lib. 22.

Mercator quidam Delphis habitans temperatura biliosa triginta annos na [...]us, per longam perigrinationem, multosque perpessos labores, ex Gallia reversus, & nunc paulò tranquillior, cum uxorem duxisset, & delicatè magis viveret in fluxum diutumum ventris incidit, mox in dysenteriam lapsus; per sex integros menses, cum miserè vitam duxisset, doloribus ac torminibus sub umbilico pene extinctus est· verum cum hic experimenta multorum, ac muliercularum frustra, ac diu, multumque tentasset, tandem nostram opem expostulavit, omni spe destitutus. qui equidem cum haec subsequentia remedia eidem per me fuissent praescripta, praeter omnium opinionem sanitatem consecutus est. Omnium primò injectum est hoc Enema.

℞. Decoct· hord. parum torrefact. lb j. ol. rosac. ℥iij. sacch. rub. ℥jss. vitellum unius ovi. M. Materia eo clystere utcunque detersa, dolor quoque nonnihil mitigatus est. Mox altero die sequens Enema infusum, recipiens lactis bubuli chalybeat. lb j. sacch. rub. ℥jss. 2. vitella ovorum. Deinde & tertium· ita.

℞. Decoct. hord. torrefact. lb j. ol. ros. cotoneor. an. ℥jss. ovorum vitellos numero ij. sacch. rub. ℥iss.M. Iis tormina cessarunt, & facta est excrementorum mutatio in meliorem statum. injectis demum clysmis his acres materias eluentibus, per superiora haec propinavimus; & primò abstersorium hoc medicamentum.

℞. Decoct. hord. communis, ℥vj. syr. ex infus. rosar. ℥iij.M. conficiebatur ex rosis omphacinis non valde apertis, affusis septies vel pluries, atque abjectis, ut ego parare soleo; in eo enim inest vis doloris sedandi mira, & etiam oblinendi.

Purgavimus autem hoc modo.

℞. Fol. plantag. Mj. fl. ros. rub. ʒj. myrobal. cytrin. ʒiij. myrobal. chebul. indor. an. ʒjss. schaenanth. ʒj. bulliant in aqua in colat. ℥iij. adde rhab. el. ℈ijss. syr. infus. ros. & cotoneor. an. ℥ss.M.F. potio. quinquies eduxit. Deinde & hoc praescriptum est.

℞. Hord. commun. p.j. sem. plantag. fl. ros. rub. an. ʒj. bulliant in aqua in colat. ℥iij. dissolv. syr. cotoneor. & infus▪ ros. an. ℥ss.M. Postea dedi ℈ijss. rhab. parum tosti cum decoct. plantag. & fl. ros. Deinde & ea quae magis constringerent.

℞. Sem. plantag. exsiccat. & pulv. ʒj. trochisc. de carabe, de spodio. an. ʒss.C.C. usti ℈jss. corall. rubr. ℈ss. pulverisentur subtilissimè & dividantur in tres partes, & detur una dosis. cum vino rubro, altera cum decoct. sem. plantag. fl. ros. & centinod. tertia cum decocto vini rubei in quo bullierint rosae, sem. plantag. & centinodium. Hoc etiam condito usus est.

℞. Conserv. ros. vet. ʒvj. diacydon. sine speciebus ℥ss. troch. de spodio, ℈iiij. syr. cotoneor. rob. de ribes, syr. myrtin, an. ℥ss.M. Insuper victu convenienti utens probè convaluit [Page 272] à Dysenteria deplorata. Unicè etiam prodest vinum decoctionis Gnaphali, tam potum quam loco fomenti adhibitum· & nihil praestantius quam ʒj. coaguli leporis pota ex sapa: & stercus canum sola ossa vorantium, cum lacte chalybeato, ut saepius expertum est. Petrus Forestus. obs. 35. lib. 22.

Subsectio tertia. Pro Dysenteria.

NOs foelici cum successu per multos annos ipsum rhabarb. tostum in principio morbi, tam evacuationis gratia, quam corroborationis, per vices aliquot exhibuimus hoc modo.

℞. Decoct. hord. tost. ℥iiij. rhei tosti & pulver. ℈iiij. syr. rosat. solut. acetos. citri. an. ℥ss.M.F. haustus; qui reiteretur per biduum. Cum ad consolidationem ulceris (post sufficientem ejusdem abstersionem) accedendum esse putavimus; aliquoties pulverem emplasticum ex cera alba cum aequali parte gummi arabici tenuiter incisa & pulverisata in pomo assato solutum, quantitate ʒj. exhibuimus magno cum successu.

Si verò neque sic fluxus sanguinis sistatur, sequens narcoticum per os exhibeatur.

℞. Cons. ros. antiq. ʒij. laudan. opiat. gr. iij. conf. alkerm. ℈ss. syr. papav. errat. q.s.F. El [...]ctuarium molle. hoc modo in nostro aegrotante conciliata quiete, rariores exinde dejectiones & somnus interveniens effectum medicamenti comprobabant. victum instituimus convenientem, ut sunt juscula gallinarum cum ossibus minutissimè incisarum & contusarum, additis succis citri, bexberorum & similibus; oriza cum lacte chalybeato, cydonia, pyra, magis assata quam cocta. Gregorius Horstius. obs. 19. & 20. lib. 4. De morbis infimi ventris.

℞. Rhab. ʒjss. pistetur & maceretur in aq. plantag. ℥iij. per aliquot horas, tandem facta colatura & leni expressione, rhei praedicti substantia aliis ℥iij. aq. plantag. denuo infundatur, quibus pulp. Cassiae noviter extractae, ℥ss. dissolvito & pharmacum parato, ac aegrotanti propinato, quo multa egessit. Caeterum prima infusione rhab. Si quas partes exasperantes, & ulceribus adversas habet, omnino amittit, & mitius ac securius redditur, quam testa ustum aut assatum, ut multi dare folent. Amatus Lusitanus. Cent. 2. curat. 44.

Subsectio quarta. Pro Dysenteria.

CLysterem hunc abstersivum & lenientem imperavi.

℞. Lactis chalybeat. lb j. dissolv. vitell. ov. numero ij. mell. rosat. ℥jss. laric. dissolut. in his duobus ʒij.F. clyster· quo non diu retento, sed rejecto, potionem postea hanc bibit.

℞. Syr. de ros. rub. siccis ℥j. syr. de papav. ℥ss. aq. plantag. ℥j.M. cum adhuc non cessarent sedes, & sitiret [Page 273] admodum, prostratus (que) esset, amylo cocto refectus fuit & lacte amygd. d. quod cum aqua chalybeata parabatur, addito sacch. ros. tab. clyster astringens dein talis injectus fuit, & sub vesperam repetitus.

℞. Hord. oryzae. an. p.j.F. decoctio in lacte pro duobus clysteribus. dissolve in u [...]o vitell. ovor. numero ij. sacch. rub. axung. hoedi, an. ℥j. lariceae, ʒj.F. clyster. Pulverem hunc quoque duabus vicibus sumpsit, cum lacte amygd. d. paulò antequam clysterem admitteret.

℞. Troch. de carabe, ʒj. rad. tormentill. ʒss. sacch. ros. rab. ʒij.M. venter hoc unguento inunctus fuit.

℞. Ol. myrtill. ℥j. mastich. ℥j. bol. rub. ʒj. ros. santal. an. ʒj. cerae, q.s. fiat unguentum.

Clyster astringens dein talis injectus fuit.

℞. Rad. bistort. tormentill. an. ℥j. consolid. maj. ℥ij. equifeti, plantag. agrimon. an. Mj. fl. ros. rubr. p.ij. hord. mund. orizae, an. p.j. sem. anis. ℥ss. sem. acetos. ʒij. sem. plantag. ʒi.F. decoctio in sero lactis, dissolv. sacch. rub. ℥jss. mell. rosat. ℥ij. mucilag. sem. cydon. ℥jss. sem. phillii. ℥j.M.F. Clyster. sub noctem alius fuit injectus.

℞. Orizae parum torrefact. p.j. gallar. conquassat. ℥ss. balaust. ℥j. ros. rub. p.j. sem. plantag. ʒij. rad. bistort. ℥jss. rad. consolid. maj. ℥ij.F. decoctio, in aq. chalybeata in colaturae lb j. dissolv. succi plantag. ℥ij. lap. haematit. ʒij. sang. dracon. ʒj. axung. haedin. mell. ros. an. ℥j.F. clyster. co rejecto, tab. meas narcoticas sumpsit; & noctem quietiorem habuit. Cras ante prandium idem Clyster injectus fuit. postea usus est hoc suffitu.

℞. Rad. thapsi barbati, bistott. an. ℥ij. gallarum. ℥j. plantag. Mj. ros. rub. fl. chamaem. an. p.j. coq. in aqua fabrorum extinct. ferri pro suffitu. Feliz Platerus. obs. lib. 3. pag. 893.

Qui navigant in Indiam Orientalem ex usu putridarum carnium incidunt interdum in Dysenteriam, quibus praesentaneum est remedium, a [...]lium cum saccharo & succo Citriorum: ut & placentulae in sartagine coctae ex ovis gallinaceis & argentina. I. & Ottho Heurnius. ad cap. 10. lib. 6. patholog. Io. Fernelii.

In Dysenteria potus exiguus semper esse debet, quod remedium edocta aliqua bruta, ubi alvi fluxu tentantur, sibi ipsis ex toto potum naturali quodam instinctu interdicunt. Hier. Mercurialis. consult. 90. tom. 2.

Subsectio quinta. Pro Dysenteria in gravida.

NObilis quaedam mulier gravida in Dysenteriam incidit. consilium sequens dedi.

Lac amygdalinum cum aqua cocta chalybeata paratum, loco vini bibat. orizam coctam cum jure gallinae frequenter comedat. & pultem [Cadle] cum vino rubro in quo aurum extinctum sit, ovis & saccharo coctam.

Electuarium hoc manè & vesperi [Page 274] sumat, quantitate nucis mosch.

℞. Pulv. rad. tormentill. ʒij. sem. lapath. ʒj. corall. ʒjss. conserv. ros. & carn. cydon. an. ℥ss. cum syr. cydon. F. Electuarium.

Julepi hujus cochl. 2. superbibat; atque circa meridiem totidem sumat.

℞. Syr. cydon. ℥j. syr. fragor. ceras. acid. de papav. (ad sensum intestinorum nonnihil obtundendum) an. ℥ss. aq. ros. & plantag. an. ℥ij.M.F. Julep.

Inungat ventris regionem oleo absynth. mastichino & cydon. pedes abluat vino rubro stiptico. sic restituta fuit. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 861.

Praegnans mulier quum gestationis nonum mensem ingrederetur, dysenteria lethali corripi coepit, quae nullis praesidiis domabatur, at cum pareret, ilicò dysenteria restricta est, & illa paulatim sanitatem consecuta fuit. Dysenteria ante partum salubris ab Hippocrate judicatur. quod verum esse historia nostra testatur· ita enim Hippocrates lib. De morb. popular. quinto memoriae commendavit. Epicharmi uxori ante partum dysenteria, dolor, alvi egestiones subcruentae mucosae aderant; ubi peperisset, statim sana erat, diversionis fortè ratione. Amatus Lusitan [...]. cent. 2. curat. 51.

Subsectio sexta. Pro Dysenteria.

NE detur potus chalybeatus ut fieri solet, non enim is astringit, ut falsò existimant medici, sed turbat alvum.

Ante septimum diem priusquam ulceraintestinorum probè extergantur, astringentia per os non conveniunt, nec foris etiam applicanda sunt. In morbi enim initio talia vel in mortem vel graviores morbos praecipitare, multis exemplis potest ostendi.

Tutus est usus pulv. tragacanthi in ovo sorbili cum pul. corall. & nuc. mosch. hoc modo.

℞. Pulv. tragacanth. ʒj. nuc. mosch. corall. an. ʒss.M.F. pulvis. Foris admoventur multa, ut Emplast. de crusta panis diaphaenic. & similia. Ad opiata non nisi in summa necessitate deveniendum, prius tamen quam manifestus sit virium lapsus. Io. Crato. consil. 22. lib. 5.

Aqua chalybeata in dysenteriis ab omnibus ferè qui in medicina claruerunt, praeter Ioannem Cratonem laudatur. Cujus quoque sententiae favere videtur Felix Platerus in epistola quadam ad me scripta. Ego ut ingenuè fatear, doctrinam & praxin praeceptorum meorum imitans, per multos annos aquam chalybeatam dysentericis quoque praescripsi· tandem verò cum ea quae Crato hac de re observavit, mihi innotuissent, ac proinde loco aquae chalybeatae aegris lac [Page 275] amygdalatum aut decoctum aliquod conveniens exhibuissem, omnia profectò longè feliciùs mihi successerunt: ita quidem ut observationem Cratonis verissimam esse reipsa expertus sim.

Hoc decoctum pro potu propino.

℞. Agrimon. Mj. veronic. Mss. rad. bistort. & ras. C.C. an. ℥ss. coq. in lb ix. aq. font. donec tertia pars sit absumpta, idque fortissimo igne & in vase aperto· herbae & radices sint exsiccatae. recentes enim decoctum reddunt ingratum.

Lumbricos terrestres lotos & concisos, cumque carne castratorum coctos, si aegro corundem juscula exhihibita fuerint, mirum in modum dysentericis prodesse, saepissimè expertus sum. Dolores enim leniunt, & quae in intestinis sunt ulcera aut vulnera facultate quadam specifica consolidant· quod & clarissimus D. Wierus, libro De Scorbuto testatur. Sed quia urinas simul insigniter movent, non nisi prius expurgato corpore hujusmodi juscula exhibenda sunt: & quidem paulò ante pastum: diuretica enim reliquis cibis minimè sunt permiscenda. Lac etiam muliebre summoperè convenit. Guil. Fabrit. Hildanus. lib. De Dysenteria. cap. 7.

Ego sanctè affirmare possum confectione alkermes nihil praestantius me unquam reperisse, etiam in ipsis infantulis dysenteria laborantibus. Non ergo ob lapidem Lazuli qui debita dosi purgat, rejicienda videtur, cum in exigua illa quantitate qua exhiberi solet, impossibile prorsus est, ut alvum moveat. Singulae enim dragmae confectionis, duo duntaxat grana cum dimidio lapidis Lazuli in se continent. Certè hanc confectionem omnibus aliis cordialibus praeferendam esse, experientia semper fidem mihi fecit. Guil. Fabrit. Hildanus. obs. 23. cent. 6.

Ad dolorem sedandum, in dysenteria saepius utor oleo amygd. d. cui tantum sacchari miscelanei admisceo, quo formam elect. acquirat. De hoc Electuario aeger singulis ferè momentis aliquantulum sumat. Si aliquid olei rec. ex vitell ovorum admisceas, praestantissimum habebis medicamentum, non solum ad doloressedandos, verum etiam ad excoriationem & ulcera intestinorum curanda. Guil. Fabrit. Hildanus. lib. De Dysenteria. cap. 9.

Subsectio septima. Pro Dysenteria.

MUlier medica quaedam annosa (sunt enim authore Galeno, lib. 6. De locis aff. cap. 5. & mulieres medicae quaedam) mirabile consuluit remedium.

Jussit pomum integrum (cotoneum magis laudarem ob vim adstrictoriam) excavari, implerique cavitatem cera alba vel citrina selectissima, & indito operculo prunis admoveri pomum donec omnifariam liquesceret cera & pomi substantiae intermisceretur, tum (que) pomum sic paratum esitare aegrum jubebat ante omnem cibum, & profectò optimè contulit· nam cum clam me dies aliquot hoc esset usus remedio, [Page 276] mihique postea rem omnem de [...]exisset, & ecquidnam mihi de tali adhibito remedio videretur, rogasset, ingenuè quidem respondi, non malum mihi omnino auxilium videri, cum virtutem habeat emplasticam, qua agglutinare ulcera intestinorum posset; quin & dysentericis opitulari ex Dioscoride affirmavi: nec me propterea remedium improbare velle, quod esset à muliercula excogitatum, cum & Gal. ipse veritus minimè sit, nec dedecori sibi fore putavit à plebeio homine inventam [...]umariae herbae vim, ad stomachum roborandum & ventrem lubricandum in monumenta sua referre, & tanquam exploratum probare, ut lib. 7. De simpl. facultat. cap. De Fumaria, Franciscus Valeriola. obs. 4. lib. 3.

Ilico praescribe julapia ex aq. cichor. cum emulsione sem. cichor. & endiv. misce syr. de ribes· & alternis diebus propina rhei & myrobalan. an. ʒss. cum syr. de ribes. Io. Heurnius. ad aphor. Hippoc. 23. sect. 7.

Principem vidi quae querula fuerat ante de splene: in febre dejecit alvo c [...]uentam atram materiam copiosè bis aut ter; trepidabat illa ad conspectum excrementi; ver um in bonam spem eam erigebam. evasit. non erat haec dysenteria ab atra bile, nec diuturna, nec illa quae est cū ulcere intestinorum, sed cruenta, quae ilico placatur, nam splenem evacuat. Io. Heurnius. ad aph. 48. sect. 6.

Optimum remedium est infusum rhabarbarum in decocto ros. sicc. rad. plantag. & mirobal. ex aqua endiv. cum pauco cinnamomo. expressio fiat valida· praebeatur cum syr. de ribes vel de rosis siccis. Sumatur bis in septimana. Intermedi [...]s diebus lac à vacca calens datur ter in die cum saccharo rosato. Dolor si urget, lac clysmo infundatur cum butyro rec. & vitello ovi. Coquatur in lacte tapsus barbatus & rosae· tandem ut stringas lactis dimidium excoque· Bibat ter in die. Io. Heurnius. ad aphor. 3. sect. 6.

Quendam vidi, quem dysenteria longissima ad tabē tantam deduxerat, ut ei lac sugendum muli [...]bre medici p [...]aescripserint. Sed miraculo quasi curatus optimè & breviter fuit, usu aquae pro potu ordinario, in qua suber bullierat: usus est etiam utiliter syrupo Corallorum & conserva Cynnorrhod. Sed aqua suberata praecipuum ejus curae fuit instrumentum. Petrus Borellus. obs. 57. cent. 1.

Subsectio octava. Pro Dysenteria venenosa.

NObilis quidam Lusitanus devoratis tribus pyris ab amasia porrectis, in fluxum incidit ventris diuturnum, cum diris symptomatis. Plurima ex abstergentium primò, deinde adstringentium sylva medicamina parantur, extra admota, intus assumpta, & per sedem infusa, sed frustra: cum tandem de veneno suspicio esset, propinantur cardiaca & alexipharmaca; at malum solum smaragdo trita, & conserva cydon obvoluta conquievit. Hanc alternis diebus jejuno ventriculo assumebat, superbibita aqua, in qua tragacanthum prius erat incoctum. smaragdi, quantitas erat pondus [Page 277] duodecim granorum· quam cum quinquies devorasset à fluxu immunis evasit. Zacutus Lusitanus. obs. 91. lib. 3. prax. admirand.

Subsectio nona. Pro Dysenteria.

PUerulus quidam bimulus dysenteria contumaci laborabat: post multa alia remedia frustra usurpata, exhibui extract. Corallorum ℈ss. cum aq. plantag. & eodem die fluxus cohibitus est. Lazarus Riverius. obs. 66. cent. 1.

Adolescens quidam 20. annorum laboravit dysenteria per 12. dies, quam nullo remedio oppugnate conatus est, donec ad Xenodochium deductus, sumpsit ex praescripto medici Xenodochii Salis vitrioli ʒj. in aqua dissolutam, multa evomuit biliosa & pituitosa; sicque facta est revulsio humoris ad intestina defluentis, & hoc solo remedio curatus est. Lazarus Riverius. obs. 9. cent. 3.

Alvum c [...]actam vomitio solvit, & plus aequo fluidam sistit: illam quidem humectando, hanc vero siccando. Hippocr. Libro de diaeta.

Uxor mea mense Augusti incidit in gravem dysenteriam, ab assumpto pridie pharmaco leviori. Circa horam somni exhibeo laudani gr. ij. cum conserv. ros. Postridie hora secunda pomeridiana, cum perseveraret affectus, exhibeo ejusdem laudani gr. ij. continuavit alvi fluxus sine sanguinea dejectione, qui per 5. vel 6. dies perseverarit, ac tandem medicamento ex infus. rhab. & myrobal. cum rheo pulv. & Syr. ros. omninò sublatus est. Lazarus Riverius. obs. 84. cent. 2.

Puer quidam 8. annos na [...]us dysenteria tenebatur, cum multo sanguine, dejectionibus viridibus & porraceis admixto, & febre continua. tertio morbi die sumpsit infusum rhei ad ʒj. in aq. plantag. cum Santalo citrino, dissolvendo rhei pul. ℈j. Syr. rosac. ℥j. optimè purgatus est, multa excrementa rejecit sine sanguine, & febris ferè expers fuit toto illo die. Postridie sanguinem purum rejici [...]bat, frequens erat dejectio, cum dolore ventris & febre, quae perseveravit usque ad diem octavum, licet omnia remedia ordinaria, interna & externa adhiberentur, tum etiam Clysteres varii. Septimo die extractum Corall. ter exhibitum fuerat ad ℈j. cum aq. plantag. & Syr. Cydon. sed frustra. Octavo die cum & febris & fluxus ingravescerent, ac merus sanguis excerneretur, circa meridiem secta fuit vena, & sanguis ad ℥v. detr [...]ctus. nocte omnia eadem. postridie manè exhibui laudan. gr. ij. cum extract. Corall. aq. plantag. & ros. & Syr. Cydon. alvus omnino suppressa est per 4. horas; & placidè dormivit, sensim tandem convaluit. Lazarus Riverius. obs. 37. cent. 2.

Quidam dysentericus omnia remedia respuens, solo usus est Pimpinellae decocto cum aqua & butyro confecto, cujus Scutellam sumebat manè & serò & intra triduum curatus est.

Plurimùm valet Pimpinella ad depurandum sanguinem, & levem habet astringendi vim, ideo non est mirum Si dysentericis conferat. Laz. Riverius. obs. 84. cent. 3.

[Page 278]

Subsectio decima. Pro Dysenteria.

DOmina quaedam dysenteria gravi correpta est, mense julio, aestu maximè saeviente. ad eam vocatus tertio die morbi praescribo clysterem detergentem, & venae sectionem. quarto purgata est medicamento ex rhab. ʒjss. myrobal. ʒss. infus. in aq. plantag. dissolvendo rhab. pulv. ℈j. Syr. ros. ℥j. bis dejecit humores excrementitios; sed in reliquis dejectionibus, quae frequentes erant, mucosum quid sanguine perfusum. Vesperi exhibui laudani gran. ij. quibus tormina parum remiserunt, & dejectiones paulò rariores fuere. Quinto tormina eadem, dejectio frequens eaque sanguinea: Clysteres ex lacte, & vitell. ovor. frequenter injiciebantur. Vesperi iterum sumpsit laudan. ad gra. iij. cum conserva ros. & ilico dolores sedati sunt. ac semel tantum in hora dejiciebat. Dormivit per intervalla. Sexto die dejectiones iterum frequentiores cum doloribus intensis. rursus secatur vena: & post 3. horas sumpsit decoctum intestinorum vervecis, cum pulveris granorum actes. ʒj. dolores omnino sublati sunt, & dejectionum intervalla multò longiora reddita: statim etiam à venae sectione totus venter inungebatur oxyrrhodino ex ol. rosac. aceto & aq. ros. parato, quod admovebatur singulis horis ad sedandam intestinorum inflammationem; & hoc remedio multum levabatur. Vesperi injectus fuit Clyster ex lacte cum ℥iiij. succi plantag. ad eandem intestinorum inflammationem demulcendam. noctu etiam exhibitus fuit julepus ex aq. plantag. cum ʒj. pulv. gran. actes. Postmodum per triduum sumpsit manè decoctum myrobal. quo integrè curata est. illud decoctum ita compositum fuit.

℞. Cort. myrobal. chebul. ℥j. citrin. ℥ss. passul. corinth. ℥ij. coq. in aq. lb ij. ad tertiae partis consumptionem. in colat. dissolv. Sacchar. ℥j. clarificentur & aromatizentur cinam. ʒij. capiat in iiij. doses manè & sero. Laz. Riverius. obs. 2. cent. 3.

℞. Juris intestinorum aut capitis castrati ℥viij. Sacchar. rub. ℥ij.M.F. Clyster.

℞. Ossis sepiae ust. pulv. ʒij. Spongiae pice imbutae & in ollula ustae & in cinerem redactae. cortic. ovor. indurat. pellicula ablata interiore an. ℥ss. margarit. praep. boli armen. an. ʒj.M.F. pulvis. dosis ʒj. in lacte vel chalybeato vel cocto, aut in aqua polygoni. certò vobis polliceor, hunc pulverem recentes omnes dysenterias nisi fluxio admodum urgeat, licet valde cruentas, statim sanare. Hercules Saxonia. Pract. part. 2. cap. 19.

[Page 279]

Subsectio undecima. Pro Dysenteria.

CIvis Haffniensis honestus secreto suo aliquot mille dysentericos serv [...]sse se gloriabatur. ad praeservationem vinum vel cerevisiam absynthites commendabat. ad curationem praesentis fluxus seu albi seu sanguinei, libram semis calidae cerevisiae propinavit adultis aegris, cui summitates absinthii & sal album incoxerant, & nucem moschatam tritam cochleari ultimo superbibendam dabat. Infantibus verò pro ratione aetatis cochlearia hujus potus tria. 4. vel 6. miscuit. applausum à multis meruit hoc secreto. Thomas Bartholinus. Hist. 65. cent. 2.

Saepe contulit pulvisculus stercoris canini per triduum cum ossibus nutriti, cum lacte caprillo haustus. Nos saepissime glande ex opio facto & intestinis inserto tormina abstulimus, & dysentericum profluvium cohibuimus, & somnum aegroto conciliavimus. Crebro autem glans ex opio podici inseratur, sed ultra quadrantem horae in intestinis non est dimittendus, sed rursum appenso filo eximendus. Franciscus Ioel. Pract. sect. 3. lib. 4.

Memini frixis equorum ungulis in butyro, iisdem dein pulveratis, sedatum fuisse frequenter pylori furorem, stetisse dysenterias, atque medelae benignitatem sensisse, olido illo remedio adhuc intra stomachum detento. Sin autem ungula sit jumenti lascivientis, dysentericis certam perniciem allatura dicitur. Io. Helmontius. Tractat. cui titulus. Pylorus rector.

Linteum in leporis (venando per canum morsum interempti) sanguine tinctum, siccatumque & in vino carptim exhibitum curat dysenteriam: & siccum Erysipelati appositum illud sanat. Milites Germani leporem fumo siccatum praebent in potu, & curatur dysenteria non fallaci eventu. Io. Helmontius. Tract. cui Titul. Potestas Medicaminum.

An in fluoribus dysentericis assiduus Clysmatum anodynorum usus tutus? nequaquam, & in hoc valde medici decipiuntur, cum intestina abluendi lacte finem non faciunt; dum enim sic intestina proluuntur & diluuntur, e [...] foeminatio & mollitudo adfertur ipsis intestinis, unde fit [...] quam Galenus [...] vocat. Guil. Ballonius. lib. 1. Ephemerid. & Epid.

Quidam dysentericos certò curabat fumo gingiberis per anum in sella perforata [...] recepto. alius verò praetulit fumum C. Cervi. Nobilis Robertus B [...]yle. lib. De utilitate naturalis Philosophiae. part. 2. sect. 5. cap. 14.

Crystallus in tenuissimum pollinem redactus, ac cum vino propinatus dysenteriam curat, ac albos uteri fluxus sistit, fluxum praeterea cholericum, vel coeliacum citissimè & à proprietate tanquam Bezoar aliquod compescit. Anselmus Boetius. lib. 2. De lapid. & gemm. cap. 74.

Dysentericum quendam ita curavi. Glandes quercinas in aceto forti concoquendas jubeo, quarum nidorem & fumum ano per sedem perforatam excepit. Hinc sedabatur dolor, fluxio [Page 280] sistebatur, & paucis, diebus integras vires redintegrabat. Martinus Rulandus. obs. 40. cent. 7.

S [...]udiosus quidam in Dysenteriam incidit cui opitulatus sum his paucis praesidiis. cibus, quo meo monitu vescebatur, aut siccans erat, aut tostus, aut assatus, aut in aqua vel lacte chalybeato decoctus. Potui dabatur à me lac amygd. dulc. exaq. chalybeata confectum. Praeter haec sacculos calidiss. ex furfuribus in forti aceto coctis factos crebrò ano applicari jussi, & sic bidui spatio convaluit. Martinus Rulandus. curat. 18. cent. 5.

Subsectio duodecima. Pro Dysenteria.

Dysenteriam saepius à se curatam notavit. Io. Praevotius in adversariis suis, exhibito ʒj. pondere, ex vino aut ovi vitello, pulvere rad. filipendulae, quem ante ipsum secreti loco commendaverat. Ludovicus Mercaet [...]r. lib. 1. de recto praesidiorum usu. cap. 14. est sanè huic plantae insignis vis adstringendi. Georg. Hieronymus Velschius. obs. 44.

Pro arcano habeo a viro illustrissimo, argentinae folium plantis pedum admotum, omnes dysenterias intra 24. horas sistere. notavi aeris mutationem mirè ad dysenteriae curam conferre.

Vidi enim D. Solierium Mercatorem Nemausensem dysenteria ferè mo [...]ientem, qui curari nunquam potuit, nisi aeris Castrensis, cum suo immutatione; postquam statim curatus suit, pinguisque evasit, licet antea tabe confectus esset. Petrus Borellus. obs. 13. cent. 1.

Tormina sedabuntur haustu aquae verbasci cui parum aq. juniperi admixtum. Fiant sacculi etiam è verbasco aqua [...] incocti, & ventri dolenti imponantur. Philippus Michael. consil. 94. lib. 7. consil. Cratonis. &c.

In dysenteria à proprietate spcifica juvat essentia seu tinctura Smaragdi fit hoc modo.

℞. Particulas seu recrementa Smaragdi. tere (non in mortario nisi ferreo) in pulverem tenuiss. super porphyrio, superfunde urinam puerorum simplici destillatione paratam, & in loco calido tincturam extrahe, quam toties affuso menstruo recenti collige, quoties illa in idem mittitur. tincturas omnes collectas & filtratas, ablato per destillationem menstruo, reduc in pulverem griseum, quem de novo cum Sp. vini extrahe in summam viritatem, Spiritu vini denuo ablato ad aliqualem consistentiam, relinquitur essentia vel tinctura Smaragdi in fundo: cujus gr. ij. iij. iiij. ad viij. vel x. in aqua plantag. vel tormentillae exhibita omnes dysenterias miraculosè [...]istunt & ventriculum roborant; essentia etiam Crocimartis à Crollio descripta hic plurimùm valet. Io. Hartmannus. Pran. Chimiat [...]. pag. 192.

[Page 281]

Sectio 9. De Dyspnoea.

DIfficultatis spirandi (quae [...] vocatur) apud scriptores medicos; tres gradus reperiuntur: interdum non est vehemens & dyspnoea nominatur, generis nomine retento: aliquando vehemens est, cum sono & strepitu, & asthma dicitur. aliquando vehementissima est, & cum aegri nequeunt supini decumbere sed coguntur vel erecti vel sedentes manere. & orthopnoia appellatur. Eadem est omnium causa, quae prout augetur vel diminuitur, hunc vel illum producit affectum. Vide supra Sectionem de Asthmate.

Subsectio prima. Pro Dyspnoea in hydropica.

HYdropicae matronae magna dyspnoea laboranti, & pedibus tumidis, exhibui Succi iridis ℥ss. cum Sacchar. ℥ss. & vini hippocrat. ℥j. vomuitque inde viscosae tenacissimaeque pituitae matellam semiplenam, sedes (que) ternas habuit; meliusque postea spirare & sperare coepit. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 177.

Dyspnoea vehementi laborabat mulier quaedam disposita ad hydropem, quod ex tumore pedum & urina aquea cruda conjiciebam. praescripsi illi vinum sequens.

℞. Rad. iridis. ℥j. rad. Enulae. Scillae praepar. an. ℥ss. Marrub. Mj. cort. rad. Sambuc. & ebuli. an. ℥j. fol. Sen. ℥jss. agar. ʒij. zinzib. ʒj. conquassentur, & infund. in vini lib. iiij. coq. parum in duplici vase. bibit cubitum itura haustum per dies 6. cessavitque dyspnoea, & tumor pedum evanuit, pulchreque curata fuit. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 178.

Subsectio secunda. Pro Dyspnoea.

CUratio in eo consistit, ut crassa & viscida in pectore contenta incidantur, attenuentur, & educantur, ita tamen ut tenuis catarrhi qui accedit, aliquando habeatur ratio. ad incidendum exhibui oxymel. cum aq. cinamomi, ad eandem intentionem & simul etiam roborare pectus ac maturare crassiorem materiam studens, Syrupum è succo Cardui, veronicae & scabiosae. ad tenuem catarrhum Syrupum violaceum cum bolo armena, quae in morbis pectoralibus mirificè convenit. ad educendam materiam in pectore, eamque attenuandam movendamque etiam alvum, nihil convenientius nostro hoc oxymelite.

℞. F [...]l. Hyssopi, veronic. scabios. marrhub. origani puleg. card. ben. an. Mj. rad. ireos incis. ʒvj. Zinzib. ʒss. agar. albiss. ℥ss. infund. in aceti lb jss. aq. veronic. card. ben. an. lb ss. stent in vase vitreo obturato loco calido per triduum. deinde lento igne decoq. & exprimantur.

[Page 282]℞. Expressionis lb jss. mell. opt. lb ss. coq. iterum lento igne & despumentur usque ad Syrupi formam, ac in vase vitreo conserventur. imponi poterit cinamomum, Caryophyllus, calamus aromaticus, pulverisata omnia & in petia linea ligata, ita ut diutius conservetur, & sapor suavior fiat; de hoc assumat 2. vel 3. cochlearia paulatim sorbendo, ubi vel difficultas spirandi molestior, vel alvus adstrictior fuerit.

In ore autem ratione tenuioris catarrhi teneat istos orbiculos.

℞. Boli armen. orient. praep. ℥ss. cum aq. tussilag. vel viol. addito parum mucilag. tragacanthi F. Orbiculi. Io. Crato. consil. 8. lib. 4.

Hoc Emplastrum tanquam efficacissimum raso capiti (ut sine labore rursum avelli queat) applicetur, ita ut illi agglutinatum haereat, vel si hoc displiceat, interposita tenui syndone proximè illud attingat. dies nectesque gestet, cum opus est▪ renovando. descriptio haec est.

℞. Rad. Ireos. galang. cyperi. angelic. an. ʒij. rad. pyrethr. agar. rhab. rad. Scillae. an. ʒj. Sen. ʒij. majoran. ʒj. Sem. Cor [...]andr. bacc. Lauri. Caryophyll. nuc. mosch. macer. an. ʒj. Sem. nigell. Sinapi an. ʒss. benjoin. Storac. an. ʒiij. chalcanth. albi. ʒss▪ lap. calamin. ʒij. alumin. ʒj. ol. nuc. antiquiss. addendo gutt. aliquot ol. major. & Salviae per destillationem, lariceae resinae & cerae q.s.F. Emplastrum. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 176.

Sectio 10. De Dysuria.

[...]. i. e. meiendi difficultas, est urinae cum magno cruciatu & labore excretio. à stranguria affectu cognato differt, quod in Stranguria seu urinae stillicidio vesica non expectat, ut urina tota colligatur; sed statim tanquam mordentem expellit: in Dysuria verò expectat quidem, atque aliquando diutius quam oporteat, sed cum excernenda est, percipit aeger dolorem aut tantam difficultatem, ut saepe, nisi locum vesicae comprimat manu, aut diu & magno conatu enitatur, liberè non profluat. Praeterea in stranguria nec libera est nec liberalis [...], guttatim enim redditur; in Dysuria autemliberalis est sed non libera, aut si liberalis non est, est libera. Causa ejus vel in urina consistit, vel in vesicae cervice: in urina quod acrior evas [...]rit, vel ratione victus calidioris, vel humorum acrium permixtione, ut bilis & piruitae salsae; puris etiam ex rupto abscessu manantis. In vesicae cervice vel exulceratio est, vel inflammatio, quam transiens urina acrius ferit. Dysuriae nomine aliquando indigitatur affectus qui ardor urinae dicitur, easdem enim uterque agnoscit causas.

[Page 283]

Subsectio unica. Pro Dysuria.

A Crimonia urinae & vesicae imbecillitas hujus affectus solet esse causa; aliquando tamen à plethora nascitur. Ubi acrimonia fatigat, utatur emulsione Sem. 4. frigid. & papav. albi ex sero lactis, vel decocto jujub. & liquirit.

Si sit ab imbecillitate, vino utatur tenuicum nuce myristica, vel folia ribes nigri illi immacerentur. Sumat myrrhae pulv. ℈ss. cum Syr. viol. id saepe agat. vel bibat lixivium factum ex cineribus rosmarini ex vino albo factum. Io. Heurnius. Ad Aphor. 36. Sect. 6.

Phlebotomia hic, ad hepatis aliarumque partium intemperiem corrigendam, necessaria est. eaque pluries repetita, pro plethorae magnitudine, aut inflammationis periculo; ex brachio dextro primùm ad evacuationem, & revulsionem: postmodum vero ex venis inferioribus ad derivationem à parte affecta. Purgatio etiam convenit, sed ex lenientibus tantum & refrigerantibus composita, [...] urinae maximè exasperaret. Ideo multi bolum ex cassia simplici non audent transcendere. & illa certè reliquis praeferenda. magis tamen refrigerans efficietur, si pulpa tamarindorum etiam adjiciatur. vel dilutum Cassiae ex decocto lactucae, portulac. & summitat. malvae paratum, ad plures dies, exhiberi poterit, ut acres humores in partes urinarias confluentes ad intestina sensim deriventur. Vomitus blandis remediis concitatus praestantissimus est: revellit enim à parte affecta, & incommoda arcet, quae a purgantibus per inferiora induci consueverunt. Semel igitur aut bis in septimana proritandus. Clysteres frequenter injiciantur in hunc modum.

℞. Rad. alth. ℥j. fol. malv. viol. lactuc. an. Mj. fl. nympheae & hord. mund. an. pj. coq. in colat. lb j. dissolv. cassiae rec. extract. ℥j. ovum integrum unum. ol. viol. ℥ij.F. Clyster. Mucilagines sem. alth. cydon. foenugraec. clysteribus utiliter admisceri possunt ad dolorem leniendum▪ verum ad contemperandum dolorem & ardorem, Clysteres ex lacte puro, vel cum praedictis admixto▪ ita e [...]ica [...]es esse consueverunt, ut quosdam viderimus aegrotantes, qui in diuturnis doloribus ex hoc solo remedio, & semicupio ex decocto herbarum refrigerantium parato, levamen susceperint. Per os exhibeatur quod sequitur.

℞. Aq. portul. lactuc. ros. & nympheae. an. ℥j. Syr. viol. & nymph. an. ʒvj. Sal. prunell ʒj.M.F. julep. saepe iterandu [...] ▪

[...] parentur in hunc modum.

℞. Rad. alth. ℥ss. sem. malv. Mj. liquirit. ℥ss. sem. cydon. ʒj.F. cum pullo jusculum. Conveniet etiam non parum serum lactis caprilli magno haustu exhibitum. imo & majori efficacia, absente febre, lac integrum, praesertim asininum, propinari poterit, quod non solum detergit, sed etiam dolorem mulcet, & humorum acrimoniam contemperat.

[Page 284] Amatus Lusitanus curat. 58. cent. 6. dicit quandam mulierem dysuria laborantem, post multa frustra usurpata remedia, tandem usu conservae flor. malvae fuisse persanatam. sumebat autem conservae ℥j. manè & vesperi superbibendo aq. malvae ℥iij. Idem curat. 59. dicit senem quendam ab excreto lapillo dysuria laborantem, eadem conserva, eodem modo usurpata, intra triduum fuisse liberatum. Conserva fl. althaeae est ejusdem vel majoris efficaciae.

Dolore admodum urgente non inutile est, dum urina redditur, penem demergere in lac tepidum, vel decoctum malvae, & sem papav. albi. Imò & aqua sola tepida non parum conducit ad hujusmodi dolorem & ardorem minuendum. Potus sit decoctum leve malvae cum Syr. viol aut conserva rosac. agitatum. Ad eundem verò ardorem leniendum, fiunt etiam injectiones in vesicae ductum, ex lacte, emulsione sem. frigid. aqua plantag. Sero lactis; quibus addi potest liquor albuminis ovi probè concussi, vel trochis. alkikengi. ℈j.

Externa etiam remedia ad hujusmodi ardores temperandos non parum conducunt, qualia sunt balnea vel semicupia, & fomenta pubi & perinaeo admota ex decocto herbarum refrigerantium parata. Linimenta ex ol. ros. nympheae, unguento rosac▪ refrigerante Galeni, populeone cum Camphora & mucilag. psyllii extract. in aq. plantag.

Finis Libri Quarti.

[Page 285]

MEDICIN AE PRACTICAE. Liber Quintus.
De Affectibus à Litera; E. incipientibus.

Sectio prima. Ad Ebrietatem praecavendam.

INterrogatus saepenumero, cum tot annos ab aegris plurimis frequenter accersitus Principibus, Nobilibus, & aliis Magnatibus, apud quos splendidè vivitur, quomodo mihi cavere potuerim, quo minus ab illis ad potandum invitatus, uti moris est, inde noxam nullam contraxerim, & ad hanc grandem & vegetam aetatem salvus pervenire potuerim. Respondi id quod & verum erat, me in conviviis, quae in multas horas protrahuntur, ab initio ad horam unam vel etiam duas à potu abstinere posse, idque eo facilius, quod sitis me non urgeat, donec ad satietatem ferè comederim▪ tuncque ventriculo cibis referto, etsi quandoque liberalius bibens, nullam offensam inde me hactenus sensisse· quod cum & alii quidam, me suadente, fecissent, se quoque contra ebrietatem egregiè fuisse praemunitos, mihi sunt fassi. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 41.

Sectio secunda. De Ectropio.

[...] (à [...] verto) affectus est inferioris palpebrae, qua invertitur & deorsum trahitur, ut internae palpebrae pars cum deformitate videatur, & instar rubrae carnis appareat, ne (que) cumsuperiore committitur, sed pendet atque▪ hiat. Causae hujus mali variae sunt. Primò, Incrementum carnis vel tumor in parte interna palpebrae, ob quae invertitur palpebra. Secundò, Vulnus vel ulcus in palpebra inferiore malè curatum, ita ut palpebra in agglutinando deorsum nimis retracta sit. Tertiò, Paralysis vel [Page 286] convulsio inferioris palpebrae, ob quam attolli nequit· quod in palpebra inferiore est Ectropion id in superiore est [...], seu oculus leporinus; est verò affectus superioris palpebrae, quae ita sursum adducta est, ut oculum totum tegere non possit, sed per somnum etiam aliquantum apertus maneat. Dicitur hoc vitium Plinio Corybantiasmus. Causae hujus affectus sunt plures: nam vel potest in utero palpebra ita fuisse conformata, vel à consuetudine istum positum accepisse, cum Infantes in cunis sursum vel retro continenter spectant, vel à convulsione, vel à vulnere, ulcere, & cicatrice potuit imminuta aut sursum retracta fuisse.

Subsectio unica. Pro Ectropio.

RUsticus quidam hoc vitio laborans, ad nos venit. Habebat enim palpebras inversas supra seipsas & extra. Ego ex materia salsa malum contractum existimabam· facta sectione venae, per pilulas illum bis terve purgavi. Deinde ut oculum Iavaret praecepi vino albo, cui alumen de [...]ocha in exigua quantitate semel ebullitum erat. Postea palpebram linimento subsequenti inungeret jussi.

℞. Axungiae porcinae colat. ℥j. tutiae praepar. ʒij. camphorae, ℈ss.M. simul, & lavetur novies in aqua ros. somni t [...]mpore inungatur. Hoc modo Gisbertus Horstius praeceptor meus Nobilem Romanam Matronam curavit, cum multis annis ex catarrho calido & salso & inversione palpebrarum laborasset. alioqui & hoc ut uteretur praecepi, quod saepe experti sumus ad oculorum rubedinem.

℞. Butyri rec. novies loti in aq. communi. postea novies loti in succo plantag. deinde ter in aq. ros. ℥ijss. tutiae praep. lotae semel in aq. ros. aloes lotae in aq. plantag. aut solani. Sief albi cum opio, an. ʒiss. camphorae lotae, ℈j.M.F. unguentum. vesperi inungatur, & aqua calida abluatur. Hoc unguento plurimum adjutus fuit. Petrus Forestus. obs. 41. lib. 11. De morbis oculorum & palpebrarum.

Sectio tertia. De Empyemate.

[...] (à [...] pus, & [...] putrefacio) i. e. suppuratio, est puris in thoracis capacitatem collectio, in cujus illuvie pulmo totus mergitur. eò autem confluxit, vel ex angina, vel peripneumonia, vel quod frequentius contingit ex pleuritide. His enim non bene tussi expurgatis, abscessus exoritur, è quo tandem rupto, pus saepe universum in thoracis capacitatem influit.

[Page 287]

Subsectio prima. Pro Empyemate ob destillationem a capite.

AD intercipiendum & siccandum destillationem Sacchar. rosat. antiquum cum bolo armena, tum theriacam aut recentem, aut saltem cum conserva viol. exhibitam hora somni summis laudibus extollo· capiti etiam Emplastrum de betonica cum portione cerati sacri, vel ceratum Montagnanae applicitum maximè commendo· pro expurganda deinde materia in thorace contenta, exhibeatur lohoc de pulmone vulpis, vel de caulibus, cum pulvere pulmonis vulpis. Verum & per vias urinae, expurgantia propono, in quem finem terebinthinam cum pulvere rubiae tinctorum omnibus praefero. jus quoque paretur cum rad. aperientibus, capill. vener. adiantho seminibus melonum, adjecto syr. de liquirit. & capill. ven. his omnibus non sufficientibus dissipanda est materia jure galli non valde antiqui, in cujus ventre china sit incocta, cui si expectorantia diuretica & purgantia immisceantur, medicamentum parabitur plurimi usus. Si haec non conferrent, & Chirurgus peritus audaxque multum in promptu sit, ad ustionem thoracis tantoperè ab Hippocrate celebratam devenire non haesitarem. Iul. Caesar Claudinus. consult. 82.

Subsectio secunda. Pro Empyem ate ex pleurisi.

CUm suspicio esset futurae suppurationis, ad illam promovendam, emplastrum praeceptoris mei Faventini ad maturationem faciens, ut loco affecto apponerent, consului, quod ex foliis malvae cum rad. viol. rad. althaeae, lilior. alb. & enul. camp. fl. chamaem. melil. constabat, bullitis ac colatis & adjectis farina faenugraec. frumenti, & in fine exiguo fermenti, pingued. porci, butyro & oleo communi ad impinguandum emplastrum. Usus est etiam intus decocto ficuum, uvarum pass. liquir. rad. malv. alth. sacchar. adjecto. Aliis item commodis remediis per quatuo [...]decim dies· dein aliquot diebus interjectis, dolor coepit sedari, & erosa membrana ac perrupta sanies non admodum multa in pectus collecta est. Tandem ne in tabem transiret, consului statim ab eruptione, ut ter quaterve in die, aquam hederae terrestris (post decocta hordei mel rosac. syr. viol. & infus. ros. & alia eclegmata pectus repurgantia) ad ℥iiij. pro vice sumeret. id enim juxta Benedictum Faventinum praeceptorem meum, disruptum apostema pleuriticum à sanie repurgat, ne ex empyemate in tabem aeger incidat. Petrus Forestus. obs. 40. lib. 16. De pectoris & pulmonis morbis.

Senem curavi qui ex pleuritide empyema est passus. febre assidua, tussi sicca, sputo sanici copiosae, difficultate [Page 288] spirandi laborabat, & tabidus prorsus factus erat. Medicis jam deploratus videbatur, & mirum erat, ex quo loco tanta puris copia emanabat, nam quotidie libras duas excernebat. Huic praeter alia quamplurima auxilia, lactis asinini potus per tres menses exhibitus miro fuit auxilio· hujus enim ope, puris copia omnino est imminuta; refectum corpus, feb [...]icula evanuit, tussis nulla. Zacutus Lusitanus. obs. 119. lib. 1. prax. admirand.

Apud nos Juvenis quidam à me fuit liberatus, qui per annum pus in thorace collectum post pleuresin gestavit, & quasi absumptus erat, ustus fuit, & per vulnus purgatum pus. Multos hoc modo curavi, quorum nomina supprimo. Guil. Rondeletius. prax. med. cap. 15. lib. 2.

Subsectio tertia. Pro Empyemate.

PUer quidam quinque annorum febre continua laborabat, per duos ferè menses perseverante, cum tussi frequenti ac molesta, ita ut ad tabem vergere crederetur. Tandem vocatis in consilium medicis, relatum fuit illum conqueri de dolore lateris sinistri, praecipuè cum manu contrectaretur· tum etiam relatum fuit, illum in febris principio persensisse aliquem dolorem in illo latere, qui tamen intra paucos dies delituerat· idcirco pleuriticus non fuit judicatus à medico ordinario. Suspicio fuit Empyema aliquod ibi latêre, atque ut res [...]arior evaderet, decretum fuit, admovendum esse per aliquot dies Cataplasma emolliens & attrahens, quo per triduum admoto, apparuit elevatio quaedam in parte, & in ea fluctuatio subobscura percipiebatur· convocato iterum consilio, de Empyemate nemo amplius dubitavit. Apertione facta pus [...]opiosum effluxit, ejusque vacuatio per duos menses continuata est, donec tota materia evacuata, aeger tandem pristinae sanitati restitutus fuerit. Lazarus Riverius. obs. 75. cent. 2.

Si aperto thorace pus debitè non fluat, sequenti emplastro eliciendum est, quod ex omnibus abscessibus potentissimè pus attrahit, & foras educit.

℞. Resinae pini rec. clarae & odoratae. lb ss. ol. laurin. & terebinth. an. ℥j. gummi elemi, ℥ij. primò resina & gummi in igne liquentur, donec simul misceantur. postea adde terebinthinam & oleum, omniaque simul bulliant tantillùm, & per linteum crassius transcolentur. Massae istius portio extendatur super alutam, & fiat emplastrum, quod mutetur semel tantum in die hyemis tempore, bis autem in die in aestate. Perfore [...] in medio duabus aut tribus incisuris oblongis, ut pus attractum effluat. Dum pus aperto thorace per intervalla educitur, utatur aeger bis in die potione hac vulneraria, quae sanguinem expurget, ulcera detergat, & putredinem inhibeat.

℞. Sanicul. bugulae, scabios. beton. hyperic. card. ben. pilosell. pimpinell. [Page 289] vinc. pervinc. agrimon. plantag. an. Mj. sem. hyperic. card. bened. an. ʒss. flor. cordial. an. p.j. coq. in hydromel. an lb jss. cujus capiat ℥vj. singulis diebus. Hoc eodem decocto poterunt fieri injectiones in thoracis cavum. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 7. cap. 4.

Servus quidam ex curru decidit, laesus est thorace, praesertim dextra in parte. Dolores remediis non cesserunt. cogitabant de sectione inter quintam & sextam costam. Divisae sunt sententiae. tandem vicit pars minor, & periclitandi occasionem captant ex desperatis penè rebus· applicatum cauterium, fluxit per dies plus minus viginti aut viginti quinque materia saniosa ferè ad pintas 15. ut retulerunt Chirurgi. convaluit. Guil. Ballonius. lib. 2. Epidem.

Cum summus Hippocrates passim hoc remedium usurpet, nunquid satius est aliquo remedio cruento & ancipiti certam mortem (si aliter facias, & id remedii genus omittas) redimere? Humanum est, & offiicii plenum aliqua ratione miserorum aegrorum dolores levare, atque id magis si cum aliqua salutis spe. Guil. Ballonius. consil. 6. lib. 2.

Enatum ex pleuritide Empyema, cū alia non profuissent, frequenti potione ex syrupo althaeae, oxymelite saccharino & manna cum oleo amygd. d. rec. & aq. scabios. feliciter curatum, Romae accepimus à Mathia Baccono Anglo· pure nimirum alvo proclivius quam ore, expurgato. Georg. Hieronymus Velschius. obs. 29.

Subsectio quarta. De Empyematis expurgatione.

CLarissimus Bauhinus noviter ad me scripsit se peculiarem & insignē ramū ad cordis ventriculi sinistri ostium ex arteria venosa propagatum observasse; qui supra pulmonem sinistrum elatus, ac mox reflexus, arteriae magnae truncum descendentem comitatus, & in eum sub diaphragmate implantatus sit: per quem vomicam pulmonum & per urinas & per alvum evacuari posse minimè dubitat in iis scilicet qui sani evadunt; at in iis qui moriuntur, posse purulentam materiam, etiam corde mediante, ad vias urinarias promoveri non negat. Gregorius Horstius. obs. 11. lib. 3. De morbis pectoris.

Sectio quarta. De Epilepsia.

INter Symptomata terrifica quibus non solum aegri, verùm etiam ii qui praesto adsunt, exterrentur, praecipuum obtinet locum id quod à subito casu & totius corporis correptione nomen habet, & Epilepsia dicitur, nimirum ab [...], i. e. corripiendo, deducto vocabulo. Est vero totius corporis praeternaturalis concussio & motus convulsivus cum mentis & sensuum omnium oblaesione. Hoc infausto morbo qui corripitur, subito [Page 290] concidit; nec audit, nec videt, nec expeditus praeteritorum recordatur· concussione ex ore spumae moventur, & solutis musculis, interdum vel urina, vel stercus, vel genitura praeter voluntatem exit. Haec absolutae & fortis Epilepsiae signa sunt, plerumque levior existit, cujus non tam expressa sunt symptomata. Causa hujus affectus proxima est humor aut vapor specifica & occulta vi cerebro infensus, ejusque membranas nervosumque genus crudeliter vellicans· eo verò feriente, cerebro rursus contra pugnante, quasi colluctatione quadam & demicatione fit Epilepsia. Haec autem materia, modo in ipso cerebro, modo in ventriculo, nonnunquam & in aliis distantioribus locis delitescit; è quibus furtim per caecos ductus in cerebrum prorepit. Antecedentes causae sunt omnia illa quae specificam hanc cerebroque adversam materiam apta nata sunt suppeditare; ut sunt succi quicunque in corpore vitiosi, cranii caries, secundina corrupta & vermes. Ad Epilepticam etiam dispositionem facit haereditas, & in eclipsi lunari nativitas. Procatarcticae seu externae causae sunt, cibi excrementitii, & facilè corruptibiles· fructuum horariorum crudorum, & lactis nimia ingurgitatio, carnes hoedorum, hepar hircinum, coturnices, passeres, anguillae, isti enim cibi à proprietate Epilepsiam e [...]citare creduntur: quibus annumerandum venit apium; huc referuntur etiam radii lunae, olfactus rerum foetidarum, ut bituminis, picis, cornuum, sulphuris, corii caprilli, allii, apii, & gagatis, cujus suffitu antiqui servos emendos, an essent epileptici explorabant; terror item ex tonitru, tubarum clangore, bombardarum fragore, aut occurrente re aliqua improvisa & terribili, &c. Varias obtinet appellationes, vocatur enim morbus puerilis, herculeus, comitialis, lunaticus, divinus, sonticus & caducus.

Subsectio prima. Pro Epilepsia.

CAlcearius quidam annos 50. natus Epilepsia repentè correptus erat, vociferabatur, ster [...]ebat & spuma ad os ferebatur, & concussio totius corporis valida aderat· ad eum accitus, ne ex concussione linguam sibi amputaret, inter dentes ligneum cuneum intromittebam, ad anhelitum facilitandum & spamam & humiditates extra mittendas ad os: fortesque deinde frictiones membrorum extremorum & ligaturas dolorosas adhibeo, ut ita aegrum miserè afflictum à paroxismo excitarem, rutam quoque intra manus meas contritam naribus aegri applicabam, & succum quantum potui naribus infundebam, nares (que) constringebam & digitis contorquebam· quibus remediis mox à paroxismo liberatus fuit. Verū ne postea rediret, cum hic valde pituita abundaret, & etiam ex parte succo melancholico, post exhibitam hieram pic [...]am, hoc decocto utebatur.

℞. Beton. hyssop. [...]. an. Mj. [Page 291] Salv. majoran. fol. Lauri, an. Mss. vel loco fol. lauri. ℥j. bacc. lauri, rad. bugl. borrag. poeon. polip. q. an. ℥ss. thymi, epithymi, an. ℥j.F. decoctio in aq. q.s. colat. adde squillae, ʒj. cranii human. ʒjss. nuc. mosch. ʒj. iterum bulliant & denuo colentur. hujus decocti accipiebat omni mane ℥iiij. oxymel. scillit. ℥jss.M. deinde & hoc decoctum descriptum est.

℞. Beton. salv. majoran. hyssop. an. Mj. fl. staechad. anthos. an. p.j. sem. poeon. saenic. an. ʒiij. rad. poeon. ℥ss. fol. sen. ℥j. agar. alb. ʒij. epithymi. ʒjss. polipod. q.℥ss. sem. cartham. contus. ʒiij. uvar. pass. exacinat. ℥j. liquirit. ras. ℥ss. coq. in aq. communi pro ℥ix. fortissimae expressioni adde syr. de staechade oxymel. scillit. syr. de beton. an. ℥j.M. pro tribus dosibus matutinis. Postea & has pilulas deglutivit.

℞. Pil. coch. de hiera simpl. an. ℈j. agar. troch. pil. aggregat. an. ℈ss. troch. alhand. gr. v. cum melle anthosato. F. pilulae vij. corpore ita expurgato, quotidie ex infrascripto medicamento sumens, ad magnitudinem fabae majoris, epilepticos paroxismos quos antea crebrius habuerat, amplius non patiebatur.

℞. Hirundin. deplumatar. & lotar. in vino & in furno exficcat. numero v. pulverisentur subtiliter; quibus adde conserv. fl. poeon. luna decrescente paratae, conserv. fl. [...]erb. paralys. an. ℥j. rad. poeon. collect. luna decrescente, exficcat. & pulv. ʒiij. conserv. anthos. ℥ss. probe misce cum oxymel. scillit. exiguo adjecto aceto scillitico, F.s. a. opiata. sapor non arridebàt, tamen sumens curatus fuit. Alium Epilepticum novi, qui corde hirundinis solo pulverisato utebatur. nostro aegroto magis profuit hirundo cum reliquis pulverisata; cujus usu liberatus fuit. Petrus Forestus obs. 53. lib. 10. De Cerebri morbis.

Subsectio secunda. Pro Epilepsia.

PUerulus duorum mensium Epilepsia continuo affligebatur, ita ut me vocari jusserint, quem cum spectarem miserè afflictum, ex Galeni testamento sacculum hunc quadratum collo suspendi ut furculam stomachi nudam attingeret.

℞. Rad. poeon. virid. ℥ss. sem. poeon: maris nempe nigri, ʒjss. radice concisa, & semine contuso, haec in sacculum concludebam, bombace interjecta & Syndone coopertum & intersutum, ad collum cum filo fericeo rubro suspendi mandavi, ut ventriculi os attingat: & ut ibidem suspensum ad aliquot dies permaneret· hoc suspensorio miraculi instar, paroxysmi cessarunt, neque amplius reversi sunt. eodem remedio eoque solo plurimi alii convaluere· ante hoc tempus & postea in aliis hujus suspensorii maximam esse vim & praeclaram experti sumus. Petrus Forestus. obs. 59. lib. 10.

Puer trium annorum cum Epilepsia corriperetur, simul vermes mortuos cum excrementis subinde ejiciebat. Existimavi, quod ex tetris vermium [Page 292] [...]umis in cerebrum elatis hic Epilepsiam incurrerit. quare cum eidem pulverem sequentem cum aquis destillatis dedissem, optimè deinde habuit.

℞. Sem. contra vermes, pulv. rad. paeon. agar. troch. an. ℈ss. diamosch. dulc. ℈j. syr. acetos. simpl. ℥ss. aq. absynth. melissae, an. ℥j.M. Dedi ilico in intervallis paroxismorum, & jussi ut continuò sumeret parum sem. zedoar. saccharo incrustati. iisque sumptis hic statim melius habere coepit; & ejectis vermibus ab Epilepsia liberatus est. Petrus Forestus. obs. 65. lib. 10.

Pro Epilepsia in puero duodecim annorum. Praemissis universalibus commendare soleo sequens Electuarium solidum.

℞. Coagul. leporis, ʒij. sem. poeon. maris ℥ss. visci q.ʒv. sang. mustel. praep. ʒjss. sem. anis. cinnamom. caryophyll. an. ℈jss. corall. rub. ℈j. cranii humani anterioris partis adusti, ʒvj. pulverisatis omnibus cum sacch. fino in aq. poeon. dissoluto. F. tabellae ponderis ʒiij. capiat unam pro vice tribus horis ante prandium. Mustellae sanguis hoc modo praeparatur.

Mustella decollata totus sanguis asservatur in vase vitreo; mox ubi concreverit, dividitur in partes minutas, & umbrae aestivo tempore expositus, si [...]cari sinitur. Mustellae sanguis praestantissimus censetur pro Epilepsia sananda; imò hoc certissimè tibi dicere possum, vidisse me sanatum epilepticum 25. annorum solo hujus sanguinis usu, potati scilicet statim atque è [...]enis exiit ad ℥ij. cum ℥j. aceti. Cur [...]to diligenter ut copiam habeas testiculorum apri, aut saltem verris, i. e. suis domesticae venere utentis, ac simul testiculorum galli; exsiccabis illos in furno: mox in pulverem tenuissimum rediges. Sint pulveris apri ℥ij. galli ℥j. Deinde addito duplum sacchari fini. De hoc pulvere continuò sumat puer tuus in omnibus ferculis; nam experieris Pharmacum absolutissimum. Referebat mihi Ludovicus pater solitum sese dare ʒiij. hujus pulveris cum aq. betonic. decem continuis diebus sine saccharo, & sanasse mulierem, quae passa fuit Epilepsiam annis octo. praecipiebatque ut omnino mense integro abstineret à potu vini. Nunc tibi communico aquam verè praestantem pro hoc morbo aut omnino propulsando, aut certè magna ex parte mitigando.

℞. Fl. lavend. Mviij. fl. lil. convall. Miiij. macerentur 6. diebus in lb xxv. vin. flavescentis ac generosi. mox destillentur in M.B. lento igne sine fumo. tum verò postea aq. destil. addito spec. diamosch. d.℥ss. visci, q.℥j. sang. mustell. praepar. ʒvj. rut. sicc. Mj. cubeb. & sem. citri, an. ʒiij. macerentur haec quatriduo: ac quod destillaverit, postea usui reservetur. Exhibeatur hujus aquae, ℥ss. ex cochleari mane post Electuarium solidum superius descriptum· antequam invadat Epilepticus insultus, detur ℥ss hujus aq. cum ℥iij. juris pullae, in quo decocta sit radix poeon & semina. Equidem accessionem si non removet, saltem retardat. observes tempus invasionis, & antea quam invadat, diebus quatuor aut [Page 293] quinque, aquam exhibeas ante cibum horis tribus. Cum verò noveris jam proximè instare accessionem, eandem propinabis; nam aut non revertetur accessio, aut certè quotidie magis breviorem faciet. Haec medicamenta apud me potiora sunt. Horatius Augenius. Tom. 2. Epist. & Consult. lib. 8. Epist. 2.

Subsectio tertia. Pro Epilepsia.

INter alia commendavi hunc pulverem cum jure pulli ad ʒj. saepe in aurora sumendum.

℞. Sem. poeon. pulv. cranii human. an. ʒiij. caryophyll. nuc. mosch. sem. Citri. an. ʒj.M.F. pulvis usui servandus. Forestus. obs. 61. lib. 10.

Juvenis quidam Epilepticus postquam bene purgatus esset, nostro jussu continuò comedebat radices poeoniae virides per longum scissas & in sartagine frictas, quae valde profuere: ut & etiam alteri puellae, quae ab illarum esu ab epilepsia admodum gravi curata fuit.

Empiricus quidam post universalia remedia, nucham candela cerea incensa cauterii instar inurebat, & radices poeoniae in patella cum butyro frictas continuò comedendas dabat: & ita juniores & magis adultos magna cum admiratione curabat. Petrus Forestus. Schol. obs. 61. lib. 10.

Praemissis lenitivo, venae sectione, & julepis alterantibus, utatur hac medicina.

℞. Cons. Hamec. ℥ss. troch. alhand. gr. x. Syr. rosat. fol. ℥ij.M.F. potio. detur in aurora.

Pro purgatione peculiari ter in mense sumat una hora ante coenam pilulas è sequenti pasta.

℞. Rhei el. ʒij. Caryophyll. Cinnamom. an. ℈ij. aloes. ℥ss. agar. opt. ʒiij. sem. poeon. ʒiss.M. cum melle rosato F. magdaleon. de quo sumat ʒj. singulis vicibus. accipiat etiam interdum una hora ante cibum myrobalan. chebulum unum conditum. Io. Baptista Montanus. consil. 37.

Ego summopere laudarem cauteria in brachiis, imò hoc est familiare remedium. & vidi anno praeterito Nobilem senem qui solo cauterio sanatus est. Laudatur poeonia ob singularem quandam occultam vim. Ego tamen saepe eam exhibui, sed semper coactus sum ad alia remedia devenire, nec unquam ita efficacem expertus sum. detur tamen cum non possit obesse. Io. Baptista Montanus. confil. 50.

Post purgationes universales, mandavi ut uteretur decocto guaiaci, in unaquaque libra addendo ℥ss. rad. poeon. adjecto etiam Hyssopo, & oxymel. Scillit. ℥jss. ad dies 40. hoc enim modo, multi curati sunt. Petrus Forestus. obs. 58. lib. 10.

Setone ad cervicem adhibito, Hollerii medici undequaque doctissimi decreto, Adolescentem quendam 20. annos natum, morbo caduco, cujus insultibus ante crebrò prehendebatur, liberavi: derivatis, ut credere par est, illa arte ichoribus mali fomitibus. Ambro [...]iu [...] Paraeus. lib. 10. cap. 25.

[Page 294]Puer quidam singulis 15. diebus Epilepticus concidebat. Per affectum capitis hoc fieri Medicorum praestantissimi Frisimelica, Montanus, Odus, & Francanzanus existimarunt. Sed quo plura pharmaca exhibuerunt, eò affectus magis crevit, ita uta in 24. horis paroxismos haberet plures centum & quinquaginta, leves tamen, quia parva commotio capitis cum bulla circa froena labiorum aderat. unde tandem cognoverunt morbum esse, non per affectum capitis, sed per consensum à ventriculo, quare cum illum pharmacis exagitare desisterent, & roborarent, puer egregiè convaluit. Victor Trincavellius. consil. 25. lib. 1.

Paretur potio ex cerasis nigris maturis, accipiendo libras ducentas horum cerasorum, contundantur cum ossibus, deinde affundantur librae centum aquae fontis, in qua infundantur, per diem naturalem librae duae ligni buxi incisi, & ligni arboris tiliae; nec non libra semis radic. poeon. & tantundem radic. Lilior. Convallium, factaque infusione per diem naturalem in aqua calida, & ebullitione ad tertiam partem, aqua praedicta calida colata affundatur cerasis contusis, & fiat Ebullitio ad duos dies, postea coletur, & succus seu vinum recondatur in doliolo, impositis iisdem lignis, quae subsidebunt, & succus clarescet, in usum continuum prandii & coenae. Benedictus Sylvaticus. obs. 46. cent. 1.

Facta universali totius, & particulari capitis expiatione, laudo aquam stillatitiam hunc in modum paratam.

℞. Sex paria Hirundinum, & totidem picarum lanugine tectarum, radicum poeon. maris luna decrescente sub signo leonis collectarum, ligni visci quercini, buxi raspati. an. ℥iij. Sassaphras incisi. ℥j. fl. Lilior. convallium fl. Hyperici, tiliae arboris, primulae veris, rorismarini. an. pij. incidantur pulli cum visceribus, & lanugine, contundantur radices, & imponantur in vase vitreo, affundendo succi Cerasorum nigrorum, de ruta capraria, acetosae, limonum, aceti scyllitici. an. ℥iiij. vini albi generosi lb ij. macerentur triduum in Bal. M. additis floribus praescriptis in maceratione, factaque forti expressione, & colatura, destillentur, & servetur aqua; cujus dosis singulis matutinis erit ad ℥iij. cum tribus guttis ol. Buxi, & spiritus Salis. Praemisso bolo hunc in modum parato.

℞. Terebinth. cipriae lotae in aq. Lavendul. castor. an. ʒjss. sem. poeon. pulv. cardamom. cranii human. an. ʒjss. ungul. alcis pulver. ℈ij. cum oxymel. Scyllit. F. boli x. quorum singulis diebus sumat duos, & superbibat, aquam supra scriptam. Benedictus Sylvaticus. obs. 47. cent. 1.

[Page 295]

Subsectio quarta. Pro Epilepsia.

PEr aliquot annos autumno & vere purgetur hoc modo.

℞. Flor. Cassiae ʒx. spec. hier. ʒij. cum Saccharo F. bolus. sumendus tribus ante prandium horis. Item.

℞. Oxymel. Scillit. Syr. de beton. an. ℥j. aq. poeon. ℥iij.M. pro uno julepo & sic pro aliis septem. Post ultimum Syrupum die immediatè sequenti accipiat infrascriptam medicinam manè cum custodia.

℞. Confect. hamec. ʒiij. cortic. rad. hellebor. nigr. ℈j. Syr. rosat. solut. ℥iij. cum aq. poeon. F. potio. & haec pro evacuationibus tam autumni quam veris.

Mediis temporibus utatur ter vel quater in mense pilulis suprascriptis consil. 37. item utatur frequentissimè hoc electuario, bis aut ter in septimana, ad cochlearia duo tribus horis ante prandium.

℞. Oxymel. Scillit. ℥ij. mithridat. opt. ℥j. succi rad. poeon. rec. ʒiij▪ sem. poeon. sem. citri an. ʒij. pulv. Cranii human. ʒijss. Sacchar. rosat. ℥ss.M. Cum julepo rosato F. lambitivum. item quandoque ubi Electuarium fastidierit sumat ʒj. infrascripti pulveris in brodio pulli circa auroram.

℞. Sem. poeon. pulveris humani cranii. an. ʒiij. Caryophyll. nucis mosch. sem. Citri an. ʒj.M.F. pulvis ad usum. Duo cauteria in cruribus continuò teneat aperta. Io. Baptista Montanus. consil. 41.

Ut praeservetur puer ab Epilepsia quae imminere videtur, abstineat omnino à vino, bibat aquam decoctam cum cinnamomo, tormentilla, & poeonia. utatur frequentissimè Agarico, & faciat hoc sibi familiare, ut evacuetur caput. sit dosis pro vice ʒss. Io. Baptista Montarus. consil. 46.

Mirabilia scripsit Galenus de poeonia & maximè experimentaliter cum dixit, quod volens experiri juvamentum ejus, suspendat eam collo patientis, & nunquam evenit ei paroxysmus; cum autem eam deposuit, reversus est paroxysmus. Et ego iterum depono me hanc experientiam oculo meo saepe vidisse.

Hoc Electuarium quod sequitur in usum vocetur; cujus experientiam, apud deum testor, millies me vidisse sanavisse homines ab Epil [...]psia, & inter alios socium domini Archangeli, qui paroxysmis Epilepticis decies in die vexabatur.

℞. Pyrethr. staechad. costi. an. ʒx. agar. ʒv. sem. carui, anethi, ass [...]e foetid. aristol. rot. an. ʒijss. succi squill. mell. el. an. lb j. & ℥ij. eoq. simul Scylla & mel lento igne usque ad bonam viscositatem, deinde superadditis speciebus F. Electuarium. cujus dosis sit omni mane ʒiij. & tardetur post ipsum cibus ad minus 4. horis. Bartholom. Montagnana. consil. 43.

[Page 296]

Subsectio quinta. Pro Epilepsia.

℞. HErb. paralys. 1. primulae veris quantumvis. minutim concidatur, Caryophyll. rad. poeon. & pyrethr. an. pt. aeq. cum melle F. Electuarium. de quo sumat quotidie cochlear. j. vel alterum: hoc Electuario testatur Nicolaus Florentinus se liberasse ab Epilepsia virum quadragenarium. hic pulvis etiam optimus est.

℞. Ras. Cranii human. ℥j. ras. ungul. alcis. C.C. an. ʒij. visci querni. rad. & sem. poeon. rad. tormentill. sem. dictamn. alb. an. ʒjss. corall. utriusque praep. ras. Ebor. margar. praep. an. ʒj. fol. auri, num. xxx. Sacch. opt. ℥ij.M. terantur omnia in mortario marmoreo, ut F. pulvis Epilepticus. detur ad ℈ss. cum aqua Lilior. convall. vel cardui sancti. in accessione apponatur naribus succus rutae agrestis, qui prae caeteris mirificè excitat Epilepticos; injiciatur in nares imò per os assumptus solet ab Epilepsia praeservare. quando ne sic cedit accessio, abraso capiti applicetur vesicatorium.

Ad excitandos in accessione epilepticos accipiatur succi rutae ℥ss. castor. ʒj.M. intromittatur intra nares. Rodericus à Fonseca. Tom. 2. consult. 80.

Laudatur oleum buxi, cujus gutt. iij. in conserva poeon. dantur jejuno stomacho & in ipsa quoque accessione cum aqua florum tiliae exhibetur. Mirabile est hoc oleum, quia narcoticum est, nam narcotica sensum stupefaciendo solent prohibere accessionem. ita exhibetur in accessione.

℞. Aq. poeon. ℥iij. ol. buxi gutt. x.M. dato. Potest etiam exhiberi ante accessionem & praecavebitur. Est hoc oleum idem cum oleo ligni heraclei, quo Martinus Rulandus ad miraculum usque curabat hunc morbum, & etiam dolorem dentium. Habes secretum pretiosum & maximum ad Epilepsiam & dolorem dentium à me expiscatum cum magno labore, hoc idem remedium convenit etiam in vertigine. Rodericus à Fonfeca. Tom. 1. consult. 15.

Post purgationem praecipuè commendo, ut ipsi infirmo inscio, pulvis ossium humanorum ʒj. ponderis in aq. poeon. manè frequenter exhibeatur. In abstinentia vini diu persistat. & si factu illi facile erit, semel aut bis in mense, semperque post novilunium & plenilunium, à coena vomat. Hier. Mercurial. Consult. 72. Tom. 1.

Illud pro Colophone addam, eam esse morbi comitialis vim, ut quanto plus Medicinis tractetur, eo acerbior fieri videatur, ac propterea praeter assiduam temperatae vitae rationem, aliorum remediorum usum aut nullum, aut parcum esse debere. Hier. Mercurialis. Consult. 92. Tom. 3.

Muri domestico vivo detrahatur cutis, & capite, cauda, pedibus, & intestinis [...]bjectis, truncus reliquus in lamina ferrea exuratur, & redigatur in pulverem, cujus pauxillum quotidie detur ex aq. fl. tiliae. Hier. Reusnerus. obs. 152.

Mulier quaedam 20. annos nata, [Page 297] integrum per annum laboraverat motibus Epilepticis, non quidem vehementibus, sed à septima matutina in horam nonam vespertinam durantibus, cum spuma oris, sine loquela, sensuumque manifesto usu. praescripsi ipsi hasce pilulas unica pro vice.

℞. Castor, salis artemis. an. gr. iiij. resin. jalap. gr. vj. aloes succotrin. gr. ix. ol. majoran. gutt. ij.M.F. pil. numero v. deaurentur. pro voto illis purgata usa est bis quotidie haustulo sequenti.

℞. Sapon. Hispanici albiss. ʒss. coq. ex lacte vaccino. & colat. ℥iij. dentur usui. miratu dignum erat hoc remedio assumpto paroxysmum indies gradatim, deque hora in horam ita ivisse imminutum, ut trigesimo die plenissimè curata exiverit, manserit (que) restituta. Paulus Barbette. Praxeos. lib. 1. cap. 1.

Juvenem quendam Epilepticum hoc solo condito purgante curavi, sed non ante septimum mensem.

℞. Elect. è succo ros. ℥j. pulv. jalap. ʒj. spirit. salis rectific. ℈j. ol. rosmar. gt. viij.M.F. conditum molle. de quo sumat nucis mosch. magnitudinem ter in hebdomada. loco spiritus salis poterit substitui Spiritus Salis armoniaci, aliusve salis volatilis oleosi; vel ex hisce duobus mixtis & binis ternisve cohobationibus junctis destillati spiritus ℈j.

Pilulae sequentes in Epilepsia conveniunt.

℞. Extract. rhei, aloes lucid. resin. jalap. an. gr. vj. salis succini. gr. iij. olei Lavendul. gt. ij.M.F. pilulae iiij. deaurentur pro una dosi. Paulus Barbette. Prax. lib. 1. cap. 1.

Commendantur hic Spiritus C. Cervi, salis dulcis, ut & nitri dulcis, ast omnibus ferè antecellunt salis armoniaci flores albi, rubri, flavi, vel ejusdem salis spiritus, qui non tantum pituitam incidit, verum etiam acido austerum corrigit, estque valde volatilis ac penetrantissimus; quo ipsi melancholici redduntur hilares, quod quidem centies observavimus: atque non tantum puerorum, ast quoque adultorum Epilepsias varias hujus beneficio, justo vehiculo mixti, annuente divino mumine, curavimus.

Ad Epilepticum quendam vocatus inter alia remedia, quibus tandem annuente deo opt. max. curatus est, hunc julepum praescripsi.

℞. Aq. beton. fl. tiliae. an. ℥ij. aq. foenic. vitae Matthiol. antepilept. Langii an. ℥j. Spirit. Salis armoniac. ʒss. tinctur. castor. gutt. x. fl. hyperici ʒj. Laudan. opiat. gr. iiij. ol. Succini gr. v. Syr. staechad. ℥j.M. cujus singulis diebus ad minimum cochlear unum atque alterum quater assumebat. Fredericus Deckers. Notis ad Prax. Barbettianae. lib. 1. cap. 1.

Infantes plures motibus convulsivis Epilepticis afflictos sequenti mixtura cochleatim usurpata sanavimus.

℞. Aq. fl. tiliae foenic. an. ℥j. Syr. Staechad. diacod. an. ℥ss. Spir. sal. armoniac ℈ss.M. idem ibidem.

[Page 298]

Subsectio sexta. Pro Epilepsia.

CIvis cujusdam Lavingani filia decem annos nata, per tres menses quotidie incurrebat in Epileptica Symptomata. rogatus ego à puellae matre, gravi, saevo, & longo huic morbo curationem talem adhibeo.

Purgato rectè capite propinabam per 5. dies manè jejuno stomacho & in ipsa accessione tres guttas olei ligni heraclei: cujus usu mox cum omnium admiratione, Dei que laude omnino liberatur à Chronico & quotidiano malo: quod jam annis multis amplius non rediit. Laus soli Deo & gloria; qui contra morbum comitialem peculiarem & occultam huic oleo vim & facultatem indidit. Martinus Rulandus. curat. 6. cent. 2.

Puer quidam Lavinganus 7. annoram torquebatur graviter Epilepsia dies noctesque. sed ex hac aegritudine sanus factus est isto remedio.

℞. Olei ligni heraclei. gt. vij. has meo consilio ante & in paroxysmo exhibuerunt per 7. dies. atque efficacia ejus Epilepticus paroxismus postmodum non visus est amplius, sed liber ab hoc malo & incolumis semper mansit. Martinus Rulandus. curat. 86. cent. 4.

Consul quidam quinquagenarius gravi Epilepsia correptus erat, in ipso paroxysmo dedi 13. guttas antepileptiei nostri: quo adstantibus omnibus obstupescentibus confestim quievit, ad se rediit, & convaluit. convalescunt & sanantur per idem oleum etiam innumeri alii ex hoc horribili morbo. Martinus Rulandus. curat. 32. cent. 10.

Vir quidam Triginta annorum levem passus Epilepsiam, à nobis curatus fuit foeliciter & integrè hac ratione.

℞. Pulv. Sen. Laxativ. ʒjss. vini. ℥v. commixta stabant per noctem; manè exhauriebat, multaque ac varia excernebat. Pulvis hic Senae laxativus, non est pulvis Senae Montagnanae qui passim in officinis prostat. sed est pulvis senae laxativus Io. Wieri, cujus descriptio haec est.

℞. Fol. Sen. tartur. alb. an ℥j. sem. anisi, Caryoph. cinamom. galang. an. ʒj. diagrid. ʒij.F. omnium pulvis subtiliss. S.A. dosis est à ℈ss. ad ʒjss. in substantia ad summum cum convenienti liquore. Dosis in infusione est ad ℥ss. educit per inferna bilem tam flavam quam atram, & pituitam, at (que) inde natos morbos curat foeliciter: quare in officinis parari suadeo, cum usus ipsius sit maximus & salutaris & tutissimus in omni morbo, ut sum perdiu expertus. Martinus Rulandus. curat. 3. cent. 10.

Mulier quaedam epileptica me consulto & maximè Deo implorato ad sanitatem reducta est hac via.

℞. Aq. fl. tiliae, ℥vj. trochisc. alhand. ʒss.M.F. infusio. S.A. pro duabus vicibus colandis ac per duos continuos dies bibendis. post bonam per alvum factam purgationem, septem dies in lecto sudavit, capiendo [Page 299] de hyssopi decocto calente ℥vj. his ita peractis, liberata ex toto fuit. Martinus Rulandus. curat. 66. cent. 10.

Mulier quaedam sexagenaria sexies facta est epileptica. haec à me per Dei gratiam adjuta ac sanata est sequenti solo, facilique remedio.

Vino sublimato imposuit, meo jussu, hyssopum, de quo manè & noctu cubitum abitura bibit tria cochlearia, vel ad ℥ij. hoc cum singulis diebus per septimanam fecisset convulsio haec ex toto intermisit, & nunquam reversa est. Martinus Rulandus. curat. 95. cent. 10.

Erat qui Epilepticos multos etiam provecta aetate, & qui diu laboraverant, post purgationes, hoc pulvere percuraret.

℞. Crystall. praepar. ʒj. corall. rub. ℈ij. margarit. or. ℈j. smaragd. praep. ʒss.M.F. pulvis. cujus pars dimidia est una dosis ex aqua taraxaci.

Alius Empiricus hoc foeliciter utebatur. in acervis formicarum reperitur aliquid simile thuri, quod pulverisatum dabat Epilepticis ex aqua poeon. vel florum tiliae. Hieron. Reusnerus. observ. 15.

℞. Corvos juvenculos ferè implumes, mense Martio exclusos, statimque nido extractos in ollam novam conjice, probéque lutatam clibano impone ut comburanrur corvi, quos tere in pulverem, qui plures annos efficax servari potest. capiat de eo parum in liquore appropriato semel in die. Est hic pulvis corvinus summè secretus.

De corvis Conradus Gesner [...]s lib. 3. De Avib. pag. 341. haec habet.

Medicus quidem celebris nostra aetate, corvos duos mense Martio è nido combustos, in levissimum pollinem redactos epilepticis propinabat bis vel ter in die, ʒj. pondere exhibito cum aq. decoct. castor. & paulo post cerebrum corvi in stillaticio liquore verbenae haustum epilepticis prodesse nuper amicus quidam ad nos scripsit. Hieron. Reusnerus. obs. 13. & schol.

Subsectio septima. Pro Epilepsia.

FAbro claustrario annorum circiter viginti, apud ejusdem artis opificem Bernae operanti, tumor exiguus subortus est in vola manus dextrae, sub radice minimi digiti, cum dolore, qui tumore crescente augebatur. Post dies aliquot, nihil gravius sentiens, subitò corruit, epilepsia praehensus, convulsus, sensibus sublatis, motuque inordinato aliquandiu agitatus. finito paroxysmo ad se rediens, munia consueta obivit. verum exactis diebus 14. paroxysmus rediit; ab eo, diebus octo post, denuo recid [...]v [...]m passus. quo magister perterritus, eum à se dimisit. itaque in patriam ad nos reversus, Magistratu sumptus pro remediis solvente, sic cura fuit instituta.

Purgatus fuit primum hoc pacto.

℞. Rad. poeon. rec. ℥ij. polipod. ℥jss. fol. sen. ℥ij. epithymi, ℥ss. sem. foenic. ʒij. fumar. Mj.F. decoctio in aq. & vino pro tribus vicibus sumenda.

[Page 300]Inde pulvere usus est sequenti.

℞. Cranii hominis triti, ʒij. rad. poeon. ungul. asini, an. ʒjss. cineris hirundinum, ℈j. visci querni, ʒss. ras. eboris, ʒj. sacch. ad pondus omnium. fiat pulvis. capiat singulis matutinis cochl [...]ar unum superbibendo aq. fl. poeon. ℥jss.

Denuo purgatus fuit sequenti modo.

℞. Tartar. vini, ʒij. diagrid. ℈ss. sem. anis. ℈j. rad. poeon. ʒss. sacch. alb. ʒvj.F. pulvis tribus vicibus sumendus.

℞. Sem. ocymi, hormini, poeon. palmae Christi, an. ʒjss. visci, q. rad. poeon. an. ʒj. corall. utriusque ʒjss. cineris ungul. asini, & cranii anterioris humani, an. ʒss. spec· diamargar. frigid. ℈j. sacch. dissolut. in aq. beton. & poeon. q.s.F. tabulae, dosis ʒj.

Postea haec opiata praescripta.

℞. Theriac. veter. ʒvj. rad. & sem. poeon. visci. q. an. ʒij. sem. hormini, & ocymi, an. ʒj. cranii homiminis, ℥ss. cum melle scillitico. F. opiata. detur ʒj. cubitum ituro, & continuet.

Cauterium postea inustum cervicis posteriori regioni. à quo tempore licet praeludia quaedam paroxysmi sentiret, non tamen eo usque ut caderet, invaluerunt.

Postea pilulae sequentes ordinatae.

℞. Castor. assae foetid. an. ʒj gummi ammoniac. sagapeni dissolut. in aceto scillit. an. ℈ij. fellis bovis. ℈j. ol. succini, gutt. viij. cum succo rad. poeon. F. pilulae pond. ℈ss. capiat unam nocte cubitum iturus aliquoties. iterum etiam fuit purgatus sic.

℞. Pil. aggregat. ʒj. cum aq. poeon. F. pilulae. dejecit per biduum octies.

Ut vinum sequens biberet injunctum.

℞. Rad. poeon. ℥iiij. ireos. enul. camp. an. ℥ss. fol. salv. majoran. chamaepit. an. ʒij. sem. poeon. ʒiij. sem. foenic. ʒj. incidantur pro duabus mensuris vini, bibat singulis matutinis haustum. Ab eo tempore quo fontanella fluebat, sex septimanarum spatio, à paroxysmo liber fuit: & post vini praescripti usum, dicebat convulsivos illos motus seu palpitationes in pedibus cessasse, saltem in brachio remanere. quare etiam brachio cauterium fuit applicatum. ulcere inducto, dicebat se noctu ter aut quater sensisse convulsionem levem in digitis, sed non alibi. quapropter iterum pilulis aggregativis fuit purgatus. denuó (que) vinum prius praescriptum bibit per dies duodecim. cauteriumque tertium in sura pedis dextri fuit appositum, denuóque pilulis purgatus.

Cum adhuc sentiret reliquias aliquas, incepit hoc uti Electuario.

℞. Rad. poeon. pyrethri, an. ʒj. hyssop. sem. poeon. an. ʒij. mell. scillit. q.s.F. Electuarium. utatur singulis matutinis.

Postmodum sentiebat tantùm, ut exponebat ab ulcere manus, vaporem per brachium ferri, & per cauterium brachii, & nuchae, & surae pedis evaporari, [Page 301] alioquin graviorem paroxysmum non sentiens. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 24.

℞. Conserv. fl. poeon. ℥jss. conserv. majoran. meliss. beton. & fl. rosmar. an. ℥j. calam. aromat. zinzib. cortic. citri condit. an. ℥ss. pulv. sem. & rad. poeon. visc. q. an. ʒj. ras. ebor. ʒss. cranii hominis pulver. subtiliter, ʒjss. cinnamom. ʒij. nuc. mosch. ʒj. sp. plirisarch. ʒss. cum syr. cortic. citri. F. Electuarium. capiat alternis diebus, ʒj. manè jejunus superbibendo julepi sequentis ℥j.

℞. Aq. salv. meliss. an. ℥ij. vini alb. ℥j. sacch. rosat. perlat. ʒij.M.

Balsamolaeo sequenti fricet Spinam.

℞. Gummi galban. bdelli in aq. vit. dissolut. an. ℥ss. benzoin. ℥j. styrac. liquid. ʒj. fol. rut. chamaepit. fl. staechad. lavendul. an. ʒij. rad. costi, ℥ss. castor. ℈j. infundantur incisa & pulverisata in aq. vitae. Stent in maceratione in calore per dies aliquot ante usum. Haec profuerunt Epileptico cuidam cordis palpitatione simul etiam laborante. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 236.

Subsectio octava. Pro Epilepsia.

PEr triduum ferè paroxysmis epilepticis corripiebatur puella infans. jussi succum rut. cum aceto fortissimo permixtum in spongia naribus adhibere; cujus usu statim ad se redibat, sed mox iterum recidivam patiebatur, brevibus tamen quando haec naribus admovebat paroxysmis. Emplastrum hoc cordis regioni applicavimus.

℞. Theriacae veteris. ʒj. rad. poeon. pulv ʒss.M. Item pulve re rad. poeon. capilli conspergantur. & sic praeter omnium spem ev [...]sit. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 29.

Pueris applicetur cauterium actuale in parte capitis posteriore, & maximè iis qui obesiores sunt; estque praestantissimum remedium. Florentiae ubi pueri valde sunt obnoxii huic morbo, etiam mulieres admovent cauteria actualia, ut torrem ignitum: idque habent in communi usu, edoctae quotidiana experientia. Rusticae pueros sacerdotibus deferunt, ut cauterio vel carbone ignito partem illam posteriorem urant, quod quidem maximè confert, si epilepsia facta fuerit per idiopathiam. In antiqua Epilepsia aqua sequens mirificè confert, & potissimùm in Paroxysmo data, illos subitò excitat.

℞. Hirundin. numero XL. rut. Mij. castor. ℥j. vin. alb. lb iij. destillentur in Bal. M. & aqua servetur usui· ex ea dentur cochlearia duo in paroxysmo, vel manè extra paroxysmum, praecedente universali purgatione totius corporis & capitis. Valet etiam intus assumpta & extrinsecus apposita in convulsione & paralysi, sed magis in paralysi, & efficacior est oleis. Guil. Rondeletius. cap. 36. lib. 1. Methodi curand. morbor.

℞. Sanguinis è vena aperta hominis sani collecti, lb ss. rad. poeon. rec. incisae, [Page 302] ℥ij. sem. poeon. ℥ss. hyssopi, rutae, an. Mj. cranii humani, ℥j. eliceatur p [...]r destillationem aqua. cujus datur ℥j. ad praecautionem. Felix Platerus. pract. tom. 1. lib. 1. cap. 2. pag. 73.

Sanguinem ex homine sano decollato haustum Epilepsiae praesens remedium plurimi commendant. Plurimi nostratium inter familiaria secreta habent sanguinem ipsius Epileptici. Extrahunt enim secta vena brachii in ipso convulsionis paroxysmo parum sanguinis, illumque ovo sorbili mixtum, aegro sorbendum propinant. quod experimentum non paucos & in urbe nostra, & extra illam ab insultu epileptico statim liberavit, & planè deinceps immunes reddidit. Sed post haustum liquorem, cordialia, pulverem bezoarticum, aliaque addunt, ut ad sudorem componatur aeger, ita enim à sanguine proprio materia convulsionis mota & turbata per sudorem discutitur, & evacuatur· pro amuleto Epilepsiae habetur Lapis nephriticus collo suspensus. Thomas Bartholinus. hist. 78.

Experientia comprobatum est pridie D. Ioannis Baptistae sub radicibus artemisiae evulsae carbones reperiri, quorum ʒi. si in pulvisculum redigatur▪ & cum aqua stillatitia fl. tiliae, aut fl. lil. convall. ebibenda offeratur, protinus ab Epilepsia aegrum liberatum iri. Franciscus Ioel. pract. lib. 1. sect. 3.

Quidam multa perhibent de carbonibus pridie D. Ioannis Baptistae sub radicibus artemisiae evulsis, sed hallucinantur Authores, non enim sunt carbones, sed radices artemisiae annosae emortuae, mtlto sale volatili constantes: & semper ferè sub artemisia reperiuntur, adeo ut tantum superstitio quaedam sit, quod radices illae annosae emortuae pridie D. Ioannis Baptistae circa duodecimam nocturnam evelli debeant. Fredericus Deckers. notis ad cap. 1. lib. 1. prax. Barbettianae.

Ad Epilepsiam inter multa alia commendatur pulvis secundinae. Idem ibidem.

Quidam ultra viginti epilepticos uno anno sanavit hac ratione. Cane vivo dissecto, fel poculo excipiebat, & cystin felleam aceto eluens miscebat, mixturam potiunculae instar aegroto exhibebat; quam si fortè vomitu rejiceret, ex alio cane repetebat. Eligebat autem juvenibus bimulum, senioribus trimum, foeminam foeminis, & viris marem. Ieremias Martius. obs. 45.

Insuave quidem remedium, sed quod spes sanitatis jucundius effecerit, quam crudelissimum sanguinis humani potum· caeterum eodem felle canino cum duplo vini cretici seu aq. picarum aut flor. tiliae feliciter usum Ludovicum Hermannum idem hic Martius alio loco adnotavit. cum aceto sumendum, probé (que) à potione sudandum mo [...]et. Franciscus Hildeshemius. De Capitis morbis, Spicileg. 7. Hier. Velschius notis in observ. 45. Ier. Martii.

Epilepsia saepius remedio arcano curata ab avo meo Petro Gassero, fu [...]co [Page 303] nimirum aquilegiae cum succo vermium terrestrium aequis portionibus ad ℥j. diebus 40. continuis dato. Achilles Gasserus. observ. 55.

Dum anno 1659▪ medicinae studiis Monspelii incumberem, unus ex praeceptoribus meis clarissimus Dominus Salienus, Practicus consummatissimus, perpetua (que) memoria dignissimus, mihi tanquam secretum insigne Emplastrum sequens ad Epilepsiam benignè communicavit; quo aiebat se plurimos etiam provectae aetatis Epilepticos sanitati integrae restituisse, praemissis scilicet universalibus.

℞. Gummi ammoniac. gummi juniperi, thuris & mastich. an. ℥ij. sem. poeon. maris suo tempore collect. & nuc. mosch. an. ʒiij. corall. rubr. praep. ras. eboris & C. Cervi, an. ʒj. malaxentur cum Styrace liquida, formenturque in Emplastri massam in sequentem usum.

℞. Mass. Emplast. praescript. q.s. extend. super alutam vel pannum sericeum rubr. & formetur Emplastrum magnitudinis & figurae debitae, admovendum vertici & suturae coronali calidè, detonso prius capillitio, ibidemque diu gestandum.

Hac etiam aqua hirundinaria in eodem affectu feliciter utebatur.

℞. Hirund. adhuc in nido existent. numero viij. rad. poeon. visci. q. an. ʒiij. fol. rutae, Mj. fl. lil. conval. p.ij. castor. caryophyll. macis, an. ʒij. cum sufficienti quantitate vini albi, aceti scillit. & aq. meliss. super cineres calidos infund. per 24. horas. Dein destillentur. atque in vase vitreo optimè clauso servetur aqua. dosis pro majoribus ab ℥i. ad ℥ij. pro junioribus ab ℥ss. ad ℥j.

Subsectio nona. Pro Epilepsia.

NObilis quidam Danus in gravem Epilepsiam incidit, ex translatione peccantis materiae a partibus externis ad internas; de dolore enim in aure interno prius conquestus erat, quo remittente, protinus successit hic affectus· non tantùm ruta contusa & in aceto macerata laborantem à paroxysmo excitamus, guttulis etiam olei succini aliquot naribus per pennam immissis, sed lenito quodammodo paroxysmo pro corroboratione cochlear unum atque alterum de spiritu cer [...]s. nigror. item aliquid syr. fl. poeon. cum spiritu vitrioli permixtum, & similia exhibuimus: capiti verò raso Emplastrum Cratonis applicare jussimus. quod,

℞. Succin. alb. thur. mastich an. ʒjss. galbani, opopon. an. ℈j. visci, q. ʒij. ambrae gris. gr. vj. mosch. gr. iij. sem. poeon. ʒss. ladan. ʒjss. ol. nuc. mosch. parum. ol. ros. q.s. extend. in corio, aspergatur pulvis cubeb. & suturae coronali imponatur.

His remissionem gravissimorum symptomatum introduximus, ut aeger mentis compos vicissim redderetur, & adstantes cognosceret, cum iisque loqueretur ad tempus, donec gravibus recidivis remorantibus, sequenti die naturae debitum solveret. [Page 304] Gregorius Horstius. obs. 21. lib. 2. De Morbis capitis.

Puer quidam duodecim annorum perfecta ratiocinatione & articulato sermone destitutus, post paraly sin dextri lateris in Epilepsiam incidit. ad e [...]m vocatus ante omnia Phlegma, serososque humores evacuandos esse censui. quare pulverem hunc purgantem praescripsi.

℞. Rad poeon. ℈ss. crem. tartar. ℈jss. spec. diaturbith. cum rhab ℈j. diagrid. cum ol. foeniculi praepar. ℈ss. sem. anis. coriand. praep. an. ℈j.M.F. pulvis divisus in duas partes pro duabus dosibus.

Ad cerebrum roborandum utatur interius per vices hoc pulvere corroborante.

℞. Pulv. marchionis, ʒjss.C.C. ust. praep. corall. rub. praep. an. ʒss. sacch. ros. tabul. ℥ss.M.F. Pulvis.

Spinalem medullam & partes laesas hoc linimento inungat.

℞. Ol. de castor. lumbric. rutac. an. ℥jss. unguenti nervini, ʒvj. ol. foenicul. destill. ℈ss.M. pro linimento. Hisce aliisque ejus generis per semestre diligenter adhibitis, Dei gratia, non tantum ratiocinationis & loquelae defectus corrigebatur, sed etiam pristino vigori restitutus puer, nihil amplius de subitaneo lapsu vel insultu conquerebatur. Gregorius H [...]rstius. obs. 41. lib. 2.

Durante accessione alvus est irritanda glandibus & clysteribus acribus.

In os etiam vi apertum instilletur quod sequitur medicamentum.

℞. Ungul. alcis, ʒjss. sem. poeon. lign. visci, q. an. ʒij. beton. ʒiij. cranii human. castor. an. ʒjss▪ cum oxymel. scillit. F. pasta. cujus ʒj. ex aq. hyssopi in os infundatur, vel palato affricetur. Iulius Caesar Claudinus. consult. 130.

Ut morbi causam praescinderemus, singulis mensibus per diacydoniten purgatorium à nobis excogitatum puerum (qui trium erat annorum) purgabamus, quod avidissimè puer ipse comedebat. Et ita habet.

℞. Cydon. mundat. lb ss. mell. vel sacchar. lb ss. aqua vel vino liquefiat, & fiát conditum ad ignem, cui adde spec. diaturbit. ℥ij.M.F. diacydoniten purgatorium. cujus dosis sit pro vice ad ℥ss. optimè eo egerebat. ita enim Galeno monente, pueri qui pharmaca renuunt, purgandi sunt. Amatus Lusitanus. cent. 4. curat. 22.

Subsectio decima. Pro Epilepsia.

POst evacuatum corpus per venae sectionem & purgationem, verno, aestivo, & autumnali tempore, decocto radicum Cichorii uti rectissimum. hyeme mithridatica antidotus cum syr. de succo Cardui, vel syrupus Cardui conveniens erit. destillatum autem cardui & millefolii cum syr. viol. toto anno probo. decoquere etiam in iis lignum Guaiacinum cum ligno visci, q. & per dies viginti vel quadraginta, bibere vere & autumno utilissimum. Medicamentum de Cinnabare non praescribo, cum Fernelius [Page 305] in libello suo De Lu [...] Venerea, tam dira symptomata usum Cinnabaris consecuta referat. Mihi, ne quid dissimulem, non persuadet, cum bono successu me eo usum esse Viennae vere affirmare possim. Stercus pavonis ex destillato cardui vel millefolii magis probo. Hepar ranarum & perdicum commestum plurimi commendant. Sed ego ut dixi nihil carduo & millefolio efficacius reperi. Io. Crato. cons. 4. lib. 1.

Ante paucos dies Thessalus ille puero cuidam pulverem epilepticum ex cinnabare viva confectum dedit. non velim hoc facere, si omnes homines mihi authores essent, cum robusta etiam corpora vix illius usum ferant, & quam graviter ferant viderim. Sed cum audacia illi pro scientia sit, atque in arte sua medica Fierovantum nebulonem pessimum, qui Venetiis ejectus est, magistrum habuerit, haec atque alia ab eo designari non novum. Io. Crato. epist. 7. lib. 1. epistol.

Decoctum radicis Sassaphras, aut solum, aut cum vino singulare. Frustulum aloes perpetuò gestandum, ut cutem attingat. Lupi etiam corium ea parte desumptum, qua spinae adhaeret, latitudine duorum digitorum in cinguli formam effingendum, ventrique & lumbis circumcingendum, & semper gestandum, ut corium attingat cutem, pilis exterius positis.

Cum primum pullus equinus in lucem prodit, vomitu materiam quandam rejicit, quam nisi quis praeripiat, mater statim devorat. haec materia siccata & pulverisata, à morbo comitiali liberat certo experimento, ut mira quaedam res videatur. Chalcanthini olei ritè praeparati gt. v. in jusculo manè sumptae per multos dies plurimos ab hoc morbo liberant.

Theriaca etiam tam idoneum est morbi hujus remedium, ut ea sola quotidie liberentur multi: aqua etiam theriacalis plurimùm prodest. Hier. Donzellinus. consil. 38. lib. 6. consil. Cratonis & aliorum Medicorum â Schol [...]zio. editorum.

Praescripseram nuper cuidam puero Emplastrum suturae coronali apponendum. is tentatis multis remediis, beneficio Dei convaluit. Pharmacopoei conjunx Emplastrum hoc aliis pueris epilepticis adhibuit. itaque tam multus de eo sermo, ut etiam senes bono successu uterentur. Descriptio Emplastri haec est.

℞. Succin. alb. thur. mastich. an. ʒjss. galban. opoponac. an. ℈j. visci, q.ʒij. ambr. gris. gr. vj. mosch. gr. iij. sem. poeon. maris, ʒss. ladani, ʒjss. ol. nuc. mosch. parum. aspergatur pulvere cubebarum, & extend. super alutam. Io. Crato. epistola ad Iordanum. lib. 4. epist. Cratonis, &c.

[Page 306]

Subsectio undecima. Pro Epilepsia.

QUae à tota proprietate huic affectui sunt accommodata non sunt negligenda. ex quibus omnibus confectum quoddam medicamentum nostrum saepius foeliciter à nobis usurpatum hic describere non gravabor.

℞. Sem. poeon. cranii hominis combusti, fl. anthos, cort. citri, an. ʒij. visc. q. rad. tormentill. ras. eboris, an. ʒj.M.F. omnium pulvis. cujus ʒj. cum aq. poeon. ℥iiij. jejuno ventriculo sex vel septem diebus continuis ante diem accessionis consuetae propinetur. Io. Zecchius. consult. 2.

Vomitus bis saltem in mense post Plenilunium & novilunium à coena excitatus mirificè hoc affectu laborantibus conferre solet. Sed omnibus praestare videtur medicamentum nobis saepe ac saepius comprobatum, quod tale est.

℞. Cranii hominis violenta morte defuncti, sem. poeon. an. ℥ss. rad. tormentill. lign. visc. q. ras. ebor. an. ℈ij. conserv. anthos. ros. conserv. acori, an. ʒx. syr. de staechade. q.s.F. electuarium. cujus detur ℥ss. quatuor horis ante prandium alternis diebus.

Experientia compertum est Smaragdum cum corallo gestatum, ita ut carnem contingat, epilepticas accessiones coercere. Io. Zecchius. consult. 44.

Curat Epilepsiam acori radix contusa & potui indita. Fimus Ciconiae bibitus, & pulvis cranii humani, si detur cum succo rutae vel cum decocto poeon visc. q. tormentill. & cubeb. Sumitur etiam quotidie ℈j. castor. cum decocto prassii per 14· dies id agitur. Pulvis lumbricorum terrae cum vino potus. Contunde rad. pyrethri cum melle ita ut fiat Electuar. detur ʒj. & superbibat decoctum staech. hoc agat semel septem dierum spatio, sed toto anno. Si ab utero sit Epilepsia, quae puellabus frequens, sumat bis in mense pilulas foetidas. Io. Heurnius. ad aphor. 45. sect. 2.

Radicem poeon. collo appendimus, ac in sorbitiunculis eam coquimus. Damus mel Scillae vi imbutum. hyssopo ac roremarino cibos coqui jubemus.

Cuidam juveni à manu repebat quid per humeros in cervicem & caput; mox cadebat. Post provisionem habitam totius corporis, phaenigmos adhibui manui· tum malum incipiebat ab humeris: illis caustica admovi; ac ut theriaca uteretur quotidie manè ad ℈j. jussi. Mox à labris, à lingua invadebat & à genis. genis phaenigmos admovi, perennique theriacae usu summi Dei beneficio evasit. Sed diu mutus perseverabat, at loquela rediit tandem. Io. Heurnius. ad aphor. Hip. poc. 7. sect. 5.

[Page 307]

Subsectio duodecima. Pro Epilepsia gravissima cum pulsu intermittente.

CUm advenissem hominem veluti in agone mortis reperi, pulsus adeo erat variabilis, ut nunquam similem in homine qui evaserit, me observasse ausus sim affirmare. jam enim erat magnus & celer, jam tardus, rarus, inaequalis, formicans, parvus, & languidus. sed & (quod omnibus admirabilius est) aliquoties adeo intermittebat & quiescebat, adeoque deficiebat pulsus, ut aeger jam animam ef [...]udisse videretur, non enim ictum unum aut alterum, verum quatuor aut quinque, aut etiam plures intermittebat, & ita quidem ut facillimè passus quatuor aut quinque, quiescente pulsu, per cubiculum fecisses. interim dum ita quiescebat pulsus, corpus apoplecticorum more, planè sine motu & respiratione jacebat; oculi aperti & fixi erant, & vix signum ullum vitae in ipso observari potuit, nisi quod partes corporis, imò ipsae quoque extremitates suo calore naturali fruebantur. Ego cum advenissem protinus nares, labia & tempora succo rutae (maximas istius succi in Epilepsia esse vires testantur viri docti) in quo nonnihil theriacae dissolutum erat, inunxi. regioni cordis & carpis epithema calidè applicui, & pulverem epilepticum & aliquantum confect. alkerm. cum aq. lil. convall. poeon. & beton. exhibui. Sequenti die cum iterum praescriptam potiunculam sumpsisset, praeter meam & adstantium opinionem melius se habuit: deinde observata victus ratione expurgatoque corpore, brevi restitutus fuit. In hoc autem casu videmus quid natura valida etiam praeter spem & opinionem Medici praestare potest. quandoquidem ego ut ingenuè fatear, cum pulsum ut dixi, non solum variabilem & summè imbecillem, verum etiam omninò intermittentem in ipso observassem, mortem in propinquo esse adstantibus significavi; ille tamen quia juvenis & robustus adhibitis remediis idoneis, intra dies quatuor sanitati restitutus fuit. Respexi autem in prognostico meo non solum ad ae quae quotidie in praxi accidere observamus, verum etiam ad locum illum Galeni, lib. 2. De praecognitione ex puls. ubi ita scriptum reliquit, si arteria duorum pulsuum tempus moretur, haud scio an quisquam superstes esse possit. & eodem libro, naturalis arteriae motus sanitatem refert, vitiosus morbum, intermissus mortem. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 2 [...]. cent. 4.

Subsectio tredecima. Pro Epilepsia.

CUm Piscator quidam bis, ter & saepius quotidie Epilepsia corriperetur, nec radix poeoniae, cranium humanum, alcis ungula, aliaque remedia, à multis authoribus enumerata juvarent; accidit fortè ut legerem in Fabii Columnae historia Plantarum, cap. De Phu. haec verba. Praeter has vires plantae huic tributas, addo & hanc proprietatem jamdiu in multis, atque in memetipso expertam, quod pulv [...]ris [Page 308] radicis plantae hujus spontè ortae extirpatae antequam caulem edat, cochlearii dimidium cum vino, aqua, lacte, aut alio quovis decenti succo semel sumptum, aut bis Epilepsia correptos liberet; hunc pulverem amicis dono dedi, qui deinde divino prius numine fautore glorificato, ejus usu illis restitutam sanitatem affirmarunt. Haec sunt ipsius verba: & sicut ipse jubet, ita dedi, & sanatus est aeger, & in posterum foeliciter hoc remedio usus sum. Dominicus Panarolus. obs. 33. Pentecoste 1.

Pulvere sem. saponariae ante paroxysmos sumpto semel in mense per tria novilunia ad ʒj. observavi paroxysmos valde minui tum numero, tum violentia; idque in filia viginti & quinque annos nata tentavi cum foelici successu. Nota etiam herbam hanc signaturam hujus proprietatis habere, spumam enim, si in aqua fricetur, saponis instar emittit (unde ei nomen inditum) sicque spumantibus epilepticis confert. Rutae M.j. in vini amphora infusus, & per tres dies manè sumptus idem praestat. Petrus Borellus. obs. 18. cent. 1.

Pavi stercoris pulvis cum vino ad ʒj. luna silente deglutitus praestantissimum est remedium (si semel in mense sumatur per aliquot menses) ad sacri morbi paroxysmorum saevitiam comp [...]s endam imoad curandam omninò. Petrus Borellus. obs. 15. cent. 3.

Adrianus Spigelius memoravit Nobi [...]em Pa [...]avinum 19. annorum saepius epilepsia conflictatum; quum à gravi de scalis lapsu, Fabritius ab Aquapendente cranio terebram admovisset, nunquam ex eo malum percepisse. Io. Rhodius. obs. 66. cent. 1.

Caesarem Palavicinum aliumque Nobilem melancholia & comitiali morbo alternatim laborantes, & frustra à medicis vexatos somniferis & lotionibus capitis; solo potu pulveris chrysolithi ex vino, octo dierum spatio sic liberavi, ut nunquam morbus redierit. Hieron. Cardanus. curat. 3.

Dedit mihi Rex P [...]loniae Sigis [...]ndus Augustus integrum p [...]dem posteriorem dextrum animantis illius â se caesi. eo ipso tempore quo dextram aurem ungue pedis illius scalperet; quod quidem tempus suit inter duos divae Virginis Mariae festos dies immediatè sese consequentes interjectum. Nam haec omnia religiosè observanda dicunt, si unguis ille id quod creditur vulgò, efficere debeat. totum in multa frusta concisum distribui amicis; nemo tamen unquam adjutus est. expertus ego sum in aliquot comitialibus frustra: quaesivi ex infinitis etiam superstitioribus, fabulas esse comperi. quae ratio igitur est, ut tantum morbum tam leviusculo amuleto pro [...]ligari muliebriter credamus. Andreas Dudithius. Epist. 24. lib. 6. consil. & epist. Io. Crat. &c.

[Page 309]

Subsectio decima quarta. Pro Epilepsia.

ANcilla Epileptica usu oxycrati liberata est; cujus cyathum sumebat manè singulis diebus· & ante tempus invasionis acetum purum. Curato morbo doloribus artuum correpta est, qui usu thermarum curati sunt. Lazarus Riverius. observ. 10. cent. 4.

Puella duodecim annorum epilepsia frequenter corripiebatur, ad cujus curationem multa remedia frustra tentata fuerant. cum autem pleuritide correpta fuisset, pluries ei secta fuit vena, & ab eo tempore epilepsia nunquam correpta est. inde colligere licet, venae sectionem ad epilepsiae curationem plurimum conferre. Lazarus Riverius. obs. 38. cent. 4.

Puer quidam trimulus patiebatur insultum epilepticum à quo liberatus fuit fumo tabaci, quem minister tubulo attrahebat, & insufflabat in os pueri apertum, vomitus indè illi concitatus est, & paroxysmus solutus. Lazarus Riverius. obs. 60. cent. 2.

Pueri fermê omnes, qui alvum adstrictam habent, obnoxii sunt convulsionibus, ut ex Hippoc. didici & experientia. filius meus adstrictione alvi perpetuò laborans convulsus periit. Petrus Pachequus. obs. 50.

Praemissis universalibus decocto guaiaci se multos epilepticos curasse refert Iachinus. Continuetur autem per triginta vel quadraginta dies. singulis dosibus decocti sudorifici aliquot guttae Spiritus vitrioli addantur, quietiam specificus creditur ad epilepsiam.

Sequens opiata ad hunc affectum specifica est.

℞. Censerv. fl. anthos. poeon. bugloss. an. ℥ss. cort. citri condit. ʒij. pulv. visc. q. sem. poeon. decrescente l [...]na collecti & ungul. alcis, an. ʒss. cranii humani non humati ad albedinem calcinati ʒjss. cotall. praep. margar. praep. & C. Cervi, praep. an. ℈iiij. lapid. Bezoard. veri ℈j. diamosch. d. & diatriasant. an. ℈ij. th [...]riac. vet. & confect. de hyacinth. an. ʒj. spiritus vitrioli, gt. xv. cum syr. conditurae corticis citri. F. opiata, de qua capiat ad magnitudinem avellanae, superbibendo aq. cinnamomi parum.

Sequens verò efficaci [...]ima est ad morbum radicitus tollendum, post diligentem corporis purgationem.

℞. Conserv. fl. beton. & anthos. an. ℥ijss. rad eryngii condit. & mithridatii, an. ℥j. pulv. ligni sassaphras, ʒvj. castor. ʒiij. cranii humani non humati, ungulae alcis, an. ʒij. rad. & sem. p [...]on. sem. nigell. rutae sylvestr. & rad. pyrethr. an. ʒj. oxymel. q.s.F. opiata, de qua capiat ʒij. vel ʒiij. reliquas omnes efficacia superat opiata M [...]nt [...]gn [...]nae, cujus beneficio multi epileptici liberantur. (ejus descriptionem vide supra Subsect. 4.)

Si caetera non profuerint, extremum remedium erit sinciput terebello perfodere, vitatis suturis, ut hoc veluti spiraculo aura maligna exhalare possit. hoc remedio aliquando desperatae epilepsiae curat [...]e sunt; & sine [Page 310] periculo celebrari potest, si periti Chirurgi manus adhibeatur.

Si conjectura sit, vapores ad cerebrum exhalantes à partibus inferioribus affectum producere, vel fovere, utilissimum erit causticum sincipiti admovere, vitatis suturis: refert enim Carolus piso, duos epilepticos hoc cauterio fuisse curatos. tum etiam si à partibus inferioribus affectus producatur, aquae acidulae mirabiles saepe effectus producunt, & morbum interdum radicitus tollunt, si prius evacuationes universales, & venarum inferiorum sectiones celebrentur.

Peculiariter verò ab utero procedens Epilepsia curationem sortitur pulvere granorum actes à Quercet. descripto per triduum exhibito ad ʒj. cum aqua hysterica.

Utatur aeger pro potu ordinario hydromelite, vel bocheto ex guaiaco & rad. poeon.

Crato cinnabarim nativam epilepsiae magnetem vocat, ex eaque talem pulverem parat.

℞. Cinnab. nativae pellucidae limatae & in tenuissimum pulverem tritae, ℥ss. corall. rub. & margarit. praep. an. ℈ij. croci orient. ℈j. fol. auri, numero xv. terantur omnia subtilissimè super lapidem, & M. dosis in ipsa accessione à gr. vj. ad ℈j. cum aquis appropriatis. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 1. cap. 7.

Si pueros, ut saepe fit, Epilepsia praehendat, primò Suppositorio vel Clystere alvus solvenda est. Postea & fere eodem tempore, purgans medicamentum exhibendum satis validum pro aetatis robore, ita ut non dubitemus in· puerulis unius anni electuarium diacarthami ad ʒij. exhibere, si fiat ex lacte corrupto.

℞. Hier. picr. ℈ss. vel ℈j. pulv. de gutteta ℈ss. cum liquore specifico, vel cum melle rosato dentur. Cucurbitulae scapulis & lumbis admoveantur, & cum scarificatione, si puer sit grandior. Vesicatorium applicetur posteriori parti cervicis. Si purgatio non rectè processerit, aut parum profecerit, vomitus provocandus est vitriolo albo praeparato, vel etiam sale vitrioli. quod bis, ter & quater exhiberi poterit, si affectus protrahatur. Pulvis epilepticus de gutteta vulgò nominatus, frequenter exhibeatur cum lacte, jusculo & panatellis, à ℈ss. ad ℈j. cujus haec est descriptio.

℞. Rad. poeon. sem. ejusdem, dictamni albi, visci q. an. ℥ss. sem. atriplicis, ʒij. cranii humani, ʒiij. corall. rubr. praep. hyacinth. praep. an. ʒjss. ungulae alces, praep. ℥ss. moschi, ℈j. fol. auri, ʒj.M.F. pulvis.

Spina dorsi & membra quae contrahuntur, inungantur sequenti linimento.

℞. Ol. rutac. lumbric. an. ℥ij. ol. castor. ʒj. aq. vitae, parum. F. Linimentum.

℞. Theriac. vet. ʒj. confect. alkerm. & de hyacintho, an. ℈j. aq. beton. salv. majoran. & cinnamom. an. ℥ss.M. Foveantur nares, tempora & aures. ejusdem aquae cochlear unum per os poterit exhiberi.

[Page 311] Skenkius exotericorum experimentorum, cent. 5. ex Georgio Kufnero, haec habet. Pro Epilepsia puerorum expertum medicamentum. Detur de moscho fino parum, ex mero subtili, bis vel ter in die· & sic perfecte curantur.

Dum haec omnia fiunt, Clysteres semel aut bis in die injiciendi sunt, in hunc modum compositi.

℞. Rad. aristol. rot. polipod. q. sem. cartham. an. ℥ss. sem. poeon. cumini, an. ʒiij. fl. chamaem. & anthos, an. p.j. coq. ad lb j. de colatur. cape lb ss. hier. pi [...]r. ʒiij. mell. anth [...]s▪ ℥j. ol. rutac. & lilior. an. ʒiij.F. Clyster.

Inter specifica est fel catelli lactent [...]s, quod ab Vntzero his verbis praedicatur. Sume catellum parvum nigrum adhuc sugentem (pro foemella epileptica sume catellam) [...]umque strangula, ac interfice. ex interfecti & per sectionem aperti corpore extrahe totam cystim felleam vix tres vel quatuor guttas sincerae▪ bilis in se habentem. illum biliosum succum omnem puerulo, in paroxysmo Epileptico, cum pauxillo aquae florum tiliae propina, & miraculi instar videbis illum ab hoc morbo è vestigio sanari & curari. Lazarus Riverius, prax. med. lib. 1. cap. 8.

Subsectio decima quinta. Pro Epilepsia.

QUidam ab aliquot annis Epilepticus, si quando prehendendus esset paroxysmo, auram quandam frigidam ex crure, itemque ex brachio quasi ascendere sentiebat, moxque concidebat. Suafi itaque post adhibita varia medicamenta, ut sentiens vaporis ascensum, partem ligaret; id quod praestitit, sicque semper paroxysmum inhibuit. Philippus Salmuthus ▪ obs. 90. cent. 1.

Rusticus quidam longo tempore morbi comitialis paroxysmis frequenter conflictatus, nullo remedio curari potuit; donec febre quartana superveniente, ab eo liberatus fuerit. Ita enim Hippoc. Aph. 9. Sect. 6. lib. 6. Epid.

Quartana laborantes nullo magno morbo corripiuntur, si prius autem corrip [...]antur, & quartana superveniat, liberantur. Galenus in Comment. nomine magni morbi Epilepsiam intelligit. Philippus S [...]lmuthus. observ. 84. cent. 2.

Nobilissima quaedam domina Epilepsia penè haereditaria diu afflicta, irritis omnibus remediis ab excellentissimis medicis praescriptis, tandem solo pulvere veri visci querni ad ʒj. quantitatem in aq. ceras. nigr. vel cerevisia singulis matutinis per dies aliquo [...] circa plenilunium exhibiti, sanitatem obtinuit. Licet nullam habuerat medicamentum sensibilem operationem, tamen [Page 312] post primum diem, nisi unum paroxysmum passa est. D. Robert. Boyle. Tractatu de Vtilitate Naturalis Philosophiae. part. 2. sect. 5. cap. 7.

Inter alia ungula alces circumferenda est in annulati digito. Guil. Ballonius. consil. 60.

Retulit Iacchinus in Epilepticorum curatione, se semel viscum quercinum ea ratione qua ligno guajaco utimur, per dies 40. propinasse, & profuisse quidem▪ non tamen morbum abstulisse. neque licuisse iterum id remedii in faciliori morbo experiri. Iul. Caesar. Baricellus in hortul. genial.

Ungula alcis praesentanea vi pollet adversus morbum comitialem, quod multis experimentis comprobatum habeo, licet mihi ratio visa sit obscurior. semel atque iterum contigit, ut muliercula quaedam in aedium nostrarum vestibulo, tanquam fulmine icta, concideret; quod ubi essem conspicatus, accedo propius, atque annuli gestamen, cui alcis particula inserta erat, digito qui infimo proximus est infero, illa è vestigo erexit se in pedes, potu (que) refocillata iter inceptum alacriter peregit. Levinus Lemnius. lib. 2. De Occultis Naturae Miraculis. cap. 3.

Petr [...]s Merenda scribit, in comitiali morbo admodum vehementi, exiguo intervallo saepius repetente, nec aliis remediis cedente, se quam plurimos per admota collo prope scapulas rubificantia medicamenta, donec vesicae excitarentur, brevi temporis spatio ad pristinum rationis usum frequenter perduxisse, & ab accessionibus liberasse, qui deinde decenti curatione, ad integram sanitatem perducti fuerunt. Sed hoc faciendum est post purgati [...] nem, nisi morbus urgeat. sed neque haec, neque setones, neque cauteria conveniunt circa caput, nisi morbus cerebro sit essentialis, ut fiat diversio à cerebro. Iacobus Hollerius. lib. 1. De morbis internis. cap. 15. in Scholiis.

Subsectio decima sexta. Pro Epilepsia.

ILlustris Neogamus amore formosissimae puellae, quam jam quintum deperibat annum, potitus, in arcem milliari à Leodio dissitam eam ducit, ibi cum amore se pulcherrimo ad satietatem explet, depleri facultatem animalem, purissimam (que) spirituum partem absumi non sentiens, Epilepsia corripitur. advolo ego citato equo, atque à paroxysmo excitato; album pavoninis excrementis derasum, in decocto millefolii (erat casu ad manum) propino, à cujus sumptione cum aliquot horas liber fuisset, iterumque corriperetur, antepilepticum Sereniss. Ernosti principis mei, quod oleum heracleum, qui ingenti pretio ipsi vendiderat Chymista indigitabat, Leodio adferri curavi; quo bis terve sumpto, per omnem vitam ab Epilepsia immunis fuit. ejus olei, quod saepe fidum expertus sum, descriptionem hic ponam.

℞. Vitrioli veneris, aut viridis aeris calcinati, lb jss. cranii humani, ungulae alcis, an. ℥ij. visci querni (malim [Page 313] colurnum) sem. poeon maris, an. ℥j. cum spiritu vini rectificatisfimi lb ij. digere in retorta & distilla S.A. ingratissimum est hoc oleum, & odore & sapore, sed mirae efficaciae, si cum aqua convenienti sumatur. Huic omissis universalibus, quia ob virium imbecillitatem mortem timebam, solis antidotis consului, monuique meminisset, dicere stagiritam naturae ocellum, synusiam seu coitum esse parvam epilepsiam, à parva autem ad majorem proclivem esse transitum. Henricus ab Heers. observ. 18.

Puella quaedam ab ebriis duobus ad stuprum sollicitata, in epilepsiam ex subito terrore & animi consternatione incidit gravissimam. Ad illam accersitus, duas quae lecto adstabant famulas rogo, quoties concideret? jam videbis inquiunt. adhuc loquebantur, cum saevissimè convulsa fuit. lecto affixus, observo illam duos utriusque pedis pollices confricare, nec ullam in illis movendis, quoties paroxysmo libera erat, quietis partem interponere. extemplo curo fieri butyrum antimonii, ex aequis antimonii crudi & mercurii sublimati concinnatum partibus: quo utrique pollicum applicito, vesi cisque magnis excitatis, iisque abscissis, demum carne ad ossa ablata, ab omni paroxysmo, trid [...]o liberrima fuit: quarto die cum levissimè convulsam domestici dicerent, sumpto antepileptico, ex cranio hominis, pavonino excremento, vesica apri cum lotio in furno siccata, visco colurno, ol [...]o succini inodoro, aquisque ei rei dicatis adprimè facto, nunquam poste [...] vel umbram convulsionis sensit, Henricus ab Heers. obs. 24.

Subsectio decima septima. Pro Epilepsia.

PRaemissis universalibus vomitivis & catharticis exhibeantur specifica qualia sunt. Primò, Hepata ranarum quae sic parantur. ex quadraginta ranis viridibus aquaticis vivi [...] jecinora exime, & sigillatim pone supra folia brassicae capitatae ad eam partem qua terram respiciunt, ita ut se invicem contingant; postea in ollis devitreatis & recentibus superius tectis, exsiccentur ad lentum ignem, ita ut in pulveren tenuissimum teri possint, à foliis cautius separata. Postea divide pulverem integrum in quinque partes aequales, & usui serva. partem unam exhibe patienti jejuno ventriculo in haustulo aquae vel spiritus appropriati, cum luna ingressa est cancrum: vesperi duabus horis à coena alteram partem, atque sic consequenter postero die manè tertiam, vesperi quartam; tertio die ultimam partem manè. ubi tamen observandum, semper ante & post sumptionem pulveris duabus horis ab omni cibo & potu abstinendum esse. Si patiens post sumptam hanc medicinam in fronte & temporibus sudet, testimonium est operationis exquisitae· itaque si post tertiam, quartam & quintam exhibitionem sudor provocetur totius corporis, vel in lecto, vel laconico, effectus sperandi [Page 314] sunt uberiores. Hic pulvis mense Majo, Iunio, & Iulio, usque ad medie [...]a [...]em Augusti, tantum confici potest, extra haec tempora ranae inutiles sunt. ultra annum non durat. vix dici potest quantum emolumenti ab hac medicina simplici accedat. Hoc remedio restitutus est Fredericus quartus Palatinus, qui ab anno quindecimo aetatis ad vecesimum sextum epilepticus fuit.

Secundò, Amuletum ex frutice s [...]mbuci in salice inventi· colligatur frutex quolibet mense, melius tamen Septemb. & Octob. quando maturuerint grana sambuci ante plenilunium diebus duobus, & reservetur usui (servari potest annos duodecim) teneriores saltem surculi sufficiunt. usus talis est. Seca surculum unum tenuiorem in taleolas tenues, & quantum fieri potest integras: earum novem redigantur in nodulum, vel ex linteo vel serico confectum, & cum simplici filo lineo suspendatur collo usque ad orificium ventriculi, ut rectè nodulus eò pertingat. applicetur post universalia, & relinquatur tamdiu donec spontè sua citra omnem vehementiam rumpatur filum, & nodulus videatur cadere, quem deinceps neque patiens, neque ullum animal nudis manibus vel pedibus tangat, sed mediante aliquo instrumento vel forcipe, vel alio, sepeliatur subtus terram, eo in loco, ubi neque homines neque animalia pertransire possint. Secus si tetigerit, morbus epilepticus denuò invadet eum; vel alios antea morbum non passos corrumpit, id quod studiosè est evitandum. Hoc amuleto curari possunt ii, qui longissimo tempore hoc morbo laborarunt. In adultis soleo ex majoribus surculis excavatis facere cannas, per quas tempore gestationis amuleti omnem suum potum hauriunt. Io. Hartmannus. pract. chimiatr. pag. 67.

Hartmanni amuleto ex frutice sambuci in salice inventi, plurimi epileptici salutem suam debent. Medicus quidam nostrae urbis exercitatissimus plusculos solo isto amuleto restituit, praemissis praemittendis.

Sartor Juvenis Haffniensis tumido ventre diu aquam inter cutem collegerat. nullis adjutus medicamentis, transmisso ad cerebrum fero copioso, epilepticus evasit: urgebat viginti & quatuor horis paroxysmus, & miserè torquebatur; sed appenso amuleto, imminutus primum paroxysmus, mox planè remisit. hydrops verò tractu temporis alvi fluxu superveniente detumuit. Thomas Bartholinus. hist. 69. cent. 4.

Subsectio decima octava. Pro Epilepsia.

ANno 1598. Juvenem Lausannae ▪ quindecim annos natum, curandum habui, qui singulis ferè diebus, semel ad minimùm, accessionem epilepticam pati [...]batur, cuique ob id multa, sed frustra, praescripta adhibebantur remedia. Ego purgato corpore pilulis aureis & cochiis, institutoque regimine optimo, setaceum ipsi [Page 315] adhibui. hinc accessiones remiserunt, & paulatim ab Epilepsia liberatus fuit, corpore ejus post leniter aliquoties purgato. Guil. Fabrit. Hildanus. obs. 41. cent. 1.

Inter amuleta praecipuè commendatur Smaragdus· nam si è puerorum collis pendeat, eos ab epilepticis paroxysmis tutari creditur; digitis etiam gestatus comitialem morbum impedire omnes authores asserunt, eamque habere facultatem, ut si morbus ita vehemens sit, ut superari à gemma non possit, eam in partes diffringi, itaque vel tollere morbum, vel frangi quasi pugnando à potentiori devictam. Anselmus Boetius. De Lapid. & Gemm. lib. 2. cap. 53.

Refert Arnoldus Villanovanus grana x. corall. rubr. ex materno lacte infanti primùm nato exhibita ante omnem alium cibum vel potum, efficere ne unquam in vita epilepsia corripiatur: quod [...]amillus Leonardus medicus Pisaurensis. frequenter se expertum fuisse testatur. Ansel. Boetius. De Lapid. & Gemm. lib. 2. cap. 154. & W [...]lfgangus Hoeferus in hercul. medic. lib. 7. cap. 6.

Caesar in Epilepticis hoc remedium pro maximo secreto habet, & ait D. Petrum Cavizerum etiam homines provectae aetatis, & qui diu hoc morbo fuerint obnoxiii, post purgationes curasse.

℞. Crystall. praep. ʒj. corall. rub. praep. ℈ij. margar. orient. ℈j. smaragd. orient. ʒss.M.F. Pulvis. cujus media pars est dosis in aq. taraxici. bis feci periculum, aegri liberati sunt ab Epilepsia, sed postea tamen obierunt. Crystalli usum non existimo esse tutum, & Smaragdus, quo vulgo utuntur, non est verus. Io. Crato. Epist. 14. lib. 5. consil. & epist.

Crato existimat crystalli usum non esse tutum. verum contra probatur ab aliis medicis, ut Antonio Guainerio, Io. Langio, & Anselmo Boetio· & experientia aliquoties docuit, ejus usum non solum tutum, sed & utilem esse.

Nec refert, quod aegri, qui ex usu pulveris antea descripti ab Epilepsia liberati sunt, tandem obieri [...]t; alia enim obitus causa, non Crystallus esse potuit. Daniel Sennertus. practic. lib. 1. parte 2. cap. 31.

Semen poeoniae maris collo subnexum vim habere experimur, & ungulam alcis vel appensam, vel annulo inclusam vidimus Epilepticam accessionem cohibere. Io Fernelius. consil. 1.

Sectio quinta. De Epinyctide.

[...] (sic dicta quod noctu oboriatur, & noctu hominem vehementius excruciet) pustula est pessima, circa quam vehemens inflammatio conspicitur, cum ingenti dolore; subrubra est, & quadantenus livescens, noctuque potissimum affligit. Sponte exulceratur, ex eaque subcruenta sanies emanat. speciem habere cognoscitur carbunculi, causamque [Page 316] fimilem, sed quae nullius malignitatis particeps, levior existat: quemadmodum & ejus pustula carbunculo minor: fabae enim est magnitudine.

Subsectio unica. Pro Epinyctide.

PUrgato prius decenter corpore, brassicam crudam contusam imponere mandavimus, quae sola satisfecit ad curandum hunc affectum; imponitur etiam Cicuta cum melle trita, solanum etiam per se, & cum Coriandro viridi; hyoscyami item folia cum melle pertrita admoventur, aut olivae folia cum aqua cocta. Petrus F [...]restus. obs. 16. lib. 1. observ. Chirurg.

Sectio sexta. De Epiphora.

[...] (à [...] fero) est immoderata tennis humoris fluxio lachrymarum specie in oculos praeter naturam facta. humor qui fluit, modò frigidus est & aqueus, nullo dolore molestus, modò acer est aut salsus, dolorem, ardorem & ruborem, imò nonnunquam palpebrarum exulcerationem inferens, Symptoma eff in exc [...]etis. Hujus affectus causa proxima est humor excrementitius, à capite vel aliunde à parte aliqua corporis in angulos ocul [...] influens. Causae disponentes sunt partis affectae imbecillitas, roburque mittentium.

Subsectio unica. Pro Epiphora.

PUellae cuidam novem annorum ex uno oculo lachrymae ultro effluebant, quae frigidae erant, neque oculum corrodebant. Erat autem puella pituitosa & catarrho obnoxia. praemissis unive [...]salibus ut sequenti collyrio uteretur mandavi, quod omnibus convenit in quibus malum perseverat.

℞. Aloes, nucis cupr. thuris, mastich. myrrh. an. ʒij. tuti [...]e praep. sarcocoll. nutrit. an. ʒiss. sang. drac. berber. sumach. ros. rub. an. ℈j. pulverisentur tenuissimè & excipiantur aqua foenic. & fiat collyrium, cujus ope ab hoc malo liberata est. Petrus Forestus. obs. 11. lib. 11. De morbis Oculorum.

Epiphoram calidam in muliere quadam ita curavi. corpore repurgato & vena secta, collyrio sequenti utebatur.

℞. Troch. alb. rhasis sine opio, ʒj. aq. ros. vel peculi ros. ℥iij. aq. foenie. (ne ob▪ refrigerationem obtundatur acumen visus) ℥ij.M.F. Collyrium.

Si illud non juvaret, consului ut sequenti uteretur.

℞. Ceruss. ablutae, sarcocoll. nutrit. licii, acaciae, thuris, an. ʒj. ossium myrobal. adustor. corall. alb. rub. an. ʒss. margarit. ℈ss. succi mali punici [Page 317] ad dimidii absumptionem cocti, q.s.F. Collyrium. Solus etiam malorum punicorum succus coctus, donec dimidium absumatur, lachrymas calidas curat. In hac Epiphora commendantur etiam cauteria retro aures. Rondeletius potius laudat cauterium supra commissuram. Vetula quaedam in Italia cum oculos haberet lippientes, lachrymantes & saniosos, cum intenso dolore & prurigine, & nullis remediis posset curari, tandem raso capiti emplastrum vesicatorium impositum est; excitatisque vesicis ac ruptis, butyro imposito, ac demum caulis folio. quo praesidio perfectè curata fuit. Vesicatoria etiam in collo egregiè prosunt. Petrus Forestus. obs 12. & Schol. lib. 11.

Pro singulari experimento habetur hoc unguentum.

℞. Aerugin. aeris, gr. xij. camphorae, ʒj. tutiae praep. ℥ss. butyr. rec. quod cum aqua ros. liquefiat. & parum bulliat, ʒvj.M. decenter ut fiat unguentum. Indatur pisi magnitudo in oculi canthum majorem: leviterque inungantur palpebrae. Est ad Epiphoras & pruritus oculorum singulare experimentum. Felix Platerus. tom. 2. prax. med. pag. 279.

Sectio septima. De Erysipelate.

[...] (Latinis ignis sacer, vulgo rosa) tumor est biliosus cum ardore vehementi per corporis summa diffusus, nec tumore manifesto extuberat, nec partem attollit, nec penetrat in subjectam carnem, sed latè diffunditur, nulla collectione circumscriptum, quamcun (que) partem prehendit, vehementer mordicat & urit. Color inest ex rubro flavescens, qui pressu subtersugit, moxque redit. dolor nec pulsans, nec admodum vehemens est. Est autem duplex, únum quod simplex Erysipelas dicitur, solo rubore & ardore, nulla exulceratione molestum; alterum quod ignis sacer appellatur, atque exulceratum erysipelas. ejus origo est è fervente tenuissimoque sanguine qui vulgò biliosus appellatur· cum febre semper invadit. Erysipelas nothum aliud est phlegmonodes, quod tumentius quidem sed minus fervidum existit, aliud oedematodes, & aliud scirrhodes.

Subsectio prima. Pro Erysipelate.

HOc pro arcano accepimus, si sperma ranarum Martio mense collectum, in Alembico destilletur, & ille liquor destillatus cum petiis lineis applicetur Erysipelati, egregiè prodesse.

B [...]ned. Faventinus in Erysipelate, si tumor adesset, sanguinem mittebat è [Page 318] Basilica; si autem esset absque tumore, tantum cuti inhaerens, à phlebotomia abstinebat.

Detur haec potio.

℞. Cassiae, ℥j. el. de succo ros. ʒjss. cum aq. endiv. F. potio. ab evacuatione statim alterandum est in hunc modum.

℞. Syr. de ros. de succo endiv. de succo acetos. an. ℥ss. aq. plantag. & ros. an. ℥j.M. deinde haec apposui.

℞. Succ. plantag. solan. semperviv. an. ℥vj. aq. ros. ℥iij.M. cum petiis infusis appone. cum vero dilutae petiae incipiunt calefieri, statim eas amovere oporte [...]. Praeceptor meus valde attramentum commendabat, si eo Erysipelas intingeretur, ob frigida & styptica ingredientia atramenti· vel inungebat petiam unguento de cerussa & apponebat. vel,

℞. Ung. de cerussa ℥vj. succ. plantag. ℥ij. aq. ros. ℥j.M. & eo extenso supra petiam Erysipelati apponatur. vel hoc quod sequitur valens in augmento.

℞. Lithargyr. argenti, ℥vj. succ. plantag. ℥iij. ol. ros. ℥ij. aceti opt. ℥j.M. Omnia in mortario plumbeo benè ducantur quousque fiat unguentum; participans de colore plumbi. extend. super petiam, & apponatur. permutentur haec manè & vesperi, tamdiu donec certus fueris de augmento & statu ejusdem. Cum verò declinare coeperit; quod cognosces ex mutatione coloris ad album vel rubrum, tunc siste gradum ab applicatione frigidorum ob metum mortificationis partis, & illorum loco hoc fotu foveatur.

℞. Fl. Chamaem. melil. faenugraec. an. Mss. bulliant in aq. q.s. & facta quotidiana fomentatione cum pecia madefacta in liquore dicto, abluatur locus cum modico vini albi odoriferi calidi. Hoc enim est quod prohibet futuram membri mortificationem ex Erysipelate. Petrus Forestus. obs. 1. lib. 2. Obs. Chir.

Subsectio secunda. Pro Erysipelate puro in Crure.

POst exhibitū infusum rhei cum sero lactis & syr. viol. terram cimoliam ex furno cum butyro instar pultis mixtam circa suram apposuimus, & statim Erysipelas curatum est.

Cum haec colligerem cognata quaedam mea erysipelate legitimo in crure sinistro circa talum ad suras sursum ascendente correpta est. Ad hoc curandum, epo [...]o hoc pharmaco quinquies alvum deposuit.

℞. Fol. sen. ʒiij. sem. anis. ʒss. infund. in ℥v. decocti communis. facta ebullitione levi & fortiss. express. adde syr. ex infus. ros. ℥j.M. cruri autem apposuimus pultem ex lacte & pane siligineo contrito &. pulvere terrae cimoliae quae exterius furnis circumducitur, estque grisea, & vocatur apud nostrates vulgari nomine Cley: cum ter quaterve hoc emplastri modo apposuissemus, dolor sedatus est, & rubedo evanuit, & ab Erysipelate curata [Page 319] est. In alio etiam prosuit terra haec Cimolia in parte externa furni collecta, & cum butyro trita instar pultis apposita. Hoc enim arcano etiam plures alii ex Erysipelate phlegmonoso curati sunt per me. alii quoque hoc sequenti experimento usi sunt ad Erysipelas tam purum quam phlegmonosum, quod constat ex vitellis ovorum duris & sale contritis. Hoc enim solo remedio plurimi curati sunt. Petrus Forestus. observ. 2. lib. 2. Obs. Chirurg.

Subsectio tertia. Pro Erysipelate Cruris.

JUssi illinire locum rubentem hoc linimento.

℞. Succ. Solan. plantag. an. ℥j. ol. viol. ros. an. ℥ij. aceti rosac. ℥ss. coq. ad succorum consumptionem. adde unguenti populei & de cerussa an. ℥ss. camphorae, ℈j. cerae alb. parum. F. Linimentum. quo illinat crus ubi rubet, & postea involvat corio canino. mitigabitur dolor & rubedo: Sed post biduum vehementer iterum recruduit malum. itaque quia spissius adhaerebat prius unguentum aliud praescripsi.

℞. Succi solani plantag. an. ℥ij. aceti ros. ℥j. lariceae. dissol. in vitello ovi, q.s. vitell. ovi, numero j. ol. ros. viol. de nymphea, an. ℥j. probè agitentur. & illinat locum affectum. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 347.

℞. Ol. ros. & vinum antiquum aequali mensura; in eo ferventi duplicatum linteum immergere jussi, ex [...]pressumque calidum tibiae obvolvere. statim dolor remisit· aliquoties per biduum eo usa, liberata ab ardore & rubore fuit. Idem hoc in aliis tentatum remedium egregiè profuit. Felix Platerus· observ. lib. 2. pag. 517.

Praeclarum remedium est stercus recens bubulum, si in sartagine coquatur cum aceto, adjectis fl. chamaem. & sambuci, ut F. Cataplasma. quod tepidum admovetur. ex aceto rosato & aqua ranarum coquitur myrrha, & ea aqua admovetur. Io. Heurnius. ad aphor. Hippoc. 25. sect. 6.

Subsectio quarta. Pro Erysipelate.

AD praeservandum ab Erysipelate medicamentum hoc tibi commendatum volo.

℞. Fl. Sambuc. rec. vel siccat. Mj. lactis vaccae rub. ℥viij. vel ℥ix. coque moderato igne, ne ebulliendo quicquam effluat▪ inde cola: excolatum lac bibe manè tepidum qualibet decrescente luna, idque licebit prout commodum fuerit, bis, ter, quaterve facere, at (que) per annum integrum qualibet decrescente luna continuare. Affirmant qui experti sunt, ab istius annuo usu homines nunquam postea Erysipelate tentari. neque omni penitus ratione haec experientia destituitur. Statim ut morbus invadens deprehenditur, ad naturae motum adjuvandum, quod intus noxium est, & quasi in venis turget, [Page 320] ab internis visceribus ad cutem excutiendum. in quem finem aliqui theriacam, aut mithridatium optima ratione exhibent. Ego in ista prima humoris motione, priusquam in extremis aliquid rubere incipiat, atque ita de morbo adhuc incertus sum, propinare soleo subscripti electuarii (cujus mihi etiam in peste usus est) ʒj. vel ʒjss. vel ʒij. secundum corporis aegrotantis constitutionem, robur, & aetatem, in paucis unciis aq. cichor. vel card. bened. vel scabiosae. qua potione levi sudore moto fluctuans humor excutitur.

℞. Theriac. Andromach. ℥j. bol. armen. praep. vel terrae sigill. verae, vel istius ex Silesia recens importatae ℈iiij. gran. juniper. rec. rad. tormentill. sem. card. bened. an. ʒss. spec. elect. de gemmis. diamarg. frigid. an. ℈j. ras. eboris, vel ossis de corde Cervi. sem. acetos. corall. rub. praep. an. ʒss. cum syr. acetosit. citri, q.s.F. Electuar. liquidius S.A. mirum in modum huic morbo convenire ingredientia docent, & usus ipsius comprobat.

Ubi jam in parte aliqua effloruit tumor Erysipelatodes, Medici statim frigida & humida, ut Solani & sempervivi succos adhibent tam diu donec coloris rubicundi vigor deserbuit & remissus sit. tunc enim ad leviora discutientia transeundum est. in principio igitur hoc & leve & tutum est locale.

℞. Aliquot folia crassulae maj. (quae cotyledonis species est) & applicentur parti ita ut exterior foliorum pars detracta pellicula cuti jungatur. Tutum est hoc remedium & mihi saepenumero utile compertum; quin & paratu facillimum est & elegans quo & calor extinguitur, & dolor mitigatur. juvat etiam aqua in Majo destillata ex rec. stercore bubulo applicata: quae & suo tempore in aestate bibita multos juvit.

Utile est Emplastrum quod vocant Diapompholigos admotum quocunque tempore sive sit simplex, seu exulceratum Erysipelas. nihil pingue, nihil oleosum adhibendum, aut quod gravet sua mole, aut alioqui cutis meatus impediat vel obstipet· nam ista solent ad suppurationem vel putredinem (quod Hippoc. autore 20. Aphor. Sect. 7. valde malum est) causam dare, atque in isto morbo naturae impedire motum. Aliqui foeliciter hoc utuntur, supra & infra ruborem filo serico rubente partem tumentem circundant, atque ex stercore vaccino, albuminib. ovorum & pauco bolo cataplasma imponunt.

Ubi jam calor deferbuerit, utiliter sicci panniculi linei calfacti imponuntur, qui maduerunt in subscripto liquore, & in umbra exsiccati sunt.

℞. Saponem album venetum dissolv in aq. scabios. calente, atque ista imbuantur panni linei mundi, & exsiccentur, istis admotis discutitur & resolvitur tumor rubens. Imminentem morbum aliquoties praecaveri vidi usu hujus medicati cibi. accipiunt absynthii paucas cimas, pauca folia taraxici, caput monachi vocant, & tantundem chamaedryos vulgaris à [Page 321] Fuchsio depictae, recenter manè lectas omnes minutim concisas immiscent recenti ovo, coquunt in placentulam mollem cum tantillo butyri vel olei olivarum, vel subigunt tantum ad levem ignem. hac vescuntur manè novem ex ordine in Majo diebus, incipientes ab ipsis Maji calendis. Isto modo novi nonnullos ab isto morbo se liberos integrum annum servasse, qui aliàs saepius affligi isto solebant. Cum hoc medicamentum hepar ita disponat, ut minimum istius tenuis, biliosi, pinguis fluxilis humoris ingeneret, ego mei fidei commissis author esse soleo, ut non solum novem primis, verum etiam singulis in Maja diebus quotidie eo utantur▪ [...]nam ita ab obstructionibus hepar liberatur, quod in eo & vicinis partibus biliosum inhaerescit, abstergitur, refrigeratur hepar mediocriter, & inter humiditatem & siccitatem, quandam temperiem, atque totum hepatis corpus [...] quendam & robur acquirit, ut porrò massam sanguineam ingeneret magis stabilem, minusque fluxilem, pinguedine sanguinis absumpta, abstersaque tenui bile· qui utebantur sine potu sumebant: ego quibusdam permitto, ut post esum parum vini absynthitis bibant. Reinerus Solenander. confil. 12, & 13. sect. 5.

Subsectio quinta. Pro Erysipelate.

ERysipelati applicare jussi Cataplasma ex lb ss. micae panis albi, terrae Cimoliae ex parte furni externa ℥ij. cum pauco croco, & vitello ovi coctum in s.q. lactis vaccini ad consistentiam. Sed mulierculae melius suis experimentis confidentes, feli vel cato nigro prehenso, auriculam vulnerarunt, atque exinde stillantem cruorem parti Erysipelatosae induxerunt, superimposito linteo sicco: unde ilico Erysipelas recedere visum. Io. Petrus Lotichius. obs. 9. cap. 7. lib. 1.

Erysipelas odore lintei leporino cruore tincti sanatur, si siccum alligetur. Io. Helmontius. tractat. cui tit. Imago fermenti impraegnat massam semine.

Probatissimum vulgi remedium unum Chartae huic adsuam, quod nunquam fallere experientia inter nostros docuit. urinam propriam melle subactam summo manè continuis tribus diebus assumunt, & exinde tutos se ab Erysipelate per vitam sciunt. Mel sanè humores calidos temperat & expurgat, urina verò vehiculi loco adhibita, sale suo abstergit bilem. Lithargyrum tritum inter duas petias externè Erysipelati impositum, & dolorem mitigat & tollit Erysipelas. Vidi effectum▪ & aliis auctor fui ut uterentur, quia etiam Crato id probavit. Cavendum quidem in hujusmodi morbis à refrigerantibus [Page 322] & adstringentibus, caeterum multorum foelicem eventum usus comprobat, quorum rationes ignoramus. Thomas Bartolinus. histor. 72. cent. 6.

Erysipelas recens quamcunque partem invaserit externa discutientia requirit moderata. Sanguis menstruus in aceto rosac. dissolutus, & calidè applicatus subitò solvit; praesertim si sudores quoque moveantur ex bezo [...]rdico tum simplici tum composito in aqua Senecionis. Nonnullis aqua spermatis ranarum ad extinguendum ignem sacrum familiaris est, sed saepè malo cum successu: est enim nimis frigida. Io. Hartmannus. prax. chimiatr. pag. 385.

Rusticus quidam Erysipelate phlegmonode in sinistra manu laborans, ex tonsoris consilio per aliquot dies manum & brachium oleo rosac. inunxit: unde dolores, inflammatio, aliaque symptomata magis magisque ingravesc [...]bant; ita ut tandem gangraena correpta sit tota manus. is cum ad me accessisset, scarificatione aliisque remediis quae ad gangraenae curationem spectant, curatus fuit. Ex quibus perspicuum est, oleum maximè inflammationibus adversari. Guil. Fabrit. Hildanus. obs. 82. cent. 1.

Quidam Erysipelas in seipso & aliis plurimis curavit secreto praestantissimo, quod sic habet. accipiebat folia & ramusculos Sabinae, & in pulverem crassiusculum redactis quotidie ter suffiebat membrùm affectum. Si verò exulceratio adjuncta esset, ceram virgineam in aqua calida manibus tractatam, emplastri modo, solam imponebat. Hieron. Reusnerus. observ. 124.

Subsectio sexta. Pro Erysipelate.

SI Patiens sit Plethoricus, & venas habeat amplas & tumidas, & bilis soveatur à sanguine, tunc vena hepatica, aut mediana dextri brachii est incidenda. Novi ego Comitem, qui ex Erysipelate mortuus est, prae timore & pusillanimitate medici, qui sanguinem ipsi verebatur detrahere.

Si Plethorae signa non adsint, supersedere possumus venae sectioni, & quamprimum naturae laboranti subvenire potiuncula leniter purgante quae dicata sit bilis expurgationi. Postquam pravis humoribus corpus expurgatum est, sive una vice sive pluribus, sequenti die sudoriferum est exhibendum, ut natura partim per sudores expellat humores peccantes residuos, partim materiam contentam & impactam digerat, si fortè eadem aut imbecillis nimium, aut cutis densior existeret. Sequens ergo sudoriferum propinetur.

℞. Aq. Sambuci, ℥iij. sem. apii, ℈ij. terrae sigillat. ℈ss.M. Utilis etiam pro hac intentione est Syrupus S. Ambrosii. ut & theriaca cum aq. cardui exhibita. Inter externa procul absi [...]t refrigerantia. Nonnulli adhibent linteum, quod adhuc lotionem expertum non est, sed recens à textore venit. ad hoc opus probatum est remedium & admodum utlle, si sapo [Page 323] conquassetur in aq. flor. sambuci, aut in ejus defectu in aq. communi, & linteum intingatur, & continuò exsiccetur, & tepidè applicetur loco affecto, & quamprimum incipit exsiccari, iterum renovetur. Multi Erysipelas tantum suffumigant mastiche, thure, aut hyperico. possumus etiam miscere partem unam saponis veneti, & duas fimi vaccini in aqua, & ex iis conficere cataplasma quod Erysipelati applicetur. Varia etiam possunt comparari remedia ex solo Sambuco. nam praecipio, ut statim Erysipelate incipiente cortex sambuci abradatur, & circumcirca membro patienti obvolvatur, renovando idem ter in die· alioqui miscere soleo ʒj. theriacae cum ℥iiij. aut ℥v. aq. flor. sambuci, & linteum immergo, illudque expressum tepidè impono Erysipelati, quod saepius à me probatum est, potes [...]que commodè adhiberi capiti, aut collo, aut lateribus seu costis. Similiter possumus internae corticis tiliae Mj. aut alterum minutim concidere, & per noctem macerare in aq. fl. sambuci, eique linteum intingere, quod leviter expressum imponitur, & exsiccatum iterum recens adhibetur. Ex quo facilè patet, similia ferè adhibenda esse in Erysipelate, veluti ad ambusta. Est etiam secretum praestans, fi Erysipelas inungamus leviter pluma intincta in felle carpionis, superponendo linteum nitidum seu exsiccatum. Nonnulli accipiunt vitellos ovi numero vj. addunt parum salis, & pauxillum boli armeni, ex iis emplastrum conficiunt, imponuntque affectui, quod ardorem extrahit.

Quod si per negligentiam aliud (que) infortunium contingat cutim abscedere, & Erysipelas in ulcus transeat, affectui inspergendus est pulvis lapidis calaminaris, vel diapalma imponatur, vel sequens Sp [...]radrapum.

℞. Ol. olivarum lb ij. ebulliat in vase terreo vitreato, adde ceruss. super porphrite levigatae ℥iiij. agita continuò & ebullire fac usque ad nigredinem, deinde admisce Lithargyrii aurei similiter levigati, ℥ij. & agita donec spissum evadat. Deinceps ab igne remove & agitando misce ℥j. myrrhae pulveris. in quo petiae lineae immergantur, eaeque laevigentur, serventurque ad usum. Io. Wierus. obs. lib. 2. cap. De Erysipelate.

℞. Lixivii facti ex cineribus fagi, lb iiij. album ovor. numero iij. camphor. ʒij. his mixtis linei panni mundi imbuantur, & in umbra exsiccentur, atque unus ad ignem calefactus parti applicetur, & per diem ter aut quater mutetur. Victus sit refrigerans & humectans, sed tamen simul incrassans. quapropter vitentur calida & sicca, ut aromatica, acria, salsa, pinguia, oleosa, dulcia, butyri multus usus, porrhum, caepe, raphanus, sinapi, sale macerata, & sumo indurata. abstinendum etiam à vino potentiore, cerevisia crassa, carne suilla & anserina. Sit contra usus frequens cichorei, ptisanae hordeaceae, & omnium ex hordeo paratorum: convenit & oriza, lactuca, acetosa, portulaca, endivia, quae in acetariis adhibeantur, aut cibis reliquis misceantur. [Page 324] acetum ipsum quoque admittitur, sed sit passulatum, rosac. vel sambucinum. utilis quoque est agresta, succus ribium, berberorum, cydonior. cerasorum. Nec serum lactis inutile est. Conceditur & vinum absynthites. Vitandus est corporis & animi nimius motus. Somnus, si in cruribus sit Erysipelas, sit mediocris: Si verò in facie sit, quantum fieri potest à somno temperandum est, Daniel Sennerius. lib. 2. De Febrib. cap. 16.

Sectio octava. Pro Excrescentia carnea in faucibus.

SArtor quidam Monspeliensis, cum pisces comedendo spina satis insignis faucibus infixa esset, eam extrahendo sibi fauces laniavit, unde temporis progressu exorta est paulatim excrescentia carnea in faucibus juxta uvulam, nucis magnitudinem superans, ad cujus curationem Empiricum vocavit, qui oleo vitrioli frequenter admoto tumorem absumpsit, & ad perfectam cicatricem perduxit. Samuel Formius. obs. 46.

Sectio nona. Pro Excrescentia carnea in Vlcere.

PUlverem▪ illum corrosivum descriptum à Bertapolia, qui· minuit carnem mollem & sine molestia, inspergebamus; cujus haec est descriptio.

℞. Cortic. granat. gallam & spongiam adustam, & fiat pulvis. ipsa etiam spongia adusta sola carnem minuit sine dolore & aegri molestia.

In alio etiam usi sumus, & in multis frequentissimè unguento aegiptiaco, corrodit etiam carnem sine mordicatione, ut enim pulvis solus hermodactyl. valent etiam & cortices asphodelorum & unguentum apostulorum. Petrus Forestus. observ. 9. lib. 7. Obs. Chirurg.

Sectio decima. De excretione critica.

OBservavi interdum quaedam excreta mole parva, attamen vi magna fuisse, ac aegros liberasse. id evenit quamplurimis dum pestilens illa febris quam Hungaricam appellabant, grassabatur anno 1572. Manabat tunc quibusdam hac in febre sanguinis substillum ê naribus exiguum, verum illud erat purpureum roseoque fulgore micans: [...]erus namque is sanguis erat [Page 325] arterialis nimia flamma incandescens. ita illi evadebant. unde saepe mecum cogitavi, nam salutariter in his arteria aperiri potuisset. Sed quis audet? doctiores quaeso hac de re cogitent. Io. Heurnius. ad aphor. Hippocr. 23. sect. 1.

Sectio undecima. De Excretione Pilorum.

DOctor Echtius mihi retulit se vidisse puerum per alvum veros pilos excernere. Reinerus Solenander cons. 15. sect. 5.

Sectio duodecima. De Exomphalo.

[...] umbilici prominentia, symptoma est pueris familiare, in quo umbilicus in tumorem sine inflammatione attollitur. accidit hoc malum, vel ob umbilici ligaturam perperam factam, cum nimirum pars ejus major quam debebat, relicta est; vel quia relaxatur peritonaeum, aut rumpitur, ob fletum, tussim, vociferationes, risum, cursum, saltum, &c.

Subsectio unica. Pro Exomphalo.

EGo pro umbilico extante vel exomphalo in pueris nuper natis, quatuor rotulas ad formam Stuferi rotundas ex corio rubro conficio, oxycroceo obductas. hoc enim expertissimum remedium est, ut expertus sum etiam in adultis; una autem rotula maneat affixa per quatuor pluresque dies antequam amoveatur, deinde altera admoveatur. M· Ioannes Tiengius Medicus percelebris accipiebat pecias tres rotundas ex panno lineo, primam magnitudinis denarii, secundam quadrantis, & tertiam Stuferi; inungendo primam cum oleo ovor. & ita rotulam unam ponendo supra aliam, & ultimò emplastrum hoc glutinans diligenter ligabat, supraponendo plumaceolum aptum supra ventrem, ita ut umbilicus nullo modo eminere aut exire posset, usque ad perfectam curationem. & ita puerum duorum vel trium annorum affectum magna eminentia umbilici curavit. Emplastrum tale est.

℞. Gummi arab. tragacanth. mastich. boli armen. sang. dracon. glutin. pisc. glut. ex corio boum, an. ʒij. thuris, ʒiij. picis graec. ℥j. picis navalis, ʒij. mumiae, ʒiij. glutinis Carpentariorum, ℥ss. Item contere semen psyllii, infunde ipsum in aquam pluvialem decoctionis caudae equinae & consolid. & dimittatur in ea donec incrassetur & pinguescat, cui deinde superadde pulverem [Page 326] Squinanthi, gallarum balaust psidiae, & [...]uc. cupress. item liquefiant pix navalis & graeca ad ignem, & cum liquefactae fuerint, addantur glutina, & iis calefactis postea adde aquam psyllii cum pulveribus; quibus incorporatis deponatur ab igne, & cum infrigidari coeperint, fiant ex iis magdaliones manibus prius oleo rosac. inunctis, vel ceratum. Petrus Forestus. obs. 28. lib. 27. De scroti & testium vitiis, ac De ramicum speciebus.

Intra corpus infantulo exhibeatur ℈j. pulveris rad. Scrophulariae cum lacte. Franciscus Ioel. Practicae, lib. 9. sect. 4.

Umbilici Eminentia & crassities in pueris innumeris ferè curata est cataplasmate ex sanicula, in vino cocta umbilico apposita cum ligatura strictiori: & rad. consolid. maj. contusa dorso è regione umbilici admota. Achilles Gasserus. obs. 93. vide Hieron. Reusnerum. obs. 96.

Finis Libri Quinti.

[Page 327]

MEDICINAE PRACTICAE. Liber Sextus.
De Affectibus à Litera, F. incipientibus.

Sectio prima. De Faciei vitiis.

CUtis faciei speculum est morborum corporis, qualis enim humor dominatur in visceribus, talis efflorescit in facie. Hinc est quod plura sint ejus, quam reliquarum partium cutanearum vitia. interdum foedatur pustulis ardentibus ob biliosum sanguinem intus immodicè auctum: suffunditur non rarò pertinaci rubore ob sursum elatos calidos vapores. Aliis etiam quandoque inficitur coloribus: pallida est in [...] virginum; ad flavedinem vergit in ictero, dehonestatur praeterea gutta rosacea, varis, lentigine, impetigine, de quibus omnibus infra fusius dicetur.

Subsectio prima. Pro Faciei & Oculorum flavedine ab ictero.

ACcipe fumum ex aceto calido in quo decocta sit herba rosmarina. Math. Ratzenbergerus. consil. 73. lib. 6▪ Consil. Cratonis, &c.

Subsectio secunda. Pro Faciei maculis.

PUella alioqui venusta cum faciem maculis quibusdam deturpatam haberet, me consultandi causa accessit, huic ut talis aqua conficeretur, mandavi.

℞. Albumina ovorum ad duritiem cocta vitellis abjectis, eaque more chimico destillato, & aquam inde provenientem usui servato. haec enim aqua omnem maculam faciei delet. Petrus Forestus. obs. 1. lib. 31. De Fucis.

[Page 328]

Subsectio tertia. Pro Faciei pustulis.

QUidam contraxit in facie permultas pustulas magna feritate extuberantes, quae universam faciem foedissimo infestarunt colore: is meo monitu manè & vesperi cubitum abiturus sulphuris oleo omnes infectiones perunxit ad calentem fornacem vel focum; quo omnes pustulae intra septem dies absque aliorum medicamentorum usu evanuere, nec unquam post repullularunt. Martinus Rulandus. curat. 91. cent. 1.

Juvenis quidam cui facies tota quasi rubra, pustulosa, & morpheatica erat, ut ferè de emendatione turpitudinis istius desperaret, me aliquoties conveniens confilium avidè corrogavit. motus ejus precibus, apozema digestivo-purgans pro tribus matutinis tale injunxi.

℞. Rad. enulae, liquir. cichor. lapath. acuti, an. ℥j. fol. fumar. scabios. endiv. summit. lupul. an. Mj. flor. 3. cordial. an. ʒj. polipod. epithym. rhab. monachor. an. ℥ss. fol. sen. sem. cartham. contus. an. ℥j. sem. anis. soenic. an. ʒjss. passul. corinth. ficuum, an. ℥ss.F. decoct. in s.q. seri lactis caprilli pro tribus dos. in colat. ℥v. dissolv. crem. tartar. ʒijss. spec. diaturb. cum rhab. ʒj. syr. [...]osat. laxat. ℥ss. aq. cinnamom. ʒj.M.F. apozema. absoluto apozemate venam aperiat cubiti dextri. inde rubor & pustulae faciei notabiliter remiserunt. per aliquot postea septimanas in usum vocavit singulis diebus lac caprinum recens, abstinebat interim à vino, cibis salsis, multúmque aromatizatis, Hoc etiam utebatur condito quotidie aliquot vicibus.

℞. Conserv. flor. & rad. cichor. ℥j. conserv. acetos. acetosell. borrag. viol. an. ℥ss. troch. de camphora, ℈j. spec. diarrh. diatrionsant. an. ʒss. cum spiritu vitrioli, & Syr. de pomis redol. F. conditum gustui gratum. Externè faciem illiniat hoc cosmetico.

℞. Lithargyr. auri pulv. ℥ss. alumin. ʒss. boracis, ʒjss. ceruss. ʒij. aceti, ℥j. aq. ros. plantag. an. ℥jss. bulliant lento igne ad tertiae partis consumptionem. colat. adde succi limon. ʒij.M.F. lac virginale. hisce tandem curatus est. Io. Petrus Lotichius. obs. 1. cap. 3. lib. 6.

Subsectio quarta. Pro Faciei rubore.

REfert Eruditus quidam practicus se novisse celebrem medicum, cui nasus & facies tota rubore foedo & pustulis deformata erat; eum his duobus auxiliis curatum. quod quinque mensibus, verno videlicet uno, aestivis tribus. & uno autumnali, continuò vinum decocto cichorii diluerit, & ante pastum horis matutinis fructu rosae caninae cydoniati more cum saccharo factae usus sit. Vinum decocto cichor. insuavius reddi non est dubium. ut hoc incommodum effugiamus, posses pro p [...]imo haustu decoctum cichor. [Page 329] separatim bibere,, & deinceps vino uti. quod ad topica attinet, imprimis utile existimatur interdum faciem noctu illinire sanguine leporino, & manè aqua fragorum, vel aqua è floribus verbasci cum succo limon. destillata abluere.

Utile etiam est rubeatae faciei caseum recentem imponere.

Si verò pustulis facies deformata sit, exprimatur mense Majo ex Scrophularia herba, cum radice lota succus, & cum ol. amygd. d. misceatur, atque insoletur, eoque facies inungatur. vel fiat unguentum ex eadem herba hoc modo.

℞. Scrophulariam cum radice bene lotam, incidatur, ac addito butyro Majali optimè depurato, coquatur, & exprimatur, atque expressum in vitro usui servetur. hoc unguento etiam ulcera leprae similia, inuncta sanantur. Io. Crato. consil. 19. lib. 3.

Ut faciei rubor tollatur, primum facilioribus remediis utendum. commendatur succus pomorum acetosorū, si eo vesperi facies inungatur, & manè aqua, in qua amygdalae & semina melonum ita comminuta sint, ut quasi lac appareat, abluatur. quod si hoc non prodest, accipiatur ovum integrum, & impone quatriduò aceto fortissimo, donec corticem molliorem redditam appareat. & tunc accipe albumen ovi, eique admisce thuris mastich. ceruss. an. ʒj.F. unguentum. quo ungatur facies. rectè etiam ista aqua & magno successu adhibetur.

℞. Lithargyr. praep. ℥ss. aceti, ℥iiij. bulliant usque ad tertiae partis consumptionem, & in alia olla bulliant salis, alumin. an. ʒss. thuris, ℈j. in aq. ros. lb ss. commisceantur deinde omnia posteaquam per linteolum fuerint colata, & habebis lac quo faciès abstergatur. hoc caeteris non conferentibus, non solum maculas rubras faciei tollit, verum etiam pustulas aufert. potest eo manè & vesperi uti. Io. Crato. consil. 8. lib. 4.

Decoctum rad. taraxaci plurimùm valet si ante cibum sumatur; & ablutio faciei cum aq. fragorum, cui aliquid sulphuris pulverisati in linteolo imponatur. Io. Crato. consil. 26. lib. 4.

Subsectio quinta. Pro Faciei rubore.

COntra Faciei rubedinem hoc expertum habetur.

℞. Albumin ovor. numero centum. terantur in mortario, adde vitrioli rom. alb. pulverisati, ℥j.M. & destillentur in alembico lento igne, & aqua facies abluatur. hoc similiter & rubedinem & pustulas tollit; radix scrophulariae bulliat in aq. fontis, & colaturâ saepius lavetur facies. Petrus Forestus. obs. 3. lib. 31.

In studioso Patricio facie rubra squalida, pustulis referta laborante, cura fic fuit instituta. praeparavi materiam.

℞. Syr. acetos. simpl. de Cichor. an. ℥jss. aquae cichor. acetos. an ℥iiij.M. [Page 330] F. julepus pro tribus vicibus. purgatus fuit hoc modo.

℞. Aq. endiv. cichor. an. ℥iij. aq. acetos. bugloss. an. ℥ij. infund. fol. sen. ℥jss. epithym. ʒij. tamarind. ℥ss. bulliant in duplici vase in colat. parum expressa, infunde rhei, ℥ss. spicae, ℈j. rursum fiat expressio; adde syr. de fumar simplici, ℥ij. syr. diaser. ℥j. bibat tribus vicibus.

Inungat faciem sequenti.

℞. Unguenti citrini, ʒj. sublimati, ℈ss. ol. de tartaro, succi limon. an. ℥ss. lithargyr. ʒj. ceruss. ʒjss.M. cum pauco pomato. inungat. exulcerabatur nonnihil, quare jussi rarius uti. postea hanc aquam praescripsi.

℞. Aq. ros. plantag. fl. fabarum. an. ℥iij. aquae acetos. ℥ij. aluminis ʒ [...]j.M. haec plurimum profuit. ejus diutino usu rubedo ex parte cessavit, pustulaeque sanatae sunt. exactis multis annis, mihi iter facienti per ipsius patriam, hanc adhuc laudavit aquam. faciem tamen subrubram nonnihil semper retinuit, erat enim originale: sed nec tophis nec pustulis inaequalem, sed planam. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 618.

Facies seni cuidam ebrio rubris maculis commaculata & inflata, crustis (que) flavis per barbam serpentibus defoedata fuit; adeo ut Elephantiasin metueret. vix octiduum hoc remedio usus convaluit, & postea recedivam passus, iterum eodem sanatus est. post purgationem factam cum cathol. ℥ss. confect. hamec. ʒiij. & aq. fumar. illinat faciem hoc liquore.

℞. Lithargyr. auri pulv. ℥j. alumin. ʒj. borracis, ʒiij. ceruss. ℥ss. aceti, ℥ij. aq. ros. & plantag. an. ℥iij. bulliant lento igne ad consumptionem tertiae partis. postea coletur. adde succi limon. ℥ss. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 627.

Subsectio sexta. Pro Faciei pustulis.

PRaestantissimum remediū est menstruum (virginis, vel alias juvēculae boni habitus) in aqua calida solutum, quo si per dies aliquot sub vesperam eundo cubitum facies lavetur, & spontè exsiccetur, pustulae cadent succrescente nova cuticula, & rubor evanescet.

In iisdem pustulis & morphea totius faciei radicitus extirpandis mirificè valet oleum bufonum, quod fit hoc modo.

℞. Bufones vivos (propter signaturam macularum in bufonibus) numero iij. vel iiij. coque in ol [...]i olivarum lb ij. per integram horam. postea cola. hoc oleo illine faciem aliquoties, sed singulis diebus semel. post aliquot dies cadunt pustulae & morphea sanatur. omnium fortissimum est hoc oleum, ideoque caeteris nihil proficientibus, ad id accedendum. Io. Hartmannus pract. Chimiatr. pag. 117.

[Page 331]

Subsectio septima. Ad Faciem decorandam.

MAgnae virtutis est haec aqua, qua Maria Medecea Regina Mater ad Faciem decorandam utebatur.

℞. Tres Capones albos statim post jugulationem axungia detracta, minutissimè concisos, caseos duos recentes ex lacte caprino excoctos, pulpam sex limonum corticibus detractis, albumina ovorum, numero viij. unà cum putaminibus, boracis, sulphur pulv. an. ℥ss. camphor. lb j. aq. fl. fabarum & nymphaeae, an. lb j. collocentur in Bal. M. atque in rostrum alembici aliquot grana moschi. aqua exstillans servetur ad usum. hac noctu ante somnum lavetur facies. Felix Platerus. prax. medic. tom. 3. lib. 1. cap. 2. pag. 153.

Sectio secunda. Pro Fame ingenti in viro quodam ex verme Cucurbitino.

VIR quidam opimo praeditus temperamento, multoque sanguine abundans, anno suae aetatis 26. famescere multùm coepit, mox sensim, indies augescente fame, ad eum statum pervenit, ut inexplebilis omnino redderetur: atque licet opiparè viveret, & multùm ederet, faturatus tamen à mensa nunquam discedebat, imò cogebatur hora una, aut, quod summum erat, duabus à cibo transactis, denuo comedere: neque alimenta vomebat unquam, neque alvus fluebat illi, sed contra, siccior quotidie evadebat. Vocatus ad curationem accedo libenter, putans observaturum affectum memoria dignum, & certè vanum non extitit judicium· nam statim atque conveni aegrotum, non quidem comedentem, sed devorantem video, ita ut fuerit mihi admirationi maximae. ac rursus à prandio horis non dum duabus praeteritis, famescentem vidi ita, ut omnino cogeretur cibari, alioquin statim animo delinquebat. contemplor omnia, quae secundum naturam, & praeter naturam inderant in aegroto, & facta in omnibus, ut par erat, diligenti consideratione, dico nullam adesse refrigerationem oris ventriculi, nullam melancholiae naturalis fluxionem ad ventriculum, ut existimabant medici quidam, sed suspicari me vermem cucurbitinum mali causam existere, omne alimentum depascentem. hanc conjecturam praeter alia comprobabant haec duo: Unum quod aegrotus dicebat se sentire aliquid moveri in inferiore ventre, & veluti manum quandam extendi ad ventriculum, ac omnem cibum ex eo rapientem. Aliud verò, quod in pueritia multùm fuerit obnoxius vermibus, retuleritque pater illius sese recordari illum anno 17. suae aetatis, supra viginti vermes glomeratos ejec isse. Data mihi fuit sanandi hominem provincia; quae foelicem admodum successum habuit in hunc modum. primum omnium, hora [Page 332] quinta ante prandium exhibeo illi lb iss. ol. amygd. d. rec. hoc potissimum consilio, ut emolliendo alvum viam ad exitum vermi pararem: qui [...] verò nolebam concitari vomitum, quo perperam & intempestivè ante usus fuerat, non unico haustu, sed quatuor vicibus totam exhibui quantitatem▪ jubens ut sextam horae partem inter unam ac aliam sorbitionem interponeret: nec minori indigebamus in magno corpore, multo potui assueto, quantitate. hora prandii statim ante cibum dedi bolos duos ex ʒj. spec. hierae, & ℈j. rhei: ac statim jussi ut sumeret ℥vj. decoctionis sebesten. humidum paravi cibum, sed acidum. Fuit panis contritus in jure pullae cum ℥iij. succi limonum. hisce peractis, jam coepit mitificari fames, neque enim duarum horarum post cibum spatio, esurivit. hinc non ille modo, sed omnes benè coep [...]runt sperare, maximè quod usque ad sextam à prandio sine appetitu mansit. ante coenam parari jubeo clysterem ex lactis caprini lb ij. exhibeo ʒjss. pilul. ex aloe non lota, statim ante coenam, cum eadem quantitate decoctionis sebesten. in contrito pane decem amygdalas amaras dissolvo. noctu emollita illi alvus, excrementa erant pituitosa, admodum viscida, subcineritia. nocte quievit, parum esurivit. eadem repeto secundo die remedia nulla fames hora coenae, sed fere nausiabundus videbatur, emollitur alvus nocte media, ac paulo post sentit aegrotus exire aliquid solidum, ac tangens, esse intestinorum portionem retur, clamans, vocarime jubet, accedo. ille statim, morior, inquit, nisi manus porrigas adjutrices, en intestina ex ventre prosiliunt. video cucurbi [...]inum vermem, ac ridens; bono sis animo, dixi, jam sanus evasisti. Intestina non sunt ex ano prodeuntia, sed vermis ille, qui famem inexplebilem efficiebat, devorabatque omne alimentum. Erat longitudo illius cubitorum 25. adhuc vivens movebatur. latitudo erat digiti minimi. erant plus quam mille cucurbitini vermes adhaerentes illi muco aut membranulae. ac una ferè vixit hora, & sic convaluit non sine admiratione assistentium, ac artis nostrae honore. Horatius Augenius. tom. 2. epist. & consult. lib. 6. epist. 6.

Sectio tertia. De Favo.

VIde supra lib. 1. Sect. 7. De Achoribus.

Subsectio unica. Pro Favo in Puero lactente.

INfans quidam in capite Favum habebat cum ingenti pruritu. Imperavi ut caput leviter balnearetur cum decocto faenugraec. malv. & althaeae. Deinde ut inungerent solo oleo ros. in quo Camphorae exiguum immixtum sit. alioqui si istis non curaretur, jussi pararent oleum descriptum [Page 333] à Montagnana consil. 298. (cujus descriptionem vide supra, sect. 14. lib. 3.) quod egregiè valet ad crustas & eruptiones puerorum. valet enim ad favum tineam & achores. Nam ea quae ad crustas capitis puerorum â Neotericis practicis scripta sunt valere. eadem quoque conferunt favis achoribus, & tineis. Petrus Forestus. obs. 24. lib. 8. De exterioribus vitiis capitis.

Praestat in pueris uti levibus, quale hoc est à Bayro saepius expertum, tam in favis quam achoribus, nempe caput abluere cum decocto fl. salicum, fol. parietar. betae▪ albae & lentium, & post ablutionem inungere unguento subsequenti.

℞. Lithargyri cum oleo ros. & aceto nutriti, ℥j. fol. rutae viridis, ℥ss. (vel ceruss. ℥ss.) staphisagr. ʒij. vitrioli, ʒj. (vel aloes succotrinae, myrrh. fuliginis oris furni tuthiae, an. ʒjss.) probè M. in mortario cum aceto & ol. rosac. (vel myrtino) diu agitando, ut fiat unguentum instar nutriti. eo inungatur caput & est mirabile. Petrus Forestus. obs. 25. & Schol. lib. 8.

Sectio quarta. Pro Faucium ulcere.

CUidam in palato juxta uvulam ulcus obortum ex defluxione, ut aiebat, spatio temporis adeo invaluit, ut magna illius portione absumpta, uvula simul perderetur, unde vocem nonnihil raucam edebat, potusque quandoque in deglutitione per narium amplitudinem ascendens effundebatur, licet multa tentasset remedia topica & generales purgationes saepe repetitas, & sudores usu decocti guaiaci, nihilominus tamen exulceratio haec persistens, ulterius serpebat; duraveratque tunc cum ad me venit per biennium. dissicilem fore curationem praedicens, nec uvulam amissam reparari posse, curam sic aggressus sum, ut potionē hanc vulnerariam, prout in praxi mea describitur, per mensis spatium manè quotidie biberet jussi. Potio ita se habet.

℞. Pyrol. sanicul. consolid. artemis. alchymill. sanguisorb. pilosell. agrimon. millefol. vinc. pervinc. an. Mss. coq. in vino rubro ad tertias dulcorando melle ut fiat potio vulneraria. Postea aqua viridi exulcerata loca in faucibus cum penicillo in ea madefacto tangat femel in die, cautione adhibita ne quid illius deglutiat, & ideo statim postea lacte caprimo cum Chalybe ustulato os colluat & expuat; in cujus lactis poculo uno, mellis, ℥j. aluminis usti, ʒj. mista fuerint. aqua viridis sic parabatur.

℞. Aerugin. aeris, ʒj. alumin. ℥ss. vitriol. minii, an. ʒj. coq. in vini alb. ℥iiij. aq. vitae, ℥ss. reponatur ad usum. post illius per aliquot dies usum, colluat saepe os vino in quo fol. Ligustri cocta sint.

Mastichen, thus, myrrham, carbonibus ardentibus inspergat, fumum (que) interdum per infundibulum in os intromittat. hisce tantum effecimus, ut exulceratio nulla amplius conspiciebatur, [Page 334] sed omnia sana; & ipse optimè contentus à me discessit. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 404.

Sectio quinta. De Febre continua.

FEbris est motus inordinatus sanguinis, ejusque nimia effervescentia, cum calore & siti, aliisque plurimis symptomatis, quibus oeconomia naturalis variè perturbatur. alia est continua, alia intermittens; de intermittente infra.

Continua est cujus accessio ad plures dies sine [...] protenditur; sua habet remissionis & exacerbationis tempora, intermissionis vero nequaquam.

Tribus modis sanguis effervescens febrem continuam inducit. Primus est, cum subtilis & spirituosa sanguinis portio nimis incalescit, & excandes centia quadam afficitur, quae idcirco reliquas cruoris partes exagitat, & in orgasmum incitat, & sic in toto corpore fervor & incalescentia solitò major excitatur. Quoniam verò spiritus solummodo in culpa sint, eorum aestus & inordinatio intra breve tempus solent sponte sedari; hinc est quod haec febris intra diem terminetur, rarò ultra triduum extenditur, ideóque febris Ephemera, aut Synnochus plurium dierum appellatur. Secundus effervescentiae modus est, quando pars sanguinis sulphurea sive oleosa nimis calefacta fervorem concipit, tunc enim & immodicè in vasis effervescit, & plurimùm in corde accensa, destagratione sua, calorem valde intensum in toto corpore producit; & sic hujusmodi febris inducitur quae Synochus putrida vulgò nominatur. quae symptomatica est vel essentialis; Symptomatica dicitur, quae ab alio quodam morbo in corpore prius excitato originem ducit, cujusmodi habetur febris, quae ab angina, pleuritide, peripneumonia, à vulnere, ulcere, aut abscessu quopiam in parte principe, aut ejus vicinia dependet. Essentialis dividi solet in causum, quotidianam, tertianam, & quartanam, juxta diversimodam sanguinis dyscrasiam, succique nutritii degeneris supplementum, citius aut tardius ad turgescentiae plenitudinem assurgens. Tertius ver [...] gradus (qui & distinctam febris continuae speciem constituit) à fermento quodam maligno & venenato excitatur, quo cum sanguinis massa imbuitur, & spiritus & pars sulphurea unà fervorem concipiunt, eorumque excandescentia non prius sedatur, quam aut materia ista maligna assumpta sit, & foras eliminetur, aut à veneno ejus corruptivo, sanguinis coagulatio & velut putrefactio quaedam inducatur, qua & circulatio impeditur, & spiritus vitalis extinguitur: & juxta hunc modum fiunt febres malignae, variolae, morbilli, & etiam pestis.

Differt autem effervescentia febris continuae ab illa quae intermittentem constituit, in hoc quod in ea spiritus aut sulphuris aut utriusque inordinationes [Page 335] propria [...] suaque spontè sine alterius miscela fervorem concipiant, & immaniter ebulliant; secus se habet in febre intermittente.

Clarissimus Fr. Sylvius existimat febrium omnium continuarum causam esse bilem aut lympham (sub qua succum pancreaticum, ipsamque adeo salivam comprehendit, quatenus cum ipsa def [...]runtur ad cor) aut utramque vitiosam, & in dextro cordis ventriculo effervescentiam talem excitantem, unde continuò pulsus producatur frequentior.

Febrem ephemeram inducunt nimius corporis motus, animi perturbationes, calor ambiens puta Solis aut Aestuarii, vini potus, ciborum piperatorum esus, vigiliae, labor▪ immodicus, bubo, aut vulnus, in puerperis lactis proventus. ad eam disponunt tempeties corporis calida, habitus athleticus, vita sedentaria, & exercitii desuetudo.

Febris putridae causae procatarcticae sunt, temperies calida & humida, habitus corporis athleticus. aetas juvenilis, victus lautus & opimus. vinorum divitum potus assiduus, tempestas verna aut aestiva, corpus cachochymicum, & vitio [...]is succis refertum. prae caeteris verò observatione constat, quod crebra sanguinis missio, homines febri aptiores reddat, ex eo nimirum quod hac ratione sulphur in sanguine copiosius congeratur, subducatur verò sal quod ipsum ab efferatione cohibere debet. quae latentem hujus febris diathesin in actum deducun [...], sunt praecipuè [...] impedita & crapula; haec non solum fermentationem immodicam sanguini inducit, sed simul etiam materiam nitrosulphuream adustioni & incendio aptam velut pabulum sanguini flagranti subministrat; propter illam verò sanguinis massa mole aucta turgescit ac veluti fermento quodam de novo inspirata fervorem concipit, & immaniter ebullit.

In hac febre quatuor licet observare tempora, quibus velut totidem stadiis ejus cursus peragitur; sunt autem haec, initium, augmentum, status, & declinatio. haec in quibusdam citius, in aliis tardius & longiore tempore solent absolvi. Initium computari debet, à quo sanguis fervefieri, ejus (que) sulphur aestum concipere incipit, usque dum in totam cruoris massam ardores & encandescentiae diffunduntur. tunc est quod plerumque rigor aut horror infestat, ob nimirum crudi succi cum sanguine admixtionem. Augmentum erit cum febris incendium totam occupavit sangui [...]is massam. h.e. sulphur seu oleosa sanguinis pars jamdiu excalfacta, & per partes effervescens tandem instar foeni madidè repositi post longam incalescentiam simul tota in flammam erumpit, ejusque massa recrementis seu particulis adustis, quae & fermentationem adaugent, aggravatur. hoc tempore aegri de siti intollerabili quaeruntur; insuper dolor capitis, vigiliae pertinaces, saepe etiam deliria, phrenitis, & motus convulsivi infestant; alimenta quaevis fastidio sunt, aut vomitu rejiciuntur: accedunt oris amaror, sapor ingratus, [Page 336] linguae scabrities, pulsus vehemens & citatus, urina summè rubicunda, plerumque turbida & contentis saturata. Status est illud morbi tempus, in quo natura crisin seu materiae adustae & à deflagratione sanguinis residuae expulsionem molitur. Post enim sanguinis & succi alibilis deflagrationem, materia haec adusta in tanta copia congeritur, ut turgescentia sua naturam ad expulsionem irritet, quae Crisis dicitur: cujus causa inde potius petenda est quam à Lunae influentiis. Declinatio Crisin sequitur, quo tempore sanguis languente incendio minus effervescit, & vel spiritu vitali adhuc praepollente, quod reliquum est materiae istius adustae subigit, & paulatim excernit, donec pristino vigori restituatur; vel eodem spiritu nimis depresso, recrementis adustis adhuc inficitur, idecque turbidus & depauperatus evadit, ut nec succum nutricium assimilet, nec circulationi, neque in corde accensioni pro lampade vitae sustentanda, idoneus perstet. Thomas Willis. lib. De Febribus.

Subsectio prima. Pro Febre Synocha simplici.

JUvenis quidam Nobilis bene habitus & sanguineus mense Majo pila palmaria ludens, seque vehementer exercens, adhaec cum antagonista contendens, atque excandescens, postea domum reversus in febrem incidit Synocham, itaque Chirurgo accersito, vena brachii aperta, sanguinisque ℥viij· detractae suerunt. statimque ad sanguinis fervorem extinguendum julepum hunc propinavi.

℞. Aq. endiv. & acetos. an. ℥ij. succi limon. ʒj. syr. de ribes & de agresta. an. ℥j. julep. viol. ℥jss. capiat mediam partem statim à venae sectione, alteram sub noctem. ut aquam fontis, quam summè expetebat, injecta tamen prius crusta panis, affatim biberet concessi. quia nox inquieta fuit ob turbulenta insomnia & caput dolebat, oxyrrhodinum fronti & temporibus applicui.

℞. Aq. ros. ℥iiij. aq. plantag. viol. & lactuc. an. ℥ij. aceti rosac. ℥j. album. ovor. numero j. ol. rosac. ℥j. agitentur ut fiat oxyrrhodinum.

Pulsus cum nihilo remissior esset, iterum crastino die missus est sanguis ex sinistro brachio bona quantitate. Sub vesperam quia alvus non respondebat, & ut calor magis restingueretur clysma inject [...]m fuit tale.

℞. Fol. malv. viol. acetos. lactuc. endiv. an. Mj. fl. viol. nymphaeae. an. pj. sem. cucurb. conquassat. ℥ss. sem. psyllii, ʒij.F. decoctio in colat. lb j. dissolv. sacch. rub. ℥j. cassiae rec. extract. ℥ss. succi lactuc. ℥ss. ol. viol. ℥ij. salis parum. F. Clyster. hujus usu bis ejecit. post mediam noctem facies & pectus madere coeperunt, indéque somnus subsequi, moxque inter dormiendum egregiè sudare: & postea febris eum penitus dereliquit. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 277.

[Page 337]

Subsectio secunda. Pro Febre ardente.

PAuper quidam quadraginta annorum correptus est ardente febre cum symptomatis solitis. illum paucis & nullius pretii remediis sequentibus sanum feci.

℞. Aq. card. bened. ℥vj. rad. asari pulver. ℈ij.M. pro haustu. hausto hoc calidè in lecto, sudavit multum, vomuitque nonnulla biliosa. sequenti die basilicam cubiti dextri aperuit, & copiosè sanguinem misit. pro cibo dabantur juscula. potus erat aqua decoctionis fragrariae. atque his sanè mox subventum est misero. Martinus Rulandus. curat. 55. cent. 9.

Experientia longa observavimus in cutandis febribus omnibus, & iis equidem quae nullis pharmacis solvi & tolli potuerunt, illas mox & certò solutas & sublatas esse aqua benedicta. Martinus Rulandus. curat. 68. cent. 9.

Paupercula quaedam febre ardente lethifera laborans, mox adjuta est & liberata per emptu facilia & utilia ista catapotia.

℞. Pil. sine quibus, aurear. an. ℈ij. agar. troch. ℈ss. cum syr. ros. solut. F. pil. ix. quarum operatio fuit bona & salutaris. potus erat decoctum radicum cichor. Martinus Rulandus. curat. 69. cent. 9.

Vir quidam triginta annorum ardente febre extorrescebat. accesserat pertinax vigilia, lingua arida, spiritus difficilis, cibi fastidium, vehemens sitis, ab omnibus erat desperatus, urina fuit rufa, turbida & spumosa. hujus deplorati hominis curam suscepi talem. Cibus erat liquidus, sorbilis, humectans, potus aqua julepizata julepo violato. hoc purgatorium propinavi.

℞. Decoct. aperitiv. cum rhab. ℥iij. syr. rosat. solut. ℥ij. syr. de rhab. ℥j.M. pro haustu: quo alvus multa biliosa & varia egessit, & febris sese mox inclinavit. urinaque coepit naturalis fieri. Sequenti die post hanc evacuationem, basilicam venam me admonente pertudit. his ita peractis praeter omnium hominum opinionem Dei misericordia iterum incolumis restituitur. Mart. Rulandus. cur. 46. cent. 10.

Juvenem quendam 19. annorum febre continua periculosè laborantem mox annuente Deo, sanum feci per sequentem potionem & poculum.

℞. Aq. font. vini. an. ℥iiij. bulliant. simul & semel. postea infundantur in calice nostro chimico per horae quartam partem, deinde invocato nomine Domini, accepit calicem salutarem, ebibitque infusum, & post horam evomuit multa phlegmatica & biliosa, ac alvo quoque consimilia excrevit, & statim melius habuit, melior etiam urina, & quatuor dierum spatio sanatus fuit. victus ratio fuit humectans, potus decoctum hordei saccharatum. Martinus Rulandus. curat. 27. cent. 9.

[Page 338]

Subsectio tertia. Pro Febre continua putri.

JUvenis quidam biliosus 25. annorum, cum tempore verno à cibo, operi rustico valde intentus esset, in febrem continuam eamque putridam incidit. Secundo die à morbi initio ad eum accitus, cum alvum strictiorem haberet, minorativum medicamentum sequens propinavi.

℞. Elect. lenitiv. & cathol. an. ʒiij. syr. rosat. solut. ℥ij. aq. cichor. ℥iiij. quo multa biliosa evomuit, simulque ter alvum excrevit. sequenti vero die, ℥viij. sanguinis ex vena brachii dextri extractae sunt, cum robustus esset. hora quarta pomeridiana hunc julepum ebibit.

℞. Aq. lactuc. cichor. endiv. an. ℥j. syr. de endiv. viol. oxysacchar. simpl. an. ℥ss.M. pro capitis dolore fronti oxyrrhodinum admovi. cumque malè dormiret tempora inunxi oleo viol. & papav. simul mixtis. cum à sanguinis detractione, aliquantulum sudasset, & benè egessisset, quarto die melius habere visus est. quinto autem cum signa coctionis in urina apparerent, neque alvum deponeret. rhabarbari insusum sequens dedi.

℞. Rhabarb. el. ʒjss. spic. ℈ss. infund. per noctem facta prius leni ebullitione in aq. endiv. ℥v. fortissimae expressioni adde syr. rosat. solut. ℥ij.M. quo optimè excrevit, ita ut febris sexto die minus illum affligeret, & urina crassior facta valde subsideret; septimo autem die per sudorem crisis subsecuta est, & sanitati restitutus fuit. Petrus Forestus. obs. 1. lib. 2. De Febribus continuis.

Puella quaedam septem annos nata, laborabat febre continua non admodum vehementi, sed quae per intervalla, scilicet circa vesperam exacerbabatur. incepit febris cum vomitu pituitoso. quem deinde secutus est alvi fluxus etiam pituitosus, per unum tantum diem perseverans; urina erat pallida & turbata, anhelitus acidus & graveolens. Praescribo potionem ex infuso ʒj. rhei cum syr. rosac. ℥j. quam paulò post assumptionem evomuit, cum pituita crassa & valde putrida; deinde circa vesperam clysterem ex catholic. duplic. ℥ss. injiciendum curo: quo & reliquiis medicamenti simul operantibus, quinquies dejecit tota nocte materiam pituitosam, biliosam, & valde foetentem; manè febris perexigua, & meridie febris expers, ac sanitati restituta est.

Ex hac observatione colligere est, quantum aberrent illi medici, qui in omni febre continua indiscriminatim à venae sectione inchoandam esse curationem existimant. cum saepe in pueris dictae febres à putridis humoribus, in prima regione stagnantibus oriantur; qui purgatione facilè educuntur. in hac autem puella vomitus pituitosus & alvi fluxus talem humorum redundantiam indicabant. Lazarus Riverius. obs. 57. cent. 1.

[Page 339]

Subsectio quarta. Pro febre summe maligna cum pulsu intermittente.

NObilis quidam incidit in febrem summae malignitatis, quam statim ab invasionis principio comitabatur continuus vomitus materiae biliosae, vehemens linguae ariditas, sitis, inquietudo, intollerabilis aestus ventriculi, cum frequenti eructationum repetitione, quae per intervalla gulae communicabat angustias & coarctationem difficillimam; pulsatio arteriarum deprehendebatur valde inaequalis & inordinata usque ad septimum diem, quo percipi coepit intermittens, sed hic nondum arripui desperationis ansam, licet haudquaquam me lateret Galeni de hoc signo judicium prorsus formidabile.

Ad medelam huic affectioni praestandam accitus, neglecta sanguinis detractione, quam hoc anno in quibuscunque malignis & pestilentibus morbis crudeliter grassantibus periculosam compereram, ilico exhiberi jubebam antidotum hoc cum aq. card. bened.

℞. Theriac. el. ℥iij. rad. tormentill. bacc. junip. sem. card. bened. an. ʒjss. bol. armen. praep. ℥ss. diamargar. frigid. ℈ij. sem. acetos. citri, ras. eboris, an. ʒj. syr. acetos. citri, q.s.F. conditum. unde provocato abundè sudore meliusculè habuit, tertio die observata maxima humorum putredine, & apparentibus incendii adustionisque gravioris indiciis, ordinavi decoctum ex hordeo, carduo bened. & scabiosa confectum, admixto saccharo & aceto in formam syr. acidi quo assiduè utebatur. quandoque haustum ex stillaticia card. ben. & oxalidis aqua bibebat. Nutriebatur ptisana subacida▪ avenato in aqua cum pauxillo aceti praeparato, ac tandem jusculo pulli gallinacei simplici in quo vitellus ovi erat dissolutus, assumpsit quoque succum mali punici. Quinto die contecto diligenter corpore, exhibitaque aqua hordeacea dulcorata, copiosissimè profluxit sudor, qui mirè aegrotantem sublevabat anxietatis continuae molestiis. Sexto per secessum prodibant excrementa penitus biliosa cum foetore magno, adeo ut natura materiae peccantis diminutionem paulatim moliri jam videretur▪ sed impedita fuit ab insultu noctis subsequentis, qua symptomatum omnium concursus ingruebat tanta & vehementia & celeritate, ut aeger condito ultimae voluntatis testamento migrationis è vita momento intenderet. Septimo rediens manè in acerbo consanguineorum astantiumque luctu citra ullam dilationem digitis carpo admotis pulsum percipio intermittentem tertia quaque pulsatione, qui primo quidem contactu terrorem incussit, at examinatis interea caeterorum accidentium praesagiis, indeque certa convalescentiae spe data, quicquid discriminis portendebat variata illa cordis & arteriarum motio. id totum retuli ad acerrimum naturae cum vi morbi concertationem· neque profectò conjecturam [Page 340] meam eventus rei fefellit, quoniam reliquo diei decursu expultrix facultas occupabatur planè in exonerando stomacho à noxia materiae adustae multitudine, animadversione habita primò ad virtutis corroborationem, odoratui mala arantia aq. rosac. & acetum rosac. obtuli. Deinde ad juvandum naturae conatum in ciendo vomitu exhibui aquam tepidam cum ol. communi & arantiorum succo mixtam; inde serosa quidem, recrementa nonnulla remanarunt. Sed quum minera mali nondum attingeretur satis ab imbecilliori hoc medicamento, aut ejus tenacissima malig [...]itas infringeretur, sequenti die (qui octavus numerabatur) deliberato animo, & pulsus intermissione quamvis perseverante, ministravi potionem purgantem sequenti modo confectam.

℞. Rhei el. pulv. sen. laxativ. an. ʒjss. infund. seorsim in aq. endiv. ℥ [...]ijss. horis x. post fortem expressionem colat. adde syr. ros. solut. ℥j.M. & quia mentio incidit pulveris senae solutivi, cujus usum in hac inferiore Germania ego primus introduxi ejus descriptionem lubenti communicatione obiter subjungam, ut quibus visum fuerit in suis praeparent pharmacopoliis.

℞. Fol. sen. purgat. tartar. alb. an. ℥j. sem. anis. caryophyll. cinnam. galang. an. ʒj. diagrid. ʒij. comminuantur minutissimè in pulverem. S.A. dosis est ʒij. in substantia & ℥ss. in infusione. Ex suprascripti pharmaci assumptione sexies aeger per alvum excrevit flava, biliosa, adusta, soetida, cum sedatione omnium symptomatum: ut etiam testaretur sensibili perceptione sese liberari ab ingenti pondere incensi glomeris per intestinorum longitudinē â ventriculo delabētis. Postea roboravi intrinsecus cons. ros. exhibitione, foris verò illinitione olei ros. immaturi. convaluit probè nobilis hic post universalem corporis evacuationem: saltem pulsus intermittens perdurabat adhuc in nonum usqe diem, quo commutabatur in parvum, rarum, & tardum, qui necessariò debilitatem sequebatur ex mutua naturae & aegritudinis colluctatione natam. Proinde manifestissimè apparet hanc praedicendi cautionem à medicis esse observandam, ne animo penitus perculso & commoto de valetudinis recuperatione confestim diffidant, si quando ejusmodi pulsus sensui occurrat, cum causae quidem morbificae magnitudinem & ancipitem oppugnantis naturae luctam denotet, non tamen mortis propinquitatem, nisi plurium lethalium signorum tanquam [...] accessione confirmetur artificiosa conjectura. Ioannes Wierus. lib. 1. obs. obs. 4.

In febre maligna hodie frequentissimus est lapidis bezoardici usus; cujus (ut liberè loquar) nunquam evidentem ullum fructum conspexi; veruntamen usurpari facilè concedo, quod ex iis fit, quae si non juvent, nec etiam obsunt: quaeque exerceri à medico indulgebat Hippocr. Hier. Mercurialis. consult. 5. tom. 3.

Ut ingenuè dicam, dum Venetiis praxim exercerem, maximam lapidis [Page 341] bezoardici copiam consumpsi, nec egregiam operam sensi. Scio plurimos quibus exhibui, fuisse sanatos, sed non retuli in lapidem: Scriptores dicunt, quod eo sumpto sudor copiosus excitetur, post quem statim sublevantur. Ego tamen non vidi sudorem prorumpentem: vel si apparebat, erat sudor imperfectus. itaque quantum ad me, abjeci omnem spem hujus lapidis in his febribus. Hercules Saxonia. lib. De Febribus. cap. 38.

Subsectio quinta. Pro Febre putrida maligna.

IN eam facilè sententiam descendo, ut quamprimum mittatur sanguis quamvis à nonnullis venae sectio in febre maligna virium causa, veluti valde suspecta improbetur, habeo tamen rationes quae id mihi semper persuaserunt.

Contra malignitatem ita pugnandum est.

℞. Margarit. alb. non persorat. C.C. usti, sem. citri mundati, an. ʒj. boli armen. orient. ℈ij. sacchar. albiss. ℥ss.M.F. pulvis subtilis cujus ʒj. bis in die detur in cibis.

Placet nunc confectionem quandam huic operi maximè opportunam longo usu à me comprobatam recensere. Est autem hujusmodi.

℞. Bol. armen. or. ʒj. corall. rubr. ℈ij. macis ℈ss. rad. angelic. tormentill. fol. dictam. rec. an. gr. v. sem. citri mund. margarit. alb. an. ʒss. rad. Scorzoner. condit. ʒij. sacch. albiss. in aq. vel decocto Sonchi dissolut. q.s. ut fiat confectio in rotulis ʒij. ponderis. quarum una singulis sex horis jejuno ventriculo offeratur. praeterquam enim quod venenosos illos halitus aut humores eadem contagione infectos mirificè corrigere & extinguere valent, temperatae admodum sunt, & ita omnibus humoribus indifferenter spiritui venenoso materiam praestantibus in omni aetate, temperamento, & anni constitutione necnon in utro (que) sexu maximè sunt accommodatae. delirio succurrendum est venaesectine, vesicantibus, oxyrrhodino cucurbitulis scapulis affixis, clysteriis, frictionibus & ligaturis dolorificis partium inferiorum: & somnum conciliantibus. pro linguae ariditate, scabritie & si [...]i, lactucae & oxalidis folia aq. frigida madefacta ore contineantur; neque unquam gelida pro abluendo ore illi denegetur, vulgatissimum enim est veterum illud praeceptum, cave ne exsiccentur fauces aegri. in hunc usum efficacissimum est hoc conditum.

℞. Sem. citrull. sem. portulac. virid. sem. papav. alb. an. ʒj. rad. liquirit. tragacanth. an. ʒjss. cum mucagine sem. cyton. aq. rosac. extract. F. globuli in ore detinendi. Io. Zecchius. consult. 47.

Pro potu sit decoctum C.C. veri cum hoc syr.

℞. Syr. acid. citri, ℥jss. rob. de berberis & de ribes, an. ℥j. sp. vitrioli gutt. vj.M. Ad fervorem restinguendum hunc julepum exhibui.

℞. Syr. acid. citri, è succo acetos. [Page 342] an. ℥ss. sal. prunell. ℈jss. aq. acetos. ℥ij. aq. cichor. endiv. an. ʒvj.M. non parum contulit tinctura rosar. ita praeparata,

℞. Aq. endiv. lb j. aq. acetosell. ros. an. lb ss. fl. ros. rub. ℥ss. spirit. vitrioli ʒss. infunde tepidè in vase vitreo per horas x. colat. adde julep. rosat. ℥ij. de qua bis in die haustus offeratur. ad refrigerium, roborandum, & malignitati resistendum valde accommodata. In febribus continuis & malignis primas tribuo aquae acetosellae quae & alterando, & malignitatem resistendo suo merito principatum obtinet. Augustinus Thornerus. lib. 1. observ.

Subsectio sexta. Pro Febre maligna.

UNgula alcis summoperè in epilepsia commendata mirabiliorem virtutem possidet, ut saepius nos experti sumus, contra venena & febres malignas, eo modo sumpta quo lapide Bezoar utimur. Sudorem facillimè movet. Nos exhibuimus in minutissimas partes lima reductam cum conserv. de acredine citri ad septem granorum pondus, mirabilesque effectus in morbi malignitate superanda aegrotis peperit. Dominicus Panarolus. observ. 33. pentecoste. 3.

Vir quidam incidit in febrem malignam quae ipsum ad convulsiones & delirium perduxit, cum summa pulsus inaequalitate, unde brevi moriturus videbatur. Ex variis quae illi exhibita fuerunt, maximè profuit aqua theria [...]alis nostra in febris-pestilentis curatione descripta ad ℥iiij. exhibita cum bezoardici jovialis, gr. xij. à quibus sudor copiosus excitatus est, & aeger veluti miraculo liberatus. Lazarus Riverius. obs. 66. cent. 4.

Compositio aquae theriacalis Riverianae talis est.

℞. Limones recentes & succulentos, numero xij. cortices & semina eximantur, succus exprimatur, eique adde cortices praedictos & semina. succi scordii, lb iij. succi acetos. rutae caprariae, scabios. & card. ben. an. lb j. ras. C.C. ℥iiij. theriac. vet. ℥vj. cortices limonum in tenues laminas dividantur, semina contundantur, & herbae quae minus habent succi inter contundendum fucco limonum irrorentur. omniaque destillentur in B.M. hujus aquae detur ℥j. per se vel cum aliis liquoribus permixta.

Matrona quaedam Sexagenaria febre maligna laborabat, cum summa virium dejectione ex continuo alvi fluxu ad lienteriam tendente, & totius corporis refrigeratione singulis diebus recurrente, & per plures horas perseverante. Cum remedia ordinaria, quae pro febre maligna alvi fluxu· & corroboratione virium vulgo praescribi solent, sedulò ac continuò per biduum usurpata, nihil profuissent, & aegra in pejus rueret, ita ut die undecimo morti proxima ac veluti in agone constituta videretur, ad bezoardicum joviale tanquam alexipharmacum eximium, & potens diaphoreticum confugiendum esse censui; illius gr. xij. [Page 343] exhibul. ab eo tempore non amplius dejecit. perfrigerationes non redierunt, & intra biduum febris expers suit, ac postmodum brevi convaluit. Lazarus Riverius. obs. 56. cent. 4.

Subsectio septima. Pro Febre maligna.

POst Monspelii obsidionem an. 1623. grassata est per plures menses febris ad modum maligna, ex qua media ferè pars aegrotantium interibat. peculiariter verò quibuscunque parotides superveniebant. (quod circa nonum vel undecimum morbi diem solebat contingere) omnes interibant. cum autem plures hujufmodi vidissem, neque ullis alexipharmacis liberare potuissem, cogitare coepi ideo censeri lethales parotides, quod pars illa non sit capax recipere totam materiam morbificam, quae intus manens, interimit; & supplendum esse naturae opus. ac quanquam aegrotantes pulfum haberent parvum & frequentissimum ac pene formicantem, ut in agone mortis versari viderentur, quae etiam brevi succedere solebat: attamen hanc C. Celsi sententiam animo revolvens, multa scilicet in praecipiti periculo rectè fieri, quae aliàs essent omittenda, & satius esse anceps remedium in uno aut altero experiri, quam tot aegros certo exitio relinquere; sanguinis mission [...]m praescripsi partitis vicibus, propter virium imbecillitatem bis aut ter eodem die, & sequenti die purgationem. qua via omne quibus haec remedia administrata sunt, foeliciter evaserunt, neque ullus deinceps interiit. Lazarus Riverius. obs. 43. cent. 1.

Vocatus ad quendam febre maligna laborantem, praeter remedia ordinaria & julepos cardiacos cum sale prunellae ter in die exhibendos hunc pulverem praescribo.

℞. Salis prunellae, ℥ss. camphorae ʒss.M.F. pulvis. qui dividatur in quatuor partes, quarum unam capiat tertia quaque hora. noctu hunc pulverem sumpsit, & manè multò melius habuit, jubeo iterari pulverem cum aliis remediis, & eodem die à praesentaneo vitae periculo liberatus est, & paucis postmodum diebus omnino convaluit. Lazarus Riverius. obs. 18. cent. 2.

Aromatarius quidam viginti & quatuor annorum laboravit febre maligna, ex qua tandem circa undecimum morbi diem incidit in delirium, & paucis postmodum diebus in motus tremulos & convulsivos nervorum, qui phrenitidi lethali supervenire solent per mensem ferè integrum delirium perseveravit, convulsiones verò per dies duodecim, tandem evasit post multorum remediorum usum. ea quae magis profuere, sunt sectio venae frontis, & julepi compositi ex aq. card. bened. ℥iiij. aq. theriac. ʒiij. bezoard. mineral. ℈ij. camphorae, gr. xij. qui quinquies fuere exhibiti. Lazarus Riverius. obs. 62. cent. 2.

[Page 344]

Subsectio octava. Pro Febre maligna.

ANcilla quaedam febre maligna laborare coepit, quae eam ad deliria & convulsiones deduxit: quia paupercula erat, & parcebat sumptibus, paucis remediis curata est in sequentem modum. Quater secta fuit vena, cucurbitulae pluries admotae humidae & siccae: pro potu utebatur decocto radicis acetosae, in quo dissolvebam bis in die salis prunellae, ʒj. spirit. sulphuris. gutt. xv. In jusculis sumebat frequenter bezoard. mineral. ℈j. die undecimo morbi exhibui spiritus fuliginis, ʒij. in aq. card. ben. & parum sudavit. die duodecimo exhibui ejusdem spiritus ʒiij. cum eadem aqua & copiosè sudavit, eodemque die febris remissa est, deliria & motus convulsivi desierunt. & intra paucos dies postmodum convaluit. Lazarus Riverius. obs. 36. cent. 3.

Virgo quaedam viginti annos nata, correpta & febre maligna, quae eo usque processit non obstantibus remediis ordinariis, ut circa undecimum morbi diem in delirium & nervorum contractiones inciderit, quibus accedebant interdum Leipopsychiae. in gravi illo periculo praeter epithemata & pullos columbinos, aliaque roborantia interna & externa, sequentia remedia praescripsi; quae in his affectibus maximae solent esse efficaciae. nempe vesicatoria quinque cervici, brachiis, & femoribus admovenda; julepos ex aq. card. bened. ℥iij. aq. theriac. Bauderon, ʒiij. bezoard. miner. ℈ij. camphorae, gr. vj. qui julepi per biduum usurpati fuere manè & serò. tum etiam praedictum bezoard. miner. exhibebatur in singulis jusculis ad ℈j. hisce remediis intra paucos dies, à gravi illo morbo liberata est. Lazarus Riverius. obs▪ 73. cent. 2.

Mulier quaedam triginta annorum sese mihi curandam obtulit. laborabat febre maligna à duobus diebus, cum dolore capitis, inquietudinibus ferè continuis, sitique intensa, maculis quibusdam lividis circa pectus & dorsum apparentibus. ter intra biduum sanguinem eduxi ad ℥viij. singulis vicibus. cumque interna omnia remedia adversaretur, ad externa animum contuli. quinto itaque morbi die cataplasma ex cochleis cum suis testis contusis, stupisque superpositis utrique pedi circa plantas applicandum curavi. admotum est hoc remedium circa horam tertiam pomeridianam, inclinante autem die, coepit aegra sentire dolorem quendam molestum & grav [...]m in utroque femore & tibia, qui ad mediam usque noctem duravit, ea saevitia, ut aegra de removendo cataplasmate perpetuò cogitaret. Media autem nocte sudor totum corpus invasit, tanto foetore, ut illum sustinere vix posset, mutato indusio, amota sunt è pedibus cataplasmata tetrum adeo odorem exhalantia, ut astantes fermè inficeret. manè aegram ala [...]rem invenio, febre, aliisque symptomatis valde imminutis, & brevi post omnino convaluit. Io. Martinus. obs. 8.

[Page 345]

Subsectio nona. Pro Febre purpurata.

VOcatus ad invisendum virum quendam febre continua laborantem ab octo diebus, in quorum spatio ter ipsi vena secta fuerat, & purgans medicamentum semel exhibitum, ex praescripto medici ordinarii; invenio pulsum valde frequentem & inaequalem, unde suspicor febrem esse malignam, simulque eum detegi jubeo, & totum corpus invenio exanthematis purpureis refertum. urinae erant satis laudabiles concoctionis rudimenta quaedam ostentantes. Praescripsimus cucurbitulas multas secundum spinae longitudinem applicandas, tum siccas, tum humidas, epithemata, inunctiones ex oleo scorpion. Mathioli, confectionem de hyacintho in jusculis, & julepos refrigerantes cum cardiacis. pro potu utebatur ptisana vulgari, in quam nodulus C.C. mergebatur. haec remedia continuavit usque ad undecimum morbi diem, cum tamen omnia in pejus ruerent, aegerque delirio, & convulsionibus correptus fuerit. dicto die undecimo leviter sudavit sine fructu. Delirium cum stupore quodam conjunctum erat: ideo vesicatorium cervici admotum est, & cucurbitulae continuatae partibus inferioribus.

Julepi sequentes praescripti sunt.

℞. Hord. integri, p.j. rad. bugl. ℥ij. fol. borrag. pimpinell. scord. an. Mj. sem. citri, acetof. an. ℥ss. tamarind. ℥ij. fl. borrag. bugl. ros. rub. an. p.j. dictamn. cretic. p.ss.F. decoctio in aq. lb vij. ad tertiae partis consumptionem. in colat. dissolv. sacch. alb. lb j.F. julep. de quo capiat ℥viij. manè & serò, addendo unicuique dosi salis prunellae, ʒj. spirit. vitrioli, ℈ss. Pro potu praescripta fuit tinctura ros. in jusculis, pulv. ex margarit. corall. ras. ebor. C.C. & lap. bezoard. at postremis diebus instante decimo quarto die, cum omnia in pejus ruerent, loco pulveris illius, substitui bezoardicum minerale purum, cujus ℈j. sumebat in singulis jusculis. Cum verò circa vesperam, febris, delirium, & convulsio plurimùm intendi consuevissent; duabus horis ante exacerbationem hunc pulverem exhibuimus.

℞. Salis prunellae. ʒss. bezoard. miner. ℈j. camphorae, gr. vj.M. capiat cum aq. card. ben. & exinde melius habuit. decimo sexto die cum appareret concoctio in urinis, medicamentum catharticum exhibitum est ex senae ʒij. rhei, ʒjss. in decocto refrigerante infusis. addendo colaturae mannae, & syr. rosac. an. ℥j. quo blandè purgatus est. eodem die pustulae quamplurimae animadversae sunt instar variolarum ad suppurationem tendentes, magno quidem numero circa vesicatorium, tum sparsae per dorsum, lumbos, & nates. die sequenti praedictae pustulae majori ex parte ruptae apparuerunt, & ad exsiccationem tendentes. verum in parte anteriore circa hypochondria & pectus pustulae perexiguae, pellucidae, & diaphanae, humore seroso refertae, infinito propemodum numero prodiere. [Page 346] febris valde remissa, & delirium valde imminutum. decimo octavo somnus multus fuit, & ferè continuus diu noctuque usque ad diem vicesimum. purgatus est iterum die vicesimo secundo, & postea febris omnino desiit, ac paucis postmodum di [...]bus perfectè convaluit. Lazarus Riverius. observ. 21. cent. 1.

Raphanus quia magnam vim habet attrahendi malignitatem materiae, utile est scobem ejus pedibus sale & aceto prius mundatis alligare. idem etiam occipitio apponi potest, si vehemens capitis dolor adsit. Io. Crato. consil. 16. lib. 3.

Subsectio decima. Pro Febre maligna.

CIrca potum hoc annotandum, vini usum in hac febre aliquando esse proficuum, utpote insigne cardiacum, & malignae qualitati maximè adversum.

Inter revulsoria remedia meritò referuntur frictiones partium extremarum cum linteo asperiori frequenter repe [...]tae. Sed praecipuè commendatur illa, quae fit in to [...]o corpore cum linimento Aetii, quod in hunc modum componitur.

℞. Ol. amygd. d. & aq. fontis, an. ℥iij. salis nitri, ʒij. bulliant ad aquae consumptionem, & manibus hoc oleo inunctis perfricetur calidè totum corpus manè & serò. Hoc linimentum cutis poros aperit, ut natura commodius vapores venenatos ad eam transmittere valeat.

In maxima virium imbecillitate potiones merè cardiacae componi poterunt in hunc modum.

℞. Aq. naph. & rosar. an. ℥jss. confect. alker. ʒj. syr. de pomis, ℥j. succi limon. ʒiij.F. potio.

Si Febris non sit intensa, aq. cinnam. ad ʒj. vel ʒiij. addi poterit, & interdum ambra grisea ad gr. v. vel viij.

Emulsiones parari poterunt sic.

R. Amygd. d. excortic. ℥j. sem. melon. cucurbitae, napi, citri, & card. ben. an. ʒij. contundantur in mortario, marmor. sensim affundendo decoct. julepi sequentis, lb jss. syr. de limon. ℥iij. salis prunellae, ʒiij.F. emulsio pro tribus dosibus, bis aut ter in die sumendis.

Haec julepi forma in febris initio convenire poterit.

℞. Rad. acetos. bugloss. tormentill. an. ℥j. fol. endiv. cichor. acetos. pimpinell. an. Mj. tamarind. ℥j. coquantur ad lb j. in colat. dissolv. syr. de limon. & granat. an. ℥jss.F. julep. pro tribus dosibus bis in die sumendis: addendo unicuique dosi confect. de hyacinth. ʒj. lapid. bezoard. gr. vj. & spiritus sulphur. q.s. ad gratam acidit.

Medici Mouspelienses utuntur in hac febre tanquam ale [...]ipharmaco utilissimo, nulla calefaciendi vi praedito, trochiscis viperinis, eosque exhibent à ℈j. ad ʒss. cum aquis cordi [...]libus vel julepis. U [...]ilis etiam hic est radix quam contrayervam nominant. cujus [Page 347] ℈j. vel ʒss. exhiberi potest in pulverem redacta cum aq. card. ben. Lazarus Riverius. cap. 1. sect. 3. lib. 17. prax. med.

Servus cujusdam Archiepiscopi febre petechiali laborans eo devenerat, ut nulla spe superstite, de vita esset conclamatum. ille vero mortis candidatus, qui mori se intelligebat, misso ad Episcopum nuncio, supplex vini haustum expetit ante fatalem horam▪ quod illi ilico concessum fuit largiore quam expetierat, mensura. Post haustum vini rhenani in sudorem solutus, quievit, & judicata est cum salute febris. Similia exempla plura apud nos memoriae occurrunt. Thomas Bartolinus. hist. 7. cent. 6.

Ego certè testari possum, me, cum extremè febre pestilenti decumberem, animique deliquia singulis momentis haberem, quatuorque dies & noctes absque omni somno habuissem, omnesque astantes de mea salute desperarent, sex guttulis tincturae coralli cum decoctione violarum ex cochleari propinatis, extemplo & quasi miraculosè fuisse liberatum. quamprimùm enim ad duo cochlearia tincturae sumpseram, cordis spiritus ita recreari, & naturae gratissimum quippiam accessisse, ac omnia praecordia subiisse sensi, ut ilico quasi luce depulsis tenebris, morbi vim, medicaminis efficacia, manifestè abigi perciperem. Sudorem e nim & crisim (cujus tamen nulla indicia praecesserant) movebat, maculasque quamplurimas purpureas ad cutem pellebat. quibus sudore continuo deletis, brevi pristinam valetudinem recuperabam. Anselmus Boetius. lib. 2. De Lapid. & Gemmis. cap. 154.

Subsectio undecima Pro Febre continua in puerulo octodecim mensium, cui a secto Linguae fraeno Sanguis in ventriculum effluxit, ibique putrescens, Febrem excitaverit cum saevissimis Symptomatis.

QUam primùm vomitus provocetur cum ℥iij. ol. amygd. d. ut putridus in ventriculo contentus sanguis evocari possit, mox à vomitu, Clysteriolus quam primum injiciatur ex jure pingui & saccharo, vel melle despumato, ut faeces, & ejusdem corrupti sanguinis reliquiae ab intestinis detrahantur. Propinato vomitorio, sanguinis concreti purulentique notabilem copiam evomuit, adhaec unà cum rejecto clystere sanguinis corrupti grumos permultos excrevit. & sic statim remissa fuit febris: cessarunt (que) omnia symptomata, neque in posterum quicquam mali persensit. Sanguis in ventriculum fluxit, quod ab opere chirurgico, non statim pronum situaverint infantem, ut ex ore potuerit protinus profluere. Io. Zecchius. cons. 46. & append.

[Page 348]

Subsectio duodecima. Pro Febre maligna cum vermibus in Muliere.

AB umbilico inuncto sequenti linimento, & pilulis deinde devoratis, novem vermes ejecit, & sic praeter omnium spem sana evasit.

℞. Ol. ovor. lilior. fellis bubul. succi cepae assatae, butyri rec. an. ʒij.M.F. linimentum.

℞. Aloes succotrinae, ℈jss. spec. diatragac. frig. gr. v. cum syr. viol. F. pil. iij.

Sorbebat autem supra pilul. (ne aloe febrilem calorem augeret) cochl. j. syr. de limon. Petrus Forestus. obs. 4. lib. 6. De Febribus malignis.

Subsectio decima tertia. Pro Febre publice grassante cum gutturis dolore molestissimo ex Catarrho pene fuffocante.

PLurimum profuit ad dolorem gutturis gargarismus subsequens, quo in meipso usus sum tum in aliis, ita ut cum illo septies tantum gargarisassem, dolor ille subitò cessarit, simul & angustia pectoris miraculi instar.

℞. Aq. plantag. lb j. aq. scabios. lb ss. fl. ros. rubr. p.j. fem. cydon. ʒj. bulliant leviter & colentur. adde diamor. dianuc. an. ℥j. terrae sigill. verae pulver. ʒj.M. quo cum usus essem videbar quasi liberatus ab hoc malo, ita ut nocte subsequente optimè dormirem. Petrus Forestus. obs. 1. lib. 6.

Subsectio decima quarta. De Febre stata.

ARchitectus quidam singulis annis stato die, hoc est, quo natus fuerat, febre implicabatur, quae ex putrescente bile genita suum circuitum servans decimum quartum non transgrediebatur diem, donec senio confectus, & eadem ex more complicitus febre natali suo die vi morbi prostratus, naturae concessit. Antonius Benevenius. cap. 84. lib. De abditis morborum & sanationum causis.

Subsectio decima quinta. Observatio circa lotium in Febribus acutis.

RAro evenit, ubi urinae nigrae minguntur, in febribus acutis, si alia adsint signa mala, ut evadant, ut accidit nostrae puellae, quae per totum morbi decursum lividam & nigram urinam mejebat. Sic & Philiscus apud Hippoc▪ 1. epid. aegrot. 1. qui prope murum decumbebat, tertio die nigra minxit, & quarto urinae nigrae, & quinto. sexto demum die obiit. Silenus etiam aegrotus secundus, qui in Platamome prope Eualcidem habitabat, primo die urinam nigram minxit, ex [Page 349] alvo biliosa, sincera, spumosa, & multa effluxerunt. Secundo die secessus plures, tenuiores, spumosi, urinae nigrae, nox molesta, parum deliravit. tertio omnia exacerbata, secessus tenues subnigri, urinae turbatae, subnigrae. Undecimo & hic quoque mortuus est. Sed hic notandum, urinam nigram tum praecipuè esse mali ominis, cum non semel sed saepius per totum morbi decursum se ostentet. Nam & Herephonti apud Hippocratem, cui urinae nigrae tenues in principio, cum post octavum melioris coloris essent, & parvam subsidentiam haberent, & nono sudaret, judicatus est morbus. idem pariter fuit exitus febris uxoris Epicratis quae decumbebat prope Archegetem.

Cum igitur lotium in praedicendo tantam vim habeat, videndum nunquid bonum sit aut malum. Petrus Forestus. Schol. obs. 6. lib. 2. De Feb. continuis.

Sectio sexta. De Febre intermittente.

IN Febre intermittente non minus intensa & violenta, durante saltem paroxysmo, adest sanguinis effervescentia, quam in continua. hoc tamen illi prae continua, peculiare est, quod quaedam [...] seu intermissionis habeat tempora, quod quilibet paroxysmus à frigore aut r [...]gore plerumque incipiat, & in sudorem desinat, quod accessiones statis periodis, certisque temporum intervallis redeant, ut non sit automaton horologicum exactius. Effervescentia verò sanguinis hanc febrem constituens unicè dependet à succi nutricii assimilatione, ipsius sanguinis vitio, praepedita: Dum enim succus nutricius cum sanguine non assimulatur, licet ejus particulae velut heterogeneum quoddam & non exactè congener in sanguinis massa persistant, adhuc tamen cum eo sine tumultu aut perturbatione circulantur, donec iis ad turgescentiam cruoris massa saturatur; tum protinus ebullit illa & effervescentiam febril [...]m concipit, qua vel subigitur, vel foras protruditur quod heterogeneum est: cujus consortio cum sanguis liberatur, sequitur accessionis febrilis intermissio; postea demum à novo hujus succi supplemento novus inducitur paroxysmus. Causa verò rigoris & frigoris, quae in paroxysmo hujus febris excitantur, haec videtur esse, nimirum succi nutricii in materiam nitrosam & acetosam degeneris fluor & turgescentia, quo spiritus & calor suffusi obtunduntur (inde in toto corpore frigoris sensus percipitur) & corpora nervosa irritata in tremores cientur. Postea autem cum particulis hisce nitrosis aliqua ex parte in superficiem corporis protrusis, earum gravamine & oppressione sanguis nonnihil liberatur, spiritus vitales se recolligunt, & emicare incipiunt, & sic calor succedit intensissimus, qui usque persistit, donec materia ista fermentativa penitus combusta, subacta & subtiliata [Page 350] sudore aut transpiratione insensili evaporet. quod verò statis temporum intervallis accessiones plerum (que) repetant, ratio talis reddi potest, quod nimirum aequalis succi nutritii portio sanguini in vasis confluo continuò ut plurimùm suppeditatur.

Franciseus Sylvius febrium omnium intermittentium causam esse putat, succum pancreaticum aliqua sui parte in uno pluribusve pancreatis ductibus lateralibus obstructis stagnantem, ac mora sua ibi acriorem factum, atque acrimonia ista acida per pituitam plus minusve viscidam & notatae obstructionis causam, via vi parata penetrantem ac in tenue intestinum effusum, vitiosamque ibi cum bile atque pituita effervescentiam excitantem. Dividitur Febris intermittens in tertianam, quartanam & quotidianam. Tertiana est cujus paroxysmus tertio quoque die repetit, & si exquisita est, cum rigore vehementi incipit, cui succedit calor acris & mordax, qui in sudorem exolvitur, atque intra duodecim horas accessio finitur.

Causae ad hanc disponentes sunt temperamentum calidum & biliosum, aetas juvenilis, praefervida victus ratio, aeris constitutio calidior, vigiliae, curae, irae, jejunia, exercitatio nimia. Febri tertianae interdum icterus supervenit, eamque solvit. Scribit Haly & vulgatissima docetur experientia in tertiana laborantibus, si ulcera aut pustulae in labiis & naribus erumpant, finem febris praesagire, est enim quaedam veluti crisis. Alvi etiam fluxus tertianae superveniens, materia jam concocta, eam solvit. Quotidiana rursus est, cujus accessio quolibet die redire solet. ut plurimum nocturnis horis invadit, idque sine rigore, sed cum frigore tantum, aut levi horrore, calor deinde, transacto frigoris tempore, mitis est, ac minimè deurens, paroxysmus diutius protrahitur, & saepe horas octodecim aut vìginti solet durare. Quartana denique illa est quae paroxysmos habet quarto quoque die recurrentes. incipit cum oscitatione, pandiculatione, & gravitate totius corporis, quam sequitur frigus, postmodum horror & rigor quo ossa confringi videntur; unde dolor qui à quartanariis percipitur, [...] nominatur. Calor deinde succedit satis molestus, sed remissior quam in tertiana. Sudor plerumque accessionem concludit. Febris haec longissima esse consuevit, & quae autumno incipit, ut plurimum tota hyeme perseverat, nec nisi accedente vere finitur. imò nonnullae ad annum unum vel plures extenduntur. aestivae tamen breviores sunt: ad hanc febrem disponunt, tempus autumnale, loca maritima, aetas declinans, temperies melancholica, & quae ob malam victus rationem affectioni hypochondriacae obnoxia est. Causa verò harum periodorum febres has constituentium ascribenda videtur diversae sanguinis constitutioni, qua nimirum à debita temperie in diathesin modo acrem, modo acidam aut austeram pervertitur: quo diversa enim hujus dyscrasia succus alibilis recens advectus, plus aut minus à maturatione desciscit, & in materiam citius [Page 351] aut tardius fermentescere aptam degenerat. Thomas Willis. lib. De Febribus.

Subsectio prima. Pro Febre tertiana exquisita.

IN principio mensis Iunii, cum tempus valde calidum esset, ac impensè circa aegros curandos ipse laborassem, vigiliis, curis, & solicitudine, plus aequo occupatus, in tertianam veram & intermittentem lapsus sum. in paroxysmi principio & augmento à somno & potu abstinebam. die verò sequenti intermissionis post primum paroxysmum ter in die ex julepo sequenti sumpsi.

℞. Fol. acetos. endiv. viol. lactuc. scariol. an. Mj. prunor. damasc. numero xv. coq. in sero lactis pro ℥ix. col. adde syr. viol. ex multiplici infusione ros. de endiv. an. ℥j.M.F. julepus. eo alvus nonnihil solvebatur. Cibus erat panata vel pomum acidum coctum. potus cerevisia tenuis tempore intermissionis, tempore febris ptisana ex hordeo mundato & liquir. parata. post secundum paroxysmum die quietis hac leniente medicina usus sum.

℞. Flor. ny [...]phaeae, viol. borrag. an. p.j. prunor. damasch. numero xiij. tamarind. ℥ss. c [...]q. in sero lactis in colat. ℥iijss. dissolv. diaprun. simpl. cassiae rec. extract. syr. viol. an. ℥ss.M. inde habui sex sedes valde copiosas ac bilios [...]s. Postea tertius rediit paroxysmus adeo violentus, ut in statu delirarem. Die verò subsequente, nempe quieto, cum urina aliquo modo tincta spectaretur, & crassior, ex basilica brachii dextri ℥iiij. sanguinis extraxi: sed adeo inde debilitabar, ut quasi syncopen futuram praesentirem, nisi Chirurgo im perassem, ut ilico venam constringeret. at modico vino rhenano sumpto deliquium animi intercipiebam, ut non fuerim syncopen passus. Alteratio tamen illa adeo profuit. ut postea non amplius paroxysmum habuerim. Petrus Forestus. obs. 2. lib. 3. De Febre intermittente.

Virum quendam febre tertiana laborantem Dei auxilio & sequenti medicina mox liberavi.

℞. decoct. card. bened ℥iij. extract. esul. ℈ij.M. pro haustu, quo multa biliosa phlegmate permixta egessit: per sequentes novem dies in aurora & longè ante paroxysmum accepit decocti sequentis ℥vj. calidè & in lecto stragulis benè contectus sudores graveolentes & acres emisit; ac eo penitus remisit febris, sanusque evasit decem dierum spatio. Est autem decoctum tale.

℞. Fl. centaur. min. M.iij. coq. in aq. q.s. ad dimidias. Martinus Rulandus. cur. 97. cent. 1.

[Page 352]

Subsectio secunda. Pro Febre Tertiana.

AD Generosum quendam febre tertiana correptum vocatus, in hunc modum cur [...]tionem instituo. Primò longè à remisso paroxysmo venam hepaticam pertundo. Sequentibus diebus sex horis ante paroxysmum jejunus assumebat aquam hanc frigidè.

℞. Aq. fontis, ℥vj. spirit. vitrioli, gutt. v. vel vj.M. ut F. potio aut aqua acetosa, quae dentes non contrahat in stuporem, per hujus primi potus efficaciam & Dei potissimum misericordiam febris arcebatur, atque ex toto quiescebat, nec unqum postea revertebatur. verum nihilominus per sequentes tres dies febri dicatos aqua ista dabatur ante ut dixi accessionem. Martinus Rulandus. curat. 100. cent. 1.

Alium febre tertiana laborantem curavi in sequentem modum.

℞. Aq. bened. aq. fontis, an. ℥j. commixtas frigidè exhausit, atque suprà, & infra rectè multumque purgatus fuit. exhibui potionem hanc septem horis ante paroxysmum. sequenti die secari jussi dextri lateris basilicam, & sanguinem ad decem uncias fluere. Interea supra pulsus manuum per octo dies ligavi sequens Epithema manè, quod per diem retinebat, noctu removebat. Est autem hoc.

℞. Rutae, Salviae, bursae pastoris, an. Mj. cum aceto rosac. conterebantur in formam pultis, & adaptabantur ad pulsus. post quae remedia, accessio febris ex toto recessit, nec in posterum rediit. cibus dabatur refrigerans & humectans, sed rarò & parcè. potui dabam decoctum hoc ad satietatem quoties urgebat sitis.

℞. Cichor. Miij. rad. cichor. ℥iij. liquirit. ras. ℥ss. passul. corinthiac. ℥iij. coq. in aquae q.s. ad tertias. & sic omninò convaluit. Martinus Rulandus. curat. 94. cent. 2.

Subsectio tertia. Pro Febre Tertiana.

ALternis diebus febrili paroxysmo corripiebatur Puella Nobilis jam nubilis. Purgavi illam die quietis hoc pacto.

℞. Rad. cichor. dentis leonis, an. ℥j. rad. rhapont. ℥ss. absynth. chamaedr. chamaepyt. an. ʒjss. fl. cordial. p.j. fol. sen. ℥j. sem. anis. ʒjss. infund. in aq. & vino. coque parum in duplici vase. colaturae denuo infunde rhab. ʒij. cinnamom. ʒj. exprimatur. bibat unam dosim, alteram tertio post die quo apyretosest. Cum non remitteret, jussi in principio paroxysmi aquam sequentem bibere.

℞. Aq. Cichor. cent. min. & gentian. an. ℥j.M. die febris elapso repetatur hujus aquae potus. pulsibus applicari jussi in utroque carpo sequens.

℞. Cortic. intern. nucis arboris, maceretur in aceto forti, & ligetur supra pulsus, unde nigra macula, & [Page 353] postea cutis excoriatio secuta. paroxysmus post mitior fuit.

Jussi tertio aquam bibere, & pulsibus sequens apponere.

℞. Fol. thlaspi, bursae pastoris, & plantag. an. q.s. contund. cum sale & aceto, & applicentur. vix bis hoc facto, febris cessavit, ipsaque sana facta est. Felix Platerus. observ. lib. 2. pag. 288.

Nobilis adolescens mense Martio febre correptus, duobus diebus continuis paroxysmum habuit, postea alternis diebus paroxysmos aliquot, qui horis nunc tribus, nunc quatuor anticipabant. purgatus fuit, postea vena secta, iterumque purgatus. caeterum cum non cessaret febris, eumque miserè affligeret, dedi illi ante paroxysmi adventum sequentem julepum.

℞. Aq. plantag. ℥ijss. syr. de papav. ʒiij. bibat. Pulsibus applicet in carpo, & temporibus unguentum populeonis subactum cum telis aranearum. superveniente paroxysmo statim sudor erupit, calorque longè mitior subsecutus· Postea denuo instante paroxysmo, haec duo remedia repetii, addendo ad julepum aquam Nicotianae. Sudavit iterum mox ab initio, & vix frigus persensit. calor etiam mediocris fuit. postea tandem febris illum deseruit. Felix Platerus. observ. lib. 2. pag. 293.

Ob inordinatum thermarum usum, in febrem incidi tertianam intermittentem; sequenti die à secundo paroxysmo hausi ʒj tartar. vitriol. cum gr. ij. diagridii in aliquot cochlear. vini absynthii. calidi, cujus operatione bilis evacuatio egregia est subsecuta. Cum autem propter plenitudinem moderandam sollicitus essem, die paroxysmi tertio venae sectionem institui, idque cum successu, signis concoctionis sese offerentibus: quam ob causam spem bonam de quarto paroxysmo non futuro suscipiebam. Quid fit? Natura ab onere ulteriore liberata sub noctem diarrhaeam producit biliosam criticam, qua sanitati, Dei gratia, ab acuto morbo restituebar. Gregorius Horstius. obs. 10. lib. 1. De Febribus.

Subsectio quarta. Pro Febre tertiana.

OMnibus ad curationem paratis, & evacuationibus tam per sanguinis missionem quam per pharmaciam adhibitis, quum semel in paroxysmo (vigente ardentissima febre) nimia siti cruciaretur, me rogat, ut illi gelidam bibendam traderem, cui lubentissimè obtemperans ad satietatem usque concedo. à cujus potu multam flavam, citrinam, sive pallidam dictam bilem evomuit, & melius habuit, ita ut intra viginti dierum spatium sanitati fuerit restitutus Magnificus ille & liberalis vir, qui tunc pro hac curatione mihi trecentos largitus est aureos ducatos. Amatus Lusitanus. curat. 3. cent. 1.

Pharmacopaeus quidam quinquagenarius laborabat febre tertiana intermittente. bis fuit purgatus, bis etiam phlebotomia celebrata. postea ante [Page 354] paroxysmum, sequens potiuncula ei exhibita est.

℞. Aq. cichor. ℥iij. salis absynthii, ʒss. spirit. sulph. gt. xij.M. ab hac potione accessio non rediit, sed per urinas plurimùm suit evacuatus. Lazarus Riverius. cent. 1. obs. 20.

Studiosus medicinae post quinque accessiones febris tertianae, secta vena bis, & semel purgato corpore, sumpsit initio paroxysmi, aq. bened. ℥j. accessio fuit cohibita, tum etiam operatio medicamenti per duas horas, postea vomuit quinquies aut sexies sine molestia, accessio brevior solito fuit, & in fine illius purgatus est per alvum pluribus vicibus, & omnino curatus est. Lazarus Riverius. cent. 2. obs. 57.

Gratianopoli vocatus sum ad equitem quendam ordinis Divi Iohannis, sebre tertiana laborantem; erat tunc temporis in tertia accessione. prius tam [...]n quàm tres illae accessiones ordinem coepissent, per aliquot dies sine typo febricitaverat. praescripsi ad diem sequentem, qui erat intermissionis dies, calomelanos Turqueti ℈j. diagrid. gr. v. in forma pilul. quibus valde purgatus est; redeunte circa vesperam ciborum appetentia, qua prius destitutus fuerat. die verò accessionis sumpsit ante paroxysmum julepum sequentem.

℞. Aq. cichor. ℥iij. sal. absynth. ʒss. spirit. sulph. ℈j.F. julepus. quem hausit duabus horis ante paroxysmum, & corpore probè contecto sudavit copiosissimè, sicque à febre liber evasit. Lazarus Riverius. cent. 1. obs. 26.

Subsectio quinta. Pro Febre tertiana duplici.

COnsiliarius quidam annum agens 63. febre tertiana duplici laborabat à quinque septimanis, in quarum decursu multa remedia administrata fuerant ab alio medico; quater secta fuerat vena, pluries purgatus erat, & multi julepi aliaque remedia exhibita. morbus tamen in pejus ruebat, & accessiones graviores evadebant, ita ut eo die quo ego vocatus sum, ipsum attonitum, & comatoso quodam stupore affectum invenerim, & adstantes de ipsius salute maximè dubitarent. tanta autem erat virium prostratio, ut nulli evacuationi locum esse censuerim. Primo igitur die quo ipsius curationi incumbere coepi, julepum sequentem exhibui hora una ante accessionem.

℞. Aq. cichor. ℥iij. sal. absynth, ʒss. spirit. sulph. ℈j.M.F. julepus. Secundo die idem remedium iteratum est, hora etiam una ante accessionem. Tertio item die eadem hora sumpsit & accessio perexigua fuit. Quarto die manè sumpsit sequentem potionem.

℞. Sen. mund. ʒij. sal tartar. ʒss. spirit. sulphur. ℈ss. aq. cichor. ℥vj. infund. frigidè per noctem, & colaturam capiat cum regimine. pluries purgatus est cum euphoria. & eo die accessio non apparuit, neque deinceps, & ita perfectè curatus [Page 355] est. Lazarus Riverius. observ. 2. cent. 4.

Gravida quaedam septimestris correpta est febre tertiana duplici, quae per mensem eam afflixit; nulla apparente remissione, quod periculum non exiguum portendebat. Docet enim experientia quotidiana mulieres gravidas, hujusmodi febribus laborantes, difficillimè curari, & non paucas abortu interveniente de medio tolli. ter ipsi secta fuerat vena, purgans medicamentum bis exhibitum, & multi julepi aperientes & refrigerantes propinati, tandem venae sectione hora ante paroxysmum celebrata, & exhibito immediatè ante venae sectionem, julepo ex decocto fl. chamaem. & crem. tartari parato, febris omnino sublata est; accessio enim quae post venae sectionem expectabatur, non comparuit, neque deinceps. Lazarus Riverius. observ. 72. cent. 4.

Patronus quidam Sexagenarius, febre tertiana laborans, post usualia remedia tandem curatus est secta hora una ante paroxysmum vena, praemisso decocto chamaem. & cremor. tartar. & admotione carpis emplastri Strobelbergeri. Lazarus Riverius. obs. 12. cent. 4.

Subsectio sexta. Pro Febre tertiana.

A Spiritu sulphuris cum aqua exhibito, copiosè sudor provocatur, quod multis experimentis nobis innotescit, qui plures tertianas febres curatas vidimus eodem remedio in summo accessionis aestu, & urgente siti exhibito, unde copiosi sudores provocabantur, à quibus non solum paroxysmus, sed etiam totus morbus integrè solvebatur. Hac dosi exhibeo.

℞. Aq. frigid. lb j. spirit. sulph. gt. xx.M. Lazarus Riverius. obs. 19. cent. 1.

Retunt mihi D. Chomel. se omnes propemodum tertianas curare solitum, exhibendo per horam ante accessionem bonum haustum decocti chamaemell. & cremor. tartar. & statim ab assumpto remedio sanguinem detrahendo. Si non sit ad manus decoctum, aquae frigidae cyathum exhibet; & idem fere succedit effectus. putat aquam illam assumptam per phlebotomiam ad venas rapi, & materiam ebullitioni proximam diluere, unde accessio impeditur. Franciscus Chomel. obs. 3.

Vir quidam febre tertiana notha correptus est, quae cum per mensem perseverasset, sumpsit meo consilio vomitorium ex ʒj. salis vitrioli in aqua dissoluti, à quo ter aut qu ater excitatus suit vomitus, nec febris [Page 356] amplius apparuit. Simeon Iacoz. observ. 14.

Civis quidam Monspeliensis febre tertiana laborans, sumpsit aq. bened. ℥j. & à febre liberatus est. hujus etiam medicamenti operatione latum lumbricum excrevit septem pedum longitudinem aequantem. Samuel Formius. obs. 12.

Initio ducatur alvus ita.

℞. Elect. lenitiv. ʒvj. diacathol. ʒij. cum aq. cichor. F. haustus. dein cum apyrexia adest modicè adimatur sanguis si opus est. ac praepara julapiis per triduum. mox purga rhabarbaro cum manna & syr. rosat. laxat. Io. Heurnius. ad aphor. Hippocr. 59. sect. 4.

Maxima damna sibi adferre solent febricitantes, dum potant ineunte paroxysmo. usu mihi compertum est, inde plerumque ex febribus intermittentibus periculique expertibus, nasci continuas ac lethales febres. Io. Heurnius. ad aphor. 62. sect. 7.

Ad inhibendum paroxysmum.

℞. Rad. gentian. ℥j. summit. cent. min. serpill. an. ʒiij. bulliant in vino. bibat haustum duabus aut tribus horis ante paroxysmum, in lecto maneat, & cooperiatur, ut sudet. Succus crudus herbae plantag. ad ℥iij. cum tertia parte circiter succi portul [...]c. dimidia ferè hora ante paroxysmi invasionem ebibitus ad eam sistendam prodest. vel pulvis hic mirè in omnibus febribus, uti & pestilentialibus commendatus.

℞. Sacch. cand. ʒiij. zinzib. ʒij. camphor. ʒj.F. pulvis. detur ʒj. cum aqua calida. alter.

℞. Pulv. cancror. fluviatil. cranii hominis, ras. ebor. an. ℈j. cinnam. ʒss. croci, ℈j.F. pulvis. detur ʒj. cum vino. exercitium si ita instituatur, ut corpus ante invasionem paroxysmi incalescat & sudet. paroxysmos diuturnarum febrium nonnunquam sistit. hoc autem motu corporis eundo, equitando, currendo ante adventum paroxysmi, donec corpus incalescat, perficitur. panis etiam maceratus aliquoties in aceto, & pulsibus applicatus prodest. Felix Platerus. prax. med. tom. 2. cap. 2. pag. 149, 150.

Perfamiliare remedium febris inter vulgus nostrum ex pipere percrebuit: quo cum successu usum magnum olim Selandiae Episcopum D. Io. Resenium seniorem accepimus, in ipsa accessione piper cum spiritu vini exhibent. vel absynthium in aceto coctum cum pauco pipere tribus diebus continuis propinant. quanquam malè multis cesserit, non paucis tamen profuit, sive quod vomitum provocarit, sive quod horrorem febrilem discusserit. Thomas Bartolinus. hist. 48. cent. 5.

Ad febrem tertianam intermitt [...]entem epidemiam sudorifera maximè profuere paroxismo instante cum alexipharmacis exhibita praemissis ex methodo praemittendis. Innotuit in horum censu virtus unicornu nostri Groenlandici, quod non solum ʒss. pondere cum aquis appropriatis ante paroxysmum exhibitum sudorem largum procuravit, sed· febrem plerumque extinxit, expertus id remedii [Page 357] novi genus sum magno successu in plurimis. Thom. Bartolinus. hist. 56. cent. 2.

Subsectio septima. Pro Febre tertiana.

PRo minorativo has pilulas dedi.

℞. Extract. pil. coch. ʒss. diagrid. praep. gr. iij. ol. anis. foenic. an. gt. ij. cum aq. cinnam. F. pi [...]. vij. deglutivit involutas pulpa pomi sub cinerib. assi. & mediocriter inde d [...]posuit. Sequenti die in ipsa accessione istud expulsivum exhibui.

℞. Aq. cinnam. card. bened. an. ʒx.C.C. usti praep. ℈ij. confect. alker. ʒss. lapid. bezoard. gr. vj.M.F. haustus hydroticus. sudavit. & visus paroxysmus brevior. Sequens paroxysmus multùm anticipavit. in limine ejus dedi cochlear. 2. hujus pulveris ex cerevis. calente.

℞. Salis absynth. gr. xvj. pulv. fol. centaur. min. ʒijss. sacchar. alb. ℥iss.M.F. pulvis.

Pro potu ordinario utatur hoc decocto.

℞. C.C. usti & praep. ℥ij. coq. in lb vj. aq. fontis. deinde impone in cantharo cinnam. el. & fracti, & s [...]cch. albiss. an. q.s. superaffundatur decoctum effervescens, & sinatur sponte sua refrigerari. paroxysmus rursus anticipavit, sed mitior fuit. exhibui iterum dosin pulveris suprascripti, & pulsibus hoc sequens unguentum applicavi.

℞. Ung. popul. ℥ij. tel. aranear. ʒijss. opii thebaic. aceto solut. gr. iiij. ol. foenic. gt. ij.M. fiat unguentum. paroxysmus non reversus est. Ad reliquias febris discutiendas, unica vice illum purgavi, ita.

℞. Elect. diacydon. lucid. laxat. ʒjss. exhibe. habuit aliquot sedes, benè tulit, & ad pristinam sanitatem rediit. Petrus Lotichius. obs. 1. cap. 5. lib. 1.

Alteri, paroxysmi leve quoddam praeludium sentienti dedi ʒss. sequentis pulveris mei antifebritici.

℞. Pulv. fl. & fol. cent. min. ʒij.C.C. usti praep. ʒjss. sal. absynth. card. bened. cent. min. an. ℈j. manus Chr. perlat. ʒij.M.F. pulvis. ante sequentem paroxysmum ita accepit.

℞. Pulv. antifebritici suprascripti, ʒj. syr. de papav. ʒiij. cum vino albo, q.s.F. haustulus.

Abinde sudore copiosè insecuto placidè dormivit, & sese liberatum praedicavit. illo pulvere contra quascunque intermittentes febres foeliciter hactenus utor. Io. Petrus Lotichius. obs. 2. cap. 6. lib. 4.

Vulgo exhibitur theriaca ad ʒj. cum vino albo ante accessionem tribus vicibus repetendo.

U [...]i theriacae caliditas timetur, sola primùm exhibetur, & desuper aquae plantag. Cyathus propinatur. hoc frequenter utebatur Varandeus praeceptor meus tanquam specifico, id ipsum praestare potest vini hippocratici cyathus unus ante accessionem exhibitus, eoque remedio gratissimo multi [Page 358] curati sunt. In vulgari usu habetur, & saepe foeliciter succedit, potiuncula confecta ex aquis ros. plantag. & aq. vitae, singulis ad cochlearis mensuram, exhibenda ante accessionem.

Zecchius in frequenti usu habebat pilulas sequentes, quae ad aperiendas obstructiones, hepar roborandum, & viscerum dyscrasias tollendas sunt efficacissimae.

℞. Trochisc. de rhabarb. de eupator. & de absynth. an. ʒss. pulv. el. diarrhod. ℈j. cum syr. de absynth. F. massa pilul. de qua capiat ʒj. manè per triduum, superbibendo jusculum ex cichoraceis & capillaribus paratum. In eundem finem maximè laudatur à Montano decoctum cichor. & chamaedrios in jusculo, quod dicit esse admirandum in febribus longis ab obstructione pendentibus. Lazarus Riverius. cap. 3. sect. 2. lib. 17. prax. med.

Multas tertianas intermittentes, tertia, secunda, imò prima exhibitione sequentis haustus, praecesso purgante, curavimus.

℞. Aq. card. ben. ℥ij. theriac. simpl. ʒij. sal. absynth. ʒss. spirit. salis armoniac. ℈ss. syr. papav. errat. ʒiij.M. pro hausiu. quo multùm sudarunt, & ut plurimùm prima vice febris recessit. Fredericus Deckers. notis ad cap. 3. lib. 3. prax. Barbettian.

Ad febres tertianas specificum est spiritus salis armoniac. cujus gutt. iij. usque ad vij. in aq. cent. min. vel cichor. horis quinque vel sex, ante paroxysmum sudoribus inde profluentib [...]s dantur. aqua item rad. imperatoriae pro specifico habetur, & fit hoc modo.

℞. Rad. Imperator. & vini generosi, an. digerantur invicem in B.M. sub alembico coeco, postea destilla ex alembico per arenam in fine cavendo, ne Empyreuma redoleat. hujus exhibe patienti die quietis, & postero tribus horis ante paroxysmum, atque ita etiam tertio die jejuno ventriculo cochl. j. ut sudores, si possit, moveat. rarò post specificum paroxysmus redit. Io. Hartmannus. prax. chimiatr.

Io. Heurnius in tertiana intermittente maximo cum successu hoc semper usus est.

℞. Nucem moschatam ustam adde tantum nucleorum persicorum, & amygd. amar. F. pulvis. cujus ʒj. sumatur cum vino, ante febrem. In notis ad cap. 11. lib. De Febribus. Io. Fernelii.

℞. Vini albi optimi haustum unum, bulliat ad dimidiae partis consumptionem, & sic hauriatur: multas tibi vomere faciet aquas. Sic multos tertiana febre laborantes curavi. Petrus Borellus. obs. 56. cent. 3.

In accessionibus, contra praeceptum Hippocratis, dare cibum oportet biliosis, quibus os ventriculi biliosis humoribus tentatur facilè, & exquisitioris sensus est, febribus syncopalibus laborantibus, morbo extenuatis, & famelicis & melancholicis: alioqui facilè iis deficeret animus. Guil. Ballonius. lib. 1. Epid. & ephem. pag. 62.

[Page 359]

Subsectio octava. Pro Febre quartana.

EXhibentur per aliquot vices in aurora ℥ij. aq. fl. chamaem. destillatae ex succo eorundem. haec aqua est praestantissima, vimque magnam habet ad febres solvendas, ita ut jure merito dici possit febrifuga. aperit enim obstructiones, & ventriculum roborat. Alii pro secreto habent maximo & experto exhibere ʒij. pulv. fol. betonic. in ovo. die accessionis horis quatuor ante illam, & ter aut quater repetunt aliis diebus: & certò in quartana inveterata mira praestat. Rodericus â Fonseca. tom. 1. consult. 65.

Henricus Vergerius Medicus Doctissimus pro febre quartana propulsanda, aquam quandam vomitoriam ex aceto & herba acetosa destillatam in ipsis accessionibus, videlicet, cyathum unum propinabat, atque ita vomitum irritabat· ad idem malum utebatur etiam aqua rosac. ex pallidis rosis provincialibus dictis destillata, quam & Amatus pro experimento indubitato pro quartana convenire tradit. cent. 2. curat. 97.

Quidam etiam recentiores Practici, in initio hujus febris vomitum provocant, & ante paroxysmum, vel initio paroxysmi: hujus remedii tanta vis est, modo rectè instituatur, ut multi hoc unico praesidio convaluerunt. Petrus Forestus. obs. 35. & Schol. lib. 3. De Feb. intermittent.

Quidam Gentianam experti sunt aliquot diebus acceptam, quartana laborantes mirabiliter juvasse, Christopharus Guarinonius. consult. 270.

Empiricum Parisiensem plurimos quartanarios decocto radic. lappae maj. ex vino albo, magno successu curare solitum, acc [...]pimus inter observationes Celeberrimi Viri Pauli Marquardi Slegelii. nimirum eadem quartanae & luis venereae quandoque remedia observantur. Sic illam cum tibiarum ulceribus hydrargyrofi curatam narrat Ballonius. lib. 2. epid. & ephem. pag. 131.

Hanc vero in Henrico tertio Galliarum Rege eodem decocto Bardanae à Petro Pena deletam testatur. Samuel Formius. obs. 41. Georgius Hieronymus Velsebius. obs. 4.

Decoctum Sarsaeparill. in sequentem modum paratum, ebibitum (praemissis tamen debitis evacuationibus) quartanas brevi curat, paucis diebus etiam cujuscunque speciei hydropem sanat.

℞. Salsaeparillae contusae & incisae ℥iij. Decoquantur in aq. lb xvj. cum senae ℥ss.F. Decoctio lento igne quous (que) absumantur lb iiij. tunc adde epithymi ℥ss. hermodactyl. contus. ℥ij. qui prius cum modico parati decocti dissolvantur, & parumper insuper bulliant. deinde amoveantur ab igne, vas optimè claudatur quousque decoctum frigescat, fiat colatura▪ qua utatur pro potu in prandio & coena, quantum aegro satis est. hoc decoctum ad vigesimum diem usque bibendum erit. hoc enim temporis spatio [Page 360] quartanas curat, & in diebus decem hydropem. Franciscus Arcaeus. cap. 8. lib. De Febrium curandarum Ratione.

Doctor Medicus certò affirmavit▪ vidisse se quendam quartanarium, cui in decursu febris ulcuscula apparuerunt maligna, consilio quorundam frictiones ex hydrargyro usurpantur. Sanantur ulcera, imò & febris ipsa quartana. Guil. Ballonius. lib. 2. Epid. & ephem. pag. 158.

Hoc unum subjicere libet, quod ab amico ceu secretum quid accepi, & in multis casibus non inutile deprehendi.

Sumatur cor leporis, & eo modo quo pulmo vulpis solet, praeparetur, postea in pulverem redactum, atque in tres aequales portiones divisum, tribus vicibus exhibeatur, hora una aut circiter ante invasionem, vino albo, aut alio convenienti liquore dissolutum. Vidi ego semel atque iterum post hujus amuleti assumptionem, febr [...]m deinceps non magis apparuisse, aut saltem paulatim evanuisse.

Verum hoc non statim ab initio morbi, sed ubi jam manifesta coctionis signa apparent, faciendum est. Petrus Monavius. ep. 62. lib. 5. consil. & epist. Cratonis & aliorum Medicor. à Scholtzio editorum.

Subsectio nona. Pro Febre quartana.

QUoniam in hoc levissimum & securissimum experimentum incidimus, quod quisque experiri poterit, literis id mandare placuit, quod ita se habet. Cum frigore quartanarius torqueri coeperit, cyathum stillatitiae aq. rosar. ebibat, quo multa & biliosa evomet, & sanus evadet. ita enim multis evenisse observavimus. proximum est hic citare aliud contra quartanae ingens frigus remedium, quod ex Galeno habetur, & saepe à nobis in usu habitum, & pro vero compertum, grana v. vel vj. piperis integra deglutienda frigoris tempore aegrotanti cum pauculo vino generoso dabis, quo auxilio repetito, aeger bene habebit, ut nostro accedit aegrotanti, cui quartana post tres desiit paroxysmos. Amatus Lusitanus. cent. 2. curat. 97.

Postquam multa & varia medicamenta quae tum atram bilem, tum splenem respiciebant, daremus, tandem propinato pharmaco atram bilem respiciente die paroxysmi quatuor horis ante accessionem, multa & nigra excrevit, ac liber à quartana evasit.

Hujus evacuationis die paroxysmi ratio assignatur talis, quia commotione agitata materia facilior ad expulsionem redditur, quam divinus senex contemplatus, in quartana febre die paroxysmi pharmacum dare mandat. lib. De Affectionibus. non longè [Page 361] à principio (si verò quartana apprehenderit, siquidem impurgatus fuerit, primum caput purgato, & interpositis tribus aut quatuor diebus pharmacum sursum versus purgans dato in ipsa apprehensione, & interpositis diebus rursus aliud deorsum purgans dato in ipsa apprehēsione) nos verò hodie hora paroxysmi vomitum proritamus, ac cum purgandi tempus instat die paroxysmi pharmacum damus, quibus multa & egregia consecuti sumus, adeo ut rarò quartanam incuratam hoc incedendi ordine dimiserimus. Amatus Lusitanus. curat. 4. cent. 1.

℞. Aq. fl. cent. min. & rad. gentian, an. ℥j. julep, rosat. ℥jss.M. bibat initio paroxysmi, & spinam dorsi oleo chamaem. & aneth. inungat. bis julepum exhibui quo fugata est febris.

Alteri in principio paroxysmi haustum aq. tabacci exhibui, & valde profuit. Felix Platerus. observ. lib. 2. pag. 302, & 304.

Aliqui pro singulari remedio singulis matutinis exhibent hanc aquam destillatam ad ℥ij. vel ℥iij.

℞. Aceti fortiss. lb iij. panis albi calentis adhuc detracta crusta lb j. pulv. pyrii ℥ij.M. & destillentur in B.M. Similiter laudant quidam & hanc.

℞. Aq. Meliss. lb ss. aq. vitae lb j. medull. ebuli lb ss.M. destillentur. dentur ℥ij. per dies aliquot manè aut serò. Felix Platerns. practic. tom. 2. cap. 2. pag. 138.

Subsectio decima. Pro Febre quartana.

SI alvus sit adstricta rectè adhiberi enemata humectantia ex decocto veronic. & card. bened. judico. ac verè affirmo, me magni nominis virum solo usu enematum (cum alia remedia omnia aspernaretur) liberasse. Sed hoc fit in illis, qui initio paroxysmorum tormina ventris sentiunt. diligenter autem observandum est quae pars corporis in ipsa invasione laborare videatur, eaque diligenter fovenda, ut calor innatus (qui est omnium actinum naturalium opifex) adjuvetur. Audivi haec à medico excellentissimo, qui quartana ferè confectus, ab Empirico isto modo est curatus. primùm parti quae initio paroxysmi assiciebatur fomenta adhibebat, processu temporis, quod materiam educeret. Existimabat autem Emplastrum quod adhibebat fuisse ex helleboro compositum. Nunc quid in plurimis rectum usu atque experientia compertum significabo. multis diebus quartana laborantibus solum decoctum raparum do. admonitus sum de hoc excellentissimi Medici Guainerii consilio, qui scripsit se Abbatem quendam foelicius rapis quam aliis medicamentis curasse. Sic autem exhibeo, mundandas ab exteriore cortice, deinde decoquendas curo, primum jus tempestivè abjicio, aliam aquam puram affundo, & donec diffluant rapae decoquo, exprimo succum accuratè, & addo butyrum [Page 362] recentissimum absque sale cum saccharo, si flatulentus est aeger, adjicio caryophyllos leniter incisos. Matutinis horis do quinque nucleos persicos mundatos. in ista curatione persevero plerumque diebus quindecim. ante accessionem decoquo in Vino Naccarino herbam illam quam Matthiolus appellat Clinopodium, & exhibeo. & ne quid in paroxysmo bibant veto. viribus omnibus rationibus consulo. victus rationem exactam non requiro. à lacticiniis tamen & piscibus abstinere jubeo· hoc modo servavi plurimos. Ubi valde contumax morbus est, in augmento paroxysmi, iis qui promptè evomunt aquam ros. tepidam exhibeo, & non solum arteriis in brachiis & pedibus, verum omnibus articulis radices urticae contusas & cum aceto maceratas adhibeo. Io. Crato. consil. 26. lib. 5.

Ubi emicuit natura, & cum urina non sit inflammata, purgetur Elect. Indo, & confect. Hamec. & altero die sumat ex aceto vel vino ʒj. hujus pulveris.

℞. Zedoar. galang. zinzib. an. ʒj. sumat ante paroxysmum. quidam ip sa hora novilunii scindunt venam sinistram salvatellam. Sed id non agatur die paroxysmi.

Thaddaeus ter ante ternos paroxysmos draghmam dabat rad. Gentianae rec. ex malvatico vino frigidè. Io-Heurnius. ad aphor. Hippocrat. 25. S [...]ct. 2.

Vidi D [...]cem militum, qui cum diu quartana afflictus fuisset & emaciatus tandem concreti sanguinis magnam copiam per sedem deposuit, postridie obiit. Io. Heurnius. ad aphor. 23. sect. 4.

Communicavit mihi quidam amicus meus Medicinae Doctor singulare quoddam experimentum in quartana, quo se quam plurimos restituisse gloriabatur. estque hoc.

Accipe cor leporis ita praeparatum ut pulmo vulpis praeparari solet, postea dividatur in tres partes aequales, & patienti paulo ante paroxysmum, aut etiam in ipso paroxysmo cum vino detur. continuetur hoc tribus vicibus, ut dictum est. & paroxysmus prorsus evanescet. Petrus Monavius. Epist. 34. lib. 2. epist. Cratonis & aliorum Medicorum à Scholtzio editorum.

Si in febribus intermittentibus quibuscunque apparente aliqua, etiamsi non perfecta, in urinis coctione, aegro ipso die paroxysmi medicamentum purgans dederis, ita ut effectum suum ante paroxysim invasionem compleat, (horis scil. quatuor aut quinque antequam paroxysmum adve [...]turum putas) videbis febrem post illum paroxysmum non amplius reverti, sed prorsus tolli quasi incantatione quadam. Probavi jam saepius & in pluribus semper eventus respondi [...]. In tertianis post tertium aut qu [...]artum paroxysmum hoc facio. In quotidianis tardius▪ in quartanis tardissimè ac vix ante tricesimum diem. Petrus Monavius. ep. 37. lib. 2. Epist. & Consil. Cratonis & aliorum Med. &c.

[Page 363]

Subsectio undecima. Pro Febre quartana.

ILli occurretur diligenti usu jusculi sequentis.

℞. Rad. borrag. ʒij. rad. cichor. cortic. cappar. an. ʒj. Incid. & coq. in jusculo gallinae juvenis macro. pro 2. dosibus. diebus quietis hora una ante prandium assumendo. repetantur octies herbae superius ordinatae. temperabit humorem melancholicum, obstructiones jecoris & lienis reserabit. imò materiae formaeque febrili resistet egregiè. Balthas Scheiderus. cons. 39. lib. 7. consil. Cratonis & aliorum à Scholtzio editorum.

℞. Pulv. sem Hyperic. ʒij. cineris Calvariae ʒj.M. pro tribus dosibus, usurpandis 3. horis ante prandium cum aq. agrimoniae. Inungatur lien sequenti oleo.

℞. Ol. Chamaem. & de cappar. an. ℥j.M. Io. Sigismundus. cons. 40. lib. 7. consil. Cratonis, &c.

Quidam ante triennium quartana laborabat diu, dicebatque mihi se multis remediis usum esse, sed unum hoc profuisse, accepisse vinum sublimatum diligenter, quod aquam vitae appellant, & madefecisse petiam lineam, ac adveniente quartana, imposuisse ventriculo. hoc modo se eam depulsisse. videtur mihi satis tuta esse medicatio, praesertim in ventriculo frigido. Io. Crato. epist. ad Camerarium. lib. 5. cons. & epist. Cratonis, &c.

Consiliarius quidam à febre quartana liberatus est casu rarissimo. cum secta illi suisset vena, paul [...] post occlusum vulnus, & ligatum brachium, fluere coeperunt ex vulnere guttulae quaedam aquae limpidissimae quae fasciam penetrabant & indusia saepe mutare cogebant. perseveravit ille fluxus per multos dies, donec febris quartana cessaverit. Notandum est illum post multos annos ex hydrope interiisse. Lazarus Riverius. obs. 70. cent. 3.

Aromatarius quidam febre quartana satis diuturna laborans, quae multis adhibitis remediis non cesserat, miscuit cum ptisanae potus ordinarii cyathis tribus mixtionem ex ambaro & moscho, quam pro conficiendis muscardinis paraverat saccharo addito, in qua erant utriusque gr. viij. & in calore accessionis ptisanam sumpsit in tres doses singulis vicibus agitando ne pulvis in fundo remaneret, unde copiosissimi sudores oborti sunt, qui moschum redolebant, & ille perfectè curatus est. Lazarus Riverius. obs. 35. cent. 4.

[Page 364]

Subsectio duodecima. Pro Febre quartana.

MUltos quartana detentos curavi vomitibus; abstinentia cibi diebus accessionis, purgatione, inuncti one dorsi hora frigoris cum ol. scorp. & pinguedine anseris & gentianae succo.

Alios verò curavi succo rad verbasci in potu dato. Hieron. Cardanus. curat. 24.

Aranea viva quam fieri potest magna inter duas testas nucis juglandis occlusa ac colligata, & collo appensa, & per quatuor dies gestata, specifica virtute à quartana liberare creditur. Similiter etiam Cantharides quatuor telis aranearum involutas & collo appensas quartanam tollere proditum est. Urina patientis in paroxysmo emissa, & cum farinae q.s. subacta, & in massam redacta, & in clibano panis modo cocta, si famelico cani, masculo quidam, si masculus est aeger, & foemellae si foemina projiciatur, comedendaque praebeatur, idque ter aut quater reiteretur, patiens quidem liberabitur à febre, sed laborabit canis. novem item piperis grana integra plures dies deglu [...]ita à quar [...]ana febre liberant. Franciscus Ioel pract. tom. 5. lib. 1. sect. 2.

Praemissis aliquoties alterantibus & catharticis ad eorum usum accedo quae à proprietate huic febri apponuntur, & putredini resistunt, qualia sunt Elixir. propriet. specificum febrile Crollii, gentiana, cent. min. theriaca, arcanum duplicatum Minsichtii, radix China China, à ʒss. ad ʒij. in vino (quae nihil aliud esse videtur quam gentiana indica frutex, respectu nostrae herbae) & spirit. salis armoniaci admirandarum in hoc affectu virium. hac methodo plures à quartana Dei auxilio foeliciter à me sunt restituti. Wolfgangus Hoeferus. lib. 6. cap. 3. Hercul. Medic.

Plurimum commodi ex haemorrhoidibus apertis sperandum est.

Inter sudorifera imprimis commendatur asarum, si folia cum radice in pulverem redigantur, & pulveris hujus ℈iiij. cum aliquot gran. piperis hora una ante paroxysmum cum vino generoso exhibeantur: aegerque in lecto stragulis coopertus vomitum & sudorem expectet. quin & finito paroxysmo plerumque alvus dejicitur. idque bis vel ter repetatur. Proposuit hoc medicamentum Pedemontanus. lib. 1. Secretorum.

Laudatur & hoc quod sequitur.

℞. Mithridat. ℈iiij. succi plantag. depurati ℥ij.M. detur ante accessionem.

Memini ante biennium hic civem quendam, cum toto autumno & hyeme quartana laborasset, tandemque acutissimos in sinistra scapula dolores perciperet, mulieris cujusdam persuasu, ranunculam carpo applicasse, & pustula excitata, à febr [...] & dolore liberatum [...]uisse. Daniel Sennerius. lib. 2. De Febrib. cap. 20.

Elucescentibus Pepasmi signis singulis hebdomadibus, duabus horis ante [Page 365] Paroxysmum sumat theriacam.

Sanguis emitti poterit, si homo succi plenus sit, ex brachio vel manu sinistra. Si is crassus & niger effluit, elabatur pro aegri viribus: sin tenuis ille fluxerit, ilico supprimatur; nam indicat crassum sanguinem solum circa hepar latere.

Aquae dulcis balneum huic febri utile est.

Trochiscis sequentibus unica exhibitione hyemis tempore multi à quartana liberati sunt.

℞. Sem rutae, petrosel. myrrh. theriac. rec. an. ʒj. opii, ℈ss.F. trochisci parvi. dabis unum cum aqua ante paroxysmum. Prosunt etiam quotidianis. vinum fortissimum in quo decocta est agrimonia quartanam tollit. idem facit millefolium cum vino. Io. Heurnius. cap. 25. lib. De Febribus.

Ad cohibendum paroxysmum, hora una ante illius invasionem, purgantia leviora utiliter exhibentur, quae sollicitando naturam potius, quam purgando, humores revellunt. eo nomine hoc praescribi potest.

℞. Sennae mundat. polipod. q. thymi, epithymi an. ʒj. fl. borrag. p.j.F. decoctio ad ℥iij. capiat hora una ante paroxysmum.

Quercetanus in pharmacopoea maximè l [...]udat pilulas de Sagapeno, quarum unam tantum exhibet initio paroxysmi, continuando ad aliquot dies; & pa [...]ò post inungendo spinam dorsi linimento composito ex theriaca, aqua vitae, & oleo laurino, vel de spica, ex hibendo duabus horis post pilul. devorationem jusculum cum rad. aperientibus. dictae autem spinae inunctiones ad rigorem leniendum utilissimae sunt. sunt enim in frequenti usu, quando rigor est vehemens, fiuntque non solum ex praedictis, sed etiam aliis quam plurimis medicamentis; ut oleo anethino, chamaem. irino, costino, rutaceo, de piperib. cum aqua vitae, theriaca, caryophyllis, castoreo, sinapi, pipere, aliisque permixtis. Efficacius operantur haec linimenta, si hora una ante paroxysmum spina ad ignem inungatur; deinde aeger in lectum calidum deferatur▪ & lateres calentes vino perfusi odorifero, ac linteis involuti plantis pedum, volisque manuum admoveantur.

His accedent fotus & linimenta hypochondriis adhibita, ad pravam viscerum diathesin corrigendam (quae novam continuò accessionibus materiam suppeditat) humoremque valde impactum emolliendum & attenuandum; quae in hunc modum praescribi poterunt.

℞. Rad. Alth. lilior. enul. camp. cortic. rad. cappar. & median. tamarisci, an. ℥j. fol. malv. althaeae, parietar. borrag. bugl. pimpinell. absynth. an. m.j. sem. lini & petrosel. an. ℥ss. [...] chamaem. melilot. aneth. an. p.j.F. decoctio in tribus partibus aquae & una vini albi sub finem additi, qua foveantur hypochondria, bis in die longè à pastu.

℞. Unguenti de althaea, ℥jss. ol. lilior. alb. chamaem. rosac. & absynth▪ an. ℥ss.F. linimentum, applicandum post [...]otum.

Ac denique balneum aq. tepidae vel [Page 366] solius, vel in qua emollientia & temperantia bullierint, vel ex hordeo & amygdalis, ut vulgò fieri solet, ad hunc affectum expugnandum erit convenientissimum. Siquidem viscerum intemperiem corrigit, atrae bilis siccitatem ac fervorem emendat, dura emollit, vias reserat & laxat, & crudos humores concoquit. quapropter frequens illius usus erit convenientissimus Lazarus Riverius. cap. 5. sect. 2. lib. 17. prax. med.

Subsectio decima tertia. Pro Febre quartana.

ANno 1571. multi quartanarii decubuerunt; qui sine remediis derelicti sunt, omnes pene convaluerunt: quibus curiosè adhibita rmedia, ii fere interiere, praesertim si macilenti biliosique forent, ut febres istae potius à bile essent usta quam à faece sanguinis. Sic cum quartanis agendum mitissimè, ne officiosa sedulitas plus obsit quam prosit. Guil. Ballonius. lib. 1. epid. & ephem.

In quartana & tertiana intermittente.

℞. Salis absynth. card. bened. an. gr. xv. tartar. vitriol. gr. vj. sacchar. perlat. ʒss.M.F. pulvis immediatè ante paroxysmum assumendus. cortex Indicus China China dictus multos curavit, sed nec tam tutò, nec tam citò, nec tam jucundè quam supra dicta salia; interim magno constat pretio. Paulus Barbette. cap. 3. lib. 3. prax. med.

Nuperis annis in Europam delatus est cortex arboris Peruvianae, cujus pulvis ad febres quartanas & tertianas efficacissimus depraedicatur. cortex hic vocatur China China, seu China febris, colore est ferrugineo, sopore amaro, à Gentiana non valde dissimilis. hoc modo in usum vocatur. Sumuntur ʒij. subtilissimae tritae & per cribrum pollinarium trajiciuntur tribus circiter horis ante paroxysmum infunduntur in phiala vini albi generosissimi & ingruente febrili horrore, universa dosis praeparata assumitur, & aeger lecto committitur. proficuum hujus pulveris usum experta sunt Romae aliquot hominum millia. rarò evenit, ut post iteratam sumptionem perfecta valetudo non obtineatur. Secus si contingat, tertio exhibeatur, ut firma deinde & longa sanitas sequatur. quod recidiva subsequatur crasfioribus pulveris partibus Antimus Conygius in defensione ejusdem c. 8. imputat, quae à subtilioribus segregandae sunt, ut sola pulveris virtus sine vitio exhibeatur. ut autem segregentur, quum altè & arctè insint, longa maceratione opus esse, 40. scil. vel 50. horarum, expresso deinde per telam laxiorem diluto, pulverem in diluto ita exhibitum justa mensura ʒij. sed majore vi & nisu expresso febrem fugare citra ullum recidivae periculum ipse Conygius expertus est; monet idem per destillationem ex eodem pulvere liquorem parari posse qui eadem vi polleat, & longè facilius sumatur. Thom. Bartolinus. histo. 50. cent. 5.

Non ita pridem invisebam Generosum [Page 367] quendam pessimè per aliquot menses à febre quartana tractatum, quae cum elusisset omnes etiam praestantissimorum medicorum conatus, author illi tandem fui, ut corticem Peruvianum in usum vocaret, cujus tam mirandos effectus saepius observavi. non repugnante candido & doctissimo suo Medico ordinario, bis ejus pulverem ex vino, ut fieri solet, assumpsit, tanto quidem cum successu, (licet in hyeme essemus tempestate anni omnium minimè favente) ut per primam dosim paroxysmus multùm imminutus, per secundam penitus ablatus fuerit. Honoratiss. D. Robertus Boyle, in aureo suo tractatu De utilitate Naturalis Philosophiae. part. 2. sect. 3.

Si credendum erit magno Digbaeo ▪ culpandus potius Medicus quam Nobilis haec Medicina, fi post ejus exhibitionem unquam revertatur febris. nam cum illum confulerem super hac re, sanctè mihi asseveravit, ex triginta aut eo circiter quartana detentis, quos hoc solo remedio curavit, ne vel duos relapsos fuisse. idem ibidem. part. 1. sect. 2.

Usus pulveris corticis Peruvianae hunc morbum certissimè curare perhibetur, cujus virtus seu operatio fine quavis evacuatione solummodo in hoc consistit, quod paroxysmos febriles ingruentes inhibeat. vulgaris exhi bendi modus est, ut hujus in pulverem triti ʒij. vino aut tenui aut generoso in vase cooperto per duas horas infundantur, ac dein ingruente paroxysmo, aeg [...]oto intra lectum composito, liquor cum pulvere propinetur. Haec potio non ra [...]ò accessionem imminentem tollit, saepe tamen istac solito more habita, proximè succedentem praecavet. utcunque sive prima, sive secunda aut tertia puriodo paroxysmus inhibetur, atque morbus curari visus sit, intra viginti aut triginta dies saepissimè redire solet. Dein pulvere hoc rursus exhibito, pro temporis circiter ejusdem spatio, morbi insultus denuò protelatur: atque hoc ritu novi plures quartana laborantes, toto autumno & hy [...]me accessiones febril [...]s tantum rariores pertulisse, hostemque ita in praecinctu detinuisse, donec vere ineunte, tempestatis anni, & alius pharmaciae ope, sanguinis diathesis in melius alteretur, adeoque affectus iste sensim evanesceret: qui hac ratione crebras inducias quartanae procurabant, alacres & vividi ad negotia quaevis expediti degebant, cum secus enerves & pallidi in languorem & vitiosum corporis habitum redigerentur. vix unus è centum hoc remedium incassum tentavit. imò si in dimidia aut minore quantitate, scil. ad ʒj. aut ʒss. pondus sumatur, accessiones saepissimè tollit. non tantum in febre quartana, verum in aliis intermittentium speciebus cum fructu adhibetur. vulgò praecipitur, ut hujus usui purgatio lenis praemittatur, at in quibusdam valde imbecillis & lecto affixis sine praevia pharmacia, hic pulvis solitariè sump [...]s eff [...]ctus laudabiles proc [...]ravit. Tho. Willis. c [...]p. 6. De Febribus.

Viscus oxyacantho innatus pulverisatus, & vino albo aut Hispanico infusus, [Page 368] & duabus ante paroxysmum horis exhibitus, dosi subinde repetita, si opus fuerit, febrem quartanam non rarò fugat & perfectè sanat. Io. Raius. Catalog. Plantar. Angl.

Subsectio decima quarta. Pro Febre quotidiana.

AFfinis quidam meus gratis innumeros febricitantes febre quotidiana & tertiana detentos pericarpio sequenti curavit; quosdam prima vice, alios secunda, pertinaces tertia. Remedium tale est. Novem Pentaphylli folia radicitus colligit, postea incipiente paroxysmo, arteriae brachii dextri tria folia cum sale, superque his tria alia folia cum sale, rursusque desuper alia tria folia cum salis pugillo in medio foliorum imponit. & sic mille ad minus febre detentos curavit. multique etiam quartana detenti quatuor folia eodem pacto imponendo curati sunt. Petrus Borellus. observ. 32 cent. 1.

Malo non cedente ad Generosum aliquod auxilium consugiendum est. quale est hoc.

℞. Lign. guaiac. ʒij. lign. visc. quern. ʒj. lign. sassafr. ℈j. insund. omnia horis duodecim in juris pulli gallin. lb j. deinde bulliant ad consumptionem tertiae partis sub finèm addendo cichor. beton. & menth. viridis an. folia duo. colaturae ℥vij. dentur horis quinque ante prandium per dies aliquot continuos. Io. Zecchius. consult. 22.

Ad digestionem humorum pituitosorum ordinatum hoc claretum.

℞. Aq. cichor. absynth. foenic. an. ℥iij. syr. de cichor. cum rheo ℥jss. syr. de quinque rad. ℥j. de granat. acid. ʒvj. crem tartar. ʒss. spirit. vitriol. gutt. vj. aromatizetur cum spec. diarrhod. abbat. ℈ij. cinnamom. el. ℈j.M.F. julepus instar clareti. pro tribus vel quatuor dosibus matutinis & vespertinis. paroxysmus anticipavit & fuit paulo brevior ex usu clareti quod continuabat. Sequenti die ex hac potiuncula purgante ter vomuit, & per inferiorem gutturem copiosè evacuavit.

℞. Gummi gutt. gr. viij. tartar. vitriol. gr. vj. spirit. vitriol. gt. ij. aq. cinnam. ℥j.M.F. haustulus. Postea sequens expulsivum in accessione febris accepit.

℞. Aq. card. bened. cent. min. an. ℥j. aq. cinnamom. ʒj. syr. de papav. ʒiij. sal. absynth. gr. viij. pulv. fol. cent. min. ʒss. spirit. vitriol. gt. iiij.M. diligenter. F. haustulus. Paroxysmus vix tres horas duravit. horum usu continuato intra paucos dies à febre immunis evasit. Io. Petrus Lotichius. obs. 2. cap. 4. lib. 1.

Curatur ferè haec febris ut tertiana, diuturna & notha; ita tamen ut inter praeparantia humores, & obstructiones aperientia, seligantur ea, quae majorem attenuandi & incidendi vim obtinent. tum etiam in hac febre peculiaris ventriculi ratio habenda est, qui plerumque graviter laborat; ideoque roborantibus tam internis quam externis reficiendus est. Imprimis autem [Page 369] maximè conducit Cataplasma sequens.

℞. Absynth. & menth. virid. an. lb j. crustae panis assatae & in aceto rosac. insus. lb ss. pulp. cydonior. vel cydoniati cum melle confecti ℥ij. mastich. ℥ss. macis & nuc. mosch. an. ʒij. omnia pistentur fortissimè cum oleo cydoneor. F. cataplasma, quod calidè applicetur ventriculo ante paroxysmum.

Zacutus Lusitanus duo remedia proponit, quibus se febres pituitosas contumacillimas expugnasse gloriatur. unum est decoctum chamaem. in hunc modum compositum.

℞. Fl. chamaem. p.iij. comar. absynth. pont. p.ij. coq. in aq. lb iij. ad mediae partis consumptionem colaturae adde sacchar. alb. ℥iiij. capiat manè singulis diebus ℥v. vel vj.

Alterum est decoctum Chinae & Guaiaci ad 25 dies exhibitum. Lazarus Riverius. cap. 4. sect. 2. lib. 17. prax. med.

Duobus abhinc annis febre quotidiana violenta laborabam, à qua liberatus sum carpis applicando sequens.

℞. Salis marini, lupul. anglic. an. M.ij. passul. corinthiac. ℥iiij. probè misceantur & contundantur. D. Robert. Boyle, lib. De utilitate Natural. Philosoph. cap. 10. sect. 5. part. 2.

Sectio septima. De Febre Hectica.

FEbris Hectica, id est, habitualis vel in habitum conversa febris, est calor praeter naturam in cordis substantia solidisque partibus ardens & haerens, easque absumens, arefaciens, & ad extremam macilentiam totum corpus deducens, tres ejus constituuntur gradus. Primus est cum rorida humiditas abs [...]mitur & exsiccatur: Secundus, cum carnosa & adiposa substantia depopulatur & perit, in eo est evidens corporis extenuatio. Tertius, cum fibrosa & membranosa substantia colliquatur, corpusque ita marcescit, ut facies succedat Hippocratica, & ossa pellibus tantum circumtecta appareant. hic verus est marcor & hectica [...] nominata, quae & immedicabilis existit. Causae hecticae internae sunt febres ardentes & diuturnae, hepatis item; ventriculi, pulmonis, renum, aliorumque viscerum diuturnae inflammationes & ulcera. Ad externas referuntur quaecunque reliquas febres generare possunt, dummodo tales sint, quae vel plurimùm humidae substantiae in membris solidis absumere, vel maximum & diuturnum calorem excitare, vel utrumque praestare aptae natae sunt· ad quam rem imprimis facit subjecti ad calorem hunc praeternaturalem recipiendum, promptitudo & dispositio, ac continua & vehemens calefaciendi [Page 370] actio. Tales verò sunt calor Solis aut Ignis, exercitium vehemens, cibi & potus calefacientes, excretiones immodicae, ut in diarrhaea & dysenteria; animi pathemata vehementiora, ac denique inedia. Corporis calidior & siccior habitus ad hanc febrem suscipiendam aptior est. Incipiens hectica non facilè cognoscitur, cognita autem facilius curatur. Reliqua genera, difficulter curantur, licet facilè cognoscantur. Omnium Hecticarum signa communia sunt, calor toto corpore aequalis, ex quo non dolent, nec se febricitare intelligunt, debilis primò apparens, ob vaporum paucitatem, postea si manum diutius admoveas, acerrimus & mordax propter subjecti siccitatem & soliditatem; in arteriis major quam in reliquis partibus ob cordis communionem; hora una aut altera post cibum sumptum increscens nec aliter effervescens quam calx viva, si aquam aut aliquid tale superinfundas; pulsus parvus, frequens, & celer, urina oleaginosa cum sedimento farinaceo.

Subsectio prima. Pro Febre Hectica.

PRae caeteris ad lactis asinini usum quam primum tanquam ad sacram anchoram consugiendum. Hoc enim tam generosum praesidium, ut decet de more administratum, & febrem hecticam evincere, & corpus universum humectare, refrigerare, simulque reficere valebit.

Necessarium etiam erit ut vesperi duabus horis ante coenam quotidie sese aquae dulcis tepidae balneo paulo minus horae spatio immergat: & ita simul lacte & lavacro diebus pluribus continuis utatur· lactis asinini loco, si non illi conveniat, juris pulli gallinacei more nostro parati ℥vj. vel viij. horis quatuor vel quinque ante prandium non minori fructu sumere poterit.

℞. Sacchar. rosat. ℥iiij. sacch. viol. ℥ij. carnium testudin. nemoralis contusar. ℥iij. includantur ventri pullae prius per aliquot dies nutritae hordeo in lacte excocto. elixetur pulla in s.q. aquae, donec carnes contabuerint; in fine adde fol. lactuc. hyssop. cichor. an. p.j. rad. farfar. ℥ij. coletur & ut diximus exhibeatur. Ad remittendum immensum totius corporis morbosum calorem fiat tale unguentum.

℞. Mucilag. sem. psyll. sem. cytoneor· sem. malv. an. ℥jss. butyri rec. loti. ol. viol. loti, an. ℥j. cerae alb. q.s.F. unguentum, quo tepido [Page 371] cum lactis muliebris modico manè & vesperi ante cibum tota illinatur dorsi spina.

Alvus lubrica singulis diebus servetur clysteribus citra caliditatem emollientibus. corporis & animi quies omni industria quaeratur, retineaturque. Somnus pro viribus concilietur· quod ad alimenta spectat, sorbitiones prae caeteris in usu sunt habendae: & ex his quae commodè alant, facilè conficiantur, refrigerandi, humectandique vi praedita sunt, & pauca gignant excrementa: inter quas primum locum obtinent ptisana hordeacea cum modico cytonior. succo, ova sorbilia, pulli gallinacei juscula, in quibus carnes contabuerint: cancrorum fluvialium & testudinum nemoralium carnes in lacte bubulo elixae, & ejus generis aliae. Vinum praevalidum suspectum habetur, quod & caput feriat, & universum corpus vehementer excalefaciat: pauciferum tamen, probéque dilutum aqua cum mica panis excocta, in virium & ventriculi gratiam tutò concedi potest semel saltim in mensa: in reliquis verò potionibus aqua ex cochlearum & testudinum carnibus per alembicum vitro extracta utilissima semper erit· inter edulia etiam quae multùm & commodè nutriunt, pedes suilli, & vervecis exactè elixi, butyrum & lactaria cum saccharo mixta maximè conveniunt. Sed prae caeteris tum ad hoc & multa alia, tum ad roboranda simul praecipua viscera, confectio haec nostra non ignobilem obtinet [...].

℞. Carnium Capi, carn. testudin. elix. an. ℥ij. amygd. d. pinearum avellan. an. ℥j. sem. frigid. min. an. ʒj. margarit. santal. alb. rubr. & citrin. an. ʒss. conserv. borrag. rosar. an. ℥jss. sacch. albiss. dissolut. in aq. ros. & viol. q.s.F. confectio in morsellis in ultima mense devorandis.

Unum autem alicujus momenti non est silendum, videlicet ante cibum immediatè jus parvae pullae omni pinguedine semota ad ℥v. vel vj. hectica laborantibus utiliter propinari, quo solidae partes humectentur. Sic Coementarii aqua parietem aspergunt, priusquam calcem aut caementum admoveant, ut paries tenacius ac firmius incrustetur. Io. Zecchius. consult. 28.

Aqua ex sanguine lactentis vituli vel agni balneo M. praeparata mirificè in hoc affectu accommodatur. Laelius à Fonte. consult. 126.

Subsectio secunda. Pro Febre Hectica cum initiis tabis in muliere quadam.

COmmendata victus ratione humectante & nutriente, sic praeeunte divina benedictione, processum est.

℞. Sem. papav. alb. ℥ss. gummi arabic. tragacanth. farin. amyli▪ an. ʒj. sem. alth. malv. portul. bombac. an. ℈iiij. sem. 4. frigid. maj. rec. & excortic. an. ʒiij. ciner. cancr. fluviatil. corall. alb. ust. succ. liquirit. spodii, ros. rub. an. ℈iiij, spec. diatragac. [Page 372] frigid. diair. Solom. an. ʒiij. cinnam. ℈ij. pulm. vulp. praep. ℥j. incisis & non contusis sem. omnibusque loco calente exsiccatis. M.F. pulvis dividendus in tres partes.

℞. Pulv. praescript. partem unam, sacch. rosat. vet. ℥j. pinear. rec. amygd. d. rec. excorticat. an. ʒv. sacch. penid. lb j. aq. tussilag▪ veronic. ros. odor. an. q.s. ol. cinnam. gt. vj.F. rotulae, è quibus diglutiat manè in lecto numero ij. vel iij. elapsaque hora sumat cochl. j. sequentis misturae· quae.

℞. Aq. tussilag. lb jss. syr. jujub. lb ss.M. Noctu vero in ingressu lecti de hocce capiat.

℞. Pulv. praescripti partem secundam, syr. jujub. de papav. loch. de farfara, an. ℥j.M.F. Elect. cum fol. auri.

℞. Pulv. praescripti partem tertiam, sacch. penid. ℥ij.M. ad Scatulam. Familiarem sibi faciat usum ist ius pulveris interdiu.

℞. Fl. ros. ʒijss. fl. viol. bugl. borrag. & nymphaeae, an. ʒjss. santal. rub. ʒijss. corall. ʒij. caryophyll. ℈jss. sem. citri, ocymi, an. ʒjss. camphorae ℈j. conquassatis omnibus. F. Sacculus pyramidalis è syndone rubro, isque interbastatus; irroretur sequenti mistura.

℞. Aq. ros. odor. lb ss. spirit. ros. ʒj.M. tepidè ista irroratus sacculus admoveatur cordis regioni. hisce remediis diligenter cum insisteret, rectius habuit, convaluitque. Io. Petrus Lotichius. obs. 6. cap. 2. lib. 1.

Subsectio tertia. Pro Febre Hectica.

INfanti cuidam trium annorum atrophia & hectica laboranti, cui brachia & pedes flaccescebant, venter verò tumidus erat, sequentia consului. Primò de hoc lacte cancrorum detur infanti manè & vesperi calidè cochl. j. vel ij.

℞. Cancror. fluviatil. viv. numero v. bene lotis & mundatis affunde lactis caprini, q.s. contunde parumque coq. Postea per linteum succus expressus edulcoretur sacch. cand. q.s.

Si tussicula adsit, succus raparum sub cineribus coctarum & expressarum sacch. cando edulcoratus propinetur. Deinde fiat balneum ex aq. dulci fontana tepida in qua caput, & pedes agni cocti sint. in eo ponatur infans per horam dimidiam & amplius si ferre possit. ante ingressum assumat parum lactis caprini rec. & calidi vel lactis cancrini ut supra. Pro divitioribus parari potest balneum è solo lacte caprillo, vel vaccino, vel dimidiis partibus lactis & aq. dulcis. Tertio quoque die renovetur balneum, & caput & pedes agni tam diu coquantur, donec caro ab ossibus separetur. Post egressum è balneo pectus cum spina dorsi hoc linimento calidè inungatur.

℞. Adip. capon. anser. an. ʒj. ol. viol. ʒij. ol. amygd. d. rec. exp. ʒjjss. mucilag. sem. psyll. cum [...]. extr. [Page 373] ʒss. cum pauca cera. F. linimentum. extra usum balnei etiam manè & vesperi fieri potest haec inunctio. Io. Petrus Lotichius. obs. 3. cap. 2. lib. 1.

Habui hecticum in curatione diu, qui siccatus & tabidus, nec balneo, nec lactis potu, aliisque innumeris humidis & reficientibus auxiliis unquam potuit restitui· tandem morbi pervicacis pertaesus, ad ranarum usum accessi. Stillaticiam aquam ex illis extractam in balneo Mar. cum syr. violaceo permixtam pro potu quotidiano bibendam obtuli· eas elixas cum oleo, sale, saccharo, & salsamentis, in coena & prandio degustabat· interdiu illi erat pro frequenti usu jus album, factum ex illarum contusa carne, cum amygdalis, lacte, butyro, farina hordei, saccharo, vitellis ovorum: quae omnia respersa cinnamomo, & rosacea irrorata, ad ignemque percocta, conditum faciunt suavissimum, quod optimè nutrit, humectat, impinguat, coquitur facilè, citò distribuitur· hoc modo gubernatus hic aeger, trium mensium spatio pristinam recuperavit sanitatem. Zacutus Lusitanus. obs. 36. lib. 3. prax. admirand.

In hectica simplici, quia adjectione & humectatione opus est, nec evacuatio sanguinis; nec aliae purgationes instituendae; sed potius cum medicamentis, tum diaeta corpus humectandum. Quae intra corpus assumuntur medicamenta imprimis humectare, & simul refrigerare debent, qualia ex violis, borragine, buglosso, nymphaea, rosis, endivia, cichorio, sem. quatuor frigidis, amygdalis, papav. parantur. Utilis est sequens mistura.

℞. Sacch. albiss. lb jss. amyli subtiliss. pulveris. ℥iiij. ol. amygd. d. rec. express. ℥iij. dissolv. sacch. super igne cum aq. ros. vel viol. & cum inceperit inspissari, adde nunc amylum, nunc oleum amygd. d. & cum spatula continuò agitentur, fiatque mixtura.

Io. Anglicus hunc Syrupum commendat & aureum appellat.

℞. Ungul. caballin. umbilic. Veneris. capill. ven. lenticul palustr. endiv. hepatic. cichor. viol. lactuc. sem. lactuc. papav. alb. portulac. frigid. maj. malv. ficus passul. pineas, amygd. santal. omnia genera, flor. violar. ras. ebor. pruna damascena, cassiam fistul. liquirit. ex quibus singulorum q.s. coquit in aq. hord. q.s. & cum sacch. albiss. q.s. parat syrupum quem aegro manè & vesperi propinat.

Inter ea quae extra corpori applicantur, imprimis laudatur balneum aq. dulcis· quod refrigerat simul & humectat, & propterea convenientissimum est.

Maxima verò curationis spes in diaeta consistit· aer sit mediocriter frigidus· cibus sit refrigerans, & humectans, facilis coctionis, boni succi, paucorum excrementorum, & qui non mox discutiatur· tales autem sunt, ptisana, vel ejus cremor, ova recentia, pulli gallinacei, caro hoedina, pisces optimae notae, &c. Condiantur autem lactuca, endivia, sem. [Page 374] frigid. & papav. Imprimis verò lac convenit, & vix quicquam ad curandam hecticam eo est convenientius, quod non solum alit, sed etiam medicamenti rationem habet. Est enim frigidum & humidum, facilis coctionis, optimi nutrimenti, ac summam vim habet substantiam corporis nostri humectandi & reficiendi. Inter lactis genera, commendatur primo loco humanum, utpote quod nostrae naturae sit familiarissimum; secundo loco constituunt Medici lac asininum, quod tenuis est substantiae, & facilè in totum corpus distribuitur: tertio caprinum, quarto vaccinum· ne in ventriculo lac coaguletur, ei saccharum vel sal admiscendum est. Daniel Sennertus. cap. 3. lib. 3. De Febribus.

Subsectio quarta. Pro Febre Hectica marasmode.

VIctu humectante & restaurante usi sumus. Hoc inter alia jus restaurans praescripsimus.

℞. Capon. deplumat. minutissimè incisum prius lotum cum vino & aq. rosac. carn. vervecin. non pinguis ex armillo lb j. succor. trium granator. medii saporis, pedes duos ovillos prius coctos (ut melius instar gelatinae adhaereant ob alvi fluorem quem semper metuebamus) coq. in poculo stricti orificii bene obturato, in balneo M. ut artis est per horas septem vel octo. & jus expressum ac concretum usui reservetur, & ablata pinguedine, que jus conservat, cum opus est, singulis tribus horis capiat tria vel quatuor cochl. ut melius sapor placeret, adjecimus vini rhenani exiguum, pauco cinnamomo pulverisato insperso, adjecto quoque sacch. rosat. perlato.

Hoc item restaurans denuò à nobis praescriptum.

℞. Capum. deplumatum, purgatum▪ pedem porcinum, à pilis optime repurgatum, pedes duos ovillos coctos, vini rhenani odoriferi lb j. manus Ch. perlat. ℥iij. cinnamom. select. ℥ss. coq. in balneo M. ut artis est ad horas octo, & usui reservetur. Sapor hujus restaurantis ei valde arridebat. Postea haec pasta regalis praescripta est.

℞. Pulp. capon. & perdic. an. ℥iij. amygd. d. excortic. aq. calida rosac. ℥iij. pinear. rec. lotarum in aq. ros. ℥ss. pistach. ʒij. terantur ultima contritione addendo gummi arabic. tragacanth. an. ʒss. diarrhod. abbat. diatragac. frigid. an. ℈jss. pulv. Haly. diapenid. an. ʒj. conserv. viol. borrag. an. ℥ss. conserv. ros. uni [...]s anni, ʒij. pulv. cinnam. el. ʒj. manus ch. perlat. ℥iij. adjecta exigua aq. rosac. F. Pasta regalis, foliis auri obducta. Sapor valde placebat. Petrus Forestus. obs. 9. lib. 4. De Febr. Hecticis.

[Page 375]

Sectio octava. Fro Febre alba in Virgine.

PRaemissis lenitivo & venae sectione ita purgetur.

℞. Agar. rhei. an. ʒj. salis tartar. ʒss.F. infusio S.A. in decoct. Senae, q.s. ut fiat potio.

Sal tartari praeterquam quod obstructiones aperiat, hoc peculiare habet, quod infusionibus purgativis additus, vim medicamenti auget. Rodericus à Fonseca. tom. 1. consult. 6.

Sectio nona. Pro Febre verminosa cum alvi fluxu.

PUella quaedam duodecim annorum febre continua laborabat cum alvi fluxu molestissimo, quo materias excernebat colore cineritio infectas, quales apparere solent plerumque in verminosis affectibus. praescripti sunt clysteres detergentes ex rebus dulcibus parati, tum potus vulgares contra lumbricos, & rhabarbarum pulveratum bis iteratum; ex omnibus tamen his nullum levamen obtinuit, imò febris & alvi fluxus in deterius vergebant, ut jam de salute puellae dubitaretur· tandem sequentem julepum ipsi praescripsi.

℞. Rad acetos. gram. & cichor, an. ℥j. fol· endiv. cichor. acetos. portulac. & hyperic. an. Mj. scord. & absynth. pont. an. Mss. fl. cordial. p.j. coq. in aq. hord▪ ad quartaria v. in colat. dissolv. syr. limon. ℥iiij. spir. vitrioli gt. aliquot ad levem aciditatem. F. julepus pro quatuor dosibus manè & serò sumendis· intra illud biduum quo julepo usa est, febris & alvi fluxus omnino quieverunt, & perfectè curata est. Si quis miretur tam levi remedio sublatum esse hunc affectum, sciat hypericum & scordium mirabili efficacia putredini resiste [...]e, & lumbricorum generationem prohibere, nedum genitos enecare· & verè testari possum me hujusmodi julepis in infinitis pene puerulis lumbricis laborantibus cum foelicissimo successu usum esse. Lazarus Riverius. obs. 16. cent. 1.

Sectio decima. Pro Ficu cancroso seu tumore Scirrhoso in cancrum degenerante in oculi dextri orbita▪

TUmor hic ovo anserino major erat, extra palpebras prominebat, partemque faciei cooperiebat; eum comitabatur magna oculi & vicinarum partium inflammatio, capitis dolor, & oculi quoque dolor acutissimè pungens, accessit & febris, sitis, lipothymia, & vomitus. His ego statim coepi occurrere; itaque post [Page 376] praescriptam legittimam victus rationem, jussi lenientem Clysterem injici. Postridie purgatum fuit corpus; sequentibus diebus propinatum fuit julapium sequens.

℞. Aq. borrag. acetos. & beton. an. ℥ij. syr. de succo citrior. & granat. an. ℥jss.M. pro tribus dosibus. à purgatione secta fuit vena cephalica respondens parti affectae, & missus sanguis ad ℥vj. paucis post diebus admovi hirudines venis jugularibus sub aurem ad idem latus, necnon & scapulis cucurbitulas modo siccas, modo cum scarificatione. Pedes lavi decocto herbarum calidarum rosmar. salv. majoran. origan. menth. cum sale· ita mitigata sunt, imminutaque paulatim symptomata. Statim etiam partem affectam ablui gossipio imbuto stillaticia hac aqua, quae multum potest adversus cujuscunque partis cancrum.

℞. Rad. scrophul. maj. herb. robert. an. Mij. arnogloss. maj. solan. bugl. sylvestris borrag. portulac. euphras. betonic. an. Mj. ranar. aquatil. album. ovor. diu agitator. an. numero xij. sem. cydon. & faenugraec. aliquantum conquassator. an. ℥j. his seminibus affunde aquam ros. & euphras. an. lb j. incidantur omnia & conquassentur, & destillentur in alembico plumbeo· & quoniam ingens fuit affluxus, praeter revulsiones admovi fronti sequens unguentum ad fluxionem intercipiendum.

℞. Farin. hord. ℥ij. pulv. ros. rub. myrtyll. balaust. nuc. cupress. & fl. beton. an. ʒij. acaciae. ʒj. cum oleo rosato, pauca cera & aceto fiat unguentum. Hoc defensivum adhibui tribus vel quatuor diebus, ad sistendum fluxionis impetum; deinde supersedi, ne plus satis refrigeraretur caput· hac methodo sedavi ad tempus tum capitis tum ulceris dolores acutissimos, caeteraque symptomata: crescente nihilominus indies tumore, hac curatione palliativa seu fucata invalida existente, ad reprimendam morbi vehementiam, ut perfectè sanandum aegrum supererat chirurgica operatio, ut simul & semel extirpetur quicquid vitiosum est in parte affecta, quae meo judicio omnium minimè periculosa est. Decreta tandem est per initam consultationem plurium medicorum, mali extirpatio per incisionem, cui facilè assensit magnanimus aeger, sed prius praescripta est aegro victus ratio congrua ad reparandas vires, praescriptus est etiam potus laxativus: exhibitus etiam bis est hic potus cordialis, die operationem praecedente, & ipso die mane quo instituta est.

℞. Aq. bugl. viol. ros. meliss. an. ℥j. syr. cortic. citri, & de succo acctos. an. ℥j. conf. alkerm. ʒj. pulv. diambrae ʒss.M.F. potio pro duabus dosibus· exterius etiam super corde ante & post operationem applicitum est scutum sequens.

℞. Fl. 3. cordial. an. p.ij. meliss. majoran. an. Mss. sem. & cortic. citri. sem ocymi, an. ʒij. pulv. el. diamargar. frigid. el. è gemmis & diamosch. d. & diambr. an. ʒss. croci [Page 377] ℈j. excipiantur gossipio, & cum syndone rubra F. scutum interpunctum pro regione cordis· ante & diu post operationem, unctus est stomachus hoc unguento.

℞. Cerat. stomach. Gal. ʒiij. pulv. arom. rosat. ʒj. caryophyll. & nuc. mosch. an. ʒss. ol. nardin. & mastich. an. ℥ss.F. linimentum pro stomacho ante cibum.

His praescriptis, & praemissis solennibus precibus pro foelici successu, & tribuenda aegro patientia ac viribus, ipsemet sumpto recenti ovo, & cyatho vini, cathedram accommodatam sibi elegit, & ultro sedit, ita ut quum mollis quispiam cathedrae alligandus foret, necesse duntaxat habuerim adstantium duobus brachia, tertio caput committere: tum crumena ex utra (que) parte aperta ad hanc operationem à me inventa, totam excrescentiam sive ficum tam altè quantum fieri potuit, versus nervum opticum apprehendi, & inclusi, crumenulam (que) constrinxi, & sinistra mea nonnihil attraxi.

Crumena haec fit ex corio tenerrimo. Sic apprehenso & crumena incluso fungo, cepi sub palpebra superiore ad majorem oculi canthum, cultello hic figurato (quem ipse inveneram & nominatim praepararam ad eam operationem) separare conjunctivam, adactoque ferro ad opticum usque nervum percurri oculi ambitum, quae erant separanda disjungens; eodemque instrumento opticum secui, tum & eum qui secundae conjugationis est: & tam dextrè (sine jactantia sit dictum) me gessi, ut vix decem passus fierent, dum ficus ille cancrosus totam oculi orbitam implens, & in faciem latè prominens, intactis palpebris radicitus erutus sit. porro etsi adnata tunica, quae praecipuè incidenda erat, exquisitissimo sensu sit praedita, non usque adeo tamen dolorifica fuit operatio· injeci ilico copiosè pulverem nostrum ad sanguinem sistendum, stupis quinetiam albumine ovi madefactis & praedicto pulvere conspersis oculicapsulam implevi, ita ut vix ℥ij. sanguinis extillarent· deinde fasciis involuta est orbita, & defensiva ad frontem & collum circumcirca adhibita. Pulvis noster sanguinem sistens ita describitur. lib. De Gangraena. cap. 19.

℞. Farin. volatil. ℥vj. sang. drac. thur. an. ℥j. bol. armen. orient. terr. figill. an. ℥ss. gypsi ℥jss. ranarum aquatil. praepar. (mirificè enim & proprietate quadam occulta sanguinem sistunt) ℥ij. musci cranii human. ℥j. pilor. leporin. minutissimè incisor. ʒij. pulv. album. ovor. sole caniculari exsiccat· spumae maris spongiae novae torrefact. an. ℥j.M.F. pulvis subtilissimus. Ranae autem ita praeparandae sunt; accipio ranas aquatiles suspendo illas in cucurbitam, ita tamen ut fundum non attingant, ne in carbones comburantur. & aqua quae exstillat odorem gravem acquirat, accenso igne aquam in arena clementer extraho, & ad usum reservo· est enim pretiosa in ulceribus malignis & cancrosis, item in polypo, ozaena, aliisque pudendorum & sedis ulceribus, [Page 378] inflammationem extinguit, & malignitatem corrigit. ignem non extinguo, usque dum omnino exsiccatae fuerint ranae, nec ulla amplius extillet aqua· illam tamen quae circa finem extillat separatim colligo, odorem enim graviorem habet, & in ulceribus oris & narium minus grata est. Ranas ita exsiccatas in catillum fusorium projicio & in albissimos cineres comburo· valent non solum ad sistendum sanguinem, verùm etiam in omnibus ulceribus & sordidis & malignis, si iis inspergantur· mundificant. abstergunt & corrigunt malignitatem. Ipso operationis die non est retectum vulnus metu haemorrhagiae. postridie tantum applicatum ex concerptis filamentis digestivum sequens.

℞. Terebinth. lotae in aq. beton. ℥ij. gummi elemi, ℥ss. dissolv. in ol. ros. ℥j. adde vitell. ovor. numero ij. croci ʒss.M.F. digestivum. Insuper admovi emplastr. basilicum, inunxi totum caput & collum ol. myrtill. & rosac. fronti & collo defensivum applicui. sex diebus continuavi digestivum & basilicum· exin digesto vulnere, pro digestivo adhibui mundificativum sequens.

℞. Terebinth. lotae in aq. beton. ℥ij. gummi elemi in ol. rosac. dissol. ℥ss. rad. aristol. rot. irid. fl. an. ʒij. cum melle rosac. F. mundificativum. tum applicui emplastrum de betonic. eoque ipso incarnavi vulnus· cicatricem induxi pulvere ficco ex cerussa, lithargyro. C.C. usto, alumine & radice irid. superinducto emplastro diapalma▪ victus rationem aeger adeo accuratè & lubens observavit, ut supra decimum quartum diem vino sibi temperarit, contentus ptisana, cui adjectum erat paucum coriandrum praeparatum, atque sic adductis tandem concinnè palpebris à ficu cancroso ejusque omnibus symptomatis vir genere & virtute imprimis verò pietate Nobilissimus perfanatus est. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 1. cent. 1.

Sectio undecima. Pro Fissuris & Rimis in volis manuum ex Lue Venerea.

POst universales purgationes, & universalem curationem factam per lignum, ut sequenti unguento uteretur consului.

℞. Ol. Tart. vitr. an. ℥j. tart. vitr. alumin. an. ℈j. axung. porcin. rec. ℥iiij. succi limon. ℥j. probè commistis. F. linimentum. deinde hoc quod fortius est utatur.

℞. Unguenti enulati ℥iij. argenti vivi ℥j. sublimati ʒj.M. ungatur manus. Petrus Forestus. obs. 26. lib. 32. De Lue Venerea.

[Page 379]

Sectio duodecima. De Fistula.

FIstula est ulcus smuosum, angugustum, callosum, & aliquatenus indolens· ut plurimùm ex abscesfibus parùm dextrè curatis oritur. Fit in omni ferè corporis parte. plures sunt ejus differentiae, aliae profundae sunt, aliae rectae, aliae flexae & tortuosae sunt, aliae intra carnem desinunt, aliae ad os aut cartilaginem penetrant, aliae ad nervos, aliae ad venas & arterias perveniunt; aliae praeterea fimplices sunt, aliae verò ab uno ore incipientes duplices triplicesve fiunt.

Subsectio prima. Pro Fistula in dorso a Scapula ad lumbos pertingente.

PUrgato corpore potionem hanc vulnerariam praescripsi.

℞. Rad. consol. maj. ʒij. rad. bistort. aristol. rot. dictamn. alb. an. ʒjss. herb. pyrolae ʒiij. consolid. Saracen. ʒij. fol. alchimill. agrimon. equiset. beton. fl. hyperic. ros. rub. an. ʒj. sem. hyperic. perfoliat. an. ʒij. ocul. cancr. ʒij.F. omnium pulvis. cujus sumatur tertia pars, & coq. in mensuris quatuor vini albi, & mensura una aq. plantag. coletur & servetur ad usum. addendo Sacchari quartar. j. aq. cinnam. ℥j. bibat de eo manè jejunus cyathum unum, & sub vesperam horis duabus ante coenam tantundem; ita continuando donec reliquae pulveris partes consumptae fuerint. Interea dum hoc decocto utitur, injectionem sequentem per Syringam in ulcus indies infundat.

℞. Succ. apii officin. succ. plantag. & agrimon. an. ℥ij. succ. tabacc. ℥jss. mell. ros. ℥iji. vini rub. ℥j. dissolv. chalcanth. alb. aluminis tartari, an. ʒij. vel plus dum sordidum adhuc est ulcus. aerugin. aeris, auripigmenti. an. ʒss.F. injectio. Cum supra & infra pateret ulcus, ut siccaretur, fumus per canalem infundibuli in humilius ulcus suit intromissus, tam diu donec per superius ulceris foramen prodiret, sicque interiores omnes cavitates pervasisset.

℞. Mastich. thuris, an. ℥ss. myrrh. ʒij. benjoin. storac. an. ʒiij. sarcocoll. pic. resin. pini gummi elemi, an. ʒj.F. Pulvis carbonibus inspergendus pro fumo. Postquam curam hanc per injectionem & suffumigationem aliquot septimanis continuasset, integrè sanatus fuit. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 568.

[Page 380]

Subsectio secunda. Pro Fistula inferioris maxillae a dentis dolore.

INstituta optima victus ratione, sequentem exhibui potiunculam.

℞. Pulv. passavant. ʒj. detur cum decocto beton. salv. rosmar. & majoran. Postridie venam in cubito incidi; deinde materiam in capite sequenti decocto praeparavi, & leniter purgavi.

℞. Fol. & fl. beton. scabios. veronic. cuscut. agrimon. an. Mj. summitat. rosmar. major. fl. salv. & prim. veris, an. Mss. sem anis. & foenic. an. ʒij. liquirit. ℥j. coq. in aq. ad consumptionem tertiae partis. hujus colaturae per triduum in aurora calidè ad ℥iiij. melle despumato dulcoratae exhibui. Postea,

℞. ejusdem decocti colaturae lb ij. fol. sen. ℥ij. agar. rec. troch. rhei el. an. ʒij. maneant in infusione horas duodecim. deinde iterum leniter calefacta, fortiter exprimant [...]r; expressioni adde Syr. beton. & rosat. solut. comp. cum rheo agar. & sena. an. ℥j.M.F. potio pro quatuor matutinis. tandem sumpsit sequentes pilulas.

℞. Mass. pil. aurear. & aggregativ. an. ℈jss. troch. alhand. & diagrid. an. gr. iiij. cum syr. de staech. F. pilul. quinque, quae diluculo sumantur.

Praeparato satis corpore, radices dentis in alveolo à barbitonsore relicti effodi, callositatem verò fistulae unguento quodam caustico absumpsi, & ulcus unguento de succo apii mundificavi, tandemque cicatricem emplastro diacalciteos, & pulv. aluminis usti induxi, sicque curationem spatio triginta dierum foeliciter absolvi. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 32. cent. 3.

Quia pulvis passavanti excellens est, nec omnibus notus, ejus descriptionem hic annectere placet.

℞. Fol. sen. mundat. ʒiij. turbith. gummos. ʒij. rhei el. ʒj. liquirit. sem. anis. foenic. an. ʒss. spic. indic. gr. viij.F. omnium pulvis tenuissimus· detur à ℈ij. ad ℈iiij. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 80. cent. 2.

Io. Schroderus lib. 2. Pharmacop. Med-chymic. cap. 77. pulverem passavanticum in sequentem modum describit.

℞. Fl. borrag. viol. an. ℈ij. zinzib. spic. nard. an. ʒj. liquirit. sem. anis. an. ʒij. diagrid. ʒiij. rhei. el. ʒv. turbith. gummos. ℥j. sen. ℥ij.M.F. Pulvis. Purgat omnes humores noxios, maximè bilem.

[Page 381]

Subsectio tertia. Pro Fistula.

STudiosus quidam octodecem annorum in pectore diu habebat Fistulam, ex qua effluebat multum aquosum pus. Haec à me curata sic fuit· manè & vesperi postquam exi vit omne pus, injeci per Syringam oleum heraclinum, ac postea foramini fistulae turundam majorem imposui, ut maneret aperta· atque tali processu quotidie penitus consanuit. Martinus Rulandus. curat. 39. cent. 8.

Domina quaedam juvencula fistulosis ulceribus pluribus locis prorumpentibus multum debilitata, post expertissimorum Chirurgorum irritos planè conatus, & cum ab omnibus pro deplorata haberetur, tandem brevi temporis spatio sequentis remedii usu integrè curata est.

℞. Absynth. & menth. an. Mj. millepedum bene contusor. (demptis prius capitibus) 300. Sacculo omnia includantur, qui suspendatur in cerevis. tenuis pintis viij. peracta fermentatione, capiat haustum de ea bis terve in die· plurimùm praestant millepedes in fiftulis & mammillis exulceratis modo non sint cancrosae. D. Rob. Boyle. lib. De Vtilit. Natur. Philos. par. 2. sect. 5. cap. 5.

Sectio decima tertia. De Fistula Lachrymali.

VIde supra lib. 1. sect. 8. De Aegyl [...]pe.

Subsectio prima. Pro Fistula Lachrymali.

HOnesta quaedam & pia matrona triginta circiter annos nata, humidissimo cerebro praedita, cum inflammatione oculorum saepissimè, dolore verò capitis continuò vexaretur, tandem quoque Fistula lachrymalis in dextri oculi cantho exorta est; ea cum ad annos circiter duos aegram excruciasset, tandem me in consilium vocavit· purgato corpore, reliquisque universalibus adhibitis, & collyrio appropriato quotidie in oculum instillato, Setaceum nuchae quoque adhibui· hinc dolor capitis non diu post ex toto remisit· & fistula intra menses quatuor plenissimè sanata fuit. laboraverat autem (quod annotatione dignum est) matrona illa per annos aliquot menstruis albis quamobrem nunquam utero gestaverat, adhibito verò Setaceo, paulatim remisit fluxus, ac paulò post concepit, ac filiam peperit. Guil. Fabritius. Hildanus. observ. 19. cent. 4.

Ante omnia instituenda est optima victus ratio. Secundo, purgandum est corpus, secund [...]m humoris [Page 382] praedominantis naturam. Tertiò, caput corroborandum, idque medicamentis tam per os sumptis, quam exterius admotis. Convenit decoctum lign. guaiaci, sassaphras, radic. chinae, & sarsaeparill. addita beton. salvia, rosmar. majoran. & primula veris. Conveniunt quoque conserv. beton. rosmar. salv. majoran. primulae veris, paeoniae, conf. alkerm. cortices citri, species dian thos, aromat. ros. & hujusmodi. Capiti inspergatur pulvis benjoin. styrac. calamit. mastich. thuris, succini albi granorum kermes, rad. irid. florent. fl. beton. anthos, majoran. & rosar. rub. ex quibus pileolus sive c [...]cupha parari quoque poterit. quarto, Materia quae ad oculum fluit, ad alia loca trahenda est· in quem finem, cucurbitulae scapulis frequenter appositae conveniunt, uti quoque vesicatoria post aures. Omnium verò praestantissimum est Setaceum, materiam enim ad oculos fluentem, potenter ad se trahit & evacuat, caput ab omnibus excrementitiis humoribus expurgat, & egregiè corroborat. Quid plura? tanti est momenti, ut inveteratam fistulam lachrymalem sine hoc praesidio vix curari posse, in aliquibus observaverim: amovet etiam causam antecedentem mali. Purgato itaque corpore, applicandum est Setaceum, nec quicquam circa fistulam tentandum, nisi Setaceum prius ad tempus aliquod fluxerit, materiamque ad fistulam decumbentem ad se traxerit· postea dilatanda est fistula turundis ex rad. gentianae, aut spongiis praeparatis· quo facto, pulvis praecipitatus quam diligentissimè praeparatus, inspergendus, aut filamentis imponendus est ulceri, quod emplastro ex solo gummi elemi, in alutam aut telam extenso, obtegendum. Ego fortiori pulvere isto non utor, ne os, si forsan adhuc sanum fuerit, à suo periostio detegatur. Saepissimè enim fistulas lachrymales, etiam inveteratas, sanavi, in quibus caries in osse reperta non fuit· quapropter festinandum non est, sed sensim procedendum, insperso pulvere praedicto bis, vel semel in die, prout ulcus fuerit humidum: ut plurimùm tamen dum pulvere isto utor, semel tantum in die ulcus deligare soleo. Stylo ab initio cariem ossis curiosè perquirere non est necesse: Si enim os cariosum fuerit, pulvis iste carnem, quia mollis & flaccida est, absumet: Sin sanum fuerit os, sanum illud relinquet pulvis, & ulcus non solum mundificabit, sed & ad cicatricem perducet· habet enim diversas hasce facultates pulvis iste, ut ego saepius observavi. Si os cariosum inveneris, quantum fieri potest detegendum est, postea euphorbium in subtilissimum pulverem redactum copiosè insperge. Nihil enim in ossibus cariosis, imò & in fistula lachrymali euphorbio est praestantius. Aliqui cariem ossis fistulae lachrymalis cauterio actuali corrigunt, quod non improbo, mihi tamen, laus sit Deo. praecedens methodus cum euphorbio, semper tam foeliciter successit, ut cauterio actuali [Page 383] nunquam usus fuerim. Satis mundificato ulcere, & praedicto pulvere praecipitato ferè carne repleto, balsamum tolutanum filamentis applicare poteris; cicatricem enim planam & pulchram sacit. Per totum autem tempus curationis, sequens collyrium oculo bis aut ter in die instillandum, & linteum reduplicatum, & collyrio madefactum, applicare convenit, sintque omnia fasciâ diligenter ligata, ut oculi motus quoad fieri potest, impediatur. Motus enim humores attrahit, & consolidationem impedit. Collyrium tale est.

℞. aq. rosar. plantag. an. ʒjss. aq. euphras. & valerian. an. ℥j. sem. cydon. contus. ℈j.M. maneantque in infusione horas sex vel octo. colaturae adde tutiae praepar. plumbi squammos. diligenter praepar. C.C. usti praepar. an. ʒj. camphorae. ℈j.M. omnia diligenter in mortario fiatque collyrium quod tepidè applicetur. Guil. Fabritius Hildanus. observ. 3. cent. 6.

Puer quidam tredecim annorum, ab annis quatuor fistula lachrymali ex sinistra parte, quae pro deplorata habebatur, laboravit: non enim os solummodo cariosum, verum etiam glandula ita erosa erat, ut quotiescunque puer ploraret, lachrymae per ipsam fistulam copiosè extillarent. Est praeterea puer adeò morosus & impatiens, ut cauterium actuale, quod summum optimumque censetur esse remedium fistularum lachrymalium, nunquam ipsi applicare potuissemus; quapropter de aliis remediis nobis cogitandum fuit· itaque instituta optima victus ratione, corpus secundum humoris praedominantis naturam, & aegri tollerantiam expurgavimus; deinde setaceum nuchae applicuimus: post dies aliquot optimè fluente setaceo, manum fistulae adhibuimus hoc modo. Primò, quia angustissima, nonnihil de caustico meo, quod absque dolore erodit, applicuimus. Post casum escharae fistulam unguento escharotico, & spongiis praeparatis, usque ad ipsum os dilatavimus· tandem euphorbium per se fistulae inspersimus, & quidem in copia; deinde emplastrum ex solo gummi elemi applicuimus. his ea qua fieri potuit diligentia, per septimanas aliquot adhibitis remediis, squammula ossis sese obtulit, & extracta est: & postquam per paucos dies semiguttulam balsami tolutani, semel in die cum filamentis ulceri imposuissemus, brevi plenissimè consolidata fuit fistula, quae huc usque clausa est, oculo & visu planè illaesis. Setaceum quoque, non diu post consolidatam fistulam cicatrice obduximus. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 22. cent. 5.

[Page 384]

Subsectio secunda. Pro Fistula Lachrymali.

VIrgo quaedam Nobilis ex aegilolope fistulam lachrymalem contraxit, in majore oculi angulo, osse illic vitiato, & pure continuò ex eo angulo fluente, cum multis lachrymis. frustra per anni spatium à Iudaeo & Chirurgis afflicta, & per diaetam extenuata, tandem ad me deducta est. Purgavi eam primùm pilulis capitalibus ex cochiis & aggregat. Postea applicui sex c [...]curbitulas collo utrinque sine sectione per biduum, tertio die cum scarificatione.

Injectione dein hac usus sum.

℞. Lixivii lb jss. aceti ros. rub. balaust. an. ℥ss. gallar. ℥j. fol. rutae Mss. decoq. pro ablutione & injectione cum Syringa, in fistulam oculi anguli.

Postquam aliquoties usa fuisset, semper portio illius in nares descendebat· tandem portio ossis maxillae superioris, in oculi angulo ad nares, cum magna parte carnis putridae foetidissimae per nasum in palatum erupit, quo facto, nullum pus nec lachrymae amplius ex oculi sede effluxerunt, sed omnia per nasi amplitudinem in palatum deciderunt. Dein unguentum hoc immittebat in ulcus.

℞. Aloes, thuris, sarcocoll. sang. drac. an. ʒj. antimon. crudi, plumbi usti, & loti, tutiae, lapid. haematit. an. ʒij. balaust. aristol. rot. an. ʒjss. alumin. ʒij. aerugin. aeris ℈j. pulverisentur subtilissimè, excipiantur melle & terebinthina. Fiat unguentum.

Persistebat in usu unguenti & lixivii, bis (que) in die Chirurgus meo jussu administrabat. Post dies aliquot applicui cauterium in nucha, & exempta eschara apertum retinui.

Dedi quoque Potionem hanc pro quinque dosibus.

℞. Fol tanaceti caul. rub. agrimon. filicis maj. filipendulae, pimpinell. ceterach. an. Mj. fol. myrthi Mss. rad. liquirit. ℥j. cicer. rub. p.ij.F. decoctio ad lb jss. addendo sacchar. q.s. pro quinque dosibus. Purgavi denuò pilulis. Incipiebat sanari ulcus, sed intrinsecus tunica succinctum, metuens autem ne apertus maneret sinus, cauterii portiunculam intrusi, quod mirè urebat, sed ilicò remittebat. Postea ad carnem generandam hoc Sarcotico sum usus.

℞. Aristol. rot. rad. ir os, cortic. thuris, an. ʒjss. mastich. myrrhae, sarcocoll. aloes, lap. calaminaris, an. ʒj. mellis q.s.F. unguentum.

Integrè sanata, ita ut tantum parva fovea illic citra incommodum, aciculae capitis instar remaneret, formam tamen minimè defigurans. Post octodecim annos ad me scripsit, cum esset Abbatissa facta, & catarrho laborasset, metuens ne recidivam pateretur, sed nihil subsecutum. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 385.

[Page 385]

Sectio decima quarta. De Fluore albo.

FLuor albus (graecè [...] dictus) est humoris excrementitii tota natura à sanguine alieni, totius vel partis alicujus vitio collecti, inordinata ex utero excretio· qui excernitur humor, modò liquidus est & albicans lactis sero aut ptisanae cremori persimilis, modò citrinus, aut pallidus, modò subviridis & adeo acris & adurens, ut quascunque partes attigerit, erodat aut leviter exulceret, atque is rursùm modò graveolens est, modò etiam nullo odore molestus. Virgines rarò hoc malum infestat, frequentius adultiores, nonnunquam & gravidas· in quibusdam quotidie. in aliis post mensium purgationes, nonnullis evenit inter duas purgationes tantum. Causa autem quae corruptum istum humorem assiduò gignit, aliàs in utero, aliàs in corpore toto, vel aliqua parte consistit; neque enim semper hìc culpandus est uterus, si labefactata sint mulierum viscera, si nimirum refrigerata sint, aut ferventiora, aut obstructa, aut schirrhosa, cruditates, malum habitum, humores corruptos, acres & serosos subministrant, qui saepe naturae robore in uterum feruntur, & per illum effluunt: atque haec fluoris uterini causa admodum frequens est· altera causa ex utero rarius contingit· ea (que) vel intemperies est, ferèque frigida, vel imbecillitas ab uteri gestatione, à partu & abortu, à contusione, aut ab alia causarum externarum vi contracta, vel erosio, vel exulceratio ex inflammatione aut ex abscessu derelicta· his quippe causis oblaesus uterus, proprium alimentum malè conficit, & excrementa plurima congerit, quae foras elabuntur & excidunt. Causae externae sunt, aer frigidus & humidus, moeror, vita sedentaria & otiosa, hinc est quod rusticae mulieres raro hoc morbo tententur. Alimentorum etiam humidorum & frigidorum nimius esus, sed prae caeteris frequentes cruditates, quae ut ait Avic. sunt omnium morborum mater. Vidit Fernelius puellam octavo aetatis anno hoc malo obsessam. Differt hic fluor à Gonorrhaea; quod haec in minore quantitate excernatur, albidior sit & crassior, & longioribus intervallis effluat.

Subsectio prima. Pro Fluore albo.

PUrgato decenter corpore, manè & vesperi ante pastum per decem dies utatur hoc balneo.

℞. Fol. Lauri, origan. calamenth. puleg. menthastr. Sabin. an. M.ij. artemiss. meliss. nepet. beton. majoran. an. M.iiij. rad. rub. tinct. cyperi, an. ℥iij. rad. rusci, asparag. an. ℥ij. spic. nard. (exsiccat enim humiditatem) junci odori, an. ℥j. sem. rutae, dauci, anis. soenic. sesel. an. ℥ss. rad. valerian. ℥ij. coquantur in aq. pro [Page 386] balneo. Si valde fluant humiditates albae, ne concitatior fiat fluxus, styptica magis addantur. Si adhuc fluor non vincatur, semel in hebdomada accipiat has pilulas.

℞. Pil. mastich. agar. troch. an. ʒij. cortic. myroball. cheb. ℈ij. excipiantur melle ros. ex ʒj.F. pil. vj. dentur iiij. pro vice. Succini farina cum ovo sorbili detur. Haec sunt quae ad album fluorem prosunt, & praecipuè hic pulvis, quo multae matronae Nobiles post universalia remedia sanatae sunt.

℞. Faucium Lucii piscis, capitis caponis in furno exsiccati, an. ℥ss. ossium dactylorum ʒij. coriandr. praepar. sem. anis. torrefact. an. ʒj. rad. nymph. ʒss. sacch. ros. ℥iij. datur ʒj. cum vino rubro. Petrus Forestus. obs. 23. lib. 28. De morbis Mulierum.

Ad evocanda ab utero ad alias partes recrementa, tria valde profutura praesidia occurrunt, diureticorum usus, repetita ex rhabarbaro purgatio, & ligni guaiac. decoctum. quod ita fit.

℞. Ligni guaiac. ℥j. rad. sassaphras. ʒij. santal. omnium ʒj. infund. in aq. chalybeat. lb iij. horis 12. deinde bulliant ad consumptionem tertiae partis. sub finem ebullitionis adde fol. plantag. menth. matricar. artemis. foenicul. capill. ven. an. p.j. sumac. rad. petrosel. an. ʒj. colati ℥vij. vel. viij. exhibe in aurora, & sudor molliusculè provocetur, idque vigin [...]i saltem diebus continuis praest [...]ndum· quo tempore cauterium cruris dextri parti interiori affixum, non possum non summoperè laudare. Io. Zecchius. consult. 35.

Hujus mali maxima habenda est ratio, cum mulieres quas exercet, steriles ut plurimùm reddere soleat, vel eti [...]m gravidis abortum p [...]rere. remediis usitatis peractis, si vitium adhuc pertinaciter persistat, Electuario mihi hoc in casu saepe foelici cum successu usurpato utatur.

℞. Gummi arabic. tragacanth. corall. utriusque, an. ʒij. ciner. putamin. ovor. C.C. sem. aneth. succin. an. ℈iiij. mellis rosat. q.s.F. Electuarium. cujus ℥ss. horis duabus ante coenam devoranda exhibeatur; superbibendo aq. plantag. ℥iiij. vini subrubr. ℥ij. Io. Zecchius. consult. 97.

Subsectio secunda. Pro Fluore albo.

PRo revulsione laudo vomitum cum diasaro Fernelii ad ℥ss. detur ex aqua mulsa. vel.

℞. Rad. asari ʒss. detur cum oxymel.

Pro derivatione materiae per alvum conveniens est medicamentum jalapa, in hunc modum.

℞. Jalap. pulv. ʒj. cinamom. pulv. ℈ss.M. & cum jure pulli. F. potio. Deinde pro praeparandis humoribus sumat singulo quoque manè tria cochlear. oxymel. simpl. per v. aut vj. dies. deinde sumat ʒss. hydragog. min. Fernel. vel in bolo cum sacch. vel cum pauco vino. his [Page 387] peractis ad exsiccandum corpus & roborandum ventriculum, decoctum Salsaeparill. cum pauco ligno guaiac. confectum sumat per 15. aut 20 dies, & procuret sudorem semel in die, ut materia revellatur ad cutem; id quod Galenus procurabat facere in uxore Boethi. lib. De Precognitione, fricando corpus melle cocto, & etiam linteis primò lenibus, postea asperioribus. derivetur quoque materia ad urinam, quod fecit Galenus ex decocto rad. asari & apii· venter quo (que) si tumet & madet, arena calida exsiccari debet: id quod Gal. in uxore Boethi fecit. victus denique sit exsiccans, & quam minimum bibat. Rodericus à Fonseca. tom. 1. consult. 4.

Nonnunquam evenit mulieribus pituitosum profluvium, cum pituitae per alias partes denegatur exitus, haec per dorsum ad uterum defluit. Siccabimus in his caput, & ficcabimus illam pituitam decocto guaiaci & syrupo Montagnanae. Nam fotu & suffumigiis curationem recipiunt, inquit Hippoc. De morbis Mulierum. Io. Heurnius. ad aphor. 56. sect. 5.

℞. Fimi asinini M.iiij. macerentur aq. rosac. magma▪ rejiciatur, & cum sacch. F. Syrupus· cujus in hoc affectu admirabilis vis est. Paretur etiam Syrupus ex succo urticae mollis. Pro suffitu plurimùm valet rasura ebor. carbonibus injecta. commendatur hoc facilè paratu. Accipitur ebur tenuissimè in lapide porphyrio pulverisatum, & propinatur ex aqua chalybeata. Guil. Ballonius. comment. ad Hist. 2. lib. 2. consil.

Nos saepius hoc remedio hunc morbum sanavimus, nempe nucis pineae decocto cum ligni visci quercini portione in potu administrato: mirabile remedium est huic morbo, sicuti nos pluries observavimus. Dominicus Panarolus. observ. 48. pentecost. 2.

Fluore albo mulier quaedam mediae aetatis laborans diuturno & copioso sic curata est.

℞. Pilul. assaj [...]ret & foetid. an. ℈j. cum succo artemis. F. pil. v.

℞. Pulv. aromat. rosat. ʒj. ras. ebor. & C.C. an. ℈j. cortic. citri. sicc. diamargar. calid. an. ʒss. galang. cyper. an. ℈j. ciner. spong. combust. & lotae aq. pecul. ros. ʒss. sacch. ℥j.F. pulvis. Capiat cochl. j. mane ante ingressum balnei. Balneum tale ordinavi.

℞. Rad. bistort. lapath. an. lb j. gallar. malicorii an. Mij. fl. chamaem. melil. ros. rub. fol. absynth. an. Mj. aluminis ℥ij. sal. ℥j. tartar. p.j.F. decoctio pro incessione in balneo. Utatur indies hora una in hypocausto calido· & sic fuit pulchrè sanata. Felix Platerus. observ. lib. 3. pag. 781.

His pessis saepe usus sum in fluore uterino ad expurgationem illuviei.

℞. Fell. vaccae ℥j. rad. asar. agar. cinnam. an. ʒj. succ. mercurial. ℥j. coq. cum melle pauco reliquisque permistis. F. instar unguenti ad sacculos implendos. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 782.

[Page 388]Menses albi praemissis universalibus, quibusdam appropriatis emendantur, qualia sunt apud obstetricem gallicam, pag. 83. sem. citrulli, si singulis di [...]bus numero xij. deglutiantur, superbibito haustu lactis. vel,

℞. Camphor. ℈ss. scobis ebor. ℈ij. aq. ros. nymphaeae, an. ℥jss.M. & repetatur saepius pro dosi. Wolfgangus Hoeferus. cap. 1. lib. 7. Hercul med.

Mulier quae integro biennio fluxu albo laboraverat, accepit nucem moschatam, ejusque assatae & divisae partem ss. manè, alteram ss. vesperi adsumpsit; sicque continuando sana [...]a est. Hoc ipso remedio utebatur quoque Tho. Erastus in sistendis mensibus nimiis & fluore albo. Ceu singulari experimento. Hieron. Reusnerus. obs. 101.

Quaedam jam aliquot annis fluxu albo conflictata hac ratione convaluit, accipiebat cineres sarmentodum vitium, & aquae injiciens pedes fomentabat vesperi immediate antequam cubitum iret, primoque die deglutiebat grana juniperi tria, altero v. tertio vij. semenque praeterea urticae adsumebat. Idem. obs. 103.

Subsectio tertia. Pro Fluore albo.

MUlier quaedam quadragenaria diuturno fluore albo laborans, post multa remedia frustra tentata, ptisana laxante per mensem integrum singulis diebus usurpata, protinus liberata est.

P [...]isane compositio talis fuit.

℞. Sen. mundat. ʒj. sem. coriandr. praep. liquirit. ras. an. ʒjss. aq. fontis in qua tamarind. ʒiij. ligni lentiscini, ʒj. bullierint cyathum unum, infundantur frigidè per noctem, & colaturam capiat manè duabus horis ante pastum. Lazar. Riverius. obs. 81. cent. 3.

Mulier quaedam à septem mensibus fluxu muliebri seroso laborabat, quam curavi intra quinque septimanas exhibendo singulis octo diebus gr. viij. resin. jalapae: educta scilicet serosa illuvie, à qua pendebat affectus. Deinde recidivae occasio sublata est usu sequentis opiatae.

℞. Cons. ros. antiq. ℥ij. cons. absynth. ℥j. pulv. elect. triasant. & aromat. rosat. an. ʒj. corall. rub. praep. ʒss. theriac. vet. ʒij. cum syr. de rosis siccis fiat opiata de qua sumebat ad magnitudinem avellanae singulis diebus hora somni per longum tempus. Simeon Iacoz. ob. serv. 8.

Hic Syrupus bonus est & utilis in hoc affectu.

℞. Fl. Artemis. matricar. meliss. [Page 389] betonic. salv. origan. eupator. asari, an. Mij. cumini anis. ammeos. sem. rutae, carui, an. Mj. enulae siccae Miiij. cal. aromat. galang. zedoar. cinnam. an. Mss. bistort. gall. mosch. dotonic. viol. citrinar. an. ʒij. liquirit. ℥ss. bulliant omnia in lb xij. aq. usque ad medietatis consumptionem. Deinde cum forti expressione colentur, colaturae addatur aceti lb ss. sacch. lb xv. coquantur ad debitam consistentiam ut F. Syrupus. cujus dentur manè ℥ij. cum aq. absynth. beton. & meliss. an. ℥j. & tardetur cibus post ipsum horis quatuor. Barthol. Montagnana. consil. 214.

Puella quaedam octodecim annorum fluore albo diu laborans, post multa & varia remedia quibus per annum integrum usa est, hoc uno sanata est. Sorbebat jejuno stomacho ovi vitellum recentem aq. rosacea exceptum, & intra quindecim dies sana evasit· caeterum album ovi praedicta aq. rosac. concussum, & jejuno stomacho ebibitum non solum ad album fluorem facere, sed gonorrhaeam sanare satis sumus experti. Amatus Lusitanus. curat. 12. cent. 4.

Sectio decima quinta. Pro Fluxu post Abortum.

NOstrae Mulierculae in fluxu pos [...] abortum hoc pro arcano habent, carnem fumo induratam ad minus vetustate annum excedentem, quam minutissimè c [...]ncisam in patella terrea supra ignem torrent & exsiccant, ut in pulverem redigatur, dant cum vino rubro styptico. feruntque hoc remedio deploratas mulieres ex fluxu enormi post abortum restitui. Vulgares mulierculae experimentum aliud habent ad hoc sanguinis profluvium & nimiam evacuationem in puerperis, nempe nucem juglandem exsi [...]catam in pulverem redigunt, & tribus vicibus cum cer [...]visi [...] aut vino rubro exhibent. Quo remedio fluxum enormem restringunt· hoc modo Matrona Rotallera Nobins in Hagacomitis dicitur curata.

Hic etiam Pulvis bellè profuit.

℞. Margarit. non perforat. spo. dii an. ʒjss. coriandr. praep. C.C. ust. an. ʒij. cortic. median. castan. ʒiij. se [...]. ros. ʒij. lapid. haematit. pilor. lepor. combust. an. ʒj. sacch. ros. ad pondus omnium. cinnam. quantum placet pro sapore. Sumatur in die cochlear unum. Petrus Forestus. schol. obs. 16. lib. 28. De Mulierum morbis.

[Page 390]

Sectio decima sexta. Pro Fluxu Hepatico.

OMnium primo dedimus infusum rhei, myrobalan. citrin. & chebul. Postea hoc decoctum propinavimus.

℞. Marrhub. absynth. rom. fl. ros. rub. menth. sicc. & rubr. an. Mj. sem. sanguinar. plantag. coriandr. praep. an. ℥j. myrobal. citrin. ℥ss. rhab. el. ʒjss. schaenanth. ℈ss. rad. cichor. apii, petrosel. an. ℥ss. cal. aromat. incis. santal. rubr. an. ʒj. coq. in aq. Chalyb. ad lb j. in colat. adde syr. myrtini ℥jss. syr. de menth. de cichor. cum rheo an. ℥ss.M. pro quatuor dosibus.

Deinde dedi semel ʒj. rhei pulv. in modum pilul. cum syr. de rosis siccis. postmodum imperavi, ut bis in die ex hoc condito sumeret ad magnitudinem castaneae.

℞. Cons. ros. antiq. ℥ij. spec. aromat. rosat. sine moscho ℈ijss. myrobal. citrin. parum assat. & pulv. mastich. an. ℈j. cum syr. myrtino. F. conditum. Cum fluxus nondum cessaret, & jam ultra quatuor menses durasset, & valde aeger debilitaretur, sequens apozema praescriptum est.

℞. Marrhub. absynth. rom. menth. sic. fl. ros. rub. an. Mj. sem. myrtill. plantag. an. ʒjss. cinnam. el. santal. rubr. cal. arom. an. ʒj. coq. in vino rubro styptito, aq. equiset. & meliss. ad lb ij. colat. adde syr. de menth. myrtill. cotoneor. an. ℥ij.M. sumebat bis in die· quia circa stomachum dolebat. ceratum stomachicum apposui, & hepatis regionem inunxi unguento santalino & ol. absynth. Postea cum neque his adhuc fluxus remitteretur, omni manè per tres dies hunc pulv [...]rem dedimus cum ovo sorbili, qui multùm juvabat.

℞. Sem. plantag. nucis mosch. mastich. pulv. C.C. ust. an. ℈ss. cinnam. el. gr. v.F. pulvis subtilissimus. Sed cum fluxus in totum non cessaret, myrobal. cheb. parum tostos, cum rheo tosto ad ℈ijss. cum aq. plantag. & syr. de ros. rub. sicc. propinavi. & omni manè capiebat ad magnitudinem castaneae ex elect. sequenti.

℞. Cons. ros. antiq· diacydon. sine speciebus, an. ℥ss. nuc. mosch. mastich. an. ℈j. troch. de Carabe, de spodio, an. ℈ss.C.C. usti. pulv. pulv. fl. ros. rub. cortic. granat. balaust. an. ℈ss. corall. rub. gr. iij. seric. combust. gr. ij. cum syr. myrtill. menth. an. q.s.F. elect. moderatè liquidum, cujus usu fluxus coepit cessare. Petrus Forestus. obs. 21. lib. 22. De Profluviis alvi.

Ad hepar roborandum ejusque intemperiem corrigendam paretur julepus in hunc modum.

℞. Rad. cichor. gram. acetos. an. ℥j. fol. endiv. agrimon. cichor. plantag. cuscut. an. M.j. absynth. pont. Mss. santal. rub. ʒjss. ras. ebor. & spodii, an. ℈ij. coriandr. praep. ʒj. ros. rub. p.j. coq. ad lb jss. in colat. dissolv. syr. cydonior. & de aceto simpl. an ℥ij.F. julep. pro quatuor [Page 391] dosibus serò & manè sumendis. vel.

℞. Aq. plantag. ℥iij. Syr. de ros. rub. sicc. ℥j. spir. vitrioli q.s. ad grat. acid. F. Julep. frequenter iterandus.

Fit syrupus praestantissimus ex tinctura rosar. facta in aq. ros. & cum sacch. rosat. redacta in syrupum.

Utilis etiam opiata sequens.

℞. Cons. rad. cichor. ℥j. cons. ros vet. ℥ss. pulp. passul. corinth. ʒvj. croci martis ʒj. corall. praep. ras. ebor. & C.C. an. ℈j. cum syr. de ros. sicc. F. opiata, addendo spir. vitriol. ℈ss. de qua capiat magnitudinem castaneae tribus horis ante pastum. Potest etiam addi hepar lupi praeparatum; quod ab authoribus commendatur tanquam specificum.

Passulae majores vel corinthiacae, quia hepati amicae, in hoc affectu commendantur, ideo magna copia cum seminibus sunt comedendae.

Syr. corall. ad hepar roborandum & fluxum cohibendum praestantissimus est; at longè praestantius illius tinctura.

Succus urticae per se ad ℥ij. vel cum aqua & aceto exhibitus manè per triduum fluxum sistit, & sanguinem corruptum purificat. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 10. cap. 8.

Sectio decima septima. Pro Fluxu Narium vehementi in Febre continua.

CUm mihi nihil ad manum esset, & subita restrictione opus esset (plus enim quatuor libris sanguinis ex naribus fluxerant▪ & vires valde prostratae fuerant) accepi atramentum quod ibi in promptu erat, cum aceto rosac. & cum fuligine fum [...]rii simul mixta cum lana succida involvens, naribus indebam· quo remedio fluxus sanguinis narium cessavit· interim & aq. plantag. frigidissima testiculos fovebam, & sanguis restrictus est. Petrus Forest [...]s. obs. 32. lib. 7. De Symptomatis Febrium.

Sectio decima octava. De Foetu mortuo.

SAEpe extinguitur in utero Foetus. Extinctionis causae sunt plurimae: alimenti nimirum defectus vel pravitas, vel etiam copia à qua suffocatur: casus item, ictus, saltus, tussis, sternutatio, quibus solvuntur acetabula, per quae foetui alimentum suppeditatur: animi etiam pathemata, medicamenta foetum enecantia, morbus acutus & longus, partus denique difficultas. Foetus mortui signa sunt, defectus motus infantis, refrigeratio imi ventris, [Page 392] ichores ab utero fluentes, facies pallida, anhelitus foe [...]idus, mammarum extenuatio, ventris concidentia & mollities, quod decumbente in latus matre, in id devolvatur ac decidat foetus, magisque etiam gravitet· quandoque etiam superveniunt animi deliquia, capitis dolores & conv [...]lsiones· quamprimum expellendus est foetus, aliàs praesentissimum exitium praegnanti inferet.

Subsectio prima. Pro Foetu mortuo ejiciendo.

DEdi tredecim guttas ex oleo heracleo bibendas, & simul umbilico, me jubente, imposuit gt. xv. de eodem oleo. Hoc facto, adjuvante Deo op [...]. max. intra dimidiam horam peperit facilè, & foetum ejecit dudum mortuum, & ipsa incolumis evasit. Martinus Rulandus. curat. 57. cent. 3.

℞. Myrrh. el. ʒj. sem. nigell. lupin. rad. rub. tinct. an. ʒss. croci, aloes, borac. an. ℈j. cum syr. artemis. fiat pilul. massa. dosis ʒss. harum usu menses promoti sunt.

Postea Pessarium subdere tale jussi.

℞. Agar. ʒij. rad. asar. ʒj. myrrh. ʒiij. succ. mercurial. ℥jss. mell. ℥jss. decoq. succus cum melle ad spillitudinem convenientem, pulveresque permisceantur. Sacculus (que) pro pessario impleatur, quod cum unam noctem saltem retinuisset, mox chorda umbilicalis propendere coepit. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 227.

℞. Cinnamom. el. myrrh. an. ʒss. aristol. long. (ea enim partum magis rotunda adjuvat) ʒj. pulv. diambr. & diamargarit. trigid. an. ʒss. fiat omnium pulvis· cujus detut ʒj. vel ℈iiij. ex aq. decoctionis hyssop. & phaseolorum· mirè namque partum facilitat. Quod ad topica remedia attinet, nullo magis quam oleo calente secundum Deum levata uxor mea fuit. In hunc modum adhibito.

℞. Rad. alth. fol. malv. hyssop. calamenth. artemis. cum floribus suis. q.s. coquantur in olei q.s. Deinde in vesicas suillas oleum illud calens infundibulo injiciatur. tumentibus modicè vesicis suillis, atque muliebricis locis admotis, confestim paupercula aegra levamen sentire se affirmavit, graveque pondus ad pudendi ostium descendere, quod paulò etiam post obstetricis ope foras prodiit; er [...]t autem mola semiputris cum faetu illi alligato. Franciscus Valeriola. obs. 1. lib. 1.

Subsectio secunda. Pro Foetu mortuo excludendo.

INstituta per aliquot dies victus ratione optimè nutriente & confortante, ad foetus mortui exclusionē sequenti methodo progressus sum. Primùm constituto die insessionem adhibui ex malv. alth. puleg. hyssop. menth. mentastro, artemis. melil. serpill. origan. thymo, rad. alth. [Page 393] malv. lil. alb. aristol. rot. sem. carui, cumini, foenic. bacc. juniper. fl. chamaem. & cent. min. Sacculis inclusis, & in aq. decoctis, quibus sacculis postea subinde quoque loca mulieb [...]ia foveri jussi; subsequente inunctione emolliente. Tandem etiam Cataplasma ex decocto colocynthid. succo rutae & myrrha, cum farina hordei concinnatum umbilico imposui, & intra corpus pulverem ex succini albiss. ℈j. unicornu veri ℈ss. ol. succini. gt. iiij. ex brodio caponis exhibui: sicque post decem horas, obstetrice suo quoque officio probè sungente, enixa est soetum masculum perfectum, sed nigra putrilagine obductum. Gregorius H [...]rstius. obs 37. lib. 5.

Mulier quaedam, cui à perverso marito violenta manu super umbilicum vehemens illatus est ictus, post quem exanimis immobilem soetum persensit, pluribus celebratis remediis, hoc solo unguento posito super ventrem & in perinaeo, foetum exclusit.

℞. Medull. colocynth. succ. colocynthid. virid. an. ℥j. succ. rutae ℥jss. euphorb. ℥ij. unguent. artanit. ℥iij. myrrh. ʒvj. ol. de castor. ol. rutac. an. ℥j. coq. ad succi consumptionem, & fiat unguentum. Zacutus Lusitanus. obs. 162. lib. 2. prax. admirand.

℞. Troch. de myrrh. ℈jss. borac. gr. xv.F. pulvis. exhib. cum aq. artemis. ℥ij. puleg. ℥ss. hoc solo liberata est mulier quaedam. Augustin. Thonnerus. obs. 1. De Foetu excludend.

Tonsoris mei uxor obstetricis incuria agrippam peperit, relicto in matrice integerrimo puelli capite: adveniens ego post 17. horas, per os, testium equi praeparator. boracis, an. ʒj. croci ℈j. cum aq. lil. alb. propino. Mirum dictu visuque! Patiens humi super pulvinaria jacens quadrante post horae, sternutatorio ex peto naribus admoto, ita se concu [...]lit, caputque relictum tanto impetu ejecit, ut illud per cubiculum ad octodecim pedes sphaerae instar ligneae se rotaverit. Secretum de equinis testibus, communicavit mihi anno 1600. Patavii Horatius Augenius, cum illum in praxi comitarer. Gesnerus etiam hoc tanquam mysterium habendum scribit in epist. ad Gasserum. Illa supervixit, & ter post, ut decies ante, sed eadem fortuna peperit. Henricus ab Heers. obs. 14.

Stercus equinum in vino expressum, & percolatum subitò Foetum & Secundinam expellit. Io. Hartmannus. Practic. Chimiatr. pag. 299.

[Page 394]

Sectio decima nona. De Fractura.

FRactura (graecè [...] & [...] frango) continuitatis ossium est solutio à violentia quadam extrinsecus irruente accidēs. Causae internae nullae sunt, externae verò ea omnia quae contundere vel dividere ossa possunt. Facit etiam ad faciliorem ossium fracturam eorundem constitutio fragilis, sive ea sit naturalis, sive à carie luem veneream subsequente acquiratur. Fracturarum plures sunt differentiae, alia est per transversum, ita ut nullo pacto extrema cohaereant, & haec [...], à fracti caulis similitudine, appellatur. Dicitur etiam [...] & [...], à similitudine fractae radiculae & cucumeris. Alia est quae [...], i. e. comminutio dicitur, quando os in plures partes conteritur, quae & [...], i. e. nucatim a quibusdam vocatur, quod sit facta in modum contusarum nucis testarum; alia rursus est secundum longitudinem, quae Fissura nuncupatur, Galeno verò [...], i. e. asseris modo. Alia demum est magna, alia parva alia simplex, alia multiplex, alia est sola, alia est cum carnis contulione & vulnere· à parte denique aff [...]cta variae petuntur differentiae, ut alia est fractura cranii, alia humeri, alia brachii, &c.

Subsectio prima. Pro Fractura Brachii in Sene decrepito.

CUrationem hoc modo institui, clementer expurgato corpore, illam victus rationem, quae multum nutrit (omissis tamen cibis viscosis, qui mihi in fracturis mirum in modum suspecti) sanguinemque optimum procreat, calidum nativum & humidum radicale instaurat, praescripsi. Singulis quoque diebus jejuno stomacho, ad ʒij. sequentis pulveris ex jusculo carnis recentis exhibui.

℞. Lapidis osteocoll. diligenter praepar. ℥j. cinnam. el. ʒiij. sacch. ℥ij.M.F. pulvis tenuissimus, brachium usque ad scapulam sequenti linimento quotidie bis inunxi.

℞. Ol. lumbric ℥ij. ol. gran. junip. ʒij. succi lumbric. ℥j.M.F. linimentum. Sed ante omnia primò ossa in locum suum, ea qua fieri potuit diligentia, reposui. Post inunctionem sequens applicui Emplastrum.

℞. Empl. Vigonis ad fractur. ℥ij. empl. oxyc [...]oc. ℥ss. lapid. osteocoll. praepar. ℥jss. lumbric. praepar. & in subtilissimum pulverem redactor. ℥j. cum q.s. ol. lumbric. F. Emplastr. fracturam de tertio in tertium, aut de quarto in quartum diem solvi, & medicamenta renovavi. Reliquum verò brachium quotidie semel aut bis, ut dictum est, ad scapulam & nucham usque inunxi· hisce adhibitis [Page 395] remediis, callus intra paucos dies, usque adeo procreatus suit; ut collisio ossium non amplius perciperetur, & brachium intra quatuor septimanas restitutum fuerit: & sic natura in hoc decrepito veluti assopita expergefacta, & calor nativus ferè extinctus in ista parte iterum beneficio praedictorum medicamentorum accensus fuerit· quantùm valeat in fracturis ossium osteocolla seu lapis ossifragus non rarò expertus sum. reperitur in campo quodam arenoso prope Darmstadium ▪ Eligitur qui sub terra absconditur extra terram prominens est invalidus nulliusque momenti. Guil. Fabrit. Hildanus. obs. 90. cent. 3.

Lapis osteocolla, qui & Sabulosus dicitur, singulari quadam virtute & proprietate occulta generandi callum praeditus est: idque ego cum in aliis tum praecipuè in quadragenario quodam observavi, is quum utraque focilia ad m [...]lleolum sibi transversim confregisset, me advocandum jussit. Ossa in situm naturalem reposita, singulis matutinis horis jejuno stomacho ʒj. hujus lapidis in marmore cum aq. rad. sumphit. praepar. exhibui, primis diebus cum ptisana, aut jusculo carnis recentis, postmodùm verò cum vino· iis quae fracturae applicui eundem lapidem pulverisatum & praeparatum admiscui· inde factum est, ut spatio triginta dierum plenisfimè restituta sit tibia, ita ut sine adminiculo incedere potuerit. Guil. Fabrit. Hildanus. observ. 90. cent. 1.

Lapis hic cautè & in senibus tantùm, aut extenuatis, & quibus languet calidum nativum adhibendus est, ne aliàs callus superfluus generetur multo labore diminuendus. Guil· Fabritius Hildanus. obs. 91. cent. 1.

Subsectio secunda. Pro Fracturis.

EGo jam à multis annis magno cum successu sequenti utor emplastro in fracturis.

℞. Empl. Slotani. ℥vj. cerae nov. ℥ij. coloph. gummi elemi pinguissimi an. ℥j. dissolv. lento igne. Postea insperge sequentes pulveres, rad. consolid. maj. balaust. nuc. cupress. ros. an. ʒj. mastic. thuris, an. ʒi [...].M. addendo ol. rosac. q.s. ut F. ceratum. In adultis & extenuatis ad ℥j. hujus emplastri, tantundem osteocollae praep. admisceo. Singulis quoque diebus manè tribus ante pastum horis, de eodem lapide cum jusculo carnis vel vino albo exhibeo· multùm enim curationem lapis ille accelerat. In juvenibus verò, & qui optima corporis sanitate fruuntur, lapis ille sive per os datus, sive exterius adhibitus minimè convenit· non autem statim ab initio, neque primis diebus applicandum est praedictum emplastr. multò minus oxycroceum, ne affluxus humorum ad partem laesam sequatur· ab initio itaque postquam os fractum in fitum suum repositum est, sequens applico Cataplasma.

[Page 396]℞. Rad. consolid. maj. tormentill. bistort. an. ℥ss. boli alb. ℥j. balaust. ʒj. nuc. cupress. gallarum, ros. rubr. an. ʒij.F. omnium pulvis tenuiss. cui admisce farinae hordei ℥vj. hujus pulveris accipe quantum opus est pro membri fracti magnitudine, ex quo cum posca formetur cataplasma in mortario vel alio vase sine calore ignis, addendo vitellum ovi cum albumine, parumque olei rosac. applicetur membro fracto & renovetur ab initio tertio vel ad summum quarto quoque die, donec Symptomata non amplius sunt metuenda. Tunc Emplastr. Vigonis, vel meum applicari poterit, & de sxe [...]o vel decimo in decimum diem reit [...]rari. Guil. Fabritius Hildanus. Cista militar. classe 15.

Emplastri palmei sive Slotani qui primus ejus author fuit, haec est descriptio.

℞. Adipis porcin. rec. ℥xij. ol. rosac. rec. & fragrantis, minii, an. ℥xx. chalcitid. ust. sed non ad rubedinem, aluminis usti, an. ℥ij. adipis cervini ℥iiij. mastich. thuris in tenuiss▪ pulver redacti, an. ℥ij. fiat emplastr. S.A. agitando bacillis saliceis & succulentis. Guil. Fabrit. Hild [...]nus. in consilio De conserv. valetudine, in Epistola ad Croquerum.

Curationes illas ossiu [...] confractorum per lapidem, quem Erastus sabulosum vocat, quis non penè fabulas esse judicet? Multo etiam magis, unguentum illud, quo telorum inu [...]ctione, vulnerati sanantur, ridiculum videatur: & tamen fide digni amici nostri utrumque sanctè affirmant. Sunt alia sexcenta, quae fidem omnem superant, non tamen ideo falsa sunt· quare vehementer in iis [...], & ubi ratio repugnat, experientiae, cum admiratione subscribo. Andraeas Dudithius. epist. 25. lib. 6. consil. & epist. Cratonis & aliorum à Scholtzio editorum.

Subsectio tertia. Pro Fractura humeri.

OSse per Chirurgum reposito, emplastrum hoc adhibitum est.

℞. Farin. fabar. farin. ciceris, hordei, farin. volatil. molendini, an. ℥ss. mastich. tragacanth. gummi arab. mummiae, bol. armen. myrtill. pulveris. an. ʒiij. album. ovor. v. conqu [...]ssata in vino styptico▪ nigro. succi plantag. aut vini styptici q.s. ad incorporandum. F. Emplastrum. Hoc constringit, repercutit, roborat, & firmat. Deinde stupas longas, latas, aqua prius balneatas & expressas toti brachio circumvolvebat, & fascia latitudine quatuor digitorum, aut quandoque duabus praeparatis alligentur dicta, adjectis ferulis quatuor aut sex, interim facta restauratione, etiam pannus lineus infusus in ol. ros. prius apponatur. Deinde reliqua jam dicta, ut emplastr. stupae & ferulae injectis fasciis ut moris est· non solvebatur ad quinque dies. Interim brachium inungebat, necnon & sp [...]tulam & loca vicina aliquo defensivo; & sanguis detractus [Page 397] est ex brachio opposito. atque ita Chirurgo procedente, ut in reliquis fracturis, hic tandem curatus est. Petrus Forestus, obs. 8. lib. 8. Obs. Chirurg.

In principio fracturae dislocationis & torsionis juxta Io. de Vigo hoc medicamentum apponi potest.

℞. Album. ovor. numero iij. ol. rosac. omphac. ol. ros. compl. an. ʒx. ol. myrtill. ʒjss. farin. volat. farin. hord. an. ʒvj. bol. armen. subtiliss. triti, s [...]ng. drac. an. ʒiij.M.F. Emplastr. Est mirabile primis diebus. Transacto autem nono aut decimo die; nullo contradicente symptomate, ut est dolor, apostema, pruritus, tunc supra fracturam & dislocationem utilissimum est hoc in rascriptum apponere.

℞. Albumin. ovor. numero iiij. ol. myrtin. ol. rosac. an. ℥ij. terebinth. clàrae ℥jss. myrrh. aloes, an. ʒij. sang. drac. bol. armen. an. ʒss. farin. volatil. ℥iij.M. & utere, in fractura & dislocatione est singulare remedium. Petrus Forestus. obs. 3. lib. 8. Obs. Chirurg.

Ubi callus justae magnitudinis generatus fuerit, medicamentis roborantibus confirmandus est. Ideo tale Emplastrum imponendum est.

℞. Ol. rosac. ℥ij. cerae ℥ijss. resinae pulveris. ℥iij. colophon. mastich. thuris, an. ℥ss. nuc. cupress. rad. erythrodan. i. rubiae tinctor. an. ʒj. croci ʒss.M.F. ceratum quod super linteum vel alutam extendatur, & applicetur. Daniel Senner [...]us. practic. lib. 5. part. 5. cap. 1.

Sectio vicesima. Pro Fuci Vulnere.

CUm die quodam apud am [...]co▪ commorarer, unus ex iis in superiore labro à fuco vulneratur, statim intumuit vulnus, cum maximo patientis dolore· sine mora, muscas contritas apposui, quo brevi dolor sedatus est, tumorque evanuit. Iul. Caesar. Baricellus. hortul. geniali.

Sectio 21. Pro Fungorum veneno.

PRinceps quaedam magni nominis, cum quodam die in p [...]andio fungos comedisset, sub v [...]speram dolore torminibusque maximis ventris, nec non cardialgia correpta fuit; mox quoque vomitus & fluxus ventris supervenerunt. Primò excrementa & fungos excrevit, mox quoque mucum qui intestinis adhaeret, sanguinemque dejecit; leipothymiae frequentes & virium prostratio aderant, & ita quidem, ut excrementa involuntariè simul & sudores frigidi profluerent. Medici etsi summam adhiberent diligentiam, morbus tamen medi [...]amenta praecellere, eaque respuere videbatur: totam itaque noctem veluti in agone contrivit. Sequenti die, cum princeps (quem pereegrè [Page 398] absentem ilicò acciverant) advenisset, protinus ad gr. xxxx. lapid. bezoard. or. in pollinem redacti ex vino albo propinavit, post semihoram sudor calidus & universalis su pervenit, & intellectus rediit, mox somnum quoque repetiit, cujus beneficio vomitus simul & fluxus sanguinolentus cessarunt, & intra paucos dies integram valetudinem recuperavit. Guil. Fabrit. Hildanus. obs. 34. cent 4.

Plur [...]mos Romae fungorum esus interfecit. huic veneno remedium optimum proposuimus toties quoties opus fuit, semper cum victoria; videlicet oxymel cum theriaca. duplici modo Fungi noxii sunt, aut ob pravam qualitatem quam habent à sua natura, aut ob lentorem & crassitiem, seu viscositatem quandam, qua mediante maximopere laedunt. viscositas incisione, & prava qualitas indiget alexipharmaco· administrando theriacam cum oxymel. tam simplici quam scyllitico, his indicationibus satisfacimus, ut pluries experimento comprobavimus. Nullus enim hoc remedio sumpto interiit, sed omnes, placente Deo, convaluerunt. Dominicus Panarolus. obs. 45. pentecost. 3.

Sectio 22. De Furunculo.

FUrunculus [...] Graecis appellatus, tuberculum est acutum, cum inflammatione ac dolore, ovum columbinum magnitudine non excedens, oritur à sanguine crasso & vitioso· rarò solitarius crumpit, sed plerumque plures simul.

Subsectio unica. Pro Furunculis in dorso.

POst sanguinis missionem & purgationem, solo pane nigro frumentaceo cum butyro manso & valde pingui apposito, facilè ad suppurationem perveniebant: vel solo diachylo apposito, vel, ut aliàs expertus sum, beta vel caulibus butyro illitis appositis erumpebant, & facilè sanabantur. Sed & hoc Cataplasma ad furunculos exper [...]um est, & alia apostemata ex adustione sanguinis.

℞. Fol. malv. acetos. an. Mj. ficuum ping. numero vj. uvarum passarum amotis arillis ℥j. bulliant, Pistentur in mortario addendo fermenti acris ℥jss. axung. porc. rec. fine sale q.s.F. Cataplasma. Dissipat etiam Furunculum ac concoquit triticum commansum & impositum, pingues item ficus dissectae.

[Page 399]In eo nullum est periculum, etiamsi nulla adhibeatur curatio, maturescit enim per se, atque crumpit; sed dolor efficit, ut potior medicina sit, qua maturius liberet. Proprium ejus medicamentum est Galbanum, vel resina, vel fermentum. expresso pure, nulla ulterius curatio necessaria est. Petrus Forestus. obs. 9. & schol. lib. 1. Obs. Chirurg.

Finis Libri Sexti.

[Page 400]

MEDICINAE PRACTICAE. Liber Septimus. De Affectibus à Litera, G. incipientibus.

Sectio prima. De Ganglio.

[...], tumor est praeter naturam▪ concolor, durus, renitens, & indolens, at si violenter premas, stuporis sensum exhibet: frequenter pellicula propria includitur, nonnunquam etiam ea omnino caret· circa partes membraneas, ossa, tendines, nervos, & articulos ut plurimùm enascitur. Si extra has partes oriatur, quibusdam nodus appellatur. Pro causa agnoscit ictum, extensionem aut laborem nimium, à quibus nervus vel tendo nimis extenditur, vel etiam secundum membranam quasi rumpitur, hinc facilè partis nervosae nutrimentum exudat, & circa ejus substantiam adhaerescit, & tandem à facultate partium earum formatrice in hanc substantiam m [...]tatur· à lenta etiam & viscida pituita oriri volunt plerique.

Subsectio prima. Pro Ganglio in summa sinistra manu.

DIssolvi & dissipari debet tumor iis quae digerunt & resolvunt, sed videndum est ut ita tracterur, ne tenuiore parte extracta, quod reliquum est viscosum & crassum concrescat. quare necessarium est omnino, ut uno eodemque tempore applicentur tumori, quae emolliunt, incidunt, digerunt & resolvunt· in hunc usum applicarem sequens cer [...] tum.

℞. Empl. oxycroc. ℥j. ammoniac. ping. bdellii, solutor. in aq. vitae, an. ʒij. rad. ireos ℈j. lumbric. vino lotor. & dissolut. numero iij. commixtis omnibus cum pauco oleo terebinth. & cera nova. F. ceratum. extend. super alutam, applicetur tumori, & fascià arctissimè constringatur. huic cerato si lamina plumbea [Page 401] superligetur, videtur mihi ex usu fore. Avicenna & secuti eum ante nos plerique plumbeam laminam simili aliquo emolliente & digerente medicamento illitam imponebant: quod sanè ego non improbo· & quia humor viscosus est, difficilis resolutioni, membranis & tendonibus adnatus, arbitror maximopere profuturum si singulis quatuor, quinque, vel sex diebus soluta fascia, ablato cerato, suffumigetur tumor suffitu acerrimi aceti, quod Satureiam, vel Origanum, vel quid simile incoxerit, affusi pyritidi, vel lapidum molarium frustis candentibus. Deinde absterso sudore, & compresso, & frictionibus exercitato tumore, rursus ceratum imponatur. Mirum quantum commodum hoc praestet, & expeditum sit, id genus morbis remedium, attenuat, incidit, discutit, resolvit, partem roborat & firmat. Ex Galeno, bractea tenuis plumbi probè ganglio alligata planè ipsum dissipat. Reinerus Solenander consil. 24. sect. 1.

Subsectio secunda. Pro Ganglio in poplite utriusque cruris pugni magnitudine.

HOnesta quaedam matrona aliquot annos in poplite in utroque crure tumorem gerebat, pugni magnitudine in uno, in altero paulo majorem, concolorem, molestiam potius quam dolorem afferentem, flexionem tamen articuli illius, & sic incessionem aliquo modo impedientem. quem tumorem cum inspicerem, Ganglion esse judicavi. Plumbariis thermis, ut eos extirparet, aliisque remediis, sed sine fructu, usa fuerat. Ad fortiora transeundum esse docui, illique primum hunc fotum praescripsi.

℞. Lixivii, urinae, & vini an. p [...] ▪ aeq. adde ad mens. j. hujus liquoris, aq. vitae ℥j. spirit. junip. ʒj. cum spongia intincta fomententur tumores calidè. Postea apponatur hoc emplastrum.

℞. Rad. bryon. irid. rec. an. lb ss. bulbor. lilior. ℥ij. coq. in aceto fortiss. & contund. & pistentur. addendo ol. lilior. ℥ij. gummi ammoniac. in aq. vitae solut. ℥iij. pulv. rad. ireos. ʒij. redigantur in formam emplastri vel cataplasmatis· continuabat fotum & emplastrum indies, domum reversa spatio trium mensium, unde admodum imminuti tumores, adeo ut licet aliquid adhuc appareret, tamen nullum ferè impedimentum amplius adferrent. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 703.

Subsectio tertia. Pro Ganglio.

JUvenis quaedam mulier Ganglion habebat in facie Cerasi magnitudine, infra oculum, supra Zygoma, quod intra mensem discussum est, admota lamina plumbea hydrargyro illita & emplastro infixa, ut melius haereret: eaque super Ganglion admota, [Page 402] una cum emplastro, splenium satis solidum superimponebam, deinde fascia alligabam quae semiphalera à Galeno nominatur. Samuel Formius. obs. 16.

Mulier quaedam ictum frontis passa est, quem tumor nullus subsecutus est, ante quindecimum diem, quo tumor obortus est magnitudine nucis juglandis, sed mobilis, nuncque dolebat, nunc mollescebat, nunc minuebatur, nunc augebatur, & sic per longum tempus cum maximo incommodo permansit: curatus tandem fuit aq. vitae cum rutae succo mixtae admotione, linteisque arctè fronti appositis. Petrus Borellus. obs. 15. cent. 1.

Sectio secunda. De Gangraena.

GAngraena (vulgò ignis S. Antonii) incipiens est partis corruptio ad [...] tendens, quae cum jam eo processit, ut pars corruptione extincta & emortua sit, [...], i. e. sideratio nuncupatur· adeo ut duo haec mala non nisi magnitudine differant: in Sphacelo enim pars omni sensu & vita destituitur, in Gangraena vero nondum adhuc adest perfecta partis corruptio. Causa utriusque est caloris nativi in parte destructio, quam infert frigus nimium, venenata qualitas, prohibita transpiratio, calor externus vehemens, alimenti & caloris influentis defectus.

Subsectio prima. Pro Gangraena ex inflammatione.

POst praescriptam victus rationem, ad arcendam defluxionem, pro primo scopo Chirurgus applicet loco affecto defensivum sequens.

℞. Farin. hord. ℥iiij. bol. armen. alb. ℥ij. pulv. gall. virid. nuc. cupress. cortic. granat. an. ʒjss. camphor. ʒj. cum oxymel. F. cataplasma. Hoc mihi usitatum est· oleosa enim omnia suspecta sunt in Gangraena, poros quippe obstruendo transpirationem inhibent, & vapores putridos in parte affecta retinent· cessante defluxione possunt defensiva intermitti, ut inna tum calidum minore negotio penetrare queat in partem affectam. Secundus scopus est aliò revellere & derivare humores in partem affectam affluentes, idque quam citissimè, adhibitis purgationibus, phlebotomia, cucurbitulis, hirudinibus, aliisque id genus remediis: Tertius scopus est, ut pars in pristinum ac naturalem statum restituatur; id fiet evacuato accuratè sanguine, & caeteris humoribus parti affectae impactis, ac in ea conclusis, itaque quamprimùm prospiciendum est quid facto opus sit, & scalpelli acie tentandum, fitne Gangraena profundior, an superficiaria· tum pro diversitatis ratione, scarificationes [Page 403] levius aut altius imprimendae: dein satis magna sanguinis quantitas sinenda effluere· quinetiam si quae sit in parte affecta grandior insignior (que) vena, ea audacter & sine mora incidenda, sic enim sanguis & humores exonerantur, pars affecta refrigeratur, & aperitur pororum obstructio. id tamen nequaquam aggrediendum nisi morbus gravissimus, & aeger juvenis, & vires firmae fuerint. nervos autem majores, tendines & arterias nefas attingere, nisi maxima & insignis adfuerit corruptio; alioquin metuendum à convulsione, motus deperditione, doloribus acutissimis, sanguinis profluvio, & spirituum vitalium resolutione, Syncope, imò & morte. Praeter scarificationes Avic. & alii Scriptores jubent apponere hirudines, quo plus depleatur sanguinis & humorum. id quod & ipse soleo facere, quoties potissimum sanguis parcus educitur scarificatione· evacuato sanguine, abluenda pars aceto & sale marino simul liquatis, haec enim putrefactioni plurimùm repugnant· at si profundior fuerit gangraena, efficacior adhibenda lotio, qualis est ea quae sequitur.

℞. Lixiv. fortiss. aceti opt. an. lb iij. scordii utriusque absynth. rutae, lupinor. contus. an. Mss. rad. aristol. rot. vincetoxic. an. ℥ss. sal. marin. ℥iiij. coq. ad consumptionem tertiae partis. in colat. dissolv. aloes, myrrhae, an. ℥ss. aq. vitae ℥ij. camphor. ʒss. quoties remedia permutare necesse fuerit, lavare oportebit partem fotu illo tepido· nam praeterquam quod plurimùm resistit putredini, etiam revocat innatum càlidum, resolvit & exsiccat corruptos humores inibi conclusos. Insuper toti parti affectae scarificatae imponendum unguentum Aegyptiacum Mesues.

Quod si corruptio major est, soleo idem unguentum sic componere.

℞. Aerugin. ℥iiij. mell. opt. & cum decoct. absynth. & scord. despumat. ℥xvj. aceti scillit. ℥vj. alumin. roch. sal. armoniac. an. ℥j. succ. rutae, scordii utriusque & alliariae, an. ℥iij. coq. ad spissitudinem mellis. Deinde admisce theriac. opt. mithridat. an. ℥ss. camphor. (plurimum enim penetrat & putredinem inhibet) ℥j. Sic praeparatum unguentum non solum resistit putrefactioni, sed & temperat ac minuit vaporum malignitatem, qui perpetuò attolluntur à parte obsessa gangraena, & laedunt principes· breviter Aegyptiacum praestantissimum & primarium est in gangraenae remediis, separatque mortuam carnem à viva & laudabili, gignens escharam· ubi tota pars Aegyptiaco contecta fuerit, insuper applicandum cataplasma sequens, quod & ipsum resistit putredini; exsiccat humores excrementitios doloresque sedat.

℞. Farin. lupin. lentium, fabarum, lolii, sal. marin. an. ℥iij. pulv. summit. absynth. scord. utriusque alliar. rutae, an. ℥j. coq. in oxymel. simpl. & F. Cataplasma; refrigerato [Page 404] adde aloes, myrrh. an. ℥j. aq. vitae, ℥iij.M. praedictae autem farinae, imprimis lupinor. mirum in modum in Gangraena aliisque putridis ulceribus conveniunt. Exsiccant enim, discutiunt, & putredini resistunt. In praeparatione autem diligenter prospiciendum est, ne diu farinae hae cum reliquis pulveribus coquantur· fieret enim nimis viscosum & glutinosum, ac proinde inutile cataplasma.

Haec autem remedia omnia, ablutio, cataplasma, &c. tepidè sunt admovenda, linteisque praeterea calidis obvolvenda pars affecta, etiamsi Gangraena orta sit ex inflammatione. Sic enim pene extinctum & intermortuum innatum calidum revocatur, & quasi rursum accenditur in parte affecta.

Chirurgus quoties ad aegrum accedet, his remediis excitatae escharae summam partem tollere conabitur aut scalpelli acie incidet, usque ad partem sanam, quo detur medicamento penetrandi via, ad corrigendum quicquid depravatum & corruptum est· nec alia procedat methodo donec videat morbum superatum & evictum· id verò ex eo deprehendet, quod malum non latiu serpet, & circa ipsum apparebit cir [...]culus exactè rubens & exquisiti sensus: separationem enim carnis mortuae à viva naturae & medicamentorum beneficio fieri indicat. Corrigitur etiam corruptio & caro emortua cauterio actuali nempe ferro ignito, quod uti supremum remedium, ita quoque maximum putatur: quapropter in curatione Gangraenae & Sphaceli, potentiali ab authoribus classicis dignitate & praestantia praeponitur. Eschara his remediis facta, curandum quamprimùm ut excidat. Ad id utile est unguentum sequens, itemque ad ulcus abstergendum & mundificandum.

℞. Farin. erui. rad. aristol. rot. irid. fl. vincetoxic. angelic. an. ℥ss. theriac. ʒii. cum s.q. mell. rosat. F. unguentum.

Mundificativum nostrum de succo apii, ad mundificanda & incarnanda Gangraenae ulcera· aliaque sordida & maligna sic praeparatur.

℞. Succ. apii. scord. arnogloss. maj. rutae, an. ℥iiij. mell. rosat. lb j. coq. ad consistentiam Syrupi· tum admisce farin. lupin. pulv. rad. aristol. rot. angelic. vincetoxic. theriac. an. ℥ss. aq. vitae ℥j.M.F. unguentum. quod servetur in vase vitreo.

Si Gangraena in Sphacelum desinat, unica curandi ratio erit, ut pars sincera & sana conservetur, defensivis applicatis, ne mortificatio altius serpat, & extirpetur omne illud quod corruptum est. Amputa [...]io membri fieri debet in parte sana, cum satius sit sincerum aliquid resecare, quam emortuum quippiam relinqui. Guil. Fabritius Hildanus. lib. De Gangraena & Sphacelo.

Quidam ante membrorum amputationem semper exhibent Philonium Persicum metu haemorrhagiae, ad retinendum sanguinem, & cum successu [Page 405] quidem· verum Philonium unico tantùm die naturali valere notum est; quotidiè ergò illud assumendum foret, cum magno corporis detrimento. Satius verò est, ex Hippocratis sententia, tertio, vel quarto die venam secare. Philippus Salmuthus. obs. 80. cent. 1.

Si proveniat ex frigiditate ego utor hoc medicamento optimo & divino quo plures sanavi.

℞. Rapum unum domesticum, unam satis crassam radicem raphani. optimè deradantur, cum verò sunt derasa.

℞. Pulv. sem. sinapi, ℥j. caryophyll. ʒiij. ol. sem. lini. ol. nuc. jugland. vetuss. an. q.s.M. in mortario, & F. Emplastrum, & calidum superponatur, aut tepidum, & optimum est. Gabriel Fallopius. lib. De Tumoribus. cap. 26.

Subsectio secunda. Pro Gangraena pedum.

STatim supra pedes imponere oportet quae calefaciunt actu & potentia, nisi putredo solidas partes occupaverit. Emplastrum tale est.

℞. Radicem unam raphani hortens. & aliam rapi· terantur in mortario, add. Sinapi ℥j. pulv. caryoph. ʒiij. ol. sem. lini & jugland. veter. an. q.s.F. Emplastr. quod calidum applicetur pedibus per unum diem, in loco calido jaceat. Hoc emplastro solent curari ij. quorum pedes in triremibus per hyemem siderantur à frigore, & qui iter hyeme per loca frigida conficiunt. Sed si magna sit putredo, usque ad partes internas se extendens, ilicò scarificanda loca altis & profundis sectionibus, & procurandum sanguinem defluere, qui in partibus putruit, deinde quae valde siccent sunt apponenda, & lavandae partes aqua salsa, in qua Aegyptiacum dissolutum fuerit· bene calida sit lotio, & idem unguentum postea apponatur. Si haec non juverint, abscindantur partes. Rodericus a Fonseca. tom. 2. consult. 11.

Vir quidam Nobilis Gangraenam patiebatur in tibia, quae eo processerat, ut medici & Chirurgi partem amputare decreverint. quod ad sequentem diem distulissent, post eorum discessum, adductus fuit Empiricus, qui Gangraenae curationem pollicitus est, & cum aeger se illi commisisset, per totam noctem partem affectam fovit aqua in qua Calx & Creta alba decoctae fuerant, & manè Gangraena apparuit protinus ablata. Samuel Formius. obs. 24.

[Page 406]

Sectio tertia. Pro Genu tumido.

BIennium totum tumorem immensum mollem & laxum mulier quaedam rustica in genu habebat, qui quo minus rectè stare vel incedere posset, admodum illam impediebat. Sequenti remedio brevi sanata est.

℞. Radices brion [...]ae recentes & irid. in talcolas sectas una cum bulbis lilior. & narcissi vulgaris pratorum· incid. & contund. & in vino addita etiam aqua vitae coq. ut fiat cataplasma, cujus portio calidè cum pannolineo indies tumori imponatur, derasa semper prius remanentia, quae siccata tumori adhaeret. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 704.

Mulier triginta annos nata ab octo mensibus tumorem patiebatur partem femoris inferiorem occupantem & ipsum genu, nullus rubor aderat, sed dolor eam infestabat, ut claudicare cogeretur. Multis remediis resolventibus adhibitis, tumor in eodem statu permanebat. tandem in duobus locis, parte scilicet interna & externa elevatio satis insignis apparuit, eaque circumscripta cum mollitie & fluctuatione, ita ut purulentam materiam adesse omnes existimarent, admotum est causticum potentiale parti magis tumenti, quae erat exterior, postmodum scalpello incisâ escharâ, & aperto tumore· flatus quidam emanavit, & nihil aliud. Simile exemplum habetur apud Zacutum Lusitanum. lib. 2. prax. admirand. obs. 163. ubi docet ex Gal. & Avic. hujusmodi tumores in genu saepe à medicis aperiri, pus intus latêre existimantibus, & nihil aliud tamen quam flatuosum spiritum egredi. Lazarus Riverius. obs. 13. cent. 3.

Auriga quidam genu inflatum durum ac scirrhosum habebat, post febrem chronicam, non tamen sine dolore; qui cum per tres menses incedere non posset, variisque usus esset remediis, tandem appositum est furfur minutissimè contritum & cribratum cum melle linimenti instar· quo non solum dolor (qui diu hominem afflixerat & consumpserat) remissus est, verum etiam sedatus est, & paulatim durities evanuit, & deinde ambulare potuit, & paucis diebus ad pristinam sanitatem restitutus est. Cataplasma ex furfure utile est ad tophos & Scirrhos in quacunque corporis parte fuerint.

Mercator quidam cum per totum crus ab ipsa coxa doleret, nec ullis remediis dolor sedari posset, tandem nescio quis eidem consuluerat, ut radices morsus Diaboli contunderet, succumque exprimeret (qui olei instar mucilaginosus est) ac eo crus totum inungeret, quo facto brevi ab omni dolore liberatus est. Petrus Forestus. obs. 28. lib. 29. De Arthritide, &c.

[Page 407]

Sectio quarta. Pro Gibboso.

GIbboso cuidam Puero Nobili, cui spina dorsi extrorsum admodum extuberabat, thoracem ferream qualem armati ferre solent, ex tenuissimis laminis fabricatum, atque intus forisque ne nimium illum premeret, pannis suffultum, indutum ut gestaret docui. quo facto, cum eum integri anni spatio, dies noctesque gestasset, eique sic assuevisset ut non magnam inde sentiret molestiam, sensim pressa illa curvatura, spina rectitudinem iterum suam naturalem est adepta, posteaque semper recto corpore incedens, procerus admodum est factus. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 164.

Puellula quaedam octodecim mensium excrescentia vertebrarum dorsi laborare coepit. Ad eam vocatus, tertiam & quartam vertebras lumborum ex [...]uberantes inveni ad ovi Anatis magnitudinem, quas secunda & quinta nonnihil sequebantur, ita ut in maximum gibbum excreverit spina, praecipuè versus sinistrum latus: quapropter sinistrum crus dextro longè imbecillius fuit. In curatione sequenti modo processi.

Primò dorsum totumque crus sequenti aqua ad nervos corroborandos inunxi.

℞. Aq. gran. juniper. sine vino destillat. aq. salv. beton. lavend. an. ℥ij. pulv. rad. bistort. tormentill. ros. an. ʒij.M. fiat (que) infusio in ampulla magna per dies octo vel decem. Dein per inclinationem à pulveribus separata aqua ad usum reservetur. Post inunctionem, sequens Emplastr. quo ego etiam in fracturis ossium utor, applicui.

℞. Emplastr. Slotani ℥v. cerae novae ℥ij. lapid. osteocoll. ℥j. pulv. rad. consolid. maj. terr. sigill. an. ʒiij. pulv. balaust. nuc. cupress. rosar. odorif. an. ʒj. misceantur lentissimo igne, fiatque emplastrum: addendo ol. rosac. aut mastich. q.s. totum autem praecipuumque artificium in curatione gibbi, in hoc consistit, ut extuberantia vertebrarum reprimatur retrorsum, alioquin omnia frustra tentantur. In hunc itaque finem laminam ferream, aliquantùm incurvatam, & ejus quidem longitudinis & latitudinis, ut totum gibbum cooperiret, in thoracem ex reduplicata tela ita adaptavi ut extuberantes vertebras reprimere posset. Laminam tamen carbaso obtexi, ut puellae minus esset molesta, thorax nudo corpori induatur, & ita quidem adaptandus est, ut totum ventrem ad muliebria usque comprehendat: Per medium ventrem ligulâ oblongâ constringatur: circa pectus quidem mediocriter, ne metaphrenum. & costae constringantur; post costas verò mendosas, usque ad imum ventris arctissimè, quo lamina ferrea extuberantes vertebras reprimere possit. Ne autem thorax à scapulis sursum trahatur, fasciae duae transversum digitum latae, in u [...]ro (que) [Page 408] inguine annectendae erunt thoraci, quae descendentes per perinaeum, iterumque ascendentes subter nates, in utroque latere thoraci ligulis annectendae. Emplastrum autem & inunctiones de quarto in quartum, aut etiam de sexto in sextum diem renovavi· coxam verò totum (que) crus singulis diebus, praescripta aqua inungere jussi· sic divino favore, intra menses sex, gibbus depressus fuit· thoracem verò, laminamque propter imbecillitatem & mollitiem membrorum in secundum usque annum gestavit. Nunc cùm annum aetatis tertium attingit, quàm bellè se habe [...]. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 67. cent. 5.

Sectio quinta. Pro Gingivis excrescentibus.

Foelici successu sal. prunellae aut spirit. salis nitri, ut & salis communis, cum penicillo aut gossipio, gingivarum carni luxurianti affricatur· quae nisi juvent oleo vitrioli solo vel misto leviter madefaciendae. Felix Platerus. pract. tom. 3. cap. 3. pag. 350.

Commendatur hic peculiariter aquilegia, & unguentum ex aquilegia paratum in hoc malo utile est· Imprimis verò efficax esse sequens linimentum, multo usu compertum est.

℞. Pulv. fol. aquileg. salv. menth. crisp. nuc. mosch. an. ℥ss. (nonnulli etiam rutae & myrrh. tantundem addunt) alumin. ust. ℥j. mell. puriss. ℥iiij. vel. q.s. mel leni igne despumetur· despumato & calenti pulveres infpergantur. F. linimentum. quo gingivae inungantur. Vel,

℞. Mell. opt. ℥ij. aceti vini ℥j. flor. aeris ʒj. alum. ℈j. bulliant donec rubefiant; adde pulv. Sabinae, nuc. mosch. an. ʒss.C.C. praep. ℥ss.F. linimentum. Daniel Sennertus. Pract. lib. 2. part. 1. cap. 16.

Sectio sexta. De Glaucomate.

[...] (à [...], caesius) est crystallini, aut vitrei, aut etiam aquei humoris in glau [...]um ceu caesium colorem mutatio. Oritur vel ab humore viridi humoribus oculi commisto, eorumque alborem seu pelluciditatem nonnihil opacante, vel ex certa lucidi & opaci proportione, quae nobis ignota est. Humorum exsiccatio & condensatio hunc affectum producere nequit. In glaucomate incipiente uti & in suffusione per fumum, aut per nebulam aegri se videre arbitrantur. Cum confirmatum est malum, visum omnino tollit. Si ab alieno humore affuso oriatur, curari poterit, aliàs insanabile est.

[Page 409]

Subsectio unica. Pro Glaucomate.

FIat ablutio ex Scribonio Largo cum aq. marina; vel aq. salita, vel cum aq. stillatitia ex mica panis actu calente, aspersa pulvere Euphrasiae. chelidon. sem. foenic. rutae, tutiae praepar. bol. arm. & salis, atque madefacta succo rutae, facta maceratione per viginti quatuor horas. Fiat praeterea instillatio ex felle piscium mixto cum aquis foeniculi vel chelidon. inter caetera tamen valet fel perdicis, cum croco, thure, & rosis in vino· huc referenda aqua ardens (vitae) cum decocto gallarum, vel gutta una aut altera ol [...]i chalcanth. cum aq. malv. Iul. Caesar Claudinus. cons. 74.

Sectio septima. De Gonagra.

GOnagra Arthritidis species est in genu consistens. Vid. supra, lib. 1. sect. 40.

Subsectio prima. Pro Gonagra.

GEnu dolenti hoc Cataplasma valde profuit.

℞. Medull. panis lb j. coq. in lacte, add. farin. sem. papav. nigr. ℥j. sem. psyll. ℥ss. lini ℥j. olei chamaem. ranar. an. ℥ij. croci ʒj. curatus sic fuit. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 496.

Mulieri Gonagra laboranti ut aquam hanc qua genu tantopere dolens inungeret, praescripsi.

℞. Aq. vitae compos. ex speciebus cali [...]is, herbis capital, aromatib. & castor. paratae ℥jss. aq. vitae simpl. ℥iij. opii dissolut. in aq. vitae ʒj. croci, styrac. liquid. an. ℈j. ea aliquoties usa, tantum levaminis sensit, ut quiete fruens, nullo se usam remedio, quod citius & rectius quam hoc dolorem sustulisset, praedicaret. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 498.

Innumeris ferè experimentis comprobatum est, radicem Sigilli beatae Mariae probè contusam & admotam, genuum tumoribus & doloribus mirè conferre, praecipuè Gonagricis, idque à Chirurgo quodam Nemausensi accepi, verumque esse comprobavi. Sed in podagricis primò corpus evacuandum est jalapio, & tandem causa conjuncta hoc topico tolletur. Petrus Borellus. obs. 10. cent. 2.

[Page 410]

Subsectio secunda. Pro Gonagra.

PRopinavi duabus horis ante cibum pro evocando sudore, de sequenti hydrotico poculum unde modicè sudavit.

℞. Limatur. guaiac. ℥iij. sarsaeparill. ℥ij. rad. chin. ℥j. rad. enul. ℥ss. fol. chamaepit. Mj. fl. rosmar. salv. beton. an. p.j. passul. enucleat. ℥ss. sem. anis. ʒijss. coq. in mensur. iij. aq. font. limpidiss. ad casum medietatis. Colatura edulcoretur sacch. & julep. Cinnamom. an. q.s. ad gratiam.

℞. Ol. laurin. lumbric. terrae, an. ℥j. ol. vulpin. ursin. an. ℥jss. adipis human. ℥jss. ol. salv. rosmar. an ℈.ss. cerae q.s.F. linimentum pro regione dolente.

℞. Aq. vitae destillat. è spec. arom. & herbis capital. & castor. ℥iij. aq. vitae simpl. ℥ij. spir. junip. ℥j. aq. salv. rosmar. an. ℥ij. ol. salv. succini, an. gutt. iij. ol. spic. gt. iij. croci styrac. liquid. opii thebaic. aq. vitae solut. an. ℈j.M.F. aq. anodyna & arthritica pro fotu partium dolentium ante unctionem.

Quod si ranae aliquot vivae cum oleo oliv. communi vel ol. lumbric. vel butyro rec. decoquerentur eoque calidè foverentur articuli, praestans quidem id foret.

P [...]o humoribus electivè evacuandis in usu sint pil. sequentes, de quibus singulo mense cap. ʒss.

℞. Hermodactyl. veror. excortic. ʒij. turbith. gummos. ʒjss. agar. troch. mechoac. alb. an. ʒij. rhei el. ʒjss. diagrid. praep. ʒj. euphorb. ℈j. rad. aristol. rot. chamaepit. an. ʒjss. fl. staech. herb. paralys. an. ʒj. spic. indic. zinzib. alb. an. ℈jss. cum succo chamaepit. F. pilulae parvae. Io. Petrus Lotichius. obs. 7. cap. 1. & obs. 1. cap. 2. lib. 6.

Sectio octava. De Gonorrhoea.

GOnorrhoea (à [...] genitura & [...], fluo) est invita & nimia seminis profusio citra venerem, aut colis tentiginem, quam efficit tum spermaticarum partium imbecilla retentio, ob intemperiem humidam & frigidam, tum etiam seminis ipsius vitium. quando vel copiosum nimis est, ex Veneris intermissione, & ciborum benè nutrientium nimio usu, vel rursus acre est & calidum excretricem stimulans· vel denique crudum, aquosum & tenue retentricem primariò laedens. Gonorrhoea alia est benigna, quam hactenus descripsimus, alia virulenta Luis Venereae soboles, cujus indicium est, quod principio virus album aut subcitrinum è vasis sperma [...]icis sine sensu excidit, vigilanti pariter & dormienti, quod tempore putret & acrimoniam adsciscit, ductum penis in transitu exedit & exulcerat· unde dolor exoritur qui in tentigine quasi funem peni [Page 411] subtendit, & in emictione tanquam in dysuria acrius stimulat· oritur à spermaticorum vasorum & testium imbecillitate ex venenata lue contracta, quae efficit, ut quicquid in his vasis colligitur, in foedum virus facescar, quod dein contagione alium quemvis contaminat.

Subsectio prima. Pro Gonorrhoea.

PRaehabitis purgationibus accommodatissimum atque efficacissimum remedium erit quod sequitur.

℞. Menth. sicc. ʒiij. sem. lactuc. ʒij. sem. rutae, viticis, rad. ireos, an. ʒj. sacch. albiss. ʒj.M. simul inque tenuissimum pulverem redigantur, cujus ʒjss. cum aq. plantag. tribus ante prandium horis per aliquot dies offeratur. Ioannes Zecchius. cons. 16.

Mulier quaedam cum Gonorrhoea laboraret, hoc uno decocto, à profluvio seminis, & urinae ardore, post universalia remedia adhibito, ex incontinenti per me curata fuit.

℞. Liquirit. ʒvj. sem. myrtillor. coriandr. praep. plantag. agn. cast. an. ʒj. sem. papav. alb. ℈ij. sem. hyoscyam. ℈ss. hord. mund. M.j. acaciae, sumac. an. ℈j. semina contund. crasso modo & bulliant omnia in aq. chalybiata pro lb jss. colat. adde troch. alkikeng. ʒj.M. Sumebat cyathum bis in die, neque aliis medicamentis opus habuit.

Benedictus Faventinus Praeceptor meus hoc in simili casu magno cum successu & experientia utebatur: Si & Gonorrhoeae adesset dolor & ardor, dabat tepidè septem diebus lactis ovilli ℥iij. aq. plantag. vel succi ejus ℥j. boli armen. ʒj.M. Petrus Forestus. obs. 15. lib. 26. De Penis Vitiis.

D. Bontius in Gonorrhoea, ut I. Heurnius inter secretiora remedia sua, annotavit, usus fuit his Pilulis.

℞. Sem. lactuc. papav. an. ʒiij. rad. nymphaeae ʒiij. ros. rub. ʒj. corall. rub. ʒij. camphorae ʒss. sem. agn. cast. ʒj. cum muccagine tragacanth. F. massa ex ʒj. fiant Pilulae vij. In Notis ad cap. 13. lib. 6. Pathologiae Io. Fernelii.

Subsectio secunda. Pro Gonorrhoea.

VIr quidam Gonorrhoea antiqua laborans, à me consilium petiit· cui primùm praescripsi purgationem ex Mercurii dulcis ℈j. cum pil. coch. min. eadem quantitate; & sequenti die venae sectionem. Deinde bolum ex rhab. pulv. ʒj. cum terebinth. ʒiij. quem continuavit per quinque dies, eoque purgabatur ter aut quater in die· iterum sumpsit Pilul. Mercuriales, & praedictum bolum per alios quinque dies· ac tandem aquam sequentem per octo dies.

℞. Menth. sicc. ℥iij. s [...]m. [...]actuc. rutae, agn. cast. an. ℥ijss. ireos. fl. ℥ij. [Page 412] dictamn. cretic. ʒx. sacch. albiss. lb ij. omnia pulverentur addendo terebinth. venet. ℥v. vini albi generosi ℥xxx.F. destillatio in balneo M. capiat cochlearia duo manè duabus horis ante cibum. His remediis à contumaci illo affectu liberatus est. Lazarus Riverius. obs. 25. cent. 1.

Juris quidam utriusque Doctor Gonorrhoea laborans, à me consilium petiit· illi bolum praescripsi ex rheo & terebinth. per quinque dies sumendum· & cum nondum fluxus cessaret, postea usus est aqua ad Gonorrhoeam Quercitani in illius Pharmacopoea descripta· prima exhibitione omnino sublatus est fluxus, & ideo per tres aut quatuor dies tantum illius usum continuavit, neque amplius rediit affectus. Lazarus Riverius. obs. 36. cent. 1.

Vir quadraginta annorum ex impuro concubitu Gonorrhoeam contraxit, cui ab initio praescripsi bolum ex cassiae ℥j. rhei pulv. & crystall. tartar. an. ʒj. Sequenti die volebam sanguinem mittere ex pede, quod ipse aeger renuit. Emulsiones praescriptae sunt ad tres aut quatuor dies, quibus urinae acrimonia temperata est fluxu eodem modo perseverante. Postmodum ptisana laxante usus est per septem dies continuos, in hunc modum praescripta.

℞ Tamarind. ℥ij. aq. fontis lb iv. coq. ad lb iij. in colat. infund. frigidè per noctem sen. mund. sem. coriand. liquirit. & ros. rub. an. ʒij. capiat cyathum unum manè hora una ante pastum. Hoc remedio fluxus valde imminutus est, ad quem omninò delendum bolum sequentem praescripsi.

℞. Terebinth. venet. ʒiij. rh [...]i pulv. ʒj.F. bolus· quem capiat manè per quinque dies· deinde aqua superius descripta usus est per septem dies, Hoc modo Gonorrhaea curata est· quia tamen exigua quaedam humiditas in extremitate glandis frequenter apparebat, ut in fine hujus morbi plerumque fieri consuevit. ad eam prorsus cohibendam & exsiccandum sequentes pilulae prescriptae sunt.

℞. Gummi arabic. tragacanth. carab. mummiae, bol. armen. an. ʒj. pulverentur, & cum syr. de rosis sicc. F. pilul. massa de qua capiat ℈j. singulis diebus manè, duabus horis ante pastum per octo vel novem dies, & ita fluxus omnino cohibitus est. Lazarus Riverius. obs. 74. cent. 2.

Conserva fructus brusci à ʒij. ad ℥ss. per aliquot dies exhibita Gonorrhoeas multas curavi.

Idem praestat aqua ejusdem fructus destillat. Samuel Forminus. observ. 47.

In Gonorrhoea commendatur pulvis sequens.

℞. Fol. menth. mumiae, corall. rub. agn. casti, carabes, an. ʒj.M.F. Pulvis· de quo accipiat aeger aliquid manè jejuno ventriculo cum ovo tremulo. Vehementius sistit profluvium seminis pulveris ossis Sepiae ℈j. cum conservae ros. ʒij. bis vel ter sumptus. Excellentissimum est Magisterium ejusdem cum conserv. ros. [Page 413] antiqua à gr. vj. ad ℈ss. sumptum. Tinctura etiam corall. mirabiliter prodest.

In Gonorrhoea virulenta interdum inflammantur testes cum maximo tumore. in eo casu praesētissimum remedium est Cataplasma ex foliis rutae & ebuli aceto coctum, & applicatum. Io. Hartmannus. Practic. chimiatr. pag. 265.

Sectio nona. De Graviditate falsa.

VIdua quaedam postquam maritus peste sublatus fuisset, indicia conceptionis sensit, menstruorum nimirum primum suppressionem, mox ventris tumorem & mammillarum incrementum, tandem etiam commotionem in interioribus ventris, quam illa, quae prius sexies pepererat, non ab alio quam ex foetus commotione fieri▪ certò sibi persuadebat: ita ut exacto decimo à mariti obitu mense, partui se accingeret, & nihil aliud quam pariendi tempus expectaret· verum cum etiam undecimus, & duodecimus quoque à mariti decessu mensis praeteriissent, omnesque eam gravidam, ut & ipsa quoque se esse pro certò haberent, caeperunt multi de ipsa, ac si aliud inter [...]a fortè commisisset, malè suspicari: alii verò qui eam probam esse mulierem sciebant, de conceptu dubitare· quibus sic se habentibus, illa exacto mense duodecimo mensibus sensim rursum fluentibus, subsiden [...]e & evanescente paulatim ventris mole, & mammillarum tumore, ad pristinam rediit integritatem, nec molam nec aliud quidquam, nisi purum sanguinem profudit.

Aliis quae se uterum gestare putabant, idem evenire vidi; quibus cum venter intumuisset, citra alium affectum, tempore partus praeterito, vel etiam tardius, superveniente mensium fluore, demum se deceptas cognoverunt. Sicuti Marchionis cujusdam conjugi▪ de qua an gravida esset, non solum ipsa, sed & medici, egoque cum illis dubitabamus, idem contigisse memini. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 658, & 659.

Sectio decima. Pro Gulae dolore ab ossiculo illic haerente.

SCriba quidam cum in artocreate pullos columbinos, confractis ut solent, prius ipsorum ossibus, coctos comedens, ossiculum simul ex parte deglutivisset, illic ubi abruptum fuit, acutum, aesophago infixum haesit, unde tantus dolor subortus, ut miserè cruciaretur, mox secuta inflammatione & tumore, qui etiam foris in collo apparebat. Cum variis instrumentis illud eximere Chirurgus studeret, apprehendere tamen, cum non esset conspicuum, [Page 414] minimè potuit, deorsum propellere longè minus, cum tunc dolor admodum exacerbaretur· vocatus jussi eum jusculis & lacte nutrire, crassiora enim deglutire minimè poterat, tumori extrinsecus, cum mollis esset, Cataplasma maturans apposui, quo exactis diebus aliquot, maturari & in abscessum converti coepit, quo aperto, unà cum pure ossiculum quoque prodiit, & exemptum est. Postea sanato ulcere, nihil mali amplius passus est. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 413.

Sectio undecima. Pro Gummis & Doloribus Gallicis.

QUidam ad Gummata & Dolores hanc Potionem instituunt.

℞. Ras. lig. Sancti (dummodo aeger sit pituitosus) lb j. aq. lb xiiij. persistat in infusione per diem, deinde bulliat ad consumptionem lb iiij. tunc adde polipod. ℥ij. cichor. Mj. aloes succotrin. ʒiij. bulliant rursus per horam, postea adde fol. sen. epithymi, an. ℥ss. colocynth. ʒvj. sacchar. ℥viij. demum bulliant quoad remaneant lb vij. colentur· adde moschi gr. ij. Sumat hanc Potionem manè & vesperi ad sudandum, per viginti dies. Hoc est Secretum apud quosdam eximium certè pro Gummatis & Doloribus Gallicis. Sena à proprietate, morbum Gallicum oppugnat. Rodericus a Fonseca. tom. 2. consult. 61.

Sectio duodecima. De Gutta Rosacea.

GUtta Rosacea, rubedo est Faciei maculosa, seu potius rubor cum tuberculis, quibus tota Facies defoedatur, ac si guttis roseis conspersa esset. cognoscitur visu. Ortum dat sanguis crassus & fervidus, ad faciem delatus. Hoc malum saepe contrahunt, qui poculis & ebrieta [...]i nimium dediti sunt. quibusdam vitio naturae obtingit.

Subsectio prima. Pro Gutta Rosacea.

℞. LIthargyr. auri ʒj. ceruss. ʒ [...]j. axung. anser. & gallin. an. ℥ss. argenti vivi cum saliva extincti ʒij.F. unguentum, cum quo sero inungatur facies, & manè lavetur cum aq. furfuris. Item pineae nuces recentes pistae cum crema lactis in modum unguenti coeant, quo inungatur Gutta rosacea. Mirabile habetur. Vel,

℞. Lithargyr. bene triti & pulveris. lb j. aceti fortis lb iiij.M. Stent ita per duos dies. Postea coq. ad consumptionem tertiae partis· deinde adde aq. fl. fabarum lb ij. & simul ponantur in alembico & destillentur. Postea istae aq. destillatae adde gummi [Page 415] tragacanth. & arabic. q.s. ut F. unguentum, quo facies ungatur. Petrus Forestus. schol. obs. 9. lib. 2. Obs. Chirurg.

Subsectio secunda. Pro Gutta Rosacea.

PUellae Nubili facies admodùm desoedata erat jam multos annos pustulis siccis flavescentibus serpentibus, accedente rubore, ita ut de lepra suspecta esset. Vocatus ego veris tempore, primo venam aperui brachii. Scarificatione postea, adhibitis cucurbitulis in scapulis, jussi uti singulis mensibus. Vesicatorium quoque nuchae applicui, quod magnam illic vesicam excitavit, & quod admirandum, ut aliquandiu sanguinem minxerit, fecit. Bibit aliquoties hoc decoctum.

℞. Summitat. lupul. rec. fumar. rec. an. Mj. fol. sen. ʒiij. coque in sero caprino, colaturam bibat uno haustu, & aliquoties repetat.

Unguentum pro facie sequens praescripsi.

℞. Lithargyr. auri, ceruss. an. ʒij. unguenti citrini ℥jss. thuris alb. mastich. an. ʒjss. rad. serpentar. ossis sepiae, an. ʒj. ol. tartar. ℥ss. succi limonum ℥j.M. Inungat faciem. Manè abluat aqua flor. fabarum· recesserunt hac ratione pustulae, sed iterum de novo obortae sunt. Denuò itaque eam phlebotomia uti jussi, alteroque mox die scarificationibus. Purgavique de novo sic.

℞. Fol. lupul. fumar. an. Mj. fl. cordial. pj. sem. anis. ʒij. fol. sen. ℥j. epithymi ℥ss. decoq. in sero lactis. bibat duabus vicibus· sed in posteriore dissolvat conf. Hamec. ʒij.

Electuario deinde hoc utatur.

℞. Conserv. fl. cichor. viol. an. ℥j. conserv. fl. bugl. nymphaeae, an. ℥ss. pulv. triosantal. duplicato rheo ʒij. diarrhod. abbat. diamarg. frigid. an. ʒss. medull. sem. melon. ʒij. Syr. conserv. cortic. citri q.s.F. Electuar. capiat alternis diebus bolum.

Postea illinat faciem singulis noctibus hoc unguento.

℞. Spec. unguenti citrin. ℥jss. camphor. ʒss. boracis usti ʒj. ossis sepiae ʒss. rad. serpentar. ʒj. lactis virginal. parati ex lithargyr. cum aceto & aq. fabarum ℥iij. succi limon. vel arantior. ol. de tartaro, de frumento an ℥ss. fugitivi ʒj. (plus addidissem, sed valde denigrabat) misceantur benè, siccabatur saepè, sed rursum succis molle reddebatur. manè abluat hac [...]aqua.

℞. Cuspid. rosar. p.j. fl. viol. Mj. furfur. ℥ij. cicer. rub. conquass. p.ss. rad. ireos, ℥j. rad. lilior. ℥ij. rad. serpentar. cyclamin. an. ℥ss. add. aquae mensur. ss. eliciatur aqua, quam cum faciem ea lavat, aqua fabarum diluat. absumpto semel unguento & denuò parando addidi lithargyri & borac. an. ʒj. & hac ratione curata fuit. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 619.

In Gutta rosacea saciei sananda cuidam Doctissimo viro, qui jam fuerat purgatus & sanguinem detraxeerat. [Page 416] Sequentia jam usurpanda, & autumni tempore repetenda praescripsi.

Hoc mense Majo frequenter lac capri [...]um manè bibat. in quo decoq. rad. lapath. fol. Mercurial. fumar. teneritates Sambuci & Lupulorum. Unguat faciem unguento sequenti.

℞. Lithargyr. quart. j. infund. in aceto fortiss. saepe moveatur, & acetum effundatur· residentia sumatur, cui adde camphor. dissolut. in aceto ʒss. pomatae q.s.F. linimentum. Manè hoc decocto abluat.

℞. Fabar. conquassat. parum, & orizae an. p.j. decoq. in sero lactis, & eo abluat faciem· quod si non sit satis efficax unguentum. succum granatorum illi permisceat. Reversus ex Italia, cum illum inspicerem, vix amplius apparebat rubedo, dicebatque imprimis profuisse unguentum ex Lithargyro. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 617.

Finis Libri Septimi.

[Page 417]

MEDICINAE PRACTICAE. Liber Octavus. De Affectibus à Litera, H. incipientibus.

Sectio prima. De Haemoptoe.

SPutum sanguinis (graecè [...], & [...] ab [...] Sanguis, & [...] sputo) in genere quidem omnem sanguinis per os rejectionem significat. Propriè tamen sanguinis cum tussi ex pulmone, thorace, & aspera arteria excretionem denotat. Hujus causa conjuncta est vasorum illarum partium [...] & [...]· antecedens verò sanguis, tum quantitate, tum qualitate peccans. externae sunt victus plenior, mensium aut haemorrhoidum suppressio. exercitatio nimia, clamor ingens, ictus, casus, vulnus, & alia quam plurima· ex qua parte profluit sanguis, his dignoscetur signis· si levissima tussi, & leviter spumosus excernitur, ab aspera est arteria, si verò majore cum tussi, majore quantitate, & cum majore spumae copia rejicitur, à pulmone prodit· à thorace verò qui exit, praeterquam quod maximam tussim infert, lividus est & nigricans· ex ore & gingivis simplici expuitione sine tussi excernitur, & ex gutture cum rascatione & screatu. Omnis sanguinis per os effusio terrifica est, & in malis ducenda.

Subsectio prima. Pro Haemoptoe.

VIr quidam Patritius hyeme media, derepentè in copiosissimam sanguinis floridi è pulmonibus rejectationem incidit, ita ut una nocte, sanguinis heminas plusquam quatuor ore excreverit; unde pallidus & propè sine viribus redditus, pulsu exiguo & intersecto, voce tremula, deliquiis crebris oppressus, moriturus in horas sperabatur. Ad hunc nos vocati, qu [...]m graviter urgeret affectus, huic protinus ac celeri [Page 418] manu succurrendum duximus· itaque protinus è cubiculo turbam omnem, quae multa officii causa affinium & sanguine conjunctorum aderat, locum dare jussi, forasque prodire, praeter eos qui aegro necessarii erant· ignemque qui tum ob frigoris inclementiam succensus multus in cubiculo erat, extingui jussi. Mox verò quum adstricta esset alvo aeger, mollem clysterem indere jubeo: atque interea dum apparatur clyster, poscam devorandam atque gargarisandam do. Silentium aegro impero, ut ne quicquam loqueretur, sed nutibus quae sibi opus essent significaret, at (que) etiam ut ne magno respiratu uteretur· nam & locutio & respiratio vehemens, thoracem atque pulmones exagitant, & ob id sanguinem promovent. Protinus verò clysteri soluta alvo, sanguinem è vena media dextri brachii auferri venae sectione jubeo, non affatim, sed bis eodem die, quatuor inter unam & alteram sectionem interpositis horis. Sic namque jubet Galenus, & eo pacto melius avertitur sanguis, servaturque virtus· quin & crastino ejus diei iterum, sed leviter sanguinem detraximus, quod & aeger viribus valeret florenti aetate esset & copioso sanguine abundaret. Ubi haec peracta sunt, mox vinculis fortioribus crura, brachiaque deligavimus, & multa posca os colluere, ac portionem etiam devorare jussimus: ut si quid intro concreti sanguinis esset, dissolveretur· multos namque thrombos deorsum clysteris usu dejecit, sanguine in ventriculum per gulam delabente. frictionibus etiam crurum ad diversionem usi sumus· quum vero sanguis nimium proflueret, sistere eum ante omnia potionibus datis adstringentibus, glutinantibus & refrigerantibus coacti sumus. Hac itaque potione bis, ter etiam in die data, usi fuimus.

℞. Lapid. haematit. cum aqua plantag. lot. corall. rubr. similiter loti, an. ℈iiij. terr. sigillat. ʒij. margarit. splendid. ʒjss. sem. plantag. arillorum uvar. exsiccat. an. ʒj.M. redigantur omnia in tenuissimum pollinem, adde troch. de carabe ʒj. atque ex hoc pulvere ad sistendum sanguinem efficacissimo ʒjss. ex aq. plantag. & peculi rosar. & ℥ij. syr. de ribes dari jussi. quum adhuc sanguinis ingens profusio perstaret, compescendam validiore praesidio censuimus. Dedi igitur sequentem potionem.

℞. Philon. persic. ʒj. lapid. haematit. ʒss. syr. cydon. ℥ij. aq. plantag. q.s. diluendis reliquis. F. potio. dabam dormituro, ut & somnus conciliaretur, & eadem opera sanguis sisteretur· in jusculis sem. papav. alb. & rhois obsoniorum in panno lineo raro ligata injici jubebam. Conditum hujusmodi ad virium robur praescripsi.

℞. Conserv. ros. antiq. ℥ij. conserv. symphyt. maj. ℥j. margarit. select. corall. rubr. loti cum aq. ros. & subtiliss. pulver. an. ʒj. man. ch. perl. ℥j. conserv. bugl. ℥j.M. cum sacch. opt. F. conditum auri foliis contectum. [Page 419] Interdum Electuario ex margaritis confecto utebar.

Extra verò ad sanguinis motum compescendum cervici & collo, tum & pectori linimenta admovi, & unguento hoc sum foeliciter usus.

℞. Ol. mastich. cotoneor. & myrtill. an. ℥j. sevi hircini aq. rosar. diluti ʒjss, pulv. pilor. leporis minutissimè incisorum, corall. rubr. bol. armen. sang. drac. oliban. mastich. an. ʒj. cerae alb. q.s.M.F. unguentum, quo thoracem illiniri & colli atque cervicis partes jubebam. clysteres lenes ad excrementorum subductionem (imbecillus namque viribus erat) parari hujusmodi jubebam.

℞. Decocti caponis lb j. in quo bulliat hord. p.j. sem. melon. cum cortice contus. ℥j. in colatura dissolv. mell. rosat. colat. ℥ij. vitell. ovor. numero ij. sacch. rubr. ℥j.M.F. Clyster· interdum catholici ℥j. nonnunquam verò cassiam cum saccharo admiscebam. Quoniam verò bilis multa sanguini mista, fervorem & profusionem non parum augebat, hanc confestim nulla expectata mora evacuandam duximus; hac data potione.

℞. Rhei elect. subtiliss. pulver. ʒj. rhei elect. in aq. endiv. cum tantillo cinnamom. per noctem infusi & manè fortiter expressi ℈iiij. (quia obstructa hic vir viscera habebat, infusum etiam rhei dare visum est, ad obstructiones aperiendas) syr. ex infus. rosar. ℥ij. decocti pectoralis. q.s. fiat potio.

Interdum etiam ad sistendum sanguinem confectione de styrace usus sum, cujus haec est descriptio.

℞. Passular. exacinatar. & cribro setaceo transmissarum ℥j. liquirit. ras. & subtiliter pulveratae ʒvj. xyloaloes, nucis myristicae, an. ℈ij. gr. xv. cumini tantundem. styrac. calamit. ʒj. bol. arm. praep. ʒjss. sacchar. in aq. beton. dissolut. q.s.F. Electuarium in tabulis.

Hac methodo, hisque cum paucis aliis ejusdem generis praesidiis, magna cura & sedula opera adhibitis curatus est hic vir praeter nostram & omnium opinionem, nutu Dei opt: max. qui sanat languores nostros. Franciscus Valeriola. obs. 2. lib. 2.

Subsectio secunda. Pro Haemoptoe.

VIrgo quaedam quadraginta annorum à sex circiter annis valetudinaria, saepiusque sanguinis exiguum cum pituita expuere solita, tandem circa secundam noctis horam dum lateri dextro incumberet, ob maximâ copiâ in os & asperam arteriam, affluentem sanguinem, à somno excitata, de suffocatione repentina periclitabatur, tussi & vomitu quasi, copiosissimum sanguinem excreavit. Accedens summo manè ex relatis & rejectis, venam pulmonum reseratam à fluxione fortè salsa, quam referebat in ore sensisse, vel ob plethoram, è qua tanta sanguinis copia prodierit, cognovi· quaproptér praescripsi ei pulverem sequentem, de quo [Page 420] cum brodio statim cochl. j. & postmodum cum syrupis portiunculam sumat.

℞. Sacch. ros. tabul. ʒij. corall. rubr. ʒss. succin. sem. hyosciam. an. ℈j.M.F. pulvis tenuissimus. Item

℞. Syr. jujubin. & myrtill. an. ℥jss.M.

Circa octavam matutinam, me praesente, dum lateri dextro incumbere conabatur, sanguinis copiosa profusio, cum tussi, vomitu, horrore, & virium prostratione, eodem planè modo rediit, ut prius nocte ei accidebat· repraesentabat sanguinem è pulmonibus elapsum, spumosum & rubicundum, unciarum circiter quinque. postmodum expuebat cruenta. Circa tertiam exhibui ei julepum ex syr. praescriptis cum aq. plantag. & portul. q.s. Post coenam sumpsit julepum ex syr. de plantag. cum aq. plantag. rosarum parum & portulac. gargarisavit prius os aceto rosac. & aq. pura, sicuti & postmodum frequenter· loco potus bibit lac amygdalinum. Post mediam noctem hora secunda eodem modo rediit expuitio, cum tussi & conatu vomendi, dixit se sentire semper ardorem in gutture praecedere, subsequente statim copioso sanguine salso. Sumpsit de pulvere praescripto, sed nihilominùs horis duabus elapsis, rediit cruenta illa expuitio, cum horrore & virium prostratione· illo die manè ebibit potiunculam ex syr. plantag. & portulac. an. ℥ss. syr. myrtill. ʒiii. terr. lemniae verae ʒj. aq. plantag. & burs. pastoris, an. q.s. Postea jecori adhibita fuit cucurbita magna sine scarificatione bis reiterata· ante somnum bibit hunc julep.

℞. Aq. plantag. & portul. an. ℥jss. syr. plantag. & portulac. an. ʒij. syr. papav. alb. ʒjss. terr. lemniae verae ʒj.M. Illa nocte foeliciter satis dormivit, nec expuitio illa sanguinis copiosa rediit· mirè medicamentum hoc praedicabat. manè bibit coch. j. pulv. praescripti cum syr. de plantag. portulac. & aq. plantag. & portulac. reiterata fuit cucurbita sine scarificatione in regione hepatis. Sub noctem bibit julepum priorem cum syr. papav. placidè quievit, nec amplius excreavit sanguinem· ut grumi sanguinis è corpore expurgarentur, & dissolverentur, praescripsi potionem hanc.

℞. Rhei subtiliss. pulveris. ʒss. syr. ros. solut. cum infus. rhabarb. & mannae elect. an. ʒvj. cum aq. plantag. & portulac. q.s.F. Potio addendo aq. cinnam. ʒij. ter copiosè dejecit.

Tandem ut sanguis si quis in pulmonibus remansisset facilius excreari posset, praescriptum fuit hoc Lohoch.

℞. Syr. de portul. ℥j. de plantag. ℥ss. tab. diamargar. frigid. ʒj. terr. sigill. lemniae verae, & pulv. supra praescript. an. ʒss.F. lohoch. de quo lambat frequenter cum baculo liquirit. Postea praescripsi tabulas sequentes, de quibus singulis noctibus unam vel duas in ore, ut spontè diffluerent, continuit

[Page 421]℞. Sem. hyosciam. alb. subtiliss. pulveris. ℈ij. gummi arabic. ℈j. corall. rub. ʒss. viol. rec. numero x. succ. berber. ʒij. aq. ro [...]. & plantag. an. q.s. sacch. ℥ij.F. tabulae. Hisce omnino restituta est· nec ab aliquot septimanis quicquam cruenti in sputo apparuit. Felix Platerus. observ. lib. 3. pag. 789.

Subsectio tertia. Pro Haemoptoe.

QUidam profusè sanguinem purum aliquot dies cum tussi per os effundebat, idque sequente mox summa imbecillitate cum vitae discrimine. Dedi illi troch. de alkikengi cum opio, ut aliquot noctes cum lacte caprino dissolutos biberet. Profuerunt plurimùm; sicque à mortis imminentis periculo, vel subsequentis phthisis, uti ferè ea sequi solet, & à lethali morbo sanus evasit. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 792.

Quaedam tussiendo excreabat sanguinem satis copiosè, catarrho simul affecta, alvusque ei constipata erat: valdè phthisin metuebat, quam venam ruptam in pulmonibus sequi solere, ex lectione practici cujusdam Germani didicerat, adeo ut vix eam consolari potuerim· exhibui ei mannae ℥jss. cum jusculo, quam & pectori prodesse dixi· excrevit placide & copiosè. Sanguinem postea detraxi è mediana; jussi manè & vesperi sumere tabulas in haemoptoica passione utiles ex semine hyosciami· in praecedente subsectione descriptas. Desiit sanguinis haec excretio, sed mox rediit; jussi tabulas repetere, idque factum est tertiò: sed post tabularum usum continuatum nihil amplius cruenti apparuit. Felix Platerus. observ. lib. 3. pag. 793.

Manè & vesperi si sanguinem expueret, capiat ʒj. philon. persic. aut tantundem nostri electuarii ad sputum sanguinis quod est mirabile.

℞. Sem. Hyosciam. alb. papav. alb. an. ʒx. terr. sigill. corall. rubr. an. ʒv. sacch. rosar. antiquiss. q.s.F. Electuar. Helidaeus de Paduanis. consil. 7. lib. 3. consil. Cratonis & aliorum medicorum à Scholtzio editorum.

Novi nostratem quendam Lemovicum Haemoptoicum, qui cum alternis temporibus multùm rejectasset sanguinem, nec ullis potuisset remediis sanescere, ad Iulium Caesarem Scaligerum, Medicorum suae tempestatis facilè Principem, confugit, ex quo pulverem accepit, cujus usu brevi convaluit; hujus formulam, quia mihi communicavit, libet hic adscribere.

℞. Spodii, ros. rubr. bol. arm. terr. sigill. haematit. an. ʒv. corall. rubr. carab. margarit. non perforat. an. ʒijss. gummi arabic. tragacanth. an. ʒij. sem. papav. portulac. sem. ros. rub. sem. arnogloss. C.C. combust. an. ʒiij. acaciae, succi barb. hircin. succ. liquirit. an ʒij. amyli torrefacti ʒiij. terantur, misceantur, & fiat pulvis, cujus dosis sint ʒiij. Datur [Page 422] cum aqua pluviali.

Hoc remedium tandem descriptum rep [...]ri apud Serapionem. cap. 25. tract. 2. Antonius Valetius. ad cap. 27. lib. 1. De morbis intern. Iac. Hollerii.

Subsectio quarta. Pro Haemoptoe.

COnsiliarius quidam Monspeliensis circa noctem incidit in sputum sanguinis spumosi cum tussi, & magnam illius quantitatem excrevit tota nocte. Sequenti die manè vocatus, venae sectionem praescribo ad ℥viij. Deinde julepum ex aq. plantag. syr. de ros. sicc. & sale prunellae. Postea injectus fuit clyster, cucurbitula admota regioni hepatis, lohoch incrassans & astringens usurpatum· hora decima iterata fuit venae sectio ad ℥vj. syrupus ex succo portulac. etiam praescriptus· post meridiem rediit sanguinis sputum, magna copia scilicet ad lb j. iteratus fuit julepus, oxycratum admotum testibus, epithema refrigerans hepati, linimentum refrigerans [...]idem parti, & lumborum regioni, cucurbitula hypochondriis frequenter iterata, & circa vesperam sanguis denuo missus ad ℥vij. praescripti julepi ex infusione millefolii, &c. qui magnae sunt efficaciae in hunc modum.

℞. millefol. fl. albo & fl. luteo. an. M.j. rad. tormentill. rec. & cum fol. si haberi possit, sin minus siccae ℥j. pimpinell. maj. M.j. conserv. ros. rub. lb ss. aq. fontis lb xvj. ponantur in olla vitreata quae cum suo operculo diligenter lutetur, ut vapores non expirent. coq. postea in balneo M. bulliente per horas xvj. colatura servetur in vase vitreo; de qua capiat ℥vj. mane, meridie & vesperi.

Pro potu utebatur conserva ros. cum decocto hord. & liquirit. ad noctem praescriptus est hic syrupus sequens.

℞. Syr. de ros. sicc. de succo portulac. & papav. alb. an. ℥j.M. capiat cochl. j. Singulis duabus horis, ita ut intra noctem tres illae unciae absumantur· mirum in modum profuit hic syrupus, & sequenti die fuit iteratus; ut per longiora intervalla sumeret cochl. j. Sequentibus verò diebus nihil amplius sanguinis excrevit, & omnino convaluit. Lazarus Riverius. obs. 83. cent. 1.

Vir quidam militaris temperamento sanguineo & bilioso praeditus, triginta annos natus, ab octo mensibus incidit in sanguinis excretionem per os, quem vomitu rejecit prima vice ad lb viij. à quo affect [...] frequenti phlebotomia liberatus est. Idem tamen vomitus sanguinis post aliquod tempus semel atque iterum recurrit, sed minori copia, & jam per intervalla sputa cruenta, & sincerum sanguinem per sputum rejicit. Huic sequentia praescripta fuêre remedia· injecto clystere laxante aperiatur primùm vena basilica cubiti dextri, deinde die sequenti vena malleoli sinistri & mittantur singulis vicibus sanguinis ℥vj. vel vij.

[Page 423]℞. Fol. plantag. M.j. tamarind. ℥ss. coq. ad ℥vj. in colat. infunde rhab. elect. ʒj. myrobalan. citrin. ʒss. santal. citrin. ℈ss. in express. dissolv. mann. & syr. rosae. an. ℥j. rhei. pulv. ℈j.F. potio, quae detur postridie ultimae venae sectionis· die sequenti applicentur duo caustica posteriori parti cervicis inter tertiam & quartam vertebram.

℞. Rad. bistort. tormentill. symphyt. maj. an. ℥j. fol. plantag. pimpinell. pilosell. vinc. pervinc. an. M.j. santal. rubr. ʒij. coq. ad lb jss. in colat. dissolv. syr. de ros. sicc. ℥iv.F. julep pro quatuor dosibus matutinis, addendo unicuique dosi salis prunellae ℈j.

Finitis julepis, reiteretur potio purgans praedicta. addendo pulv. jalapae ℈j. & totum rhab. infundendo.

℞. Rad. consolid. maj. ℥j. fol. plantag. pimpinell. bugul. prunell. & pilosell. an. M.ss. coq. cum jusculo colli vervecini, & colaturam capiat manè tribus horis ante prandium continuando per duodecim dies.

Post quartum quodlibet jusculum, capiat potionem purgantem praedictam.

Finitis jusculis, utatur opiata sequenti.

℞. Conserv. rosar. & rad. symphyt. an. ℥j. troch. de carabe, & de terr. sigill. an. ʒss. corall. praep. margarit. praep. lapid. haematit. an. ʒj. gummi arabic. & tragacanth. an. ℈j. cum syr. de rosis sicc. F. opiata. de qua capiat magnitudinem avellanae duabus horis ante pastum, superbibendo parùm aquae potus ordinarii, quae erit ptisana confecta ex decocto hord. & liquirit. vel aqua ferrata in qua pimpinella vel pilosella infundatur.

Utatur per quindecim dies lacte caprillo vel ovillo leviter chalybeato.

Quam primùm aggressus est horum remediorum usam, sanguinis sputum cessavit, neque unquam amplius in toto eorum decursu comparuit neque deinceps. Lazarus Riverius. obs. 12. cent. 3.

Exhibeantur medicamenta quae oscula vasorum reserata occludant vi emplastica & astringente: ita tamen, ne nimi [...] astrictione sanguinem in pectore retineant· quin potius ea interdum permisceantur, quae sanguinem extravasatum & concretum dissolvant & expectorent· inter quae praestanti [...]sima s [...]nt sequentia.

℞. Liquoris albumin. ovi fortiter agitati ʒij. sacch. rosac. ℥j. amyl. ʒiij.M.F. lo [...]och, quo utatur ex cochleari frequenter.

℞. Spirit. vitriol. ℈ss. aq. plantag. ℥iv.M.F. potiuncula: subitò sistit sanguinem tussi vel vomitu rejectum·

Syrupus coralliorum ad cochl. ij. singulis diebus exhibitus, omni sanguinis fluxui convenientissimus est· at tinctura ejusdem cum succo limonum recenti extracta, potentius operatur.

Quercetanus in Pharmacopoea sequentem aquam describit ad Haemoptysin, [Page 424] quae est magnarum virium.

℞. Rad. bistort. symphyt. maj. tormentill. an. ℥j. fol. centinod. millefol. veronic. pyrolae, sanicul. burs. pastoris cum rad. an. Mj. summitat. rubi lentisci, an. M.ss. granor. sumach. myrtill. sem. plantag. be [...]ber. papav. alb. an. ʒvj. flor. nymphaeae, cucurbitae. cydon. ros. rub. an. p.ij. contusis & commixtis omnibus, macerentur per quatriduum ad ignem balnei, in succorum depurator. plantag. portulac. acetos. agrimon. an. lb. ij. Dein fortiter exprimantur. His adde acaciae, hypocistid. an. ℥ij. terr. sigill. bol. armen. verae, an. ℥ss. elect. diatragac. frig. ʒij. m [...]cerentur denuò per quatriduum, dein per cineres ad siccitatem destillentur· hujus aquae capiat aeger cochl. ij. vel iij. per se aut cum syr. convenienti.

Oleum de carabe chimicè extractum potentissimè penetrat, astringit, & siccat, si guttae duae in potu dentur cum aq. plantag. ut docet Cesalpinus in speculo artis medicae.

Amatus Lusitanus succum urticae mirè praedicat his verbis. Qui sanguinem ex pectore rejectarunt, & à Medicis tanquam deplorati sunt habiti, solo urticae succo convaluerunt. Post multa autem machinata remedia, nullum ita contulit ut sanguis cohiberetur, ac urticae succus, quem ad quin (que) vel sex dies ebiberunt· singulis scilicet diebus ℥iv. jejuno stomacho· imo & ipsam urticam incoctam jure pulli aut vervecis saepè comede [...]ant.

Pilulae sublinguales usitatissimae sunt, & in sequentem modum componi possunt.

℞. Mucag. gummi arabic. & tragac. extract. cum aq. plantag. ʒij. mumiae, mastich. an. ʒj. sacch. rosat· q.s.F. pilulae sublinguales, quarum unam teneat in ore perpetuò.

Quia verò astringentium usu sputum supprimitur, & difficultas spirandi exoritur, per intervalla recurrendum est ad ea quae pectus leniunt, & nihilominus sanguinis sputum cohibent· qualia sunt ea quae componuntur ex gummi arabico, tragacantho, amylo, & syr. de rosis sicc. cydon. myrtill. jujub. de succo portul. aut plantag. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 7. cap. 6.

Subsectio quinta. Pro Haemoptoe.

PRaemissis venae sectione & debita purgatione soleo maximo cum fructu praebere singulo manè ʒss. plus minusve seminis papav. alb. cum ℥ss. sacch. rosat. antiquiss. quod remedii genus compluribus insigne juvamentum attulisse scio. Hier. Mercurialis. consult. 15. tom. 1.

In hoc casu saepissimè expertus sum magnopere profuisse semen hyosciami alb. cujus pulvis acceptus cum sacch. rosac. antiq. & syr. de portulac. solet mirum in modum fluores sanguinis compescere. Hier. Mercurialis. cons. 42. tom. 2.

[Page 425]Civis quidam Monspeliensis Haemoptoe laboraverat per triennium, qua sanguinem rejiciebat per intervalla satis magna copia· tandem post multa remedia, per mensem integrum manè sumpsit amylum in aqua decoctum (& sine calce paratum) instar panatellae; & ab eo tempore sanguinis sputo nunquam correptus est. Lazarus Riverius. observ. 11. cent. 4.

Andreae Baillaeo consulis regii filio annorum viginti, magna sanguinis per os rejectio. Valde pulmonibus metuitur· omni arte pulmonibus studetur· fortè fortuna dum hypochondria manu blandè continguntur, pulsus percipitur, ac veluti [...]· nec non ab hypochondriis decurrentis sanguinis ac partes superiores affectantis cursus percipiebatur, ac si manu sanguis duceretur· pro [...]t partes superiores petebat, horror quidam excitabatur: at tum confertim rejiciebatur è pulmonibus· talis rejectio erat haemorrhagiae loco, quae juvenibus erat familiaris. Relictis tum praesidiis quae pulmoni dicabant, conversum est ad hypochondria sludium. Expurgata innumera colluvie praerepta est ei rejectioni sanguinis occasio· quod notandum valde est. Guil. Ballonius. lib. 1. Epid. & Ephem. pag. 62.

Syrupus ex stercore asinino in omni rejectione sanguinis plurimùm confert. Lavatur primùm aqua rosac. in eadem incoquitur cum sacch. rosac. & fit Syrupus. Guil. Ballonius. consil. 22. lib. 1.

Quater in anno corpus purgandum erit sequenti bolo.

℞. Cassiae rec. extract. ʒvj. rhei el. pulveris. ʒjss. elect. diatragac. srigid. aut sacch. alb. q.s.F. bolus.

Saepe etiam sub noctem ad lecti ingressum uti conserva rosacea expediet. Si tamen accideret sputum hoc sanguinis repetere, commodum videretur post blandam alvi mollitionem mittere sanguinem è basilica dextra, quae est lateris fluxioni magis opportuna. Die sequenti haustulu [...] rhab. torrefacti potare in hunc modum.

℞. Rhei el. torrefact. ʒjss. syr. ros. sicc. ʒvj. aq. plantag. ℥iij.M.F. potio.

Utatur quoque frequenter, atque adeo omnibus horis hac familiari opiata, donec sanguis consistat.

℞. Conserv. ros. sicc. ℥j. bol. arm. ʒiij. terr. sigillat. ʒij. corall. rubr. [...]arab. C.C. usti, an. ʒss. syr. myrtill. q.s.F. opiata.

Ad praecautionem, etiam si sanguis non erumpat, hoc condito saepe utendum.

℞. Conserv. rosac. & symphiti. an. ℥ss. troch. de carabe & de terra figill. an. ℈j. corall. rubr. margarit. elect. an. ℈ss. sacch. rosat. q.s.F. conditum. Capiat cochleare unum hora una ante pastum. Usus boli armen. perutilis erit si sanguis rursus erumpat.

Deinde ipso suppresso sequenti syrupo pu [...]mones corroborandi, leniendi, & detergendi.

[Page 426]℞. Passul. mundat. ℥j. polipod. q. liquirit. ras. an. ʒij. tussilag. scabios. pimpinel. centinod. an. M.j. sem. althaeae & bombacis, an. ʒj.F. decoct. ad lb j. in express. dissolv. sacch. alb. quartaria tria. F. Syrupus mediocriter coctus: utatur omni hora ex cochleari sine aquis. pulmones roborat & deterget. Io. Fernelius. consil. 22.

Sectio secunda. De Haemorrhagia Narium.

[...] (ab [...] sanguis, & [...] vel [...] frango, rumpo) immodica est & praeternaturalis sanguinis è naribus profusio apertis, ruptis, vel exesis venis aut arteriis eò desinentibus· eas aperit per anastomasin, sanguinis copia & acredo, rumpit verò per [...], vulnus, contusio ex ictu, aut violenta quavis evidenti causa· exedit demum per [...], sanguinis vel cujusvis humoris exuperans acrimonia; per eas denique in [...] transudat sanguis ob vasorum tunicae raritatem & sanguinis tenuitatem. Haemorrhagia alia est critica, alia ex consuetudine naturali, alia etiam omninò praeter naturam· in duobus primis generibus sanguis supprimi non debet, nisi viribus metuitur.

Subsectio prima. Pro Haemorrhagia Narium.

VIdimus Pithueris anno 1545. puellam annorum octodecim pauperculam per quatuor integros dies sanguinis fluxum è naribus adeo enormem habuisse, viribus prostratis, mensibus ad longum tempus retentis, humi prolapsam, ut nulla spes salutis superesse videretur. Ad quam vicini cum omnia tentassent remedia, me tandem ad eam perduxerunt· statim arrepto utroque brachio circa carpum, ubi pulsus tangitur, aquam frigidissimam ex poculo stricti orificii embrochae instar continuò stillavi, fimumque porcinum naribus objeci, & ut ore repleto aqua frigidissima, succum urticae per nares attraheret, mandavi· nucham autem aq. plantag. frigida lavari permisi, quanquam hoc remedium febricitantibus sit suspectum; haec autem non febri [...]itabat. His remediis fluxus cessavit· viribus postea paulatim recreatis ut venam saphaenam secaret consului ad menses revocandos.

Alteri puellae cui & menstruae purgationes ad quatuor menses restrictae non procedebant, & sanguis è naribus per tres continuos dies fluxerat, saphaena ejusdem lateris incisa non proficiente, irritisque omnibus aliis auxiliis uti solitis, tandem ut ventosa magna absque scarificatu sub mamilla dextra ad hepatis regionem (è dextra enim nare fluebat sanguis) [Page 427] applicaretur, mandavi: quo protinus fluxus enormis cessavit, cum pro mortua & deplorata prius haberetur.

Alia etiam mulier cum profluvio sanguinis narium admodum vehementi & diu perdurante detineretur, neque ullis remediis restringeretur, tandem cinere chartarum albarum combustarum naribus demisso, praeter spem sanata est. Addam & indubitatum experimentum ad sanguinem è naribus fluentem cohibendum, quod ipsimet vidimus saepius expertum in Nobili matrona. Haec cum sanguis è naribus supra modum flueret, frustum cretae albae digito annulari continebat è regione naris sundentis sanguinem, donec incalesceret, & statim sanguis supprimebatur: ut diversis vicibus in eadem Domina spectavimus. Petrus Forestus. obs. 10. lib. 13. De Nasi Affect.

Subsectio secunda. Pro Haemorrhagia Narium.

VIr quidam cum mustum in coena largius bibisset in. multam satis noctem, & in fine etiam vinum Hispanicum, die subsequenti manè in fluxum sanguinis narium enormem incidit, ita ut ultra sex libras ferè sanguinis è nare sinistra profuderit· cum debilior fieret, me vocavit; ut de vena incidenda mentionem feci, id protinus amici aegro dissuadebant, cum sauguis è naribus largius profusus esset; à nobis tamen persuasus, cum sanguine repletus esset, & pulsus satis constaret, eo praesidio ad diversionem usus est. Secta ergo vena brachii sinistri cum hoc anacolema fronti circumligassem, & stercus porcinum (asininum si reperiri potest magis laudatur) recens cum bolo armena mixtum, ne perciperetur quid esset ad olfaciendum naribus objecissem ab enormi sanguinis fluxu praeter astantium opinionem curatus est.

Anacolema tale erat.

℞. Aq. ros.℥iiij. aceti rosac. ℥jss. bol. armen. ʒj.M. srigidè cum panno lineo inculcato fronti alligabatur: & ubi incalesceret, novum denuò idque frigidè apponebatur, neque aliis remediis uti necessum fuit. Petrus Forestus. obs. 12. lib. 13.

Cavendum ne ventosam umbilico applicemus, ne nobis accidat quod mulieri acciderat, Gatinaria referente, quae obiit ventosa pinguedine repleta. Id. Schol. obs. 12. lib. 13.

Vir quidam Generosus sanguinis narium profluvio cum extremè laboraret, neque remedia commodè adhibita juvarent, circiter lb xii. sanguinis ex utraque nare per vices effluxere. Cum ad eum accitus essem, ut duas ventosas absque scarificatione, unam supra hepatis regionem, alteram supra lienis locum poneret, mandavi; quibus parum videbatur fluxus subsistere. Verùm post meum discessum, uxor cum videret sanguinem iterum ex utraque nare cum impetu erumpere, & quod ventosae hypochondriis impositae nullo modo juvarent, alias duas, unam supra [Page 428] pedem dextrum, alteram supra sinistrum affigi jussit, & dictu mirum, sanguis praeter spem subitò restrictus est· verùm cum aliquanto tēpore ventosae cuti adhaererent, aeger in animi deliquium incidit, quare iisdem detractis, aqua in faciem conspersa excitatus est, & odore vini recreatus, ad se rediit: & à fluxu sanguinis narium per ventosas miraculi aut incantamenti instar, praeter omnium opinionem restitutus est. Petrus Forestus. obs. 14. lib. 13.

Subsectio tertia. Pro Haemorrhagia Narium.

PRimò digitum annularem cum auriculari constringo. Postea admoveo fronti, cervicique hoc Cataplasma.

℞. Argill. ust. & contus. M.vj. aceti acris q.s.M. pro cataplasmate, quod duplici linteo inductum fronti atque cervici crebrò admovebam actu frigidum· & sic intra paucas horas ingentem, diuturnum, continuumque sanguinis fluorem per Dei gratiam compescui. Fumum etiam ex electro albo accenso per nares clauso ore excipiebat aeger manè ac vesperi per dies aliquot: quo sanguis quo (que) cohibitus, ac vires animales & vitales roboratae valde fuere. Victus rationem observabat frigefacientem & siccantem· potus erat aqua chalybeata. Martinus Rulandus. curat. 27. cent. 2.

Vir quidam in sanguinis per nares fluxum valde copiosum incidit, ita ut intra diem circiter decem sanguinis librae profluxerint. Consultus mox fluxum repressi sequentibus remediis. Olfaciebat stercus suillum, quo olfactorio statim remissius factum est profluvium· praeterea lintea aqua chalybeata frigidissima imbuta applicabam fronti, collo toti cervici & scapulis, item ad hepatis regionem· his factis fluxus desiit & rectè habere coepit. Martinus Rulandus. curat. 57. cent. 10.

Cum praeter naturam sanguis immodicè fluit, revulsionibus, diversionibus per sanguinis missionem, cucurbitulas & ligaturas, remediis item astringentibus & à proprietate quadam sanguinem reprimentibus sistitur. Quidam compressione quae fit in curvatione vehementi digiti minimi in dextra manu si ex dextra nare fluat, vel in sinistra si ex sinistra, reprimi sensent. Aliqui arctius digitum istum serico rubro ligant; sed hoc remedii genus, ubi vel magna est intemperies in sanguine, vel venarum mala compositio parum profuturum videtur. Inter medicamenta à proprietate sanguinem reprimentia, lapis qui in capite carpionum reperitur, tritus, & in pollinem redactus, praesertim si cum lanugine, quae in malis cydon [...]s haeret, applicetur, imprimis commendatur· item herba atque radix fragorum axillis subjecta, vel collo appensa· radix etiam ista & lapillus carpionis in ore teneatur. Sed in fervore sanguinis aquam▪ fragorum bibere, & genitales partes aquae frigidae, cui acetum admistum [Page 429] sit, imponere, & cum aqua fragorum sanguinem qui effluit lamina ferri candente exceptum, & pulverisatum assumere, vel pulverem istum cum pulvere lapidis carpionum mixtum ut dixi, imponere rectius est. Io. Crato. consil. 7. lib. 5.

Haemorrhagia narium si moderata, & per intervalla advenerit, ad tuendam sanitatem conducit, & à dolore capitis, aliisque morbis gravissimis liberat, ideoque non illicò sistenda est. Sin verò immoderata fuerit, protinus cohibenda, ne vires simul cum sanguine dissolvantur, partesque nobiles refrigerentur ac debilitentur· inde enim sequitur cachexia, icteritia, hydrops, & hujusmodi morbi curatu difficiles· statim igitur turundae ex carbaso paratae, a bumine ovi imbutae, ac pulvere nostro ad sanguinem sistendum (cujus descriptionem vide supra lib. 6. sect. 9.) conspersae, naribus immittantur lapis quoque qui in capite carpionum reperitur, in pulverem redactus, & turundis inspersus à nonnullis commendatur. Muscum tamen, qui craniis hominum aeri expositis, adnascitur, in subtilissimum pollinem redactum multò praestantiorem esse, non rarò expertus sum. Postea linteum replicatum, & posca imbutum, aut desensivum aliquod fronti & naso applicandum, quale hoc est quod sequitur.

℞. Farin. hord. ℥iij. sang. drac. bol. arm. terr. sigill. croci martis, cortic. granat. an. ʒj. succ. prunor. sylvestr. inspissat. & aceto dissolut. ℥ss. & cum album. ovi, aceto, parumque aquae aut omphacio, in mortario fiat defensivum, quod supra linteum extensum, fronti & naso frigidè applicetur, saepiusque posca irroretur, ne exsiccetur, & incalescat.

Si verò hisce fluoris impetus non sistatur, cucurbitulae cum magna flamma, scapulis, cervici, natibus, & coxis primo absque, deinde verò cum scarificatione erunt applicandae. maximo quoque cum fructu musculo anteriori cubitum flectenti, qui à nonnullis biceps appellatur, cucurbitulas cum flamma admovi· brachia & crura for [...]iter liganda, ut sanguis ad longinqua trahatur.

Juveni cuidam Lausannensi, propter maximam haemorrhagiam de vita periclitanti, non solùm genitalia linteis aqua & aceto madefactis, verùm etiam totum ferè corpus involvi· brachia & crura arctè ligavi, pulveremque nostrum ad sanguinem sistendum naribus imposui· hinc sanguinis fluor remisit, & brevi convaluit.

Est & vena poplitis aut malleoli è regione naris sanguinem fundentis incidenda, dummodo id absque usu aquae calidae fieri possit.

Sequenti quoque potione foeliciter utor: temperat enim fervorem sanguinis, fluoremque sistit.

℞. Aq. fragor. & centinod. an. ℥j. syr. granat. aut de acetosit. citri ℥j. succ. berber. ℥ss. terr. sigillat. bol. arm. verae & praep. an. ʒj.M. fiat potio, frigidè exhibenda. Vel,

[Page 430]℞. Aq. plantag. & ros. an. ℥jss. troch. de terr. sigill. ʒj. syr. de ros. sice. & de succo acetos. an. ℥ss.M.F. potio.

A vino, & ab eo, quod actu aut potentia calidum est, item à tussi, vociferatione, colloquiis, ambulationibus, & quavis motione corporis, aeger abstineat· hac methodo multos foeliciter sanitati restitui. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 15. cent. 2.

Est usnea cranii humani in pulver [...]m redacta (ut ego multoties expertus sum) in haemorrhagia narium praestantissima, per se, aut nonnullis aliis, veluti terra sigillata, pulvere ranarum praepar. & similibus mixta, applicata. Craniis suspensorum usnea non adnascitur. Guil. Fabritius Hildanus. Epist. 27.

Sanguinem restringit muscus cranii humani in manu retentus. D. Robertus Boyle, tractot. De Vtilitate Philosoph. Natural. part. 2. sect. 5. cap. 14.

Subsectio quarta. Pro Haemorrhagia Narium.

JUvenis quidam robustus ac plethoricus, cum sub sole tempore dierum canicularium supra modum incaluisset, posteaque sponsam suam, quam noviter duxerat, ardentius, quam sibi pro conservanda bona valetudine conveniebat, amplexus fuisset, haemorrhagia maxima narium correptus est. Vocatus ego, omnia, quae profutura existimabam praesidia, praescripsi & admovi, sed frustra· quam ob rem cum hominem propter ingentem ebullitionem ac fervorem sanguinis, in maximo versari periculo, probè cognovissem, extremo huic affectui, extremum potius remedium (in quo tamen spes aliqua) adhibendum esse, quam immaturam mortem expectare, adstantibus & amicis suasi· labrum itaque frigida impleri jussi, in quod totum corpus immersi. Sic frigefacto ac inspissato sanguine, fluxus paulatim restrictus fuit. Postea per dies aliquot sequens julapium bis in die exhibui.

℞. Aq. bugl. & acetos. an. ℥ij. syr. de succo limon. ℥j.M.F. julep. victus regimen tenue & refrigerans observavit, & sic brevi convaluit. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 17. cent. 2.

Quidam haemorrhagia correptus est adeo immodica ut vires dejiceret· ad eam cohibendam cum multa usurparentur remedia, hoc unicum profuit, nempe oxycratum per nares frequenter attractum, quo statim cohibitus est sanguinis fluxus, eoque post biduum denuo prorumpente, oxycratum iterum simili modo usurpatum confestim cohibuit. Lazarus Riverius. obs. 23. cent. 1.

Vir quidam robustus contumaci haemorrhagia ad extrema redactus fuerat, post multa remedia frustra tentata· tandem cujusdam medici consilio, è lecto in pavimentum delatus est supra mattam laneam, & totum corpus contectum linteis oxycrato madidis per longum tempus, [Page 431] donec rigore correptus est, tunc enim ad lectum deportatus & rigorem febris subsecuta est, quam sudor excepit, à quo curatus est. collum etiam iisdem linteis obducebatur. Lazarus Riverius. obs. 5. cent. 4.

Episcopo cuidam quinquagenario circa vesperam oborta est haemorrhagia, quae per quatuor horas perseverans, sanguinis ferè lb ij. aequavit. adhuc affatim fluebat, & vires concidebant· igitur cogitandum fuit de cohibenda haemorrhagia, & praescripta fuit venae sectio revellens in brachio dextro, sal prunellae in aqua frigida dissolutum, frontale adstrin gens, acetum in aurem instillandum, succus urticae sumendus, cucurbitula regioni hepatis admovènda, linteum in aceto madefactum, quo frigidè cervix erat obvolvenda, & ligaturae extremorum: quibus nihil proficientibus, aeger se alvum deponere velle dixit, nec potuit cogi, ut in lecto dejiceret; praemonuimus si è lecto surgeret cum tanta exolutione virium, fore ut in syncopem rueret, at tamen eam cohibendo sanguini fore perutilem· ita ferè successit, nam postquam surrexisset animi deliquium passus est, à quo statim excitatus est vino exhibito, & aqua frigida in faciem projecta, postea copiosè dejecit, & postquam in lectum delatus fuisset, sanguis multo minore impetu fluebat, postquam verò paululum quievisset, exhibitum est sal prunellae ad ʒjss. in aqua frigida dissolutum· quo assumpto, statim sanguinis fluxus omnino suit cohibitus, nec aliis [...] opus fuit. Lazarus Riverius. obs. 48. cent. 1.

Subsectio quinta. Pro Haemorrhagia Narium.

REvulsionibus quae in usum vocari solent, aliquandiu usurpatis, si fluxus nihilominus perseveret, ad repellentia veniendum remedia, qualia sunt ea quae anacollemata vulgò nominantur, fronti & temporibus applicanda, quae ita componi po [...]erunt·

℞. Bol. armen. terr. sigill. sang. drac. thur. mastich. aloes, an. ʒj. farin. volatilis, & pilor. lepor. minutim incis. an. ʒss. album. ovi, numero j. succ. plantag. & solan. an. q.s.F. cataplasma fronti & temporibus applicandum.

In casu urgente promptissimè parari potest cataplasma ex bolo arm. sola, cum album. ovi & aceto subacta, fronti ac temporibus apponendum.

Efficacissimum etiam paratur cataplasma ex gypso cum aceto subacto, & ad crassitiem duorum digitorum fronti & temporibus admoto· & si prima applicatio non succedat, iterabitur, & certò curare creditur.

Faba aut numisma argenteum radici narium inter cilia admotum, & fascia arctè alligatum, ut fortiter partem comprimat, eundem fluxum cohibet· animadvertendum est, an in temporibus, aut fronte venae aut arteriae tumeant: tum enim eas numismate [Page 432] aliquo, aut faba sicca per medium in longitudinem secta comprimere, fascia interveniente, optimum & supremum remedium est.

Praeter repellentia dicta, in usum revocanda sunt, quae ipsas venas apertas occludere & conglutinare solent· in quem finem multa remedia in nares immitti consueverunt. Galenus thus & aloem in pulverem redacta albumine ovi excipit, & cum linteolo, aspersis prius pi [...]is leporinis, in nares immittit.

Vel turunda in hunc modum parari potest.

℞. Thuris, aloes, sang. drac. farin. volatil. telae aranear. & pilor. leporin. minutim incisor. an. ʒss. excipiantur succo plantag. & gossipio, fiantque turundae in nares frequenter immittendae.

Potentèr etiam sanguinem fluentem cohibet gossipium atramento infectum, quod in thecis scriptoriis asservari solet, si aliquantulum expressum, & in turundae figuram efformatum in nares immittatur.

Tandem haemorrhagia omnibus remediis pertinaciter obsistente, ad escharotica veniendum est, quae venarum extremitates apertas comburendo crustam inducunt, & sanguinem inhibent. In iis tamen magna cautio adhibenda est, quia dum eschara decidit, vasorum apertio pleru [...]que renovatur, & sic fluxus redintegrari solet. Inter escharotica autem principem locum obtinet vitriolum ustum, quod praeterquam quod escharam inducit, ad quemvis sanguinis fluxum cohibendum est efficacissimum· si mitius remedium habere desideres, vitriolum aliis permiscendum est in hunc modum.

℞. Bol. arm. sang. drac. thur. aloes, gypsi, vitriol. ust. sarcocoll. mastich. an. ʒj.F. pulvis subtiliss. vitriolum album mitius operatur, quam vitriolum ustum, neque valde escharcticum est: haemorrhagiam tamen potenter cohibet, orificia venarum constringendo, si in nares cum turunda ex gossipio confecta, immittatur.

Optimum est hepar & lienem epithemate refrigerante, vel etiam oxycrato tepido fovere, ad sanguinis ebullientis fervorem temperandum.

Denique in contumacissimo affectu & aliis remediis non cedente, ad narcotica est veniendum, & inter caetera laudanum ad gr. iij. exhibitum, principem locum obtinet. Cavendum tamen est, ne aegro va [...]de debili exhibeatur, periculum enim est ne calor nativus admodum debilis, narcotica vi omninò suffocetur.

Inter specifica succus urticae miris laudibus effertur ad quemlibet sanguinis fluxum ex quacunque parte prodeuntem, maxima efficacia cohibendum: & ideò tum per os exhibetur ad ℥iiij. semel atque iterum, tum per nares attrahitur; tum fronti & temporibus admovetur, in formam cataplasmatis cū farina subactus, vel tota urtica contusa dictis partibus admovetur; nonnulli asserunt radicē urticae in ore detētam [Page 433] sanguinis fluxum statim constringere. Fimus porcinus inter praestantissima specifica etiam recensetur, si adhuc calens fronti & temporibus admoveatur, vel olfaciendus praebeatur, vel siccus in nares immittatur. Posterioris formula talis esse poterit.

℞. Stercoris porcini exsiccat. ʒiij. pulv. rosar. ad foetorem auferendum ʒss. excipiantur succo plantag. in eoque intingatur bombax in nares immittendus.

Finkius testatur bufonem exsiccatum & pulverisatum in syndone rubra, axillis suppositum, vel manibus retentum, ut incalescat, sanguinem statim figere, eumque veluti Gorgonis conspecto capite, statim rigescere· alii bufonem sub dio suspendunt, donec caro universa absumpta sit, os femoris denudatum servant, idque nari inditum, haemorrhagiam in instanti cohibere asserunt. Dum remedia praedicta in usum revocantur, de omnimoda causae ablatione cogitandum est, quae ut plurimùm solet esse humor tenuis, serosus aut biliosus in sanguine redundans, eique motum praeposterum concilians, naturamque ad illius excretionem irritans; unde fit ut humore illo evacuato, & sanguine repurgato, natura eum tanquam amicissimum & familiarissimum, ac vitae thesaurum retineat, neque amplius excernat· ideo purgatio instituenda est, bis terve iterata, si opus fuerit ex purgantibus adstrictione praeditis, & refrigerantibus composita, in hunc aut similem modum.

℞. Tamarind. ℥ss. fol. plantag. Mj. coq. ad ℥iiij. in cola [...]. infund. rhei el. ʒj. myrobal. citrin. ʒss. spic. nard. gr. vij. in express. dissolv. syr. rosac. ℥j. rhei pulv. ℈j.F. potio.

In affectu inveterato & frequenter recurrente, talis purgatio semel in septimana repetita erit efficacissima; interim julepi adstringentes post singulas purgationes exhiberi poterunt.

Cibi sint incrassantes & pauci nutrimenti, & sub forma liquida exhibeantur, ut sunt juscula refrigerantia, hordeata, avenata, & oryzata, cum aqua non jusculo parata.

Masticatio enim haemorrhagiam promovet.

Si vires sint debiles, juscula carnium & panatellas exhibere oportet in quibus amylum sine calce paratum, aut gummi arabicum dissolvantur. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 4. cap. 7.

Subsectio sexta. Pro Haemorrhagia Narium.

MEmini expertissimum Virum Emanuelem Vaezium Avunculum meum quatuor Lusitaniae Regum Medicum cubicularium, quique sanguinis fluore per nares jam septuagenarius saepe divexabatur, stercus asininum modicè exsiccatum in capsula semper ad manus habuisse, cui medicamento nullum aliud simile reperisse, [Page 434] saepissimè referebat, praesertim si succo urticae commixtum, cum siccum jam erat, aut recens per se naribus adhiberetur. R [...]dericus à Castro. lib. 1. De Morbis. Mulieribus. cap. 5.

Memini me virginem Pragae curasse, quae sex annis haemorrhagia laboraverat ita vehementer, ut vix unquam hebdomada praeteriret, quin aliquoties illi sanguis efflueret. Haec cum nullis remediis juvari posset, à me consilium petiit· qui praetermissis aliis omnibus, quae à Medicis praescribi solent, utpote quibus ad nauseam jam diu usa suerat, Jaspidem, cujus facultas ad hujusmodi symptomata mihi experientia nota erat, illi commodato do, ut collo appensam gerat· paret illa, sanguinisque fluxus ilicò sistitur· gestat per aliquot hebdomadas, nec rediit fluxus. Cum itaque se prorsus curatam opinaretur, deponit gemmam: post paucos dies redit fluxus; iterum appendit Jaspidem, cujus beneficio mox liberatur. Cum verò singularem hujusmodi facultatem & divinam miraretur (ut mihi retulit) experiundi gratia aliquoties à collo deposuit gemmam, ac semper animadvertit redire fluxum, nec curari, quin iterum appenderet. Observavit tamen, non statim seposita Jaspide redire, sed post multas prius elapsas hebdomadas; appensa tamen, statim sisti, ita ut nulli aliae causae fluxus inhibitio ascribi ab illa potuerit quam Jaspidi· tandem cum per aliquot menses à corpore gemmam deposuisset, nec unquam haemorrhagia rediisset, mihi illam reddidit. Postea cum illam saepius convenirem, affirmavit non redire amplius fluxum, ac se omnino curatam esse. Erat Jaspis rubra. Anselmus Boetius. lib. 2. De Lapid. & Gemmis. cap. 102.

℞. Sem. hyosciami albi, & papav. alb. an. ʒij. conserv. rosac. ℥j.F.S.A. Electuarium, dosis, quantitas nucis moscatae vel juglandis. Hoc simplici remedio Medicus quidam praeclarus enormes haemorrhagias narium, uteri etiam, & aliarum partium saepissimè curabat. D. Robertus Boyle, tract. De Vtilitate Naturalis Philosophiae. part. 2. sect. 5. cap. 6.

Aperiam quod mihi cum maxima languentium utilitate semper adhibere profuit· Bursa pastoris contrita si cum ovi albumine & aceto commista fuerit, & fronti applicetur, confestim sanguis constringetur, ut mihi non semel in infirmorum cura contigit. Iulius Caesar Baricellus. Hortul. Genial. pag. 160.

Cuidam febricitanti, die septimo haemorrhagia copiosissima accidit, ita ut prae immenso sanguinis dispendio aeger ferè viribus exolveretur· atque opis medicae pro sanguine sistendo maximè incumberet necessitas: in hunc finem cum venaesectio in brachio, ligaturae epithemata tum capiti, tum imo ventri adhibita, & quamplurima alia remedia incassum tentabantur: tandem mulieris illuc casu occurrentis suasu, nari stillanti ferrum ignitum admovebatur, & derepente à vapore sanguinis torrefacti [Page 435] in nares suscepto, istius fluxus sistebatur; hoc remedium postea in plerisque bono cum successu usurpatum novi. Thomas Willis. lib. De Febrib. cap. 11.

A proprietate haemorrhagiam sistit stercus suillum pro odore naribus objectum. Parens meus admiscuit fragmenta ollae veteris pulverisata, & sic ad miraculum stitit sanguinem.

Medicus quidam celeberrimus haemorrhagiam narium sic curavit.

℞. Pulv. astringent. ʒj. album. ovi conquass. q.s. aceti parum. M. applicetur fronti & circa collum.

℞. Aq. spermatis ranarum, plantag. nymphaeae, syr. corall. an. ℥j.M. bibat frigidè.

℞. Carnis bubulae recentis, asperge aceto forti, & impone nuchae capitis. Wolfgangus Hoeferus. Hercul. Medic. lib. 1. cap. 10.

Haemorrhagiam narium sistit pulvis bufonis exsiccati in nares insufflatus, vel laciniis inditus, aut bufo integer sub axillis gestatus. Io. Hartmannus. Pract. Chimiatr. pag. 114.

Vir quidam haemorrhagia insigni cruciatus, cum curari non posset, tandem relatum ei fuit, quendam virum secretum admirandum ad haemorrhagias insigniores statim sistendas habere, sola herbae contusae applicatione, eoque remedio innumeros curatos fuisse; remedium igitur hoc habendum curavit aeger noster, missa ergo fuit herba contusa & aqua in phiala, herbam plantis pedum & volis manuum applicandam esse, ne (que) viginti & quatuor horis amovendam scribebat secreti possessor, & mantile aqua frigida madefactum testiculis involvendum, naribusque indendas interioris cepae partis turundas in aqua supradicta madefactas, naribus primò eadem aqua mundatis· haec omnia facta fuerunt tanto cum successu, ut nihil melius exoptari posset. Ego verò remedii addiscendi desiderio flagrans portionem herbae asservaveram, qua diligenter explorata, manifestissimè secretum agnovi, folium enim herbae malè contusum & ferè integrum inveni, aquamque ex eadem herba esse percepi· ut autem miseris aegris prodesse possim, libenter eam nominabo. Urtica communis haec herba tantae virtutis est, haec enim ut saepe ab illo tempore expertus sum miros ad hoc produxit effectus, imò in vulnere equi magni pretii haemorrhagia pereuntis, quod etiam praestat si fronti admoveatur. Petrus Borellus. cent. 1. obs. 95.

Otho Heurnius stupam sequenti aqua madefactam naribus inditam potenter haemorrhagiam compescere tradit.

℞. Aceti fortiss. ℥j. croci martis ℥j. colcotharis ℥ss.M. In Notis ad cap. 6. lib. 5. Pathologiae Io. Fernelii.

[Page 436]

Sectio tertia. Pro Haemorrhagia ex dente avulso.

DOmina quaedam cum sibi dentem avulsisset, tam copiosa haemorrhagia successit, ut fermè moreretur, irritis omnibus remediis. Vocatus jussi ut emplastr. contra rupturam satis magnum tempori denti avulso respondenti admoveretur· item ut alveolo è quo dens extractus erat, parum colcotharis pulverisati adhiberetur cum cotono & digito contineretur. His factis intra horulam substi [...]it sanguis. Petrus Pachequus. obs. 28.

Sectio quarta. Pro Haemorrhagia ex Vulnere.

CUm miles quidam vulnus accepisset in brachio, quo radius & cubitus transversim secabantur, tanta secuta est haemorrhagia, ut post varia astringentia admota, tum etiam caustica & escharotica, fluxus tamen sanguinis per intervalla recurreret, ita ut Medici & Chirurgi de brachio penitus amputando cogitarent. Ego verò cui aeger commissus fuerat, linteum complicavi in formam cylindri, longitudinis trium digitorum transversorum, & crassitiei pollicis, quod perpendiculariter in vulnus demisi: deinde plumaceolis reliquum vulneris spatium implevi, & quia cylindri extremum extra brachii superficiem pollicis crassitie eminebat, splenia quatuor admovi, quae cylindrum aequabant firmabantque: ipsi verò cylindro quintum splenium, idque quadratum apposui, ac denique fascia arctè ligavi: & ab eo tempore sanguis amplius non effluxit, vulnus autem non detexi per quatuor aut quinque dies, donec caro intus enata venae orificium impleverit. Samuel Formius. obs. 1.

Cum equus commendatori cuidam mordicus digitum abstulisset, sanguinisque fluor, multis frustra tentatis, non sisteretur, jussi eum in pulli gallinacei vulnus, recenter juxta podicem sectum, intrudere, & sic quam diu caleret retinere, fluorque statim substitit. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 772.

Haemorrhagia à vena secta quam nemo sistere valuerat, solo aluminis tactu curata est. Petrus Borellus. cent. 4. obs. 7.

Rusticus quidam vulneratus in manu, arteriae laesae solutionem patiebatur, ubi haemorrhagia sanguinis arterialis cum saltu frequenter invadebat, nullisque remediis communibus corrigi potuit, hic tandem ad collegam meum D. Stromajerum accedens, auxilium in hac periculosa haemorrhagia defiderat▪ cui pauxillum magisterii opii ad arteriam vulneratam opponitur, quo ad miraculum usque contumax haemorrhagia mox restinguitur· vulnere post emplastro stictico Crolliano facillimè [Page 437] consolidato. Gregorius Horstius. obs. 12. lib. 9.

Sectio quinta. De Haemorrhoidum dolore & fluxu.

[...] licet quandoque pro omni sanguinis ex quacunque parte effusione accipiatur; in specie tamen usurpatur, pro s [...]nguinis è venis ani fluxu. Definiri potest, quod sit sanguinis per venas & arteri [...]s ani profluvium, aut in illis tumor ab influente sanguine. Haemorrhoides aliae sunt caecae, quae tument cum maximo dolore, quia partes illae acutiore sunt sensu, & sanguinem non reddunt: aliae sunt apertae, ex quibus in egerendi conatu sanguis copiosè eructa [...]ur· aliae rursus sunt internae, quae à ramo splenico venae portae oriuntur, & in musculis ani, & intestino interiore cum socia arteria terminantur, & unica est· aliae externae, quae à venae cavae ramo epigastrico procedunt, & in externas intestini recti partes disseminantur, & hae duplices sunt, cum duabus comitibus arteriis. Hic sanguinis profluxus moderatus si sit, salutaris est, & à gravissimis morbis liberat, sed si nimium fluat, aut fluxus consuetus supprimatur, in quamplurimos morbos praecipitat· profluit sanguis in haemorrhoidibus ob reseratum vasorum orificium, à plethora, sanguine vitioso & adusto, ob tunicam etiam eorum devisam ab acri intus in ipsis humore, aut exterius ab alvo transeunte, post fortium purgantium usum. Causa caecarum haemorrhoidum est sanguis tum quantitate tum qualitate peccans, qui si viam non inveniat, & vasorum extremitates aperire nequeat, in iisdem congeritur, easque replendo tumorem efficit cum inflammatione & dolore maximo, qui sua acerbitate omnes intentiones curativas ad se trahit.

Subsectio prima. Pro Haemorrhoidum dolore.

NObilis quaedam Matrona in puerperio doloribus haemorrhoidum ferè semper valde affici solebat; quae cum multis frustra tentatis remediis, à dolore minimè liberari posset, tandem consultum fuit, ut suberem lignum combureret, & cinerem ejusdem cum vitello ovi, & oleo rosaceo linimenti instar simul commisceret, quo remedio ut nobis retulit, dolores haemorrhoidum miraculo quodam semper sedabat. Ego autem in haemorrhoidibus in quibus cruciat dolor, commodè saepe oleo ovorum solo usus sum, aliquando vitellum ovi cum rosaceo, aut viol. oleo subegi: atque iis tantum utebar. Petrus Forestus. obs. 5. lib. 23. De Ani Affectibus.

Tria adhuc remedia mihi valde familiaria & probata haemorrhoidum dolori mitigando destinata proponenda [Page 438] duxi, oleum ex vitell. ovor. rec. extractum, oleum balsaminae, & unguentum populeonis cum opii modico ac ovorum vitello· quibus digito exceptis anus liniatur. Io. Zecchius. consult. 37.

Pro hoc malo tollendo balsamum sulphuris ad ℥ss. exhibeo· quo calido haemorrhoidas saepe maximè post excretionem perunxit, ac statim ab acerbissimo & odioso isto dolore liber sanusque factus est· nam valet hoc balsamum certò in hoc vitio, nec unquam fallit, ut experimenta innumera docuerunt. Martinus Rulandus. curat. 87. cent. 1.

℞. Unguenti popul. ℥j. opii torrefact. pulver. ℈j.M. applicetur parti. Ad sedandos dolores secretum est oleum sem. lini; item medulla cruris vituli. Unum tamen prae caeteris tanquam secretum propono, & experientia comprobatum est, & est balsamum sulphuris, in quo pessulae intingantur, & applicentur tepide loco affecto· fit balsamum sulphuris ex floribus illius cum terebinthinae spiritu. In eandem in [...]ntionem oleum buxi non minorem efficaciam habet in hunc modum.

℞. Ol. sem. lini ℥ss. ol. buxi ℈j.M. illinantur eo haemor [...]hoides.

Si balsamum sulphuris non reperiatur, misceantur flores sulph. cum terebinth. multoties in aqua rosac. lota, & loco balsami sulph. imponatur· habent enim haec vim dissolvendi, laxandi & aperiendi haemorrhoides caecas ut effundant sanguinem, quod praecipuè procurari solet in hoc affectu in quē usum etiam aliquando applicantur hirudines· aperit quo (que) haemorrhoides lac ficulneum, si confricentur folia ad invicem & apponantur. Rodericus a Fonseca. tomo 1. consult. 27.

Hic non celabo quod à Castrensi quodam pastore edoctus saepissimè expertus sum. Si quis haemorrhoidum caecarum insano dolore torqueatur minimum quid Scrophulariae, vel radicis, vel foliorum, cum cibo aut potu capiendo, statim dolore liberatur, sive ipsam plantae substantiam siccam aut viridem, sive decoctum ejus adsumat. Henricus ab Heers. obs. 20.

Refert Otho Heurnius Radolphum Secundum Imperatorem cum immani haemorrhoidum dolore cruciaretur, vapore Casei Hollandici Edamensis prunis impositi ab Empirico quodum curatum. In Notis ad cap. 11. lib. 6. Patholog. Io. Fernelii.

Subsectio secunda. Pro Haemorrhoidum dolore.

CUm aliis multis & selectis medicamentis non juvabatur, ad balanum ex sevo hircino cum opio consectum confugimus, quo dolor evanuit, nec postea rediit. Amatus Lusitanus. curat. 91. cent. 2.

Post multa & varia à medicis tentata praesidia, hoc remedio à nobis praesentato usus fuit, & brevi ab illo infestissimo dolore liber evasit. Habuit autem hoc topicum sic.

[Page 439]℞. Arantium pomum, id cultro excava, in quo oleum rosac. & lavendulae semina insunde, & ad cineres calidos admove, & calidum applica & saepe innova· est enim mirum. Amatus Lusitanus. curat. 6. cent. 3.

Protinus herbae linariae cum floribus M.j. aut ij. conquisivi, quibus contusis, & cum adipe porcina coctis linimentum fieri curavi: cui expresso & parumper refrigerato vitellum ovi permiscui, quo postea cum gossipio vel lana parti dolenti applicetur; quod hujusmodi dolores ad miraculum usque confestim sistit. hoc tanti fecit benè meritus & celebris in Hassia Medicus D. Io. Wolfius ut (quemadmodum ex ore ipsius habeo) tanquam secretum aliquod illustrissimo suo Principi Ludovico seniori Hassiae Lantgravio toties rogatus, non revelare vellet priusquam ipsi annuatim bovem saginatum promitteret, qua promissione facta, non tantum herbam linariam ei monstravit, sed etiam addendo versiculum consuetum, differentiam hujus ab esula patefecit· nimirum quod Esula lactescat, sine lacte Linaria crescat. alter per jocum versiculum invertit hoc modo.

Esula nil nobis, sed dat Linaria Taurum. Gregorius Horstius. obs. 50. lib. 4.

Religiosus quidam mense Augusti correptus est dolore haemorrhoidum acerbissimo cum tumore insigni, at (que) inflammatione. Vocatus ad eum, venae sectionem praescribo ex brachio sinistro, praemisso clystere, postea fotum anodynum cum cataplasmate de mica panis, quod ferre non poterat propter exquisitissimum partis sensum. Secundo die iteratur phlebotomia ex brachio dextro, sumpsit julepos emollientes, & aliquantulum laxantes, ut alvus liquida servaretur, siquidem faeces induratae dolorem admodum exacerbare solent· julepi erant hujusmodi.

℞. Fol. lactuc. bugloss. & summitat. malv. an. M.j. liquirit· ras. & passul. mundat. an. ℥ss. fl. bugl. borrag. viol. an. p.j. coquantur ad ℥viij. in colatura infunde cassiae rec. extract. ℥j. colentur iterum & clarificentur, addendo syr. viol. ℥j. capiat bis in die.

Parti verò sequens unguentum admotum est.

℞. Ol. rosac. & viol. an. ℥j. unguenti popul. ℥ss.F. Linimentum.

Cum autem tumor & dolor perseverarent, admotae sunt duae hirudines haemorrhoidibus extractusquo sanguis ad ℥iiij. & tensio atque inflammatio aliquantulum remissa est▪ Postea suffumigium sequens praescriptum est.

℞. Sempervivi maj. M.j. vini alb. lb ij. bulliant, huj [...]s decocti fumum recipiat in cathedra perforata. Deinde sequens unguentum parti admoveatur.

℞. Unguenti rosac. ℥j. mercur. crudi ʒ [...]j.M. fiat unguentum· quamvis Mercurius eximiam vim habeat emolliendi, & tumorem discutiendi [...] [Page 440] durities tamen in parte permanebat· ideo ad molliendum, ac discutiendum tumorem, duo remedia praescripta sunt; primum fuit suffumigium aceti in quo silices igniti extinguebantur, quo scirrhosos tumores emolliri Galenus docuit. Alterum fuit sequens linimentum post susfitum admovendum.

℞. Ol. amygd. amar. ℥ij. bdell. & styrac. liquid. an. ʒij.M.F. linimentum.

His dolor & tumor singulis diebus multùm imminuebatur· cui rei etiam multùm contulit decoctum millefolii, quod per biduum sumpsit pro potu ordinario cum pauco vino.

Quia verò alvus continuo adstricta erat, ad eam laxandam, & simul causam antecedentem per epicrasin auferendam pilulae praescriptae sunt sequentes.

℞. Mass. pilul. de bdellio ʒij. sen. mundat. rhei el. & agar. rec. trochisc. an. ʒj. cum syr. rosat. solut. F. massa pilul. de qua capiat ʒj. Singulis diebus manè, donec massa assumpta fuerit· & hisce per aliquot dies continuatis omnino convaluit. Suffitus ex aceto ad tumorem discatiendum mirè profuit. Lazarus Riverius. obs. 7. cent. 3.

Subsectio tertia. Pro Haemorrhoidum dolore.

VIr quidam sexagenarius dolore haemorrhoidum molesto conflictabatur, cum tumore & inflammatione partis, qui multis remediis non cesserat. Praescripsi fotum ex aq. rosar. in cujus ℥vj. sal. Saturni ʒj. dissolvebatur: qui fotus pluries in die iterabatur. Postmodum cataplasma admotum est ex cepa alba sub cineribus cocta, & cum butyro subacta partibus aequalibus· intra biduum inflammatio sedata est, & tumor magna ex parte resolutus. Lazarus Riverius. obs. 58. cent. 4.

Ego à muliere stipem emendicante didici infundere millefolium in aqua fervente, & bibere infusionem i [...]lam per mensem integrum, aut diutius, & omnes tali affectu laborantes sanati sunt. Tandem hoc ipsum remedium reperimus apud Arnoldum De Villa Nova. cap. De Haemorrhoidum doloribus. Id ipsum remedium ad fluxum illarum immoderatum valde confert, si praedicto Arnoldo credendum, & ratio etiam suadet. Petrus Pachequus. obs 5.

Succus vermicularis (sedum minus intelligo) linteolis saepius madefactis applicatus benè facit· mitius est, si cum hoc succo unguentum populeum misceatur, appliceturque ita dolorem sedat & pruritum tollit.

Elegans est remedium si crassulae [Page 441] majoris (cotyledonis speciem arbitror) radix turgentibus primo vere foliis contundatur in pila, teraturque cum oleo rosac. vel violac. seponaturque in loco subterraneo aliquandiu, tum coquatur in duplici vase ad lentorem, isque illinatur & apponatur. Scrophulariae etiam radicem verno tempore tundo, & cum recenti butyro sub [...]ctum, sepono aliquot septimanas, tectam in subterraneo loco, deinde coquo & reservo ut unguentum istis doloribus aptum. Soleo etiam aestate flores verbasci recentes legere, & indere in ampullam vitream, eamque seclusam exponere Soli, ita paucis diebus solvuntur in liquorem· hic illitus calidè dolentibus haemorrhoidibus, item fluentibus, mirifice utilis est; quod comperi ipso usu probatissimum. Si verò sine insigni calore aut acrimonia pressae aut tensae doleant, tum non utile est refrigerantia adhibere· ea enim difflatum impediunt, & impactum sanguinem magis compingunt: sed tum prodest laxantia discutientiaque admovere, quae si praeter istas facultates, etiam habeant quod dolorem sopiant, profutura sunt magis. Hic convenit semicupium in aqua mediocriter calida, quae incoxit rad. & fol. althaeae, malvae, rad. scrophular. fl. aneth. meliloti, chamaemeli, & sem. lini. inde abstersus locus dolens illinatur oleo momordicae, quod efficacissimum est: vel oleo ex floribus arboris persicae, quo ego sum in isto casu usus magna cum laude. Si desunt, commodissimum erit oleum ex fl. Sambuci. Sic medius cortex Sambuci oleo simplici, vel lini, vel nucum incoctus efficit oleum ad illisionem in tumore & dolore haemorrhoidum salutare, Si memini Alexius Pedomontanus id idem quoque annotavit.

Ego accepi lardum vetus rasum, cum cera recenti aut propoli, ubi haberi potuit, & pauco oleo lini, additi corticem Sambuci interiorem tusum, inde simul cocta, & colata in aquam frigidam, assumpsi ad unguendum dolentes haemorrhoides, non inutile, ubi efficacius defuit· paratu etiam facile est & commodum, cepa alba cocta vel porrum, & butyro subacta, vel vitellus ovi cum rosac. utilia etiam sunt, quibus si tantillum croci addatur, [...]ffi caciora fiunt medicamenta.

Facit aliquando doloris acerbitas, ut stupefacientia adhibere sit necessarium, sic opium aliquando admiscemus linimentis· dextrè tamen id agendum, ne podex narcoticis refrigeratus, non praestet officium. Avicenna Philonium quod Tarsense describit, applicat. Ego saepenumero recentibus theriaca vel mithridatio admotis & dolorem compescui, & siccata discussaque influxa materia tumorem sustuli. Sunt praeterea alia medicamenta quae & nimium fluentibus, & quia astrictae sunt, dolent [...]bus utilia sunt. Ego adhuc adolescens, vidi Tarquinium Schnellenbergium Medicum Empiricum omne vitium haemorrhoidum curantem chelidonio minore, is secretè integram [Page 442] herbam siccatam in manipulos collectam cerevisiae macerabat, eamque propinabat, & aquam ejus destillatam adhibebat lotione & fotu exterius per linimenta. Postea illa herba ego multis modis ad hunc affectum foeliciter sum usus· succus frequenter illitus expeditius juvat, quam aqua; herba etiam tusa apposita medetur. flores quidam, alii herbam commiscent, ovi vitello coquunt, & in placentula manè edunt· huic herbae ego ad haemorrhoidum vitium mirabilem efficaciam tribuo.

Novi Chirurgum apud nos, qui in haemorrhoidum dolore, tumore, & fl [...]xu, crassulam maj. nec non scrophulariam herbas integras cum rad. utriusque part. aeq. puta M.j. concisas macerat cerevisia, eamque offert manè & vesperi bibendam· his si chelidonii minoris tantundem adderetur, potio redderetur efficacior: in harum enim trium herbarum radicibus, characterismum affectus hujus evidenter natura impressit.

Adscribam medicamenta duo, oleum & unguentum, quibus ego usus sum antehac, & utor foeliciter, utrumque implicitae rationis, in altero tamen scientiae evidentia major. Conficitur oleum ex bruchis stercorariis autumno hoc modo, quod oleleum Scarabaeorum vulgari nomine voco.

℞. Ol. lini lb j. bruchos stercorarios vivos, bene pastos, numero 56. eos ordine comprimo, conteroque inter duos politos lapides, atque contritos, injectosque in oleum coquo lento igne in vase terreo tecto, ad tertiae partis olei aut medietatis consumptionem· inde colatum oleum asservo, in eoque tutiae optime laevigatae, aut pompholigos aliquid dissolvo, quo inungo haemorrhoides si in conspectum veniunt, sin intus in ano latent, jubeo guttatim per anserinam pennam instillari, dolores sedat, & haemorrhoides mirum in modum persanat.

Unguentum ad eundem affectum hoc modo conficio.

℞. Ol. viol. ℥ij. asellor. in subterraneis & humidis locis degentium ℥j. (si mediocres sunt 100 aselli ut plurimùm ℥j pendent) istos tusos indo oleo, atque in vase terreo leviter coquo, tum addo cerae albae rec. ℥ss. deinde colo, & exprimo in aquam frigidam, atque subactum bene, refrigeratumque recondo in usus. Si latent, linamentum in formam glandis involutum isto oblitum suppono, atque splenium eodem inductum superaddo. Si exterius prominent, unguentum in splenio superdare satis est. Desiccat hoc idem, discutit (que) magis. Si una aut altera radix serpentariae vel ari decorticati & tusi oleo simul incoquatur· his ego magno aegrorum commodo uti soleo, quae omnia lubens tibi communicare volui. Reinerus Solenander. consil. 20. sect. 4.

[Page 443]

Subsectio quarta. Pro Haemorrhoidum dolore.

AD hujus affectus curationem, primò sanguis detrahendus est ex venis brachii, ut fiat revulsio à parte affecta· qua sufficienter celebrata, derivationis gratia vena malleoli etiam aperienda est.

Interdum ad humoris acrimoniam demulcendam, emulsiones quatuor semin. frigid. exhiberi poterunt.

Inter topica Quercetanus valde commendat oleum nucum expressum,, in quo bullierint millepedes in oleo communi, eoque dulci, possunt etiam aselli decoqui, & dolorem mirabiliter sedant. Vel,

℞. Mucilag. sem. psyll. ℥ij. ol. viol. ℥iij.F. linimentum. Vel,

℞. Mucilag. sem. psyll. & [...]aenugraec. cum vino extract. an. ʒij. butyr. rec. ℥iij. sevi haedini ℥j. agitentur simul in mortario plumbeo. F. linimentum· vel butyrum solum in mortario plumbeo ductum ad Solem donec nigrescat, est egregium remedium. Pomata etiam recens parti admota est valde anodyna.

Cataplasma etiam ex medulla panis albi in lacte decocti, addendo oleum rosac. & vitellos. ovorum commodè usurpatur.

Portulaca contusa & admota dolorem seda [...], tumorem imminuit, ulcera consolidat, & excrescentias carneas absumit.

Cepa alba sub cineribus cocta, & cum butyro rec. subacta instar Cataplasmatis, dolorem sedat, & tumorem discutit.

Fotus admoventur eidem parti, ad dolorem sedandum, ex decocto tapsi barbati, malv. bismalv. parietar. sem. lini, faenugrae [...], althaeae, fl. chamaem. & anethi in lacte parato· vel in hydraelaeo, vel jusculo intestinorum vervecis· insessus ex eodem decocto, aucta quantitate simplicium, parari potest· aqua frigida pro fotu utilissima.

Ad tumorem discutiendum convenit fotus ex alumine in vino rubro decocto. Aquapendens admovet spongiam ex aqua calcis expressam, & supra partem alligat.

Ad haemorrhoides absumendas & exsiccandas convenit suffumigium ex pulveribus lolii, tapsi barbati, scrophulariae, super prunas conjectis· at efficacius fiet suffumigium, si sulphur simul uratur. imò verò ex sulphure solo suffumigium paratur, & per tubulum exceptum haemorrhoides caecas, & latentes potenter exsiccat· mirum in modum confert injectio sequens frequenter usurpata.

℞. Succi plantag. ol. viol. an. ℥iiij. balsami naturalis ℥ss.M.F. Injectio in anum.

In communi usu est pulmo haedinus ex animali adhuc calens parti appositus.

In iis qui huic affectui valde obnoxii sunt causticum tibiae utilissimè admovetur. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 10. cap. 11.

Succus ceparum cum aloe mistus [Page 444] & panno asperiore fricando applicatus aperit haemorrhoides. Io. Hartmannus. Practic. chimiatr.

Habet sudor morientium mirificas vires mortificandi haemorrhoides & excrescentias. Io. Helmontius tract. cui tit. Latex humor neglectus.

Ad caecas haemorrhoides, quibus subinde adfligebatur avus meus, hoc pulv. experimento suo utebatur.

℞. Antimonii pulver. ʒij. hermodactyl. ℥ss. boli arm. ʒj.M.F. pulvis. applicetur cum cottone quoties egeritur. Achilles Gasserus. observ. 42.

Obstetrix Gallica lib. 3. pag. 24. medetur dolori haemorrhoidum etiam gravidis & parturientibus molelesto, hoc unguento.

℞. Milleped. q.s. contund. & probè misc. cum pulpa pomorum acidorum cocta, & applica cum linteo bis in die manè & vesperi. Wolfgangus Hoeferus. lib. 3. Hercul. med. cap. 5.

Subsectio quinta. Pro Haemorrhoidibus nimium fluentibus.

SI profluvium grave est, internam venam in brachio secare poterit, quod id remedium expeditum est, & efficax. Si profluvium diu duravit, virosque attrivit, ne spirituum fiat subita eductio, partiri sectionem in vices decet▪ ita & viribus minus incommodi inferetur, & revulsio fiet iteratis retractionibus evidentior· sin nec ita impediatur profluvium cucurbitulae sine vel cum scarificatione affigendae: affixae hypochondriis potissimum sinistro, profluvium egregiè retinent, illud praecipue quod ex portae venae ramo derivatur; & scapulis primum, deinde lumbis admotae efficaciter fluxum retinent, qui ex cavae venae propaginibus derivatur· exhibeatur demum potio purgans ex iis, quae faeculentum, crassumque, item biliosum humorem & ichorem melancholicum ducunt, & membra interim ab obstructione vindicata corroborant· inter alia author sum ut rhabarbari usum sibi familiarem faciat. Si profluvium diutius protrahi incipiat ex floribus verbasci & ovo placentulas confectas quotidie edat· & vesperi cum decumbendum est, suffitum ano excipiat è sella perforata à concisi verbasci foliis molari ignito lapidi injectis, excitatum· tum plantaginem & verbascum simul tusas ano admoveat, vel calendula tusa succo porrorum incocta imponatur, quod est singulare· hoc modo saepe firmantur nullo efficaciori adhibito. Si gravior urgeat sanguinis profusio, utatur istis pilulis, quibus in hoc affectu efficaciter uti soleo.

℞. Pilul. è bdellio ʒj. troch. è terr. sigill. troch. è carabe, an. ℈j. cum mucilagine sem. cotoneor. ex aq. ros. extracta. F. massa, & ex qualibet ʒ. pilulae ix. ex his diglutiendae iij. manè ante prandium, & vesperi ante coenam totidem· non est quod quem terreat in harum pilul. exhibitione Rondeletii censura [Page 445] vulgare nostrum bdellium myrrham esse arbitrantis· nam hic fidem facere possum, me in usu istarum ut sunt praescriptae, atque cum usitato bdellio compositae, effectum quem promittunt tam evidentem deprehendisse, ut de compositione dubitare vix queam; nisi quis putet ab adjectis siccantibus & astringentibus hoc qualecunque quod recipiunt myrrhae obtusum superatumque esse. Exhibui in hoc casu aliquando troch. è carabe solos cum decocto sumach. Cum alias profluvium fuit instantius, & humor eo delatus calorem induxit, applicui ad anum quod sequitur.

℞. Succ. plantag. ℥ijss. aq. ros. ʒvj. pulv. sumat part. ijss. fl. verbasc. rosmarin. siccat. an. part. j. redige S.A. in emplastr. Si postulat necessitas, licebit sanguinem drac. bolum armen. malicorium & id genus alia addere. Ista enim foris adhibita minus nocent,, licet intus frigidiora omnia sunt suspecta▪ atque omnia ista utilia sunt, undicunque sanguis profluat; quod si constet ex cavae venae propaginibus prodire, jam licebit inferiorem lumborum & dorsi partem unguento comitissae vel simili astringente & refrigerante illinire.

Memini me in M.S. antiquo libro legisse quod tria semina genistae quotidie manè sumpta, & haemorrhoidum & sanguinis è naribus profluvium sistant, cui licet nulla manifesta ratio subsit, nisi quis putet, ideo hoc fieri quod ad urinae vias avertant, indicare tamen id tibi volui, quod experimentum sit facile & sine ullo periculo. Novi qui sanarunt quos nimium profluvium ferè confecerat, ut hydropis periculum adesse videretur, exhibita herbae chelidonii aqua destillata, sed quia acris est admodum, libentius utor herba ista cerevisia vel etiam vino macerata. Reinerus Solenander. consil. 20. sect. 4.

Subsectio sexta. Pro Haemorrhoidibus nimium fluentibus.

PUlvis bufonis combusti vel ranae terrestris positus supra haemorrhoides, dicitur eas stringere à proprietate. Petrus Forestus. schol. obs. 6. lib. 23. De Sedis & Ani vitiis.

Cuidam mediae aetatis nimia praecipitatione fundebatur haemorrhoides. Cum Medici & Chimici cuncta tentassent, nec successissent, jussi ut una intacta, reliquae tangerentur colcothare; ita appellant crassamentum illud à vitrioli olei destillatione relictum· ilicò constitit, vivit· praestitisset tamen sensim aliquaque die id actum fuisse. Io. Heurnius ad aph. 12. sect. 6.

A proprietate quadam valet cingulum ex foliis recentibus hellebori nigri conquassatis, nudo corpori circumdatum· hoc foeliciter usus sum· praestat idem in immoderatis fluxibus mensium, & sanguinis arteriosi post partum gravissimum saepe magno conamine profluentis. Laudatur etiam hic essentia croci Martis. Io. [Page 446] Hartmannus. pract. chimiatr.

Cum saepenumero per multos dies, imò etiam menses gravi haemorrhoidum fluore opprimor, adeo ut vires vacuationis hujus copia dejiciat, & pro sanguine nigro ac crasso, ruber jam fluat, hunc fluxum sisto adaptando crebrò alternos sacculos calidos ex rubro panno & contusis glandibus, vel quercinis foliis in forti aceto multùm decoctis factos, quibus ocyus fluor consistit. Martinus Rulandus. cent. 1. curat. 7.

Pinguedo anguillae quae dum torretur exudat unguentis addita, proprietate quadam agens, ipsa efficaciora reddit.

Fungus qui crepitus lupi nominatur, siccatus levissimus & subtilissimus in podicem insertus, admodum fluorem sistit· uti & telae aranearum, & leporis pili subtilissimi.

Sanguis humanus, vel aliorum animalium fervidus adhuc injectus, mirabiliter sanguinem ex alvo profluentem cohibet. Pulmo etiam arietis modò exemptus, tepens adhuc & cruentus podici subjectus, magnam in sanguine sistendo habet efficaciam. oleo vitrioli venam tangere, efficax est remedium, vel in extremo periculo aqua forti appellata· cauterium actuale extremum erit remedium. uti & si vena volsella apprehensa, atque elevata, & filo sericeo vel seta cum acu subducto ea vinciri possit.

Haemorrhoidum, ut & mensium, & post partum sanguinis immoderatum fluxum, proprietate quadam occulta sistunt folia hellebori nigri recentia conquassata, & cum fascia corpori, ut nudum corpus tangant, cinguli instar circumligata, reiteranda toties quoties priora siccata fuerint. Felix Platerus. prax. tom. 3. pag. 646.

Subsectio septima. Pro Haemorrhoidibus nimium fluentibus.

COnsiliarius quidam immodico haemorrhoidum fluxu laborabat à quinque vel sex diebus, quo sanguinis ℥viij. vel x. singulis diebus profundebat· post venae sectionem, julepos refrigerantes & incrassantes, aliaque remedia interna & externa frustra exhibita, cum res urgeret, & aeger admodum debilitaretur, praescripsi succum urticae levi ebullitione depuratum ad ℥ij. cum pauco saccharo, & hoc solo remedio fluxus omnino cohibitus est. Lazarus Riverius. obs. 81. cent. 4.

Purgatio blanda humores biliosos sanguini impetum conciliantes ad intestina derivat; eaque fieri debet expurgantibus astringendi vi praeditis, ut rhabarbaro, myrobalanis, & tamarindis. Docet Mercurialis tamarindos praecipuè, ad compescendum hujusmodi sanguinem fluentem, miram quandam potestatem habere, tam decoctos, quam in substantia usurpatos.

Inter topica fotus ex verbasci decocto in aqua ferrata vel vino astringente parato convenientissimus est: [Page 447] haec siquidem planta haemorrhoidum fluori & dolori appropriata est· in usu fomenti diligenter observandum, ut frigidè vel saltem tepidè admoveatur· magis composita decoctio in hunc modum praescribi potest.

℞. Rad. bistort. lb ss. fol. plantag. verbasc. summitat. rubi, & quercus, an. M.ijss. granor. sumach. balaust. gallar. virid. & malicorii, an. Mj. myrtill. ʒss. rosar. rubr. p.ij. alumin. ℥j. coquantur in tribus partibus aquae ferratae, & unà vini rubri austeri pro fotu. ex hoc decocto, aucta dosi simplicium, potest fieri insessus, quo utatur aeger subfrigidè.

Unguentum comitissae ad fluxum cohibendum utilissimum est, eoque inungi debet dorsum & haemorrhoides, vel in rem praesentem tale componi poterit.

℞. Ol. rosat. omphacin. & myrtill. an. ℥ij. succi plantag. & tapsi barbat. an. ℥jss. aceti vini rubr. ℥j. bulliant ad succorum consumptionem, deinde adde bol. arm. sang. drac. thuris & scoriae ferri subtiliss. pulver. an. ʒj. cerae q.s.F. unguentum,

Rondeletius magis probat unguenta quae sine oleis parantur, quia magis astringunt, eaque in hunc modum parat.

℞. Succ. plantag. bursae pastor. & tapsi barbati, an. ℥ij. syr. acetos. simpl. ℥iij. coq. simul leviter. postea misce sang. drac. ℥j. bol. armen. terr. sigill. & radic. bistort. subtiliss. pulv. an. ʒjss. ceruss. lotae ℈ij.M. ad formam linimenti.

Si haemorrhoides sint exulceratae, sequens parari poterit.

℞. Ol. rosac. ℥ij. thuris & aloes, an. ʒj. sarcocoll. sang. drac. bol. arm. an. ʒss. spodii, carabes, an. ℈j. amyli ʒiij. succ. plantag. ℥j.F. unguentum.

Cataplasma dictis partibus utiliter admoveatur in hunc modum.

℞. Bol. armen. aloes, mastich. thuris sang. drac. an. ℥ss. oss. myrobalan. indor. & gallar. an. ʒj. subigantur cum albumine ovi & succo plantag. F. Cataplasma.

Suppositoria huic usui sunt valde idonea, quia peni [...]ius in partem demittuntur. Horum forma talis est.

℞. Colophon. thuris, an. ʒiij. bol. armen. ℥ss. ceruss. plumbi usti, an. ʒj. acaciae ʒss. subtiliss. trita excipiantur sevo hircino pro formandis suppositoriis.

Injectiones per syringam in anum fiunt ex succo plantag. aliisve supradictis ad fotum propositis. Suffitus etiam in eundem finem utiliter usurpantur, ex decoctis fotuum praedictorum parati· quibus addi potest sequens.

℞. Thuris, aloes, mastich. ros. rubr. myrtill. & absynth. an. ʒss. troch. de carab. ʒj.F. pulvis crassior carbonibus injiciendus· cujus fumus recipiendus est in cathedra perforata per infundibulum amplum, cujus angusto orificio aptetur tubulus ex ligno, vel argento, in anum demissus. Suffitus ex decocto tapsi barbati omnium fere utilissimus est.

[Page 448]Toto curationis tempore utatur aeger pro potu ordinario aqua ferrata vel decocto millefolii.

Curato fluxu de praecautione cogitandum est ne iterùm redeat· quod fiet victus ratione convenienti, phlebotomia bis aut ter in anno usurpata, purgatione usuali cum caustico tibiae admoto, aliisque hujusmodi, quae varianda sunt, juxta varias corporum dispositiones. Praeterea aquae minerales vitriolatae, aluminosae, & ferratae, erunt convenientissimae.

Fonseca commendat ad praecautionem hujus affectus decoctum lentisci, vel ejusdem infusionem in vino, paratum in hoc modo.

℞. Rasur. lentisci ℥ij. infundantur in lb xij. vini per viginti quatuor horas in loco tepido. Deinde colentur, & de hoc vino bibat pro potu ordinario per mensem integrum. Habet enim vires sistendi haemorrhoides, tum etiam ventriculum roborandi. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 10. cap. 10.

Sectio sexta. De Hemicrania.

VIde supra, lib. 3. sect. 16. De Capitis Dolore.

Subsectio prima. Pro Hemicrania per consensum ventriculi.

MUltis peractis remediis ad decoctum ligni buxi confugimus, quo multum sudavit, & ita valuit ut intra viginti dies ab ejus potu aeger optimè habuerit, nec amplius in eundem morbum reciderit. Caeterum scire decet lignum buxum. Europaeis frequens & Cerdonibus satis notum, lignum guaiacum esse quod superioribus annis ex Peru & Insulis noviter expertis asportari coepit. quod tamen ex Insulis iis adfertur pinguius, & per consequens calidius est, nostrum verò moderatiorem sortitur temperaturam, ac proinde iis qui calidiori sunt temperatura, & morbo calidiori affliguntur, praecipuè in aestate, liberalius ejus decoctum damus guaiaci decocti vice· nec enim aliter inter se differunt hae arbores quam Soli diversi ratione. Nostrum verò hoc lignum buxum unicè iecur plus justo calidum emendat, & sudorem egregiè evocat. ut saepe experientia compertum habuimus. Amatus Lusitanus. cent. 3. curat. 36.

[Page 449]

Subsectio secunda. Pro Hemicrania graviter affligente.

PEractis venae sectione & purgatione, pro discutienda materia à capite, placet fotus ex spongia madefacta in decocto chamaem. anethi, beton. verben. in vino austero atque aqua parato. Verùm ea hora qua dolor ingruere solet, caput oxyrrhodino muniendum· ad dolorem leniendum confert unguentum alabastrinum, oleum etiam ex vitell. ovor. cum lumbricato· imò verò frustum carnis super carbones ignitos excalefactum maximè prodest· ad qualitatem autem pravam (si quae subsit) delendam, & dolorem proprietate recondita tollendum, omnibus praefero linimentum ex theriaca mediae aetatis in succo betae nigrae & aceto liquata: nec usus ejusdem theriacae recentioris, vel pilul. de cynoglossa per os qualibet hora dolor insaevierit inopportunus mihi censetur. Iul. Caesar Claudinus. Consult. 76.

℞. Aq. vitae opt. salv. lavend. an. ℥jss. camphor. croci, an. ℈j.M.F. fotus, quo foveatur calidè locus affectus.

Postea applicetur capiti ea parte raso hoc Cataplasma.

℞. Medull. panis albi lb ss. sem. faenugraec. lini. an. ℥j. furfur. sarin. fabar. an. Mj. coq. in s.q. lactis vaccini ad consistentiam Cataplasmatis· adde vitell. ovor. numero ij. croci, camphor. an. ℈j.M.F. Cataplasma.

Cum alvus aegrè ferretur praescripsi hunc pulverem.

℞. Agar. albiss. ℥ss. mechoac. ʒj. cinnamom. ʒss.M.F. pulvis pro duabus dosibus. sed ecce ! cum maritus unica vice integrum pulverem praebuisset, alvus copiosè soluta, aegraque valde allevata fuit. Io. Petrus Lotichius. obs. 4. cap. 1. lib. 2.

Quia interna nollebat admittere medicamenta hoc oxyrrhodinum vel potius emulsionem loco affecto & fronti applicavi.

℞. Amygd. d. depilat. & nucleor. persic. an. ʒvj. sem. canab. papav. alb. an. ʒv. spec. diarrhod. abbat. zedoar. caryophyll. pulv. an. ℈ss. camphor. aceto solut. gr. v. opii pariter aceto solut. gr. iiij. acet. rosac. ℥j. aq. verben. beton. ros. an. ℥iij. spirit. rosar. (ad gratiam odoris) ʒjss.M. diligenter. F. emulsio· ilicò saevissimus dolor placatus est. Io. Petrus Lotichius. obs. 6. cap. 1. lib. 2.

In dolore hemicranico à causa calida oriundo, & in dolore illo, qui à Gordonio, clavus nominatur, qui est dolor fixus in temporibus, arteriotomia mirificè prodest, quam tutò celebravi in plurimis, vulnus alligando simplici splenio ex linteo complicato confecto, & aqua frigida madefacto, ut in vulgari phlebotomia, fascia superinducta, quae à Galeno lepus sine auribus nominatur, neque ulla unquam secuta est haemorrhagia· item vidi cephalaeam diuturnam caratam in nosocomio admoto caustico [Page 450] potentiali super arteriam temporalem. Decisa enim eschara cauterii potentialis supra venas & arterias admoti, nullus sanguinis fluxus emergit, quia provida natura, dum escharae separationem molitur, simul novam carnem generat, qua venarum oscula teguntur. Samuel Formius. obs. 31.

Non silendum praesens hemicraniae pertinacis remedium Adriano Spigelio in semetipso aliisque exploratum, nimirum incisio venae quae inter indicem pollicemque excurrit. Io. Rhodius. obs. 76. cent. 1.

Sectio septima. De Hepatis morbis.

HEpar, cujus officium est sanguinem è vena portae exceptum ab humore felleo separare, depuratumque in venam cavam deducere, compl [...]ribus variisque patet affectibus· qu [...]les sunt intemperies calida & frigida, obstructio, scirrhus, inflammatio & dolor, &c. obstructio jecori admodum familiaris est, nullumque viscus hoc aequè vitio tentatur, quod vena portae per ejus substantiam in ramos tenuissimos dissipata facilè obliteretur. Ejus causae sunt, Prima, Ineptior partis permeabilitas ob [...]rigus, res astringentes, contusionem, compressionem & ligaturam. Secunda, Sanguinis ad permeandum ineptitudo ob copiam, cras [...]tiem & visciditatem. Tertia, Partis à plenitudine oppressio, ob victum pleniorem, intermissa exercitia & evacuationum consuetarum suppressionem· hunc affectum ostendit gravitas, & distentio cum obtuso dolore, dextro insidens hypochondrio, tum praecipuè manifesta, quum quis mox à cibo exercitationem subit.

Scirrhus hepatis tumor est in illa parte praeter naturum durus ac renitens, doloris expers, nisi fortè durius prematur· [...]x contumaci & inveterata obstructione ferè femper, aliquando sed rarò ex inflammatione originem trahit· non subitò fit, sed pedetentim. Primò enim tenues jecoris venas implet & infarcit humor obstructionis author. auctus dein in omnem visceris substantiam redundat, eamque perinde atque venas obstruens; hinc multò plenior cumulatus, jecur in amplam molem, ut turgidum appareat, diftendit: denique siccatus, & vi caloris tenui parte dissipata, reliquus totus obdurescit: cojus permistione jecoris substantia labefact [...]tur, verusque scirrhus tandem emergit, tactu deprehenditur, praesertim fi gracile & adipis expers sit abdomen, idque facilius erecto vel in dextrum latus inclinato aegro, quam decumbente supino, tum enim non nisi pressu animadverti potest; jecoris situ & figura circumscribitur: facilis praeterea est decubitus dexter, finister verò gravis, quod moles quaedam veluti suffocans in ventriculum & praecordia incumbat.

[Page 451]Jecoris inflammatio, quae Graecè [...] dicitur, est ejusdem tumor calidus ab impetuosa praefervidae materiae affluxione exortus cum febre continua, dolore gravativo, sensu (que) ponderis affligens· ejus signa sunt gravitas dextra praecordiorum parte, dolor à jugulo ad costas nothas protensus, tussis exigua, eaque sicca, difficultas spirandi, febris acuta, anorexia, sitis inexhausta, color totius corporis ad flavum declinans. Tumor hic facilè in abscessum desinit, qui fi contigerit, certam mortem praenuntiat· ideo medicis quam maximè curae est, ne ad hoc malum morbus deveniat· abscessus quum jam fit, dolores, febris, & caetera symptomata invalescunt, rigores saepe nullo ordine invadunt, quos sequitur caloris exacerbatio, confecto pure, omnia quidem remittuntur, vires tamen relinquuntur multò imbecilliores, pulsus frequens, parvus & languidus, crebraque animi defectio· rupto abscessu puris illuvies prorumpit, cujus tetro vapore aeger tandem de medio tollitur· intemperie etiam, tum calida, tum frigida detinetur hoc viscus; in calida adest cibi, maximéque carnis fastidium, & nihilominus inedia plurimùm incommodat, sitis vehemens, corpus universum, praecipuè manuum & pedum palmae calent, in frigida major est cibi cupiditas, sitis nulla, faciei color albus, habitus corporis mollis, & dejectiones crudae.

Subsectio prima. Pro Hepate calido.

INter omnia remedia, quae hactenus ars invenire potuit ad hepar praecalidum refrigerandum atque roborandum, primas obtinet tinctura coralliorum: cujus cochlearia duo aeger sumere poterit singulis diebus manè duabas horis ante pastum. Ita praeparatur.

℞. Corall. rubr. crassiusculè triti ℥vj. reponantur in vase vitreo, quod matracium vocant· iisque affundatur succus limonum, ut supra materiam quatuor digitis emineat; (in penuria succi limonum, substitui poterit succus berberorum) vase bene clauso ponantur in B.M. per quatuor aut quinque dies continuos, & tincturam separa à faece, & in alio vase serva ad usum dictum· gustui gratior fiet tinctura, si cum sacchari candi pari quantitate reducatur in syrupum; sed multò inefficacior evadet· at melius addetur saccharum cuilibet dosi exhibitionis tempore. Ad eundem usum valde commendatur conserva ex fructu cynorrhodii confecta, cujus sumat singulis diebus ad nucis magnitudinem. Uti etiam poterit Electuario sequenti.

℞. Elect. triasantal. quadruplicato rheo in tabell. redacti ℥iiij. capiat tabellam unam ponderis ʒij. superbibendo parum potus ordinarii.

Tinctura etiam rosarum ad usum [Page 452] praedictum utilissima erit.

Haec quatuor remedia in usu continuo ita habenda sunt, ut manè alterutrum sumatur horis duabus ante pastum, vesperi verò alterum, in introitu lecti, postridie verò alia duo iisdem horis, ita frequenter remedia immutando, ne natura nimium iisdem assuescat. Lazarus Riverius. obs. 49. cent. 1.

Si reperiri posset aliquod pharmacum, quod uno eodemque tempore stomachum foveret, jecurque refrigeraret, maximum esset inventum· cichorium sylvestre duas hasce facultates possidet in cibis administratum, nam amaritudine qua pollet ventriculum, roborat sicut reliqua amara, & bilis fervorem compescendo immensos aestus ipsius hepatis coercet. Hoc remedio plurimos sanatos vidimus, Dominicus Panarolus. obs. 47. pentecoste 3.

Quia hepar hab [...]s natura calidum, contemperatione aliqua interdum indiget, utque ea hepatis refrigeratio sine ventriculi incommodo instituatur, suadeo, ut utrique membro, etsi dissimiliter affecta sint, sic consulas, ut saccharo rosato aliquot grana piperis per medium incisi indas, & simul deglutias· ita piper calefaciet ventriculum frigidum, nec ultra progredietur, & sacch. rosacei frigiditatem inhibebit; saccharum verò rosac. postea hepar contemperabit. Caspar Hoffmannus. consil. 9. lib. 3. consil. Cratonis & aliorum Medicorum à Scholtzio editorum.

Curatio consistit in correctione illius intemperiei, per refrigerantia remedia, & biliosi humoris, qui ab ea producitur, eamque vicissim fovet, aliorumque morborum causa existit, evacuatione· ac primùm venaesectio hepar maximè refrigerat, biliosi sanguinis portionem educit, & obstructiones à bile solvit· mittendus igitur sanguis est è basilica dextra, quantitate plenitudini ac virium robori respondente, vel una vice, vel per intervalla, pro affectus magnitudine, & duratione; idque praemisso clystere, vel medicamento primas vias expurgante.

Deinde bilis educenda est cholagogo medicamento benigniore, per intervalla repetito, aut apozemate in plures doses exhibito, aut syrupo magistrali, aut etiam syrupo de cichor. composito quadruplicato rheo, qui convenientissimus est. Siquidem innoxiè biliosos humores expurgat, jecur refrigerat & corroborat, ejus (que) obstructiones aperit.

Apozema bilem evacuans ita componi poterit.

℞. Rad. acetos. gram. cichor. oxylapath. an. ℥j. fol. endiv. cichor. dentis leonis, & capill. ven. an. M.j. sem. 4. frigid. maj. an. ʒiij. liquirit. ras. ℥j. fl. cichor. bugl. viol. an. p.j. sen. mundat. ℥ij. tamarind. ℥j. macis & caryophyll. an. ʒj. coq. ad quartar. v. in colat. dissolve expressionem ℥ss rhei in praedicto decocto cum cinnam. infusi, syr. de cichor. compos. & rosat. solut. an. ℥ij.F. apozema clarificatum & aromatizatum ʒij. santali citrini, pro quatuor dosibus matutinis.

[Page 453]Syrupus magistralis componi potest ex materia praedicti apozematis, triplicata dosi purgantium, & addita sacchari quantitate decocto aequali.

Usitatissimus apud nos est syrupus ex succis summae efficaciae ad chronicos omnes morbos, qui à calida hepatis intemperie▪ & bilis flavae aut exustae proventu oriuntur; & in sequentem modum praeparatur.

℞. Succor. recenter expressor. & per residentiam depuratorum ex fol. endiv. cichor. acetos. fumar. borrag. & bugloss. lb iij. succi pomorum redolentium recenter expressi & depurati lb ij. polypod. q. rec. lb ss. sennae mundat. ℥viij. epithymi ℥iij. agar. rec. trochisc. ℥ss. macis & caryoph. an. ʒss. infundantur & decoquantur ut artis est, donec colaturae lb jss. supersit· in qua dissolv. rhab. el. in praedictis succis, cum spica infusi & express. ℥j. sacchar. alb. lb jss.F. syrupus perfectè coctus, clarificatus & aromatizatus. ʒij. pulv. elect. triasantal. servetur in vase vitreo. dosis ℥ij. vel iij. bis aut ter in mense cum jusculo pulli, foliis endiviae, cichor. & acetos. alterato, vel cum sero lactis.

Ad hepatis refrigerium sequentia utilissima sunt.

℞. Radic. acetos. cichor. gramin. & lapath. acut. an. ℥j. fol. endiv. cichor. acetos. capill. ven. an. M.j. flor. cichor. borrag. bugl. an. p.j coq. ad. lb j. in colat. dissolv. syr. de limon. ℥iij.F. julepus clarus pro tribus dosibus bis in die sumendis· si magis refrigerare studeas, adde singulis dosibus spiritus sulph. aut vitrioli. q.s. ad gratam aciditatem. Potest etiam misceri salis prunellae ʒj. ad majus refrigerium.

Sanguis cichor. & chamaedrios ad sanguinem depurandum, obstructiones reserandas, & hepar refrigerandum utilissimus est, in syrupum redactus in hunc modum.

℞. Aq. cichor. in B.M. paratae. q.v. folior. cichor. partes duas, chamaedr. part. j. macerentur simul & digerantur per triduum in B.M. Postea exprimantur: liquori adde nova folia cichor. & chamaedr. digerantur iterum per triduum, deinde exprimantur, & infusiones illae octies vel decies repetantur. Liquor evadet rubeus instar sanguinis, cui adde parem liquori sacchari quantitatem· & F. Syrupus.

Utilis est sequens opiata.

℞. Conserv. fl. cichor. viol. nymphaeae & bugloss. an. ℥j. pulv. elect. triosantal. ʒjss. cum syr. de limon. F. opiata, qua utatur frequenter.

Balneum aq. tepidae frequenter usurpatum totum corpus refrigerat & humectat, multò potentius & utilius quovis alio remedio, in emaciatis praesertim corporibus.

Serum lactis ad idem est efficax, si ad quindecim dies aut plures usurpetur· elicitur autem commodè per lactis ebullitionem, affundendo parum aceti vel succi limonum, & postea colando. Amatus Lusitanus ipsum praeparat in hunc modum.

[Page 452]

[...]

[Page 453]

[...]

[Page 454]℞. Seri lactis lb j. syr. acetos. valde acidi ℥iij.M. & facta una ebullitione, capia [...] more aq. mineralium, seil [...]eet per duas aut tres vices postea deambulando· antiqui eo utebantur ad lb. v.

Quercetanus verò in hunc modum praeparat.

℞. Seri lactis lb ij. succ. limon. ℥ij succ. pomor. redol. recent. extract. ℥iij. omnia simul cum albumine ovi prius agitata ad ignem clarificentur, addendo parum sacchar. de colat. cape ℥vj. vel viij. continuando per quindecim▪ aut viginti dies.

At si emaciatum & consumptum fuerit corpus, lac integrum & praesertim asininum in plures dies exhiberi poterit. decoctum Chinae cum succo limonum paratum, huic etiam us [...]i confert, praesertim si obstructiones adsuerint. ita fiat.

℞. Rad. Chinae tenuiter incisae ℥j. aq. fontis lb vj. succ. limon. ℥iij. macerentur per viginti quatuor hor. Deinde coq. ad tertiae partis consumtionem. Postea colentur per manicam Hippoc. capiat ℥vj. manè & vesperi, vinumque eo diluatur.

Denique aquae minerales vitriolatae utpote aperiendi & refrigerandi vi praeditae erunt utilissimae. Perseverante affectu, haemorrhoides per hirudines aperientur semel aut bis in mense.

Ac tandem exterius regioni hepatis epithemata & unguenta refrigerantia admoveantur· epithemata fiant ex aq. acetos. cichor. ros. plantag. aceto & caphura· quibus ad robur partis additur pulvis triasantal. Unguenta verò sint rosaceum, refrigerans Galeni & ceratum Santalinum. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 11. cap. 1.

Subsectio secunda. Pro Hepatis dolore.

DOminum Sangermanum dolor ad gibbas hepatis vexabat· irrita omnia fuerunt remedia ex arte comparata, & cum naturae totum negotium relinqueretur, rusticus advocatus est, hic similem affectum se aliquando curasse asseveravit, aeger confidenter ei sese credit· accipit radicis hederae pulverisatae ʒj. aut ʒij. potui dat cum decocto capi aut pulli, non longè post juvatur plurimùm. ejusmodi remedia à veteribus sunt praescripta, à nobis neglecta; & eadem magno nostro vituperio cum summa laude usurpant Rustici. Aetius caput scripsit de iis quae purgant cavas & gibbas partes jecoris. Guil. Ballonius. lib. 1. Epid. & Ephem. pag. 41.

Vidi pistorem quendam qui cum in itinere se fatigasset, ac in gramine dormuisset, querebatur de aliquo at non valido dolore hepatis· febricitabat non ardenter· interdum Leipothymia tentabatur. cum obiisset, hepatis parenchyma, intacta ac integra membrana, in pus merum degeneraverat. Io. Heurnius. ad aphor. 45. sect. 7.

[Page 455]

Subsectio tertia. Pro Hepatis Inflammatione.

VIr quidam crapulae deditus inflammatione jecoris correptus est. Huic febris continua aderat, & dolor valde gravis in hypochond [...]io dextro, cum tussicula quadam [...]nani▪ dolor ad claviculam ascendebat. Habebat etiam sitim inexhaustam, nauseam, cibi fastidium & singultum▪ cum lingua arida in principio, postea nigra & aspera, & lotio rubro, quae omnia inflammationem hepatis indicabant: ad hunc accitus, venam ilicò tundere feci ad ℥viij. Sequenti die cum non satis alvus responderet, lenitivum sequens ut exhiberetur mandavi.

℞. Cassiae rec. extract. ℥j. rhei pulv. ℈j. fiat bolus· quo quatuor sedes biliosas habuit, ita ut ex hac levi purgatione & sanguinis detractione febris mitior evaserit, dolore parum diminuto· inunximus etiam regionem hepatis unguento santalino, & pannum lineum eodem unguento inunctum apposuimus sine calesactione· interea & hoc decocto utebatur.

℞. Endiv. Cichor. cum toto▪ dentis leonis cum toto, aceto [...]. viol. lactuc. novell. an. M.j. fumar. agrimon. cap. ven. borrag. bugl. an. M.ss. chamaepit. chamaedr. (cum esset etiam quaedam obstructio) an. M.ss. rad. gram. petrofel. an. ℥ss. sem. quatuor frigid. maj. & min. an. ʒj. sem. ani [...]. ʒss. tamarind. ℥j. prunor. damasc. numero xiij. uvar. pass. exac [...] nat. [...]j. li [...]uirit. ra [...]. ʒij. hord. munda [...]. p.j.l. decoctio in aq. pro lb jss. colat. adde syr. de cichor. cum rheo ℥jss. fyr. viol. de limon. de endiv. ex infusione ros. communium, an. ℥ss.M. quo apozemate cum usus esset, febris valde diminuta est, & alvum quotidie deponebat. Mo [...]bo magis inclinante, pro dolore usus est sequenti epithemate bis aut ter in die, atqe ita dolor omnis evanuit, neque ad apostema deveni [...], de quo metuebat, sed sanus cum nostra laude, ab astantibus pro d [...]plora [...]o habitus evasi [...].

℞. Endiv. virid. cic [...]or. an. Mj. fl. chamaem. melilot. & ros. rubr. an. M.ss. summitat. absynth. p.j. coq. in aq. communi pro lb jss. in fine adde aq. absynth. endiv. an. ℥j. aceti opt. ℥ij. spec. triosantal. ʒjss. iterum bulliant, & F. epithema pro hepatis regione· eo peracto, inungatur linimento infrascripto.

℞. Ol. amygd. amar. chamaem. an. ℥ss. ol. ros. unguent. santal. an. ʒij.M.

Quod ad victum attinet, tenuissimum adhibuimus, in principio nil nisi cremorem ptisanae, & poma cocta administrando, abstinendum à dulcibus, quibus tum jecur, tum lien intumescunt· à valde etiam astringentibus abstinendum. Petrus Forestus. obs. 7. lib. 19. De Hepatis Affectibus.

Quidam febre acuta corripitur· dolor ad hypochondrium dextrum· satis [Page 456] colligebamus non esse pleuritim· tamen summa erat difficultas ducendae animae, & quae in horas incresceret. Spes erat eam sedatam iri uno medicamento· contra aucta est; metus suffocationis· revera phlogosis erat pituitosa circa eas partes, & nisi terna sectione venae provisum fuisset, metus erat abscessus. Guil. Ballonius. consil. 91. lib. 1.

Indubitatum auxilium in hepatis inflammatione & corruptione adfert hepar galli nigri vivi exemptum & adhuc calens in ℥v. aceti rosac. vel aceti simpl. minutissimè contritum, resolutumque, & à fibris colatum, tepidumque exhibitum. Franciscus Ioel. pract. sect. 1. lib. 5.

Subsectio quarta. Pro Hepatis inflammatione.

SEnator quidam Pate [...]niacensis quadragenarius, constitutione corporis gracilis, & natura biliosus, ob exercitia nimis violenta, cum supra modum incaluisset, inflammatione hepatis cum dolore ventris correptus fuit. Advocatus ego, aegrum febre acuta, cum linguae ariditate, tus [...]icula sicca, respirandi difficultate, cibi fastidio, siti maxima, nausea, vomitu, inquietudinibusque laborantem offendi: duritiem quoque è regione hepatis manifestam persensi· inflammatio enim praecipuè gibbum hepatis occupabat· in curatione itaq, processi· victus rationem refrigerantem & humectantem praescripsi· loco vini, decocto agrimoniae & veronicae, admixto nonnihil syr. de succo citri & acetosae, u [...]endum jussi. mox sequens enema ordinavi.

℞. Rad. & fol. alth. malv. viol. pariet. agrimon. & veron. an. M.j. fl. chamaem. melilot. an. M.ss. sem. anis. foenic. an. ℥j. lini & faenugraec. an. ℥ss.F. decoctio in colat. lb j. dissolv. sacch. rubr. ℥ij. catholic. ℥j. vitell. ovi. ol. viol. & ros. an. ℥j. sal. p.j.M.F. enema· quo rejecto, venam in brachio dextro incidi, & ad ℥vij. sanguinis extraxi. Exterius totum latus sequenti linimento tepidè inunxi.

℞. Ol. ros. & viol. cerati santal. an. ℥j. ol. absynth. ℥ss.M.F. Linimentum. Post duas à coena horas, ad inflammationem internam arcendam, & somnum provocandum, nonnihil laudani ipsi exhibui, adeo ut ea nocte, & sequenti die meliusculè habere coeperit: symptomata enim multùm, uti & vires aliquo modo refocillatae fuerunt· quapropter sequentem potiunculam ordinavi.

℞. Fol. agrimon. veronic. cuscut. scabios. an. M.ss. sem. anis. foenic. an. ʒij. liquirit. ras. ℥j. coq. in aq. in colat. ℥iiij. dissolve elect. diacathol. ʒvj. syr. ros. solut. compos. cum rhab. agar. & sena. ℥jss.M.F. potio. qua clementer expurgatus fuit.

Victus rationem interim optimam observabat: pro potu ordinario utebatur decocto agrimon. & veronic. lacte amygdalino, & emulsionibus [Page 457] sem. 4. frigid. maj. oleis convenientibus quotidie inungebatur, clysteres quinetiam urgente necessitate injecimus, corpusque per intervalla infusione rhei, cum syr. ros. solut. compos. purgavimus· & sic divino favore dolor, reliquaque symptomata remiserunt· tandem hepar, partesque nobil [...]s sequentibus tabellis corroboravimus.

℞. Spec. diarrhod. abbat. ʒij. aromat. rosat. troch. è rhab. an. ʒj. sacch. dissolut. in decocto agrimon. & veron. ℥iiij.M.F.S.A. tabellae· de quibus sumantur ʒiij. horis tribus ante prandium. His plenissimè convaluit. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 48. cent. 2.

Hominem intemperie frigida ventriculi, & calida intemperie hepatis laborantem cognovi, cui ab Empirico quodam plurima tam emplastra quam unguenta, eaque praecalida, veluti è pipere, cardamomo, oleo caryophyll. cinnam. & similibus praescripta, atque cartilagini xyphoidi admota fuerunt; inde inflammatione hepatis correptus, vix ab eadem liberari potuit· tandem verò Dei beneficio, iis quae hepar refrigerant & corroborant, veluti julepo ex aq. cichor. endiv. agrimon. veronic. cum syr. de sueco limon. acetos. & unguento santal. exterius applica [...]o, sanitati eum restitui. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 46. cent. 2.

Pro potu utatur aeger decocto hord. & graminis cum tantillo liquirit. vel syr. viol. aut capill. ven.

Exterius conveniunt sequentia topica.

℞. Aq. endiv. cichor. acetos. plantag. & rosar. an. ℥iij. aceti rosac. ℥. pulv. el. triasantal. ʒjss. camphor. ℈ss.F. epithema regioni hepatis tepidè frequenter admovendum. Vel,

℞. Fol. endiv. cichor. scariol. plantag. bugloss. borrag. & fl. nymph. an. Mj. absynth. roman. M.ss. ros. rubr. p.ij. santal. rub. & citrin. an. ʒij. coq. ad lb jss· in colat. dissolv. aq. rosar. lb ss. aceti rosac. ℥j. camphor. ℈j.F. epithema.

℞. Ol. rosac. ℥ij. ol. absynth. ℥ss.M. abluantur oxycrato, & inungatur eadem regio post usum epithemamatis. Vel,

℞. Ol. rosac. & myrtini, an. ℥ij. succi endiv. & cichor. an. ℥j. acet [...] ℥ss. bulliant ad succorum consumptionem. Deinde adde pulv. santali rubri & ros. rubr. an. ʒj. cerae alb. q.s.F. unguentum.

Vel unguentum rosac. solum aut refrigerans Galoni oxycrato lotum potest admoveri.

In progressu morbi, mitescente febre ac dolore, resolventia cum refrigerantibus permiscenda sunt aequali, vel inaequali dosi, prout morbus ad statū aut declinationem, magis vel minus accedere videtur, quae à medico prudenti temperari debet· ut eorum materia innotescat, nonnulla exempla annotabimus.

℞. Ol. ros. ℥ij. ol. absynth. ℥j. ol. chamaem. ℥ss. pulv. trium santal. ʒj. spic. na [...]d. ʒss. cerae, q.s.F. linimentum.

℞. Farin. hord. ℥iij. santal. rubr. [Page 458] ℥ij. ol. rosac. ℥iij.M. cum decocto endiv. & cichor. F. cataplasma.

In declinatione, febre profligata, resolventia erunt admovenda, additis emollientibus, ne qua durities supersit, & nonnullis adstringentibus ad robur partis conservandum.

℞. Rad. alth. ℥iij. rad. cyperi, & cal. aromat. an. ℥ss. fol. malv. viol. agrimon. an. M.j. absynth. utriusque an. M.ss. sem. lini. faenugraec. anis. foenic. an. ℥ss. flor. chamaem. melilot. aneth. an. p.j. spic. nard. schaenanth. mastich. an. ʒjss. fiat omnium decoctio, qua soveatur pars affecta calidiusculè.

℞. Ol. chamaem. lilior. & amygd. d. an. ℥j. olei absynth & nardin. an. ℥ss. pulv. schaenanth. rosat. novell. & absynth. an. ʒj. cerae q.s.F. linimentum, in declinatione usurpandum.

Si durities partis persistat, gummi ammoniacum in aceto dissolutum, praedicto linimento addere conveniet, vel etiam sequens emplastrum erit admovendum.

℞. Empl. de meliloto & diachil. ireati, an. ℥j.M. extend. super alutam. F. emplastr. ad formam semilunae admovendum parti affectae. Vel,

℞. Gummi ammoniac. in aceto [...]emolliti ℥j. ladani & mastich. an. ʒij. ol. absynth. & cerae, an. q.s.F. Emplastrum.

Si inflammatio ad suppurationem vergat, quod cognoscetur ex febris & doloris intensione, maximum est periculum, & pauci evadunt· attamen suppuratio adjuvanda est emplastris praedictis, quae materiam resolubilem resolvent, & suppurabilem suppurabunt; tum etiam admotis cataplasmatis emollientibus: intus verò exhibendum jus pulli alteratum malva, althaea, caricis, prunis· rupto abscessu, si pus album effluat per alvum, aut urinas, abstergendum est aqua hordei, vel sero lactis, cum melle rosac. Si verò suppuratio vergat in partem externam, cultello ignito apperienda est, secundum Hippocratem· & si pus effluat album & coctum, spes est sanationis. Si verò rubrum, foetidum, foeculentum, & instar amurcae▪ tendit aeger ad interitum. Lazarus Riverius. prax. med. cap. 2. lib. 11.

Memini me apud Suetonium & Plinium legisse Augustum vitiato jecore laborantem, fomentis calidis sine fructu à medicis tractatum esse, accito autem Antonio Musa, eum frigidis remediis fuisse sanatum: quam rem libenter commemoravi, quod cum viderim à solertissimis medicis remedia calorifica huc usque administrata, aut nullam aut exiguam medicinam contulisse, in ea sum sententia, ea medendi ratione paulisper omissa, ad refrigerantia moderatè potius omnem curam esse convertendam, ita tamen ne calore nativo hebetato, ulla vis inferatur. Hieronymus Mercurialis. tomo 2. consult. 59.

[Page 459]

Subsectio quinta. Pro Hepatis intemperie frigida hydropem minitante.

PRaescribenda victus ratio, quae calefaciat, moderatè siccet, incidat, attenuet, ex iis quae facilè concoquantur & subigantur· ex usu erit hoc conditum, quod ex condit. cortic. arantiorum. rad. enulae, rad. cichor. spec. arom. rosat. diarrhod. &c. confectum est· item maximè probo electuarium hoc quod Arabes de vino, Graeci Cyphoides vocant, hoc modo secundum Hollerium praeparatum.

℞. Passul. corinth. lb ss. coq. in vino veteri generoso ad pultis consistentiam, tusas excerne per setaceum, tum admisce conserv. anth. cortic. citri condit. cinnam. an. ʒj. spec. arom. rosat. diamargar. calid. diacinnam. an. ℈ij. lign. aloes odor. ʒss. croc. ℈ss.M. dosis ℥ss. Reinerus Solenander. cons. 2. sect. 3.

Subsectio sexta. Pro Hepatis obstructione.

DIgestione facta, semel atque iterum pulverem hunc purgantem cum fructu praescripsimus.

℞. Spec. diaturb. cum rheo ʒj. tartar. vitriol. ℈j.M.F. pulvis. in brodio pisorum assumendus. Gregorius Horstius. obs. 30. lib. 4.

Rusticis & agrestibus hominibus hepatis & lienis obstructionibus laborantibus, epotandum dedi proprium lotium magno successu, illud enim extergit & incidit· illud etiam calidum cum canabina stupa applicare juvat. Hepar etiam vulpis comestum à quadam proprietate convenit, ut & corallium valde t [...]itum. Prodest etiam urtica mortua quae lamium dicitur· ea quomodocunque assumpta, induratos & obstructos lienes liberat. Ego soleo eam exhibere manè incoctam ovo in formam placentulae. Hoc medicamentum didici à Monacho Hetrusc [...], qui solùm singulis diebus hujus herbae aliquot folia contrita & ovo incocta exhibebat edenda, & permu [...]os curabat. Ego postea solos ipsius pulveres foeliciter in vino albo in eodem affectu exhibui· debet in usum vocari illa duntaxat lamiae species, quae in foliis maculam habet albicantem. Est etiam filicis decoctum efficacissimum in hoc casu, id quod antiquis cognitum. Gal. lib. 8. De comp. med. S. loca, feliciter exhibet in hepatis obstructione, & optimum pharmacum vocat. Reinerus Solenander. consil. 12, 13. sect. 1.

Studiosus quidam ex intempestivis lucubrationibus in gravissimas obstructiones hepatis & lienis incidens, quae eum ad extremam m [...]ciem perduxerunt, cum potiones purgantes, apozemata aperientia aliaque remedia parum contulissent, pilulis sequentibus à me praescriptis intra mensem restitutus est.

℞. Aloes opt. & gummi ammoniac. [Page 460] in aceto soluti & per setaceum trajecti atque iterum inspissati, an. ʒiij. sen. mundat. & myrrhae el. an. ʒjss. croci ℈ss. cum oxymel. scillit. F. massa. pilul. de qua capiat ℈ij. alternis diebus duabus horis ante pastum. Lazarus Riverius. obs. 34. cent. 1.

In omnibus hepatis obstructionibus dextrè demoliendis principes partes obtinet Mars seu ferrum, cujus scobs cruda (à ℈ss. ad ʒss.) saepius ingesta, mirum quantum valeat in talibus affectibus. Martis praeparationes excogitatae sunt multiplices: simpliciores verò quo fuerint, eo meliores: simplicitate ipsa natura gaudet· est pulvis cachecticus simplex elegantis virtutis in omnibus obstructionibus internis. Ille sic fit.

℞. Chalyb. praep. part. j. cassligneae. part. iij. sacch. albiss. part. iiij.M.F. pulvis (chalybs in bracteas tusas tantisper tunditur super incudem donec prorsus in scoriam abeat, postea subtiliter pulverisetur; incus benè mundetur undique) ejus tantum, quantum mucrone cultri arripi potest, feu à ℈ss. ad ℈j. detur ter quotidie, manè jejuno ventriculo, hora tertia vespertina, & ituro cubitum; tamdiu donec omnis obstructio fuerit expedita, etiam ad aliquot septimanas.

Essentia croci Martis quoque laudabilis est. Io. Hartmannus. pract. Chimiatr.

Subsectio septima. Pro Hepatis obstructione.

PRae caeteris omnibus medicamentis ad delendas obstructiones inveteratas maxime conferunt remedia ex tartaro, vitriolo & chalybe conflata. Sal tartari maximam habet deobstruendi vim, & apozematis opiatis ac pilulis aperientibus utiliter admisceri potest, sed praecipuus illius usus est in ptisana laxante, quae fit ex sennae ʒij. in aq. frigidae ℥viij. infusis, cum ℈j. vel ʒss. salis tartari, à quo sennae tinctura potenter extrahitur; ut ptisana haec multò potentius purget, quam ptisana vulgaris; & ad multos dies continuata, omnes obstructiones solvat; quo effectu non rarò quartanas contumaces hujus ptisanae usu per quindecim dies continuato radicitus curatas vidimus. Si salis tartari metuatur acrimonia, corrigi potest spiritu sulphuris aut vitrioli, ut pro ʒss. salis sint guttae xv. spiritus. Spiritus tartari usus ex hydropis curationibus in observationibus nostris descriptis elici potest, sub nomine spiritus diuretici.

Vitrioli spiritus usurpatur in apozematis syrup [...], aliis (que) remediorum formulis. Vitrioli efficaciam ostendunt aquae naturales acidae & vitriolatae, quarum usus frequentissimus & utilissimus est, in omnibus morbis ab obstructione oriundis.

At Spiritus vitrioli cum sale, aut spiritu tartari permixtus, valde [Page 461] commendatur à spagyricis, ex iis conficiunt tartarum vitriolatum.

Denique ex chalybe varia praeparantur medicamenta, tum à dogmaticis, tum à spagiricis, quae evidenti effectu obstructiones brevi resolventia, omnes coegerunt ad usum eorum frequentem. Vinum chalybeatum hoc modo confici potest.

℞. Limatur. chalyb. ℈iv. rad. eryng. enulae camp. an. ℥jss. santal. citrin. ℥j. corall. rubr. ras. ebor. an. ʒvj. caryophyll. nuc. mosch. cinnam. an. ʒij. fl. genist. anth. & epithym. an. p.ij. vini albi generos. lb vj. macerentur per octiduum in B.M. vel retrò furnum. Deinde transcolentur per manicam Hippocr. ut vinum optimè clarificetur, de quo capiat aeger ℥ij. vel iij. manè duabus horis ante pastum, per quindecim dies, aut plures, si opus fuerit. Vel in hunc modum fieri poterit.

℞. chalyb. praep. cum sulph. ℥j. rad. enulae, cort. med. tamariso [...], an. ℥ss. sen. ℥iij. epithym. ℥j. faeculae brioniae, & cinnam. an. ʒij. pulv. triasant. ʒjss. aq. agrimon. & vini alb. an lb j. infundantur per triduum in B.M. colaturae capiat ℥iij. vel iiij. tribus horis ante pastum.

Syrupus ex chalybe ita praeparatur.

℞. Limatur. chalybis in aceto maceratae ℥ij. cort. med. tamarisc. ℥ss. ceterach. M.ss. cinnam. ʒiij. aq. absynth. & agrimon. an. lb ss. vini albi lb j. infund. per dies sex in loco tepido colaturae adde sacch. lb jss. fiat syrupus. capiat aeger ℥ij. vel iij. manè singulis diebus. In praedicta praeparatione chalybis, maceratur in aceto ad Solem, donec acetum ex [...]iccetur; idqùe tertiò repetitur· postea laevigatur in marmore.

Tabellae ex chalybe ita fiunt.

℞. Chalyb. praep. cum sulph. ℥ss. confect. alker. ʒij. ambr. gris. ℈j. sacch. in aq. naph. & rosac. dissolut. ℥iiij.F. tabellae. capiat ʒij. singulis diebus manè.

Opiatae sequentes praestantissimae sunt.

℞. Conserv. fl. tamarisc. & capill. ven. an. ℥jss. conserv. rad. enul. ʒvj. chalyb. praep. cum sulphure vel aceto ʒj. salis tamarisci ʒj. spiritus vitrioli ℈ss. cum syr. conditurae citri. F. opiata. de qua capiat ʒij. aut iij. singulis diebus mane. Vel,

℞. Chalyb· praep. cum sulph. ℥j. sen. mund. rhei el. & agar. rec. trochisc. an. ʒij. diarrhod. abbat. ʒj. croci ℈j. cum syr. rosat. solut. F. opiata. de qua capiat ʒij. manè, tribus horis ante pastum, continuando per quindecim dies.

Pilulae ex chalybe reliquis remediis non cedunt, & ita concinnari possunt.

℞. Chalyb. praep. cum sulph. ℥ss. aloes opt. sen. mund. agar. troch. & rhei el. an. ʒj. pulv. el. diarrhod. abbat. ʒss. croci ℈ss cum. syr. ros. solut. F. pilulae, ex quarum ʒj. formentur pilulae sex deauratae, quas capiat manè singulis diebus, tribus horis ante pastum, continuando per quindecim dies.

In omnibus medicamentis chalybeatis hoc perpetuò observandum, ut post eorum assumptionem deambulatione [Page 462] corpus exerceatur, ut hujus beneficio medicamenti vires in actum melius reducantur, ac in partes obstructas transmittantur· eaque deambulatio continuanda est per duas horas· quibus transactis, capiat aeger jusculum in quo herbae & radices aperientes nonnullae decoctae fuerint. Praeter omnia praedicta remedia Chymici commendant purgationes mercuriales ex Mercurio dulci praesertim cum pilulis ordinariis· quia Mercurius valde penetrat, & obstructiones aperit.

Bezoardicum Minerale plurimùm etiam commendatur, & cum Mercurio dulci exhibitum· miranda praestat· in hūc modum praescribi poterit.

℞. Bezoard. mineral. gr. xij. mercur. d. gr. vj. conserv. ros. ʒj. vel ij.F. bolus, qui detur per plures dies.

Pro potu ordinario utatur aeger aqua ex infusione chalybis parata, cum vino tenui. vel utatur cum levi decocto tamarisci, agrimon. ceterach. cap. ven. pimpinel, iisque simul mixtis, aut seorsim usurpatis, etiam cum vino. Quidam laudant decoctum rad. cynosbati pro potu ordinario, quod potenter aperit, & roborat· potentius operatur infusio limaturae chalybis facta in vino albo, cum aquis praedictis, aut etiam cum aq. simplici permixta. Hoc enim solo remedio quamplurimae virgines à chlorosi liberantur· & adhuc potentius operatur vinum istud chalybeatum, si praeter potum ordinarium, meracum manè sumatur ad ℥iij. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 11. c. 3.

Subsectio octava. Pro Hepatis Scirrho.

CUm ex mensibus retentis hoc malum provenerit, tota cura consistere videtur in eorum evacuatione: per octo ergo dies ante tempus mensium purganda erit bis aut ter per pomum coctum in quo radix hellebori nigri ad ʒss. affigatur (ut infra in Sectione De Podagra videre est) singulo quoque mense repetat eandem purgationem. Solet enim hoc medicamentum prae caeteris movere menses, sed continuare oportet per tres aut quatuor menses juxta tempus consuetae purgationis. Prae caeteris verò efficacissimum remedium est ad omnes viscerum scirrhos usus chalybis in hunc modum.

℞. Chalyb. praep. pulv. ℥ss. rhei, agar. an. ʒij. spec. hier. simpl. ʒj. diarrhod. abbat. ℥ij. mell. despumat. q.s.F. electuarium· cujus sumat singulo quoque manè ʒij. per quindecim dies. Rodericus à Fonseca. tomo 1. consult. 61.

Pro topicis in usu erunt emplastr. diachyl. de meliloto & ceratum à me saepe cum successu usurpatum. quod,

℞. Empl. de mucilag. ℥iij. bdell. ℥j. ammoniac. ℥v. (gummi solvantur in aceto acerrimo) bulliant in ol. absynth. ℥ij. cum vini alb. ℥iiij. adde spic. nard. ʒij. cum cera alb. q.s, F. ceratum emolliens & digerens obstructiones & tumores scirrhosos acpraesertim [Page 463] jecoris. Io. Zecchius. consult. 11.

Domina quaedam Cache [...]ia laborans, cum duritie hepatis palpabili, sequentibus pilulis per viginti dies usa perfectè restituta est.

℞. Chalyb. praep. cum sulph. ℥ss. aloes opt. sennae mund. agar. troch. & rhei el. an. ʒj. pulv. el. diarrhod. [...]bbat. ʒss. croci ℈ss. cum syr. rosat. solut. F. massa pilul. de qua capiat ʒj. singulis diebus manè leviter deambulando· & post tres horas capiat jusculum in quo solia & rad. petrosel. bullierint. quia hae pilulae non purgabant, bis aut ter addita sunt uni dosi diagridii gr. iiij. Lazarus Riverius. obs. 68. cent. 1.

Hepatis tumore scirrhoso diuturno premebatur Nobilis vir, cui nullum auxilium prodesse potuit, licet praeter providentiam totius ex ebeno sudorifica tentasset, uteretur medicamentis chalybeatis, balnea naturalia admitteret, & varia unguenta & emplastra parti apponeret· hic solùm conservâ ex marrhubii floribus cum melle paratâ quadraginta diebus ad ℥j. diluculo assumptâ, & desuper aqua ebibita, quae è foliis & radicibus ipsius, vitreis organis stillar, sanitati integrae fuit restitutus: nam sensim ac sine sensu emollitus & resolutus est tumor. Zacutus Lusitanus. lib. 2. prax. med. admirand. observ. 48.

Scirrhi curatio fiet primùm causae antecedentis ablatione per remedia obstructionibus reserandis idonea· postmodum verò materia indurata emollientibus & aperientibus discutienda est· in hunc finem maximè convenient pilulae ex chalybe supra descriptae, praecipuè si iis addantur bdellium, ammoniacum & sagapenum. Si durities contumacissima suerit, sequentes pilulae ad multos dies erunt usurpandae.

℞. Gummi ammoniac. in aceto solut. & traject. atque iterum inspissat. ʒij. bdell. styrac. an. ℈iiij.M. capiat. ʒj. alternis diebus· intermediis diebus utatur opiata vel tabellis roborantibus & aperientibus in obstructionis curatione descriptis.

Sequentes verò pilulae ad scirrhum emolliendum ac dissolvendum mirabilis sunt efficaciae.

℞. Aloes opt. & gummi ammoniac. in aceto solut. & traject. per setaceum atque iterùm inspissat. an. ℥ss. mercur. d. ʒij. diagrid. ʒj. cum oxym. scillit. F. massa pilul. de qua capiat ʒss. quatuor horis ante prandium· singulis diebus per viginti aut triginta dies.

Quidam Practici commendant usum terebinthinae in hunc modum praeparatae.

℞. Terebinth. lotae cum vino albo ℥jss. sacch. pulver. ℥ss. capiat ʒj. singulis vel alternis diebus: est enim remedium aperiens, urinam mouens & alvum emolliens.

Toto curationis decursu utatur aeger pro potu ordinario vino albo, aut clareto tenui ex infusione chalybis parato.

Exterius admoveantur fomenta, unguenta & emplastra in sequentem modum composita.

[Page 464]℞. Rad. alth. brion. lilior. an. ℥j. fol. malv. viol. parietar. absynth. agrimon. an. M.j. sem. lini, faenugr. aneth. an. ʒss. fl. chamaem. melilot. ros. an. p.j. coq. in tribus partibus aquae & una vini albi sub finem additi; vel in aqua & aceto, colaturâ foveatur regio hepatis mane & serò. Si scirrhus sit contumacior, addantur decocto rad. ireos nostr. cucum. aggrest. & ebuli. & paretur decoctio in aqua decoctionis intestinorum vervecis & vino albo.

℞. Ol. lilior. chamaem. melilot. & amygd. d. an. ℥j. ol. ros. & absynth. an. ℥ss. gummi ammoniac. in aceto solut. ʒiij. cerae ʒij.F. linimentum quo inungatur dicta pars post fotum.

Si fortius linimentum desideres,

℞. Succor. bryon. & cucum. aggrest. an. ℥ij. ol. de cappar. & tamarisc. an. ℥iij. vini albi ℥j. bulliant ad succorum & vini consumptionem; deinde adde absynth. pulv. ʒij. gummi ammoniac. in aceto solut. ℥ss. cerae parum. F. linimentum.

℞. Mass. empl. de mucilag. ℥j. empl. de melilot. ℥ss. gummi ammoniac. in succo absynth. liquati ʒiij. malaxentur cum oleo absynth. & lilior. F. emplastrum post inunctionem admovendum.

Utiliter etiam parti admoventur folia hyoscyami in aceto decocta, addito oleo amygd. amar. & in formam cataplasmatis redacta.

His etiam addere licet semicupia, ex emollientibus, digerentibus & roborantibus parata, qualia pro fotu descripta sunt; iisque alternatim aeger uti poterit.

Ac denique causticum tibiae dextrae inurendum, ut materiae peccantis portio per id loci· derivetur. Lazarus Riverius. cap. 5. lib. 11. prax. med.

Sectio octava. De Hernia.

[...] (Latinis Hernia, ramex) licet apud Graecos cujuslibet partis tumorem significet, illam tamen recentiores medici scroti tumoribus accommodarunt. Cujus sex sunt species pro materiae vel illapsae, vel inuatae v [...]rietate discretae [...] ex quibus duo sunt verè dicti ramices [...] nimirum, seu hernia intestinalis, & [...], i. e. hernia omentalis. Enterocele dicitur, quando intestina, praecipuè ilium è sua sede prolapsa, ad inguen vel scrotum delabuntur. Epiplocele rursus, quum omentum ad eadem loca detruditur· Si verò eae partes in inguine subsistant, nec inferius descendant [...] appellatur; si ad scrotum usque perveniant, [...] prolabitur tum intestinum, tumomentum ob productionem peritonaei laxatam aut ruptam à cursu, casu ex alto, saltu, vocis contentione, equitatione dura, vomitu, tussi, & gravioris one [...]is elevatione▪ Sunt praeter has [Page 465] duas veras, quatuor aliae reputatae ramicum species, nimirum [...], hernia ventosa, [...], hernia aquosa, [...], hernia carnosa, & [...], hernia varicosa. Prima est tumor scroti flatulentus ob flatus inibi contentos, qui vel à vicinis intestinis & abdomine transmittuntur, vel ob imbecillitatem partis in eo colliguntur· pueris maximè hoc malum est familiare. Hydrocele rursus tumor est scroti ab aqua in eo contenta, quae ab hydrope originem ducens ex abdomine influit in scrotum. Sarcocele verò nihil aliud est quam carnea quaedam moles in scroto enata, idque in tumorem attollens; oritur ex sanguine impuriore ad testes & scrotum copiosius affluente, & à natura nunquam otiosa in substantiam carni similem mutato. Hic tumor non nisi ferro curatur. Quarta demum species est cirsocele, seu hernia varicosa, in qua vasa testiculos nutrientia varicum more dilatantur ob sanguinem crassum & adustum iis effusum.

Subsectio prima. Pro Hernia Inguinis.

PUella quaedam duodecim annorum per dimidium anni hernia inguinali laborans, quum à medicis quantumvis doctis, quorum opera usa fuerat, sanari non potuerit, ad me accedens, in hunc modum cum ea processi· ut sequentem bolum omnium primò devoraret praecepi.

℞. Cass. rec. extract. ʒvij. sem. dauci. pulv. ℈jss. sacch. asperso. F. bolus. Deinde hoc fotu usi sumus.

℞. Rad. alth. ℥ij. fol. malv. fl. chamaem. melilot. summit. aneth. an. M.j. sem lini ℥ss.F. decoctio in aq. pro lb jss. quo fotu sine magno negotio intestina in locum suum reducta fuere. Deinde jussimus, ut quotidie locus affectus inungeretur oleo ovorum, myrteo, & hyperici simul mixtis, & ut mox emplastr. contra rupturam applicaret per plures dies. & ut subligaculis ad hoc aptis utens, rectè cincta semper procederet· praeterea praecepi, ut interea perpetuò uteretur cerevisia in qua decocta esset radix consolid. maj. adjecto exiguo saccharo ad saporem· istis continuatis haec tandem rectè curata fuit. Petrus Forestus. obs. 11. lib. 27. De Scroti & Testiculorum vitiis.

Inter arcana Io. Tiengii medici quondam Amstelrodamensis hoc erat, quod quidam potans tribus septimanis ex decocto rad. sigilli Mariae in vino curatus sit à ruptura. Ego etiam foelicissimè utor rad▪ sigilli Mariae vel Solomonis. Petrus Forestus. obs. 15. lib. 27.

Avenzoar refert de Juvene quodam qui hoc malo laborabat, decubuitque duobus mensibus in dorso suo, & cum bono regimine sine medicinarum applicatione liberatus est. Idem. obs. 7. lib. 27.

Danda opera ut alvus sit lubrica· tumorem totum inungat terebinthina, sed prius foveatur decocto absynth. [Page 466] ex vino. sacculus etiam parvus ex foliis absynthii apponi poterit. Io. Crato. consil. 17. lib. 7.

Oleum hyperici compositum, quo utor per se illitum subinde calidum, minū in modū in hoc affectu efficax at (que) utile comperi, quemadmodum in omnibus aliis ruptis, convulsis, recens vulneratis, maximè ubi membranae aut nervosi generis aliquid oblaesum est. Oleum ita fit.

℞. Ol. opt. lb jss. sem. & fl. hyperic. ℥ix. vini Hispan. vel malvat. ℥viij. rad. tormentill. ʒiij. myrrh. gummi elemi, sarcocoll. thur. aloes, an. ʒjss. lumbric. lotor. vino ℥iij.M.S.A. contusa bulliant ad dimidii consumptionem in duplici vase, deinde exprimendo coletur oleum: in eo dissolve croci ℈iiij. ol. abietin. (resinam vel lachrymam abietis ita vocant) vel ejus loco terebinthin. purae lb ss. fl. maturor. hyperic. M.j. infunde mista per dies sex aut octo, ad Solem diligenter obturata, Solis calore deficiente, post panem extractum, imponantur furno, deinde diligenter prioribus floribus expressis infundantur secundo, tertio, quarto, alii recentes hyperici flores, prioribus exemptis; atque ita comparatum oleum servetur in usus.

Emplastrum sequens continuò geratur.

℞. Empl. contra ruptur. ℥j. mastich. glutin. piscium, sarcocoll. an. ʒij. pulv. rad. osmund. regal. sang. drac. an. ʒj. thur. alb. pulv. rad. consolid. maj. mumiae, an. ʒss. gummi dissolvantur in aceto & cū olei hyperic. supradicti q.s.F. empl. S.A. Reinerus Solenander. consil. 14. sect. 4.

Subsectio secunda. Pro Hernia intestinali oscheocele.

NOvimus illustriss. Principem, qui jam annos circiter viginti & tres intestinorum satis magnum ramicem perfert solius fasciae aptae beneficio, & tamen sine ullo valetudinis dispendio omnes principum actiones etiam vehementes & graves in venationibus, equitatione frequenti etiam in succussante equo, in longis & difficillimis perigrinationibus, in intenso frigore subire solet. Si quando tussiendum erit, item quotiescunque alvus egerenda, maximè si ea durior fuerit, inguen oblaesum retinendum, atque utraque aut saltem altera manu adducendum comprimendumque· in cibo cuncta, quae ventrem flatibus implere nata sunt, & distendunt, vitanda· quod si accidat ut ileum intestinum vel quid aliud procidat & descendat in scrotum, & mora ibidem flatibus aut induratis faecibus ita distendatur, ut difficulter reduci possit, ex usu erit (quod in ista necessitate subinde factum utile comperi) ut ex stercore ovillo dulci lacte incocto fotus adhibeatur, tum etiam idem cataplasmatis in modum apponatur, reitereturque ut postea blandis manibus contrectatum reducatur. Ego fidem facio me aliquoties isto fotu praedicto, cum res alioqui [Page 467] videretur in praecipiti esse, prolapsa & aliquandiu extra corpus existentia intestina reposuisse, antea tentatis frustra aliis remediis· quapropter hoc te celari nolui· quidam ab hernia sanatus fuit perfoliatae usu, non tamen sine apta fascia. Ego non paucos hernia affectos juvenes in quiete degētes fasciae commodae ope percuravi, non admodum multis adhibitis medicamentis· ad hernias probantur symphytum majus, sanicula, jacea alba & nigra, sigillum Solom. quinquefolium, tormentilla, filix, pilosella, cujus integrae herbae pulverem Majo collectae, infantibus & pueris herniosis continuò in cibis, in lacticiniis, puerilibus (que) pultibus exhibitum comperi mirum in modum profuisse. Quidam perfoliata ad rupturas sanandas foeliciter utuntur. Novi qui hunc affectum novem ex ordine diebus cinere lactantis leporis in vino rubro vel decocto consolid. maj. exhibito sanarun [...].

Caspar Peucerus, Vir & pietate & doctrina insignis narravit D. Adolpho Occoni medico & mihi, se puerorum hernias recentis coagulati & in caseum formati lactis impositione curâsse. Scribit Hollerius se herniariae herbulae succo expresso affuso vino exhibito novem diebus perfectè hunc morbum curâsse, & Antonius Valetius, qui luculentis exercitationibus Hollerii praxin ornavit, testatur aquae ejus herbae stillaticiae unico haustu percuratum Parisiis adolescentem, cui citatior saltus insignem herniam induxerat; adhibito tamen, ut scribit, emplastro. Vocatur haec herba Holleriana, quod Hollerius primus ejus in hoc affectu efficaciam observaverit. Praescripta haec omnia ex simplici medicina desumpta remedia tam exterius admota, quam intro assumpta in propriè dictis herniis prodesse mirificè possunt· quae tamen in praesenti casu maximè profutura arbitror, haec insequentia ex praenominatis selecta notare placuit· itaque reducto intestino applicetur ceratum hoc triquetrúm inguini superposito splenio (quod fasciae annexum inguen ne dehiscat aut laxetur continere debet) ut totum inguen contegat, prius nudato loco pilis.

℞. Nuc. cupress. gallar. an. ʒj. balaust. hypocist. veri, an. ℈ij. mastich. ℈iiij. rad. consolid. maj. pulv. perfoliat. herniar. an. ℈ijss. bdell. ʒjss. boli armen. ʒij. sang. drac. ℈iiij. pic. graec. ℥j. resin. pini, ʒvj. cum terebinth. cera & oleo vitell. ovor. vel hyperic. magistr. q.s·F. ceratum. hoc foeliciter usus sum.

Verùm usitatum illud commune Arnoldi de Villa Nova ex pelle arietina dictum mihi prae caeteris omnibus maximoperè probatur.

Recordor me medicum exercitatum vidisse, qui assumpto quantum volebat gummi elemi, affundebat acetum, eo macerabat donec acetum in superficie obduceretur, alba pinguedine, tum affusis olei paucis guttis (oleum è vitell. ovor. vel hyperic. magis probarem) coquebat gummi lento igne liquatum ad formam ceroti. [Page 468] Quando ego ipsius usum commodum scio, improbare haud queo. Ego hoc in pueris aliquoties foeliciter sum usus.

℞. Perfoliatae viridia folia, & rad. consolid. maj. contero ut planè subacta simul sint & laevigata, addo cerae novae vel propolis tertiam partem, vel paulò plus: concorporata & bene commixta induco pittatio, ut inguini affecto sub splenio imponi possint· te autem suadeo, ut hoc quod sequitur simplicissimo utaris.

℞. Consolid. maj. radicem solam ab omni sorde ablutam, munda nihil interim abradens, istam exquisitè tritam, & laevigatam, calefactam leviter induc pittatio aliquo lineo albo & impone emplastri modo inguini rupto sub splenio· mutetur bis in die, inducto alio. Observavi intra dies quindecim ista ratione coalescere· possunt consolid. maj. radices saccharo condiri, subindeque exhiberi. Reinerus Solenander. cons. 13. sect. 4.

Aetius jubet papyrum (nos charta emporetica uti poterimus) triduo in aqua macerari atque in globo coact [...]m inguini apponi, reposito prius intestino. Solet enim triduana adhaesione à delapsu vindicare· sed erit efficacius si aqua astringenti ut puta rosac. myrtac. papyrus vel charta maceretur. hoc remedio ait Paraeus se multos sanasse. Rodericus a Fonseca. tom. 2. consult. 36.

Subsectio tertia. Pro Hernia intestinali.

NOnnulli hanc curam ut certissimam, nec sine ratione commendant.

℞· Rad. cichor. fl albo. part. iij. pulsatill. part. ij. sem. perfoliat. part. j.F. pulvis. de quo in prandio & coena quan [...]um tribus digitis primoribus capi potest, in jure carnis capiat aeger, usque dum integrè restituatur.

℞. Rad. enulae, sanicul. consolid. maj. solidag. sarracenicae, agrim. an. q.v.F. decoctio in vino & aqua ad medietatis consumptionem· hoc decocto calido petiae madefiant, iisque quotidie locus affectus saepius fomentetur, & postea sequenti unguento inungatur.

℞. Ol. vitell. ovor. pulv. tormentill. an. q.s.F. unguentum.

Refert Paraeus quendam Chirurgum hoc modo hernia laborantes curasse. magnetem in tenuissimum pulverem redigebat, & in cibis exhibebat· inde vero locum rupturae, per quem descendebant intestina, melle inungebat, & ferri limaturam aspergebat, atque id per dies decem usurpabat, fascia simul adhibita. Si aliqua fuit efficacia, proculdubio ex vi magnetis ferrum attrahentis dependebat. Daniel Sennertus. practic. lib. 3. part. 2. sect. 1. cap. 6.

Filiolus cujusdam pharmacopoei hernia intestinali laborans hac ratione foeliciter curatus est.

[Page 469]℞. Beton. auric. muris, veronic. alchymill. pyrol. solidag. sarrac. agrim. sanicul. an. M.ss. rad. caryophyllat. ℥ss. incis. & contus. coq. in M.ij. aquae ad consumpt. medietatis. bibat mane & vesperi haustum. postea,

℞. Lapid. magnet. mastich. an. ʒij. lap. calaminar. sang. drac. an. ʒj. ferri ℥ss. bol. armen. ℥ss. vini sublimat. quart. j.M. in hoc pannus duplicatus intinctus herniae forti [...]er adligabatur bis quotidie, manè & vesperi cum fascia· brevi convaluit. Hieronymus Reusnerus. obs. 95.

Enterocelem adsumpta limaturâ ferri atque empl. magnetico apposito in seipso sanatam narrat Thom. Campanella. lib. 6. Medicin. cap. 20. art. 2. quam tamen carandi rationem frustraneam doctissimè ostendit Athanasius Kircherus. lib. 3. De Magnete. part. 7. c. 2. & contra Paraeum urget Vop. Fort. Plempius. schol. in Eb [...]. Sin. lib. 2. tr. 2. c. 2. quanquam non magnetismi ratione, sed propter vim siccandi admittat author Enchiridii medic. pract. cap. De Enterocele. qua ratione hic quoque probari debet. Hieron. Velschius. notis ad obs. 95. Reusneri.

Generosus quidam Bernensis sexagenarius spatio viginti annorum insigni ac maxima hernia intestinali laboraverat, ad quam curandam, tum me, tum alios in Gallia & alibi expertissimos adhibuerat Medicos & Chirurgos, sed frustra; tandem cum de sanita [...]e recuperanda ne quidem cogitaret amplius, & subligaculis, ne ingravesceret malum, uteretur, incidit in morbum, à quo ultra menses sex lecto affixus fuit. Post morbum hunc ne minimum quidem indicium praecedentis hern ae sensit, nec amplius utitur spleniis aut subligaculis. Ex his manifestum fit, qu [...]etem & decubitum in dorso, unicam esse ponacaeam herniarum. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 54. cent. 5.

In Enterocele Babonocele & Epiplocele valet balsamus salis gemmae, arcanum summu [...] in rup [...]uris, qui hoc modo fit.

℞. Salis gemmae lb ij. fluat in igne (in tigillo) & postea solvatur in aqua pluviali destillata, filtretur, & vicissim coaguletur; has operationes liquefactionis, solutionis, filtrationis, & coagulationis tantisper repete, donec sal gemmae ad summam subtilitatem fuerit perductum, quod inde cognoscitur, quando ejus particula ad candelam admota, statim liquescit· serva in vitro bene clauso. cura sic fit.

Repositis, si opus est (ut in Enterocele & Epiplocele) partibus prolapsis, locus affectus lavetur cum aceto destillato acerrimo, vel cum spiritu vini quotidie bis. post fomentationes statim inungatur locus cum arcano salis gemmae· ad intra exhibe singulis diebus mane jejuno ventriculo essentiae consolid. maj. cochlear unum cum guttis ij. balsami salis gemmae.

Si intestina & reliqua prominentia difficulter reponi possint, etiamsi emollientia per insessiones & fomentationes [Page 470] fuerint adhibita, ut foelicius absolvatur cura, coeteris non neglectis, sic procede. Post adhibitas fomentationes quotidianas patienti exhibe per tres aut quatuor dies cor talpae exsiccatum & pulverisatum (quotidie cor unum) mense Majo collectum cum aqua cinnam. & foelicem videbis operationem. inungatur locus cum balsamo sulphuris. Io. Hartmannus. practic. chimiatr.

Subsectio quarta. Pro Hernia intestinali & omentali.

POst universalium & ordinariorum remediorum usum, exhibeatur cochlear j. sequentis pulveris, mane & vesperi, hora una ante cibum, continuando usque ad perfectam sanationem.

℞. Cortic. myrobal. indar. chebul. an. ʒjss. nasturt. portulac. plantag. sumach. an. ʒss. corall. rubr. lapid. haematit. carab. an. ℈j. cinnam. el. ℈iiij. sacch. rosat. ℥iiij.F. pulvis. Io. Fernelius. consil. 66.

Quae de cura herniae intestinalis dicta sunt, applicari quoque possunt herniae ex omenti prolapsu ortae· iidem enim in utriusque curatione sunt scopi. Daniel Sennertus. pract. lib. 3. part. 2. sect. 1. cap. 6.

Subsectio quinta. Pro Hernia hydrocele.

VIr quidam herniam aquosam, [...] vocant Graeci, patiebatur, quam citissimè removi oleo sulphuris· quo totum ramicem perungebat mane ac vesperi, & applicabat sacculum ex calentibus cineribus factum. Martinus Rulandus. curat. 82. cent. 8.

Paretur cataplasma ex stercore vaccino rec. & tertia parte pulv. bol. arm. ad idem maximè valet & mihi valde probatum est cataplasma nunc describendum.

℞. Stercor. caprae ℥jss. cochlear. cum suis testis contusis ℥j. cumin. pulv. sulph. pulv. an. ʒij.M.F. cataplasma, parti affectae applicandum, & saepe renovandum· quod si hisce non cedat malum, punctione cum phlebotomo vel sectione tandem utendum est. Io. Zecchius. consult. 63.

Infans quidam undecim menses natus, laborabat hernia aquosa dextrum testem occupante, ita ut testis ovi exigui magnitudinem aequare videretur. vocatus ego, sequens praescribo cataplasma.

℞. Farin. farin. lb ss. decoq. cum vino generoso ad pultis consistentiam, deinde adde oxymel. simpl. ʒiij.F. cataplasma, admovendum serò & manè· intra octo dies hoc solo remedio tumor omnino discussus est. Lazarus Riverius. obs. 4. cent. 2.

[Page 471]℞. Fol. origan. rutae, absynth. chamaem. an. M.j. baccar. lauri, ℥j. sem. anis. foenic. cumin. an. ℥ss. coq. in s.q. aq. & aceti pro fotu, quo foveatur scrotum ter in die cum spongia. Postea applicetur hoc emplastrum.

℞. Empl. de bacc. lauri, sterc. caprin. an. ℥jss. cochlear. contus. cum testis. ℥ss. sem. cumin. sulph. an. ʒij. malaxentur cum olei rutac. chamaem. an. q.s.F. Emplastrum. Hisce puer convaluit. Io. Petrus Lotichius. obs. 10. cap. 3. lib. 6.

Vir quidam Nobilis hydrocele laborans, ita sanitatem obtinuit. primò, consilio D. Ferrandi peritissimi medici, & meo, jalapio purgatus fuit, postea fotus emollientes & discutientes admoti, & tandem lanceola perforatus, in parte decliviore scroti, vitando testiculum, & lineam interstitium inter testiculos facientem, ictus autem transversi digiti profunditatem attigit antequam aqua exiverit, quae iteratis vicibus extracta fuit, clara & non foetida, eaque ad libras duas, cura haec satis rara fuit, cum paucis post diebus ad negotia iverit. Petrus Borellus. obs. 4. cent. 1.

In Generoso quodam Viro, quam omnis periculi plena sit scroti, & erythroidis membranae in hydrocele per scalpellum apertio, teste non sublato, compertum est· ab aliquot annis sinistra parte hydrocele huic molesta fuerat: frustra cataplasmatis, ac aliis remediis crebrò usus· tandem temerarii Chyrurgi consilio acquiescens, aperiri sibi scalpello tumorem permisit· effluxit citò omnis humor tumor quoque subsedit; sed cum testis ipse omninò esset corruptus, vicinas partes facile infecit· subsecuta mox scroti universi, ac etiam penis cum tumore & ingenti dolore gangraena. Delirium cum vehementi febre propter doloris magnitudinem supervenit: ac non ita multò post mors accessit· ren hujus sinister corruptus fuit, & seminalis in erythroiden descendens valde ampla & multùm patens. Rembertus Dodonaeus. obs. 40. vide etiam obs. 39.

Subsectio sexta. De Hernia Omphalocele.

IN oppidulo quodam mulierem inspexi, cui ex hernia omphalocele, universa penè intestinorum mole, è peritonaei cavitate procidente, tumor immensus ac velut novus venter, à vero ventre flaccido & depresso, & in hunc tanquam saccum inanito appensus propendebat, quem & fasciâ circumductâ, ut onus hoc sublevaret, collo suspensum gestabat. Felix Platerus. observ. lib. 3. pag. 759.

[Page 472]

Subsectio septima. Pro Hernia sarcocele.

JUvenem quendam hernia sarcocele laborantem absque incisione facilè ita curavi.

℞. Pulv. sen. laxat. ℥ss. vini, absyn. h. lb jss. macerentur pro infuso. De quotidie bibit ad ℥iij. colatas. Post sufficientem purgationem, utebatur ante & post meridiem balneo aquae, in qua coquebatur tartarus ad ℥iij. ante & post balneum inungebatur tumor oleo sulphur. nostro· motus rarus erat, quies verò in lecto multa· a [...]que his s [...]nè remediis tumor indies decrevit, & per Dei gratiam spatio quatuor hebdomadum ex toto evanuit. Martinus Rulandus. curat. 66 cent. 9.

Chirurgus quidam insignis contra herniam tam carnosam quam aquosam emplastro sequenti foeliciter utitur, quod singularis loco secreti mecum communicavit, eoque nobilius aliud in hoc affectu remedium se non habere disertè profitebatur.

℞. Gummi ammoniac. ℥iss. bdell. ℥j. farin. sem. sinap. sem. urtic. lap. spong. an. ℥j. aristol. rot, ʒvj. sulph. ℥ss. terebinth. ℥j. spirit. vini. ℥jss. ol. olivar. ℥iiij. cerae ℥vj. M.F.S.A. emplastrum. extend. super alutam, & loco affecto applicetur, continuo gestando. Si hoc non juverit substitua [...]ur cerotum de pelle arietina tam à Medicis Augustanis commendatum· intus verò de sequen [...]i pulvere quo alias contra hernias prodesse soleo, aliquot mensibus assumat.

℞. Pulv. rad. consolid. maj. ℥ss. pulv. herniar. ℥j. perfoliat. ʒvj. spong. combust. spongiae, cynosbat. adnascent. an. ʒiij. lap. spong. ʒij. spod. terr. sigill. an. ʒjss. cinnamom. foenic. d. an. ʒj.F. pulvis.

Aliquando etiam assumpsit de sequenti pulv. contra strumam, qui Arnoldo de Villa Nova ascribitur.

℞. Spong. combust. pilae marin. tost. oslis sepiae, piper. long. nigr. zinzib. cinnamom. salis gemmae, pyrethr. gallar. lap. spongiae, an. ℥j.M.F. pulvis. Io. Petrus Lotichius. obs. 9. cap. 3. lib. 6.

Vir quidam Sarcocele laborans, quum cataplasma ex althaea farina fabarum & lacte caprino frustrà usurpasset, jussus est à Gassero decocto lentium in ac [...]to facto locum fovere, deinde suffire cum thure, & superponere emplastrum de me [...]iloto cum ficubus contusis mixto; cumque non statim resolveretur tumor, thermas ferinas cogitare coepit, quas ipsi Gasserus dissuadere noluit. Sed his ipsis quoque non satis operantibus, quod unicum supererat remedium, ad sectionem devenit, quam testiculi jacturâ, tandem admittere cogebatur. Io. Vdalricus Rumlerus. observ. 91.

Alius quidam hernia carnosa laborans, à Chirurgo quodam curatus fuit, fotu testiculorum ex vino sublimato, & imposito cataplasmate ex absynth. malv. chamaem. rad. alth. & sem. lini, an. part. aeq. conscissis & [Page 473] in lacte caprillo coctis. Alius etiam eodem affectu laborans, sectionem postulavit, sed Chirurgi praes [...]ntia territus, mutavit sententiam, & emollientium ac resolventium usu continuato, ramice in abscessum transeunte, & suppurato, foeliciter tandem percuratus fuit. Idem. observ. 92.

Medicus quidam praeclarus in literis ad Praev [...]tium datis, testatus est, visam à se curatam sarcocelen tam contumacem, ut omnia frustra tentata fuerint, solo emplastro illo Paracelsi, quod in tract. De Cur. Vulner. Chirurgiae minori adnexo copiosè describitur, & fodicationis altérum appellatur: quo scirrhos etiam durissimos & diuturnos sanatos, idem Praev [...]tius deinde in secretis adnotavit. Georgius Hieronymus Velschius. observ. 68.

Sectio nona. De Herpete.

[...] (ab [...] serpo) tumor est in superficie partis alicujus excitatus, cutem serpentibus minimis pustulis exasperans ac rodens, duplex est, unus simplex, qui [...], seu miliaris dicitur, alter ferus, qui [...] seu exedens nuncupatur. Signa sunt, tumor latus sine omni ferè altitudine, durities quaedam, dolor, & ustionis sensus. Herpes exedens ruptis pustulis veram cutem exulcerat, rodit, atque depascit, serpit in latum & altum, ex eoque ulcuscula m [...]nent arida: qui simplex est, summam tantùm cutem exasperat, & sub una epidermide consistit, exiguas illic pustulas excitans, quae minimum extant aut prominent, milio haud absimiles. Uterque in vicina, quasi in orbem quoquoversùm serpit, seque diffundit, ac pl [...]rum (que) medium sanescit, extremis longius procedentibus. Utriusque herpetis causa est bilis flava, sincera & acris, à reliquis humoribus secreta, quae tenuitate qua pollet, partes omnes praecipuéque carnosas transgreditur dum densiorem cutem attingat.

Subsectio prima. Pro Herpete Esthiomeno.

RUstica mulier quinquagenaria hinc inde in coxis, brachiis, utroque genu, & cubito, pectore & facie, maculas habetas elevatas, rubras, scabras, asperas, latè serpentes, & de novo hinc inde erumpentes; ad me veniens hoc pacto sanata est.

Praescripsi vinum purgans pro quatuor vel quin (que) matutinis, quo bene purgata fuit. Deinde jussi scabras maculas sem [...]l in die madefacere sequenti aqua penna ea intinct [...].

℞. Sublimati ʒjss. lithargyr. ʒij. borac. ʒss. camphor. ℈j.F. pulvi [...]. adde aq. ros. & plantag. an. ℥iiij. coquantur. ab illius usu dolorem aliquem percipiebat, qui tamen mox remisit: statimque crustis subluteis [Page 474] maculae hae obduci coeperunt crassis & duris▪ quae cremore lactis aliquoties emollitae deciderunt, remanente subtus cute sana. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 544.

Post corpus decenter purgatum▪ & venam apertam, jussi hac aqua herpetem madefacere.

℞. Lithargyr. ʒvj. ceruss. ʒiij. vitriol. alb. ʒij. aq. ros. ℥ij. aq. sublimat. ℥ss. aq. virid. (cujus descriptionem vide supra. lib. 6. sect. 4.) ʒij.M. diligenter. Postea hoc unguento inungere.

℞. Unguent. popul. & pomphol. an. ℥j. succ. lapath. & acet. scillit. an. ℥ij. litharg. ℥ss. tartar. ʒij. rad. serpentar. ʒj. lap. calamin. ʒiij. ceruss. ℥ss. lar [...]ceae parum. ol. de tartaro ʒij.F. instar nutriti. Hoc facto aliquandiu, sanatus fuit. Idem. obs. lib. 2. pag. 546.

Alteri ad herpetes hoc unguentum praescripsi.

℞. Succ. rad. lapath. cyclam. serpentar. an. ℥jss. limon. ℥j. litharg. auri ʒij. sulph. thur. an. ʒj. crystall. borac. vitriol. an. ʒss. fugitiv. extinct in succo limon. ℥ss. terebinth. dissolut. in ol. rosac. q.s. adde ol. tartar. ʒj.F. instar nutriti. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 548.

Subsectio secunda. Pro Herpete miliari.

ILicò pharmacum hoc illi propinavi.

℞. Syr. rosat. solut. ℥iiij. diaphaen. ʒiij. infusion. tamarind. ℥iij.M.F. potio· qua multa liquida biliosa egessit. Postea syrupos alterantes calidam intemperiem exhibuimus per aliquot dies.

Tum haec topica medicamenta sunt applicata.

℞. Succ. plantag. solan. an. lb ss. aceti rosac. ℥ij.M. in quibus pannus lineus intinctus superponatur m [...]lo, & saepe innovetur. Sed cum malum perseveraret, cataplasma hoc applicatum fuit.

℞. Plantag. ros. solan. caud. equin. an. M.j.F. decoctio in aq. q.s. facta colatura praedictas herbas in mortario tere, quibus adde farin. hord. lentium. an. ℥iij. vini granator. acidor. ℥iij. praedicti decocti q. ad mediocrem spissitudinem sufficit. M.F. cataplasma· applicetur. at quum exulceratae pustulae fuerunt, ad unguentum de plumbo devenimus. quo sanus ex [...]ctè factus est. Amatus Lusitanus. cent. 2. curat. 37.

Ego in pueris pustulas miliares seu herpetes in facie habentibus accipio cretam, oleum oliv. acetum vini. ex omnibus aequas portiones, & linim [...]nti instar commisceo & foelicissimè inungo. quo linimento si utaris, videbis subitaneam admodum curationem, & perbrevem ac salutarem. Ad Phlyctaenas etiam hoc conducit. Mulierem quandam herpete laborantem curavimus applicatione foliorum farfarae. Petrus Forestus. obs. 7. lib. 2. Obs. Chirurg.

Nos (inquit Valescus, cap. De Cura [Page 475] formicae miliaris) vidimus & scimus unam mirabilem experientiam qua, sine alia medicina quacunque praeter diaetam & purgationes, multi tempore meo curati fuerunt gratia D [...]i.

℞. Lanam succidam ovis vel mutonis, torrefac in cacabo super ignem, donec sit nigra & arsa· tunc pulverisetur & distemperetur cum aq. rosar. vel cum aq. peculi, donec sit quasi incaustum cum quo scribimus, & de hoc incausto bene spisso cum pluma circumliniatur formica, i. e. herpes, & fiat haec linitio bis in die aut ter. nempe in diluculo, vesperi, & in principio noctis; & panno lineo contineatur non stringendo. Non vidi me hercule medicinam in isto casu magis expertam; constatque ratione, quia desiccat & stringit· in quot locis incipit, in tot fiat linitio, quia aegram partem curat desiccando, & sanam defendit stipticando & roborando. Idem. schol. obs. 7. lib. 2. Obs. Chirurg.

Miror cur in herpetibus, inflammationibus, in quibus humectandi & refrigerandi consilium est, non potius ad aquam solam recurrimus, quam ad aquam & succum plantag. & similia. Guil. Ballonius lib. 1. Epid. & Ephem. pag. 106.

Io. Heurnius pro herpete miliari hoc secretum habuit.

℞. Faecem vini inter duo lintea, & applica. Notis ad cap. 4. lib. 7. pathol. Io. Fernelii.

Herpetem miliarem aqua calcis vivae calidè in petiis applicata mitigat: fortius operatur si alumen dulce, vel saccharum Saturni in eadem ante applicationem dissolvitur. Sudores praeterea sunt necessarii. Decoctum Persicariae, ut & folia rubi idaei in aq. & vino decocta herpetes praesertim tibiarum, non tantum mundificant, sed insuper sanant. Balsamum sulphuris complementum absolvit. Io. Hartmannus. pract. Chimiatr. pag. 387.

Ego foeliciter utor aquis thermarum, quae brevi tempore sanant herpetem miliarem, ubi non adsunt hae aquae, sumatis marinam, aut aquae salitae adjiciatis sulphur & alumen, & in hac detineatur membrum. Herpetes verò exedentes sic curo· quoad totum corpus exhibeo serum caprinum, interdum sarsae decoctum· quoad partem affectam, utor aquis thermalibus Patavinis, aut D. Petri: & foelici successu hoc applico ceratum.

℞. Succ. tabaci ℥iij. cerae, citrin. noviss. ℥ij. resin. pini ℥jss. terebinth. ℥j. ol. myrtin. q.s. ad formandum ceratum molle. Hier. Fabrit. ab Aquapend. lib. 1. De Tumor. cap. 28.

Saepius expertus sum unguentum enulatum cum Mercurio in hoc affectu curando plus caeteris omnibus praestitisse. Ambrosius Paraeus. cap. 14. lib. 7.

[Page 476]

Sectio decima. De Hordeolo.

HOrdeolum (Graecè [...]) tuberculum est in summa palpebra succrescens prope cilia, oblongiusculum, quod suppurascens simile est grano hordei, unde & nomen accepit. Ortum habet ab humore pituitoso & crasso cum sanguine mixto. Cognatum huic malum est grando, Graecè [...], quod est tuberculum rotundum, translucidum, atque huc & illuc mobile, ejus materia durior est, & quasi lapidescens.

Subsectio unica. Pro Hordeolo.

COnsului ut adipe gallinae calida liniret, & oculum saepe foveret aqua calida decoctionis hordei & chamaem. Postea cum sanguine columbi vel perdicis liniret· verùm cum nec axungiam gallinae, nec caponis ferret ob salsedinem, sub noctem hordeolum cerevisia colluebat, & manè saliva jejuna inungebat· quo remedio cessavit salsedo quam ex axungia caponis contractam existimabat. existimo axungiam prius lotam aqua ros. salsedine amota m [...]lius hordeolum curare· at nostra matrona continuando lotionem cerevisiae & manè inungendo cum propria saliva ab hac molestia sanata [...]uit. Prodest etiam si abs [...]isso capite muscae reliquo corpore fricetur hordeolum, vel si Galbanum cum modico nitri subactum, vel Sagapenum aceto tritum apponatur. Petrus Forestus. obs. 45. lib. 11. De Morbis Oculorum & Palpebrarum.

In Hordeolo hordeum jejuno ventriculo saepius masticatum applicetur. Io. Hartmannus. pract. chimiatr. pag. 101.

Sectio undecima. De Hydrocephalo.

[...] seu hydrops capitis nihil aliud est, quam magnitudo capitis aucta ab humore seroso. Hujus causa conjuncta est humor serosus & aqueus, qui qnandoque colligitur inter cutem & pericranium, & tum tumor est mollis, pellucidus, dolorisque expers; aliquando rursus inter pericranium & cranium cum dolore affligente; interdum etiam inter cranium & membranas, & inter eas & cerebrum, & tum tumor ad tactum mollis non est, dolor est major, totum caput tumidius, & frons ipsis projecta est. Infantibus malum hoc accidit frequentius quam adultis, ex eo quod saepe saepius circa pa [...]tum ab obstetricibus, infantis caput parùm dextrè tractetur, & incautè comprimatur, tum etiam quod seroso & aquoso sanguine aliquando i [...]tero alatur foetus ob matris in diaeta errores.

[Page 477]

Subsectio prima. Pro Hydrocephalo.

PUerum septem annorum hydrocephalo laborantem, sola olei hyperici continua inunctione, addito pulv. myrtill. curavimus. Alius eti am eodem modo convaluit.

Amatus Lusitanus cent. 1. cur. 60. puerum quindecim dies natum hoc malo correptum intra tres dies hoc medicamento curavit.

℞. Pulv. absynth. chamaem. & melilot. an. ℥ij. butyr. rec. ol. chamaem. an. ℥iiij. cerae parum. ad ignem F. unguentum, quo inungatur locus· & sic intra tres dies sanitati fuit restitu [...]us.

In hoc casu expertum hoc quoque habetur quod,

℞. Mell. lb ss. sal. ℥ss. pulv. origan. ℥iij.M. & tepide locus inungatur. Petrus Forestus. obs. 6. lib. 3. obs. Chirurg.

Medicamentis absumentibus aquosum humorem, simulque etiam affectam partem roborantibus utendum. qualia sunt sequentia.

℞. Ros. rub. furfur. melilot. an. M.j. fl. anth. chamaem. salv. beton. staech. an. p.j. bulliant. in s.q. aq. addita vini austeri quarta parte, quo decocto modicè calente, infantis caput singulis saltem octo horis irrigetur quinque vel septem diebus continuis. dein,

℞. Ol. chamaem. aneth. an. ℥j. pulv. absynth. ros. rubr. an. ʒvj. sulph. exactè pulver. ℥ss. cerae, q.s.F. linimentum, quo ter in die caput infantis liniatur, & lana succida obtegatur. interposito interdum praescribendi nunc cataplasmatis usu.

℞. Mell. lb ss. origan. M.j. sal. ℥ss. cum modico vini austeri & croci, gr. iiij. vel v.F. cataplasma capiti infantis de more adhibendum. De Chirurgia nihil proponendum duco, quod tumorem hunc praesidiis praescriptis ex arte administratis omninò cessurum putem· verùm si punctione seu incisione pro educenda aqua opus erit, aqua sensim ac paulatim, non autem tota simul [...]vocetur, ne infantis vires dejiciantur. Io. Zecchius. consult. 64.

Hier. Fabrit. ab Aquapendente, in pueris qui infantiam excesserunt, in hydrocephalo maximo, ut remedium efficacissimum, laudat aquam calcis vivae, si eâ calidâ spongia imbuatur, & capiti imponatur, ac hoe solo remedio se hydrocephalum curasse scribit. Idem commendat spiritum vini primae destillationis, cum parte quarta aq. scabios. cum spongia impositum. Monet autem hie spongiam novam esse recipiendam, & arcte fasciâ capiti alligandam, ac ne refrigeretur, calido linteo superposito moderatè calefaciendam esse. Exsiccant & thermae sulphur [...]ae ubi earum est copia, si spongia in iis madefiat, & capiti imponatur; in defectu verò coquantur in aqua sal, sulphur, & alumen, & eodem modo applicentur. Avicennas usurpat cochleas, qu a coquit in decocto artemis. [Page 478] staech. calamenth. vel ebul. easque ita coctas contundit, & calidè capiti raso applicat. S [...]d ante usum discutientium & exsiccantium medicamentorum evacuanda est aqua è toto corpore (si per aetatem fieri possit) hydragogis, sudores & urinam moventibus. Adultioribus pil. coch. exhiberi possunt, vel succus irid. vel gr. ij. elaterii cum pil. convenientibus· per sudorem serosum humorem evacuant decoctum lign. guaiac. sarsaeparill. sassafras, vel balneum laconicum & sudatorium· per urinam evacuant decoctum beton. rad. foenic. asparag. sem. anisi, & alia. Daniel Sennertus. pract. lib. 1. part. 1. cap. 28.

In [...]ns recenter in lucem editus hydr [...]c [...]phalo laborabat, totum caput occupante, cum magna suturarum dilaratione· ego sine ullo medicamento, aut alio remedio hunc affectum curavi sola fascia Guidonis in form [...]m cucuphae concinnata, qua totum caput obvolv [...]batur duabus extremitatibus in globulos obvolutis: quotidie dicta fascia renovabatur & intra quindecim aut viginti dies tumor prorsus evanuit. Samuel Formius. obs. 6.

Sectio duodecima. De Hydrope.

[...] Latinis aqua intercus in specie accipitur pro tumore abdominis, & triplex est, Ascites, Tympanites & Anasarca. Ascites, (Graecè [...], quod totus venter instar [...], seu utris pleni turgeat) praecipua hydropis species, est tumor abdominis ab humore aquoso & seroso in abdominis capacitate collecto ortum habens, cui & femorum ac pedum, nonnunquam & scroti tumor accedit. Hujus affectus causa proxima & continens est humor aquosus & serosus· cujus autem partis vitio aqua in abdomine colligatur non omnes consentiunt: jecur non semper in vitio esse, docet anatomica hydropicorum inspectio, multò minus culpabitur continuò lien· ex nuper detectis vasis lymphaticis luce clarius est ab horum vasorum obstructione aquam in abdominis cavitatem effundi; dum enim ab humore aliquo viscido & crasso occluduntur, humor serosus qui alias ad chyli receptaculum ferri consuevit, retrorsum ire cogitur, ac reverberatus partes unde veniebat intumescere facit, quae indies in altitudinem elevantur, donec nimium praegravatae tandem rumpantur; & sic serum in abdominis cavum nullo negotio effluit· ab hepate etiam malè affecto aqua intercus quandoque contingit, si nimirum scirrho, obstructione, vel infl [...]mmatione laboret; tum enim à visceris molesto pondere· facilè rumpuntur vasorum lymphaticorum tenuissimae tunicae. Renes item obstructi, vefica oblaesa, & uterus malè affectus, hydropem accersere aliquando possunt· aqua, quae ut plurimùm in abdominis cavitate restagnat, interdum [Page 479] vesiculis variae magnitudinis excipitur. Secunda hydropis species est Tympanites, cui nomen à tympano inditum, cujus sonum refert venter flatibus extensus si manu percutiatur. hydrops etiam siccus vocatur. In hoc tumet abdomen ex multo flatu in illius capacitatem concluso. Saepe etiam intestina in hoc affectu flatibus distenta deprehenduntur· rarò solus flatus reperitur, sed plerumque aquae permixtus. Generantur flatus in Tympanite ut plurimùm inter mes [...]nterii & intestinorum tunicas à calore debili, vel ab eodem nimio & torrefaciente in chylum crudum & crassum saas partes agen [...]e. Anasarca denique quae & [...] & [...] dicitur, & cum cachexia affinitatem quandam habet, est molis corporeae praeter naturam per totum corpus aequale incrementum, vitio alimenti exortum. Causa est tumor pituitosus in totum corporis habitum effusus, à viscerum debilitate & intemperie productus, ob quam pro bono sanguine, crudus & pituitosus generatur, qui cum substantiae partium sufficienter agglutinari nequeat, necessariò sequitur prava nutritio. Alii causam referunt in vasorum lymphaticorum obstructionem, ratione cujus humor serosus à partibus neutiquam separatur. Ascitis signa sunt, intumescentia ventris, pedum & plerumque etiam scroti, aegro circumvoluto de latere in latus, murmurantis & fluctuantis aquae sonitus observatur; urinae paucae sunt & crassae, interdum & rubrae; sitis adest magna, tussis sicca, tandemque respiratio difficilis, caeterarum partium extenuatio, & febris continua & lenta. In tympanite venter percussus, instar tympani sonum edit, moles abdominis minus gravis est quam in Ascite, major tamen est inflatio, tormina praecesserant circa umbilicum, & lumborum dolor; aegro supino jacente, venter distentus ac duras manet, neque dum se convertit aeger, ad latera devolvitur; ructus & crepitus crebrò prorumpunt, borboragmi & rugitus obmurmurant. In Anasarca denique non solùm ven [...]er, crura & tibiae, sed etiam manus, brachia, pectus, facies, & totum corpus intumescit, vestigiumque imprefii digiti aliquamdiu remanet, color cutis pallidus & cadaverosus, carnes molles & laxae, urinae tenues & albae, respiratio difficilis, febrisque continua & lenta non raro consequitur.

Subsectio prima. Pro Hydrope Ascite.

COlonus quidam hydrope diu laborans, cum nihil opis à medicis aliis sentiret, me consilii causa accessit, cui imperavi, cum non febricitaret, ut continuò allium comederet, quo factum est, ut multùm aquositatis per urinam profuderit, atque ex insperato eo remedio sanus evasit. alii etiam plurimi ita curati sunt· possunt contundi allii capita viridia, succusque per pannum cum [Page 480] jure vervecis aut pulli colatus bibatur. Novi & alios hoc solutivo subinde exhibito, multum aquae per intervalla per alvum reddidisse, & sanos factos esse.

℞. Fol. sen. ℥ss. sem. anis. ʒj. fol. M [...]zereon. ʒjss. rad. irid. virid. pa [...]ùm contus. ʒiijss. soldanel. ʒss. infund. per noctem in ℥ix. seri lactis.

Facta ebullitione, mane hujus fort. express. ℞. ℥vj. mell. rosat. colat. syr. de eupator. an. ℥j.M. pro duabus dosibus. Ego cum video urinam supra modum tinctam esse, loco mezereon. pono ʒjss. rhei opt. addendo spicae ℈j. quo saepe cum magna soelicitate usus sum in nosocomio Delphensi.

Elidaeus praeceptor meus hoc uteb [...]tur.

℞. Rhab. el. pulv. ʒj. pulv. soldanell. ʒij.M. exhibebat unica vice cum decocto aut aqua convenienti. Petrus Forestus. obs. 27. lib. 19. De Morbis hepatis.

Cuidam hydrope laboranti inter reliqua pharmaca nullum magis juvabat quam sequens medicamentum.

℞. Succ. ireos ℥ss. aq. casei ℥ijss. mell. crudi ℥ij.F. levis ebullitio, & coletur, in colat. dissolv. spic. nard. ℈ss. cinnam. ℈j. diagrid. gr. iij.M. [...]tur in aurora. ex eo semper ha [...]ebat ad minus octo sedes valde aquosas. Petrus Fo-restus. observ. 30. lib. 19.

Quidam hydropicus inflatus ventre, manibus, pedibusque & facie, à medicis destitutus, & tanquam desperatus, adiit littus marinum, & naviculâ per aliquot miliaria ascendit in altum maris: & provocato vomitu, post vomitum exercitio utens, sanitati restitutus est. Idem. schol. ad obs. 32. lib. 19.

Ad aquosos humores educendos, imprimis confert squamma aeris, vel aes ustum; quo Iacchinus se primum, quod sciat, nostra aetate usum resert; cum tamen Baesdorpius antea eo usus sit in Imperatore Carolo quinto hydropico, qui cum alii Medici desperarent, se unum remedium habere profitebatur Carolo Imperatori, sed eo se potius malle uti in Rustico quam in Imperatore· cui Imperator respondit (ut nos à fide dignis accepimus) cogita te Rusticum prae manibus habere, modo Imperatorem ita c [...]raveris; atque eo utens, illum sanavit, addit Iacchinus, quod utrumque optimè debet conteri, atque in catapotia conformari ex melle· dosis à ʒj. ad ʒjss. admisce caryophyll. vel cinnamom. Idem. schol. ad obs. 37. lib. 19.

Mirabilis est historia vetulae mulieris ab hydrope curatae, quae talis est. Vetula quaedam hydropica à Medicis destituta, ab altera vetula edocta capiebat ranas rubetas dictas, easque vivas in ollam novam conjiciebat, superinfuso oleo olivarum, illisque sic decoctis, eo oleo ventrem inungebat, deducendo manus versus inferiora à stomacho incipiens versus inguina, idque calidè; & secundo die tumor descendit ad inferiora, ita ut mirum in modum intumuerunt [Page 481] pedes, sed quum prosequeretur inunctionem, tertio die penitus delituit tumor qum nulla sensibili evacuatione. Laudat Gradus, si in balneis arte paratis imponantur ranae vivae, mirabiliter enim ad se attrahunt aquositatem. Sed topica non administranda nisi praecesserint universales purgationes. Idem. schol. ad obs. 35. lib. 19.

Matronae cuidam hydropicae prius bene per pil. tres exiguas ex mezereo descriptionis Donati ab Altomari, repurgatae, post aliquos fotus convenientes pro cruribus inflatis, sequens etiam cataplasma cruribus supra modum inflatis apposuimus.

℞. Rad. ebuli rec. M.vj. rad. brion. lb j. cortic. exter. sambuc. M.iiij. fol. cucum. asinin. M.ij. caulium rub. M.vj. fol. malv. M.ij. fol. alth. M.iij. furfur. macr. M.v. fl. chamaem. M.iij. fl. melilot. M.ij. absynth. exsicc. M.iij. decoq. in aq. font. q.s. pistentur, addendo unguenti agrippae ℥iij. farin. hord. lb ss.F. cataplasma ut artis est. hoc cataplasmate crura involvebamus usque ad genu: quo multa aqua effluxit abs (que) corrosione. Est egregium & pro arcano retinendum. Petrus Forestus. obs. 39. lib. 19.

Subsectio secunda. Pro Hydrope Ascite.

℞. SUcc. rad. irid. ʒiij. elater. gr. iij. (non transeas gr. v. ad summum) agar. praep. ʒj. lact. caprin. q.s.M.F. potio. Praestat saepius iterare hoc medicamentum, quam semel validè evacuare. Io. Baptista Montanus. consil. 259.

Vidi Venetiis religiosum quendam hydropicum ex ascite & tympanite, qui fuit curatus. adfuerunt mecum excellentissimi medici plurimi, scilicet, Papiensis, Eugubinus Trincavella, & alii. Habebat is, ut dixi, ascitem cum tympanite, & tabem cum febre hectica, opportebat tunc exsiccare & humectare, quare eramus in maxima discordia, ego volebam ut multum biberet, sed quae aperirent, quia habebat plurimas obstructiones, praeterea ut humectaretur, quia ad tabem pervenerat· ordinabam ergo syrupum acetosum cum omnibus quae provocant urinam. Eugubinus nolebat quicquam esse bibendum, & narrabat de quodam historiam, qui per sicca fuit curatus. Papiensis ut litem dirimeret. conclusit neque liberaliter, neque omnino nihil esse bibendum. res extrahebatur usque ad noctem, deducebant Nobiles unumquemque medicum ad suam cymbam, ibi tum Papiensis quod antea dissimulaverat, conversus ad magnificum quendam dixit, si vultis curare hunc Dominum, profectò [Page 482] non aliud erit faciendum quam quod consuluit Baptista Montanus. Io. Baptista Montanus. consil. 263.

In Hospitali ventre tumente & pedibus aegrotabat pauper, cui hoc vino medicato subvenimus.

℞. Rad. irid. ℥jss. cort. rad. sambuc. & ebul. an. ℥j. absynth. sicc. ʒij. fol. sen. ℥j. sem. carui ʒj. vini mensur. j. coque leviter in duplici vase, bibat mane haustum aliquoties· multum & frequenter inde minxit, sensimque tumor ventris & pedum subsedit sanitatique restitutus est. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 633.

Hydropico cuidam Sartori propinavi succum ireos ut biberet ad ℥ij. addito melle, unde plurimùm & saepius minxit & dejecit, & postquam repetiisset bis vel ter detumuit venter, pedesque subsederunt, ipseque sananatus est. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 634.

Ad serosum humorem per urinas & alvum educendum vinum medicatum sequens ordinavi.

℞. Rad. quinque aper. an. ℥ss. rad. irid. ℥jss. rad. asari. ʒij. cortic. rad. sambuc. cortic. ebul. an. ℥j. absynth. sicc. ʒiij. majoran. ʒij. fol. visc. q.ʒvj. fl. genist. ʒj. sem. foenic. ʒij. petrosel. ʒj sem. ebul. ʒjss. sem. heder. ʒij. fol. sen. ℥ij. fol. soldanell. ℥ss. rhei el. ʒiij. spic. schaenanth. an. ʒss. arefiant omnia, & incidantur, & sacculo includantur, & infund. in vini albi lb viij. bibat de eo haustum unum mane duabus horis ante prandium continuando aliquoties. Idem. obs. lib. 3. pag. 639.

Cum seni cuidam hydrope laboranti, pedes mire intumescerent, & vix spirare nisi erectus posset, fcarificatio cruribus fuit adhibita, unde mensurae aliquot seri, pedetentim effluxerunt, liberiusque spiritum duxit: sed rursum recrudescente malo, & repetita scarificatione, fluente aqua, semper melius habebat, donec gangraena in pedibus suborta (uti frequenter fieri solet) e [...]m con [...]ecit. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 649.

E pedibus in hydrope ascite tumentibus, sponte aquam è phlyctaenis, seu vesiculis illic na [...]is, quae disruptae aquam profundebant, vel scarificatione facta, è plagis ad multas saepe mensuras sensim effluxisse, aliquosque sic liberatos fuisse, licet in aliis, mortis imminentis sit indicium, multoties observavimus. Sed quod magis rarum, in quodam hydropico, ex scroto mirè tumefacto, aquaque pleno, nu [...]la apertura facta, supra mensuras tres vel quatuor sensim exstillasse vidimus, qui tamen minimè mortem evasit. quod paracentesi [...] in scroto ubi tutius fieret, plurimum profuturum in i [...]lis, qui curari possunt, nobis ostendit. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 650.

In Xenodochium Basiliense adducta fuit puella pauper annorum decem ascitica, ventre in immensum tumente, pedibus item inflatis reliquo corpore penitus absumpta, summaque dyspnaea laborans, ita ut penè suffocaretur, prominebat illi umbilicus vesicae instar pellucidae, quam [Page 483] Chirurgus scalpello leviter discindens, me jubente, aperuit, unde magno impetu aqua prosiliit, quam cum sensim aliquot dies emitteremus, ipsaque statim ubi venter parum subsedisset, spiritum facilè duceret, eamque tanquam bene habentem Chirurugs negligeret, factum ut aquâ rursum se colligente, venter denuò intumuerit, vesicaque apparuerit, qua rursum dissecta, cum denuò aquae effluxus pateret, & turundâ immissa foramen ne coalesceret apertum retineretur, atque indies aquae aliquantum educeretur, tandem ventre in pristinam formam remeante, pedumque tumore evanesente, marcoreque corporis per cibum & potum emendato, ex Xeno in nosodochium translata, ibique aliquot septimanas permanens, integrè sana cum matre discessit. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 651.

Subsectio tertia. Pro Hydrope Ascite.

VIro cuidam hydropico singulis quatuor diebus exhibui sequentem haustum, qui miraculosè depellit hydropes.

℞. Aq. absynth. ℥v. extract. diacolocynth. ℈ij. ad ignem dissolvantur· haec potio multas aquositates, multos flatus, multos quoque alios vitiosos humores quavis vice sine dolore & molestia eduxit, ac mirum in modum profuit. Martinus Rulandus. curat. 3. cent. 3.

Puerum quendum novem annorum (ut & alios multos hydropicos) sanavi per solam potiunculam hanc.

℞. Extract. esulae quantitatem nucis mosch. aq. ℥iij.M. facta simul ebullitione. Macerentur per noctem. Manè colatum bibit frigidè, quo per alvum plurima pituitosa & aquosa excrementa expulit. Pro residuis aquositatibus propellendis exhibui die sequenti iterum eandem potionem, cujus operatio bona & multa confestim sanitatem integram reddidit. Martinus Rulandus. curat. 63. cent. 3.

Mulier quaedam ascitica à me optimè & brevi curata est taliter.

℞. Seri lactis ℥v. extract. esulae ʒij.M. pro haus [...]u, quem bibit manè, & tertio post die repetii [...]· & hoc sanè omnes aquositates ex toto corpore exturbavit, adeo ut paucis elapsis diebus sanitatem iterum obtinuerit. Potus erat serum lactis, sed sitim, meo jussu, perferebat quantum potuit. Martinus Rulandus. cur. 94. cent. 3.

Virum quendam hydropicum ita curavi.

℞. Aq. terr. sanct. ℥vj.F. potio, quam in lecto benè contectus bibit calidè, ac sudor emanavit è toto corpore per tres horas, & post sudationem, egessit quoque multoti [...]s multas per alvum aquositates, & intra biduum annuente Deo, omnibus admirantibus, tumor abdominis, crurum & pedum, & reliqua omnia symptomata evanuerunt. Haec aqua est optimum medicamentum hydroticum [Page 484] & hydragogon. Martinus Rulandus. cur. 88. cent. 3. Descriptionem aq. terrae sanctae. vide infra sectione De Podagra. subsect.

Mulierem as [...]iticam brevi tempore ita curavi.

℞. Aq. fontan. syr. ros. solut. an. ℥iij.M. pro h [...]ustu, quem srigidè bibit mane, & per duas horas ante coenam repetiit· atque melius se ex utroque haustu habere aiebat. sed tumor non imminutus: quare

℞. Extract sul. ʒjss. aq. acidulae ℥vj.M. Macerentur per noctem: manè colatum bibit, quod sedes aquosas plurimas fecit· attamen venter parum detumui [...] ideoque post duos elapsos dies dedi spiritus vitae aurei ℥j. syr. è Sena ℥ss.M. pro haustulo, qui eduxit alvo copiosi [...]simas aquas· & exinde omnis tumor remisit, atque ex insperato intra mensis spatium ex toto sana facta est. Pro potu dabatur vinum cui imponebatur absynthium & enula campana. Martinus Rulandus. cur. 47. cent. 4.

℞. Aq. absynth. capill. ven. an. ℥ijss. diaturb. cum rheo ʒvij.M. pro haustu, cujus virtute vir quidam hydropicus excrevit ad, libras 30. ichorum & aquositatum, & melius statim habuit, & brevi omnino convaluit Mart. Rulandus. cur. 86. cent. 9.

Mulier quaedam gravida ascite morbo correpta, per Dei misericordiam ex toto sanata est spatio decem dierum, sic,

Balneabat & lavabatur jussa meo decem dies continuos in aqua chalybeata: ex quo balneo omnis aqua intercus evanuit sine foetus detrimento, sed cum matris foetusque salute. Idem. cur. 97. cent. 4.

Subsectio quarta. Pro Hydrope Ascite.

CUm materia haec nulla indigeat concoctione, ad expulsionem sic orsus sum.

℞. Succi ireos ℥ij. m [...]ll. rosat. colat. ℥j.M. & jejuno stomacho biba [...], quo aquae illius quotidie parum emittebat. Postea vero octo interpositis diebus, catapotia ex nitro Alexandri cum troch. alhand. mixta propinavi in hunc modum.

℞. Pil. de nitro Alexandri ℈ij. troch. alhand. ℈j.M.F. pilul. v. cum quibus multum aquae egerebat, quibus saepè, interjecto temporis spatio inter unam & alteram propinationem, usus fuit· nam sensim & paulatim vacuandus est humor iste. mirum etiam in modum profecit hoc conditum.

℞. Rad. ireos per tyrocnestim trajectae ℥ss. zinzib. ℈ss. mell. quantum ad spissitudinem sufficit. M. quo saepe utebatur & optimè abs (que) anxietate & dolore aquositatem illam deponebat. Amat Lusit. cur. 30. cent. 1.

℞. Elect. hydragog. min. Fernel. ℥ss. vini albi ℥iij.M. sumat in aurora per intervalla. item,

℞. Terebinth. vino albo lotae ℥ij. sacchar. opt. ʒvj.F. electuar. sumat ʒij. pro vice. Potest fieri po [...]abile, si cum luteo ovi & vino dissolvatur [Page 485] in mortario. Est medicamentum polychrellum, quod alvum & urinas movet, & calefaciendi vim habet· detur bis in septimana. Inter validiora sunt semina ebuli, cujus pulvis cum cinnamomo datur, ad. ʒij. in vino· purgat sursum & deorsum valide; est (que) primum medicamentum, eoque Bovius hydropes curabat, exhibendo in jusculo per intervalla· potest etiam absumi aqua quae est in abdomine iis quae discutiendi vim habent· inter quae poti [...]simum locum habet incessus in balneis sulphureis, dum vires valent. praeterea in tritici acervo insideat, ita enim attrahitur humiditas; ut etiam si inspergatur arena fervida ad littus maris sub ardente Sole. Saccharum absynth. pontic. viridis Matthiolus proponit tanquam optimum remedium. cujus haec sunt verba· Absynthium ponticum efficacem vim obtinet ad aquam intercutem, ut mihi jam saepe experimento est compertum: equidem quosdam novi hydropicos quasi deploratos, qui ex longo esu comarum ejus, quae saccharo adservatae fuerant, sanitati restituti sunt. Parandi ratio haec est.

℞. Florescentium jam comarum rec. absynth. lb j. sacch. albiss. lb iij. demptis caulibus & pediculis tundito in mortario lapideo, deinde iis optimè tusis, saccharum in pulv. tritum adjicito, rursus omnia simul tantisper tundito, donec in unum corpus redigantur; mox ad usum recondito. Ex absynthio ita parato, patienti prius purgato, datur quotidie ℥ss. tribus horis ante cibum. Rodericus a Fonseca. tomo 2. consult. 39.

Purgato prius corpore, ex cujusdam▪ consilio singulis matutinis in aurora, unum ve [...] alterum haustum propriae urinae [...] cum spatio quatuor [...], & interim [...] aliquoties purgatus fuisset, tumor ventris & tibiarum paulatim subsidit, tandem (que) plenissimè convaluit. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 51. cent. 3.

Cosmus Slotanus Chirurgus praestantissimus virum ascite laborantem curandum habuit. medicamenta permulta tum interna, tum externa, ei absque fructu adhibita fuerunt· tandem verò adeò copio [...]è in scrotum delapsus est humor serosus, ut extincto calore nativo, secuta sit gangraena· adhibitis quae ad gangraenae curationem spectant, decidit scrotum, ita ut testiculi nudi conspicerentur. Hinc tantùm effluxit humoris serosi, ut à morbo liberatus sit aeger, & diu supervixerit sanus, atque liberos aliquot procrearit. Testes autem natura obduxerat callosa quadam substan [...]ia, quae eos vice scroti obtegebat, & ab externis injuriis vindicabat. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 48. cent. 1.

[Page 486]

Subsectio quinta. Pro Hydrope Ascite.

PRopter materiae ventriculo & hepati [...] quae tenuitatem, promptitu [...]em & copiam, non requiro longam multamve concoctionem; sed statim ad aquei humoris evacuationem festino· & praeter alia, hic mihi in usu est gratiola herba, quam licet valde amaram, & propterea minus delicatam, in substantia exhibere queunt alii ad ʒij. cum pulv. cinnamom. & sem. anisi momento, saccharo & vini haustu; ego tamen in vino decoquo Mj. ejus parvum, seu ℥ss. cum uvis passis acinis exemptis, & à forti expressione admixta canella, aniso & sacch. hora matutina propino, vel hac ratione apparari potest.

℞. Gratiol. ℥ss. soldanell. ʒj. sem. anis. ʒij. passul. enucleat. ℥ss. bulliant cum vino ad remanentiam ℥v. liquor expressus exhibeatur. Potens illud est pharmacum, quo serosarum & aquearum superfluitatum librae non pauciores octo quandoque expurgantur. proximum potentia & bonitate catharticum succedit succus rad. irid. depuratus, qui cum ovi vitello diligenter commixtus, albumine prius effuso, ex testa tepidè sorbeatur· vel paretur sequens haustus.

℞. Succ. irid. per residentiam defaecati ʒiij. vel ℥ss. syr. ros. solut. ℥j. cinnam. el. ℈j.M.

Dantur item pil. aggregat. ℈ij. cum gr. ij. elaterii. cortex sambuci & ebuli interior flavescens vulgò hic usurpatur. redigitur & ebuli cortex in pulverem, ejusque ʒj. cum aq. linariae ℥iiij. propinatur, unde per urinam, vel etiam sedem, aqua cutim subiens potenter expellitur. frangulae à clariss. Matthiolo descriptae utilitas non vulgaris: cujus interior cortex decoquitur cum eupator. absynth. rom. cuscuta, veron. rad. ciclior. sem. apii & foenic. adjecto postea cinnamomo. Efficax hic item yitis sylvestris radix. Sunt qui olei vitrioli guttam in vini cyatho hydropicis propinant, idque magni arcani loco habent. porrò hoc observandum, singulis septimanis ad minimum semel tentandam esse evacuationis repetitionem ne venter mox denuò saburrae aqueae affluxu exundet· quando autem paulatim ventrem & hepar exonerari desideramus, aut propter humoris delinquentis abundantiam, aut labefactatam viscerum virtutem, aut plurium symptomatum concursum; tunc ex hoc condito quotidie vel alternis diebus hora matutina sumatur ℥ss.

℞. Succ. irid. ℥ss. canell. galang. an. ʒij. caryophyll. macis, an ʒj. zedoar. ℈ij. soldanell. el. ℥ss. in pulver. trita, M. cum melle despumato ad elect. formam. è baccis quoque sambuci & ebuli à semine expurgatis, & per colum trajectis, succus cum pauco melle despumato, vel saccharo coctione inspissatus hic utilis· stillatitia item utriusque aqua artificiosè [Page 487] extracta ad ℥vj. hausta commendatur. Prima adhaec arborum harū germina vel fol. adhuc tenella leviter bullita in acetariis hic cum successu assumuntur, quae in eundem usum etiam olerum more coquuntur. Urinam cientia hic unicè prodesse constat, inter quae efficax est imprimis oleum è juniperi baccis purè extractum, & cum vino sumptum. Datur à plerisque petroleum cum vino, quod urinam, sudorem & vomitum movet. Memini adhaec quod Romae marito ascite diutius excruciato, pulverem bufonis usti, ut veneno tolleretur, sumptuum pertaesa uxor exhibuerit· unde copiosum hic lotium reddidit· hinc ipsa denuò eundem propinat pulverem, ut citius aerumnosam sumptuosamque vitam cum subita commutaret morte, qui ab uberiore aqua confertim per vesicam exoneratus, praeter conjugis expectationem convaluit. Sunt item qui propinant decoct. rad. aperient. ℥iiij. cui admixtae fuerint sem. lini ʒiij. Correctoriae scilicet, & cantharides duae simul decoctae, sed prius simul colantur· interim ad viscera robo randa hanc praescribo mixtionem.

℞. Conserv. rad. enulae ℥jss. cons. absynth. rom ℥j. spec. diacinnamom. ʒjss. dialacc. ʒj. ol. juniper. ℈ij. cum syr. de eupator. q.s.F. conditum. in usu etiam sint zinzib. conditum, radices pimpinell. conditae, conserv. absynth. rom. cons. rad. helenii, & rad. eaedem conditae· aliquoties vini sublimati u [...]um permitto, maximè in hyposarca. Caeterum duo etiamnum reliqua sunt praecipua totius curationis capita, quae si ritè observentur, mirè conducunt, Primum est in toleranda siti constantia, quam stricta adeo lege impero, ut aegris non ultra lb jss. vini in quemlibet diem permittam: minori molestia hic obedire queunt, si ex angusti oris vitro bibant, humectata etenim saepius vini stillantis mom [...]nto lingua pro uptius fallitur sitis, nec ejus copia gravatur ventricu [...]us. Alterum & [...]erè maximum erit sudor; quem quomodocunque, quantum fieri poterit, extorquere oportet. Theriaca postridie purgationis, cum vino calido propinata, huc facit· extrinsecus sudoris profluvi [...]m multipliciter molior, idque pro aegrotorum diversa conditione· tenuioris siquidem fortunae hominibus consulo, ut mensae incubans corpus universum in clibanum, recenti pane extracto, etiamnum tepentem, immittatur, sic ut caput extra praefurnium pulvinari innixum liberè respiret, ne calidioriare suffocationis periculū subsequatur. Ut is quo (que) citius promoveatur & tibiarum inflatio simul discutiatur, arenam in lebete vel cacabo calefactam, sive etiam cineres quercinos eodem modo calentes in sacculum infundo, cui colligato imponuntur crura tumida mane & vesperi. Alius sudorum exprimendorum modus mirè utilis & certior existit, si cupa idonea prius igne vasi imposito incalescat, tecta lodice, aut panno denso, v [...]l operculo ob tumidum corpus [Page 488] commodo· in hac super sedecula insideat aeger, thorace & collo ita munito, ne quid vaporis exhalet: Deinde sequens decoctum in cacabo vel vasculo aptiore fervidum intra tibias collocetur, in quod subinde igniti silices immittentur, ut novus copiosiorque denuo excitetur halitus, qui semper in ventre tumido quam fieri potest calidissimè excipiatur: ne tamen primi semper fervoris violentia urat cavendum sedulò· quo autem constantius diutiusque hoc sudoris effluvium toleraverit aegrotus, eo suae valetudini consulet rectius. Postea linteo calido coopertus, in contiguum lectum calentem deponatur, ne praepediatur sudoris fluxus· interim exhibeatur quod vires roboret, vel reficiat· decocti jam dicti materia esto; rad. & folia sambuci & ebuli, raphanus, absynth. puleg. ruta, abrotan. marrhub. hedera, rosmarinus, majorana, origan. salvia, calamenth. lauri folia, thymus, hyssopus, centaur. min. nasturtii species, bacc. junip. anethum, chamaem. quae admixtis sulphure potissimum & sale, in lixivio & vino, aut in lixivio solo bulliant· vel suffitus hic excitetur solo acri lixivio, ex sarmentorum cineribus, vel quercinis parato. Io. Wierus. observ. 5. lib. 1.

Subsectio sexta. Pro Hydrope Ascite.

INter medicamenta quae aquam educunt, primum obtinet locum succus iridis depuratus à ʒij. usque ad ℥ss. bis in septimana cum mell. rosat. ℥ij. in aurora datus· hac lege ut inter has evacuationes jecur corroboretur hoc medicamento.

℞. Spec. diarrhod. abbat. troch. de rheo. hepat. lupi praep. an. ℈j. cum syr. de absynth. F. bolus, in aurora dandus. Succus etiam cucum. sylv. siccatus (quem elaterium vocant) omnium efficacissimè purgat, atque cum minori molestia & violentia, si hujus tria vel quatuor grana cum pilul. aloephang. ʒss. in bolum cum syr. absynth. redigantur, & in aurora exhibeantur. Medicamentum autem ex cantharidibus paratum, licet ex Galeni placitis aquosum humorem hunc per urinam valenter expurget; mihi medicinam facienti semper fuit suspectum.

Hydragogum quod sequitur egregiè aquas subducit.

℞. Soldanell. ℥ij. bulliant in aquae scolopendr. ℥ix. ad consumptionem tertiae partis, in colat. adde pulv. sem. ebuli ʒjss. vel ʒij. vini albi ℥jss. haec potio alternis diebus maximo cum successu in aurora foelicissimè exhibetur. Subinde etiam injiciatur clyster sequens.

℞. Soldanell. M.j. mercurial. malv. flor. chamaem. an. M.ss. sem. [Page 489] anis. foenic. carui, dauci, an. M.j. bulliant in aq. q.s. in colat. lb j. dissolv. benedict. laxat. ℥j. elect. ex bacc. lauri ʒj. ol. rutac. ℥iij. sacch. rubr. ℥jss. sal. com. ʒiij.F. clyster. Hic Clysmus non solum aquam corruptam expurgat, verum etiam & flatus, qui aquoso humori semper junguntur (unde ventris distentio & dolor) mirificè discutit· propterea & toto etiam curationis tempore alternis saltem diebus utiliter injici poterit· inter cataplasmata ventri adhibenda, quod sequitur maximè valet. Emplastrum videlicet ex cochleis cum testis suis exactè contritis cum aqua ardenti, oleo irino & oleo ex [...]erebinthina destillato paratum.

De Chirurgicis auxiliis, nihil habeo quod proponam, quandoquidem venaesectio hydropicis omnibus nocentissima censetur, nisi inter morbi initia, ex consueta aliqua sanguinis salubri excretione pendentis, neque etiam de perforatione, vel ustione cogitandum judico, quoniam praeterquam quod opus hoc periculo maximo plenum est, nihil facit ad morbi fomitem tollendum, viscerum nempe tumorem. Ioannes Zecchius. cons. 77.

Subsectio septima. Pro Hydrope Ascite ex hepatis scirrho.

CLysterem paravi ex urina pueri impuberis, in qua modicum fermenti incoqui jubebam, cum anisi, aneth. & foenic. semin. adjecta mellis despumati ℥j. hoc clystere mirificè allevabatur, nullo enim magis quam hoc detumescere ventrem, aquosa excerni, & flatuosa discuti sentiebat· estque hic clyster mihi in ejusmodi affectibus familiaris atque probatus. Utebar interdum hoc decocto praestantissimo, cui ego secundum Deum, primas in hac curatione partes tribuo.

℞. Rad. irid. rec. bene. purgat. & contus. ℥j. fol. soldanell. ℥ss. cinnam. el. ʒij. sem. anis. ʒj. infund. omnia in vino albo, & aq. capill. ven. per noctem, & F. levis ebullitio, adde in fine rhei el. ʒj.F. fortis expressio· quam semel in hebdomada sumere jubebam. Fovebam ventrem sequenti fotu.

℞. Rad. irid. rec. ℥iiij. rad. ebul. lb j. fol. ejusd. M.ij. eupator. veri absynth. origan. puleg. calamenth. rutae, an. M.j. malv. & alth. cum rad. an. M.jss. soldanell. M.jss. fl. chamaem. melilot. anthos, fl. thymi, an. p.j. sem. cuscut. ℥j. sem. lini, faenugraec. alth. an. ℥jss. sem. anis. aneth. foenic. cumin. an. ℥j. furfur. p.ij.F. omnium decoctio in aqua marina & vino rubro potenti, & cum spongia infusa & expressa foveatur tumidus venter ante cibum· post fotum ungatur oleo aneth. rutac. & cheirino, adjecto polline cumini, galangae, anisi, & baccar. lauri· interdum emplastro de baccis lauri usus sum, duritiem hepatis curavi, admoto cerato santalino, cui mastix, spica indica, schaenanthus, absynth. [Page 492] coma, cum pauco gallinaceo adipe essent conjuncta, & ex oleo mastich. excepta· hoc curationis ordine tantum profecimus, ut Deo opifice, mulier, quae ab omnibus deplorata habebatur, in integram valetudinem fit restituta. Franciscus Valeriola. obs. 2. lib. 1.

Subsectio octava. Pro Hydrope Ascite.

IMprimis usus sum hoc clystere, in aq. s.q. incoquebam fermenti acris ℥jss. addito salis communis pugillo, facta colatura, urinae pueri impuberis ℥iiij. injiciebam, & ol. rut. ℥iij. mell. despumat. ℥j. mirum profectò quantum ab hoc clysmate aeger allevaretur, ut à quo ingens aquei humoris & flatuum effundebatur· nec mirum, nam urinam hominis acritudine sua hydropicis conferre scripsit Avicenna, quod potenter aquas detrahat.

Ad deobstruendum hepar & serosum humorem solvendum hoc sumus apozemate usi.

℞. Corti [...]. foenic. petrosel. apii, gram. rusci, asparag. rad. rubiae tinct. in vino albo & potenti per noctem temperatar. an. ℥ij. rad. irid. rec. ℥ij. rad. as [...]r. cort. rad. tamarisc. & cappar. an. ℥j. fol. agrim. cichor. utriusque ceterach. capill. ven. an. M.j. soldanell. M.jss. sem. anis. foenic. ammeos, an. ʒiij. sem. melon. contus. ℥j. passul. enucleat. paria x. cinnam. el. conquassat. ʒiij. cicer rubr. p.ij. fl. trium comm. an. p.j.F. omnium decoctio. in colat. lb ij. adde fyr. de quinque rad. de byzantiis, & de eupator, an. ℥iiij. clarificetur, & aromatizetur cum fantal. cit [...]in. cinnam. el. & rad. irid. an. ʒj. hoc apozemate dies totos octo uti aegrum jubebam, & tertio quoque die clysterem qualem supra descripsi injici jubebam. Ubi jam abundè meatus infarctu liberatos percepissem, purgans quod sequitur medicamentum dedi.

℞. Decocti praecedentis ℥v. adde rad. irid. rec. & benè purgat. & contus. ℥j. fol. soldanell. ʒij. cinnam. el. ʒjss. sem. anis. ʒj. rhei el. ʒjss. infund. omnia simul in dicto decocto & modico vini albi per noctem, & bulliant unica ebullitione, postea fortiter exprimantur, expressioni adde syr. de cichor. cum rheo, syr. ros. solut. an. ℥ij.M.F. potio. quae profectò assumpta plurimùm profuisse est visa, aquam enim copiosè absque molestiâ detraxit, unde mirè se adjutum aeger testabatur. Hoc purgationis genere repetitis vicib [...]s ter sum usus· ad tumorem ventris dis cutiendum post fotum convenientem emplastr. sequens admovebam.

℞. Sterc. vacc. lb j. sterc. caprin. lb ss. bulliant simul in aceto fortiss. & in mortatio terantur addendo sulph. ignem non experti ℥iiij. alum. ℥j. succor. thymeleae & ebuli rec. extract. an. ℥iij. farin. lupin. & orobi, an. ℥ij. pulv. soldanell. ℥iij. anis. foenic. cumin. an. ʒij. sal. communis [Page 493] torrefact. ʒiij. terebinth. ℥iiij. pic. naval. ℥vj.M.F. emplastr. ventri apponendum, quo mirificè juvabatur· partim enim solutione aquam hydropicorum solvit, partim in halitum digerit atque siccat, & flatuum copiam exhaurit. Sed inter caetera p [...]aesidia primum in curatione locum decocto ligni sancti jure tribuendum censeo, quo totos quadraginta di [...]s vir hic usus est meo consi [...]io· & sic annuente Deo integrae sanitati restitutus est. Franciscus Valeriola. obs. 5. lib. 2.

Subsectio nona. Pro Hydrope Ascite.

A Potu omninò quantum fieri potest abstinendum. Novi enim ego non postremi nominis medicum Hispanum publicè Bononiae profitentem, qui solo esu alimentorum assorum & abstinentia potus omnis per 40 dies continuata, curatus est, absque ullo prorsus medicamento· quod si à potu abstinere omninò non potest, bibat quantum siti remittendae satis erit, id tamen parcè. Porrò bibendum vinum tenue quod urinam provocet· dulcia ac mustum perinde ac pestis fugienda· acetum mirificè hydropicorum sitim extinguit & compescit. expertus ego sum acetum aqua chalybeata dilutum, sola oris ablutione sitim fregisse. Cavendum tamen ne quid aquae in viscera descendat· imo quorundam est opinio aquam hydropicis vel solo iutuitu nocere. Prandium sit mediocre, coena parcior; secundae mensae & fructus omnes vitentur· poterit tamen degustare juglandem, amygdala, mala punica, pyra cocta, & caricas interdum, non tamen quotidie, idque modicè· lectus sit non admodum mollis, praesertim anasarca laborantibus, qui semper satis superque lecti secum circumferunt, puta molem illam oedematicam, & in toto corpore humorum colluviem. Si autem fieri posset ut ex herbis exsiccatis conficerentur lectuli, ut ex origano, puleg. calamenth. urtica, hyssopo, & similibus, incredibile dictu, quantopere p [...]odessent per somnum; quod & medicorum declarant libri, qui multos in acervis frumenti obvolutos, vel arena absconditos, vel furfure calido obtectos, à somno firmos surrexisse narrant. tanta vis est in exsiccantibus medicamentis. Inter evacuantia salutare est quod sequitur.

℞. Hier. picr. ℥ss. rhei el. ℈ij.F. bolus. exhibeatur insuper rheum infusum in succo ireos hoc pacto paratum.

℞. Succ. ireos rec. per residentiam depurati ʒvj. rhei el. ʒj. contund. parum rheum, & per noctem in praedictum succum infundatur, facta forti expressione, adde succi cyclamin. depur. ʒjss. syr. capill. ven. ℥j. aq. cuscut. ℥ij.M.F. potio, quae cum valde abstergens est, non solum internos sed externos meatus aperit, & primum quidem per secessum copiosissimè evacuat, deinde etiam sudores [Page 494] elic re consuevit. Postea ad paratu facile, & in talibus casibus mihi domesticum remedium devenirem, quo uno curata est mulier quaedam, & cujus unius ejus vir tanquam miraculosi meminerit. Remedium tale est.

℞. Milii excortic. ℥ij. aq. font. clar. lb j. in mundo vase bulliant donec tantum ℥iij. vel ad summum quinque supersint, colentur, & cum aliquali vini meracioris portione misceantur, ut F. potio exhibenda calidè· copiosissimè sudabit, si texeris diligenter, ut illa mulier sudavit, cujus sudore permaduit totus lectus. Usa est hac potione per octo dies, & convaluit. Vocatur haec potio Syrupus S. Ambrosii. Usus sum eodem syrupo in pueris hoc affectu laborantibus saepe semperque cum successu. Inter externa laudatur epithema ex caprino fimo & urina pueri consectum. Laudat Galenus emplastr. ex cochleis cum suis testis contusis, ventri impositum, quod aquam exhaurit. hoc composito uti soleo.

℞. Limac. cum testis contusar. lb j. cumin. torrefact. & subtiliter pulver. sem. carui, ammeos, salis usti, an. ʒj. pulv. rad. irid. farin. lupin. an. ℥j.M.F. emplastr. S.A. ventri apponendum· donec sponte decidat. vel cerotum quod ego experientia non solùm mea, verùm etiam aliorum comprobata mirabile inveni.

℞. Cerae, picis navalis, an. ℥ii. alumin. liquid. sulph. vivi bitumin. nitri rufi (si haberi queat) an. ℥ss. terebinth. ℥jss. ol. veter. ℥iiij. aceti q.s. ut fiat ceratum. Medicamentum rurale est quod sequitur, & ruri summo usui esse potest.

℞. Fimi vaccin. arid. & tusi ℥ss. sulph. vel salis ʒj. aceti q.s.M. & apponito ventri, cui ex Archigenis sententia, addi possunt ova gallin. rec. cum suis testis contusa, ac brassicae succus. Ubi autem fimum animalis in emplastro apponendum legis, ibi non recentem, sed aridum sumendum esse putabis.

Ubi in hydrope maximum juvamentum per urinae vacuationem speratur, idque in natura imbecilli, tali uti poteris pharmaco, quod & alvum subducit & urinam ciet.

℞. Terebinth. clarae ℥ss. aq. adianth. lb j.M. & bulliant ad totalem aquae consumptionem, & adde cantharidum abscissis alis pedibusque & capitibus subtiliter pulver. ℈j. mastich. cinnam. an. ℈ss. rhei opt. pulv. ℈j. cum oleo amygd. d. rec. F. massa, cujus ʒij. tuto dari possunt. Hoc experimentum bis hoc anno mihi occurrit. primum quidem in Xenodochio De la vita in puero decem annorum diu tympanite laborante, qui tanquam à medicis derelictus in lecto se continebat· cumque ad ea, quae per os dantur, propter aetatem & longum morbum, & virium imbecillitatem non admodum aptus esset, tale jussi apponi emplastrum, quotidie affixis sine scarificatione cucurbitulis in abdomine, miraculoséque convaluit intra octo vel decem dies.

℞. Rad. cumcum. asinin. optimè contus. & in aceto sciillitico pe [...] viginti [Page 495] quatuor horas macerat. lb j. mell. despumat. lb ij.M. & bulliant ad consistentiam cerati, in fine adde cumini subtiliter pulver. ℥iiij. singulis diebus, amovebatur emplastrum, & abdomini optimè terso, cucurbitulae affigebantur, dein rursus emplastrum apponebatur· quumque non sincerus esset tympanites, sed una cum flatu aqua adesset, in modica tamen quantitate, paulatim una discussus est flatus, & in halitum digesta aqua, sanatusque est· cujus exemplo motus quidam non infimi gradus vir, cujus nepos ex filio simili morbo vexatus, à primario quodam medico tanquam deploratus derelictus erat, jussit me accersiri, & simili modo curatus est.

Alium in Hospitali Della-vita hoc modo curavi.

℞. Brassic. marin. subtiliter pulv. ℥ss. rhei el. subtil. pulv. ʒij. spec. dialacc. diacurcum. an. ʒj. hepat. lupi praep. limatur. chalyb. cum aceto scillit. saepius lotae, an. ʒss. mell. despumat. q.s.M.F. electuar. cujus cochl. j. per horas duas ante prandium suma [...] & similiter ante coenam tantundem· alvus inde semel aut bis in die mota· quodque excernebatur aqueum erat. Victor Trincavellius. consil. 32. lib. 3. & Horatius Reserus. consil. 74. lib. 6. consil. Io. Cratonis, &c.

Subsectio decima Pro Hydrope Ascite.

ELaterium apprimè idoneum, at in exigua quantitate dandum, & valde vetus, & cum rebus ventriculo amicis. ut cum hiera pilul. aloephang. de tribus, & cum rhabarbaro. Christopherus Guarinonius. consult. 563.

Hoc hydragogum exhibui quod mirabile est in educenda aqua hydropicorum, & nunquam me fe [...]ellit, semper enim foelicissimo successu sum illo usus: & quoniam solet esse amarum, ideo sapa vel saccharo dulcorandum est. & est hujusmodi.

℞. Rad. cucum. agrest. ℥iiij. rad. ireos & sambuc. an. lb ss. turbith. ℥j. incidantur radice [...]· lign. sassafr. ℥ss. in [...]unde per viginti quatuor horas in vini opt. lb vj. bulliant ad consumptionem medietatis, colatura servetur usui. dosis ℥vij. advertendum, ut sit magis tutum hoc auxilium, ponendum esse pulverem corrigentem in historia tympanitis infra describendum. hoc vinum sumebat semel in hebdomada, & semper evomebat lb j. vel ij. aq. citrin. & tantundem per secessum: & in ascite maximè vomitus convenit. Exhibuimus quandoque rad. mechoac. ad ℥ss. in vino maceratam, & benè res cedebat. Est enim haec radix maximè huic affectui proficua, & crassos & serosos educit humores· & memini me quendam hydropicum hac sola radice curasse. [Page 496] Volebam devenire maximè cum semel urina fuit suppressa in hoc casu ad extremum illud remedium, quod ponit Hippocr. lib. 4. De Ratione Victus, & lib. De intern. Affect. scil. ad pulv. cantharidum ablatis cap. & alis ad ʒss. in furno exsiccatis & in vino exhibitis; sed quoniam melius habuit de suppressione urinae, ideo non deveni. Nam ad hoc remedium tuncest descendendum cum alia non profuere remedia, & spes est in angusto, & tunc (inquit Cappivaccius) quod desperati à morte ad vitam revocantur. Volebam hominem immittere seu cooperire usque ad collum ac [...]rvo tritici, sed ratione paupertatis non fuit factum. Est enim mirabile remedium, & à Plinio & Galeno commendatum· dicit namque Plinius lib. 22. cap. 25. tantam vim inesse tritico, ut cados plenos siccet; & refert Sextum Pomponium Praetoris patrem Hispaniae citerioris principem, cum horr [...]is suis ventilandis praesideret, correptus dolore podagrae, mersit in triticum totum pedem & tibiam, levatusque siccatis pedibus mirabilem in modum surrexit. Gal. noster idem confirmat exemplo agricolarum (lib. 1. De Nat. Facultat. cap. 14. & 3. cap. 15.) qui in carris transvehunt frumentum, & cum volunt aliquid frumenti furari immittunt in frumentum vas aliquod fictile aqua plenum, & sic frumentum majus & ponderosius evadit, & aqua ferè tota à vase absorbetur à tritico, & nos quoque hanc experientiam domi fecimus, & verum invenimus, quinimò ab iis qui carros gerere solent, idem accepimus. quare si frumentum hanc habet vim attractricem in rebus inanimatis, & minus porosis, multo quidem magis habebit in corporibus nostris animatis & magis porosis· statim igitur ad hoc remedium est condescendendum, nam satis est praesentaneum, & melius est, ut radiis Solaribus sit triticum excalfactum: habent enim radii solares vivificum calorem; quinimo juvat hydropicos, ut teneant ventrem discoopertum sub calidis radiis solaribus. dummodo non adsit ventus, quod in aestate & canicularibus fieri potest. Epiphanius Ferdinandus. hist. 38.

Vir quidam in urbe nostra ex hyemis praegressae injuriis & sedentaria vita asciten contraxit, abdomine in ingentem molem elevato. pedibus tumidis, scroto & praeputio valde distentis· circa solstirium aestivum, forte tabaci fumum cum amicis per fistulam hausit. Exinde successit vomitus, soluta alvus, serum copiosè per aliquot dies expurgatum, sensimque & abdomen de [...]umuit, & pedes, scrotumque ad pristinum statum rediere. Thomas Bartolinus. hist. 17. cent. 6.

Generosa quaedam matrona annorum sexaginta, in ascitem incidit. Omnia pro· aquae expurgatione tentavimus, sed irrito conatu· tandem solo unicornu nostro non tantum largissimè in sudorem est soluta, quem nunquam ferè antea ex voto naturâ etiam provocatâ, voluit excitare; sed tumor quoque universus subsedit, [Page 497] & ad consueta munia prompta rediit, & adhuc, laus Deo, benè valet. Thom. Bartholinus. hist. 46. cent. 5.

Hiera picra cum speciebus diaturbith. cum rhab. plurimos summi Dei beneficio, ab hydropis rudimentis vindicavit· alternis diebus copia nucis avellanae ingeritur. Io. Heurnius. cap. 26. lib. 2. meth. ad prax.

Subsectio undecima. Pro Hydrope.

SYrupi mei ex rheo cum mecho▪ ac. cui in isto aut simili affectu qui nauralia viscera insedit, multum tribuo, descriptionem, quae mihi jam multo tempore usitatissima fuit, hic subjungam.

℞. Rhei opt. ʒvj. fol. sen. ʒx. mechoac. albiss. ℥ss. fl. viol. rec. pj. cinnam. inter ʒj. zinzib. alb. ℈ijss. aq. beton. cichor. & bugloss. an. ℥iiij. rhab. & mechoac. pulveribus irroratis aqua cinnamomi. infund. omnia S.A per noctem· mane ebullitione & expressione facta, colentur, & cum sacch. albiss. ℥v. vel vj. syr. ros. solut. ℥ij.M.F.S.A. syrupus. cujus aliquando bibat ℥ij▪ mane in exiguo haustu juris pulli, cui paucae passulae demptis gigartis, pauca folia rosmarini & macis tantillum incocta sint. Hujus syr. usus tutus est, neque insuavis, nisi dulcedine sua molestus sit, istam molestiam si moderare velit, immiscebit pulv. hier. ℈ij. vel ʒj. Reinerus Solenander. cons. 6. sect. 3.

℞. Spec. diarrhod. abbat. ʒiij. diacurcum. ʒij. limatur. chalyb. vel acuum (lotae primum aqua, deinde v [...]no, postea aceto, tu [...] in crucibulo cum a [...]eto in mediis carbonibus coctae, donec acetum absumptum sit, & chalybs igniatur) subtilissimè in marmore tritae ℥jss. rad. cichor. condit. ʒx. conserv. absynth. ℥j. epithym. rec. ʒj.C.C. ust. sem. portulac. anis. an. ʒss. cinnamom. ʒj. cu [...] syr. de succo cichor. cum. rheo, q.sF.S.A. conditum· ejus usus est, ut sumat cochl. j tribus vel quatuor horis ante cibum· ut alvus interdum utiliter ducatur, & visceribus interim robur accedat, utatur hac mistura.

℞. Passul. corinthiac. select. ℥j. lotar. primum aqua, postea vino, in quo parum macerentur, tum insterne exemptas linteo panno mundo, ut mador superfluus exsugatur. Postea asperge rhei minutim pulverati ℥ss. cinnamom. pulv. ʒj. aut ij. sacch. albiss. ℥iij. aut iiij. passulae cum istis pulveribus & saccharo tuso confusae & commistae indantur in vitrum aut aliud vas vitreum, vel argenteum poculum, & in sese compressae servantur. dosis ℥ss. aut ℥j. è cochleari prout vel magis vel minus movere velis. Sumantur ante cibum, & diu mandantur, antequam deglutiantur. Reinerus Solenander. cons. 21. sect. 3.

Cuidam ascite deploratae laboranti sequentibus remediis succurrebam.

℞. Spec. diaturbith. cum rheo [Page 498] ʒss. pulv. mechoac. nigr. ℈ss. extract. diagrid. gr. iiij. sal. chamaem. gr. iij. sacch. rosat. tab. gr. v. ol. anis. gt. j.M. detur bis· à cujus usu aliquoties alvum exoneravit, cum multa seri ejectione. Postea ad sequentia alterantia & aperientia perventum est.

℞. Aq. locustar. sambuc. (quae in hydrope mihi valde familiaris) urtic. min. an. ℥iij. aq. cichor. chamaem. agrimon. an. ℥jss. syr. de cichor. cum rheo ℥jss. syr. de eupator. compos. de soldanell. an. ℥j. tartar. vitriol. ℈iiij.M.F. julepus. pro quat [...]or dosibus.

Tandem hoc apozema, cujus usum in hydropicis alias maximo cum successu saepius sum expertus, fuit ordinatum.

℞. Cortic. inter rad. frangul. ebul. sambuc. cichor. urtic. an. ℥j. levistic. polipod. an. ℥ss. liquir. ʒvj. irid. ℥ss. fol. gratiol. cuscut. agerati, agrimon. an. Mj. absynth. rom. M.ss. flor. calthae, chamaem. cyan. viol. sambuc. an. Mss. sem. melon. ʒiij. petrosel. levistic. foenic. an. ʒij. fruct. alkikengi numero xj. acinar. sambuc. ℥j. medull. sem. cartham. ℥jss. cal. arom. ʒss. passul. min. ℥ij. incisa & contusa coq. in s.q. aq. ad tertias. addendo in fine spec. arom. rosat. diarrh. abbat. an ʒj. sacch. cand. ℥jss. iterum bulliant, colentur, clarificentu [...] lb ij. quibus adde arcani vitrioli ʒj. usurpetur haustus quotidie bis, duabus horis ante cibum. Hoc apozemate continuato fiant evacuationes intermediae cum pulvere cathartico praescripto. His aliisque perfectè convaluit aeger. Petrus Crucius. Epist. ad Horstium, post obs. 32. lib. 4. obs. Gregor. Horstii.

Subsectio duodecima. Pro Hydrope Ascite.

AQua intercutem cum vehementius urgeretur puer, tantaque intus contracta esset, ut alvum nullam in partem movere posset, omni auxilio medicorum destitutus, temerariam sibi libertatem vindicavit· quare aquâ quantum poterat epotâ, in ultimum fese mortis discrimen malè sanus praecipitavit. Verùm sive id aquae contractae impulsu, sive ope naturae factum sit, soluta est umbilici unitas: indeque tanto impetu aqua profluere coepit, ut supra ventrem cubitos tres ascenderet· quo fanè vitam finisset, nisi circumassistentes opposita manu aquam fluere non permisissent· hinc medico accersito, & aqua paulatim educta, ac curioso victu, & caeteris quae ad rem facerent injunctis, brevi tempore, in pristinam redactus est sanitatem. Antonius Benevenius. cap. 12. lib. De abditis Morborum & Sanationum Causis.

Rustico, quem aqua intercutem malè habebat, opem nostram expostulanti, sanari illum, cum morbus jam inveterasset, minimè posse respondi· instanti tamen ut aliquod saltem consilium ei praeberemus, subridens, inquam, amice, si curare desideras, [Page 499] opus est, ut non ultra bibas, quam ut vitam sustineas· discessit, & anno peracto, iterum interrogat, an ipsum noverim; nego me hominem nosse· at ille tua ope curatus, inquit, ad te revertor, scire cupiens an adhuc mihi liceat aliquid bibere, cum hactenus nihil biberim· admiratus, interrogo, quare & cujus consilio: cui ille, inquit, tuo; & rem omnem ab initio narrat. Jussi igitur paulatim vino assuescere, sed mero potius quam lymphato. Antonius Benevenius. cap. 13. lib. De abditis morb. & sanat. causis.

Accidit interdum casu & fortuna sanari nonnullos, quos medicina curare non potest. Mulierem scimus, quae dum ascite adeò laboraret, ut nulla de salute ejus superesset spes, nescio quo spiritu impulsa, de eminente quodam loco ad terram devolvitur, & utero ad lapidem eliso dissectoque ita prorsus omnis effusus est humor, ut quae puerum octimensem gestare videbatur, enixam crederes. Sed nec multo post aut tempore aut labore idoneis ad hanc rem adhibitis praesidiis, penitus sanata est mulier. Anton. Benevenius. cap. 109. De abditis morborum & sanationum causis.

In Urbe nostra juvenis quidam Hydrope laborans, spontè natura binis vomitibus excitatis, ingentem aquae copiam evomuit, quo facto venter detumuit, & Hydrope liberatus fuit. Avicenna in cura hydropis vomitum maximè laudat; qui tamen si copiosus sponte natura viribus imbecillioribus existentibus supervenerit, mortem accelerare consuevit, quemadmodum colligimus ex historia à Nicolo descripta. Meminit enim cujusdam hydropici, qui continuò evomens aquam, extinctus est.

Piscator quidam cum laesio hepatis non esset insignis, tumore tamen ingenti venter intumesceret, ex assiduo labore soluta hydrops, & detumefactus venter, perfecteque sanatus, nullis medicis adhibitis auxiliis. Marcellus Donatus. cap. 21. lib. 4. histor. medic. mirab.

Sunt qui veluti arcanum probant lapidem serpentis. Coluber aquaticus à cauda funiculo constringatur, atque ita suspendatur, ut sit subjectum vas aqua plenum· evomet coluber lapidem, qui totam illam aquam vase contentam consumet. Lapis alligetur, & apprimatur ventri hydropici; paulatim aquam consumet.

Cuidam hydropico Negotiatori in Angliam profecto hieme, tumor cum miraculo quodam subsedit, evanuit (que) morbus, nec rediit. Cuidam per sudores sponte excitatos, & quasi destillantem aquam, curatio. Cuidam ad vivū resectis unguibus pedū, exercitio & frictionibus, paulatim humor illuc defluxit, & convaluit. Ia. Hollerius. lib. 1. cap. 39.

Subsectio decima tertia. Pro Hydrope ascite.

A Fide digno medico mihi relatum est, Canonicum quendam ex Hydrope periculosè decumbentem, à medico suo petiisse, ut halecis [Page 500] esum sibi indulgeret· annuit medicus, sed hac conditione, ne intra duarum horarum spatium, quicquam potulenti post esum halecis assumeret, & integrum halecem, si posset, assumeret· aegrotus paret. Quid fit? aeger tandem ad urinae emissionem stimulatus, tam largè ipsam profudit, ut per horae ferè quadrantem nulla mictionis quies interveniret, ipsum (que) abdomen sensibiliter magis magisque subsidere deprehenderetur.

Commendatur ad hunc affectum spiritus vitae aureus Rulandi, qui plerisque nihil aliud est, quam essentia troch. alhandal. commodior videtur haec esse ejus praeparatio.

℞. Rad. esulae praep. lb j. epithym. ℥vj. rad. polipod. ℥iiij. zedoar. zinzib. caryophyll. mastich. an. ℥j. cinnam. ℥ss. passul. min. ℥j. sacch. alb. lb jss. trita infund. in vase vitreato, in vini alb. rhen. & vini malvat. an. lb iijss. adde spirit. vitriol. ʒj. stent per dies quatuordecim, in infus. quotidie agitando: postea destillentur: destillatum faecibus reaffundatur, & denuo destilletur, idque tertia vice repetatur. Daniel Sennertus. practic. lib. 3. part. 6. sect. 2. cap. 3.

Cave tu ne cauteria inuras Hydropicorum facilè corporibus· novi hoc evenisse in Doctore medico celeberrimo, qui cum ab aqua fatigaretur, inuri suis cruribus ulcera jussit: at illa mox in gangraenam abibant, ac hominem abripiebant. Io. Heurnius ad Hippoc. aph. 8. sect. 6.

Fieri non potest ut invalidâ medicinâ trahatur in intestlna humor ille qui natat inter peritonaeum & intestina· qui enim succo ireos vel diaturbith, aut brionia vel soldanella existimant se id efficere posse, falluntur· haec enim venis conceptam aquam facili nisu effundunt, non abdomine natantem. quare elaterio opus est; hujus grana aliquot remiscere cum pil. alephang. vel euphorbium remixtum in parva copia cum cassia▪ rec. extracta praebeo. Io. Heurnius. ad aphor. 14. sect. 6.

Ut Hydropi foeliciter medicina fiat, adsit viscerum integritas· non adsit haectica intemperies, nam significat longa die viscera prostrata esse. Ineunte morbo aqua copiosè expellatur, libereque efferatur, amota omni cruditate· dantur 6. vel 7. gr. opt. elaterii cum pil. alephang. ruente nimium alvo, propinentur 2. vel 3. grana opii· cum theriaca & syr. citri· nam motis sudoribus sedaturimmanius profluvium. Io. Heurnius. ad aphor. 29. sect. 7.

In Hydrope imperare solemnis famem & potus accisionem: ex ipso epidauro vix praestantius remedium petas· Italum medicum Hydropicus accessit agricola, imperat medicus, ut toto anno temperet à potu, fecit, convaluit. Praescribitur etiam decoctum lign. guaiac. sassafr. & sarsaparillae. Io. Heurnius. ad aphor. 59. sect. 7.

Mulier quaedam Monspeliensis sexagenaria Hydrope cum asthmate correpta est, ita ut totus venter, femora & tibiae valde intumuerint· praescripsi, post quaedam alia remedia, decoctum guaiac. cum fen [...], agar. turpeto, [Page 501] & hermodactyl. per quindecem dies continuos usurpandum. Postea sequentibus duobus remediis per mensem continuatis, integrè restituta est.

℞. Rad. enul. camp. apii. foenic. irid. siccar. an. ℥jss. rad. valerian. gentian. asar. scyll. an. ℥j. cortic. median. sambuc. & lign. sassafr. an. ʒvj. fol. absynth. agrimon. chamaedr. cap. ven. siccor. an. ʒij. sumit. cent. min. & fl. genistae. an. ʒj. sem. petrosel. ameos, aneth. an. ʒjss. cinnam. ʒij. conquassentur omnia; & infund. in vini albi lb iiij. per aliquot dies. Deinde hujus vini capiat ℥ij. vel ℥iij. singulis diebus manè duabus horis ante pastum· quarto vel quinto quoque die capiat dosin pulv. sequentis hydrotici.

℞. Senn. turbith gummos. hermodactyl. sem. ebuli. rad. jalapp. & mechoac. an. ʒj. cremor. tartar. ʒij. gut [...]. gumm. ʒss. pulv. diambr. diarrhod. abbat. & sem. foenic. an. ℈j. sacch. cand. ʒiij.F. omnium pulvis· cujus ʒij. infund. per noctem in vini praedicti ℥iiij. capiat. Lazarus Riverius. observ. 67. cent. 2.

Subsectio decima quarta. Pro Hydrope ascite.

PAstor quidam Hydrope ascite laborans, hisce usurpatis, sanitatem recuperavit. Primo die purgans medicamentum exhibitum est ex sena, agar. manna & syr. rosato. Secundo die detractus est sanguis ad ℥viij. Tertio sumpsit bolum ex calome an. gr. xxiv. jalap. ℈j. cum conserv. ros. Quarto sumpsit calomel. gr. xxiv. cum jalap. ʒss. quo septies purgatus est· & primum crassa & nigra excrementa, postmodum serosi humoris copiam excrevit· crura & tibiae valde detumuerunt. Quinto die idem remedium iteratum, ut & sexto, eadem fuit operatio, sed paulo minor; crura, tibiae, & scrotum omninò detumuere· sed venter in eodem statu permanebat. Septimo, clyster injectus est ex pulpae colocynthid. ʒjss. furfur. M.j. in vino albo decoctis. Octavo, iteratus est idem clyster. Nono, sumpsit dosim pulv. hydrotici praecedenti observatione descripti ex vino albo. Decimo, sumpsit julepum hunc aperientem.

℞. Rad. apii. petrosel. enulae. camp. an. ℥j. cort. median. fraxin. & tamarisc. an. ℥ss. rad. asar. ʒiij. fol. agrimon. ceterach. cap. ven. cichor. chamaedr. cent. min. & absynth. utriusque an. Mj. sem. anisi petrosel. an. ʒiij. fl. genist. & sambuc. an. p.j. coq. ad quart. v. in colat. dissolv. syr. de limon. ℥iiij.F. julep. pro iv. dosibus matutinis, addendo unicuique dosi salis diuretici (seu salis tartari) ʒj. spiritus diuretici (seu spiritus tartar.) ʒss. Post secundam dosim julepi reiteretur pulvis hydroticus; iterum julepus, & iterum pulvis· iterum julepus per alios quatuor continuos dies· sit potus vinum album ex infusione chalybis paratum· convaluit, & ab illo tempore pancraticè vixit. Lazarus Riverius. obs. 23. cent. 3.

[Page 502]Mendicus quidam hydrope à tribus mensibus laborans, cum propter inopiam medicis auxiliis uti non posset, ex rusticae mulieris consilio usus est per mensem integrum decocto rad. brusci: purgatus est bis aut ter simplici senae infuso; & his solis praesidiis perfectè curatus est. Lazarus Riverius. obs. 52. cent. 3.

Mulier quaedam ascite laborabat, cum inops esset, hunc tantum pulverem ei praescripsi.

℞. Sen. mundat. crystall. tartar. & rad. jalap. an. ℥ss.F. pulvis· de quo capiat ʒj. cum jusculo singulis diebus· hoc remedio per viginti dies usurpato integrè liberata est. Lazarus Riverius. obs. 73. cent. 4.

Puella octo annos nata, hydrope laborans, usa est conserva ex passulis in omni pastu· & intra duos menses liberata est. Illa autem conserva fiebat ex passulis in vino albo decoctis ad putrilaginem, & per setaceum trajectis, iterumque recoctis ad opiatae consistentiam. Lazarus Riverius. obs. 44. cent. 4.

Rusticus quidam incidit ex Febre tertiana in hydropem universalem: à quo eum liberavimus succo ireos ad ℥iij. cum mannae ℥jss. intra septem dies ter exhibito· inde venter omnino detumuit, maximaque serosae illuviei copia per alvum & urinas excreta· alter hydropicus curatus est solo vino juniperino· singulis enim matutinis sumebat ejus ℥vj. Simeon Iac [...]z. obs 82. cent. 4. observ. River.

Mulier quaedam ob suppressos menses hydropica facta sequentium remediorum usu convaluit. Primò sumpsit per quatuor dies ptisanam laxantem ex infus. ʒij. sen. cum ʒss. sal. prunell. & gutt. xv. spir. sulph. per campan. deinde sequentium jusculorum usum aggressa est.

℞. Rad. aspar. gram. & cichor. an. ℥ss. rad. chinae in taleol. sectae. ʒj. fol. agrimon. ceterach. bugl. & cichor. an. M.ss. crystall. tartar. ℈ij. coq. cum quarta parte galli veteris· in colat. dissolve sal. absynth· & tamarisci. an. ℈j. sacch. rosac. ʒij.F. jusculum· quod capiat per duodecim dies tribus ante prandium horis. Finitis jusculis, iterum sumpsit ptisanam laxantem praedictam per triduum· ac deinde opiatam sequentem, cujus miros effectus saepe vidimus.

℞. Conserv. fl. tamarisc. & cap. ven. an. ℥jss. cons. rad. enulae camp. ʒvj. chalyb. praep. cum. sulph. ℥j. sal. tamarisc. ʒj. spirit. sulph. per camp. ℈ss. cum syr. conditurae citri F. opiata· de qua capiat ʒij. aut ʒiij. singulis diebus manè: Postea deambulando, & continuando per quindecim aut viginti dies. Simeon Iacoz. observ. 10.

Puella quaedam hydrope lethali torquebatur, jubentibus nobis potus cujuscunque fugam, ut fieri debet; tantam aquae quantitatem aliquando bibit, ut rumpi videretur. Sed quoniam ut aiunt, fortuna pueris & stultis auxiliatur, alvi fluore oborto, pristinae sanitati restituta convaluit. Dominicus Panarolus. observ. 24. Pentecoste. 2.

[Page 503]

Subsectio quindecima. Pro Hydrope Ascite.

HYdropicus quidam multis vesicatoriis admotis multis partibus, curatus est. Simeon Iacoz. obs. 21.

Rusticus quidam triginta annorum à tribus mensibus hydrope laborans, tandem vitam cum morte commutavit· dissecto cadavere, ingens aquarum copia fluxit: jecur optimè constitutum, & naturali temperie praeditum invenimus, lienem verò corruptum, & totam ferè ipsius substantiam pici liquatae similem. Simeon Iacoz. obs. 6.

Homuncio quidam veterum calceorum instaurator in hydropem asciten incidit, quo cum à sex mensibus detineretur, & umbilicus promineret ad magnitudinem ovi gallinacei, paracentesis facta est in medio exomphalos, & aqua per partes educta, admota cannula ex aurichalco confecta, in cujus extremo lamina erat lata, ne in ventrem mergeretur, foraminibus utrinque pervia ut alligari posset· & ita curatus fuit. In hac operatione advertendum, ne hydropici aperiantur, nisi exomphalos appareat, quasi naturâ viam illam ad exclusionem aquarum affectante· alioqui omnes qui aperiuntur, non prominente umbilico intereunt. Samuel Formius. obs. 4.

Sal millepedum à celebri medico foeliciter usurpatur in hac curatione, quem iulepis aliisque remediis aperientibus admiscet, praemissa purgatione cum succo ireos nostratis, quem si aeger vomitu rejiciat, pro deplorato habendum esse existimat. Hydropicus quidam curatus est solo usu salis prunellae in potu ord [...]nario per mensem integrum· cujus spatio aqua universa in abdomine contenta, evacuata est. obs. 9, & 8. inter Observationes Riverio communicatas hinc inde decerptas.

Rusticus quidam hydropicus factus, abscessum passus est in dextra parte abdominis, eoque aperto, infinitus propemodum vesicularum aqua repletarum numerus egressus est, ut ducentarum numerum excederet, idque per plurium dierum spatium, & sic omnino curatus est. observ. 15. ibid.

Nisi viscera interna sana & illaesa fuerint, parum ant nihil ut plurimùm, incisionem aegrotis profuisse usus atque experientia edocuit· testantur id quoque viri docti. Evacuatur enim tantummodo aqua, quae in vacuo ventre continetur: radix verò & origo mali in visceribus remanet. Contra si umbilicus in hydropicis paulatim naturae beneficio in tumorem elevatur, & tandem erumpit, aut inciditur, commodissimam esse viam expurgandi humorem serosum hydropicorum, ac saepissimè aegrotos ipsos hoc beneficio à morbo liberatos fuisse, viri docti observarunt. mihi quoque hujus rei exempla occurrerunt. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 47. cent. 1.

[Page 504]Ego insensibilem aquarum evacuationem molior magna spongia nova, quae totum abdomen comprehendat, expressa in aqua calcis vivae, & superligata: quo medicamento pluries hydropeam curavi sine ullo aquae sensibili exitu: viscerum etiam frigidam & humidam intemperiem tollit, ita ut etiam lien [...]m· induratum aliquando sanaverit. Hier. Fabritius. ab Aquapendente. cap. 54. part. 1. Chirurgiae.

Syrupus de rhamno cathartico ad ℥j. exhibitus, aquas mirabiliter educit· Rheum à nonnullis commendatur, quia purgando humores noxios, hepar valde roborat· & Stocherus se multos curasse refert usu rhei ad ʒj. vel ʒij. tertio aut quarto quoque die exhibiti cum decocto aperiente· tum etiam apud Scholtzium in Epistolis, habetur insignis historia cujusdam hydropici solo usu rhei perfectè sanati, quod singulis diebus deglutiebat eâ quantitate, quae necessaria videbatur ad alvum subducendam (historiam vide infra, lib. 15. sect. 8. De Rhabarbari El [...]gio) purgationum vice clysteres injici possunt, quibus flatus discutiantur, aquae educantur, & venter imminuatur.

Sequens clyster insignem aquarum copiam educit.

℞. Pulp. colocynthid. ʒj. infund. per noctem in vini albi ℥iij. colat. adde decocti intestin. vervecis lb j. olei communis ℥ij. salis petrae fusi ℥j. aceti fortis cochl. j.F. clyster. Vel,

℞. Pulp. colocynth. ʒj. furfur. macr. M.j. decoq. in vino albo & F. clyster. Vel,

℞. Decocti emollient. lb j. vini emetici turbidi ℥iiij. diaphaen. ℥j.F. clyster.

Inter roborantia, quae toto curationis decursu nunquam omittenda, praecipu [...] recenseri debet aqua cinnamomi· cujus cochl. j. manè vel ante coenam interdum exhiberi poterit. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 11. cap. 6.

Subsectio decima sexta. Pro Hydrope.

INterdum hydropici patiuntur lotii suppressionem: unde non tantùm augetur aquositas in abdomine, sed etiam imminet mors repentina· quare in promptu habere oportet remedium aliquod potens, ut est usus cantharidum. Possumus exhibere cantharidem unam integram, cum ℈j. vel pulv. rutae vel spicae· superbibendo aliquid pingue, ut juris pulli pinguis ℥iiij. vel vj. hoc modo utiliter & tutò dantur cantharides in hydrope & aliis lotii suppressionibus. Ego ab omnibus desertos cantharidum usu restitutos vidi. Hier. Capivaccius. practic. lib. 3. cap. 19.

Novi Comitissam de Falaix, quae dum juvencula hydrope tumeret, suasu cujusdam Medici, abstinuit ferè per solidum annum à potu, solidiore cibo & jusculis contenta: & evasit sana, vivitque modò septuagenaria. [Page 505] Authores aliquot commendant bufones vivos utrinque renibus alligatos, solvere hydropem per lotium. Saltem vidi rusticum hydropicum sanatum alligata anguium senecta per ventrem & renes. Mercur. praecipitat. curat omnem hydropem. Observavi si antimonium in liquorem vertatur, ac postmodum in pulverem, qui tantum per sudorem purget, haberi remedium, quod omnem hydropem modestè tollit· non frustra commendat fimos Paracelsus, cum sintsalia ciborum putridorum, quibus datum est resolvere materiam occasionalem hydropis. Io. Helmontius. tractat. cui tit. Ignotus Hydrops.

Hoc hydropico prodesse vidi, rationem tamen non perspicio. Soleis pedum adhibebat folia hyoscyami, ita ut non solùm ex pedibus, sed universo corpore aqueus humor extraheretur. Verùm hoc non velim adhiberi. Io. Crato. consil. 33. lib. 5.

Ad hydropem mirificè facit fuccus cochleariae herbae ad ℥j. quotidie sumptus. Praeferunt quidam crudum eo qui saccharo coquitur. Io. Crato. epist. ad Camerar. lib. 5. Consil. & Epist.

Pro hydrope & paralysi pilulas lunares unicè commendat D. Robertus Boyle, in aureo suo tractat. De Vtilitate Philosoph. Experimentalis. cum mica panis efformantur in pilulas minoris pisi magnitudine, quarum una aut altera vel etiam tres pro varia aegrotantis constitutione, in pomo tosto sumendae. Descriptionem vide citato libro.

Spiritu aperitivo Penoti foeliciter usus sum in hydrope· cujus haec est compositio nonnihil à me immutata.

℞. Vitriol. ungaric. ad rubedinem calcinati lb iiij. silicum è fluminibus collector. & optimè calcinat. lb v. tartar. ad albedinem calcinat. lb j. mista, inque tenuissimum pulverem tusa reponantur aliquandiu in locum humidum, ut per deliquium in liquorem aliquantum abeant, postea destilla per alembicum in arena ter, singulis vicibus, capiti mortuo in pulverem redacto, reaffuso humore destillato· extremò per retortam igne aperto, sed ab initio lento, primùm phlegma destilla, postea verò spiritum acidum auctioribus ignis gradibus elice. Ex capite mortuo calcinato salem extrahe, & cum eo, ablato prius phlegmate per balneum, spiritum acidum circula vel digere· tandem cum argilla in pastillos toto circulato redacto, ex retorta igne nudo, gradibus tamen observatis spiritum alkalisatum provoca, quem [...]dmodum fieri solet cum spiritu tartari· sale proprio fortificato· dosis est à ℈j. ad ʒij. in vino vel alio liquore convenienti. Io. Hartmannus. pract. chimiatr. pag. 210.

Puellam quandam octodecim annorum hydropicam ex febre tertiana intermittente malè curata, ita curavimus.

℞. Rad. ireos, petrosel. enul. camp. an. ʒiij. cortic. median. sam. buc. fol. eupator. cannabin. an. M.j. soldanell. M.ss. bacc. juniperi ℥j. sem. foenic. d. cinnam. cortic. citr. [Page 506] an. ʒjss. concisa & contusa insuantur sacculo & cum pintis iiij. vini rhenani per quatriduum infundantur· hujus ter de die ad ℥iij. instillatis spirit. salis armoniaci gt. vj. assume· re jussi. Post octiduum circiter purgatio fuit instituta haustu purgante simulque diuretico, & subinde pulvere sequente parum diminuto.

℞. Rad. mechoac. ʒss. jalap. ℈j magist. tartar. vitriol. sal. sambuc. an. gr. vij. ol. garyophyll. junip. an. gt. ij.M.F. pulvis.

Item corroborans simulque diureticum conditum subinde ad nucis moschatae quantitatem fuit usurpatum.

℞. Conserv. absynth. menth. an. ℥j. cortic. citr. condit. ℥jss. spec. di [...]calamenth. ʒij. sal. sambuc. ʒj. spirit. nitri ℈ss. ol. still. cinnam. gt. v. macis, gt. x.M.F. conditum. Fredericus Deckers. obs. ad cap. 4. lib. 4. Praxeos Barbettianae.

Bufo discissus & renibus impositus hydropicorum aquas per meatum urinarium expellit. Io. Wierus. lib. 3. cap. 35. De praestigiis Damonum.

Vir quidam fide dignus, retulit mihi se multos ascite laborantes curatos vidisse sequenti remedio.

Silices colligebantur albissimi, qui circa flumina reperiuntur & fracti aliquantulùm pellucent, crystalli instar, illi autem super prunas incalescebant, & candentes in vino albo extinguebantur, hujus vini cyathum unum aegri sumebant mane usque ad perfect [...]m curationem, quae intra mensem perficiebatur· hujusmodi silicum calcinatorum sal in vino albo exhibitus, foelicius, ni faltor, operaretur. obs. 8. inter observ. Riverio communicatas.

Hydropica mulier cum nullis remediis levari potuisset, sola ptisana herbae ceterach. curata fuit; ejus autem ptisanae valde coloratae prae copia plantae tres haustus mane quotidie sumebat; sic enim jecur, ubi saepe fons & origo hydropis est corroboratum, & ad pristinam temperiem deductum fuit, adeo ut non aquosum amplius sed bonum sanguinem produxerit· alios epoto succo satureiae curatos fuisse pro certo mihi relatum fuit. Veronicae aqua mane epota ad ℥vj. per tres dies, ad hydropicos curandos valde etiam utilis est. Petrus Borellus. obs. 53. cent. 2.

Inter diuretica quae ad hunc affectum utilia censentur, praecipuum locum obtinet succus chaerefolii· cujus ℥ij. exhibentur manè cum vino albo per plures dies. Riverius. prax. med. lib. 11. cap. 6.

℞. Aloes opt. ʒijss. gumm. gutt. gam. subtiliter pulver. & cum malvatico dissoluti & laevigati ʒjss. diagryd. eodem modo praep. ʒj. gumm. ammoniac. ʒjss. tart. vitriol. ʒss. cum syr. ros. solut. F. massa, dosis à ℈ss. ad ℈j. educunt aquas potenter. hae sunt illae pilulae ex quibus Bontius Principis Auriaci Medicus maximam sibi famam acquisivit. Io. Schroderus. lib. 2. Pharmacop. Med. Chym. cap. 73.

[Page 507]

Subsectio decima septima. Pro Hydrope Anasarca.

PUella quaedam trium annorum anasarca totius corporis inflata, penitus abhorrens ab omni medicamento, per usum mercur. dulcis cum gr. aliquot magist. jalap. restituta fuit, morti proxima: quae repetitis vicibis sine molestia copiosè praedictis evacuata fuit; subsequente quoque balnei medicati usu corroborationis gratia. Gregorius Horstius. Epist. 2. ad obs. 32. lib. 4.

In principio Anasarcae seni cuidam paratum est hoc balneum sudoriferum pro tumore pedum.

℞. Rad. ebuli ℥iiij. fol. salv. beton. rosmar. an. M.iij. bacc. lauri, M.ss. bacc. junip. M.jss. incisa & contrita, coq. pro balneo. Gregor. Horstius. obs. 35. lib. 4.

Maximum arcanum in hoc morbo est gratiola, quae semper in copia tum purgantibus, tum aliis medicamentis admiscenda. Potest etiam ex ea fieri extractum vel sal, ex quibus componuntur pilulae hydropicae.

℞. Extract. gratiolae, mechoacannae, an. ℈j. sal. gratiolae, gr. vj.F. Pilulae· purgant per alvum & urinam. Si non satis purgant, adde extracti troch. alhand. cum spir. vini malvatici facti quantum visum fucrit. Possunt etiam hîc nonnunquam adhiberi scarificationes in pedibus, femoribus & natibus. Io. Hartmannus. pract. Chimiatr. pag. 245.

In Anasarca sectio venae commoda videtur, si sit à mensium recent [...] suppressione. Sed cum morbus ab ea suppressione natus, jam affectus est, imbecilla ea est quae à suppressione ista sumitur indicatio: nam contaminata est sanguinis molisque corporis oeconomia, succrevitque cachochymia quae ex se catharsin indicabit. Guil. Ballonius. consil. 24. lib. 1.

Vir quidam vexabatur vermibus longis, corpus praeterea totum intumescebat, & humore circumluebatur, aderat ciborum fastidium, sitis inexhausta, faciei tumor, & color albus, urinam reddebat rubeam & pauculam. Coepi huic mederi in istum modum.

℞. Extract. esulae ℈ij. juris pisorum ℥v. mixta, colataque potioni dabam singulis tribus diebus; & cum aliquoties sumpsisset, vermes ore longos, teretes ac magnos ejecit, alvo verò aquositates omnes dejecit· & intra mensem, Dei auxilio praeter spem omnium integram sanitatem adeptus est. Victus ratio erat tenuis, vinum bibebat subtile & album, frequenter etiam hoc decoctum diureticum.

℞. Baccar. Junip. contus. M.iij. decoquantur in aquae fontanae q.s. ad tertias. Martinus Rulandus. cur. 64. cent. 2.

[Page 508]

Subsectio decima octava. Pro Hydrope Tympanite.

OPtima proposita victus ratione, statim nulla expectata coctione, devenimus ad vinum nostrum [...] & hydragogum, quod semper mirabile adinveni.

℞. Rad. cucum. agrest. seu asi [...]ini, sambuc. ireos, & soldanell. an. ℥iij. incid. optimè, & infund. per duodecim horas in lb vj. vini albi & clari, deinde bulliant ad consumptionem tertiae partis· quo tempore adde cumini, anisi, sem. foenic. ammeos, dauci, seseleos, rutae, aneth. an. p.j. cortic. citr. ʒij. cinnam. el. ℥ss. tragac. & mastich. an. ʒj. [...]ulliant S.A. & coletur, & servetur. dosis ℥vj. vel viij. hoc vinum partim est ab Aetio desumptum, & partim ex nostra inventione; & ut ingenuè satear, mirablle est ad educendos flatus, [...]um per os, tum per secessum, & multoties sum expertus: evacuat per vomitum aquam citrinam, & quandoque per secessum, & tantam ructuum & flatuum copiam movet, ut certè sit incredibile· & testor Deum, quod assumptis à nostra aegrota bis pro vice ℥vij. istius vini, fuerit sequuta evacuatio ad lb iij. aquae citrinae, & infinitus ructuum & flatuum proventus, & tumor minor satis erat· & iterum illud bis exhibuimus singulis quinque diebus, & eadem sequuta sunt, cum n [...]ra tumoris detumefactione. Est hoc vinum mirabile & innoxium, nam si quae simplicia sunt in ipso deleter [...]a, tamen adsunt corrigentia· quare tutum est & saluberrimum remedium tum in Ascite, tum in Tympanite. Epiphanius Ferdinandus. histor. 41.

Ad serositates una cum flatibus sensim evacuandas, potionem sequentem praescripsi.

℞. Rad. irid. ℥j. cortic. inter. sambuc. ebuli, an. ℥ss. rad. foenic. petrosel. an. ʒvj. fol. cent. min. agrimon. marrhub. alb. an. M.j. soldanell. M.ss. fl. chamaem. genist. an. p.ij. sem. foenic. car [...]i, an. ʒjss. fol. sen. ʒx. turbith. opt. ʒij. sem. cartham. ponderos. summitat. sambuc. in vere collect. an ʒiij. fiat decoctio in s.q. vini & aquae· stent in infusione per noctem· mane colentur ℥xij.

℞. Colaturae ℥iij. syr. de spina cervi [...]a ℥j.M.F. haustus, qui reiteretur per quatriduum. Gregor. Horstius. obs. 33. lib. 4.

Est specificum in tympanitide liquor ex floribus tapsi barbati (eo modo paratus quo liquor ex floribus cichor. de quo infra lib. 13. sect. De Ophthalmia) cujus ℈j. aliquoties & quotidie sumptus in decocto semmis & rad. foenic. ventositates expellit. Foelicius id exequemur, si simul fiat fomentatio ventris hoc modo.

℞. Urinae pueri lb iiij. lapidis prunellae ℥iij. bulliant invicem ad ignem lentum usque ad casum tertiae partis urinae· hoc modo restitui viduam ab omnibus Medicis relict [...]m· in reliquis progrediendum ut in Ascite. Io. [Page 509] Hartmannus. practic. Chymiatr. pag. 237.

Sectio decima tertia. Pro Hypercatharsi.

BAro quidam post sumptum pulverem diacarthami, centies evacuatus est. Hunc sanum fecimus injiciendo hunc clysterem.

℞. Jusculi capi lb j. sacch. ros. ℥j. laudan. gr. v. vitell. ovi numero j. superpurgationem statim compescuit· loco laudani addatur aliquando theriac. rec. ʒjss. Petrus Pachequus. obs. 23.

Sectio decima quarta. Pro Hypochondrii dextri duritie.

AD duritiem quae est in dextro hypochondrio, coquant attriplicem Romanam, quam Spinachiam vulgò vocamus, in aqua simplici, & admixto oleo amygd. d.F. Cataplasma parti, in qua Scirrhus esse existimatur, applicandum. Io. Crato. consil. 67. lib. 7.

Sectio decima quinta. De Hysterico Affectu.

[...], suffocatio uterina, affectus est foeminis familiaris, quo suffocari & quasi strangulari videntur. Per unum symptoma definiri nequit, nunc enim est respiratio difficilis, nunc etiam Syncope, nunc quoque animalium, aliarum (que) actionum laesio, cum totius corporis refrigeratione, à vapore maligno ex utero ad partes superiores elevato, ortum habens· huic vapori originem praebent non solum semen & sanguis, sed & alii in utero vitiosi & corrupti humores, dummodò malignam ac venenatam naturam induerint. Invadit hoc malum per paroxysmos, qui nunc frequentius, nunc rarius redeunt, nunc breviore, nunc longiore tempore durant, pro materiae copia, quae nunc citius, nunc tardius colligitur, nunc etiam citius, nunc tardius discutitur. Familiare est virginibus aetate jam provectioribus & libidinosis, ac in Venerem pronis, ut etiam viduis in quibus semen corrumpitur, & pravam hanc qualitatem induit· quandoque & ve [...]ulas cacochymicas sanguine menstruo & semine destitutas hic affectus corripit, ut & praegnantes, quibus nimirum pravi humores, postquam conceperunt, in corpore retinentur; & puerperas etiam, quando scilicet lochia non satis fluunt, aut post partum laboriosum, vel abortum, sanguis aut [Page 510] pravi humores in utero relinquuntur ex semine corrupto ut plurimùm graviora excitantur symptomata, quam ex sanguine menstruo, aut aliis humoribus corruptis· affectum imminentem indicant murmur abdominis cum ructu vel nausea, lassitudines, oscitationes, & pandiculationes, tristis aspectus, & pallor faciei· ingravescente affectu sensus strangulationis urgere incipit, quasi ex grandiori bolo devorato, quem in faucibus se habere putant. Respiratio intercipitur, & suffocatio augetur· ac tandem actiones omnes vitales & animales depravantur, imminuuntur vel abolentur. Hinc deliria, convulsiones in facie & artubus, & nonnunquam in toto corpore; vertigo, oculorum inversio aut rotatio, aphonia, & [...] cum pulsu obscuro & nullo, aliaque symptomata gravia· in quibusdam uterus sensibiliter agitatur, & quasi conglobatur, & in variis abdominis partibus globi instar percipitur. Declinante vero affectu, seu paroxysmo hysterico, humor quidam è locis muliebribus effluit, intestina obmurmurant, oculi attolluntur, genae rubore suffunduntur, actiones animales restituuntur, corpus incalescit, suspiria profunda emittuntur, sicque aegra sensim restituitur· distinguitur à Syncope, quod pulsus aliquis ut plurimùm adhuc fentiatur, sudor frigidus non erumpat, nec facies tam pallida, sed potius t [...]mida, & aliquando rubicunda sit, & odoratis juventur. Ab apoplexia quod sentiant, si pungantur, absit stertor, & post accessionem meminerint eorum quae dicta aut facta sunt. Ab Epilepsia denique quod primo invasionis tempore motus convulsivi perpetuò non sint conjuncti, nulla circa os spuma reperiatur, & post paroxysmum plerumque actorum recordentur. Quidam volunt non uterum sed hypochondria esse partem in hoc morbo primario affectam· ejusque causam proximam statuunt flatus, halitus, & vapores aciditate & austeritate praecipuè peccantes ob vitiosam succi pancreatici acidioris, bilis acrioris, & salivae viscidioris in tenui intestino effervescentiam. Alii rursus hîc accusant colluviem serosam juxta nervorum origines congestam, unde spiritus animales labe quadam affecti, tandem in explosiones cientur; & sic existimant hunc affectum praecipuè ac primariò esse convulsivum, & à cerebro nervosoque genere affectis potissimùm dependere. Alii denique suffocationis hystericae ortum ascribunt sanguini tenuiori & flatulento cum effervescentia quadam in vasa pneumonica & cordis impetuosius irruenti; indeque omnia recensita symptomata deducunt.

Subsectio prima. Pro Hysterica Passione.

℞. AQ. vitae ex opt. vino semel destill. lb ij. infund. cinnam. caryophyll. pulv. anis. sem. foenic. cal. arom. an. ʒss. persistant in infusione per tres dies. Deinde [Page 511] coletur· adde sacch. opt. q.s.F. syrupus de quo sumat ℥j. in aurora per aliquot dies· hic syrupus mirificè confert passionibus hystericis. Rodericus â Fonseca. tom. 2. consult. 92.

Virgo quaedam nobilis & nubilis frequenter hystericis accidentibus infestabatur, cum incipiente cardialgia, unde valde circa praecordia angebatur; postea delirabat, corpus concutiebat, inde sine respiratione, ac si expirasset, aliquandiu jacebat; donec vomitu superveniente, somnoque correpta, eoque perfecto, ad se redibat. Cum aliquando praecautionis gratia diacydonites lucidum scammoneatum illi ut extra paroxysmū eo uteretur, dedissem, illa (que) cum paroxysmi incipientis praeludia sentiret, etsi hoc non jusseram, sponte purgans illud, quod ob gratiam libēter sumebat, assumpsit, & mox superveniente dejectione per alvum à paroxysmo liberata fuit. Caeterum cum nihilominus post tempus aliquod elapsum, denuo hoc malo corriperetur, quo jam annos aliquot per vices graviter molestata fuit, sequentibus pilulis aliquoties usa, curata fuit.

℞. Pil. de hiera aggregat. an ʒj. sem. viticis myrrh. castor. an. ℈j. cum syr. de artemis. F. massula. capiat. ℈ij. pro dosi, in novem pilulas formatos. Felex Platerus. observ. lib. 1. pag. 188.

Alteri mulieri hystericis accidentibus laboranti, haec praescripsi.

℞. Spec. hier. ʒj. mechoac. rhei. an ʒjss. turbith ʒj. tartar. alb. ʒss. zinzib. ℈j. myrrh. castor. an. ℈ss. sem. vitic. dauci. an. ℈j. diagrid. praep. ℈j. cum syr. de artemis. q.s.F. massa pilul. capiat ʒss. vel ℈ij. heb. domadatim.

Vinum hoc in principio men [...]ae bibat.

℞. Rad. valerian. mei an. ʒvj. imperator. angelic. an. ʒiij. herb. siccar. meliss. majoran. artemis. thymi. an. ʒjss. absynth. ʒij. fl. rosmar. paeon. lavend. an ʒj. sem. cumini. ʒj. sem. paeon. ʒij. sem foenic. ʒiij bacc. lauri junip. an. ℥ss. infund. in mens. xij. vini· & de eo bibat.

Postea sumpsit de hoc pulvere ad praecautionem aliquoties.

℞. Sem. cumini ʒss. rad. imperator. ʒj. piper. ℈j.M. sumat ʒss. pro vice cum vino malvatico. Sicque restituta fuit Platerus. obs. l. 1. p. 189.

Virgo quaedam nobilis mensium instantium tempore saepius hystericis accidentibus infestabatur; inter alia quam plurima praescriptum est hoc Emplastrum.

℞. Galban. ℥j. styrac. liquid. ʒj. cum ol. nardino [...]. Emplastrum. extend. super alutam conspergatur pulv. caryophyll. & uteri regioni applicetur. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 190. legatur tota observatio.

Subsectio secunda. Pro Hysterico affectu.

NOstrum experimentum quod nunquam fefellit est, ut devoret moschi optimi gr. v. cinnam. caryophyll. nuc. mosch. an. ℈j. vino [Page 512] odoratissimo dissoluta. Horatius Augenius. epist. 7. lib. 12.

Mulier quaedam saevissimis symptomatis affligebatur; dolore capitis, ructu, corporis contractione, dolore inguinis, stridore dentium, aliquando in terram cad [...]ns, sine voce, ore clauso, ut ape [...]ire non posset: atque haec ex matricis vitio omnia, ut laceraret etiam vestimenta sua, & caderet in syncopen. Remediis multis frustra factis, superveniens mulier quaedam vetula, dedit tredecim grana moschi, & totidem pulv. sang. drac. vulgaris ex ℥iiij. aq. fl. arantiorum. Sanata est▪ nec unquam in posterum istos dolores perpessa est· idem medicamentum in simili casu à me exhibitum semper profuit· exhibitum autem aliquoties. Reinerus Solenander. consil. 15. sect. 4.

Statim ubi futurae suffocationis signa comparuerint, ac imprimis insultus & intumescentia hypogastrii, mulieri ebibendus praebeatur sequens haustus tepidus.

℞. Stercor. rec. caballi avena nutriti. M.ij, coquantur in vino rhenano, exprimantur, ac colentur, pro potu. Venter autem circa umbilicum vinciatur ac subligetur fascia linea latiore, aut cingulo ex corio cervi in ipso coitu cum cerva necati confecto, quod singularis efficaciae esse in hoc casu experientia testatur. Franciscus Ioel. practic. lib. 8. sect. 1.

Priapus & cervi & tauri justo aestus tempore exsectus, singulare secretumque in suffocatione uteri & colica remedium subministrat· pro hysterica ita procedendum [...] in ipso paroxysmo, pulveris quantum c [...]ltri apex capit in cerevisia calente, vel aqua appropriata exhibe bibendum· nisi fallit experientia, brevi sedabitur affectus· ad praecautionem povem orbiculi exinde abscindendi, & terni suo linteo involuti imponantur potorio scypho, ex quo per hebdomadas tres bibat aegra, ab alio potu interea abstinens· eo remedii genere quam plurimae desperatae sanitatis, & colica passione miserè excruciatae ad se redierunt. Thom. Bartholinus. histor. 50. cent. 6.

Mulier quaedam hysterico affectu laborabat, cum vomitu & alvi fluxu, summaque virium dejectione, ut moribunda videretur. Post multa remedia usurpata, nempe fomenta roborantia ventriculo admota, pullos cordi applicitos, epithemata eidem parti apposita, cucurbitulas femoribus & pubi affixas, clysterem ex jusculo & theriaca injectum, tum aquam cinnam· exhibitam: sumpsit tandem potionem sequentem, quae mirum in modum ipsi profuit.

℞. Aq. artemis. ros. & fl. arantior. an. ℥j. aq. cinnam. ʒiij. confect. de hyacinth. ʒj. pulv. el. diamargar. frigid. ℈ss. croci. gr. iv.F. potio. Lazarus Riverius. observ. 32. cent. 1.

Cuidam hoc affectu laboranti praescribo clysterem hystericum in hunc modum.

℞. Ol. rutac. ℥iiij. aq. vitae. ℥j. vini generosi ℥ix. galban. ʒij.M.F. clyster. injiciendus praemisso clystere laxante. Applicui deinde (Emplastrum [Page 513] de galbano; & potiunculam exhibui ex aq. nophae ℥ij. cum gr. iv. castor. hic nibilo melius habuit, imo verò fluxus mensium cohibitus est; sequenti die dum nausea urgeret, exhibeo potionem ex sale vitrioli ad ʒj. cum aqua appropriata, qua ingentem pituitae viscidae copiam evomuit cum labore. Tertio die jubeo aperiri venam malleoli, unde multum levata est. Sed quarto die animi defectibus & languoribus afficiebatur, ut se vapores ad cor· ascendentes percipere assereret▪ aperta est vena alterius malleoli sine fructu, quinto demum die exhibita est, potio sequens hystericis convenientissima.

℞. Mosch. & sang. drac. an. gr. xiij. aq. naph. ℥iv.F. potio. hoc remedio maximè levata est· & toto die melius habuit. At fexto, & septimo, redierunt symptomata. Octavo sumpsit pil. foetid. ʒj. quibus optimè purgata est, & ita benè habuit, ut nullis aliis remediis opus fuerit. Lazarus Riverius. observ. 65. cent. 1.

Subsectio tertia. Pro Hysterico affectu.

MUlier quaedam cum hysterica suffocatione premeretur, & faciem hàberet rubicundam, injecto clystere ex oxycrato parato, confestim liberata est: ita ut aliis remediis quae ipsi praescripta fuerant, non indiguerit. Lazarus Riverius. obs. 83. cent. 3.

Ancilla uxoris [...] subitò correpta est dolore attrocissimo latus dextrum & lumbos tam immaniter infestante, ut illa continuò ejulare cogeretur· cum nulla febris adesset, existimavi affectum esse hystericum. Ideo statim oxycrati cyathum exhibui, quem post horae quadrantem vomitu rejecit, cum multa pituita. Sedato vomitu, alterum oxycrati cyathum hausit, & statim dolor protinus evanuit, eaque prorsus liberata est. Lazarus Riverius. obs. 6. cent. 4.

Mulier quaedam per multos annos variis affectibus hystericis vexata est, qui epilepticos insultus referebant. Multa tentavit remedia à multis medicis praescripta, sed omninò incassum· tandem cujusdam mulieris confilio sumpsit carnem lupi in pulverem redactam, & frustulum ejusdem carnis salitae semper gustavit, à quo tempore immunis omnino fuit à praedictis affectibus. Lazarus Riverius. obs. 31. cent. 2.

Virgo quaedam viro matura motibus quibusdam convulsivis affligebatur; ex quibus conjeci illam suffocatione laborare· sequenti remedio in momento liberavi.

℞. Ass. foetid. ʒij. castor. foecul. bryon. an. ʒj. sem. rutae ℈j. croci ℈ss. laudan. Parac. gr. viij. cum syr. de artemis. F. massa pilu [...]. de qua capiat ʒj. Petrus Pachequus. obs. 10.

In uteri strangulatu habeas singulare remedium: julos sive catulos juglandis in pulverem exsiccitos contunde! datur ad ℈ij. cum. gt. ij. ol. [...]uceini, in eo affectu nihil unquam novi praestantius. Thomas Moufetus. [Page 514] epist. 33. lib. 3. consil. & epist. Cratonis & aliorum medicorum à Scholtzio editor.

Contra matricis suffocationem unguem alcis praesentaneum esse remedium, & ab aliis audivisse, & periculo facto me cognovisse fateor· nam accersitus ut medicam manum adhiberem cuidam mulieri suffocatione oppressae, data hujus unguis rasura cum radice zedoariae, aliisque auxiliis ex arte adhibitis, optatum finem cum honore sum consecutus· cum praeterea intelligerem eandem saepenumerò eo ipso morbo tentari, ut partem hujus unguis collo appensam, jugitur portaret, injunxi· quod cum sedulo fecisset, quamdiu ego interfui, tribus nempe mensibus, ea semper molestia caruit· unde mihi multoties gratias egit. Apollonius Menabenus. cap. 10. de Alee.

Unguentum viride fit ex sclarea (i. e. hormino) in butyro cocta. Utor in hystericis inungendo ventrem inferiorem· addidi interdum tacamahacam, & animadverti esse efficacius, vel post usum unguenti, adhibui emplastrum umbilico. Io. Crato. epist. ad Camerarium. lib. 5. consil. & epist.

Inter caetera, quod omnium maximè solet mulieres praefocatas quasi momento revocare, est evaporatio facta ad nares, ex pulvere verrucarum, quae tibiis equorum adnascuntur, quae si in calente furno exsiccentur & in pulverem redigantur, & naribus suffumigium fiat, tanquam praesentaneo remedio, & magna astantium admiratione, solent mulieres quasi à mortuis revocari· ad praeservationem assiduus usus castorei ad ʒj. singulo die exhibiti cum decocto artemis· matricar. aut etiam vino plurimùm conducit, ut longo illius usu, non paucae mulieres à tanto symptomate in posterum praeservatae fuerint. Albertinus Bottonus. cap. 46. De morb. Muliebr.

Nicolaus Florentinus narrat se pluribus experimentis probasse, ovum antiquum in nido conservatum, si conquassetur, & supra parvum linteum apponatur utero, miro quodam modo restituere uterum. Hieronymus Mercuriali [...]. lib. 4. De morb. Muliebr. cap. 21.

Nuper in uxore mea experti sumus, praefocatione matricis graviter laborante, quanta vis castoreo insit, ut epotum repentè cruciatus omnes tollat, jactationes reprimat, matricem in sedem suam retrahat, ibique sistat; morbum denique omnem cum acerbis, periculosisque symptomatibus propellat. Andreas Dudithius. epist. 16. lib. 3. consil. & Epist. Cratonis & aliorum medicorum à Scholtzio editorum.

Subsectio quarta. Pro Hysterico affectu.

ILlustrissima quaedam domina affectibus hystericis multùm obnoxia, variis remediis frustrà per multos annos usa, tandem usu sequentis pulveris libera evasit per [Page 515] quindecim annos· sumebat autem illius circiter ʒj. cum vino vel pane hostiario bis aut ter in septimana, & saepius etiam, si affectus urgeret.

℞. Rad. gentian. dictam. alb. tormentill. pyrethr. rhapontici, bistortae, aristol. rot. carlinae, bacc. lauri, angelic. imperator. sem. coriandr. praep. sem. anis. gran. junip. mastich. bol. arm. orient. terr. sigill. an. ℥iijss. croci orient. ʒijss.M.F. pulvis tenuiss. ad usum reservandus.

Utitur praeterea hoc pulvere adversus omnia venena, pestem, febres intermittentes, & inappetentiam foelicissimo cum successu, ut nos saepè vidimus. Simeon Iacoz. observ. 22.

Fumus tabaci ori & naribus aegrotantis insusflatus, eam à paroxysmo citissimè liberat· quando affectus producitur à sanguinis menstrui copia & retentione, vena in talo, etiam in ipso paroxysmo, aperiri potest. Philippus Hoechstetterus. observ. part. 2. Nonnullis historiis ostendit, venaesectionem in pede plurimùm profuisse. Ita ut virgo quaedam monialis, quae aphona, & convulsa per biduum fuerat, post duas horas à venaesectione fari coeperit, comedere, ac bibere. Existimamus ergò venaesectionem posse celebrari, si praeterea pulsus fuerit validus, & manifestae plenitudinis notae appareant, alias abstinendū esse.

Camphorae gr. iv. dissolvantur in ol. amygd. d. & umbilico indantur admoto desuper emplastro ex galbano liquato· vel moschi gr. iij. excipiantur cotone pauco oleo humectato, & intrudantur in foramen umbilici. Deinde▪ admoveatur emplastrum parvum ex galbano. hoc quaedam mulieres pro secreto utuntur.

Ad vapores malignos, paroxysmum hystericum producentes, discutiendos, multa per os exhiberi solent; è quorum numero est theriaca vetus ad ʒj. exhibita cum aq. artemis. puleg. melissae troch. de myrrha ad ℈ij. vol. ol. succini ad gt. v. vel. vi. cum iisdem liquoribus.

Pilulae in frequenti usu esse consueverunt, quarum praecipuae ita componi possunt.

℞. Castor. myrrh. ass. foetid. an ℈j. faeculae bryon. ℈ss. sem. rutae & croci. an. gr. vij. cum syr. de artemis. F. pilulae xij. capiat tres vel quatuor, quas si aegra devorare nequeat, dissolvantur in aqua artemis. ad vehementissimum paroxysmum sequentes utilissimae sunt, eumque certò sedare solent.

℞. Ass. foetid. ℈j. castor. gr. vj. laudan. gr. iij.F. pil. iij. vel iv. capiat statim.

Pilulae foetidae maj. licet purgantes sint, tamen in paroxysmo utiliter exhibentur ad ʒss. blande enim evacuant, nec nisi sedato prius paroxysmo purgare consueverunt; ita ut ab operatione nullum sit metuendum periculum.

Aquae etiam multae exhiberi solent in paroxysmo, ut aqua vitae, cinnam. & theriacalis· haec potiuncula in communi usu habetur.

℞. Aq. cinnam. ℥ss. aq. naph. ℥iv. castor. gr. iv. M.F. potio. oleum succini ad gt. iij. vel iv. exhibi [...]um [Page 516] cum aq. fl. arantior. vel alia specifica, paroxysmum hystericum citissimè discutit.

In forma pulveris duo parari possunt remedia efficacissima, & à nobis pluries experta· unum fit ex secundina primi partus in camino exsiccata, & in pulverem redacta· cujus dosis est ʒj. in liquore idoneo; confestim liberat à paroxysmo· alterum fit ex duabus partibus sulphuris, & una nucis moschatae· rediguntur in pulverem, & ʒj. pondere exhibentur.

Pulvis granor. actes seu sambuci Quercetani cum vini cyatho sumptus ʒj. pondere, epilepsiam hystericam submovet, illiusque recursum impedit secunda exhibitione· in pulveris illius defectu, fuligo camini exhibere potest eadem dosi, in ovo sorbili.

Pro potu ordinario bibat aegra leve decoctum cinnamomi, vel carui, vel anisi. Vinum ordinariè bibendum non est tempore paroxysmi, sed tantùm extraordinariè; quando scilicet ratione virium summè collapsarum, complicatae syncopes, vel instantis mortis, cogimur ad praesentaneum illud auxilium recurrere, jam omnibus aliis frustra tentatis. Lazarus Riverius. Prax. medic. l. 15. c. 6.

Castoreum non omittendum, imò frequens ejus usus cum aqua mulsa, vel artemis. decocto fugat hoc malum. Nec hic omitti debent pilulae de sagapeno, tum in paroxysmo, tum extra paroxysmum. Guil. Ballonius. c. 10. l. De Mulier. & Virginum morbis.

A Chymicis valde commendatur oleum stanni quod umbilico hysteric [...]e immissum statim suffocationem sistit· intra verò à gt. j. ad. ij. ad summum iij. repetitis vicibus exhibetur.

Mercatus foeminis quae ex menstruorum suppressione hoc malo laborant, tutissimum & ultissimum praesidium esse existimat sanguinis è talo missionem. Verum enim verò cum in suffocatione uterina maxima sit virium prostratio & totius corporis refrigeratio, adeo ut saepe de vita desperetur, nullo modo venaesectio tutum est remedium. Daniel Sennertus. practic. lib. 4. part. 2. sect. 3. cap. 4. & Io. Hartmannus. practic. chymiatr.

Subsectio quinta. Pro Hysterico affectu.

ESsentiae succini gt. v. vel vj. epotae, ut & si ea inungatur umbilicus, mira in uteri suffocationibus levandis facient, quod saepe foelicissimè mihi successit· haec autem essentia facillimè retortae ope, educetur ex succino albicantiore pulverato, & arenae immixto, intra enim tres horas ignis gradibus successivè adhibitis, copiosè satis fluet in vas recipiens subjectum. Petrus Borellus. observ. 66. cent. 2.

Sequentem mixturam optimo cum successu saepius usurpavimus.

℞. Aq. antihysteric. nostr. ℥ij. (ex fol. puleg. menth. rutae. an. M.ij. fl. lavend. p.ij. sem. sevistie. bacc. laur. an. ℥ss. myrrh. ʒjj. nuc. mosch. [Page 517] ʒj. vini gallic. pint. iij.M. post brevem in calore infusionem destillentur per balneum M.) aq. cortic. citr. ℥i. theriac. simpl. ʒvj. spirit. salis armoniac. ℈j. tinctur. castor. ʒj. ol. succin. gt. iv. syr. de artemis. ʒvj.M. hujus mixturae subinde assumat cochl. j. alterumve· vel cochleatim in aegrotantis os sensim fundatur· tempora & nares inungi jubeo oleo succini, vel naribus spiritum: salis armoniaci admoveri curo. Subinde huic mixturae laudan. opiat. (ex mente Hippocr. qui succum papav. hoc. in casu praescribit. lib. 2. De morb. mulier.) gr. j. vel ij. addidi, nec infoelici cum successu.

Pro diversitate symptomatum nonnunquam aliquantulum mutavimus; ex. gr. si calorem universi corporis genarumque ruborem observaremus▪ loco spit. salis armoniac. & ol. succini, addidimus spir. nitri dulcis (qui non tantùm flatus discutiendi, ast quoque bilem acriorem temperandi vi praeditus est) ʒss. si vero corporis frigus, & faciei pallor; superiori mixturae adhuc olei macis still. gt. iij. admisceri curavimus· extra paroxysmum sequentem pulverem foelici cum successu praescripsimus.

℞. Resin. jalapp. diagrid. an. gr. iv. mercur. dul. gr. iij. tart. vitriol. sal. armoniac. an. gr. vj. ol. mac. gt. ij.M.F. pulvis. Fredericus Deckers. notis ad cap. 9. lib. 4. prax. Barbett.

Mulieri cuidam suffocatione uteri vexatae ita ut apoplectica videretur, sine pulsu, voce, & respiratione sensibili, dedi potionem salis mei vitrioli cum aqua salviae, qua potione multa evomuit, & ejecit, & tandem locuta est, & novit omnes, & perfectè liberata fuit ab illa suffocatione intra horam. Petrus Ioannes Faber. curat. 39.

℞. Spirit. c. cervi gt. xij. ad xv. vel xx. sumantur in haustulo julapii sequentis.

℞. Aq. puleg. artemis. an. ℥iv. aq. bryon. comp. ℥jj. castor. nodulo ligat. & in vitro suspensi. ʒss. sacch. albiss. ℥j.M. Thomas Willis. cap. 10. lib. De morb. Convulsivis.

Subsectio decima sexta. Pro Humeri tumore laxo.

AD illum digerendum multùm valet emplastrum ex cochleis cum testa optimè tritis & contusis parti affectae impositum· quod quid [...]m magnopere celebratur à Galeno lib. 11. de Simpl. med. fac. cap. de Cochleis· sed omnibus maximè praestat emplastrum Auicenne in hunc modum.

℞. Aristol. rot. ammoniac. b [...]ll. sem. sinapi, sulph. ignem non experti, s [...]lis, sem. urticae. an. ʒij. ol. antiq. & cerae q.s.M.F. cataplasma quod laboranti parti admoveatur. Io. Zecchius. consult. 49.

Finis Libri Octavi.

[Page 518]

MEDICINAE PRACTICAE Liber Nonus. De Affectibus à Litera, I. incipientibus.

Sectio prima. De Ictero.

[...] (sic dictus, vel [...], Viverra, quod ejus oculi flavo tingantur colore, vel ab ictero ave, quae & galgulus dicitur, quam, si ab icterico spectetur, protinus mori tradunt, aegro sanato) Latinè, Aurigo, Regius Morbus, & Arquatus appellatur. Est bilis per summa corporis effusio. Causam refero in meatus cystici & pori bilarii obstructionem: hinc enim est quod bilis cystidi felleae & intestinis destinata, sed ab illis propter ductus obstructos repudiata, in sanguinem regurgitet, èquo in cutem ubique deponitur. Icterus alius. est flavus, alius niger; uterque ab una & eadem causa producitur; in hoc differunt, quod in nigro, cysti fellea diutius obstructa, [...]ilis particulae tam copiosè accumulentur, ut sanguini & sero incoctae, colorem non amplius flavum, at saturatiorem, i. e. nigrum inducant. In Ictero dejectiones albicant, sed non semper, urinae crassescunt, & ex rubro ferè nigricant; repentè hominem adoritur, sine febre ut plurimùm, & sine magna virium jactura. Fit etiam Icterus ob pravam hepatis diathesin ab intemperie ejusdem calida, cum vel sine inflammatione; fit etiam in febribus per modum criseos, ut & ob epotum venenum, & ob venenatorum animalium morsum, quorum vi sanguis totus pristinam amittens puritatem in citrinum humorem corrumpitur, quo tandem cutis inficitur. Dignoscitur Icterus per colorem totius corporis flavum, maxim [...] in albi [...] oculorum conspicuum, corporis item pruritum & segnitiem, linguae amarorem, vomitum quandoque biliosum & singultum.

[Page 519]

Subsectio prima. Pro Ictero.

FIliola mea unicum annum nata, morbo regio oppressa est, quàm paucis diebus hoc solo decocto curavi.

℞. Hord. mund. passul. an. ℥j. fragar. M.ij. coq. ad lentum ignem. M.s.q. aq. fontis, quoad rubella fiat ac dulcis potio; quam continuò bibebat. Valet enim optimè decoctum hoc in Morbo regio. Martinus Rulandus. cur. 6. cent. 1.

Rusticum quendam quadraginta sex annorum ictero laborantem hoc modo brevi curavi.

℞. Juris pisorum ℥vj pulv. sen. laxat. ʒjss.M.F. haustus manè bibendus, qui fomitem icteri alvo soluta prolectavit blandè. Pro potu utebatur decocto fragariae. Pertusa est hepatica, & sic convaluit, Deo sit Gloria.

Alteri ex oculis Ictericia remota est aqua rosarum, qua oculos manè, meridie & vesperi lavabat. Martinus Rulandus. curat. 32. cent. 7. & cur. 30. cent. 8.

Nobilis quaedam Matrona non febricit [...]ns & benè valens, subitò Ictero correpta est, excrementa alba & dutiora erant· ad me, consilii causa accedens, his duobus remediis, miraculi instar statim convaluit.

℞. Syr. infus. ros. pallid. cum sena ℥jss. diacathol. ʒij. aq. agrimon. ℥ij.M. detur manè. alvum egregiè deposuit· mox quotidiè Cerevisiam bibens expresso nodulo infrascripto in Cerevisia dependente convaluit.

℞. Marrhub. exsiccat. M.j. rhei opt. incisi ʒj. schaenanth. incis. gr. v. croc. orient. gr. iij▪ spec. diarrhod. abbat. ℈j.M.F. nodulus filo astrictus.

Cognata quaedam nostra so [...]o decocto foliorum buxi in sero lactis, sine aliis remediis, ab Ictero curata fuit.

Scribit Dioscorid. succum marrhub. è foliis contusis expressum naribus, Regium Morbum expurgare.

Mulier quaedam Nobilis Ictero laborans, ex oppilatione cystis fellis, admodum diuturno, multis remediis adhibitis per medicos doctissimos, curari non potuit; illi continuum usum Syrupi è succo solo marrhubii cum sacch. confecti, admodum commendavi, quo cum diu usa esset, ab omni flavedine icteri, qua per duos annos & ultra afflicta esset, curata fuit: ita ut illum syrupum pro curando Ictero semper in summo honore habuerim. Sic quoque exsiccata herba in nodulo egregiè profuit. Petrus Forestus. obs. 19. & schol. lib. 19. De Hepatis Affectibus.

Collige stercus anserculi tempore veris, sicca ad moderatum Solem· hujus pulveris dato ad ʒss. aut ʒj. in inveterato morbo: per hoc remedium omnis Aurigo tollitur, si per tres aut quatuor dies exhibeatur. Idem facit pullorum excrementum album pulver. ad ʒj. amygdalae amarae [Page 520] numero vj. jejuno ventre manè assumantur. Rodericus a Fonseca. tomo 2. consult. 34.

Tempore aestivo potes quandoque haustum aquae betulae benè asservatae sumere; ea primo vere colligenda, arboris betulae trunco inciso, aut ramo aliquo amputato, nam largè profundit aquam priusquam folia prorumpant, statim autem cum germinare occeperit, nihil humoris extillat· aqua ista limpida est, sapore grata, sitim sedat, interim obstructione [...] tollit, ut & Icterum sanare, & calculum è renibus curare valeat. Reincrus Solenander. consil. 10. sect. 3.

Quidam Ictericus sanatus est edendo omni die pugillum unum absynth. Idem. cons. 15. sect. 5.

Subsectio secunda. Pro Ictero.

MUlier quaedam post febrem intermittentem tota evasit icterica, alvusque penitus constipata· persuasi ut vino sequenti alternis uteretur diebus.

℞. Rad. aper. an. ℥ss. cortic. rad. sambuc. ʒvj. rad. asar. ʒij. absynth. ʒiij. summit. cent. min. ʒij. fl. cordial. an. ʒj. sem. foenic. petrosel. cuscut. an. ʒj. fol. sen. ℥iij. turpeth. ʒiij. agar. ℥ss. zinzib. ʒss. tartar. vini alb. & limatur. chalyb. in nodulo ligatae, an. ℥ss. infunde in vino· coque parum in duplici vase, & utatur. Dejecit egregiè hujus vini usu, in quo aliquandiu permansit, sensimque flavities [...] coepit, urinaeque ad naturalem colorem redire, alvusque respondere. Postea ut viscera simul roborarentur, obstructionesque solverentur, Electuarium hoc praescripsi.

℞. Conserv. fl. cichor. fl. bugl. capill. ven. an. ℥j. pulv. pellicul. stomachi & intestini gallinae ʒj. troch. de eupator. ℈j. limat. chalyb. praep. ʒij. cum syr. de bugl. F. elect. capiat alternis diebus superbibendo parum vini diluti aq. endiv. sic restituta fuit, & licet gravida tandem esse deprehenderetur, nihil horum usu mali passa est, sed filium mox sanum & benè habitum peperit. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 352.

Urina pueri ad ℥v. aliquoties propinata probatur, quàe saccharo vel melle dulcorari potest. Stercus anserinum decoquunt alii in aqua & vino, & colaturam propinant. Salviae folia saepius sumpta quendam curârunt. Pediculos alii numero xj. devoratos juvare credunt. Pulvis, quem pro singulari remedio in Ictero quidam laudant, & in tres partes dividunt, tribus (que) diebus continuis, manè in decocto cicerum aut pisorum exhibent, talis est.

℞. Sem. aquilin. ras. C. cervi, croci, or. an. ʒj.M.F. pulvis tenuissimus, dividatur in tres doses. Felix Platerus. practic. tom. 3. cap. 2. pag. 140, 141.

Vinum laxativum per triduum in hunc modum ordinavimus.

℞. Rad. cichor. ℥j. liquir. ʒvj. [Page 521] cortic. rad. frangul. ʒij. fol. sen. ʒx. rhei ʒj. sem. foenic. ʒjss. passul. min. ℥j. macis, cinnam. an. ʒss. spic. ind. ℈ss. fiat infusio in lb jss. vini, & lb ss. aquae. post viginti quatuor horas, sumatur pro haustu tertia pars, addendo ℈j. crem. tartar. propter majorem apertionem· hac evacuatione lenitiva praemissa, ad obstructiones venarum minorum reserandas, sequenti formula potionem aperientem & digerentem praescripsi.

℞. Rad. cichor. ℥j. rad. foenic. petrosel. an. ʒvj. fol. agrimon. marrhub. alb. an. M.jss. sem. foenic. anis. an. ʒij. cicer. tubr. ʒvj. coq. in s.q. seri lactis caprini ad tertias. colaturae ℥x. adde syr. de cich. cum rheo, de eupator. an. ℥jss.M. pro tribus vicibus. Gregorius Horstius. obs. 36. lib. 4.

Pro reserandis obstructionibus, hunc julepum digestivum assumpsit.

℞. Aq. absynth. cichor. endiv. an. ℥ij. syr. de cichor. cum rheo ℥jss. syr. cap. ven. de duabus radic. an. ℥ss. spirit. vitriol. gt. iiij.M.F. haustus. Sequenti die pro evacuatione bilis, dedi quod sequitur cum malvatico.

℞. Gummi gutt. laxativ. gr. ix. tartar. vitriol. gr. iiij.M.F. pulvis. excrevit eo die egregiè. Postea sumpsit M. & v. de sequenti liquore duabus horis ante cibum.

℞. Lumbric. terrae probè lotorum numero vj. coq. in aq. graminis aspa [...]. haeder. terrestr. an. ℥j. in colat. dissolv. sacch. cand. ʒj. spirit. terebinth. gt. iij.M. Pro ulteriore obstructionum deoppilatione bibat per biduum de hoc julepo.

℞. Aq. petrosel. apii, gram. an. ℥ij. syr. de cichor. cum rheo ℥jss. syr. byzantin. & de quinque radicibus, an. ℥j. succin. tenuissimè pulv. ℈ss. spirit. terebinth. gt. iij.M.F. julepus.

Iterum purgetur pulvere priore. Juscula fiebant cum rad. foenic. cichor. & petrosel. aurigine nondum cedente, de hoc nodulo bibit vino infuso.

℞. Marrhub. sicc. M.j. rhei el. ʒj. agar. rec. troch. ʒss. schaenanth. gr. vj. croci gr. iij. spec. diarrhod. abbat. ʒj. incid. ad nodulum. Vel sic,

℞. Marrhub. sicc. M.j. rad. aperient. an. ʒj. bacc. junip. concis. M.ss. croci ℈ss. incid. pro nodulo.

℞. Rad. alth. malv. foenic. cichor. enulae, an. M.ij. fol. marrhub. cent. min. agrimon. absynth. chamaedr. an. M.ijss. fl. chamaem. melil. sambuc. an. M.jss. sem. cumini, foenic. an. M.ij. furfur. M.iij. Coquantur in aq. communi pro incessu. Io. Petrus Lotichius. obs. 4, & 5. cap. 2. lib. 4.

Exhibeatur potio digestiva ut ante. Pro potu ordinario bibat de hoc nodulo in vino suspenso.

℞. Rad. cichor. foenic. polipod. an. ʒj. fol. cent. min. absynth. marrhub. sicc. card. bened. an. p.j. fl. 3. cordial. an. p.ss. rhei el. ʒjss. spec. diarrhod. abbat. ʒss. fol. sen. el. ʒij. [Page 522] pulv. chalyb. praep. ℈j. spic. schaenanth. an. gr. iij. cinnam. el. ʒss. incid. & conquass. ad nodulum sericeum.

Sequens pulvis anti-ictericus pro tribus matutinis inserviat.

℞. Pulv. lumbric. terrae praep. sterc. anserin. verno tempore collect. an. ʒjss. ras. ebor. spec. diarrh. abb. diatriosantal. an. gr. xv. sacch. finiss. ʒvjM.F. pulvis dividendus in tres partes. Interdum de elect. sequenti ad libitum capiat.

℞. Conserv. cichor. cent. min. an. ℥ss. conserv. viol. ʒvj. pulv. lumbric. praep. spec. diatriosantal. an. ℈j. spir. salis rectificati gt. v.M. ad fictile. Io. Petrus Lotichius. obs. 6. cap. 2. lib. 4.

Subsectio tertia. Pro Ictero.

ICterum à folliculi fellis obstructione ita vinces.

℞. Rhei ʒij. cinnam. ℈j. agar. troch. ʒss. zinzib. ℈ss. infund. vino tenui & aq. endiv. colaturae adde mannae el. ʒxij.F. haustus. Deinde,

℞. Lumbric. terrae pulver. ℈j. diaspolitici. gr. viij. cum syr. byzantino. F. Pilulae iij. & superbibat decoctum absynth. ex vino, si non febriciter, alioqui ex aqua· & pro pótu utatur solo illo decocto. Io. Heurnius. ad aphor. Hipp. 64. sect. 4.

Vidi quendam statae aetatis robustum virum, qui saepè genio indulgebat: hic in pleuritidem tractus fuit· à vena secta expuebat flava admodum & crassa. Quarto die in Icterum abiit, excrementis biliosis nimirum urina & alvi. Septimo, sudavit vehementer purgabatur interdum manna cum rhab. & quia virulenti aliquid adesse videbatur, conquerebatur enim validè de dolore ad ziphoiden cartilaginem, jussimus decocto pectorali & cichoraceo incoqui scordium & aliquid marrhub. utque interdum ℈j. vel ʒss. theriacae sumeret, evasit. Io. Heurnius. ad aphor. Hippoc 42. sect. 6.

Puer quidam quatuordecim annos natus Ictero tenebatur foedislimo: huic sequentia remedia praescripsimus.

℞. Fol. sen. ℥ss. sem. anis. ʒj. summit. absynth. pont. fol. agrim. an. M.ss. liquir. ras. ʒij. flor. genist. cichor. an. p.ss· coq. ad ℥iij. in colat. dissolv. rhei in aq. absynth. cum cinnam. infus. & express. ℈iiij. elect. è succo ros. ʒii. syr. rosat. solut. ℥j.F. potio. capiat manè.

℞. Rad. rub. tinct. ℥ss. fol. chelidon. maj. M.j. summit. cent. min. p.j. cinnam. ʒss. croci ℈ss. infund. per noctem in vini albi ℥viij. colat. adde sacch. albiss. ℥ss. capiat mane per quinque dies post praedictam potionem. Deinde reiteretur potio laxans praescripta. His solis remediis perfectè convaluit. Lazarus Riverius. obs. 6. cent. 1.

Infans quidam natus ex matre febre [Page 523] tertiana laborante, ipse in lucem editus quatuor accessiones ejusdem febris passus est. Deinde factus est Ictericus: erat tantum bimestris cum ad illum curandum vocatus sum. Dubitavi admodum quid fieri posset in tam tenero corpusculo. Tandem hunc syrupum praescripsi.

℞. Rad. rubiae tinctor. & chelidon. maj. an. ℥ij. fol. chelidon. maj. cent. min. & absynth. pontic. an. Mij. cinnam. ʒij. croci ʒss. coq. in aq. fontis ad lb j. in colat. dissolv. sacch. alb. lb j.F. syrupus, de quo capiat exiguum cochlear manè per viginti dies, & perfectè restitutus est. Lazarus Riverius. obs. 17. cent. 1.

Quod ad phlebotomiam spectat, licet ea improbetur à Galeno, quemadmodum ratione ipsius affectus non prodest: tamen si multitudo sanguinis in venis contineri videatur, illius imminutio utilissima est.

Gesnerus laudat radicem urticae in hunc modum praeparatam.

℞. Rad. urticae lb j. croci ℈j. contundantur diligenter, & cum vino albo succus extrahatur. De quo capiat aeger ℥iiij. per quatuor aut quinque dies mane: postea tegatur ut sudet.

Dum interna remedia exhibentur, illinatur regio hepatis sequenti lini mento.

℞. Succor. apii, petrosel. & cichor. an. ℥j. aceti ℥ss. olei tamarisc. ℥ij. bulliant ad consumptionem succorum & aceti. Deinde adde santal. citrin. & spic. nard. an. ʒj. cerae q.s.F. linimentum. Sublatis obstructionibus flavus ille color brevi evanescet, discusso humore cuti imbibito, per solum nativi caloris ministerium· ut tamen promptius evanescat, parari potest balneum aquae tepidae, corpus in eo confricando sacculo farina hordei & fabarum referto. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 11. cap. 4.

Subsectio quarta. Pro Ictero.

CUidam Icterico egregiè contulit quod sequitur.

℞. Fol. marrhub. ceterach. cap. ven. cuscut. card. ben. cichor. cum toto, an. M.j. rubiae tinctor. ℥j. vesicar. alkikengi, numero x. rhei el. ℥ss. caryophyll. ʒjss. incid. crass. harum specierum partem ss. coq. in mens. j. vin. & quarta parte aq. ad consumptionem aquae· dentur manè ℥v. calidè, & duabus post coenam horis totidem frigidè. Hieron. Reusnerus. obs. 76.

Vir quidam amplissimus totus Ictericus, evacuatione facta, hoc pulvere diutius adsumpto, plenè sanatus est.

℞. Rhei el. ʒj. alb. graec. ʒij. lumbric. terrae sicc. ℥ss. spec. diarrhod. ʒjss. cinnam. ℈ij. sacch. ℥ij.M. Solo etiam decocto euphras. in vino plurimi curati sunt, interpositis catharticis solutivis: & pulvere millepedum siccat. cum ammoniaco & spec. diarrhod. exhibito. Achilles Gasserus. obs. 77.

[Page 524]Ego post bilis purgationem sequentibus remediis Icterum ex bilis regurgitatione ortum foelicissimè semper curavi.

℞. Rad. chelidon. maj. ree. optimè lotar. & concisar. M.ij. gran. junip. M.j. simul in mortario conterantur, contritisque adfundatur vini rhenani lb j. quibus simul subactis benéque agitatis, validissimè exprimantur, & colentur· cujus ℥iiij. manè & ante coenam [...]bibantur. Vel,

℞. Croci pulv. ʒj. cujus singuli scrupuli in ceram novam & mundissimam in tenuissimamque laminam extensam involvantur, & in globulum formentur, singulique globuli in pomum excavatum imponantur, & torreantur vel ad ignem, vel in cacabo, donec cera fimul & crocus in pomi carnem resoluti fuerint, ex his pomis unum per triduum manè devoret aeger. Franciscus Ioel. sect. 1. lib. 5. practic.

Nuper mihi communicavit pro secreto infallibili ad Icterum, infusionem lentis palustris in vino albo per novem dies, ℥vj. manè praebendo. Novi hominem qui prognostico relictus, imp [...]rtuno usu cent. min. in potulentis, & haustu decoctionis fortis in vino omni manè ab Ictero convaluit. D. Bates. referente Io. Rajo in Catalago Plantarum Angliae.

Jam diu aegrotaverat quidam toto corpore ex viridi flavescens; dedi pilulas primùm aggregat. quae parum moverunt· itaque praefcripfi se [...]uens decoctum.

℞. Rad. sambuc. & cichor. [...]ec. an. ℥j. limatur. ferri in petia ligatae, instar nucis· coq. in vino & aqua· bibit per triduum, atque egregiè suit purgatus.

Jussi eo absoluto, sudare in balneo, sumendo bis rob. sambuci, & lixivio se abluere.

Cum octiduo exacto ad me veniens, urinam adferret, adhuc ea tincta erat, jussi ho [...] decoctum reiterare; quod ita profuit, ut mox discedens gratias egerit. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 610.

In Belgio Rustici foeliciter Icterum curant eupatorii canabini decocto. D. Regemor [...]r referent [...] Io. Rajo in Catalogo Plantarum Angli [...], &c.

A solo cannabis semine in lact [...] bubulo pingui ad crepaturam circiter cocto & colato, atque bis, terve in die ad ℥v. aut vj. sump [...]o, plures curavi, ac vidi curatos Ictericos· à quovis etiam Sapone ad ʒj. circiter in calente lacte dissoluto, & sacc [...]ari tantillo edulcato, atque bis aut semel saltem in die usurpato aliquotics curavi foeliciter Icterum. Franciscus Sylvins. prax. med. lib. 1. cap. 46. paragr. 74, & 75.

Subsectio quinta. Pro Ictero nigro & flav [...].

BInas Infufiones in vino fieri curavi, quarum una praepararet, altera purgaret· primae infusionis haec erat formula:

℞. Rad. cichor. aspar. an. ℥j. rad. [Page 525] foenic. cortic. fambuc. ebul. dulcis amarae, an. ʒvj. rad. rubiae maj. ʒiij. fol. absynth. M.j. chamaedr. ceterach. chamaepit. an. M.ss. fl. genist. borrag. an. p.j. sem. cuscut. ʒij. conquass. omnia, addendo limatur. chalyb. praep. ʒiij. adde vini alb. lb iiij. stent in infusione benè obturata. Altera infusio sic parabatur.

℞. Rad apii levistic. foenic. petrosel. gram. cichor. rad. ireos, rubiae maj. an. ℥ss. cort. cappar. tamarisc. fraxin. an. ʒij. cort. rad. sambuc. & ebul. an. ℥j. fol. absynth. ʒiij. chamaedr. chamaepit. ceterach. eupator. an. ʒij. sem. petrosel. apii, cuscut. an. ʒj. fl. cordial, p.j. fol. sen. ℥jss.F. infusio in lb viij. vini albi addendo agar. troch. & rhei cl. an. ℥ss. spic. ℈j. limatur. chalyb. in panno ligatae ℥ss. stent per viginti qu [...]tuor horas ante illius usum. Sumebat per biduum infusionem praeparantem, tertio die purgantem. Postea has pilulas praescripsi.

℞. Gummi ammoniac. in aceto scilit. dissolut. ʒjss. rhei ʒss. rad. asar. gentian. troch. de cappar. an. ℈j. ciner. lumbric. limatur. chalyb. praep. an. ʒss. cum terebinth. F. massa pilul. capiat ℈ij. atque sic factum est, dum uno die infusionem praeparantem, altero purgantem, tertio die pilulas sumeret, ut tandem excrementa tingi croceo & atro colore inciperent, aegraque aliquandiu in horum usu continuando, praeter ommum spem, integre restituta fuit, successum & laudans, & Tiberaliter remunerata. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 612.

Si mulieri utero gerenti ac [...]idat Icterus, utatur optima victus ratione, & applicetur sequens medicamentum carpis & plantis pedum, & curabitur.

℞. Fol. visc. q.M.ij. fol. chelidon. marrhub. an. M.ss. contund. in mortario addito pauco vino, & applicetur. Guil. Rondeletius. pract. lib. 3. cap. 34.

Mictionem supra stercus equinum recens egestum, dum calet, ab aegro factam, plures sanasse Ictericos, quidam mihi pro certò affirmavit. Philippus Gr [...]ilingius. practic. lib. 3. part. 5. cap. 1. Felix Platerus. pract. tom. 3. pag. 143.

Crato Lapidem Bezoar exhibuit in Ictero nigro, & minxit aeger tam nigra, quam atramentum, hinc rectè judicatur, lapidem hunc esse diureticum, & non semper alexipharmaci vices gerere. Wolfgangus Hoeferus. in Herc. medic. lib. 3. cap. 2.

Sectio secunda. De Ileo.

[...] (ab [...], i. e. convolvendo) latinis volvulus dicitur, barbaris verò miserere moi· [...] etiam nominatur, [...], quod qui ventri manum admovet, quasi chordae intensae, & duriter convolutae speciem sentiat. Est verò dolorifica ac peracuta intestinorum potissimùm ilei passio, [Page 526] ad quam, suppressa omnimodè alvo, convolutiones, tensiones, & horrendi variorum humorum, ac tandem faecum vomitus succedunt· oritur atrocissimus hic affectus potiss [...]mum ab obstructione & adstricti one intestinorum· causae obstruentes sunt faeces lapidis instar induratae, calculus aliquando ibi genitus, vermes conglobati, pituita crassa & viscida· adstringentes seu coarctantes internam intestini cavitatem sunt, inflammatio, alii (que) tumores magni, intestini complicatio, & ingressus in partē proximam, ejusdem in scrotum descensus in hernia. Haec enim omnia, cum excrementis per inferiora denegant exitum, motum peristalticum intestinorum invertendo, miserandum hoc symptoma inducere queunt· aliquando etiam à flatibus intestina mirum in modum distendentibus originem habet. Hujus affectus signa sunt, vehementissimi circa umbilicum excruciantes dolores, alvi summa adstrictio, ita ut nihil per inferiora descendat, maxima quandoque ventris murmura, inflatio & distentio vehemens, ructus, & assumptorum. vomitiones, & procedente. malo etiam stercoris: brevi morituris, sudor frigidus copiosus, extremorum refrigeratio, cordis tremor, inquietudo & animi deliquium.

Subsectio prima. Pro Ileo.

IMperavi ut ℥ij. ol. amygd. d. rec. sumeret· hoc unicè valet & multis profuit· dedi autem calidè, non tepidè ne evomeret. Petrus Forestus. obs. 16. lib. 21. De mesenterii & intestinorum affectibus.

Mulier quaedam Romae cum deplorata haberetur, & stercus per os evomeret, neque ullis remediis sanari posset, tandem sumpsit omni die jusculum malvae, & sanitati restituta fuit; ut constat ex arcanis Cornelii medici Roterodamensis· nihil aeque stercora dura emollit, quam juscula pinguia. Idem Schol. observ. 21. lib. 21.

Quidam ileosum conclamatum à summa desperatione liberavit gallinaceo fimo ex vino albo vel syrupo epoto. Idem Schol. obs. 23. lib. 21.

Vir quidam ileo laborabat cum vehementissimis doloribus supra & infra umbilici regionem, & gravibus vomitibus non solùm ciborum sed & stercorum, & alvi per septimanas octodecim continua suppressione· ego hujus viri misertus, curam ita institui.

℞. Olei sem. lini. ℥vj. troch. alhand. ʒjss.M. & fiat ebullitio parva. Postea inunxi umbilicum benè hoc clystere, ac reliquum per siphonem injeci· hoc facto post duas horas cepit egerere stercora durissima, mucosa, purulenta, foetidissima, varia & plurima, ac rectè mox habuit; cibum [Page 527] & potum non evomuit, non amplius doluit: & quod mirum intra diem sanatus est. Martinus Rulandus. curat. 99. cent. 10.

Cum p [...]r superiora multa evomeret, per inferiora verò nulla remitteret; post plures injectos clysteres, quibus nihil egessit, ad hoc artificium devenimus, quo scopum obtinuimus, & aegrum ab orci faucibus liberavimus. Follem fabrilem ano indidimus, & eo flatum in ventrem immisimus, quo extracto, infusum emolliens, cum troch. alhand. paratum, per clysterem subito ejaculari fecimus, quo stercora illico dissoluta ac colliquata fuere, & demum educta· sic enim in hoc morbo operandum suadet Hippocrates. Amatus Lusitanus. curat. 100. cent. 1.

Cum ad consilium biduo ante mortem vocarer, negaret (que) medicus chymicus ipsi sanguine junctus se alterius medici praesentiam passurum; suasi qui me. consulebat fratri, darent patienti argentum vivum crebro per corium transitu perpurgatum, quod saepè vidi sine noxa, momento citius, eductis secum obviis faecibus per intestina transiisse; à cujus usu, ne frigore suo interranea laesisse posset, statim clysterem ex puro cretico vino injiciebam: sicque aliquot coli nimia tensione morituros, cum Dei gratia liberavi. Sed medicus maluit hominem in certa morte relinquere, quam remedium, quod inexpertus judicabat periculi plenissimum, tentare. Pilas alii in hoc casu aureas, argenteas, aut etiam si illa desint, plumbeas praescribunt· sed argentum vivum pilis omnibus expeditius, velocius, intestina percurrit, perpurgatque· vivunt hodie multi; qui norunt centurionem non ita pridem mortuum, cui cum princeps commessabundus, in media compotatione, risum captans, selibram argenti vivi in capaci poculo vino pleno propinandum curasset, ips [...] obducto amystide vase, praesentibus omnibus, neque enim, adhuc ferè bibens, fugere poterat, atque in cachinnos effusis, largissimè & cum faenore pridianae coenae, per anum innoxiè reddidit: ultraque triginta annos sanus vixit; dicens cum inter pocula rideretur, se clysteris compendium fecisse aliis idem evenisse scio. Henricus ab Heers. obs. 2. lib. 1.

Subsectio secunda. Pro Ileo.

COgente necessitate ad mercurium erat condescendendum, quod à Massaria Capivaccio, Paraeo, & Mariano Sancto ad aethera commendatur, & in hoc morbo est remedium indicatissimum, nam juvat mirum in modum ratione ponderis & fluxibilitatis & penetrantiae, neque ejus malitia timenda est, nam non est verè venenum, exit enim facilè è corpore, in & Gallia Cisalpina, inquit Matthiolus, exhibetur mulieribus aegrè parturientibus, & pueris etiam in casu verminoso· quare tutò descendere possumus ad hoc remedium urgente [Page 528] necessitate, nam extremis morbis extrema sunt applicanda remedia. Epiph [...]nius Ferdinandus. hist. 74.

Dux quidam strenuissimus cum post lusum parvae pilae, sudore madidus, sitique oppressus, aquae nive nimium infrigidatae calicem ebiberet, ilicò ab [...]jus potu, in sublimioribus intestinis torsionem sensit: cum intensissimo cruciaretur dolore, multaque jam tentaret efficacissima auxilia, iisque nec faeces, ructum crepitumve emitteret, imò vomitionibus faedis oppressus in malis esset, nullo alio praesidio quam librae hydrargyri potu potuit levari: à quo & faeces excrevit, & ex dolore melius habuit; quo sedato, & clystere ex generoso vino injecto, perfectam consecutus [...]st sanitatem· optimum sanè remedium est, nam anodynum est, & suo pondere intestinum aperit, & obstruentes saeces deturbat, & cum vehementer sit humidum, tenuibus (que) constet partibus, & valdemobile, irritat naturam, & stercus valida ventris perturbatione propellit· Authore Avicenna Argentum vivum plurimi qui bibunt non laeduntur eo, egreditur enim cum dispositione sua per inferiorem regionem. Zacutus Lufitanus. obs. 35. lib. 2. prax. admir.

Quidam ex castanearum crudarum ingluvie multa, in omnimodam incidit faecum retentionem, ita ut ventris tumore, doloreque immani oppressus fuerat. hic cum in agone esset, & frigido sudore madidus, stercus per os ejiceret, variaque interna & externa expertus esset in [...]assum auxilia: tandem duodecim parvas pilulas plumbeas quibus sclopetarii ad enecandos passeres utuntur, devorandas dedi; quibus dolor aliquantisper conquievit; sed post tres horas iterum increvit, cumque iterum octodecim pilulas propinarem, faeces reddidit, & injecto clystere ex aq. vitae & urina pueri à dolore immunis evasit· nec mireris, nam hoc catapotium transvoratum volvulosos juvat, quoniam intestina involuta, implicita & vincta explicat suo pondere, & aperit, faeces impellit, & obstruentia excludit lenitque dolorem: in quem usum Mercatus lib. 3. de morb. intern. cap. 16. chalybis limaturam propinat. Zacutus Lusitanus. obs. 34. lib. 2. prax. admirand.

Subsectio tertia. Pro Ileo.

NArrat sanctus Marianus multos se novisse, qui in ileo desperato, imminente morte liberati sunt, haustis argenti vivi cum aqua sola lb iij. pondere enim suo intestinum velut vinctum expedit & evolvit, praedurasque & obstruentes faeces deorsum deturbat. Addi [...] & valuisse in colico affectu apud alios id medicamentum, ℥iij. pondere haustum. Ambros. Paraeus. lib. 17. cap. 65.

Intestinum si elapsum fit in scrotum, ilicò reponatur, antequam febris & singultus supervenerint: si [Page 529] [...]nim illa supervenerint, ac si vi reponatur, ante septem ferè horas moriuntur. si in hoc morbo fluant, sudores foetidi, anhelitusque & ructus oleant malè, lethale. si superum intestinum inferiori illapsum sit, clysmis ac glandibus acribus deorsum fiat motio· sin infernum se superno intruserit, globulo plumbi devorato abactio fit. Io. Heurnius. ad aphor. Hippoc. 10. sect. 7.

Pharmacopaeus maximo ilei tertio quoque die dolore torquebatur: quo faeviente febris aderat satis vehemens, & umbilicus una cum circumvicinis partibus in t [...]morem attollebatur· injecto autem in ipsis doloribus enemate satis acuto, expurgatisque vitiofis, admodum viscidis, crassis, foetidisque faecibus, dolor conquievit, febrisque cessavit. Quod cum saepius contingeret, & nec definerent hujusmodi tertianae exacerbationes, nec e [...]emata, nisi cum adhiberentur, prodessent, de aliis remediis deliberatum. Tentata quaedam sunt, sed cum nec his dolores integrè sedarentur, pilu [...]ae iliacae occurrerunt, quae à Rhasi lib. 9. ad Almansorem describuntur· harum ℈j. in die quietis exhibitus, admodum pravos & vehementer foetentes humores eduxit: quibus expurgatis, ilei dolor multùm sopitus· cum autem in universum non cessaret, eaedem in paulò majore dosi exhibitae: quibus, reliquis humoribus eductis, ilei dolor omninò conquievit. Rembertus Dodonaeus. observ. 36.

Medicus quidam longo usu famigeratus, hydrargyri ℥iv. cum melle rosac. solutivo propinatis, iliacum dolorem ab inversione intestini deploratum compescuit. Io. Rhodius. observ. 80. cent. 2.

Neminem volvulo perire sivi; potandos nimirum dedi aliquot globulos plumbeos musquetarum, ut sui solo pondere durum istud excrementum propellant· quo plures hauriuntur, & majores, eo tutior & celerior sequitur sanatio, modò aeger stet vel ambulet. Io. Helmontius. tract. cui titul. de flatibus.

Vir quidam ileo laborans à quinque diebus, ut faeces per os rejiceret, multis remediis frustrà tentatis, sumpsit mercurii cum sulph. extincti, & in formam pulveris redacti ℥j. in globulo cerae inclusam. Statim post exhibitionem fotus continuò adhibiti, & clysteres frequenter injecti. Post aliquot horas frustula quaedam cerae in rejecto clystere apparuere, quod indicio fuit apertam fuisse viam, & medicamento purgante exhibito aeger à morbo proisus liberatus est. Franciscus Chomel. obs. 1.

Volvulum hydrargyro propinato plures curatum prodiderunt· nemo tamen hoc modo, quem Petro Penae familiarem notavit Petrus Asselinaeus Gallus medicus Venetus, foelici succesf [...] commendatum. Purgabat enim primò hydrargyrum à plumbagine fua, coquendo cum vino & aceto, trajiciendoque postea per alutam· tum tenuisfimam membranam, in qua aurum extensum erat, in nodalum compingebat filo ligatum: ea [Page 530] hydrargyri, ut supra, defaecati, sesquiunciam includebat, & glutine ex trag [...]can [...]h. facto obserabat, lentoque igne siccatam, educto filo, melle aut syrupo intinctam pilulam aegroto devorandam exhibebat· sic glutine in ventriculo statim dissoluto, hydrargyrum copiosè alvum ducebat· bis autem sumpto tali globulo quendam sanatum viderat. Georg. Hieron. Vlesc [...]ius obs. 43.

Ventris saevum dolorem ex ileo lenivimus sacculo ex suillo stercore aceto decocto confecto. Martinus Rulandus. curat. 74. cent. 7.

A violentis & vehementer purgantibus in hoc malo omninò abstinendum erit, quod haec excitant flatus, & augent malum. Sanguis vespertilionis hypochondriis illitus mirifica experientia ilei dolores sistere creditur. Franciscus Ioel. practic. lib. 4. sect. 3. c. 6.

Mulier quaedam ex hernia umbilici in iliacam passionem incidit, ita ut vomitiones continuae contentorum in alvo subsequerentur; in quibus sistendis nihil quidquam prosuit, excepto elixere proprietatis Parac. cujus gt. v. vel vj. in brodio exhibitis, ad miraculum per viginti quatuor horas, enormes vomitiones sistebantur, quanquam aegra, quod intestina inflammata nullatenus reponi possent, naturae debitum solvere cogebatur. Gregor. Horstius. obs. 15. lib. 4.

Si à faecibus induratis, vel à crassa & viscida pituita obstructio intestinorum dependeat, emollientia, & relaxantia remedia interna & externa erunt usurpanda. Primo igitur injiciantur clysteres ex decocto alth. malv. viol. chamaem. melilot. cum sem. lini & foenugraec. vel ex oleo communi solo, ad lb j. vel ex decocto intestin. & omenti vervecis, in quo dissolvatur butyrum, mel & sal gemmeum· quibus decoctis, si flatus adfuerint, ut plerumque solent, carminantia & discutientia addere convenit. His demùm clysteribus emollitâ aliquantisper materiâ, purgantia prius mediocra, mox paulò vehementoria erunt admiscenda; ac tandem ad vehementissima transeundum erit. Interim fomenta & linimenta emollientia toti ventri erunt admovenda, diuque continuanda, omentum castrati in aqua fervente calefactum, ventri applicandum; & quod utilius multò, balnea emollientia administranda, quae efficaciora erunt, si ex solo oleo componantur· ac denique si vehemens dolor & flatuum copia adfuerit, reliqua remedia in colici doloris curatione proposita usurpari poterunt.

Quae fit ab inflammatione intestinorum, curanda est venaesectione frequenter repetita, si vires ferant, tum in brachio, tum in pede. Lazarus Riverius. prax. medic. lib. 10. cap. 2.

[Page 531]

Sectio tertia. Pro imbecillitate virium a nimia sanguinis profusione post partum.

EX vervecum cordibus extrahi succum jussi, qui in hujusmodi virium defectionibus instaurandis miras profectò & excellentes vires habet· extrahendi autem hujusmodi succum haec est ratio· accepto vervecis corde finditur medium, & probè aqua eluitur, ut qui intro conclusus est sanguis detergeatur, & quicquid sordidum in eo est auferatur, ultimo loco aq. rosac. probè con [...]ovetur; & in taleolas oblongas dissecatur, inque vitreato vase testaceo cum caryophyllis aliquot imponitur, sine ullo liquore, probeque operculato vase luto sapientiae, in calentem furnum extracto pane inditur, quoad calore contabescens in succum eliquetur ac dissolvatur, inde post extrahitur, & aperto vase, sumitur inventus succus, & aegrae propinatur· mirum profectò quantoperè reficiendis ex inanitione viribus valeat: prout & quae ex ovorum vitellis, vino, sacch. & cinnamomo sorbitio paratur, quam Italorum vulgus Sambaion vocat (& Solenander ovum Lombardicum) qua & ipse uti aegram moribundam, & viribus exhaustam jussi, unde mirificam sensit opem; spiritibus utique & nativo calore sanguineque auctis ac instauratis. Vitelli namque ovorum nullo negotio in sanguinem vertuntur, multoque amplius vinum, omnium enim, Authore Galeno, velociter & maximè nutrientium praecipuum est vinum, saccharum verò dulcedine sua à natura facilè complectitur, & gratum est; prout cinnamomum aromaticitate sua cor & membra omnia confirmat. Franciscus Valeriola. obs. 6. lib. 6.

Sectio quarta. Pro imbecillitate virium dignoscenda per oppressionem facta ab ea quae per dissolutionem fit.

UBi virium imbecillitas ob resolutionem facta est, tunc pulsus continuus est, parvus, languidus, ac valde frequens; ubi verò ob oppressionē sive. gravationem contingit, tunc pulsus varius est, ac confusus, aliquando funditus perit, aliquando intercidit, aliquando sublevatur; nec minus illi evenit, quam bajulo onus ferenti, qui cum plus à pondere, quam pro virium suarum ratione gravatur, aliquando opprimitur, aliquando intercidit, aliquando sublevatur, interdum in varios torquetur motus· & secundum Galenum lib. De introdin pulsus. Inaequalitates hae oppressarum virium maximè propriae existunt. Amatus Lusitanus. cent. 2. curat. 8.

[Page 532]

Sectio quinta. De Immictione.

VIde infra lib. 18. sect. 28. De Vrinae incontinentia.

Subsectio unica. Pro Immictione ad puerum quendam.

SIngulis matutinis exhibeatur ʒj. hujus pulveris duabus horis ante jentaculum.

℞. Glandes bene exsicc. numero xij. sem. papav. alb. ℥ss. portul. plantag. an. ʒij. ag. cast. melon. cucum. cucurbit. citrull. excortic. balaust. sant. citrin. an. ʒj. liquir. ras. ʒiij. sacch. albiss. ℥iv.F. omnium pulvis· quo sumpto ad doses duas cum cerevisia m [...]nè, ita sanatus est, ut per menses sex urinam in lecto non reddiderit. Hic proponam medicamentum paratu facile, quo ego in artis operibus foelicissimum virum prosperè in hoc casu Romae usum observavi. D. Gilbertum Holandum medicum. is accipiebat guttur galli, urebat ut non consumptum, sed tostum exsiccatumque teri posset, exhibebat pulvifculū sub noctē ante coenam cum tantillo vini rubelli subastringentis, aut si vino uti non posset, in haustu dilutissimae poscae· illud nulla manifesta causa, sed proprietate quadam sanat ipsum affectum. Gal. in medic. localibus, inter alia propinat cerebrum & testiculos leporis cumbustos. Item cochleam cum sua testa combustam potu dat· sic recentiores stercus leporis praebent, item cinerem murium tostorum ex vino rubro. Laudant etiam cinerem ossium dactylorum, item avellanas assas exhibitas ante lecti introitum· sic pulverem etiam cortic. ovorum potum manifesta qualitate juvare tradunt. Scribunt vesicam scrophae aut apri tostas in pulvere exhibitas utiles in hoc affectu. Hier. Brunswecensis. in libro quem pro thesauro pauperum conscripsit, notat in hoc affectu vesicam caprae tostam pulveratam in vino exhibitam prodesse· verùm inter omnia guttur galli exhibitum in pulvere, cujus efficaciam ego vidi, tuo filio probo. Author etiam sum, ut sequens emplastrum pectini & perinaeo uno eodemque tempore admoveat, ut naturae eo modo exterius quoque subveniatur.

℞. Ladan. mastich. an. ʒij. lig. aloes styrac. calam. cinnam. terebin. an. ʒj. myrtil. rad. cyper. an. ʒss.F. empl s.a. cum succo menthae & equiseti vino rubro aspersi. q.s. applicetur pectini & perinaeo. Reinerius Solenander. consil. 11. sect. 4.

Sectio sexta. De impetigine.

IMpetigo (grecè [...]) cutis est asperitas dura ac sicca cum ingenti prurigine· à scabie distat, quod sicca sit, omnisque humoris & sanici [Page 533] expers. oritur ab humore seroso tenui & acri cum crassiore humore permixto. duplex est; una simplex & mitis, in qua minus & per minimas pustulas cutis exasperatur, tardeque serpit· Altera quam [...] seu feram graeci appellant, in qua cutis magis exasperatur & exulceratur· haec difficilius curatur & in lepram transire potest.

Subsectio prima. Pro Impetigine & Serpigine.

DUo filioli mei patiebantur diu in brachiis ventre, ac cruribus feras, tristes atque flebiles impetigines, quas manè & vesperi juxta ignem illinebam oleo sulphuris: quo intra paucos dies dolor, pruritus, omnisque infectio submota est, nec unquam postea recruduit. Martinus Rulandus. curat. 83. cent. 1.

Vide hujus olei seu balsami sulphuris descriptionem infra lib. 16.

Vir quidam in facie & cruribus impetigine laborans, post universalia remedia, curatis fuit hoc lavamento.

℞. Malv. cum toto, fol. salicis heder. arbor. & lappae· an. M.j. coq. in vino. Laventur eo crura, & apponatur fol. lappae; ad idem valet & fol. hederae appositum· sed & hoc commodè usus est, & ego in aliis quam plurimis expertus sum.

℞. Fol. salic. heder. arbor. lapp. ungul. caball. an. M.j. coq. in vino Pictaviensi. Deinde apponatur fol. ung. caball. valet egregiè ut experti sumus, etiam si in facie sit, sinapi recenter molitum, & supra linitum, quod quidam pro maximo arcano tenuerunt; etsi apud antiquos quosdam authores ejus quoque mentio fiat. Petrus Forestus. obs. 10. lib. 2. obs. Chirurg.

Pro hoc malo depellendo quod faciem & maximè mentum deturpabat, quidam infallibili remedio utebatur, sinapi rec. mollito, quo loca impetiginosa oblinebat. atque eo remedio tum ipse curatus est, tum plurimi alii post eum, quibus hoc communicavit consilium. Petrus Forestus. obs. 12. lib. 2. obs. Chir.

Mulier quaedam impetigine in crure graviter affecta, cum per chirurgos plurimos curari non poterat, ex consilio cujusdam mulierculae accepit butyrum & ferri squammam quae inter cudendum excutitur, quam pulverisabat, & cum pice navali (vulgo Tarr) componebat linimentū, inunguens crus leniter, & curata fuit. Sed postea ut ipsamet mihi retulit loco squammae ferri, accepit carbones fabriles eosque pulverisatos cribro excipiebat, illumque pulverem una cum butyro & pice navali bulliebat in olla leniter donec in linimentum coiret· quamvis autem foetorem satis molestum ex se remitteret hoc unguentum, egregiè tamen ad rem faciebat, adeo ut hoc solo remedio à foeda illa impetigine tandem sanata sit.

Dum Romae agerem, post febrem, qua corripiebar, malignam, die septimo in fronte apparuerunt impetignes [Page 534] quasi per modum crisis; inter Gisbertum Hirstium & me conclusum est, ut incuratas sinerem, juxta aphor. 20. sect. 1.

Tandem tamen cum post aliquot dies viderem eas per se non evanescere, sed turpiores evadere, magisque intumescere, omni manè propria saliva, idque jejunè, simul etiam in die saepius perfricavi; nam hoc contra serpiginem & impetiginem praesertim hominis jejuni valde commendatur; & ita tandem coeperunt sanari ac evanescere absque ullo alio remedio, neque ullum vestigium pustularum in fronte remansit, aut impetigo ista reversa est. Petrus Forestus. obs. 13. lib. 2. obs. Chir.

Subsectio secunda. Pro Impetigine.

POst universalia remedia unguento infrascripto egregiè curatus est.

℞. Plumb. usti minii. an. ℥ij. pulv. praecipit. ʒxij. litharg. auri ℥iiij. antim. camphor. an. ʒiiij. unguent. alb. camphorat. ℥xvi. omnia commiscendo probè ducantur cum pistillo calido quam diutissimè in mortario ad unguenti consistentiam· hoc utor soelicissimè in scabie illa dicta haerworm quae species proculdubiò est impetiginis ac serpiginis valde ferae. Leviter autem inungitur, sed purgationibus & universalibus remediis semper praecedentibus; appellamus autem unguentum album camphoratum cum antimonio· sed & Alemariae in officina tale unguentum paratum habebamus ad hanc serpiginem Haerworm dictam.

℞. Picis naval. vulgò Tarr ℥j. butyr. majal. axung. porcin. an. ℥ss. mell. terebinth. an. ʒijss. aceti vini ʒiss. sal. vitriol. rom. tartari, carthami· an. ʒj. aeris ust. sulph. an. ʒij. fulig. camin. vel cacabi ʒiij.M.F. unguentum s.a. Petrus Forestus. obs. 14. lib. 2. obs. Chir.

Sulphur cum aceto foeliciter adhibetur: maximè probatur unguentum hoc nostrum, quod ad omnem impetiginem & scabiem tollendam mirifice valet.

℞. Terebinth. lotae ℥ij. ceruss. ℥ss. butyr. rec. ℥j. sulph. ℈ij. ol. ros. ℥v. album ovor. numero ij.F. unguentum· cui adde camphor. & mosch. an. gr. v. item paretur linimentum in hunc modum.

℞. Pulv. lithargyr. pulv. tartar. an. ʒij. sulph. pulv. ℈ij. ol. nucum. ℥iij. aceti rosac. ʒvj. cerae q.s.F. linimentum. Ubi verò partes jam antea illitas lavare voluerit, aqua utatur▪ chalybeata in qua fraxini folia praebullierint· primùm deturbare vitiosos succos oportet, & salubri victus ratione uti, mox localia remedia exhibere exsiccantia, incidentia & detergentia. Io. Zecchius. consult. 79.

Domina quaedam laborabat foeda feraque impetigine utriusque manus, propter quam taedio maximo afficiebatur· venaesectionem, cathartica & omnia alia remedia respuebat· hanc paucis dicbus sic curavi.

[Page 535]℞. Unguenti rosat. ℥iij. praecipitati alb. ʒiij.M. pro litu partium. hoc remedio praedicta Domina Matronam quandam magni nominis, ut mihi retulit, eodem morbo afflictam curavit. Petrus Pachequus. obs. 48.

Mulier quaedam fera impetigine laborans, cum summo dolore irritis omnibus remediis, sequenti cataplasmate mirum in modum fuit levata.

℞. Putria poma numero vj. per setaceum transmittantur, quibus adde ol. ros. ℥ij. lactis muliebris parum. F. Cataplasma, parti dolenti admovendum. Longa experientia didici putria poma dolorem magis lenire quam cocta. Petrus Pachequus. obs. 55.

Impetiginem incipientem praesertim in facie & collo, saliva jejuni superillita loco aliquantulùm agitato tollit. Oleum tartari per deliquium factum cum ana olei cerae diligenter mistum impetigines & mundificat, & curat. Io. Hartmannus. pract. chimiatr.

Rustici accipiunt domos (seu ni dos) vesparum quas terunt, & superponunt, & ita impetigines curant. Ego verò curo puellos cum butyro loto in aq. viol. postea hoc butyrum misceo cum succo plantag, ex linitur ita facies. Infantes crustosi & foeda muliere inunguntur cum lactis flore. Si sunt Bothores (i. e. pustulae) accipe fructus alkikengi ex frica desuper, & est mirabile. Sola fricatio radicis lapatii contusi aliquantulum, & in aceto bono diu macerati delet impetiginem; expertum à me saepius. Marcellus Cumanus. obs. 24.

Mitem & recentem impetiginem sanat saliva jejuni hominis illita, ut & liquor qui ex viridibus lignis, dum uruntur, exudat; utile est etiam oleum ovorum. Daniel Sennertus. pract. lib. 5. part. 1. cap. 30.

Sectio septima. Pro impotentia ad Venerem.

SUmat ʒss. pulv. sem. [...]rucae cum vino dulci ante cibum, vel ℈j. pulv. priapi tauri exsiccati ante cibum cum vino.

℞. Formic. alatar. ʒiij. olei de Sesamo & lil. alb. an. ℥j. infund. formicae in oleis, & per sex dies Soli exponantur, deinde colaturae adde euphorbii ℈j. piper. rutae, an. ʒj. sinap. ʒss. & iterum Soli per dies octo exponantur. Cum hoc virga testiculi & inguina inungantur & est optimum.

℞. Salis stinci vel carnium ejus positarum supra renes ʒj. sem. crucae, ʒss.M. accipiatur cum ovis sorbilibus, & bibatur vinum dulce post. Barthol. Montagnana. consil. 202.

Utile est linimentum ex moscho & ambra cum oleo nuc. mosch. vel oleo caryophyll. sed omnium efficacissimum est quod sequitur.

℞. Ol. sesamini, lil. alb. an. ℥j. formic. alatar. ʒjss. simul bulliant. mox coletur. adde euphorb. ℈ss. [Page 536] sem. rutae, piper. an. ʒss. sinapi ℈j. iterum bulliant· & colatura utatur pro linimento partium affectarum & vicinarum. Io. Zecchius. consult. 42.

In usum vocetur haec opiata à Rondeletio commendata.

℞. Testicul. vulpis in hydromel. decoctor. ℥j. contusis adde pinear. & avellanar. infusar. in pauco lacte & melle, an. ℥ss. carnis leutrae, stercor. muris, mosch. an. ʒss. cum syr. conserv. cortic. citri. F. opiata. sumat praeterea saepe ex hoc Electuario.

℞. Zinzib. rec. condit. rad. eryng. rec. condit. rad. pastinac. condit. an. ℥j. pinear. praepar. pistacior. avellan. assatar. diasatyrionis an. ℥ss. sem. bauciae (i. e. pastinac. sylvestr.) napi, an. ʒij. testicul. vulpis, cerebellor. passerum, an. ℥ss. cum syr. conserv. zinzib. viridis, F. electuarium. capiat cochl. j. & superbibat vinum dulce· egregie profuit hoc electuarium: ut & eryngiorum radices cum melle conditae. jussi autem ut frequenter comederet castaneas molles, dactylos, erucam, ut & fabas recentes excorticatas, in aqua coctas, aquâque ablatâ contusas, adjecto oleo amygd. d. pipere albo, & zinzibere exiguo; in usum vocentur cibi delicatiores. quique maximè alunt, vinumque bibatur meraciusculum. Sequens opiata à Rondeletio commendatur.

℞. Cortic, citri, zinzib. virid. an. ℥j. conserv. eryng. ℥ss. carnis leutrae, testic. vulp. priapi tauri, vel cervi, an. ʒiij. pulv. diamosch. d. & diambr. an. ℈j. cum melle in quo ʒj. cantharidum integrarum prius maceratar· in lacte dissolvantur; fiat opiata. capiat ad quantitatem avellanae, superbibendo parum vini malvatici, duabus horis ante coenam, quae pauca sit. Ego abhorreo cantharides, ob gravia accidentia quae inferunt. ideo postea paravi sine iis. Lactis pondo cum cinnamomi ℥j. continuis diebus quadraginta si bibatur, reficere id infirmitatem virilium tradunt: etiam consumptos Venere reficit· tenuioris fortunae homines ova cum caepis & butyro frigunt· sed regum impensa est, virilitatem opobalsamo, & renum partes cum mero diluto moscho inungere· sed quia opobalsamo caremus, possumus naturalia hoc oleo inungere.

℞. Pyrethr. ʒij. cinnamom. ʒj. euphorb. ʒss. tunde cum oleo sesamino, adjecto exiguo oleo caryophyll. & mosch. gr. v. Petrus Forestus. obs. 18, & 19. lib. 26. De Penis & Virgae vitiis.

Ad Venerem augendam, mumiam Satyrionis per chymicum aliquem conficiendam curet. Hanc Caesarei quidam & Regii medici, nuperis Imperatoribus & Regibus multo in usu delitiisque fuisse mihi adfirmarunt in Spa. Formula ejus haec est· ineunte vere, vel autumno medio, aut exeunte, hoc est floribus foliisque vel nondum natis vel deciduis, radices Satyrii collectas aquae purae injice, duobus quibus constant orbiculis divulsis; quotquot innataverint, ut inutiles abjice; quae fundum peti [...]rin [...], [Page 537] contunde in mortario lapideo pilo ligneo, sensim micam panis albissimi & recentissimi addendo; & propter lentoris dilutionem affunde spiritum vini è malvatico extractum, irrorando paulatim suavissimè: dein optimè mixta pone in alembico caeco, clausaque digere in balneo per sex septimanas· tum praelo exprime; expressum iterum per mensem digere in alembico· innatabit liquor rubini aemulus: hunc inclinando cautè collige, abjectisque faecibus, cuique selibrae adde salis margaritar. ℥ss. olei nuc. mosch. anisi, cinamomi, an. ʒss. dosis guttae xx. in vino, jusculo, vel conserva cor roborante. Henricus ab Heers. obs. 9.

Ad ignaviam genitalium expertus sum boracem officinalem ciceris magnitudine in ovo sorbili manè crebrò acceptum, erectionem & coeundi potestatem facere. Hieronymus Mer [...]urialis. tomo 1. consult. 48.

Sectio octava. De Inappetentia.

INter symptomata ventriculum affligentia praecipuum locum obtinet Inappetentia (Graecè [...] ab [...] appeto) quae nihil aliud est quam prostrata ciborum omnium appetentia ex defectu suctionis sensus in orificio ventriculi superiore ortum ducens. defectum suctionis inferunt alimenti in corpore abundantia, crassi & lenti humores sive ex cibis in ventriculo geniti, sive aliunde affluentes, cibi pingues ac viscidi, intemperies tam calida quam frigida, obstructio vasorum lacteorum consueta evacuatio, ut mensium, vel haemorrhoidum suppressa, aut consuetum intermissum exercitium, cerebri demum & nervorum vitia, in quibus scilicet facultas animalis vel concidit, vel depravata est ut in Apoplexia, Lethargo, phrenitide, mania, & similibus contingit; in paralysi etiam propter obstructionem nervorum à sexto pari prodeuntium. Franciscus verò Sylvius in Praxi sua Medica nuper edita, vult hujus symptomatis causam frequentiorem & graviorem esse salivam viscidiorem & pinguiorē, adeo (que) ad promovendam alimentorum in ventriculo reliquiarum fermentationem planè ineptam. quinimò pituitam in tenui intestino similem producentem, à qua succi pancreatici aciditas blanda obtunditur, cujus halitus acidiusculi & grati ad superius ventriculi orificium appellentes, famem excitare solent: aliam etiam causam esse bilem pinguiorem ab intestino tenui, ad ventriculum assurgentem, atque tum alimentorum reliquias, tum salivam corrumpentem, & sic gratam ipsarum aciditatem obtundendo appetitum prosternentem. Praeterea inter res non naturales abolent famem aer aestuans, somnus nimius, corporis quies & segnities, curae extremae & alvi fluxus. Hae causae, si leviores fuerint▪ diminuent tantùm famem, cum gravissimae, in totum abolebunt.

[Page 538]

Subsectio prima. Pro Inappetentia vomitu & ventriculi imbecillitate.

CUm materia Catarrhi in ventriculum delabitur, saepè Inappetentiam, Nauseam & Vomitum conciliat· contra haec mala ita agendum.

℞. Aloes lotae & succo rosar. aliquoties imbutae, ʒj. rhei el. cum aq. cinnam. aspersi ℈iiij. extract. rhab. ℈ss. agar. troch. ℈ij. pulv. mastich. ℈ss. dissolvatur agaricus oxymelite. & omnia cum syr. conservationis zinzib. misc. ac fiat massa pilul. aloem in exigua quantitate sumpsi, quod haemorrhoides fluerent. Caeterùm ℈iiij. alvum quater placidissimè subduxerunt. Ventriculum de quo querebatur, tali unguento inunxi, & subitò melius habuit.

℞. Ol. nostri stomach. ℥j. nuc. mosch. ʒj. masti [...]h. pulv. ℈j.M. Descriptio olei nostri stomachalis haec est.

℞. Ol. absynth. lb ss. summitat. absynth. M.j. caryoph. santal. citrin. an. ʒij. ros. rubr. ʒj. macis ʒss. mastich. ʒijss. vini odorat. lb ss. coq. ad vini consumptionem, & aestatis tempore collocetur in Sole, hieme in loco calido. Cum vomitiones molestae essent, ordinavi sequens scutum stomachale.

℞. Ladani puri ʒiij. mastich. ʒij. lign. aloes, santal. citrin. galang. cary [...]phyll. nuc. mosch. an. gr. vij. ol. stomach. & cerae q.s. aspergatur speciebus arom. rosat. & obducatur syndone. Io. Crato. cons. 13. lib. 5.

Subsectio secunda. Pro Inappetentia

MIles quidam chronica febre malè mulctatus, incipiens jam aliquantisper respirare ab accessionibus, supplex à me petiit, ut appetentiam in se planè dejectam revocarem, alioquin intra quatriduum indubiè periturum· ego praescripsi potionem ex ℥ss. diaphaenic. cum absynth. vulgaris & agrimon. decocto. Postea sequentibus veluti cote, appetentiam acui.

℞. Fol. Agrimon. absynth. vulg. cent. min. an. M.ss.F. omnium decoctio· de colat. capiat. lb ss. cum pauco saccharo. juffi ut novem dies huic decocto indulgeret. Sed post dies quinque rediit ad me, enixè rogans ut caninam appetentiam usu medicamenti nostri excitatam obtunderem, quod praestitimus abstinendo à potione nostra amara, illique consulendo ut butyro & vino generoso uteretur. Plures eodem remedio in talem affectum incidisse testis sum. Petrus Pachequus.

Vir quidam Consularis apud Delphenses, cum inappetentia laboraret, ad incitandum appetitum; una cum Vergetio Medico Haghano, sequentia praescripsimus.

℞. Syr. de limon. de acetos. ci [...]ri, an. ℥ij. syr. acetos, simpl. syr. ros. ex [Page 539] mul [...]is infus. vel sacch. rosac. an. ℥j. syr. menth. ℥jss.M. capiebat omni mane duo cochlearia, pauco vino rhenensi addito· egregiè profuit. Verùm post dis [...]essum alterius medici, cum medicamenta abhorreret, macerabam per noctem absynth. romani [...]omam, & dentis leonis radicem unam atque alteram, paululum contusam, in vino rhenensi; mane vinum expressum propinabam. & dictu mirum vir septuagenarius vermem mortuum, postea & vivum dejecit, & appetitus miraculi instar, rediit. Petrus Forestus. obs. 8. lib. 18. De Stomachi Affectibus.

Juvenis quidam macilentus ob biliosos humores cibum aversabatur; eum hoc modo curavimus. Cum mordaces humores biliosi ventriculum lancinarent, & hic nauseabundus, & in vomitum satis proclivis esset, statim jejuno ventriculo▪ emeticum blandum exhibui. Deinde pro levi purgatione propinavi syr. ros. pal [...]id. ℥ij. cum ℥iij. seri lactis· qua potione brevi benè excrevit biliosa. Bilioso humore evacuato, & intemperie ventriculi calida syr. acetos. citri & granator. acidor. alterata; imperavi d [...]inde ut persicam in principio pastus assumeret; haec enim maximè appetentiam incitat, si à causa calida prostrata sit. Syrupus de persicis hunc in modum fit, quo uti possumus in tali casu.

℞. Succi persicor. nondum plenam maturitatem assecutor. lb iiij. decoq. ad dimidii consumptionem: p [...]rmittantur fae [...]s subsidere: Deinde adjiciàntur succi malorum punicorum ℥vj. sacch. q.s. simu [...] perfectè coquantur, depurentur, adjectisque santalis citrinis q.s. suaviore odore reddantur· dantur ex hoc syrupo ℥ij. manè & vesperi duabus horis ante pastum. Si Persica desint, pro illis substitui potest succus pomorum acidorum redolentium. Exterius fotus & unguenta adhibui, deinde apposui ceratum santalinum, victu quoque refrigerante utens, & moderato somno· rectè deinde valuit. Petrus Forestus. observ. 9. lib. 18.

Subsectio tertia. Pro Inappetentia.

CUratio hujus affectus, si ab aliarum partium vitio dependeat, ab earum curatione desumenda est. Si verò ex proprio ventriculi vitio contingat, ad calidam vel srigidam illius intemperiem cum materia conjunctam reducenda est.

Calida intemperies curanda est primùm humoris biliosi expurgatione, blandè & frequenter repetitâ· eaque componi poterit ex rhab. myrobal. tamarind. syr. rosac. vel. de cichor. comp. cum rheo· aut si aeger. sit ad vomitum proclivis, blandis vomitoriis provocandus erit. idem humor alterabitur julepis aut jusculis refrige [...]antibus, in quibus non omittendu [...] est spiritus vitrioli, aut sulphuris· quandoquidem acida omnia, praeterquam quod bilem valde contemperant, appetitum etiam maximè [...]xci [...]are [Page 540] valent. Unde fit, ut acetaria aestatis tēpo▪ ead excitandam appetentiam frequēter usurpētu [...]· vel simul & semel humor ille biliosus alterari & expurgari porerit apozemate convenienti, cui ratione ventriculi addi poterunt absynth. pont. M.ss. myrobal. citrin. ℥ss. post purgationem ad ventriculum roborandum convenient miva cydoneor. aut cydoniatum ipsum, vel syr. cydon. cum syr. de absynth. mixtus. tabellae diamargar. frig. vel triasantal. vel etiam diarrhod. abbat. Si obstructionis suspicio fuerit, vel opiata sequens.

℞. Conditur. lactuc. & cucurbit. an. ℥j. conserv. acetos. ros. fl. cichor. & bugloss. an. ℥ss. santal. rubr. corall. praep. margar. praep. an. ʒss. troch. de spodio & sem. acetos. an. ℈j. cum syr. de limon. F. opiata. cujus capiat ad magnitudinem castaneae manè & serò, superbibendo parùm vini dilutissimi.

Exterius verò sequenti unguento regio ventriculi inungatur.

℞. Ol. rosat. myrtini, & cydonior. aceto rosac. lotor. an. ℥ij. santal. omnium, corall. rubr. coriandr. praep. ros. rubr. an. ʒj. gran. kermes & spodii, an. ʒss. cerae albae, q.s.F. linimentum· quo subtepido inungatur dicta regio bis aut ter in die, addendo a [...]eti rosac. parum unctionis tempore. vel eidem parti admoveatur placenta rosac. aceto irrorata, aut in eodem parùm macerata, quae removenda erit priusquam incalescat. Denique in perseverante affectu plurimùm proderit balneum, vel semicupium refrigerans & humectans bis aut ter repetitum.

Si à frigida intemperie producatur inappetentia, curatio instituenda est per evacuationem humoris morbifici, & ventriculi corroborationem. Vacuatio potest fieri per vomitum, si aeger sit nauseabundus, & facilè vomat, alias per secessum, idque pilulis praecipuè, quae hîc magis conveniunt, quia diutius in ventriculo morantur. ut docet Galenus. lib. 4. De sanitate tuenda. cap. 7. qui etiam valdè commendat pilulas de hiera, quae exhiberi possunt ad ℈ij. vel ʒj. manè duabus horis ante pastum; vel in hunc modum componi possunt.

℞. Aloes elect. succo absynth. diligenter nutritae ℥j. agar. troch. ʒij. rhei pulv. & vino albo irrorati ʒj. nuc. mosch. spic. nard. an. ʒss. sal. tartar. mastich. & cinnam. an. ℈j. cum syr. de absynth. F. massa pilul. ex cujus ʒj. formentur pilulae vj. deauratae· capiat summo manè, si velis integrè purgare· vel· sumat ʒss. horis duabus ante prandium, bis aut ter in septimana. Possunt acui diagrydio, si validius purgare volumus. Validiores pilulae non conveniunt, quia humores ab aliis partibus ad ventriculum alliciunt.

Si pilulae devorari non possint, fiat infu [...]io fol. senae, myrobal. rhei & agar. in vino absynthite vel decocto stomachico.

Terebinthinae usus opportunissimus est, quia viscera omnia commodè repurgat, maximè si ex ea & rhab. pilulas confeceris.

[Page 541]Post purgationem sufficientem, ad roborantia veniendum est, tam interna quam externa, quae in sequentem modum praescribi poterunt.

℞. Syr. de absynth. ℥j. capiat mane jejuno stomacho per plures dies. vel illius loco vinum absynthites substitui poterit.

℞. Conserv. anthos, menth. cort. citr. condit. nuc. mosch. condit. an. ℥ss. myrobal. condit. numero j. confect. alker. ʒiij. tunicar. interior. ventric. gallinae praep. ʒij. pulv. arom. rosat. & cinnamom. an. ʒj. cum syr. de mentha. F. opiata; vel cum sacch. rosac. F. conditum. Utatur manè, superbibendo parum vini generosi. Dictis remediis utiliter additur sal absynthii; vel oleum menthae arte chymica extractum· vel sal absynth. & cortic. arantior. vel alterutrum ad ʒss. in vino vel jusculo dissolutum exhibeatur. Sequens etiam Syrupus efficacissimus est.

℞. Syr. cydon. & condit. cort. citri, an. ℥ij. aq. cinnam. ℥j. ol. sulph. gt. xij.M. capiat cochl. j. per intervalla. Aqua clareta frequentissimo in usu apud multos habetur, cujus compositio talis est.

℞. Cinnam. crass [...]usculè triti ℥ij. macerentur in lb j. aquae vitae per se in vase vitreo· in alio vase vitreo per se & seorsim macerentur sacch. albiss. ℥vj. aq. ros. lb ss. stent haec omnia seorsim in infusione per duos aut tres dies, agitando quolibet die pluries haec duo vasa· tandem simul misceantur materiae in ipsis contentae, & per manicam transmittantur▪ colatura servetur in vase vitreo benè obturato· sumat cochl. j. aut ij. jejuno stomacho.

Apud Parisienses maximo in pretio habetur syr. de absynthio penae· in maxima frigiditate ventriculi aq. cinnamom· sola praestantissima est. Non minoris efficaciae est Syr. cinnam. cum aqua vitae confectus prout describitur à Quercetano in Pharmacopoea.

Ad idem praestat spiritus mastiches, ita compositus.

℞. Mastich. ℥iij. galang. ℥j. spirit. vini lb ss. digerantur ac destillentur.

Utile est etiam Elixir proprietatis à Crollio descriptum. cujus gt. xij. aut xv. cum vino exhibitae mirè stomachum roborant.

In affectu inveterato plurimùm conducit decoctum ligni guaiac. aut sassafras, in plures dies sumptum, cum levi fudore, aut sine eo in debilioribus. Aquae etiam thermales sulphureae & nitrosae, quales nostrae Bellilucanae, magna copia per plures dies sumptae, crassos & mucilaginosos humores, omnemque ventriculi & intestinorum illuviem potenter abstergunt & evacuant.

Balsamum Peruvianum ad roborandum ventriculum praestans & esficax est remedium, si ejus guttae aliquot cum vino Hippocratico, vel alio, hora una ante cibum exhibeantur.

Exterius verò admoveantur fomenta, linimenta & Emplastra in sequentem modum.

℞. Rad. cyper. galang. ireos, flo [...]. [Page 542] cort. citri sicc. an. ℥ij. fol. menth. hyssopi, salv. rosmar. & majoran. an. M.j. s [...]m. anis. bacc. lauri, nuc. mosch. caryophyll. cinnam. an. ʒiij. fl. staech. schaenanth. rosmar. an. p.j. incidenda incidantur, & contundenda contundantur, ut artis est, includantur duobus sacculis interpunctis, qui macerentur in vino generoso, & applicentur regioni stomachi calidè vicissim.

℞. Ol. absynth. menth. nardini, an. ℥ss. ol. nuc. mosch. ʒij. lign. aloes, macis, cinnam. an. ℈j. cerae parùm F. linimentum· quod praestantius evadet, si addideris olei caryophyll. gt. vj. mosch. & ambr. griseae, n. gr. vij.

Fiat etiam linimentum ex ol. nuc. pulv. & balsamo Peruviano; vel ex ol. absynth. mastic. & balsamo Peruviano.

℞. Mass. empl. de mastich. ℥j. mosch. aromat. rosat. ʒj. ol. nuc. mosch. q.s.F. Empl. scutiforme, applicandum regioni stomachi.

Crato sequens emplastr. miris laudibus effert.

℞. Ladan. ℥ij. cerae ℥iiij. ol. nuc. mosch. ʒiij. Fiat emplastri massa ad usum.

Admonet Galenus hujusmodi emplastra diutius non esse in parte detinenda, quia tandem calorem dissolvunt. Lazarus Riverius. lib. 9. prax. med. cap. 1.

Sectio nona. Pro Intestini recti ulcere.

BAlsamus quo ulcus in Spa. percurabatur, quando à me inventus, & semper cum optimo successu usurpatus, reticendus mihi non videtur. Sumo fl. tapsi, hyperici fol. prunellae. an. M.j. hos incoquo olei ex sem. hyperic. torculari expressi, & vini rubri veteris pari quantitati, ad vini omnimodam exhalationē, hoc est dum liquoris gutta igni injecta sine ullo stridore flammam concipit, eoque solo, si praesens urgeat necessitas, utor: alioqui eosdem flores saepius immacero, & post quadraginta dierum insolationem, aut ignis calorem iterum exprimo, quod quo saepius facio, efficacius multo oleum comper [...]o, cui remisceo lapidem calaminarem septies vino, demum in hoc oleo post ignitionem, extinctum, Henricus ah Heers. obs. 10.

Sectio decima. De Ischiade.

QUi [...] Articulum cruciare solet dolor [...] Graecis, Barbaris verò Schiatica nuncupatur. Arthritidis species est, sed omnium vehementissima: hoc sibi prae aliis peculiare habet, quod non in sola coxendice sedem habeat, sed altius ad summam etiam natem, qua nervi à lumbis [Page 543] & osse sacro emergentes feruntur in crura· hinc est quod dolor atrox, praeterquam quod in dictis locis se ostendit, in femur quoque tibiamque & extremum pedem exporrigitur; quocunque nimirum ab affecta coxendice deductus nervus pertingit· rarò tumor inest conspicuus, rarius calor, aut rubor, quia humores affluentes in partes profundiores multaque carne contectas sese insinuant· hujus doloris causa eadem est cum arthritidis causa, de qua supra lib. 1. sect. 40.

Subsectio prima. Pro Ischiade.

PUer quidam diu ischiade laborabat: cum multis & diversis remediis frustra usus fuisset, me tandem vocari jussit. Imperaviut ex vena schiatica sanguinis missio fieret è directo coxendicis affectae. Deinde exhibui hoc apozema purgans simul & partes nervosas corroborans.

℞. Herb. paralys. salv. beton. major. ivae arthetic. chamaepit. chamaedr. an. Mj. fl. rorismar. staechad. an pj. fumar. Mjss. sem. anis. foenic. an. ʒij. fol. sen. ʒvjj. agar. ʒjss. rhei el. ʒss. zinzib. alb. ℈j. schaenanth. ℈ss. passul. exacinat. ℥j. liquirit. ras. ℥ss. coq. in aq. pro ℥ix. fortissimae expressioni adde syr, è staechad. mell. ros. colat. an. ℥jss.M. pro iij. dosibus matutinis· satis eo medicamento alvo soluta, praecepimus ut inungeret locum affectum oleo vulpino & lumbric· quae cum non juvarent, sequens ceratum apposui.

℞. Oxycroc. ʒvj. picis sulph. an· ʒiij. ol. lumbric. exiguum F. ceratum, extend. supra corium rotundum, & syndone rubra. coope [...]iatur, & coxendici apponatur. Fuit semel reiteratum cum ℥ss. sulph. & istis praesidiis curatus erat· multos alios curavi, ad quos curandos aliud praestantius remedium non inveni, quam ceratum illud ex sola pice & sulphure paratum.

Mulier quaedam cum intensissimo dolore ischiatico laboraret, & omnia remedia nihil profuissent; tandem nobis relatum fuit eodem tempore, quod quidam per quatuordecim dies intollerabili dolore schiatico afflictus urticam coctam cum cerevisia cataplasmatis insta [...], ex cujusdam consilio, applicuisset & ita ab omni dolore miraculi instar curatus fuerit; quare & huic mulieri idem remedium adhibui, quo etiam dolor in ea sedabatur, verùm non statim sed paulatim. Petrus Forestus. obs. 20. lib. 29. De arthritide & extern. partium affectibus.

Guainerius se expertum pluries ait, si cum urticis mordentibus tam serò quam manè coxa verberetur inductis pustulis, deinde aqua salsa lavetur, hoc medicamine plures restitutos esse. Rhases ex allio & cepe locum confricari jubet, & postea cum aq. falsa lava [...]i. Praeceptor meus Benedictus Faventinus apponebat quatuor ventosas cum scarificatione supra nates, & cauterium actuale cruri lateris [Page 544] affecti. Petrus Forestus. Schol. obs. 22. lib. 29.

Oxycroceum ceratum in aluta extensum admovendum erit, quod solet mirabiliter prodesse. Cataplasma etiam ex rad. helenii decocta impositum, usque ad ruborem, quod certè mirabiliter fecisse expertus sum: & quod non videatur ita posse, vidi emplastrum ex semine lini & melle hominem liberasse. Christophorus Guarinonius. consult. 252.

Subsectio secunda. Pro Ischiade.

DOlores illi sapientum omnium concordia clysteribus acutis sanantur.

℞. Rad. hermodactyl. ℥j. rad. ranuncul. ℥ss. fol. chamaepit. fl. staech. hyperic. sem. rutae cumini, an. Mjss. chamaem. melil. sem. aneth. an. Mj. croci non contriti ʒj. coq. omnia simul in lb v. aq. usque ad medietatis consumptionem, in colat. express. ℥xij. dissolv. ol. castor. ℥iij. salis indi ʒij. hier. colocynth. ℥ss.M.F. clyster, injiciatur· inest huic clysteri magna virtus ab hermodactylo sigillata. Bartholomaeus Montagnana. consil. 257.

Sicca totum corpus & partes firma· hoc optimè fit, à provisione habita totius corporis, decocto sarsaeparillae, & ejus electuario quod alibi descripsimus. Sarsa enim una dolores potenter placat. Io. Heurnius ad aphor. 59. sect. 6.

Urantur priusquam fiat tabes cruris, vel claudicatio. Uredo madorem exhaurit, & laxitatem contrahit: foras trahit materiam etiam phaenigmus· cauteria diu aperta fluant: tribus locis admove· cave à tendinibus & nervis· si aliunde influit, purga, sicca totum & partem. Ita in puerorum vacillantibus genubus siccantia emplastra admove. Io. Heurnius. ad aphor. 60. sect. 6.

Consiliarius quidam rigido hieme coxendico dolore vexabatur: injectis clysteribus, sumpto medicamento purgante, & admoto emplastro parti affectae, dolor nihilo secius perseverabat· tandem aperta est vena malleoli è directo partis affectae, & intra paucas horas dolor remissus est, ac postmodum omninò desiit, ut secundo à venaesectione die ad consueta munia transire, & per urbem pedibus ire potuerit. Lazarus Riverius. obs. 25. cent. 2.

Si secetur vena malleoli ad exteriorem partem vergens, illincque sanguinis ℥viij. vel ix. plus minusve pro aetatis & virium ratione detrahantur, eadem ferè hora (quod mirum videtur) coxendicum dolorem, vel etiam vetustissimum delere solet. Quinimò sanguis quoque è venis sedalibus per hirudines admotas evocatus, mirum in modum ischiadicis opitulatur: quippe quod sanguinis in coxendicum venis contenti copia educatur; harum enim partium maximus est venarum consensus. In hunc etiam usum cauterium paulò subtus genu in parte exteriore lateris affecti inustum [Page 545] derivationis causa summopere commendamus; quemadmodum & alterum in brachio opposito aversionis causa à coxendice. Io. Zecchius. consult. 43.

Purgationes fortiotes hic locum habent, nam leviores humores magis ad partem affectam praecipitant. ideo conveniunt maximè pulveres arthritici, caryocostinum, pilulae de hermodactylis & similia. Mercurius dulcis cum scammonio, vel aliis purgantibus exhibitus satis frequenter, humorem ischiadem efficientem potenter eradicat. Vomitoria à multis praeferuntur purgantibus per alvum, cum per locum à parte affecta remotiorem, humores vitiosos evacuent· asarum reliquis praefertur à Rondeletio.

Post sufficientem purgationem, ad topica veniendum est· & quidem repellentia quod attinet, illa minimè conveniunt, quod metuendum sit, ne humores ad partem affectam magis promoveantur; sed statim initio resolventia admovenda sunt: primò mitiora, & minus calida, postea vehementiora in hunc modum.

℞. Rad. bryon. lb ij. rad. ebul. lb j. bacc. juniperi lb ss. fol. ivae arthetic. menth. major. salv. anth. fl. chamaem. melil. an. M.iiij.F. decoctio pro semicupio, quod ingrediatur bis in die per biduum, aut triduum· in principio parari poterit decoctum ex aqua sola, postea ex aqua & vino albo· ex. eodem decocto potest foveri pars dolens calidè frequenter· sacculi etiam parari poterunt ex sale milio & furfure frixis in sartagine cum vino generoso, & calidè applicari· vel componi etiam poterunt sacculi efficaces ex solis granis juniperi contusis, & praedicto modo in sartagine calefactis.

Inunctiones quoque convenient ex ol. chamaem. aneth. lilior. irino, nardino, & rutac. quae partes exteriores relaxando, motum humorum ad eas conciliabunt, ut sic internae minùs afficiantur· oleum scorpion. Matthioli inunctum, est etiam valde efficax.

Unguentum de alth. partes exteriores laxat & materiam morbificam blandè discutit: ideò circa initia eo inungi poterit totum crus & tibia usque ad extremum pedem, juxta ignem luculentum. In progressu sequens potentius & calidius admoveri poterit.

℞. Ol. lumbric. de later. & de terebinth. an. ℥ij. ol. vulpin. ℥j. gummi ammoniac. & sagap. aq. vitae solutor. an. ʒvj. castor. ʒiij. euphorb. ʒij. cerae q.s.F. unguentum.

Oleum de lateribus solum post sex cucurbitulas parti dolenti, & in ambitu ejus admotas, calide impositum, postea tegendo linteis valde calidis, contumacem dolorem ischiadicum uno die curavit.

Lacuna in Dioscorid. unguentum sequens tanquam mirabile commendat.

℞. Succor. rad. & fol. ebuli an. ℥j. ol. chamaem. ℥vj. bulliant ad succor. consumptionem· deinde adde cerae q.s. aceti guttulas aliquot ad penetrationem· [Page 546] fiat unguentum.

Cataplasma ex iberide multùm laudatur ab authoribus· in hunc modum componi poteri [...].

℞. Iberid. M.iv. decoq. in vino, & contund. addendo farin. lupin. orobi & fabar. an. ʒiij. pulv. rutae sicc. fl. chamaem. & rad. costi. an. ʒj. ol. terebinth. ℥ss. ol. lumbric. q.s.F. cataplasma· non p [...]rum etiam conducit panis recenter è furno extractus valdè calens, per medium sectus, aqua vitae irroratus & admotus.

Emplastra verò in frequentissimo usu sunt, & hac in re plurimum possunt· in sequentem modum.

℞. Picis navalis ℥ij. sulph. subtilissimè triti. ʒiij. mastich. ʒij. terebinth. ℥ss.M.F. empl.

℞. Picis navalis ℥ij. gummi ammoniac. bdell. in aceto dissolut. an. ℥j. sulph. vivi [...]urbith hermodactyl. an. ℥ss. castor. ʒj. terebinth. parum· cerae q.s.F. empl.

Si malum pertinaciter haereat, emplastrum vesicatorium applicandum erit, vel solum, vel, ut miti [...]s agat, cum aliquo ex praedictis, aequis partibus permixtum: sic enim per longi [...]us tempus in parte poterit detineri· [...]oto curationis decursu clysteres frequenter injiciendi sunt, ut materiae morbificae portio ad intestina derivetur; tum etiam ad doloris causam proximam discutiendam· sequens aliquando profuit.

℞. Vini generosi lb ss. ol. nucum, & rutac. an. ℥iij. ol. terebinth. ℥ss.M.F. clyster. inji [...]iendus quoties dolor urge [...].

Clyster verò sequens humores à parte affecta potenter extrahit.

℞. Pulpae colocynth. ʒj. furfur. macr. Mj. vini alb. lb jss. coq. ad lb j. ex colatura F. clyster, qui servetur per horam. Lazarus Riverius. lib. 16. prax. medic. cap. 2.

In ischiade prodest, si salvia recens in tegulam cavam ignitam posita, saepeque ne aduratur, agitata, sis semicocta, aceto perfundatur, tegulaque linteis involuta, sub aegri co [...]a ponatur, vaporque inde suscitatus excipiatur. Felix Platerus. tom. 2. practic. cap. 16. pag. 659.

Subsectio tertia. Pro Ischiade.

COxendicis dolore intolerabili premebatur quidam· vocatus ego, cubiti & tali venam seco, vomitum moveo, foveo partem relaxantibus unguentis, per alvum clementer expurgo, applico mirabile unguentum ebulorum Lacunae, cucurbitulam magnam cum scarificatione super ancham appono, caustica imprimo, nulla profuere· tandem ex Pauli consilio, coxae octo magnas hirudines impono· tanta ab his animalculis secuta est evacuatio, ut post decem ho [...]as sine dolore remanserit quod auxilium in chiragra, podagra, & gonagra saepè post vacuatum corpus foeliciter sum expertus. Zacutus Lusitanu [...]. lib. 2. prax. admirand. obs. 168.

Experimentum alicujus matronae medicatricis non conte [...]end [...] certum [Page 547] sumitur ab urtica: si eâ locus affectus in ischiade ad rubedinem usque caeditur, & spiritu vini abluitur. Wolfgangus Hoeferus. lib. 4. herc. medic. cap. 1.

Sectio undecima. De Ischuria.

[...] symptoma est, in quo prorsus u [...]ina supprimitur· duplex est, una vesica plena, alia eadem vacua existente· haec posterior multis de causis contingit; vel ob obstructas ab humore viscido & crasso arterias emulgentes, vel rursus renum vitio calculis obsessorum, vel denique ob ureteres à calculo, pituita, sanguine concreto, vel pure obstructos & adstrictos· impediunt haec omnia quo minus ad▪ vesicam urina descendat· quae vesica plena existente contingit ischuria, pro causa agnoscit vel laesam vesicae facultatem expultricem ob nervi illius partis paralyfin, aut obstructionem; vel colli vesicae à calculo, crasso▪ humore, purulenta colluvie, sanguinis grumo & tuberculo obstructionem.

Subsectio prima. Pro Ischuria.

℞. AQ. malv. ℥iv. spirit. terebinth. ℈ss.M. exhibe· postea paravi balneum in quo insideret, ex aq. dulci tepida in qua incoxerint parietaria chamaem. parthenium, beton. apium & petrosel. addito oleo communi· antequam balneum ingrederetur, dedimus alterum diureticum ex aq. cortic. fabar. ℥iv. cum gt. viij. spir. vitrioli· sequenti die succum raphani exhibui ad ℥iv. quem evomuit: serò verò aquam capill. ven. ad ℥iv. cum gt. vj. ol. camphorae. Rodericus à Fonseca. tom. 1. consult. 87.

Mirabile est hoc experimentum quo usus est quidam ex ischuria in lecto decumbens adeo vehementi, ut quinque diebus urina suppressa maneret, qui cum nullis remediis curari posset; tandem duas tresve squibalas fimi equini ponderantes ℥ij. cum vino calido rhenano colabat per pannum lineum, quam colaturam una dosi, cum frustra multa tentasset remedia, sumebat, & ex incontinenti mingebat· alius etiam cum laboraret ex calculo, & omnimoda urinae suppressione, idque per plures dies, eandem potionem sumens, statim miraculi instar lotium excrevit, & convaluit· foeliciter etiam idem medicamentum tertio cessit. Petrus Forestus. Schol. obs. 19. lib. 25. De vesicae morbis.

Pharmacopoeus quidam Parisiensis ischuria laborans, post multa remedia per quatuor dies frustra usurpata, sequens sibi ipsi composuit, à quo urina· provocata est, & liberatus fuit.

℞. Vini alb. canarini ℥iv▪ succ. limon. ℥j. spiritus terebinth. ʒij. [Page 548] pro uno haustu. Samuel Formius. obs. 42.

Efficax remedium ad ischuriam expertus sum in tribus aegrotantibus ex cerebro picae exsiccato & cum vino albo propinato, intra horam urinae fluxus promovetur. Samuel Formius. obs. 33.

Devenimus ad pulv. unius cantharid. integrae cum pulv. pellis leporis combustae· sed res è voto non successit. Epiphanius Ferdinandus. histor. 97.

Post mitiorum usum exhiberem gr. ij. cantharidum cum ℥ij. ol. amygd. amar. Christoph. Guarinonius. consult. 238.

Mercator quidam ab octiduo stagnantem urinam passus, jam morti vicinus, diureticum sumpsit è succo millepedum, & succo conchyliorum nigrorum, cui granum unum cantharid. in coxerat, integro haustu bibitum. Io. Helmontius. tract. cui tit. De Lithiasi.

Subsectio secunda. Pro Ischuria.

SOleo ego accipere cucurbitam in qua diu conservatum fuerit oleum, & eam curo poni in aqua ferventi, ac deinceps virgam pueri jubeo conjici in os cucurbitae, & hujusmodi remedium efficacissimum esse expertus sum ad provocandam urinam puerorum. Hier. Mercurialis. lib. 2. De morb. puer. cap. 20.

Empiricus quidam in retentione urinae pudenda aliquandiu in aceto calido dependere jubebat, & mictionem mirè promovebat. Medicus quidam in eadem nihil efficacius utiliusve praedicabat sua experientia, quam pulmonem haedi. Hier. Rensuerus. obs. 93.

Nobili cuidam [...] fuit· suppresso urinae profluvio lethargus, d [...] funere cogitatur: largissimè, profluit urina, brevi tamen moritur· und [...] hoc? quia suppreffio omnis excrementi serosi potissimum partes nobiles inquinat: & tametsi ejus cursus redierit, non perinde meliore loco sunt res aegrotantium. G [...]il. Ballonius. lib. 1. epidem. & ephem. pag. 10.

Si omnia desperata fuerint urina hirci calidè epota, cum toto omento & intestinis ad ventrem applicatis subitò urinam retentam propellit, & calculum simul, si ille obstructiones facit, foras mittit. Io. Hartmannus. pract. chymiatr. pag. 270.

Finis Libri Noni.

[Page 549]

MEDICINAE PRACTICAE Liber Decimus. De Affectibus à Litera L. incipientibus.

Sectio prima. Pro Labiorum pustulis, decorticatione & fissuris.

PRobatur unguentum Laurentii Lazari Medici & Chirurgi excellentis, quod omnes scopos perficere potest, & sic se habet▪

℞. Lithargyr. arg. plumb. usti, an. ℥j. myrrh. aloes, tutiae praep. an. ℥ij. pingued. vituli ℥j. succ. solani, plantag. vini granat. an. ℥ss. bulliant omnia ad succor. consumptionem· deinde colentur; quibus adde cerae alb. q.s. ac reliqua omnia in tenuissimum pollinem redacta, atque per pannum transmissa adde, & fiat unguentum in mortario plumbeo reformatum, quo panni linei subtilissimi imbuti parti affectae applicandi, & bis in die permutandi. Hier. Capivaccius. consil. 50. lib. 7. consil. Cratonis & aliorum Medicorum à Scholtzio editorum.

Matrona quaedam Nobilis à causa externa vento boreali fissuras labiorum, & siccitatem incurrebat· cui consilium dedi ut unguento pomato albo omni vesperi, cum cubitum iret, labia inungeret, quo praesidio utens, alio non indigebat.

Quemadmodum & altera mulier sequenti unguento commodè illinivit, quod ex rec. axung. gallinae cera alba, aq. rosac. saepius lotis constabat.

Aetius ovi pelliculam internam fissuras labiorum agglutinare tradit. Petrus Forestus. obs. 1. lib. 14. De Morb. Labiorum, Gingivarum, Dentium, &c.

[Page 550]

Sectio secunda. Pro Labro exulcerato & cancroso

LAbro exulcerato subscriptum unguentum, & nihil praeterea aliud appona [...].

℞. Tutiae opt. praep. ℥j. succ. solan. plantag. depurat. an. ℥ij. ol. rosac. complet. ℥iiij. teratur tutia diligentissimè in mortario plumbeo cum pistillo plumbeo. postea paulatim addantur succi, & ol. ros. semper magis & magis confricando cum dicto pistillo per totum diem, ultimo addatur modicum cerae liquefactae & F. linimentum· quo saepius utpote decies etiam in die labium inungat, atque imponat fol. plantag. Io. Baptista Montanus. consil. 116.

Juvenem quendam, qui ex Lue Venerea labia ulcerata, inflata, nigra, tumida, dura, carcinomatis instar, habuit, curavi universalibus ad morbum venereum & hoc decocto, panno eo imbuto labiis apposito.

℞. Lign. sanct. p.ij. bulliant in pinta una aq. solan. deinde colentur· add. alum. ʒj. rursusque ebulliant semel, & colentur. Petrus Forestus. obs. 2. lib. 14.

Sectio tertia. Pro Lacte deperdito.

MAtronae cuidam in primo puerperio, cum propter res adversas in summam tristitiam & moerorem incidisset, mammae ita exaruerunt, ut ne guttulam qu [...]dem exugere posset infans· illa [...] ego sequentibus remediis restitui. Primò, ut se exhilararet, admonui; deinde corpus pulvere Senae Brassavolae leniter expurgavi. Postea singulis diebus in aurora ad ℈ij. pulv. lumbric. terrestr. praepar. cum decocto augalact, liquirit. & summit. foenic. rec. propinavi; & mammas ol. lumbric. bis in die inungere jussi· his per aliquot dies adhibitis remediis, & optima observata victus ratione, lac copiosè ad mammas iterum profluxit· eadem methodo multas alias matronas foeliciter curavi. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 27. cent. 4.

Sunt qui nutricibus ad augendam lactis copia [...] pollinis lapidis galactitis (qui & lac Lunae appellatur, & in montibus Helveticis reperitur) ʒj. è jure exhibent. Potest autem commodius ex lacte amygd. cui immixtus hic pollen aliquot horis fuerit, colato propinari, cum pauco saccharo, & aqua foenic. Aiunt enim mamillas evidenter hoc auxilio turgere, & repleri lacte. Anselmus Boetius. lib. 2. De Lapid. & Gemm. cap. 229.

[Page 551]

Sectio quarta. Pro Lactis exsiccatione in puerperis quae proles suas nutrire nolunt.

QUaedam Obstetrices mammas oblinunt melle· aliae linteum aceto inculcatum, in quo prius ebullierat crocus hortulanus, commodè applicant. Sunt qui prohibent lactis generationem in mamillis cum unguento populeo, aut panno lineo succo menthae imbuto. Matronae Venetae inhibent lactis proventum à partu▪ emplastro ex melle, croco, terebinth, confecto, & mammis imposito, atque eo tempore juscula. non sumunt, neque vinum album bibunt, neque tenue. Aqua etiam marina prodest fotu. Obstetrices Delphenses lac exsiccant in puerperis panno lineo oleo raparum intincto, undique mamillis imposito, aliumque pannum lineum melle illinitum primo panno superimponunt; interim sub parte inferiore incipiendo mamillas debitè constringunt, u [...] minus propendeant. illud in cognata nostra experti sumus. Petrus Forestus. obs. 20. lib. 17. De Cordis & Mamillarum Affectibus.

Tale conficiatur Emplastrum.

℞. Cerae alb. flav. ping. gallin. axung. cervin. an. ℥ss.M. & liquatis adde camph. myrrh. ass. foetid. an. ʒss. croci ℈j. in eo tingantur lintea formam mammarum habentia, sed perforata, ut papillae exeant. Sic gestentur sex septimanis. Aliae imponunt chartam caeruleam cum butyro recenti, & linteamina intingunt in alb. ovi cum pauxillo croci & camphorae, & exsiccata superponunt chartae. Wolfgangus Hoeferus. lib. 7. Herc. med. cap. 5.

Sectio quinta. Pro Languentibus in Venere concessa.

IN hoc affectu â Medicis efficacia censentur haec simplicia cinnam. Selectum acre comestum semper ante cibum. Galanga item eodem modo assumpta. Zinziber item conditum ante cibum acceptum. Croci etiam frequens usus in cibis utilis est, ut & erucae. Porrum parit [...]r aqua coctum comestum ex pauco oleo & aceto, aut quocunque modo in cibis usitatum efficax in hac re compertum. Sic pastinac. sem. pulverisat. ex vino bibitum utile inventum. Ad hoc etiam valet eryngium, ut & pastinacae radices tam sylvestres quam domesticae· item siseris radices. Inter caeteras herbas Satyrion est, cujus radices superiores, ut cr [...]i [...]res, succulentiores & pinguiores sumi debent, coqui arte, cum melle desaecato praeparari ut in annum conditae asservari possint· ex his quotidiè aut quotiescunque lubebit, sumenda una aut altera radix; gratae sunt stomacho, roborant interna viscera, tollunt obstructiones, & maximè effotas partes excitant, corpusque alendo vegetum reddunt.

[Page 552]Licebit in hunc usum cum magno juvamento hoc tragema ex aromatibus conficere, atque eo uti comedendis ovis salis loco.

℞. Cinnam. opt. ʒij. salis stinci, vel interioris ejus partis conditi, quae circa renes est ℈ij. galang. piper. long. an. ʒj. borac. ℈jss.F. pulvis subtilissimus.

Quod subscribo singulari efficacia saepe compertum est valere.

℞. Cinnam. inter. ℥ss. galang. ʒj. cirdamom▪ sem. pastinac. erucae, an. ʒijss. croci ℈j. pulverisentur quaeli [...]et per se. M. serventur ut sit usus cum cibis. Ego quandoque consului aestate potissimùm, ut in hoc casu assumerent lac dulce cum sacch. & pipere, & profuit· assumunt una vice lactis ℥iij. sacch. ℥j. piper. ʒss. externè licebit his uti.

℞. Ol. nuc. mosch. aut macis expressum· affund. gt. ij. vel iij. ol. caryophyll. still. ita molescit ut illini possit. Deinde additur utiliter Zibbethi quantum placet, cum aliquot granis mosch. efficiturque linimentum odorum gratum, & in hunc usum efficax, eo illinantur partes infernae, virga, scrotum, perinaeum & quae circumvicinae sunt magna utilitate.

Sine magna impensa quidam adservant fel apri sylvestris eo si quando illinunt virilia magnam delectationem & efficaciam in congressu experiri se fatentur diligenter adnitendum ne extrema frigescant, aut mad [...]ant, potissimum pedes. Reinerus Solenander. consil. 17. sect. 4.

Uxorem duxerat quidam, cum qua rem minimè habere poterat· pulverem sequentem praescripsi.

℞. sem. eruc. ℥ss. piper. ʒj. zinzib. cinnam. an. ʒss. borac. ʒjss. caudar. scinci. ʒss. cantharid. ablatis alis. numero vj.F. pulvis subtiliss. addendo sacch. ℥j. capiat ʒjss. cum lacte cubitum iturus.

Hoc unguento u'atur.

℞. Rad. pyret [...]r piper. zinzib. sem. sinap. an. ʒj. [...]uphorb. ʒss. ol. laurin. ℥ij. ol. de spica ℈j. cerae parum F. unguentum· inungat regionem inter anum & testes· laudabat successum. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 257.

Alteri efficacissimum hoc & extremum exhibui remedium.

℞. Sem. eruc. ʒjss. sem. sinap. nasturt. rad. pyrethr. cinnam. zinzib. piper. an. ʒss. croci ℈ss. borac. ℈ij. scincor. praep. ʒss. mosch. gr. iv.F. pulvis subtiliss. capiat ʒss. si reliqua non juvent. Idem. obs. lib. 1. pag. 256.

Sectio sexta. De usu Laudani opiati.

AD generosum Comitem & Dominum D. Philippum Comitem à Sleichen in Ochrdorf vocatus, dum de praxi mea sollicitè perquireret, sciscitatur num laudanum Para [...]elsi mihi in usu esset (erat enim excellens chymicus) annuo ego▪ & recte quidem inquit ille, perge modo & mirabilia [Page 553] experieris· ego enim nuper habui quendam nobilem aulicum decrepitum ferè: ille ultra anni spatium lecto affixus tantos cruciatus nephriticos & calculosos cùm perpetuo urinae ardore & difficultate perpessus est, ut omnes medici & alii ipsum tanquam deploratum planè derelinquerent. Ego misericordia commotus, inquit D. Comes, extremis morbis extrema etiam medicamenta applicanda duxi, jubeo itaque ipsi singulis diebus initio, postea verò, morbo quodammodo mitescente, alternis, hora somni exhiberi granulum saltem laudani opiati veri, & quidem cum aquis & syr. appropriatis diureticis & lenientibus· quo facto non solùm magna arenularum copia quotidie per urinam excreta & dolores ardentes mitiores redditi sunt; fed etiam totum corpus indies vegetius apparuit, omnesque vires recollectae, ita ut post mensis spatium ad pristinam valetudinem totus redierit, pluresque annos postea sine omni morbo quietè ac placidè supervixerit. Gregor. Horstius. obs. 3. lib. 10. De Pharmaceuticis.

In colicis doloribus vehementissimis, evacuatione per clysterem praemissa, nihil usu laudani praesentius· pro haemorrhagia etiam narium contumaci praesentissimum est remedium· eadem ratione menstruis superfluis omne reliquum medicamentorum genus eludentibus dextrè per correctum opium succurritur, quod ante sexennium amantissima mea conjunx experiebatur, quae mortis ferè faucibus hoc modo per Dei gratiam eripiebatur, fervore sanguinis ad temperiem usu laudani redacto· quae tormina non tantùm, sed etiam dejectiones excedentes sanguinis, nonnunquam etiam laudabilis, dysenteriae generent notum est: quibus plures naturae debitum solverent, nisi per opiatorum usum eisdem succurreretur· quod superiori anno nobilis foemina confirmavit, quae judicio astantium ad extrema redacta, per gr. iij. vel iv. laudani nostri sic refecta fuit, ut brevi post pristinae sanitati restitueretur· at articulorum doloribus vehementissimis totius massae sanguineae fermentatione quasi concurrente, nec non affluxu ferventissimo partem affectam affligente, quid mel [...]us quam ebullitionem istam [...] sistere, somnum amicum introducere, & caloris nativi vim adjuvare, qui alias vigiliis continuis & doloribus dissipatus extrema minatur: at hoc praestat usus laudani; cujus ratione podagricum confirmatum ita refectum memini, ut postea somno juvante, dolores brevi remiserint, & rarius redierint· in phreneticis etiam & melancholicis ad maniam tendentibus nihil utilius laudano, ut multa quae poteram producere exempla ostenderent. Gregor. Horstius. epist, 2. ad obs. 3. lib. 10.

[Page 554]

Sectio septima. De Lentigine.

LEntigo (Graecè [...] à [...] lens) macula est in facie potissimum, in manibus & brachiis, nonnunquam & in pectore emergens, lentis magnitudine, colore fusco, crebris quasi guttis dispersa: his familiaris qui ru [...]o sunt pilo· sine omni dolore est ac molestia, hieme aliquando deletur, & aestate revirescit· aliquando continuò remanet· oritur ex adusto sanguine in cutem effuso.

Subsectio unica. Pro Lentigine.

COnsului ut aqua è cochleis destillata uteretur; illa enim mirum in modum lentigines delet, quemadmodum panis è furno calidè extractus calatho vimineo contectus olla supposita, si inde rore defluente lentigines liniantur· mirabile enim est· vel▪ solo oleo tartari liniat. Petrus Forestus. obs. 4. lib. 5. obs. Chirurg.

Abluatur facies aqua fl. sambuci & fabar. cui aliquid camphorae in spir. vini dissolut. additum sit· efficacissi [...]a est aqua scrophulariae destillata· laudatur etiam oleum ovorum· vel,

℞. Fl. fabar. rec. q. v. affund. lactis capr. q.s. stent in infus. per di m & noctem. Postea colentur & exprimantur, atque in colaturam novi [...]lores injiciantur, iterumque per diem & noctem in infusione stent, & colentur· id quinquies repete. Postea adde medull. panis rec. q.s. ut F. instar pultis & lacte caprino addito destill. aqua ista facies manè & vesperi abluatur. Daniel Sennertus. practic. lib. 5. part. 3. sect. 1. cap. 3.

Sectio octava. De Lepra Arabum & Graecorum.

LEpra alia est Graecorum, alia Arabum. Lepra Graecorum nihil aliud est quam scabies craffa quae cutem altius in orbem disquammat· à scabie solùm differt affectus magnitudine. in psora seu scabie furfures tantùm, in lepra hac etiam squammulae decidunt, modò pallidae modo nigrae· oritur à pituita salsa & bile adusta. Vix cedit remediis; & nisi maturè obviam catur in lepram Arabum seu elephantiasin Graecorum degenerare potest: quae non incommodè ita definitur, est cachexia foeda, admodùm contagiosa, cancrosum totius corporis habitum ex adustis atrabilariis humoribus iisque malignis inducens & generans· vel tumor totius corporis cancrosus, ex atra bile, venenata qualitate infecta, & in totum habitum corporis effusa, exortus, multa symptomata inferens. Interdum est haereditaria, ab impuro parentum vel avorum semine communicata; interdum [Page 555] contagio contrahitur, quando (que) etiam spontè proprioque vitio producitur, cum possibile sit, ut in corpore humano qualitas venenata generetur· incipientis hujus leprae signa sunt segnities, difficilis respiratio, alvi suppressio, lotium subjugale, foetor respirationis, sudoris, totiusque corporis, eructatio molesta, veneris appetitus inexplebilis, raucedo vocis, mores melancholici, somnia turbulenta & incubus. ubi confirmatum est malum signa alia adsunt, quae partim univoca sunt, partim aequivoca· univoca sunt, extuberationes in pleris (que) corporis partibus, sed in facie magis, praesertim secundùm frontem, unde aures acuminatae fiunt, nasus simus, labra crassa, & per consequens facies horrida, satyris depictis simillima, oculorum rotunditas, & color faciei ex rubro livens· signa aequivoca sunt, extremorum & crurum potissimum extuberationes, foedus cutis color morpheae similis, capillorum defluvium, musculorum praecipuè pollicis consumptio, stupor abolitus (que) sensus tactus in externis partibus scabies, impetigines, gutta rosacea, extuberationes rotundae & durae sub lingua, palpebris, auribus, puncturae acuum, seu ulcerosa lassitudo sub cute, cutis crispá instar implumis anseris, cutis unctuosa, fanguis thrombosus, niger, livescens· ex his omnibus notis, vel multis simul concurrentibus, vel paucis, sed essentialibus & pathognomonicis explorantur elephantiaci. Incipiens lepra Arabum curabilis est licet maxima cum difficultate; confirmata verò & inveterata curationem planè respuit· vocatur elephantiasis, quod cutis ea laborantium tumida, scabra, rugosa, tuberosa, & inaequalis, ut elephantum, reddatur.

Subsectio prima. Pro Lepra Arabum seu Elephantiasi Graecorum incipiente.

℞. RAd. acetos. lapat. acut. enul. camp. polipod. q. sem. cartham. passul. mundatar. an. ℥ss. endiv. cichor. plantag. bugloss. borrag. lupul. fumar. cuscut. ceterach. chamaedr. chamaepit. an. M.j. fl. viol. p.jj.F. decoctio ad ℥xvj. in [...]olat. infund. per noctem epithym. ℥ss. fol. sen. mund. ℥v. agar. alb. ℥ij. zinzib. ʒij. mane bulliant parùm & F. expressio, in qua dissolve succor. depurator. fumar. & plantag. an. ℥iv. sacch. alb. lb jss.F. syrupus perfectè coctus· dosis ℥ij. vel ℥ijss. cum sero lactis, quinto aut sexto quoque die.

℞. Conserv. bugl. borrag. an. ʒij. ras. ebor. &c. cervi an. ℈j. mithridat. veteris ʒij.M. pro duabus dosibus post purgationem horis tribus ante cibum.

Post tertiam aut quartam purgationem vena interior brachii sinistri secetur, detrahaturque sanguis ad ℥x. deinde si qua ratione fieri potest, [...]eserentur haemorrhoides: primum quidem fotibus emollientibus, deinde suppositoriis ex hiera simplici cum succo mercurialis, vel cum felle: aut [Page 556] si foris conspicuae sint, & intumescant, affixis hirudinibus, ut ita sanguis ater & melancholicus emanet· cum sic corpus diligenter praeparatum evacuatumque fuerit, perutilis erit balnearum usus ex aq. dulci, us (que) ad multos dies continuatus, mane je [...]uno stomacho; sed ea ratione, ut non admodum calidae sint, verùm duntaxat tepidae, ut corpus tantùm humectetur, non autem sudores eliciant. Victus observandus refrigerans & humectans: cremor hordei maximè conducit· juscula parentur è pullis gallinaceis, carne vitulina aut vervecina cum bugl. borrag. oxalide, lactuca & plantagine· si quae partes in cute existunt nigricantes aut lividae, nullo vel obtuso sensu praeditae, his affigantur cucurbitulae exiguae cum scarificatu, eoque satis alto, ut sanguis promanet, sensusque revocetur. Io. Fernelius consil. 70.

Cuidam ad elephantiasin vergenti ita consultum est· jussus est in totum abstinere vino, aut eo dilutissimo uti· vescatur carnibus elixis, & pullis nutritis pasta ex carne colubrorum facta· Theriaca bis aut ter septimana utatur ad ʒj. cum aqua melissae· bis mense catholico cum ʒiij. confect. hamech. purgetur· aperiatur vena basilica sinistra· balneis aq. dulcis utatur. Guil. Ballonius. consil. 61. lib. 1.

Praemisso lenitivo aperiatur vena brachii sinistri, & extrahantur sanguinis circiter ℥x. plus minus· tota etiam hac aestate velim singulis mensibus circa novilunium hirudines app [...]icari venis sedalibus, ut inde duae aut tres sanguinem exugant, quoad sponte sua cadant· etenim ferè ex alio nullo remedio majus juvamentum sperare debet: quare ei Author sum, ne ullo modo hoc remedium post primam purgationem intermittatur: sed hac aestate & sequenti autumno etiam, singulis ut dictum est mensibus reiteretur. Postquam octo diebus ex ordine usa suerit syrupo praeparante & digestivo, assumat hoc pharmacum.

℞. Confect. hamec. ℥ss. el. è succo ros. ʒjss. fol. sen. ʒj. polipod. q.ʒij.F. infusio in decocto liquir. fl. & fruct. cordial. cum pauco cinnam. q.s. syr. ros. solut. ℥j.F. potio· quae saepius prout opus fuerit reiteretur· purgato corpore; volo utatur singulis diebus manè hoc electuario ad quantitatem nucis juglandis.

℞. Conserv. fl. borrag. ros. an. ℥jss. diarrhod. abbat. theriac. opt. an. ℥j. cum syr. de pomis q.s.F. electuar. quo assumpto ingrediatur balneum aq. dulcis egelidae in quo incoxerint rad. acetos. vel lapath. maj. fumaria, lupini contusi furfuribus mixti, & in panno lineo ligati, quo in balneo sordes abstergi velim· in balneo moretur per horae spatium, post decumbat· post horam unam aut alteram, absterso sudore, crura & caeteras partes infectas inungat hoc linimento.

℞. Succ. solani succ. scabios. acet. rosac. an. ℥j. succ. rad. lapath. succ. rad. enul. an. ʒvj. ol. ros. ℥iv. cortic. helleb. nigr. in petia ligat. ʒiij. coq. omnia ad succorum ferè consumptionem [Page 557] deinde helleborus abjiciatur, adde butyr. rec. ℥jss. pingued. viper. si haberi possunt, si non loco ejus theriac. bonae ℥j. plumb. ust. ℥ss. lithargyr. ceruss. an. ʒij. thur. ʒjss. styrac. calam. sal. nitri an. ʒij. omnia M. & cum succo limonum agitentur tamdiu in mortario plumbeo donec formam linimenti acceperint. Post balneum absolutum, placeret hoc remedium, quod apud quosdam pro experto secreto in hoc morbo conservatur· accipiunt milvum deplumatum, postea abscisso capite, pedibus, atque eo eviscerato, interiora omnia, caput & pedes in ollam rudem conjiciunt, quam tectam luto oblinunt, & in furnum calidum imponunt. Ubi omnia combusta sunt, extrahunt, quodque in ea inveniunt, pulverant, atque ex eo pulvere manè in aliquo liquore propinant· quod verò reliquum est avis, partiuntur in tres partes, & quomodocunque coctum, edendum praebent aegroto, eo ordine, ut tertia dies postremam partem avis absumat· quo remedio testantur quidam hunc morbum alias novem dierum spatio persanatum esse· A me verò alias in Italia hoc sequenti experimento curatus est hic affectus. Accipio duas vel tres viperas, si haberi requeunt, totidem alios serpentes, conscindo vivos & adjecto multo hordeo decoquo in aqua quoad hordeum tumeat aut crepet, hordeo eo & ipsa serpentum carne pullos gallinaceos multos continuo alo, nec aliud alimentum supp [...]dito; solent pulli postquam aliquot dies enutriti sunt, implumes evadere, & tandem rursus plumis vestiri: ubi igitur per multos dies ita alti sunt, paulatim incipio aegrum horum carne, & carnium eorum jusculis alere· hoc remedium comprobatum est experientia. Reinerus Solenander. consil. 25. sect. 1.

Subsectio secunda. Pro Lepra Arabum.

VAlescus de Taranta castrationem in hoc casu valde probat, nec ego eam improbandam censeo; testium enim amputatione evirantur homines in morbum proni, sicque in foemineam naturam degenerant, & hepatis sanguinem assantis ardore restincto, humidi & frigidi evadunt: quae temperies elephanticorum intemperiei calidae & siccae toto est genere contraria· adde quod sublatâ elephanticis gignendi facultate, tollitur ea hujus mali contagio quae per prolis propagationem in humanum genus serpit & effunditur. Paraeus. lib. 20. Chirurgiae. cap. 13.

Elephas, lues venerea & struma aliquid habent cognatum & [...], tres has hydras unus alexicacos Hercules hydrargyrosis vincit & opprimit. Guil. Ballonius. lib. 1. epid. & ephem. pag. 15.

Lac asininum arcet elephantiasin, caro asinina proritat & advocat· unde hoc? an quia carnes crassum succum generant [...]; lac autem serosum & tenue? hoc autem videtur absurdum. [Page 558] Nam Hippocr. lib. 2. De Diaeta, ita scripsit: quorum animalium lac tenue est, & sanguis similiter, eorum etiam carnes sunt consimiles. Idem lib. 2. epid. pag. 186.

Neaponi cum subsisterem narravit mihi Marius Schipanus summus ibidem medicus, Principem Neapolitanum Caraffam pro curanda lepra vesci solitum carne asini pulli. Thom. Bartolinus. histor. 33. cent. 6.

Accommodatissimum remedium erit lactis potus, asinini imprimis, velut magis detergentis, & tenuioris substantiae, quotidie manè ad lb ij. cum sacch. & cremore tartari, quo dejectorium fiat. Benedictus Sylvaticus. consil. 100. cent. 4.

Multi, ut ait Aetius, castratione se ab hoc morbo vindicarunt· hac ratione juvenem hoc anno liberavimus, qui incipiebat, & ultra principium fuerat progressus. utatur carne erinacei terrestris, exsiccata in furno· haec non elephantiacis tantum, sed & cachecticis, nephriticis, convulsionibus obnoxiis, & iis qui aqua intercute laborant, convenit, ut testatur Galenus. Potest in locum carnis viperarum substitui· servetur igitur caro erinacei terrestris, quae si multa haberi potest, ad formam placentae reducatur, comedat manè ante alia omnia, vel si velit, elixet cum salvia & borrag· & de ea comedat. Guil. Rondeletius. consil. 53. lib. 7. consil. Cratonis, & aliorum medicorum à Scholtzio editorum.

Tanquam certum remedium ulmi usus in curanda recenti elephantiasi à Iacob [...] Doyvineto. lib. 1. cap. 7. praedicatur. Vidit enim adolescentem tali affectu laborantem, & decoctionis ulmi usu (factis faciendis) convaluisse· ea quidem pro omni potu utebatur in quolibet pastu, cum pauco vino albo, & tanti sudores movebantur graveolentes, ut vix illos custodes ferre possent· ita viscera purgabantur, & magna urinae copia excernebatur, quibus excretionibus sanus factus est. Iul. Caesar Baricellus, in hortulo geniali pag. 306.

Subsectio tertia. Pro Lepra Graecorum.

PRaemissis universalibus remediis hoc unguento liniatur, quo & altera puella à nobis curata fuit, quae pro elephantica habebatur.

℞. Lithargyr. aur. & argent. macerat. per noctem in aceto acerrimo, an. ʒj. sulph. vivi ʒss. hellebor. nigr. ℈j. salis nitri ℈ij. succ. limon. ℥j. butyr. rec. axung. porcin. an. ℥ss. ol. rosac. q.s. cum modico cerae F. unguentum. Petrus Forestus. obs. 9. lib. 4. obs. Chir.

Cuidam nobili viro leprae implicito, multa remedia frustra adhibui, secui venam, praeparavi, purgavi, tandem helleboro albo usus, topica praeclara admovi, theriaca pugnavi, omnia frustra· tandem usu cucumerum evasit· his conditis etiam utebatur toto anno. Io. Heurnius. ad aphor. 20. sect. 3.

Curationem quod attinet, cum lepra [Page 559] haec summa sit scabies, eadem etiam, quae scabies, medicamenta postulat; fortiora saltem. Imprimis hic utile est sudores provocare decocto sarsae aut guaiaci. Daniel Sennertus. practic. lib. 5. part. 1. cap. 28.

Franciscus Gadius templi collegio praepositus jam biennio & atra bile morbo, & Graecorum lepra detinebatur; nec ullis auxiliis, quanquam à clarissimis viris curatus, levari, nedum sanari potuerat: adeoque eum morbum molestè ferebat, ut dicere soleret, malle se mori, quam tam graviter affligi: hortabaturque me, ut etiam periculosa tentarem remedia, quandoquidem secura nihil profecissent· verùm foelicior fui ego, quam illi expediret· namque ptisanae usu assiduo, & carnium testudinum, levissimis alioqui medicamentis, salis interdicta consuetudine, eum sex mensium spatio, ita ab utraque affectione curavi, ut nunquam postea redierint· sed ut dixi, expediebat illi ut potius Themison aliquis fuissem, quam Hippocrates· septimo enim post aut ad summum octavo anno, qui rex vocabatur apud suos, ab eisdem captus, misera multa primùm passus, & sub terram vivus defossus, ut crimina fateretur, tandem in vinculis in excelso atque edito loco animam reddidit. Hier. Cardanus. cur. 1. lib. De curat. admirandis.

In hoc morbo nihil melius est ptifana hordeacea, quae sic fit· hordeum infundatur in aqua multa, duodecim horis coquatur, donec disrumpatur, tundatur, cribretur, coquatur cum jure pulli vel testudinis, donec non amplius ampullas emittat, quod post tertiam horam vix contingere solet: id autem in vase terreo· testudines etiam in aqua diu coquantur cum modico aceti albi, croc [...], & borrag. & perseveret in hujusmodi cibo per sex menses.

Purgato praeparatoque corpore, missoque sanguine bibat per annum ter, quater, sexies in mense hanc aquam.

℞. Sang. porci rec. lb iv. plantag. lb j. ranar. sine capite & cute lb jss. cancror. chelas & caudas ad lb ij▪ rad. & fol. lapath. acut. lb ij. destillentur omnia s.a. & de hac aqua capiat, ℥iv. singulo manè, & sudet si potest, nam calidè bibenda est· ex privatis auxiliis est hoc.

℞. Viperas veras, & abscissis capite & cauda, ad tres digitos, coq. in pauca aqua, deinde contund. & cum furfure & farina pinsentur, gallinisque tribus aut quatuor edendae praebeantur: cumque id factum fuerit per quindecim aut viginti dies occisae gallinae, exenteratae, atque deplumatae, coquantur juxta morem, & jus illud bibat, & carnes edat, & postmodum quiescat in lecto, donec exciderint crustae. Hier. Cardanus. consil. 3. lib. 4. meth. med.

[Page 560]

Sectio nona. De Lethargo.

LEthargus ( [...], i. e. oblivione & inertia) sopor est praeter naturam continuus, inexpugnabilem dormiendi necessitatem cum omnium rerum oblivione, imaginatione & ratiocinatione laesa, inducens; comitante etiam lenta febre continua· vel est delirium intermissionis expers cum febre, sopore, & celeri oblivione conjunctum. ejus causam adscribunt antiqui omnes pituitae lentae & viscidae in cerebri substantia redundanti & putrescenti: unde vapores ad cor continuò delati non impensè calidi lentam illam febrem excitant: sed cum vix fieri posfit, ut tota pituita putrescat, pars quae non computruit, sua frigiditate soporem inducit. Alii volunt hunc affectum à vapore narcotico oriri, febrisque pituitosae symptoma esse, & non primarium affectum. aliquando à pituitoso sanguine inflammationem faciente producitur. Signa Lethargi seu Veterni haec sunt; lenta febre torquetur aeger, in somnum perpetuò labitur, ignavus est & obliviosus, ad [...]tentoream acclamationem oculos quidem aperit, sed statim iterum claudit; crebro oscitat, & ore hiante persistit, velut os claudere oblitus, urinam reddit jumentorum lotio si milem, ad meiendum à natura stimulatus, matulam expetit, sed manu tenens meiere quandoque obliviscitur. Lethalis ut plurimùm est morbus.

Subsectio prima. Pro Lethargo.

JUvenis quidam viginti quatuor annorum valde pituitosus, cum uno atque altero die capitis gravitate laborasset, adeo fuit somniculosus, ac in somnum propensus, ut quaecun (que) agens dormire semper cuperet. ac assiduè in somnum dilaberetur, tandem accedente febre in Lethargum incidit. Cum ad eum intrassem, ilicò hunc clysterem injiciendum curavi.

℞. Fol. branc. ursin. alth. an. M.j. fol. betae, malv. mercurial. parietar. fl. chamaem. an. M.ss. furfur. p.ss.F. decoctio. in colat. lb j. dissolv. cass. ℥ss. diaphaen. ʒiij. mell. ros. colat. ℥j. ol. chamaem. ℥iij. sal. ʒjss.M.F. clyster· at minimè admittens, glande acuta ex pulv. hier. picr. & troch. alhand. adjecto melle & sale, alvum mox deposuit. Postea juvene satis robusto existente, eodem die, cum adhuc in principio morbi essemus, vena cephalica cubiti dextri secta fuit ad ℥vj. qua detractione febris plurimùm fuit diminuta. Deinde usi sumus hoc oxyrrhodino leviter repellente & nonnihil discutiente.

℞. Aq. chamaem. ℥iij. aq. ros. ol. ros. an. ℥j. ol. chamaem. ℥j. acet. opt. ℥ss▪M. fronti tepidè adhibui. interim ad ea remedia me contuli, quae aegrum à somno excitarent, ut sunt [Page 561] asperae frictiones, vincula injecta, tractio pilorum pectinis atque barbae, & castorei odoratus. Post quartum diem pro purgatione dedimus pilul. ex hier. & cochias, cum magis excitatus esset. Tertio die adhibitis cucurbitulis natibus & humeris ad diversionem, ad topica magis discutientia devenimus hoc modo·

℞. Ol. lil. unguent. alabastr. an. ʒiij. cui etiam tandem adjecimus ol. castor. ʒij.M. per os exhibuimus theriac. ʒj. cum ʒjss. conserv. bugl. sex horis ante pastum. quae medicamenta cum juvarent, ab aliis fortioribus abstinuimus; quale est castoreum, quod auctoritate Mesues datur à gr. iij. ad iiij. ex oxymel. Ego sanè (inquit Trallian.) novi multos eo morbo victos, hoc solo remedio mortem evasisse· per se exhibitum proficit, adhuc autem magis cum oxym [...]l. Sed his quibus usi sumus remediis, aeger noster post septimum diem sanitati restitutus est. Petrus Forestus. obs. 9. lib. 10. De Cerebri Morbis.

Vir quidam crassus desidem agens vitam, crapulae & inexplebili ingluviei deditus, cum hieme sese musto implevisset, in Lethargum gravissimum incidit. Vocatus ego, sanguinem ex cephalica mediocriter detrahere jussi, deinde clyster injectus, & ea exhibita quae excitarent· neque ullo modo sinebam eum dormire, semper in officio sedulus, ut ita hominem morti destinatum, ex tenebris in lucem revocarem. Strepitus & inclamationes admisimus. Imò aliqui scropham in cubiculum deferunt, pedibusque ligatis in altum levatis ad lectum aegri ligant, ut hoc garritu excitetur, vel tympanis sonantibus, aut serrae stridore. Cum jam à somno utcunque excitatus esset, purgavimus cum infuso senae & agar. & frontem capillis crematis adjecto aceti exiguo illinivimus, quod & huic malo antipharmacum est ab hoc sopore cum aliquando evigilasset Diogenes, medicusque rogaret, quid ageretur? rectè (inquit) nam frater fratrem amplectitur; ipsum affectum mortis germanum innuens. P [...]t [...]us Forestus. obs. 10. lib. 10.

Subsectio secunda. Pro Lethargo.

MUlier quaedam honesto loco nata, cum aliquot diebus capitis gravitate laborasset, adeo fuit somniculosa ac in somnum propensa, ut quaecunque agens dormire semper cuperet, ac assiduè in somnum dilaberetur, à quo initio excitari potuit, tandem verò accedenti febre non potuit. Remediorum usum haec neglexerat; nec medicum accersiri admittere voluerat· itaque non prius vocatus, quam omni sensu destituta, in gravissimum soporem delapsa esset. detractus illi mox sanguis fuit è vena dextri pedis, enemata injecta, cucurbit [...]lae natibus & humeris admotae, topica multa alia adhibita· verùm his non proficientibus, tandem mors supervenit· capit [...]s hujus cra, [Page 562] nii osse sublato, abscessus in anteriore cerebri parte repertus, & pus interiori cranii ossis parti adhaerescens: quod & è naribus paulò ante mortem profluxerat. Rembertus Dodonaeus. cap. 7. observat. suarum.

Si Lethargicis febris superveniat, Lethargus solvitur· quod si spontè febris non accedat, licebit eam arte facere, inungendo pulsibus oleum è scarabaeis factum ad modum olei Scorpionum· sic enim certo experimento febris excitatur ephaemeram aemulans, & altero statim die disparens· licebit tentare secundum aph. 57. lib. 4. & 51. lib. 6. Wolfgangus Hoeferus. lib. 1. Herc. med. cap. 6.

Sectio decima. Pro Lichene seu Impetigine in palmis manuum.

JUvencula quaedam octodecim annorum cum Lichenem in palmis manuum & circa interstitia digitorum admodum foedam haberet, nec ullis remediis cura i posset, tandem universalibus factis evacuationibus, hoc nostro unguento eam curavi.

℞. Lithargyr. aur. & argent▪ per noctem in aceto acerrimo infus. & macerat. an. ʒss. sulph. vivi ʒj. pulv. helleb. nigr· ℈j. succ. limon. ʒj. axung. porcin. & butyr. loti in aq. ros. an. ℥ss. cerae modicum. F. unguentum molle, S.A. Petrus Forestus. obs. 5. lib. 5. Obs. Chirurg.

Sectio undecima. De Lienis Affectibus.

LIen, qui veluti promptuarium quoddam est pro recipienda terrestri & limosa parte sanguinis, ut ulterius cocta & exaltata in fermentum abeat, effervescentiae gratia sanguini denuo remandandum, quam plurimis infestatur morbis, quales sunt, obstructio, tumor distendens, scirrhus, dolor, inflammatio, vulnus, ulcus, &c. obstructione frequenter laborat, idque ob easdem omninò causas, quas in hepatis obstructione proposuimus. Dignoscitur gravitate & renitentia in sinistro hypochondrio, cum dolore quandoque praesertim à longa ambulatione & cursu· faciei etiam color lividus percipitur, & reliqua melancholiae dominantis indicia apparent.

Scirrhus Lienis est tumor ejus durus ab humore crasso indurato ortum habens· eandem habet cum hepatis scirrho causam, utriusque eadem prorsus est diagnosis, nisi quod in lienis scirrho durities & renitentia in sinistro percipiatur hypochondrio.

Dolor interdum lienem affligit, citra febrem & duritiem, isque à flatu exoritur, qui non solum lienis substantiam, quae ferè insensilis est, sed etiam membranam ipsum vestientem distendit. Distinguitur à colico dolore, quod gravis sit, & in uno loco fixus.

[Page 563]Inflammatio lienis ejusdem est naturae cum hepatis inflammatione· in eo tantùm differt, quod rarius fit à sanguine puro, frequentius à sanguine crasso & melancholico· easdem etiam habet causas, tam conjunctas quam antecedentes. Signa ejus sunt tumor & dolor in sinistro hypochondrio, ad diaphragma & sinistrum humerum protensus, gravitas etiam & pulsatio in eodem hypochondrio, febris assidua, cibi fastidium, sitis, lentor nigricans linguae adhaerens, molestus dexter decubitus, propter visceris gravitatem ventriculo incubantis; interdum etiam sinister, si tumor ingens fuerit. tumor interdum lienis figuram retinet, interdum totum sinistrum hypochondrium implet; interdum etiam insra umbilicum apparet, multiplicata materia, & inflammatione vicinas partes praecipuè umbilicum occupante,

Subsectio prima. Pro Lienis dolore, duritie, & inflammatione.

DEtur primò vomitus cum vino emetico. Deinde exhibe hoc electuarium spleneticum.

℞. Ras. chalyb. praep. ℥j. scolopendr. ℥j. spic. nard. lap. lazul. an. ℈ij. cinnam. ℥ss. cum melle cocto despumato. F. elect. cujus sumat cochl. j. manè tribus horis ante cibum; & vesperi alterum cochl. duabus horis ante coenam. Rodericus a Fonseca. tomo 2. consult. 75.

Multis & variis tentatis remediis, aeger tandem hoc unguento sanus factus est.

℞. Ol. communis lb iij. medull. cruris bovis lb j. butyr. rec. lb ss. succ. bryon. succ. cyclam. an. lb j. bulliant ad lentum ignem usque ferè ad succi consumptionem. colat. adde pulv. ceterach. cort. cappar. tamarisc. sem. agn. cast. an. ℥iij.M.F. unguentum. Est hoc unguentum mirabile quo omnes doctissimi Medici Ferrarienses usi sunt. inter quos numerare est Savanarolam, Vgonem de Senis, Leonicenum, Bonaciolam, Manardum, Brassavolam, & omnes hodiè ibi artem medicam exercentes, cum quibus nos per septennium ibidem agentes, eo quoque saepè usi sumus, & magnum ex ejus usu observavimus juvamentum. Amatus Lusitanus. cent. 1. curat. 86.

Curatur dolor lienis clysteribus carminantibus, purgatione convenienti, fomentisque emollientibus ac discutientibus, aceto adjecto· tum etiam linimentis compositis ex ol. lil. chamaem. cappar. absynth. cum modico spicae & aceti.

Si post horum remediorum usum dolor persistat, cucurbitula sinistro hypochondrio erit admovenda, modò nulla inflammationis, aut fluxionis suspicio fuerit. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 12. cap. 2.

Inflammationis lienis curatio eadem instituenda est, quae in hepatis inflammatione fuit proposita. Si sequentes tantùm adhibeantur differentiae. primò, quod venaesectio, liene inflammato, [Page 564] in brachio sinistro celebranda est, sed non ita frequenter, ut in hepatis inflammatione· quod verò de apertione salvatellae ab autoribus circumfertur, quam lienem peculiariter exonerare aiunt, superstitiosum est & jam ferè in usu practico obsolevit. U [...]ilius multo è basilica vena ad omnes implendas indicationes, sanguis detrahitur. Secundò, quod topica, quae in inflammatione hepatis hypochondrio dextro admovebantur, hic sinistro applicentur. Tertiò, quod in dictorum topicorum usu, astringentia non sint tanta cura, & tam diu continuanda: quia cum lien sit pars minus princeps, illius robori tantoperè studendum non est. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 12. cap. 1.

Subsectio secunda. Pro Lienis obstructione.

MUli [...]r quaedam obstructione Lienis cum levi tumore non admodùm duro laborans, sequentibus medicamentis utens egregiè habuit.

℞. Endiv. cichor. cum rad. ceterach. cap. ven. cuscut. scolopendr. an. M.j. summit. lupul. M.ss. cort. rad. cappar. tam [...]risc. an. ℥ss. sem. agn. cast. ʒij. sem anis. carui, an. ʒj. fol. sen. ℥jss. epithym. ʒiij. uvar. exacinat. ℥j.F. omnium decoctio pro lb jss. adde ℥iij. aceti in decoctione. in colat. dissolv. oxymel. simpl. syr. de quinque rad. & de scolopendr. an. ℥j.M.F. julepus. Deinde secta est vena lienaris in manu sinistra, quod egregiè profuit. Postea denuò purgata est. pilulae iij. ex ℈j. ammoniac. aceto dissolut. exhibitae sunt, supersorbendo oxymel. scillit. ℥ [...]ss. hoc enim solo vidi praeceptorem meum Elidaeum Bononiae curasse quendam spleneticum tribus annis eo malo detentum. Jussi quoque ut uteretur vino decoct. rad. filicis, quo & idem praeceptor meus uti folebat. Idem dedit Amatus, cent. 6. ad splenis duritiem post universalia remedia, ad viginti dies minuit enim lienem, ut & fotus aceti acerrimi in quo lapis pyrites candens extinctus fuit, quod acetum spongia exceptum ad Gal. mentem optimum est remedium.

Utebatur etiam Elidaeus hoc unguento & cerato.

℞. Succ. brion. succ. cyclam. an. lb j. dialthaeae ammoniac. in aceto solut. ol. cappar. amygd. d. an. lb ss. omnia in duplici vase bulliant, adde cerae q.s. ut F. unguentum.

℞. Pingued. anser. mucilag. alth. an. ℥j. pulv. tamarisc. ceterach. rad. cappar. rad. filic. an. ʒj. refin. colophon. ʒij. cerae, resin. pini, an. q.s.F. ceratum· commendabat pulverem tamarisci in furno exsiccati cum einnam. in cibis, & in potu dabat pulv. rad. filicis. Petrus Forestus. obs. 2. lib. 2. De Lienis Morbis.

Cum Villicus quidam Lienosus siti maxima torqueretur, jus cum tribus aut quatuor guttulis spiritus vitrioli sumens, ad temperandum immodicae [Page 565] sitis aestum, ex hac potione ventre soluto plus quam quadragies, siti & obstructione lienis liber convaluit. ita in multis casibus res eveniunt inexpectatae. Dominicus Panarolus. obs. 21. pentecoste 2.

Curatio eadem huic morbo competit, quae in hepatis obstructione supra fuit proposita, addendo ea quae peculiariter lienem respiciunt, & humori melancholico praeparando expurgandoque dicata sunt. His autem pilulae de ammoniaco sequentes, tanquam efficacissimae addendae sunt, & in frequenti usu habendae.

℞. Ammoniac. pinguis in aceto scillit. soluti ℥j. extract. aloes ℥ss. crystall. tartar. ʒj. myrrh. croci, an. ʒss. mastich. benjoin. sal. fraxin. & absynthii, an. ℈j. cum oxymel. scillit. F. massa pilul. dosis ʒss. bis in septimana, purgationibus interjectis.

Prae caeteris autem remediis, quae ex chalybe componuntur, ad lienis obstructiones reserandas sunt efficacissima.

Amatus Lusitanus. curat. 61. cent. 5. Curationem proponit obstructionis lienis, à quartana febre relictae, quae sublata est decocto rad. chinae per viginti dies, post convenientes purgationes usurpato. Lazarus Riverius. lib. 12. prax. med. cap. 3.

Pilulae tartareae Bontii hic conveniunt, quae sic parantur.

℞. Aloes succotrin. el. ʒiij. gummi ammoniac▪ cum aceto [...]cillit. depurat. ℥jss. tartar vitriol. ℈jss.F. massa. S.A. dosis à ℈j. ad ʒj. manè. vel ante coenam ℈ss. maximi sunt levaminis in morbis tartareis, ut sunt affectus hypochondriacus, obstructio lienis mesenterii, &c. incidunt enim tartaream mucilaginem, eam (que) per dejectionem expurgant· tantae sunt apud Hollandos aestimationis, ut piaculum habeant communes eas reddere. alio modo etiam ita parantur· recipiunt extractum rhei paratum ex rhei el. ℥ss. & corrigentibus, speciebus diamarg. frig. & diarrhod. abbat. an. ʒj. in succo citri per noctem maceratis, in colatura dissolvuntur species superiores, fitque S.A. massa, & sic hepar magis respiciunt. Io. Schroderus. lib. 2. Pharmacop. med. Chym. cap. 73.

Sacratissimus Imperator Ferdinandus tertius, pro cura verna, ex consilio medicorum, solius limaturae chalybis crudae in vinum passulatum insusione utebatur, quam malè colatam & filtratam frigidè bibebat, & in curru vectus celeriter, quia pedibus uti non poterat, sese per horam exercebat. Wolfgangus Hoeferus. Herc. med. lib. 3. cap. 3.

Subsectio tertia. Pro Lienis Scirrho.

POst universalia remedia, imperavi, ut hoc arcano Praeceptoris mei Faventini uteretur ad quindecim dies, quo omnis durities splenis dissolvitur.

℞. Rad. filicis ℥ss. rad. cuscut. ʒij.M. & bulliant in ℥viij. vini albi [Page 566] potentis ad tertiae partis consumptionem· colatura patienti detur. Postea ut hoc unguento regio lienis inungeretur mandavi; quo & alii curati sunt, & magni pretii apud me habetur.

℞. Ol. cappar. ℥j. ol. lil. alb. amygd. d. chamaem. butyr. rec. an. ℥ss. succ. brion. cyclam. an. ℥ss. ebulliant olea ad consumptionem succorum: adde ammoniac in aceto solut. ʒijss. pingued. gallin. medull. crur. vitul. oesyp. humidi an. ℥ss. pulv. cort. rad. tamarisci, cappar. ceterach. rad. filicis, an. ʒj. pulv. sem. agn. cast. genist. an. ℈j. cerae parum. F. unguentum. Petrus Forestus. obs. 8. lib. 20.

Ceratum meum de ammoniaco, quo ego utor, fuit impositum· cujus haec est descriptio.

℞. Ammoniac. dissolut. in aceto, ℥j. dialth. & empl. de melil. an. ℥ss. furfur. ʒj. pulv. rad. bryon. sicc. pulv. rad. ireos sicc. an. ℥ss. pingued. anatis, anser. gallin. an. ʒiij. bdell. galban. an. ʒjss. ol. irini ʒjss. bulliant leniter in mucilagine sem. lini, faenugraec. an. q.s. adde cerae ℥ss. terebinth. & resin. pini, an. ℥jss.F. ceratum S.A. Plurimum emollit & resolvit duritiem scirrhosam; ut hoc ipsum pro arcano habeam, ac in officina pro me semper paratum inveniatur. Deinde lien fomentabatur cum aceto in quo lapis molaris vel pyrites candens extinctus sit. Idem. obs. 10. lib. 20.

Virum quendam à multis annis scirrho lienis graviter laborantem, divino favore foeliciter & brevi, his quae sequuntur medicamentis, sanitati restitui. Instituta itaque primò optima victus ratione, sequens lenitivum exhibui.

℞. Fol. agrimon. veronic. cuscut. scabios. fumar. an. M.ss. sem. anis. & fol. sen. an. ʒij.F. decoctio in colat. ℥iiij. dissolv. confect. hamec. ʒiij diacathol. ℥ss.M.F. potio.

Purgato corpore, sequens praescripsi apozema.

℞. Rad. foenic. aspar. lapat. acut. scrophular. polipod. q. saniculae cort. inter. rad. frangulae, an. ℥j. fol. agrimon. veron. cuscut. scabios. ceterach. fumar. scolopendr. cap. ven. cochlear. nasturt. aquat. an. M.j. fl. genist. sambuc. an. M.ss. sem. foenic. anis. an. ℥j. liquir. ras. uvar. pass. exacinat. an. ℥jss. fiat decoctio S.A. in colat. lb j. dissolv. syr. de scolopendr. de epithymo, an. ℥jss. aq. cinnam. & aceti, an. ℥j.M.F. apozema pro tribus matutinis. Interim loco affecto sequentem applicui sacculum.

℞. Rad. alth. malv. cum toto, an. ℥j. fl. chamaem. melil. sambuc. fol. cochlear. na [...]turt. aq. an. M.ss. incidantur & contundantur, ind [...]nturque sacculo, quo filo intertexto, & in aq. cocto, calidè bis aut ter quotidie applicetur. Post fotum totum latus unguento meo, ad splen [...] induratos inunxi, emplastrum (que) me [...] de cicuta supra alutam extensum applicui. Hisce scirrho emollito, sequentem potiunculam propinavi.

[Page 567]℞. Confect. hamec. ʒiij. extract. hellebor. nigri gr. vj. aq. cinnam. ℥ss. cum decocto praescripto. F. potiuncula, sumatur mane. Corpore hac potione tam per superiora quam inferiora (absque tamen ulla violentia) probè expurgato maximum levamen persensit. evomuit enim multùm humoris adusti, nigri, & melancholici, procul dubi [...] ab elleboro ventriculum versus attracti. quapr [...]pter ne imperfectum relinqueremus opus inceptum, denuò apozematis praescripti doses sex vel septem exhibui, interim quoque fomentationibus, inunctionibus, & emplastro praescripto usi sumus· per intervalla quoque potiunculam ex confect. hamech. & extracto ellebori propinavi. Sic divino favore plenissimè convaluit, multosque deinceps annos incolumis supervixit. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 49. cent. 2.

Unguentum ad splenes induratos ex oleo amygd. d. ol. de cappar. pinguedine humana, ursi, caponis & anseris, in quibus succus cochlear. nasturt. aq. & tamarisc. coxerit, conficio. Addo nonnunquam nonnihil gummi ammoniaci dissoluti aut in praedictis succis, aut aceto scillitico. Idem. pag. 657. Ibi etiam habetur descriptio empl. de cicuta.

Mirabile est Emplastrum ex cicuta cum ammoniaco aceto dissoluto. Accipe cicutae M.iiij. ammoniac. lb ss. infunde aceto acersimo dies octo. Deinde bulliant dum ammoniacum solvatur, hinc per pannum fortem lineum validè exprimatur, iterum (que) expressus liquor ebulliat quinquies, & adjecta cera, cum oleo amygd. d.F. unguentum. Hoc sit pro secreto; nam omnem duritiem mollit. Io. Heurnius. lib. 2. Method. ad praxin. cap. 10.

In lienis scirrho remedium habco probatum, ceratum nimirum compositum ex duabus partibus ammoniaci in aceto dissoluti, una succi tabacci, dimidia resinae pini, terebinth. & succ. ebuli, una olei de cappar. & cerae novae q.s. ad empl. seu cerati formam adipiscendam, quod emolliente & digerente sua facultate plurimos obduratos lienes sanavit· dicam vobis & aliud, quod ostendit aliquando experientia· curabam quendam nobilem, cujus custos domus erat hydrope affectus ex scirrho lienis, quem habebat permagnum, cui ego ordinavi spongiam ex aqua c [...]lcis vivae expressam. Sanato domino non amplius accessi, neque ille me adivit, sed expertus indies magis spongiarum earum utilitatem, perpetuò usus est spongiis jam propositis, quousque tum ex hydrope, tum ex scirrho lienis fuerit curatus. Hier. Fabrit. ab Aquapendente lib. 1. Chirurg. cap. 51.

Curatio scirrhi lienis eadem omnino est cum ea quae pro hepatis scirrho fuit proposita· ex remediis pro hepatis scirrho propositis, magno in praetio habendae sunt pilulae ex aloe, ammoniac. & merc. dulci· quae tamen non abundè satisfaciunt· opiata sequens utramque paginam implebit· nisi morbus prorsus sit incurabilis.

[Page 568]℞. Gummi ammoniac. opoponac. bdell. an. ʒij. dissolv. in vino albo, colentur, & coq. deinde adde confect. hamech. diaphaen. an. ʒij. cathol. duplicat. ℥ss. pilul. foetid. ʒij.F. opiata· de qua capiat ℥ss. addendo merc. d. gr. xx. continuando per plures dies consequentes; sicque tumor & durities evanescet· convenit venaesectio in principio, at morbo inveterato minimè prodest. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 12. cap. 4.

Puella septem annos nata correpta suit febre quartan [...], & post curationem ipsius incidit in tumorem durum & scirrhosum lienis· curata fuit solo usu aq. stillat. tamarisci, cum oleo vitrioli: sumebat singulis matutinis horis jejuno ventriculo, istius aquae ℥iv. cum ol. vitriol. gt. vij. & intra mensem perfectè curata fuit. Io. Faber. curat. 67.

Sectio quarta. Pro Lienis tumore.

NOvi vetulam quandam (cum viginti annis splenetica fuisset) tumore lienis duriusculo laborantem solo continuò esu capparum convaluisse. Petrus Forestus. obs. 2. lib. 20.

Multos nos tali vitio affectos curavimus; inter quos unum, quem, cum septennio hoc morbo vexatus frustra multa consilia ac pene infinita praesidia expertus fuisset, solo tandem cappari, qui tali aegritudini aptissimus cibus est, solaque illius aquae, in qua faber ferrarius saepe candens ferrum extinguit, annua potione liberavimus: tanta scilicet in ejusmodi aqua contra hoc vitium inest vis atque virtus· unde & compertum est animalia quae apud fabros educantur perquam exiguos habere lienes Antonius Benevenius. cap. 105. libri de occultis morborum & sanati [...]num causis.

Ad purgandum humorem melancholicum maximè laudantur pilulae de ammoniaco, quae pro secreto habentur in hoc morbo· quae sic fiunt.

℞. Extract. aleos cum aq. endiv. ʒj. gumm. ammoniac. in aceto scillit. solut. myrrh. praep. an. ʒj. mastich. spec. triosant. an. ℈j. croci, ℈ss. sal. absynth. ʒj. cum syr. de succo ros. F. massa pilul. cujus accipiat per intervalla ʒj. plus minusve· usus harum pilul. non solùm in hoc affectu, sed in omnibus obstructionibus ventris, in quartanis, cachexiis praecipuus habetur. Rodericus à Fonseca. tom. 1. consult. 28.

Suadeo ut sinistram hypochondrii regionem integat hoc emplastro, quod non solùm mollit, discutit, humoresque in splene contentos resolvit, & dolorem, si quis est, leviter sopit, verùm etiam viscus roborat & consolatur.

℞. Ammoniac. ping. ℥ij. aceti ℥vij. vini alb. ℥iij. coq. ad humoris consumptionem· tum adde empl. de meliloto ℥jss. mastich. ʒij. pulv. ceterach. pulv. fl. chamaem. calam. arom. sem. cumin. an. ʒss. ol. cappar. partes ij. ol. absynth. & nardin. an. part. j. cerae novae q.s.F. emplastr. [Page 569] extend. q.s. super alutam, & applicetur lienis regioni. Reinerus Solenander. consil. 21. sect. 3.

Sectio duodecima. De Lienteria.

VIde supra libro tertio sect. 47. De coeliaco morbo.

Subsectio unica. Pro Lienteria.

VIr quidam lienteria laborans singulo die jejuno ventriculo sumens ℥ss. sequentis electuarii nihil superbibendo curatus fuit.

℞. Sacch. rosat. ℥vj. theriac. opt. ʒvj. cum miva cytonior. q.s.M.F. elect. eodem modo fuit curatus teste Amato Lusitano. cent. 2. cur. 56.

Nobilis quidam Anconitanus senio confectus, qui cum per plures dies semicrudum cibum per secessum emitteret, & multa praesidia tentata illum non juvissent, hoc elect. ultimò refectus fuit, & sanitatem obtinuit· usus est sacch. rosato antiquo. Petrus Forestus. obs. 24. lib. 22. De diversis generibus profluviorum alvi.

Sectio decima tertia. De Linguae calculo.

SOrorcula quaedam Delfia annos nata viginti & tres, cum circa os maxillae inferioris prope mentum longo tempore doleret, sub lingua in musculosa carne laxiore versus radicem▪ Chirurgus qui illam quotidie invisebat cum duritiem diu sensisset, abscessum in lingua futurum sperabat: huic ficum aridam per medium scissam continuò, ad suppurationem promovendam, loco dolenti apponit· & praeter spem tumore jam emollito, lapillus quidam insigniter durus ultrò exivit absque incisione ad magnitudinem nucis avellanae formae tamen longioris ut vidimus· illo lapillo expulso statim omnis dolor cessavit, nulla suppuratione; aut sanie vel pure subsequente; & quod dictu mirum est, labris vulneris per se rursus unitis, absque ullis medicamentis. Istis etiam diebus lapillum ex lingua prodeuntem vidimus paulò ampliorem ab alio quoque tandem expulsum· res admiratu digna, l [...] pillo erumpente, nec saniem nec sanguinem subsecutum fuisse, linguamque ita per se coalitam· fortè, cum & vulnera linguae facilè per se coalescant, ut constat in perjuris & iis maleficis, quibus lingua clavo perfoditur, facilè coalescit & conglutinatur ob mollitudinem carnis. Petrus Forestus. obs. 26. & Schol. lib. 14.

Intumuerat mulieri cuidam admodum [Page 570] lingua, ita ut eam movere, aut loqui non posset, uti neque aliquid deglutire, rupto tandem spontè abscessu procidit calculus tophaceus, durus & magnus. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 896.

Vir quidam quadraginta annorum graves & frequentes in fauces & tonsillas fluxiones patiebatur: tandem animadversum est lapillum sub lingua concretum fuisse, qui facilè extractus est, aegerque ab eo tempore fluxionibus praedictis vexatus non fuit. Petrus Estanove. observ. 5.

Sectio decima quarta. Pro Linguae & Labiorum resolutione.

NOndum hic affectus paralysis dici debet, licet, nisi debitè tractetur, in illum possit terminari. Aer diligendus purus, qui calida & sicca qualitatibus superfluum capitis humorē absumere discutereque valeat. Suffitus in aedibus utiliter quandoque excitantur· ad hoc benè facit ex albo succino puriore scilicet, tenuiora ramenta paucis carbonibus injicere· minus gravis est, & tamen perbellè siccat roboratque cerebrum odor ex indico succino, animen vocant, excitatus· ex caryophyllis quoque admitti potest· utilis & gratus est qui ex sequenti pulvisculo composito movetur, siccat egregiè, calefacit mediocriter, & roborat internas partes capitis.

℞. Benjoin. ʒij. lign. aloes, ʒjss. storac. calamit. ℈iiij. anim. ʒss. thur. sandarach. arab. (i. e. gummi juniperi) an. ℈ij. caryophyll. ʒss. contusa M. pro suffitu; quo suffumigetur nocte dormituro tegumentum capitis, eundem excitando super carbones· addo hic aliud quod in id genus capitis affectibus cavendis saepè profuisse comperi· conficitur ex succini globulis minutis collaris corona, ea circa cervices collum circumdatur aliquot spiris, retineturque continuò sub interula ad cutem. haec enim corporis tepore calefacta insensibili latentique vaporatione expirat, ita cerebri humiditates siccantur, absumuntur, & retinentur, additurque capiti robur· in aeris observatione advertendum est, ne exponatur caput aestu solari, multoque minus radiis lunaribus· vi [...]andus etiam percolatus aer & qui per rimam, vel exiguam aliquam fenestram quasi luctando inspirat· nam ita ad [...]enestram desedisse, ventumque penetrantem cervice, capitisque altera parte excepisse, saepenumero vidimus in ita dispositis magnum malum dedisse. Victus instituendus exsiccans & moderate calefaciens· sint cibi assi potius quam elixi; codiantur rore marino, satureia, serpillo, salvia, origano, majorana, arantiorum & limonum corticibus· cinnamomo etiam nuce mosch. mace, cardamomo, & galanga· observarunt medici, potissimum ex Arabum familia celebriores, esum columborum sylvestrium medicinam propriam esse ad relaxationem omnium [Page 571] membrorum (ut loquuntur illi) ad privationem sensus & motus, ad tremorem & amissionem loquelae· compertum etiam est leporis cerebrum in frigidis cerebri & nervorum morbis utiliter comedi· assum comedi potest, conditum cinnam. & nuce mosch. singulis mensibus semel purgetur his pilulis.

℞. Pilul. aloephang. ʒij. aloes rosac. ℈ij agar. opt. ʒss. rhei irrorandi aq. cinnam. ℈j. zinzib. alb. sal. gemm. an. gr. ij.M. cum syr. rosat. folut. F. pasta ex ʒj.F. pilulae ix. dosis ʒj. Interea temporis quandoque vesperi horis à parca coena tribus, cum decumbendum fuerit, diglutiantur duo aut tres ex iisdem pilulis, ternis nimirum, quaternis, quinisve diebus quibuslibet· quod fi alvus quandoque astrictior fuerit, hora una ante coenam ex praedictis pilulis una aut altera diglutienda· vel in usum vocetur. haec pilul. massa: etenim tam serosos quam lentos frigidosque humores, quibus cerebrum gravatum minus expedite sensibus internis atque externis utitur, qui itidem vertiginis & paralyseos similiumque id genus morborum causas praebere solent, sine molestia educit, atque evacuat. Novi qui vegetam memoriam visumque expeditum in multos annos harum usu, quod scilicet vesperi à coena decubituri, unam earum, longo tempore continuantes, diglutierant, conservarunt· pilulae hae sunt.

℞. Turpeth. gummos. colocynth. agar. opt. an. ℈ij. rad. asar. caryophyll. cubeb. nuc. mosch. mastich. an. ℈j. cal. aromat. succin. albiss. an. ℈ss. fol. sen. epithym. cretens. an. ℈j. sal. gemm. myrobal. chebul. pulp. sem. cartham. an. ℈ss. aloes opt. ad pondus omnium, cum succo salviae ad ignem depurato q.s.F. massa· & ex qualibet ʒ. pilulae numero vij. vel viij. ex istis singulis diebus, alternis, vel ternis quibus (que) sine discrimine diglutienda una vel altera sub vesperam horis aliquot à coena· quod si exquisitius purgare corpus quando (que) in animo est, pilul. istarum tutò à ʒj. ad ʒjss. sumere licet. Purgato decenter corpore, hoc unum adscribam, quo assumpto resolutam linguam aliquoties restitutam scio.

℞. Mithrid. vet. ℥j. rad. acor. condit. opt. triti ʒij. nuc. mosch. zinzib. alb. an. ʒss. sal. communis ℈j. subigantur omnia in mortario cum pistillo instillando continuo succi salviae ad ignem defaecati q.s.F. elect. consistentia solidiusculum· ex eo avellanae instar in ore retentum diu lingua volutatum tandem deglutiatur· interim profuerit aliquando caput per nares purgare levi hoc errhino.

℞. Aq. majoran. ℥jss. pulv. nuc. mosch. ℈j. mell. rosac. colat. ʒij. dissolve· attrahendum tepidum manè è vola manus in nares· item apophlegmatismi loco teneat in ore aquam melissae quae ex melissa irrorata vino generoso aspersoque caryophyll. pulvere destillata erat· in quodam enim generosissimo viro comperi aliàs hanc aquam, cum primùm admoveretur, in restituenda loquela [Page 572] vehementer profuisse. Reinerus Solenander. consil. 14. sect. 2.

Sectio decima quinta. Pro Linguae Vulnere.

PUella quaedam exerta lingua in terram cadens, partem illam quae inter dentes erat ferè ex toto abscidit; vocatus ego sequentibus remediis curationem tentavi, atque foeliciter absolvi.

℞. Fol. & fl. ligustr. plantag. ros. rub. an. M.j. cortic. granat. balaust. an. ℥ss. coq. in lb ij. aq. chalyb. ad tertiae partis consumptionem, in colat. dissolv. acaciae ʒij. syr. de ros. sicc. ℥ij.M.F. gargarisma, quo saepius interdiu abluatur lingua· in ore continenter tenebat syr. de ros. sicc. de cydon. syr. conservat. cerasorum, de ribes; vescebatur jusculis carnium recent. hordeaceis, lacte amygd. d. & similibus· his Dei beneficio plenissimè fuit curata, neque ullo modo depravata fuit loquela. Guil. Fabrit. Hildanus. obs. 28. cent. 1.

Sectio decima sexta. De Lochiis per alvum expurgatis.

LOchiorum post partum expurgatio copiosior nonnunquam est justo, parcior nonnunquam, interdum planè intercepta. Pro diminuto vel cessante fluxu lubrica alvus confert, cujus rei causam non rarò admiratus sum· novi puerperas quibus nulla lochia post partum successerunt, magno vitae discrimine· injecto verò clystere simplici, alvoque soluta convaluerunt, quibus diarrhaea loco sanguinei purgamenti fuit saluti· quum uxor mea charissima foeliciter filiolum meum Casparum enixa esset, parcissimè praeter morem lochia fluxerunt, sed continua ferè aliquot dierum diarrhaea sine ulla virium jactura purgata fuit. Dubitavi per quas vias retracta sit materia ad intestina; longae viae sunt, nec hic per alvum cruor decurrit· ig [...]tur verò mihi fit simile per alvum revelli & evacuari serum quo alioqui diluitur sanguis & impregnatur ad venas uteri patentes deducendus. Thom. Bartolinus. Histor. 19. cent. 3.

Sectio decima septima. Pro Lochiorum fluxu immodico.

MUlier quaedam post abortum à sanguinis fluxu immodico summam patiebatur virium dejectionem· illi praescribo frictiones & ligaturas partium superiorum, cucurbitulas sub mammis, epithemata & pullos columbinos, fotus manuum cum vino calente, in quo confectio alkerm. dissoluta sit, & sequentem potionem.

℞. Aq. plantag. naph. & ros. an. ℥j. syr. corall. ℥j. sal. prunell. ʒj. sang. drac. ℈ss.M.F. potio, quae statim [Page 573] fuit exhibita, antequam reliqua remedia fierent, & intra horae quadrantem dolores ventris & lumborum quieverunt, & fluxus imminutus est, ut aliis remediis non indiguerit. Lazarus Riverius. obs. 69. cent. 1.

Curatio fluxus sanguinis immodici in illius cohibitione tota versatur· summa tamen cautio adhibenda est, ne quod per hujusmodi purgamenta excerni consuevit, intus retineatur, & gravissimorum affectuum causa evadat. Ideo si affectus non vehementer urgeat, à levioribus incipiendum erit, ad potentiora, si opus fuerit, sensim progrediendo· ac primùm sanguinis impetus cohibendus est alimentis incrassantibus, ut panatellis, gelatinis, oryza, amylo, cum jusculis pedum vituli, pyris, cydoniis coctis, carnibus assis succo granatorum aspersis. Cibus paulò copiosior exhibeatur, non tamen una vice, sed potius frequenter, cum hoc modo calor & spiritus, qui expulsionem in utero adjuvant, ab utero ad ventriculum avocentur, & vires instaurentur. Vitelli ovorum huic usui conveniunt: nam & facilè coquuntur, & calorem ad ventriculum avocant· potus sit aqua ferrata, vel extinctionis auri, vel in qua parum mastiches bullierit· venter fascia mediocriter constringatur: quia hoc modo comprimuntur vasa, & fluxus immodicus impeditur· lumbis admoveantur lintea oxycrato madefacta· si diutius duret fluxio, pulvis vel opiata ad plures doses praescribi potest in hunc modum.

℞. Lapid. haematit. ℈iiij. pulv. bol. arm. corall. rubr. margar. praep. an. ʒj. sem. plantag. coriandr. praep. & gran. sumach. an. ℈ij.M.F. pulvis tenuissimus· de quo capiat ʒj. cum decocto centinodiae & syr. cydoniorum.

℞. Conserv. ros. rad. symphyt. an. ℥j. bol. arm. troch. de carabe, & corall. an. ʒj. cum syr. corall. vel de ros. sicc. F. opiata de qua capiat ad magnitudinem castaneae, superbibendo parùm aquae potus ordinarii.

Exterius verò fotus & unguenta utiliter admovebuntur in hunc modum.

℞. Sumitat. lentisc. rubr. plantag. cupress. olivae polygoni, an. M.j. rosar. rubr. p.jj. granor. myrti ℥jss. nuc. cupress. numero vj. cortic. granat. p.ij. coq. in aq. chalybeata & vino rubro astringente, & colaturâ foveantur partes muliebres valdè tepidè & ferè subfrigide.

℞. Unguenti comitiss. ℥ij. succ. plantag. ℥j. agitentur simul, & fiat linimentum, applicandum post fotum.

Injectio in uterum etiam potest fieri ex succo plantag. à Galeno laudato, vel decocto fotus praedicti.

Reliquis remediis non conferentibus, venaesectio in cubito praesentaneum est remedium, si paulatim & per quaedam intervalla sanguis educatur; sic enim multas deploratas convaluisse experientia docuit.

De somno peculiariter hic annotandum, dum sanguis copiosè effluit, eum esse penitus arcendum· multae [Page 574] enim ex eo de medio tol [...]untur, quia calor ad interiora retractus majorem fluxum efficit· & si aliquando is concedendus sit aliquis ex ministris semper adesse debet, qui aegrotantis pul [...]um & respirationem observet. Lazarus Riverius. prax. medic. lib. 15. cap. 21.

Sectio decima octava. Pro Lochiis suppressis.

IN puerpera lochiis suppressis laborante· recte usus sum hoc decocto.

℞. Hord. mund. M.j. liquir. ras. ℥ss. schaenanth. ʒjss. coq. in aq. pro lb j. id quidem vel in febre non obest, & simul purgationes sopitas aperit· debilioribus ʒj. schoenanth. in jure pulli bullire jubeo· hoc enim modo Florentiola medicus Bononiensis utebatur· valet & jus cicerum. Mulieres Bononienses dant jus columbae in quo bullierit schaenanthum ad purgationes promovendas; estque remedium Nicoli· at in robustioribus puerperis, si menses diu retineantur, vena tali incidenda· ut in quadam cum maximo successu fecimus, menstrua purgatione subsequente: etiam sumendo ʒj. pulv. dominarum cum aq. artemis. Petrus Forestus. obs. 82. lib. 28. De morbis mulierum.

Hunc potum sibi reddat familiarem aliàs à me expertum.

℞. Fl. chamaem. M.jss. pulv. cortic. arant. sicc. ʒj. coq. in s.q. cerevis· cujus colaturae sacch. finiss. parum misceri potest· ab eo aliquoties assumpto melius habuit. Io. Petrus Lotichius. obs. 21. cap. 1. lib. 5.

Purgatio convenire potest septem vel novem diebus à partu, ex infus. rhei, agar. aut senae; vel cum jusculo laxante ex herbis ac rad. aperient. cum sena parato; vel cum mannae ℥jss. in jusculo dissolutae. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 15. cap. 22.

Nobilis mulier pudicitiam suam prostituerat, uteroque conceperat. conceptus ferè trimestris. Cum de ea re nulli suboleret, fortè cum joco multa faceret patereturque in vicinum lectum conjicitur. in ejus ventrem incidit juvenis, qui impetu lapsus, & sua ipse mole opprimens, tantam utero vim intulit, ut illisus fuerit foetus· ingens copia sanguinis fluit. Qui aderant nil tale de conceptu cogitabant. Advocatus medicus, de amissa pudicitia ne cogitare ausus, totum id ad pressum istum referebat, ideò rogatus ut omni ratione sanguinem cohiberet, & supprimentia, & sectionem venae recens enixae adhibuit. Sequenti die rheum praescribit. nihil inde alienum consecutum· an urgente necessitate recens enixas ad solennia remedia adigere audebis. Guil. Ballonius. lib. 1. Epid. & Ephem. pag. 53.

[Page 575]

Sectio decima nona. Pro Loquela amissa.

PUella quaedam feptem annorum, [...]um variolis gravissimè correpta fuisset, circa quartum diem morbi loquelam ita amisit, ut ne minimum quidem vocis articulum, aut fonum aliquē edere posset. Ego [...]um in confilium adhibitus essem, & hujus morbi causam investigare vellem, ne minimū quidem linguae vitium inveni, illam [...]nim absque omni difficultate movebat, protrudebat (que), atque ex una in alteram partem circumducebat. Ex his signis, malum in ipsis recurrentibus nervis esse haud difficulter conjeci· recurrentes enim nervos vocis praecipua esse organa post Galenum asserunt Anatomici, quapropter illis interceptis aut sectis mutum statim ut reddatur animal necesse est. In curatione autem sic processi. Primò, syr. ros. solut. cum rheo, agar. & sena, necnon duobus granis gutt. gamandr. dissolutis in decocto beton. salv. prim. veris, corpusculum ut per intervalla expurgaretur, suasi [...] Deinde quae cerebrum partesque principes roborant, ut sequens facit elect. praescripsi.

℞. Conserv. fl. beton. prim. veris, salv. rorismar. an. ℥ss. confect. alkerm. ʒij. spec. dianth. & de gemm. an. ℈ij. cum syr. de beton. q.s.F. Electuar. de quo sumat aegra quotidie ter aut quater praecipuè jejuno s [...]omacho, & post coenam ad magnitudinem castaneae.

Exterius fotum sequentem anteriori parti colli ubi nervi recurrentes descendunt, iterum que recurrunt, bis in die applicare jussi.

℞. Fl. beton. salv. rori [...]mor. prim. veris, summitat. majoran. hype [...]ic. centaur. an. M.ss. ros. rub. ivae arthetic. an. M.j. gran. junip. ℥ij. incid. & contund. omnia grosso modo, postea indantur sacculo ejus magnitudinis, ut anteriorem partem colli ad sternum usque cooperire possit, is aquae incoctus applicetur calidè, fomenteturque collum spatio unius horae, idque bis in die. Deinde inungatur collum sequentibus aquis destillatis.

℞. Aq. beton. prim. veris, salv. lavend. an. ℥ss. spirit. junip. sine vino praep. ℥j. theriac. opt. ʒij.M. his non diu adhibitis remediis, loquelam paulatim recuperavit, & nunc optimè valet puella. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 14. cent. 6.

Relatum est Maximilianum Frederici ▪ iij. Imperatoris filium usque ad nonum suae aetatis annum prorsus elinguem & mutum fuisse, sed tamen beneficio natur [...], non solùm sermonem acquisivisse, verùm etiam fuisse eloquentissimum· nam in ipso existimandum est vitium originem duxisse ex larga humiditato, quae aetatis progressu consumpta suit. Hieronimus Mercuriali [...]. lib. 2. De Morb. Pueror. cap. 8.

[Page 576]

Sectio vicesima. De Loquela absque Lingua.

SAlmuri ex Variolis quidam expuit totam linguam, nec tamen loquendi promptitudinem amisit, quanquam exactè aliqua literarum elementa proferre nesciverit. Sunt enim literae quae sine linguae allisu enunciantur, & vel à gutture eructantur, ut A. vel à Labiis, eduntur ut B. Thomas Bartolinus. Hist. 22. cent. 2.

Sectio vicesima prima. De Lue Venerea.

LUes Venerea (quae & Morbus Gallicus, Italicus, Siphilis, & Pudendagra dicitur) totius substantiae morbus est, occultus & contagiosus, tuberculis, maculis, ulceribus, cruciatibus & doloribus sese prodens. Causa efficiens est occulta & venenata qualitas contagione & attactu contracta; & in humore aliquo velut in subjecto inhaerens· haec autem perniciosa labes, licet variis modis se diffundit, venereo tamen concubitu maximè propagatur in genus humanum. Per totum corpus disseminato malo, saeva pullulant symptomata, animum tristitia detinet, corpus lassitudo, pallor faciem, pustulae circa frontem prmò, deinde per totum corpus erumpunt, dolor adest vehemens & vagus, modò in capite, modò in musculis, modò circa artus, ac praecipuè sub noctem molestans, foeda se prodit Gonorrhoea, circa pudenda oriuntur ulcera & bubones, destillationes contingunt pravae, quae modò palatum, & uvulam, modò fauces & tonsillas erodunt: Labia quibusdam consumuntur, quibusdam nasus, quibusdam oculi, aliis pudenda tota, languent omnia membra, nullum adest desiderium cibi, nullus somnus, sed moeror & iracundia continua, & amor decubitus; febricula aliquando, sed rarò comitatur, pilorum accidit defluvium, & dentium casus. Cum denique inveteratum evadit malum, adsunt ulcera fistulosa, callosa, cancrosa, tophi in variis corporis partibus, ossium caries, imprimis in cranio, ossepalati & nasi, febris hectica, tabes, cachexia, epilepsia, surditas & coecitas; exostoses etiam superveniunt, quae duplici modo fiunt, vel per modum adhaesionis materiae crassae & viscidae ossi affixae, vel rursus per modum excrescentiae os [...]is ab interno meditullio: quamvis enim os sua natura durum sit, tamen virtute veneni extenditur & augetur carnibus in ipso osse genitis carcinomatosis & exquisitissimo sensu praeditis, & tunc lues immedicabilis est.

[Page 577]

Subsectio prima. Pro Lue Venerea.

MUlieri cuidam virulentia venerea affectae cum nodis & ulceribus in fronte consului ut ab absumpta cassia, vel elect. lenitivo, altero die ex vena jecoraria sanguinem mitteret. Deinde ut hic Syrupus pro digestione ad octo dies sumeretur.

℞. Syr. de fumar. de succo bugloss. an. ℥ij. aq. fumar. bugl. an. ℥ij.M. vel melius cum decocto fumar. bugl. beton. & liquir. Deinde ut hoc solutivum caperet.

℞. Confect. hamech. ℥ss. syr. ros. solut. ℥ij. cum aq. praedictis, vel decocto fiat potio. Postea ut parum sanguinis detraheret ex vena cephalica ob capitis insignem dolorem & gummata in capite. Tandem redeundo ad syrupos; postea ut sic iterum purgaretur praecepi.

℞. Confect. hamech. ʒvj. diaphaen. ʒij. syr. ros. laxat. ℥j. cum aquis vel decocto. F. potio. his peractis, ut ad decoctum ligni hoc modo perveniret consuluimus.

℞. Lign. guaiac. circumquaque buxei coloris, intus autem nigrescentis, serra vel lima in scobem redacti lb j. infund. in aq. fontis vel fluviatilis lb xiiij. per spatium viginti quatuor horarum, in olla fictili vitreata & bene operta. Postea admoveatur lento igni, & decoquatur ut remaneant lb viij. colatum inde in vas vitreum stricti orificii, & exquisitè opertum, & servetur· hujus decocti ℥vj. vel paulo plus bibat horis quatuor ante prandium, atque interim se continebit in cubiculo tepido, è quo non recedet, donec totum tempus potionis transierit· quod si stragulis & vestibus bene contecta in lecto per unam horam, vel duas sudaverit, optimum erit. Surget deinde vestibus benè munita, & leniter inambulabit, vel aliquo hilari opere se exercebit, & exactis quatuor horis à potione prandebit. Prandium erit primis decem diebus, panis benè fermentati & biscocti ℥iiij. vel v. aut plus, carnis vervecis, vel pulli gallinac. vel perdicis assatae ℥iiij. vel paulò plus. Potus sit cerevisia communis benè defaecata, vel vinum oligophorum probè lymphatum pro consuetudine. quod si poterit ab his abstinere, bonum esset pro potu uti secunda aqua decocti ejusdem ligni, superinfusa aqua ad lb xx. usque ad quartae partis consumptionem. Somnum diuturnum evitet, & maximè animi perturbationes. Septima hora post prandium totidem rursus uncias ejusdem primi decocti eodem modo potabit, & post quatuor horas coenabit. Eadem prorsus ratio cibi & potus tam in coena quam in prandio esse debet. quidam hic post primos decem dies non amplius carnem, sed ejus vice passul. ℥iij. & in prandio & in coena assumere jubent, & transactis viginti diebus ab hac strictiori diaeta, rursus ad eandem cibandi normam redeunt, quam in primis decem diebus observarunt. Deinde ut magis [Page 578] proficua & tutior procedat curatio, singulis octo diebus, sumet una hora ante prandium, cass. rec. extract. ʒx. vel saltem ℥j. quo die à decocto ligni abstinebit. quod si interim dum decocto utitur, non egerat, si opus est, glande ventrem irritabit, vel alvum enemate ex decocto ligni ejusdem cum ℥iii. mell. ros. leniter solvet. Usus decocti continuandus est per quadraginta dies. Pustulae verò, apostemata & ulcera ungantur circumcirca cum spuma decocti primi, nam comfortat membra, digerit materiam & rectificat, spuma sit calida, ungaturque bis in die, aut ter etiam in dolorosis locis, quoniam mitigat dolorem. Petrus Forestus. obs. 9. & schol. lib. 32. De Lue Venerea.

Magna est controversia de ligni praeparatione· dum quidam volunt ut decoctum fiat cum vino, alii verò in aqua· in biliosis & calidis temperaturis decoctio est in aqua simplici, vel endiviae facienda· sed in obaesis, frigidis & pituitosis cum vino fieri potest. unde Augerius ait, hodie & primum & secundum decoctum cum vino fit, & plurimùm confert, praeterquam in biliosis & calidis temperaturis, aetatibus & temporibus, in quibus praestat aqua. Sed quomodocunque fiat, sive cum vino, sive cum aqua, spuma diligenter colligenda est· hac enim illinenda sunt ulcera, callositates, pustulae & loca dolentia. Spumae loco utuntur aliqui ramentis ligni in vino antiquo & oleo veteri coctis· praestat oleum ex ligno ipso, vel ex baccis lauri vel juniperi chymicum. Petrus Forestus. schol. obs. 7. lib. 32.

Subsectio secunda. Pro Lue Venerea.

POstquam satis purgatus esset, sequenti unguento quinquies eum illevimus.

℞. Pulv. baccar. lauri excortic. ℥iiij. argenti vivi sicut decet extincti ℥jss. ol. laurin. ℥vj.M. omnia bene incorporando· inunximus autem juncturas manuum, pedum, & genu; & cum valde robustus esset, etiam eodem unguento penna oblevimus ulcera crurum (habebat enim crus adeo ex Lue ulceratum à genu usque ad pedem, ut os denudatum esset, cujus etiam corruptionem metuebamus) & brevi sanitatem is recuperavit, omnibus admirantibus, qui hominem prius viderant. Profuit autem ipsa inunctio etiam in loco ulcerato in homine robusto, & prius per universalia remedia bene purgato: quod postea minus mirabar cum Chirurgos, audaciores tamen, in Nosocomio Delphensi noverim, qui suo unguento gallicano subinde totum corpus inunxere, & potissimùm eas partes in quibus dolores infestant & ulcera eminent· in hoc solo tamen homine robusto ulcera oblevi, in aliis suffecit solas iuncturas inunxisse.

Conficiatur hoc modo unguentum efficacissimum quod nunquam Rondeletium fefellit.

℞. Unguenti martiati & aregon. [Page 579] an. ℥iij. axung. porci non salitae nec liquatae lb j. ol. chamaem. aneth. an. ℥j. ol. laurin. ℥j. argenti vivi ℥v. terebinth. resin. an. ℥ij.M.F. unguentum· quo ungantur partes extremae, & sensim provocetur sudor cooperiendo vel apponendo lateres. Si unà adsint ulcera, cum multis papulis & ulcusculis, addantur thus, mastich. iris, aerugo & alia hoc modo.

℞. Axung. porcin. lb j. butyr. rec. terebinth. lot. in aq. vitae, an. ℥ij. resin. & unguenti martiati, an. ℥iij. argenti vivi ℥v. thur. mastich. irid. an. ʒiij. virid. aeris ʒij. ol▪ laurin. & irin. an. ℥iij. lithargyr. auri ℥j.M.F. linimentum. Petrus Forestus. obs. 12. & schol. lib. 32.

Multi curati sunt in Nosocomio Delphensi hoc unguento quo communiter utebantur.

℞. Sulph. vivi ʒj. argenti vivi ʒvj. ceruss. tartar. alb. cinnab. an. ℥ss. lithargyr. auri & arg. plumbi, an. ʒij. salis ʒj. rad. helleb. nigri & alb. baccar. lauri, camphorae, an. ʒij. ol. laurin. ℥iiij. axung. porcin. ℥iij. succ. fumar. rad. lapath. acut. enulae, scabios. chelidon. borrag. an. ℥iij. bulliant cum oleo axungiae ad succorum consumptionem, deinde admisce argentum vivum cum saliva extinctum & teliqua. Hoc unguento indifferenter pro omnibus utebantur quinque diebus semel in die, manè scilicet in cubiculo valde calido & parvo, inungebant brachia, & crura & inguina, & semel umbilicum tantùm, & tunc faciebat fluxum. Idem. obs. 13. lib. 32.

Hoc unum ante oculos habendum, quod ubi plus gummositatum videtur, plus pinguedinum unguento addimus; ubi verò minus gummositatum & plus pustularum & ulcerum, plus pulverum apponimus. In delicatis quoque parum argenti vivi addimus; veluti quando complexio calidior fuerit, multum butyri & ol. rosac. aut succi plantag. res calidas fugiendo, adjungimus.

Hoc sequenti Amatus curat. 76. cent. 2. Monachum atheromate in capite ex virulentia venerea condecoratum curavit.

℞. Thur. mastich. myrrh. cinnam. zinzib. piper. long. sandarach. graec. minii, an. ʒij. rad. pyrethr. floris salis nitri antiquorum, an. ℥ss. cineris tamarisc. ℥ij. butyr. rec. ℥vj. pingued. porcin. lb j. argenti vivi cum succo limon. extincti ℥iij.M. & in mortario omnibus benè pistis F. unguentum· quòd vires habet tum exsiccandi & abstergendi, tum subtiliandi & comfortandi, quo semel in die jejuno stomacho, ejus juncturae ac corpus demptis capite, pectore, alis ac ventre, illinebantur. fuit hic (inquit Amatus) sexies illitus, & multa pituitosa & mucosa per os emisit, in quo ulcera (ut plerumque evenire solet) floruere, sed gargarismo ex rebus stypticis con [...]ecto sana facta sunt, & ipse ab orci faucibus liber. Idem. obs. 14. lib. 32.

Nos experientia didicimus, quod ferè quinto vel ad summum sexto die, etiamsi tantum semel in die inungantur, alterationes oris fiunt cum [Page 580] evacuatione, & ego multos curavi quos nisi quinquies illinivi semel tantùm in die, & rarò ultra quinque dies inungere jubeo. Mirabile est quod Nicolaus Massa refert se unum sanasse, qui à pluribus jam inunctus fuerat, & non sanatus, quem per triginta septem dies inunxit & liberatus fuit· & ideo (inquit) non potest dari certa regula de numero dierum unctionis· sed valde miramur quod toties ille ausus fuit inungere. Fiat unctio ante focum in cubili clauso, postea juncturae stupa canabina calida cooperiantur & ligentur, & ingrediatur lectum, cooperiaturque coopertoriis ut sudet per duas horas: quod si per sudorem nimiam patiatur las [...]itudinem, detur cyathus unus brodii gallinae vel carnis· experientia didici quod si in robustis tertio aut quarto die venter non fluat, si levi manu unica vice inungant ventrem, maximè circa umbilicum, quod facilè illis venter fluat, sed hoc nisi semel in constipatis faciendum putamus, ne venter nimium ex unctione postea perturbetur. Petrus Forestus. schol. obs. 14. lib. 32.

Subsectio tertia. Pro Lue Venerea.

CUm benè purgatus esset, ad suffitum devenimus· hunc quo Chirurgus alias usus esset, & nunc paratum habebat, praescripsimus.

℞. Cinnabar. ℥ij. oliban. benjoin. myrrh. an. ℥j. gall. mosch. ʒjss. theriac. el. ℥ss. styrac. liq. q.s. ad incorporandum. F. suffitus. omni mane fiebat suffitus, sed cum post tertium diem venter strictus maneret, quarto die hoc pharmacum sumpsit.

℞. Confect. hamech. ℥ss. elect. de succo ros. ʒj. diagrid. gr. ij. Solvantur cum ℥iiij. aq. foenic. F. potio. octies multa & varia egessit· quinto die denuò ad suffitum pervenimus, donec egregiè pituita ab ore deflueret, & os ac guttur ulcerarentur: & tunc praescripsimus aq. solan. equiseti plantag. endiv. an. lb ss. diamori, mell. ros. colat. an. ℥ijss.M. pro gargarismo. post fumigium adhibitum foeda ulcer [...] quae habuit in membris genitalibus planè curata fuere. Petrus Forestus. obs. 17. lib. 32.

De suffumigiorum usu lege apud Rondelet. lib. De Morbo Gallico, ubi etiam describitur hoc fumigium ad Ulcera Venerea.

℞. Cinnabr. ℥j. benjoin. styrac. myrrh. oliban. oppopan. an. ℥ss. mastich. maci [...], thur. an. ʒij. excipiantur terebinthin [...]. F. fumigium. At ego (inquit Rondeletius) in ulceribus addo sandarach. vel auripigmentum, potissimùm cum ulcera in pulmonibus vel naribus, vel aliis partibus internis opinor esse.

Fit autem suffitus in hunc modum· aeger cubiculo clauso in sellula nudus collocatur; (nos autem aegrum nostrum in cupa ad hoc parata subtus cum tabella lignea perforata, ut fumus ascenderet, capite extra cupam elato & cervice undique pannis tecta) [Page 581] sic ut tanquam sub conopaeo seu papilion [...] totus pannis optimè circumtectus sit, ut ne os quidem extet: tunc accensis carbonibus, uritur cinnabrium cum thure & caeteris correctivis· quo suffitu incalescit aeger mirum in modum ac sudat per horam integram ferè. toties autem id tentandum, donec sicut in inunctionibus gingivae putrescere & os ulceribus affici, & animus deficere quodammodo coeperit. Inter sudores, si deficere videatur, permittetur ut caput tantillùm è pannis explicet, modo id saepe non faciat. fiat suffitus semel, bis, ter in die, pro anni ratione, aegrotantis viribus, & caeteris circumstantiis, ad evitandum animi deliquium, impones prius epithema cordiale· hoc remedium desiderat vires robustas, quia fortè est & periculosum. Utimur suffumigio ad curationem ulcerum humidorum quae difficilè cosolidantur, vel etiam cum ulceris consolidationem accelerare volumus, ut fecit Rondeletius in quodam Nobili, quem quatuor diebus curavit. Petrus Forestus. schol. obs. 17. lib. 32.

Quidam utuntur pilul. Barbaross. descriptis à Rondel. lib. De Morbo Gallico, quas praebent illis qui non possunt ferre decocta. Fiunt in hunc modum.

℞. Rhei agar. an. ʒij. aloes ℥j. argenti vivi ʒiij. extincti cum succo ros. cinnam. ambr. an. ℈j. myrrh. mastich. an. ʒj. dum terebinth. excipiantur & ex qualibet ʒ. fiant pil. viij. capiat proprima dosi ʒj. demde ʒjss. postremo ʒij. Possunt etiam aliter fieri ita.

℞. Ladan. hypocist. an. ʒj. aloes ℥j. ambr. mosch. an. ℈j. arg. vivi vino loti ʒij. incorporentur cum syr. ros. solut. F. pilulae. capiat ʒj. Rodericus a Fonseca. tomo 2. consult. 88.

Subsectio quarta. Pro Lue Venerea.

PUella quaedam octodecim annorum penes Nobilem Herum Lue Venerea laborantem serviens, & cum ejus [...]em Concubina lecto communi utens, post varia symptomata nocturnorum dolorum, angustiae pectoris, & similium, tandem undique pustulis Gallicis & Condylomatibus in partibus obscoenis inficitur. Haec in Nosocomium recepta, ita sanitatem obtinuit· per triduum hic pulvis digestivus quotidiè bis in brodio decoctionis rad. petrosel. fuit exhibitus.

℞. Magist. tar [...]. vitriol. ℈ij. pro dosi una. Quarto die purgatio fuit instituta per mercur. dulc. ℈j. diagrid. correct. gr. viij. cum conserv. ros. vitriolata. F. bolus. quo assumpto bis tantum per secessum operatio subsecuta fuit, corpore per digestivum praemissum mediocriter etiam respectu primarum viarum purificato. mox igitur ad ligni decoctum accessimus hoc modo.

℞. Lign. guaiac. quod singulari proprietate contra hunc morbum [Page 582] pugnat; sarsaeparill. majoris digestionis & incisionis gratia, an. lb ss. cortic. lign. ob singularem siccandi vim ℥jss.F. decoctio (facta prius infusione per viginti quatuor horas in tribus aq. pluvialis mensuris, quarum quaelibet quatuor libras habeat) lento igne, vaseque clauso coque ad consumptionem tertiae partis, ubi tempore medio coctionis majoris incisionis & detersionis gratia addantur rad. helen. ʒvj. baccar. juniperi, liquirit. ras. an. ℥ss. hujus decocti bibat ℥vj. cum sulph. aurat. diaphoretic. gr. xij. continuando ejus usum per triduum, eoque sudorem in lecto provocando. postea iterum purgetur hoc modo.

℞. Mercur. dulc. ℈j. diagrid. corr. gutt. gamandr. an. gr. vj. croci metall. ritè praep. gr. iij.M. & cum pauxillo conserv. rosac. exhibeatur haustu calido brodii pisorum superaddito, cujus operatio semel per vomitum absque difficultate, & fexies per alvum successit· intermisso demum unico die, per sex dies continuos rursus sumpsit decoctum sudoriferum cum gr. xij. sulphur. aurati diaphoretic. subsequente tandem hoc cathartico.

℞. Merc. dulc. gr. xxvj. croc. metall. gr. v. diagrid. gr. viij.M. pro dosi· qua sexies per alvum tantum evacuatio facta est· hinc per octiduum reiteratum fuit decoctum sudoriferum, ut supra cum additione; subsequente etiam superiore cathartico· repetitum rursus per aliud octiduum decoctum ut supra; & rursus instituta fuit purgatio per merc. d.℈j. gutt. gamandr. gr. ix. croci metall▪ gr. vj. cons. rosac. ʒij.M. aliquando adhibitum fuit balneum sudoriferum. humectata etiam aliquoties fuere condylomata, externae pustulae & exulcerationes aqua caustica mercuriali· atque his remediis tam internis quam externis restituta nostra aegra post duos menses ad suos sana rediit. Gregorius Horstius. obs. 3. lib. 7.

Foemina praegnans ad mensem quintum viginti quatuor annorum, rhagades & fissuras exulceratas in partibus obscoenis, exulcerationem in ore malignam, cum praeeunte lassitudine totius, & doloribus artuum nocturnis patitur· conclusum est, cum praegnans esset medio gestationis tempore, quo purgationes potius, quam in primis vel ultimis mensibus conceduntur, patientem hanc luis curationem subire posse· mox igitur praeparationis gratia, sequens pulvis exhibebatur.

℞. Cremor. tartar. ℈j. faeculae Aronis, brioniae, an. ℈ss.M. pro dosi· die sequenti purgabatur sic.

℞. Merc. d.℈j. diagrid. corr. gr. vij.M. cum conserv. rosac. quo sumpto quater per secessum operatio sequebatur· die sequenti quietem concessimus, corroborandi foetus gratia balsami embryonum cochlearia aliquot concedendo. Deinde per novem dies potionem sudoriferam ex decoct. ligni ℥vj. cum sulph. aurat. diaphor. ℈ss. Sumebat quotidie sudoris provocandi gratia, postea materiam intus digestam per alvum exturbare conati sumus sequenti bolo.

[Page 583]℞. Merc. d.℈j. diagrid. praep. gr. vj. conserv. rosac. vitriol. ʒij.M. hoc septies per alvum operante, sequente biduo sudoriferum reiteratum fuit· exhibitum deinde propter obstructiones alvi hoc purgans.

℞. Merc. d.℈j. diagrid. praep. gr. vj. aloes succotr. gr. iv. cum aq. beton. F. pilulae parvae· quibus assumptis sexies alvus deponebatur, evanescente bilis eructatione, capitisque dolore· consequenter decoctum cum sulph. aurato per novendium fuit continuatum; vicissim postea instituta evacuatione per bolum sequentem.

℞. Merc. d.℈j. diagrid. gr. vij. conserv. ros. vitriol. ʒij.M. tandem sudores eodem decocto per octiduum adhuc continuavit· adhibitis interim exterius quoque necessariis remediis, ubi propter oris exulcerationes frequens fuit usus sequentis mundificativi.

℞. Mell. ros. colat. ℥ij. rob. mororum dianuc. an. ℥jss. unguenti aegyptiaci, ʒiij.M. post usum convenientis gargarismatis frequenter adhibeatur· partibus obscaenis sequens unguentum frequenter fuit adhibitum.

℞. Unguenti alb. camphor. ℥ss. merc. dulc. ʒj. optime misceantur; sic penitus divina benedictione, restituta, sanguinem, hactenus tot sudoribus incalescentem, temperare conata fuit venaesectione septimo circiter gestationis tempore instituta, foetus potissimùm gratia, quo faciliori transpiratu, conveniens partus tempus expectare posset, quod incidebat nono mense, quo puellum sanum & adhuc viventem peperit. Gregorius Horstius. obs. 4. lib. 7. Vide Guil. Fabritium Hildanum. obs. 97. cent. 5.

Subsectio quinta. De Lue Vinerea.

MUltas gravidas, in quibus erat luis venereae suspicio, aut quarum foetus ex patre inquinato susceptus fuerat, decocto ligni sancti, radic. chynae ligni sassafras, aut radic. sarsaeparill. per quadraginta dies assumpto cum diaeta convenienti foeliciter percuravimus· imò plurimas in quibus major erat istius mali labes, vidimus inunctiones ex hydrargyro, aut emplastra mercuriata cum sputationibus constanter & impune sustinuisse ab Empiricis instituta· ubi enim adsunt causae morbificae, adversus quas valentioribus remediis est pugnandum, non est dubium quin natura mediocriter robusta magis levetur ex eorum usu, quam opprimatur: quia concurrit simul cum illis ad conflictum istum perficiendum, & post partam victoriam foelicius conquiescit, quam si pessimarum illarum dispositionum insultibus ad finem usque im [...]nationis conflictetur. Io. [...] lib. 2. De morb. Mulier. cap. [...].

Celebris quidam medicus in Galliis ita procedebat in hujus luis curatione· primo vomitorium per biduum exhibet· tertio die purgatio per extractum [Page 584] catholicum instituitur. quarto aurum diaphoreticum cum theriaca & pulvere serpentum exhibetur· postea totum corpus aqua mercuriali sudorifera inungitur, linteis aeger involvitur, & sudor quotidie provocatur· auri diaphoretici descriptio talis est.

℞. Mercur. vivi opt. & purificati, ℥jss. auri puri, ʒj. hoc solvatur aqua regis; mercurius verò aqua forti· conjunge solutiones, & distilla aquositatem per balneum· in fundo remanebit praecipitatum quod edulcoretur aqua calida· descriptio aquae mercurialis sudoriferae talis est.

℞. Mercur. sublimat. ʒij. arsenic. alb. ʒj. euphorb. ʒij. spirit. vini opt. lb ij. aq. ros. ʒxij. digere per viginti quatuor horas. Postea toti corpori penna illinatur. Gregorius Horstius. obs. 13. lib. 7.

Dom. Petrus Fuhrmannus in luis venereae curatione hunc ordinem servavit· disposuit corpus primùm ad evacuationem per nodulum, triduo post, vomitorium suum valde sibi in usu medico familiare administravit· tum de merc. dulci gr. xxx. plus minus pro subjecti habilitate, in conserv. rosac. & confect. alkerm. exhibuit· & si postridie salivare ceperunt aegri (quod symptoma ipsis familiare esse solet in [...] illius vitiosae commotione) [...] ulteriore remediorum applicatione, aegros interim tenuissimè aut omninò non cibans, donec saliva fluere desiit· si vero tertio die à prima mercurii exhibitione nondum saliva fluxit, iterum exhibuit praedictum mercurium, sed aucta dosi ad gr. vj. vel viij. si pariter hac exhibitione nihil secutum est, tertia vice dedit, temporis simul & augmenti observata proportione· dum fluxit saliva quievit· conquerentibus autem de faucium & palati exulceratione & vacillatione dentium (quod malum nemo adhuc à mercurio arte potuit avertere) gargarismum [...]ecit ex astringentibus aquis & alumine· ulcera si adfuerunt, euravit elui aquis veronicae & rosar. in quibus aliquid mercurii sublimati communis solutum fuit· finito palati fluxu, decoctum ligni dedit, & sudoribus discussit si quid fuit residuum. Hic Dom. Fur [...]anui erat modus. Andreas Schiling. in epist. ad Gregor. Horstium. pro observ. 12. lib. 7.

Scatebat quidam è grege mendicabulorum lue venerea, aliquot diebus universum corpus equino fimo obruit, ut tantum esset qua respiraret· erat stercus stabularium equino lotio saepius perfusum, quodque jam computruerat· effecit ille hac arte, ut totum virus exprimeret; addidit aliquoties enchriston ex axungia larigna & hydrargyro· nec alia vitae lex servata, quam mantica offerebat, atque his remediis curatus est. Iac. Hollerius. lib. 1. instit. Chirurg. cap. 2.

Ab initio curationis ad finem usque continuus debet esse usus decoctionis sequentis pro potu & pro sudoribus movendis.

℞. Rad. sarsaeparill. ℥iiij. rad. chinae. ℥ij. polipod. q. & cichor. an. ℥ss. infund. in aq. lb x. per quatuor [Page 585] horas· coque deinde sub finem addendo pulv. tartar. alb. ʒiij. fol. fragar. pimpinell. an. M.j. liquir. ℥ss. cinnam. ʒj.F. ebullitio & paretur s.a. decoctum quod praecipuum est alexiterium luis venereae, nec ingratum gustui ut olim ex guaiaco parabantur· cogatur aeger si fieri potest haurire hujus decocti ad lb iiij. vel vj. in die St. Iacques.

Subsectio sexta. Pro Lue Venerea.

VIdi juvenem, qui cum à recenti hoc morbo convalescere per potionem guaiaci ex aqua non potuisset, ab antiquo liberatus est per potionem ejusdem ex vino· soleo ego recipere ligni guaiaci lb j. aquae lb vij. & facta maceratione totos tres dies, decoquere usque ad aquae ferè consumptionem, deinde conjicere vini lb iijss. & colaturam facere per torculare expressum· vinum enim decoctum mutat omnino vires. Christophorus Guarinonius. consult. 315.

Ex juniperini ligni admodum odorati & nonnihil acris decoctione pauperes lue hac infectos aliquos sanavi: sumendo scobis vel rasurae illius non tantum, quantum guaiaci, cum efficacius fere sit, sed mediam vel tres saltem illius partes, & cum aquae lb ij. eodem penitus modo uti guaiacum coquendo, & utendo: cui & guaiacum, china, & sarsa addi possunt· egregium sanè sudatorium & innoxium.

Chymicus & Empiricus insignis foelici successu sequenti electuario luem hanc curabat; continuando usum ejus in robustioribus manè & vesperi per quindecim dies.

℞. Cortic. guaiac. ℥iiij. lign. ejusdem, ebeni, quercus, aut buxi. an. ℥vj. sarsaeparill. ℥vj. hermodactyl. ℥iiij. turbith. gummos. ℥ij. caryophyll. ʒij. anisi ℥j. sassaphr. ℥iij. fol. sen. ℥vj. aquae lb viij. stent in cineribus calidis per diem unū aut alterum, colentur, postea iterum affundatur aquae eadem quantitas, bulliant ad tertiae partis consumptionem, expressione facta, prima infusio cum hoc decocto misceatur; per evaporationem lento igne factam ad syrupi consistentiam inspissatis, addantur mell. opt. despumati & inspissati parum ℥iiij. pulverum sarsaeparill. fol. sen. hermodactyl. an. ℥ss. turbith. gummos. rad. jalap. an ʒiij. caryophyll. ʒj. extract. scammon. ʒij.F. electuar. dosis à ʒjss. ad ʒij. & ʒiij. aeger quamdiu hoc electuario utitur, bibat decoctum factum ex sarsaparill. china hermodactyl. aniso, caryophyll. & guaico. Felix Platerus. prax. medic. tom. 3. pag. 429. & 438.

Auriga militaris uxorem lue venerea infecit· haec verò remedii penuria in ulcus excedens sese distendit· unum saltem vidi, ab aure in cervicem, humerum, & cubitum, pone per omoplatas, totum latus costarum & thoracem devastans· exhibeo corallatum Paracelsi per albumen ovi paratum, & viginti sex diebus tota convaluit· ingentia enim ulcera festinato [Page 586] impetu pelle tegebantur. Io. Helmontius. tractat. cui tit. De causis & initiis naturalium.

Lues venerea facilè sequenti remedio curari potest absque sudoribus, absque ptyalismo, absque inunctiobus, licetque nec cubili nec cubiculo immorentur· modus est ejusmodi.

℞. Antimon. & sarsaeparill. an. ℥vj. antimonium nodulo inclusum in sex aquae amphoris, in quibus sit sarsaparilla, cum quadraginta nucum putaminibus & hylis, suspensum coque ad tertias· ejusque decocto utatur aeger, capiendo ter in die, manè meridie & vesperi, haustum sumendo longè à cibis· antimonium autem quater utile esse poterit. Petrus Borellus. obs. 96. cent. 2. Videatur Lazarus Riverius. obs. 29. cent. 4.

Subsectio septima. Pro Lue Venerea.

PRaemisso minorativo, consului ut sanguinem mitteret ex cubito dextro· deinde sequens apozema pro quatuor matutinis injunxi.

℞. Rad. cichor. polipod. enul. an. ʒx. liquirit. ras. ireos, an. ℥j. fol. fumar. scabios. bugl. cich. dent. leonis acetos. capill. ven. chamaedr. chamepit. an. M.j. epithymi ℥ss. sem. anis. cartham. contus. an. ʒiij. passul. enucleat. ℥ss. prunor. damasc. p.x. fol. sen. mund. ℥j. rhei el. agar. troch. an. ʒij. rhab. monach. rhapont. an. ʒvj.F. decoctio in s.q. aq. fontis ad ℥xj. in colat. dissolv. syr. de polipod. epithym an. ʒvj. syr. diasereos ros. solut. an. ℥jss. crem. tartar. ʒij. aq. cinnamom. ℥j.M.F. apozema· bene excrevit, beneque tulit.

Corpore sic rite purgato, assumpsit mane in lecto probè tectus ℥v. decocti hujus sudatorii· & ab hora sexta usque ad septimam, cum copia sudor motus est.

℞. Limatur. lign. guaiac. ℥iiij. cortic. lign. ℥ijss. rad. sarsaepar. ℥ij. aq. fontis lb x.M. infund. per horas viginti quatuor, bulliant ad consumptionem medietatis· colat. adde fol. cichor. fumar. cuscut. an. M.j. bull. unica ebullitione· colatura servetur pro decocto.

℞. Resid. dicti decocti, aq. lb xv. coq. ad tertias· adde sem. anis. coriandr. praep. cinnam. an. ʒj. passul. enucleat. ℥iiij. colatura sit potus ordinarius· vitetur vinum sicut venenum· hora rursus tertia pomeridiana assumat decocti sudoriferi ℥iiij. expectando sudores in lecto· & fic indies provocetur sudor bis· interim contra faucium & palati ulcera hoc praescriptum gargarisma.

℞. Diamor. dianuc. an. ʒvj. mell. rosat. colat. ℥j. alumin. ust. vitriol. alb. an. ℈j. aq. prunel. plantag. & ros. an. ℥iij.M.F. gargarisma.

Pro condylomatibus anique ficubus unguentum tale subministravi.

℞. Terebinth. ʒvj. thur. mastich. an. ʒj. myrrh. minii, an. ʒj. ol. nuc. laurin. an. ℥ss. cerae q.s.F. unguentum.

Per tres septimanas sudoriferis dedit operam; subinde alvum ex sudore [Page 587] constipatam catharticis solvendo· cum verò curationis per sudores pertaesus esset, semel in die pro discutiendis luis reliquiis ante fornacem in juncturis brachiorum, axillarum & lumborum regione inungebatur sequenti unguento, inunctusque linteo obvolutus, lectoque impositus sudorem ciebat.

℞. Unguenti martiati axung. porcin. pingued. gallin. an. ℥j. mercur. vivi opt. agitati ʒvj. thuris mastich. an. ʒij. lithargyr. minii an. ʒjss. tartar. vini alumin. an. ʒj. aq. vitae ʒij. ol. laurin. ℥jss. ol. spic. gt. vj. camphor. gr. v.M.F. unguentum· postquam per quatriduum inunctionibus usus fuisset, sputatio admodum copiosa secuta est, ita ut unius ferè horae spatio pelvim impleret. Interim contra fauces inflammatas & tumidas usus est praescripto gargarismate· ad reliquiarum evacuationem has pilulas sumpsit.

℞. Pil. de agar. sine quibus, an. ℈j. pil. foetid. de hermodact. an. ℈ss. diagrid. praep. gr. iij.M.F. pilulae numero xiij. deaurentur· & sie tandem convaluit. Io. Petrus Lotichius. obs. 3. cap. 5. lib. 6.

Quantitas argenti vivi in unguento, haec ferè observatur, ut pro lb j. unguenti excipiantur ejus ℥ij. quae media erit argenti vivi, pro decenti actione edenda, in corpore non nimium debilitato, quantitas▪ quam & augere vel minuere pro ratione constitutionum atque operationis modo licebit. Felix Platerus. prax. medic. tom. 3. cap. 4. pag. 442.

Singulis vicibus ℥ij. vel ℥iiij. unguenti usurpentur· tempus inunctionis commodissimum est vernum, atque autumnus· hiems & aestas minus commoda sunt· instituenda est inunctio tempore matutino jejuno stomacho; & incipiendum à partibus inferioribus, & ad superiores transeundum. Rarò bis eodem die inunctio instituitur· tamdiu continuanda inunctio, donec salivatio vel alvi fluxus, vel alia evacuatio succedat, ac symptomata minuantur & cessent· & quidem si alvi fluxus accidit, is non statim supprimendus: ne tamen intestina aliquid damni patiantur, cavendum, infundendo per clysteres lac chalybeatum, vel su [...] cum ptisanae cum lacte, vel decoctum hordei, & postea si opus sit, veniendum ad astringentia.

Sudores nonnulli promovendos censent· verùm si natura ad salivationem tendat, sudorem ciere non convenit, ne contrarii motus fiant. Si verò natura spontè ad sudores tendat, nec id prohibendum· ultra tres dies una vice vix continuanda inunctio· nonnunquam etiam statim gravia sequuntur symptomata, ut magna oris ulcera, linguae ac faucium [...]umores ac inflammatio, deglutitio laefa, dentium commotio, maximus virulenti humoris ex ore fluxus, diarrhaea vel dysenteria, & tunc statim ab inunctione cessandum. Ubi inunctio jam perfecta est, sputumque benè procedit, partes inunctae abluantur vino, in quo salvia fl. staechad. rorismar. chamaepit. fol. laur. calamenth. [Page 588] origan. cocta fuerint: postea imponendum aliquod emplastrum nervinum.

Tandem inunctione peracta danda opera, ne mercurius in corpore relinquatur, & aliquid mali vel ori vel aliis partibus attrahatur· ideoque laconico sudores promovendi, aurei nummi in ore retinendi, auri ramenta potanda, vel pilulae ex auri foliis paratae deglutiendae· imbibitur enim mercurius ab auro, & cum eo è corpore evacuatur, atque ita ne quid mali excitetur, praecavetur· post inunctionem, à curatione non statim desistendum, sed decoctum ligni, utpote morbi hujus alexipharmacum, adhuc diebus aliquot propinandum· quod si intermittatur, facilè recidiva subsequi solet. Daniel Sennertus. practic. lib. 6. part. 4. cap. 21.

Medicus quidam clarissimus argentum vivum in corpore delitescens foeliciter evocabat in plurimis, sive aurifabri fuissent, sive ex lue per unctiones curati, hoc suffumigio; grana juniperi q.v. coquebat in aq. vase probè clauso, ad quartae pàrtis consumptionem· vapore deinde suffumigabat aegrum, & toto corpore, & ore praecipuè excepto· plura huic intentioni vide apud Zacut. Lusit. lib. 2. prax. admir. obs. 136. & Bened. Silvatic. cent. 1. consult. 35. Hieron. Reusnerus. observ. 174.

Subsectio octava. Pro Lue Venerea.

A Me curata est lues venerea in pluribus decocto ex sudoriferis & purgantibus per viginti dies usurpato· si haec non sufficerent, ad frictiones ex unguento mercuriali veniebam· multi in media hieme, hoc solo decocto curati sunt, quibus diaeta sudorifica administrari non poterat, propter aeris inclementiam. Lazarus Riverius. observ. 78. cent. 1.

Puer triginta menses natus lue venerea laborans, & foeda scabie totum corpus occupante, sequentibus remediis curatus est.

℞. Ras. lign. guaiac. ℥ij. aq. font. lb ij. infund. per viginti quatuor horas, deinde bulliant ad tertiae partis consumptionem, colaturae capiat ℥iij. singulis diebus manè, duabus horis ante pastum, corpus tegendo paulò plus solito, & continuando per viginti dies.

℞. Diagrid. pulver. gr. vj. calomelan. gr. v. fiat pulvis tenuiss. detur cum cochleari uno vel altero panatellae saccharatae, superbibendo parùm jusculi, continuetur hoc remedium quinto quoque die, augendo dosin utriusque medicamenti, juxta operationem.

℞. Residentiam praedicti decocti, aq. fontis lb iij.F. bochetum pro potu ordinario addendo sacch. & liquirit. q.s. ad saporis gratiam· his remediis per mensem continuatis probè [Page 589] convaluit. Lazarus Riverius. obs. 95. cent. 2.

Mercator quidam lue venerea laborans ab aliquot mensibus à me curatus est, sine ullo alio remediorum apparatu, per opiatam Neapolitanam Renodaei, cui addebam singulis diebus mercurii praecipitati albi cum spiritu sulph. praep. ℈ss. & per intervalla exhibebam calomel. turqueti seu merc. d. sexies sublimati ℈j. cum resin. scammon. gr. xij. in forma pilulari, cum usu Bocheti ex decocto guaiaci & sarsae per viginti dies· multos etiam alios curavimus usu solius opiatae praedictae cum mercurio praedicto & decocto sarsaeparillae per longum tempus· quibus autem alvus multùm movebatur, illi tantùm alternis diebus sumebant praedictae opiatae ℥ss. Simeon Iacoz. observ. 91. cent. 4. obs. Riverii.

Puellae duae quarum major vix attigerat quintum, minor verò tertium aetatis annum, laborabant lue venerea per contagium suscepta cum ulceribus multis in ore & pudendis, nec non pustulis & foeda scabie per totum corpus erumpentibus· frustra exhibitum fuerat decoctum guaiacinum per mensem integrum à perito chirurgo. Vocatus ego, intra quindecim dies praedictas puellas curavi mercurio praecipitato albo; exhibendo scilicet singulis diebus majori puellae gr. vj. minori verò gr. iv. augendo tamen utriusque dosin aliquando juxta operationem, quae talis fuit, ut utraque singulis diebus bis aut ter alvum deponeret, nec vomitus ullus nec ptyalismus unquam subsecutus est· perseverabant per dictum tempus in usu Bocheti. Simeon Iacoz. observ. 16.

Mulier lue venerea infecta, puellum peperit pustulis & ulceribus in variis partibus affectum, qui curatus fuit praecipitato albo ad gr. ij. vel. iij. exhibito cum saccharo & lacte singulis vel alternis diebus continuando per mensem integrum· incepta est remedii exhibitio quindecimo nativitatis die. Samuel Formius. observ. 26.

Henricus tertius Gallorum rex lue venerea laborans à medicis ordinariis curari non poterat. Monitus fuit Penam tunc temporis Lutetiae medicinam facientem, multos ab hoc morbo liberare remedio peculiari quod à quodam Turca didicerat; illum vocari jussit, ab eoque curatus est. Remedium tale erat.

℞. Rad. bardanae in taleolas sectae, ℥viij. vini alb. & aq. fontis, an lb ij. bulliant ad mediae partis consumptionem, addendo sub finem sen. mund. ℥j. vel ℥jss. pro dispositione aegrotantis· colaturae capiat manè lb ss. sudores provocando cum silicibus majoribus calidis linteis obvolutis, quorum unus admoveatur plantis pedum, duo tibiis, duo cruribus, duo juxta medium parte exteriore, & duo juxta humeros, probè tegendo aegrum; sudores còpiosi excitantur per horam unam cum dimidia, & circa vesperam alvus solvitur bis aut ter· hoc remedium praemissis universalibus usurpabatur per spatium quindecim aut viginti dierum. Postea [Page 590] capiebat mane singulis diebus decoctum bardanae sine sena & sine ullo regimine per mensem integrum aut dies quadraginta. Samuel Formius. observ. 41.

Curatus à me est puer quinque annorum praecipitato albo ad gr. iv. exhibito singulis diebus per viginti dies cum panatella· per inferiora tantùm purgabat, neque ullus unquam secucutus est ptyalismus. Samuel Formius. obs. 51.

Chirurgos interdum errare contingit in luis venereae curatione, quando post ordinaria remedia convenienter usurpata, aegros perfectè curatos non esse existimant, quod adhuc quaedam symptomata luem veneream comitantia, apparere non desinant, unde aegros interdùm in nova tormenta conjiciunt, & in atrophiam aut tabem praecipitant· cum tamen illa symptomata spontè dispareant, aut levibus quibusdam topicis remediis discutiantur.

Dum essem Lutetiae apud D. Helotum Chirurgum peritissimum, No bilis quidam Parisiensis, temperamento melancholicus se illi curandum tradidit, qui praeter dolores nocturnos, aliaque luis venereae symptomata, tumorem patiebatur in cervice ex pituita & melancholia genitum· post inunctionem ex unguento mercuriali, copiosus fuit ptyalismus, & omnia luis venereae symptomata prorsus abolita sunt, uno excepto tumore, cujus duae tertiae partes discussae fuerant· existimabat aeger se non esse curatum propter tumorem superstitem· ab alio tamen Chirurgo seniori ad hanc rem vocato confirmatus suit, & admoto emplastro de vigo quadruplicato mercurio, tumor discussus est spatio unius mensis.

Alter vir Nobilis curae meae commissus, absoluto ptyalismo, se non curatum esse putabat, quod ulcus in cervice & regione oesophagi remaneret· hoc tamen ulcus remediis vulgaribus intra mensem curatum est, sine ullo remedio luem veneream respiciente. Dionysius Pomaret. obs. 16.

Sectio vigesima secunda. De Lumbricis.

LUmbrici (graecè [...]) ex omnibus corporis partibus intestina maximè occupare solent· ex crassa & lenta pituita, quae in intestinis frequens, corrupta praeparataque est, ab uberrimo insito calore suscitantur, vitamque sumunt, eorum animalium exemplo, quae ex putri materia coelestis caloris ope vitam habent· pro varia putrescentis materiae figura, variae sunt lumbricorum species· Alii sunt longi & teretes, qui in superioribus gracilioribusque intestinis gigni solent· hi omnium frequentissimi sunt, sursum quandoque irrepunt in ventriculum, inde per gulam, os ipsum conscendunt, è quo hiante etiam prosiliunt· Alii rursus breviores sunt & lati, qui saepè mira serie inter se cohaerent, cucurbitini [Page 591] dieuntur· interdum mutuo horum adhaesu contexitur latus ille vermis, quem ob similitudinem [...] appellant, quod fasciis & vittis mulierum similis tam longus ac latus existat, ut per omnia praecipuè verò crassiora extendatur intestina· Alii denique sunt exigui & tenues, Ascarides dicti, quibus ferè sedes est in recto intestino. omnibus materiam suppeditat cruditas & crapula, & eorum usus quae facilè putrescunt. Pueri quam adulti his saepius afflictantur. Lumbricorum signa sunt oris foetor ad aciditatem vergens, dejectiones stercori bubulo similes, febres aliquando, quae pluries in die exacerbantur, cum anxietate, animi deliquio, nausea, vomitu, & siti inexplebili; genae alternatim rubent & livescunt, narium pruritus adest, & dentium stridor, capitis item gravitas & sopor, deliria etiam & convulsiones epilepticae; tussis adest sicca, dolor in ventre plerumque affligit, inflatur etiam & distenditur venter, horrifica est in somno expergiscentia, fames adest nonnunquam canina; corpus interdum decrescit, pulsus est inaequalis· Ascarides ex pruritu ani molesto cognoscuntur, & faeces non rarò iis conspersae apparent· gravissima ut plurimùm inferunt symptomata, minus tamen noxiae sunt Ascarides.

Subsectio prima. Pro Lumbricis puerorum.

INter medicamenta interna est oleum hoc quo ego foelici cum successu uti soleo.

℞. Absynth. pontic. santoni [...]. abrotan. hyssopi, thymi, an. ℥j. rutae, cardui, menth. prassii, cent. min. an. ℥ss. corallin. ℥ij. flor. hyperic. ℥jss. succi glaregi ℥ij. rad. ireos, enulae, gentian. dictamn. alb. an. ℥j. tormentill. myrrh. C. cervi usti, an. ℥ij. agar. rhei, aloes, an. ℥ss. cardamom. lupin. an. ℥jss. sem. brassic. portulac. coriandr. praep. an. ℥j. amygd. amar. ℥j. sem. citri ℥ss. sem. secalae ℥ij. sebest. ping. ℥ijss.M. incisis incidendis; & contusis contundendis, omnia in vase vitreo ponantur, addaturque olei olivarum dulc. tantum quantum possit omnibus supernatare, & pe [...] quadraginta dies vas Soli subjiciatur, vel si citius hoc parandum sit, bulliant omnia in B.M. per duodecim horas continuò, deinde oleum coletur absque forti expressione· cujus ego soleo ʒj. pueris exhibere, adultis verò ʒij. & mirificè prodest; & eo magis si partes etiam pulsatiles inungantur. Vinum etiam infusionis Mercurii miri est usus. Iul. Caesar Claudinus. consult. 64.

℞. Rhei, agar. troch. an. ʒss. oxymel. simpl. aq. gramin. an. ʒvj.M.F. potio parva. Vel,

℞. Agar. praep. rhei el. an. ʒss. oxymel. s. syr. de endiv. aq. gram. [Page 592] an. ℥ss.M.F. potio· quantum ad evacuationem non credo aliud esse praestantius remedium quam agaricum & rhab. Utilis etiam est hiera. Clysteres non facerem nisi ex lacte & saccharo. Io. Baptista Montanus. consil. 221, & 222.

Si Lumbrici molesti sunt, neque ulla febris urget, detur puero ℈j. vel ʒss. ex sequenti pulvere in vino dilutissimo, vel lacte, vel sero ipsius, vel jure carnium mediocriter salitarum, vel julepo aliquo· & differat cibum in horas duas vel tres.

℞. Sem. Santonic. corallin. an. ʒij. dictamn. alb. rhei, bistort. tormentill. an. ʒj.M.F. pulvis, qui aceto acerrimo irroratus paulatim in umbra siccetur, serveturque in usus. Remedium est probatissimum, etiam in lenta aliqua febre haud culpandum: Lumbricos interficit, atque ad eos expellendos excretricem facultatem commovet▪ uno eodemque tempore quod etiam sine hujus pulveris usu fieri utiliter poterit, applicetur ventri hoc emplastrum.

℞. Farin, lupin. pulv. cent. min. pulv. fl. staechad. an. ℥ss. aloes, fellis tauri, an. ʒijss.M. cum oleo absynth. F. Emplastrum, ventri applicetur. Ego saepenumerò foeliciter usus sum hac arte; à xyphoide cartilagine ad umbilicum usque abluo aut rigo totum ventrem aqua vitae in qua maduerit absynth. tum madentem locum inspergo pulvisculo myrrhae, & applicatum duplex calens linteum fascia obligo. Puerum pronum in ventrem decumbere aliquandiu permitto. Lumbricos iste fotus non infoeliciter fine incommodo, & non magno negotio excludit· experimento constat optimum esse lapidem bufonis appensum puero. Reinerus Solenander. consil. 30. sect. 3.

Subsectio secunda. Pro Lumbricis.

AD enecandos Lumbricos utatur Vir Generosus per biduum vel quatriduum hoc pulvere.

℞, Coriandr. praep. ℥jss. sem. portulac. citri, limon. an. ʒij. zedoar. ʒj.C.C. usti ℥j.M: F. pulvis. dosis ʒss. ut mortui educantur utendum his pilulis.

℞. Aloes rosat. ℥j. myrrh. el. ʒj. cum syr. ros. sol. F. pilulae mediocres. dosis ʒss. vel potione hac.

℞. Decocti sebest. ℥iiij. rhei el. ʒj. maceretur in eo prius aqua cinnam. humectata; & expressum detur. Io. Crato. consil. 13. lib. 1.

Puerulus quidam trium annorum per multos dies vexatus est alvi fluxu & nausea ferè perpetua, cum febre acutissima quae à Lumbricis in ventriculo & intestinis contentis, exoriri videbantur. Post varia frustra tentata remedia, cum jam aeger in summo vitae periculo versaretur, ipsi exhibui calomelan. turqueti gr. xij. statim cessavit nausea, & toto ferè die dormivit, at noctu vomitus & alvi fluxus multo graviores excitati sunt; in excrementis inveniebantur frustula vermium putrefacta in maxima [Page 593] copia· mane dormivit & toto die sequenti; neque amplius vomuit, & intra viginti quatuor horas febris expers apparuit, atque ita curatus, ut aliis remediis non indiguerit. Lazarus Riverius. obs. 28. cent. 1.

Puer quidam quatuor annorum Lumbricis ita laborabat, ut gravi ventris dolore torqueretur, cum summa virium dejectione, ita ut pulsus non perciperetur. Tertio die quatuor Lumbricos mortuos per os excrevit, cum vomitu humoris nigri. praescribo ipsi potentia ad Lumbricos remedia, tum interna, tum externa, quae nihil profuerunt. tandem jubeo ut exhibeantur calomelan. gr. viij. cum diagrid. gr. vj. quo medicamento alvus soluta est, excrevitque materiam viscidam, glutinosam, putridam, cum duobus Lumbricis, ter alvum deposuit, & maximè levatus est, & intra paucos dies omninò convaluit. Lazarus Riverius. obs. 5. cent. 2.

Puella trium annorum laborabat febre acutissima cum magna anxietate, & virium prostratione. Vocatus ad eam circa vesperam, judico eam ex Lumbricis laborare, & praescribo potiunculam ex hierae ʒss. syr. rosac. ℥ss. cum aq. portulac. q.s. quae nocte eam purgavit, & inde plurimùm levata est, postridie praescribo julepos sequentes.

℞. Fol. acetos. portulac. & endiv. an. M.j. summitat. hyper. & scordii. an. pj. coq. ad lb j. in colat. dissolv. syr. limon. ℥iij.F. julepus, capiat ℥iij. mane, meridie, & vesperi. intra biduum omnino curata est. Lazarus Riverius. obs. 16. cent. 2.

Nostrates mulierculae putant omnes pueros vermibus laborare; sed cum nullus rejicitur vermis, eos dicunt in humores putridos fuisse conversos, nec malè, nam ut vermes in phiala conclusi, & fimo calente obruti, brevi convertuntur in pastam, cur in corpore nostro, cujus calor fimi calori respondet, non idem fiet, vermibus enecatis ab amaris medicamentis? certè hoc videtur mihi rationi consentaneum. Petrus Pachequus. obs. 57.

Puellus quatuor annorum Lumbricis valdè obnoxius, laborabat inappetentia, nausea, pruritu narium, siti, inflatione ventris, cum ejusdem torminibus & febre: quam cum verminosam esse ex praecedentibus signis esset manifestum, exhibui merc. dulc. gr. xij. diagrid. gr. v. Post duas horas ab assumpto remedio, viginti circiter Lumbricos simul glomeratos per alvum rejecit, & praedicta omnia symptomata evanuerunt, aeger (que) convaluit. Simeon Iacoz. obs. 11.

Subsectio tertia. Pro Lumbricis.

NIsi magnis experimentis praestantissimum remedium ad puerorum Lumbricos comprobassem, haud auderem hic inter arcana selecta reponere: quippe tanta est ejus virtus & potentia, ut mortuos ferè pueros è vermibus ad vitam trahat▪ [Page 594] hac industria paratur· in libris singulis aq. fontis, ol. sulphur. vel vitrioli aliquot guttulae addendae sunt, ita ut aqua acidula fiat, quae pueris, natuque majoribus danda est, diu noctu (que) ad placitum, est enim praestantissimae virtutis. Iul. Caesar Baricellus. Hortul. Genial. pag. 44.

In Lumbricis necandis non modo portulacae aqua stillaticia aptissima judicatur, verum etiam illius semen. Narrat enim Arnoldus de Villa-Nova quendam puerum, dum esset in mortis periculo constitutus propter Lumbricorum multitudinem, ʒss. sem. portulacae cum lacte sumpsisse, atque Lumbricos multos emisisse, sicque fuisse liberatum. Iul. Caesar Baricellus. Hortul. Genial. pag. 89.

Hydrargyrum, quod à multis venenum existimatur, foelicissimo successu contra vermes exhibetur: tantaeque certitudinis illud in Hispania reputatur, ut mulieres tenellis pueris, qui lactis vomitu laborant, ad quantitatem granorum iij. in substantia propinare audeant, hac enim via morbus cessare videtur frequentatis experimentis. Ego quidem viduam mulierem curavi, quae novem dierum spatio vomitibus continuis ex vermibus laboraverat, & ferè triduo non comederat, nec cibum retinere valuerat. huic cum ℈ij. hydrargyri mortificati cum tantillo cydonii propinassem, absque ulla molestia per alvum centum & plures emisit vermes, & eadem die liberata est, & solita exercuit domi & foris negotia, magna omnium admiratione, cum prius debilis & emaciata esset· aliis etiam exhibui & bono semper eventu: domique continuò aquam habeo, in qua hydrargyrum infusum retineo, illamque puerulis pro vermibus libentissimè concedo, nec adhuc quempiam ex illa noxiam recepisse expertus sum. Usus est hoc remedio ad vermes necandos Matthiolus, Horatius Augenius, & pler que alii celebres viri, qui omnes hujus auxilii maximè extollunt beneficium. datur pueris in substantia ℈j. grandioribus ℈ij. vel ʒj. corrigitur & mortificatur in mortario vitreo cum sacch. rubro, ubi tam diu conteritur, donec in partes invisibiles dissolvatur: ne autem in pristinam formam iterum redeat ol. amygd. d. gt. ij. addere oportet, & cum sacch. violato, rosato, vel cydoniato jejuno stomacho languentibus propinatur. Iul. Caesar Baricellus. Hortul. Genial. pag. 212.

Aqua communis bullita cum argento vivo, pauco & innoxio potu omnes interimit vermes, tam in intestinis, quam alibi: in ulceribus autem si aqua ista affundatur. Io. Helmontius. tractat. cui titul. Sextuplex Digestio Alimenti Humani.

Quia saepè non nisi magno labore & longo tempore verminosi affectus in nonnullis pueris expugnari possunt, quam plurima remedia, eaque praestantissima, ab autoribus inventa & usurpata sunt, tum interna, tum externa· inter interna sunt pulveres, quorum praecipui sequuntur.

℞. Sem. contra, seu santonici ℥ss. [Page 595] corallin. ʒiij. ras. C. Cervi ʒij.F. pulvis. Vel,

℞. Sem. contra, corallin. & C. cervi usti, an. partes aequales. Vel,

℞. Pulv. hier. simpl. ʒij. sem contra, scord. cent. min. corallin. an. ʒj.M.F. pulvis. Vel,

℞. Rhei & agar. an. ʒj. troch. alhand. ℈j. diagrid. ℈ss. corallin. C. cervi ust. an. ℥ss. myrrh. zedoar. fl. tanaceti, an. ℈j. sal. absynth. & tartar. an. ʒss.F. pulvis tenu [...]ssimus· dosis omnium erit à ℈j. ad ʒj. pro aetate puerorum in liquore idoneo.

Mulierculae vulgò pueris à Lumbricis malè habentibus exhibere solent semen contra saccharo incrustatum, vel nudum semen cum melle permixtum· quod remedium praestantissimum est: Siquidem Lumbrici dulcium rerum avidi mel devorant, & cum melle semen quo interficiuntur· quia verò illud semen valdè calidum est, temperari potest in aceto infundendo per duas horas, postea verò cum melle cocto misceatur ad formam opiatae, quam Amatus Lusitanus praedicat tanquam primum adversus Lumbricos remedium.

Inter topica ventri admovenda, utile est sequens cataplasma.

℞. Farin. Lupin. ℥ij. myrrh. aloes, an ʒij. fellis bovis, q.s. ol. absynth. ℥ij.F. cataplasma.

Interim toto morbi decursu clysteres frequenter injiciendi sunt, primùm attrahentes [...]umbricos ex dulcibus compositi, qui non solùm ex decocto liquirit. passul. & ficuum parari possunt, sed etiam ex jusculo pulli admixto saccharo & melle rosac. vel ex lacte, si febris abfuerit· at si lumbricos in crassis jam intestinis esse conjiciamus, quia tunc. vix amplius in tenuia possunt ascendere, medicamenta illos enecantia per clysterem infundere possumus in hunc modum.

℞. Rad. gram. ℥j. fol. betae, malv. mercurial. & portulac. an. M.ss. corallin. p.j. coriandr. praep. & sem. contra, an. ʒij.F. decoctio in cola [...]. lb j. dissolv. ol. rosac. ℥ij. cass. extract. ʒvj. spec. hier. ʒij. mell. viol. ℥j.F. Clyster. Lazarus Riverius. prax. med. lib. x. cap. 9.

Vidi quendam pro tabido habitum & quasi conclamatum, qui potu pulveris corticum aurantiorum ad ʒj. per tres vices, in vino, curatus fuit, ejectione innumerorum vermium. Petrus Borellus. cent. 1. obs. 90.

Subsectio quarta. Pro Lumbricis.

NOn probo consilium vel vulgi, vel medicorum, verminosis pueris vermes vino lotos, in tegula siccatos exhibentium; certò enim mihi persuadeo experientia edoctus, materiam illam vermium putrem, putri puerorum pituitae remixtam, à magno illorum calore iterum animari. ut videmus muscas submersas multis diebus mortuas, si non premantur, sed simpliciter extinguantur, soli denuo expositas, novo calore iterum vitam volatumque, ut & [Page 596] pediculorum pelles in puerilibus capitibus & vestibus relictas, amissam inter ungues & pectinem animam recuperare. Henricus ab Heers. observ. 9.

Inter omnia medicamenta vermes necantia facile principatum obtinet juxta Sennertum Corallina herba, sive muscus marinus, ex qua in Italia circumforanei suum pulverem conficiunt, & ad miraculum usque vermes necant. dosis ʒj. Utilis etiam est pulvis ex sem santonic. sem. tanaceti, & rad. primulae veris, estque hic pulvis agyrtarum nostrorum in Germania. Wolfgangus Hoeferus. Herc. med. lib. 7. cap. 6.

Puer quidam quatuor annos natus in febrem incidit gravem & inordinatam, cum capitis dolore, tussi, siti, tremore in somno, & vociferatione; ex quibus verminationi eum obnoxium esse conjecimus. qua de causa tanaceti semen cum syr. viol. tribus matutinis exhibuimus: unde plures quam centum, pedalis longitudins, Lumbricos excrevit, & subito à febre, tussi, reliquisque symptomatis fuit liberatus. Iac. Weckerus. De Observationibus propriis referente Schenkio. lib. 3. obs. medicin.

℞. Pomum aurantium aut citrium parvum, excava tantam partem, quae capiat theriac. ℈ij. aloes ℈j. croci gr. vj. assa pomum, & succum exprime, quo regio ventris inungatur. Utilis est & theriaca aceto vel limonum succo dissoluta illita.

Ascarides quia sunt in intestino recto, suppositoriis rectissimè educuntur, quibus admiscentur resinae· iis enim vermes adhaerent & educuntur. Daniel Sennertus. pract. lib. 3. part. 2. sect. 1. cap. 5.

Ad consumendam omnem Ascaridum materiam, nec non delendam intestinorum ad haec animalcula procreanda proprietatem, vix quicquam utilius excogitari potest, quam si aloes succotrinae ℈j. singula quaque hebdomada devoret.

Aloen enim extremas intestinorum partes arcana quadam facultate eluere atque expurgare longo usu probatum est. Sic etiam non parum conferet, si singula hebdomada clyster ex decocto absynth. lupin. hord. & corallin. injiciatur, ac frequenter anus lupinorum decocto foveatur. Laudo quoque ut ex linteo tenue collyrium fiat atque ano imponatur hocce linimento inunctum.

℞. Fell. taurin. ʒj. pulv. lupin. ʒjss. ol. absynth. ℥j. vini alb. ʒiij.M. ad ignem. Hier. Mercurialis. tomo 1. consult. 13.

Unguentum ex argento vivo, resina, & axungia factum, si podici illinatur, vel illud illi imprimatur, aut suppositoriis illitum intrudatur, prae omnibus remediis ad vermes Ascarides dictos delendos essicaciffimum est. Felix Platerus. prax. med. tom. 3. cap. 13. pag. 891.

[Page 597]

Subsectio quinta. Pro Lumbricis latis.

FOrtioribus medicamentis opus est, ut lumbrici lati interficiantur· quapropter etsi in teretibus purgantia▪ cum interficientibus commodè admisceantur; praestat tamen in latis, nulla iis purgantia primùm admiscere, cum purgantia non sinant medicamenta vermes interficientia diu in intestinis haerere, sed ea citò per alvum secum educant. Si verò prius exhibeantur medicamenta, quae ipsum debilitent, totus rotundus factus ad pilae figuram exit, & homo sanus evadit. Commendatur hic imprimis filix, è qua recenti aqua destillata datur; vel pulvis ʒss. pondere, infantibus; natu majoribus ʒj. adultis ʒiij. cum aqua galegae, quae sine ullis molestiis vermem & lentè & citò, si velis, enecat. Commendatur & cortex radicis mori, & corallina duplici pondere. Utilis est & theriaca aceto vel succo limonum dissoluta. Decoctum etiam cent. min. lupin. scordii: sicut & usus aloes cum croco & myrrha, atque usus hierae cum scammonio. Daniel Sennertus. pract. lib. 3. part. 2. sect. 1. cap. 5.

Mulier quaedam viginti annorum, saepissime dolore ac torminibus ventris, imbecillitate ventriculi, nausea, item eructationibus & cibi fastidio vexata, me in consilium adhibuit. tum pulvere quodam laxativo (qui recipit rheum turbith & sennam) & syr. ros. solut. compos. cum rheo, agar. & sena exhibito, Lumbricum latum per secessum unà cum excrementis excrevit· quem cum mihi monstrasfet, attonitus fui. Est enim Spithamas viginti longus, latus grana sex, crassus verò grana duo. Post excretionem hujus Lumbrici, iterum expurgato corpore, & quae partes principes roborant, per dies aliquot exhibitis, convaluit foemina illa, & huc usque bellè se habet. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 70. cent. 2.

Legantur Observationes tres proximè sequentes ubi plures tales de Lumbricis latis referuntur historiae.

Sectio vicesima tertia. Pro Lupia.

PUella quaedam laborabat tumore scirrhoso nucis juglandis magnitudine, superiorem metacarpii partem occupante, qui discussus est meo consilio, admota super partem affectam lamina plumbea hydrargyro illita, eâque per octo dies gestata tumor disparuit, nec amplius est reversus. Simeon Iacoz. obs. 9.

Frater quidam Capucinus Lupiam habebat in genu, post longum tempus ad summam mollitiem tandem perducta fuit, cujus ratione apertionem suadebam, ille verò renuit, inquiens se Lupias huic similes resolutione curatas vidisse foliis acetosae [Page 598] charta madida involutis & sub cineribus coctis; quae postmodum cum cineribus per cribrum trajectis, incorporabantur in formam cataplasmatis; quod ille per plures dies applicuit calidè, & tumor prorsus evanuit, quod ego valdè miratus sum· & postea duas alias Lupias in eadem parte eodem remedio curavi. Dionysius Pomaret. obs. 3.

Finis Libri Decimi.

[Page 599]

MEDICINAE PRACTICAE Liber Undecimus. De Affectibus à Litera M. incipientibus.

Sectio prima. Pro Macilentis.

QUidam jubent corpus verberari cum virgulis quousque rubeant eorum carnes, id enim calorem roborat & attrahit· ad digerendum & ad perfectius convertendum nutrimentum attractum, non desunt qui easdem virgulas prius inungant oleo olivarum. Dixit Avicenna quod flagellatio corporis cum corrigiis mollibus moderatè facta semel omni die, post cibi digestionem, impinguat corpus vehementer cutem rubificando, & nutrimentum ad membra attrahendo· qui vult impinguari, utatur optimo vino, gaudeat, laetetur, abstineat à sanguinis missione & purgatione, utatur baln [...]o post cibum completa prima digestione, non toleret famem, mult [...]m comedat, parum bibat, & praesertim vinum generosum, non [...]ascatur, neque si [...] sollicitus, vel tristis, co [...]tum aversetur, multùm dormiat & in lecto molli [...] haec omnia ut & vina dulcia & cibi unctuosi hominem pinguiorem faciunt. Puellae Venetae cum matrimonio copulandae sunt, lautè admodum tractantur, ut habiliores fiant; utun [...]ur tritico cum lacte nutrito, longius in diem dormiunt, valde otiosae extra aerem vivunt; ut tandem caponum instar pinguescant, ideo & unctuosis & dulcibus vescuntur [...]ibis, ut ita magis delicatulae ac venustae suis sponsis dedicari possint. Petrus Forestus. obs. 11. & Schol. lib. 31. De Fucis.

Sectio secunda. Pro Maculis Infantium.

SOlent tenella infantium corpora, dum in utero existunt materno, maculis quibusdam, naevis, lituris▪ verrucisque quae à matris imaginatione fiunt, commaculari: haec porrò [Page 600] quasi sigilla imprimuntur, & difficulter post ortum elui possunt pro iis delendis principatum habet caryophyllata, cujus vis & potentia in hujusmodi maculis extricandis mirabilis judicatur: sumitur autem planta haec cum suis radicibus in fine mensis Maii, atque à terrestreitate emundata in alembico destillatur; ex aqua stillata si infantium liturae maculaeque saepius lavantur, absque dubio evanescunt. Iul. Caesar Baricellus. Hortul. genial. pag. 266.

Macula foetui impressa admota manu cadaveris longa tabe extincti, omnique vitae proprietate exuti, donec [...]rigus partem maculatam penetraverit, (quod fit spatio unius miserere) de caetero spontè evanescit. Io. Helmontius. tract. cui tit. Demens idaea.

Sectio tertia. De Madarosi.

[...] (in [...] glaber) nihil aliud est quam defluvium pilorum palpebrae· oritur à vitiosis & acribus humoribus ad ciliorum radices confluentibus, & pilorum radices erodentibus· post febres malignas saepe accidit.

Subsectio unica. Pro Madarosi.

REpurgato corpore, ut hoc unguento palpebras liniret praecepi.

℞. Stercor. lepor. & sterc. hircin. an. ʒj. cortic. avellan. ustar. ʒiij. pingued. ursi vel caprin. q.s.F. unguentum· avellana etiam adusta & cum adipe ursina vel caprina incorporata nasci facit pilas. Petrus Forestus. obs. 46. lib. 11. De morb. ocul. & palpebr.

Sectio quarta. Pro Mammarum Inflammatione.

PUerpera cum lactare infantem inciperet, sensit immensum cruciatum in mamilla dextra, cum rubore & duro tumore renitente, in ambitu papillae; adera [...]que febris· mox cognoscere potui inflammationem esse· jussi primum inungere hoc unguento.

℞. Mucilag. sem. psyllii ℥ss. bol. armen. ʒij. olei rosac. aceti rosac. an. ʒij.M.F. unguentum· die sequenti cataplasma applicui ex farina hordei, lacte & ol. rosac. post duos dies addidi huic cataplasmati ol. chamaem. lil. farinae semin. lini & faenugraec. portionem; quia suppurabatur· sequenti die dolor augebatur & febris, pure genito· applicui hoc cataplasma.

[Page 601]℞. Farin. hord. fabar. an. p.j. sem. lini faenugraec. an. pss. fl. chamaem. p.j. rad. lil. & ireos, an. ℥ss. coq. & contund. addendo ol. chamaem. ℥ij. croci ℈j.F. cataplasma· sequenti die reiteretur addendo ficuum numero x. farinae orizae ℥j. caulium malvar. coctarum & contus. unà cum lardo ʒvj. apparebat abscessus acutus, pure ex contactu refugiente· jussi fermentum cum pulpa caeparum coctarum applicare· sequenti die spontè ruptus est abscessus, puris magna copia profluente ad dies binos: imposui turundam cum terebinthina & melle, tandem pauco immisso balsamo integrè curata est. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 521.

Puerpera alia mammae inflammatione laborans, intra paucos dies sanata est his duobus remediis· primis diebus facta fuit embrocatio ex duabus partibus olei rosati completi, & una omphacini: sequentibus diebus admotum est bis in die unguentum de althea. Lazarus Riverius. obs. 41. cent. 1.

Juvenis mulier circa nonum graviditatis mensem correpta est tumore mammae sinistrae cum tensione, rubore & puisatione. Vocatus Chirurgus cataplasma de mica panis statim admovet, unde tumor admodum increvit· vocatus ego cataplasma praescribo ex farina fabarum cocta in oxycrato, saepè immutandum, quia intra paucas horas exficcatur· intra duodecim horas inflammatio ablata est, tumorque admodum imminutus, & intra paucos dies omnino evanuit. Lazarus Riverius. observ. 74. cent. 4.

Sectio quinta. Pro Mammarum duritie & tumore.

SEquenti linimento quo ego cum maximo fructu in tumoribus mamillarum utor, locus affectus inungi poterit.

℞. Gummi ammoniac. ℥j. ol. amygd. lil. alb. ping. gallin. an. ℥ij. succ. cicutae ℥iiij. acet. scillit. ℥ij.M. maneantque in infusione horas viginti quatuor, in loco calido, postea coq. s.a. colatura cum forti expressione servetur ad usum· in preparatione autem hujus linimenti, danda est opera ut lentissimo igne coquatur, neque humiditas succi & aceti omnino inter coquendum absumatur, nullius enim valoris esset medicamentum· singularem habet efficaciam in tumoribus ex viscida materia ortis in quacunque parte corporis fuerint· linimento isto calidè inuncta mamma sequens poterit applica [...]i emplastrum.

℞. Empl. de mucilag. & de melilo [...]. an. ℥ij. gummi ammoniac. in aceto scyllit. dissolut. ℥jss.M.F.s.a. emplastr. addendo parum cerae si opus est. Gul. Fabri [...]. Hildanus. obs. 25. cent. 3.

Virginis cujusdam mamma tumuit, indurata fuit, doluitque vehementer· illam hoc modo curavi· manè & [Page 602] vesperi inunxi mammam affectam balsamo sulph. nostro. Postea applicavi empl. diasulphuris nostrum (cujus descriptionem vide infra libro 18. sect. 22. De Vlcere subsect. 4.) quibus indies tumor, durities & dolor diminutus fuit, ac paucis interpositis diebus ad suppurationem pervenit, apertaque est in multis locis, & brevi ad optimam sanitatem reducta est· nam haec duo remedia valent ad m [...]mmarum omnia vitia etiam ulcera cancrosa. Martinus Rulandus. curat. 2. cent. 8.

Cataplasma ex caulis virentibus foliis & aristol. rot. oleo communi veteri incoctis super mammam scirrhoso tumore affectam die noctuque gestabit, ita ut singulis octo vel sex horis permutetur· si tumor in carcinoma videatur degenerare, utendum erit oleo rosac. completo cum portiuncula lithargyri in mortario plumbeo diu agitati. Io. Zecchius. consult. 14.

Mulier Nobilis puerpera laborans tumore mammae sinistrae praeduro ex concretione lactis, irritis omnibus remediis ex arte per mensem integrum usurpatis, curata est sumendo ʒj. p [...]lv. millepedum praepar. in jusculo per triduum· hujus autem pulveris eximias dotes saepe vidimus & audivimus ab expertis in hujusmodi tumoribus ex lacte concreto, nec non etiam in cancro mammarum ac reliquarum partium, ut contigit cuidam viro, qui patiebatur ulcera multa profunda in multis corporis partibus, praecipuè verò in tibiis, à quibus brevi tempore curatus est, sumendo ʒj. praedicti pulveris per septem vel octo dies alternos, praemissis tamen praemittendis. Simeon Iacoz. observ. 89. cent. 4. obs. Riverii.

Sectio sexta. De Mania.

[...] ( [...] ab insaniendo) latinis furor seu insania, delirium est intermissionis expers sine febre, sed cum furore & ferina quadam rabie conjunctum· oritur à dispositione spirituū fervida & ignea· concomitante forsan maligna & venenata qualitate· hanc dispositionem produci volunt authores à bile atra· qui hoc malo laborant feroces sunt & effraenes, & nisi vinculis cohibeantur, vestimenta propria dilacerant, & in obvios quosque immanis belluae instar dentibus, unguibus & pugnis impetum faciunt: nec sibi ipsis parcunt· vigilant praeterca per· tinacissimè, stupendum adest corporis robur· imminentem maniam ostendunt aurium tinnitus, gravitas capitis, splendores oculis obversantes, tristes & longae curae praecedentes, ira ex levi occasione, oculi fixi, in obscoenum & ineptum risum nimia proclivitas, consueti haemorrhoidum & mensium fluxus suppressio· aliquando fit mania à causis externis, quales sunt, philtrum, solanum, cerebrum felis; canum, vel luporum morsus: aliquando etiam per consensum [Page 603] fit, & uteri imprimis, & tunc dicitur [...], de quo infra lib. 18. sect. 3 [...].

Subsectio prima. Pro Mania.

IUvenis quidam dissolute vivens puellam praedivitem contra parentum voluntatem abductam sibi matrimonio copulavit, ipsius (que) boni▪ mox dilapidatis, cam pessime tractavit▪ adeo ut saepe desperabunda seipsam interficere cogitare [...] ▪ tandem ad insaniam redacta, vestes dilacerabat, [...]laque catenis vincta, etiam stramen in [...] vidi, minutim unguibus [...] deoque devecta ad Empiricum quendam rusticum▪ qui [...] curare solebat, [...] septimana, venis diversis i [...]plo [...]is aper [...]is, atque universo [...] ill [...] s [...]guine detracto, ab eo fuit cura [...]. Inde domum reversa debilis & pallida, mortuo marito, alteri nupsit, cum quo ad quadraginta annos vixit sana, sterilis [...]. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 86.

Viriquidam quad [...]genarius à multi [...] annis melan [...]holiae adeo obnoxius fuerat, [...]t administratione re [...] famili [...]ris [...] à magistratu interdictum fuerit▪ tandem [...] cum [...] omnia dilace [...]n [...], & frequenter seipsum [...] vinculis [...] mo [...]ibusque continuò ferè sudoribus nunc frigidis nunc calidis madidus erat. ego cum advocatus essem, clysterem acrem infudi, deinde venam in cubito dextro incidi, eodemque die post coenam nonnihil laudani in aq. borrag. dissoluti exhibui; frontem & tempora o [...]. rosac. & viol. inunxi· ea nocte utcunque quietior fuit· postero die ad· ℈j. extracti melanagogi ex decocto polip. fol. sen. beton. cuscutae sca [...]ios. aliisque appropriatis exhibui· [...]omoit bis tervo, alvus quinetiam quater aut quinquies subducta fuit· hinc impetus ille maniae aliquomodo remisit, eodem die post coenam iterum som [...]i [...]erum confectioni [...] mixtum exhibu [...]· quievit satis benè ea nocte, & altero die penitus me [...]e constabat· post aliquo [...] dies cum melanagogum aliquoties reiterassem, & extractum hellebori nigri semel atque iterum exhibuisse [...], ita restitutus fuit, ut ab eo tempore & usque nunc rebus suis domesticis quam prudentissimè prospiciat. Gull. Fabritius Hildanus. obs. 9. cent. 4.

Retulit mihi nuper quidam vicinae ecclesiae pastor, in suo pago intra triduum sanatum fuisse maniacum, exhibito canis cerebro cocto (addebat unius coloris canem esse debere) affirmabatque sibi praeterea alios tres notos esse, qui eodem medicamento sint sanati· commendatur etiam cerebrum a [...]ietis nondum venerem experti, si nimirum. caput uno [...], [Page 604] cerebrumque postea cum farina, additis cinnamomi, zinzib. nuc. mosch. macis, caryophyll. an ℥ss. (forsan ʒss.) super prunis misceatur, & in partes tres divisum manè exhibeatur, ita ut post sumptum medicamentum duabus horis nihil comedat aeger, ac in caeteris quoque rectam diaetam observet. Daniel Sennertus practic. lib. 1. part. 2. cap. 15.

Subsectio secunda. Pro Mania.

FRequentibus phlebotomiis interjiciendae sunt purgationes in hunc modum.

℞. Lapid. lazuli ʒjss. diagrid. ʒss. turbith. ʒj. senae ℥ss. epithym. crem. tartar. an. ʒij. cinam. & cortic. citri an. ℈j. croci ℈ss.M.F. pulvis· cujus dosis erit ʒj. vel ℈iiij. cum jusculo, vel liquore appropriato.

℞. Ramentor. hellebor. nigr. ℥j. infund. per triduum in aq. pluviae ℥iiij. decoq. lento igne ad tertias· colaturae adde mellis opt. despumati ℥ij.M. capiat cochl. j. cum jusculo pingui. vel,

℞. Extract. helleb. nigr. ℈ss. syr. viol. ℥j. pro una dosi· omnia medicamenta ex helleboro confecta, ut vinum, syrupus, & oxymel, ad hujus affectus curationem plurimum conferunt. Unde olim ferunt Melampium Amythaonis medici filium, vino helleborato Praeti Argivorum regis filias, quae se [...]oves existimabant, libe [...]sse.

Balnea aquae tepidae frequenter & post singulas purgationes usurpanda sunt.

Ordo medicamentorum purgantium hoc in morbo talis est, ut primo apozema alterans & purgans per tres aut quatuor dies exhibeatur, post venaesectionem in utroque brach [...]o celebratam· deinde purgantia mediocria ex potionibus, pulveribus, aut syr. magistrali bis in septimana exhibeantur· vehementia verò bis in mense, interjectis continuò venaesectionibus· diebus autem intermediis balnea, julepi praeparantes, aut juscula alterantia, tum etiam opiatae roborantes exhibeantur· pr [...]ter julepos vulgares, sequens [...] s [...]ccis paratus erit utilissimus.

℞. Succ. borrag. bugl. & pomor. redol. an. ℥iij. aq. [...]umar. & cichor. an. ℥iiij. sacch. al [...] ▪ ℥vj. coq. depurentur & aromati [...]en [...]u [...] santalo citrino· capiat ℥vj. manè & serò.

Opiata in sequentem modum concinnari poterit.

℞. Conserv▪ [...] viol. bugl. an. ℥j. conserv. fl. tamarisci, & caryophyll. hortens. caulium lactuc. condi [...]. cortic. citr. condit. an. ℥ss. myrobal. emblic. condit. numero 1. confect. alkerm. & de hyacinth, an. ʒiij. pulv. elect. diamarg. frig [...]i & letif. Gal. an. ʒj. corall. praep. margar. praep. an▪ ʒss. cum syr. de pomis redol. F. opiata· de qua capiat ad magnitudinem castaneae, superbibendo parum julepi aut aquae appropriatae. Inter specifica hoc unum adjiciemus, quod in illustri [Page 605] quadam familia Monspeliensi, pro secreto gentilitio, & haereditario habetur, illiusque descriptio talis est.

℞. Fol. meliss. M.j. incid. minutim. & infund. in spiritus vini ℥iiij. deinde adde margarit. praep. ʒss.M. dosis cochl. ij.

Denique cauterium suturae coronali applicatum maximè probatur à Gordonio, ejusque utilitatem confirmat historia cujusdam maniaci; cui cum esset vulnus inflictum capiti cùm cranii fractura, quamdiu fuit vulnus apertum, tamdiu benè habuit; vulnere sanato reversa est mania. Lazarus Riverius. prax. medic. lib. 1. cap. 13.

Quidam Adolescens maniacus, ad cujus curationem potentissima remedia usurpata fuerant, ita ut ventum fuerit ad usum antimonii, trepanum, & arteriotomiam temporum; cum haec omnia nihil conferrent, castrationem consului, qua usurpata, remissa fuere omnia symptomata, & furor omnino cessavit, manente tamen delirio melancholico, ita ut mania in melancholiam versa fuerit. Samuel Formius. observ. 32.

Subsectio tertia. Pro Mania.

MAniae cura perfecta talis est, exhibeatur vomitorium ex aq. bened. post▪ vomitorium per aliquot dies capiat decoctum anagallidis flore purpurto (sine omni additamento) vinum nullo modo exhibeatur. Praeparetur lixivium tale.

℞. Herbar. cephalic. cum flor. q.v. coq. in aq. fontana. Deinde ℞. bacc. laur. rad. hellebor. nigr. an. q.s. contund. invicem crassè, & insuantur sacculo interbastato & longiori· sacculum coque aliquantulum in praedicto lixivio· tandem per novem dies continuos accipe singulis diebus istius lixivij lb ij. calefac, & cum linteolis in eo madefactis & leviter expressis sove caput rasum per integram horam, postea sacculum istum applica suturae coronali (quamdiu calet) cum bona ligatura, patiens incumbat lecto, & si fieri potest, quiescat· tunc mira expurgantur, per omnia capitis emunctoria; & alvus simul aliquantum fluit (hinc colligitur à quibusdam usum hellebori apud veteres externum potius fuisse quam internum) sic nimirum fuligines inhaerentes cranio· & cerebro mirabiliter dissolvuntur, quod sane nulla alia remedia praestare poterunt· ultimum in hoc morbo refugium est cranii apertio cum trepano.

In insania, mania, melancholia etiam, tanquam specificum laudatur sanguis asini· hâc aestate fabrum quendam lignarium restituit hic sanguis ex venis post aures captus, in quem linteola munda, nulli usui antea exposita, macerentur & exsiccentur· usus est talis▪ ex his laciniis cape quantitatem duos digitos latam & unum pollicem longam, macera in haustu aq. fontanae, donec col [...]r exeat· hanc aquam da epotandam aegrotanti triduo integro manè semel, & [Page 606] quantum fieri potest, fudorem evoca quem elicit hic sanguis. Io. Harimannus. practic. chymiatr. pag. 55. & 56.

Faber quidam lignarius amens factus toto anno ita permansit, utcun (que) solita implorarentur remedia; cum curru vinctus ad fuos rediret, solutis vinculis è plaustro desiliit in stagnum profundum; tandem extractus pro cadavere, & in currum depositus, & deinceps per annos octodecim à mania liber vixit· idem remedium in aliis maniacis aliquoties deinceps tentavi, nec me fe [...]ellit eventus, nisi quoties formidine praecoeiter amentes ex aqua extraherem· fabri exemplo didici perinde fore sive in aqua dulci vel falsa submersio contingat. Io. Helmont [...]us. tract. cui tit. Demens ida [...].

Aliis non juvantibus tentari poterit hujus morbi curatio per transfusionem sanguinis vitulini▪ ex arteria vituli crurali, in venam aliquam brachialem maniaci; qualis nuper Parisiis in maniaco, ope tubuli, unâ parte arteriae vituli, & alterâ venae maniaci accuratè inse [...]ti▪ foeliciter fuit facta· haec chirurgia etiam in aliis morbis curandis jam satis frequenter adhiberi fertur. Henricus Regius. prax. medic. lib. 1. curat. 15.

Sequenti medicamento, quod miraculosum effectum habet, dixit mihi D. Abrahamus vir longe optimus, se bonum sibi nomen in Moravia comparasse.

℞. Spec. diambrae ℥ij. infund. in vino destillato quatuordecim dies, ut latum digitum superemineat· adde opil▪ ʒvj. mumiae ʒss. succi hyoscyami ℥j. corall. rubr. carabae, an. ℈ij. croci ℈j. mosch. gr. xvj. ambrae gr. xij. affuso rursus spiritu vini, ut superemineat latum digitum· digerantur post fornacem per mensem, quotidie agitando· dosis ℈ss. pro aegri constitutione· maniacis, in vigiliis extremis, colicis, in febribus ardentibus, phrenesi & peripneumonia desperata exhibetur. Carolus Oslevius. epist. 53. lib. 3. consil. & epist. Cratonis, &c.

Sectio septima. Pro Manus ictu & Paralysi.

ICtum à pede equino in manu amici, ut & alterius dolorem & impotentiam manuum curavi, praescribendo ut saepe manus totas in recens jugulati bovis vulnus immitterent, quo peracto benè se habuerunt· calor enim ille naturalis nostrum excitat & expergefacit, vel benignitate sua poros aperit, & humores torpidos fluxiles reddit, qui aliter quasi coagulati residebant, unde corrumpi & gangraenam accersere potuissent. Petrus Borellus. obs. 55. cent. 2.

Sectio octava. Pro Marcore.

MEdicus quidam meticulo [...]us veritus ob imbecillitatem venam [Page 607] ferire mulieri cuidam acerbissimè ex latere dolenti, auxit tantoperè febrem & inflammationem in membrana costas succingente conceptam, ut ex retorridi sanguinis aestu, ipsa non secus emar [...]uerit ac si laborasset immedicabili tabe. quam etiam non obscure videbantur designare, sputa ita frequentia ac sordida, ut copia, capacem pelvim, & foetore spatiosum facilè replevissent conclave· re autem ipsius jam planè desperata, & morbo ultra quartum mensem in ipsum saeviente; apparuit ipsi quasi ex machina Deus: excitando nescio quod crudorum ostreorum desiderium· quod eò quoque lubentius concessimus, quo minus hactenus profuissent potiones concinnatae ex humidis ac frigidis herbis· qua spe etiam minimè excidimus. Vix enim comede [...]at cruda haec ostrea, quin protinus imminuerentur non tantùm calor ac [...]ebris, sed etiam usque eo perniciosistimus hic morbus, ut brevi integrè convaluerit; extincto ab algido ac viscido ostreorum succo pertinacissimo illo incendio: quo proculdubiò conflagrasset miserrimè universum ipsius corpus· non temere itaque Celsu [...]; quos ratio non restituit adjuvat temeritas; neque certè inconsideratè agere videtur, qui circumspectè cedit naturae inclinationibus, & obliquat prudenter sinus, ubi non licet rectum tenere cursum: satius quippe est anceps remedium experiri, quam nullum: dubia namque spes certa desperatione potior. Nicolaus Tulpius. cap. 8. lib. 2. Obs.

Sectio nona. De Melancholia.

MElancholia morbus, del rium est febris expers cum metu & moerore sine causa manifesta conjunctum· vel est imaginationis & ratiocinationis depravatio à phantasmate melancholico exorta, quo detentus, uni cogitationi, absque furore & febre, cum tristitia & metu, inhaeret. Ejus origo dependet à certa quadam spirituum animalium dispositione ex humoris melancholici permistione producta, ad quam sequitur phantasma tenebricosum dictum, quod intellectui postea objecta obversans, hoc delirium & animi angorem excitat· quos malè habet hic morbus tristes sunt & solitarii, formidulosi & pertinaces, quidam phantasias quasdam sibi faciunt, quae nec sunt nec esse possunt, falsa multa imaginantur, timent non metuenda, sine causa moerent animumque macerant, sunt taciturni, morosi, & suspicaces, praeter solitum inediam tolerant, crebrò suspirant, respiratio est tarda & rara, ut & pulsus, absurda loquuntur. Alia est per primarium cerebri affectum; alia per consensum cordis & totius; alia rursus quae hypochondriaca dicitur, & per circuitus redit; alia denique est quae per uteri sympathiam fit.

[Page 608]

Subsectio prima. Pro Melancholia.

ILlustrissimo cuidam Anglo Melancholia laboranti dedi pulverem illum benedictum à Michaele Paschalio & Pereda descriptum, qui quia plurimos juvit, multi Authores alienae gloriae cupidi, illum suae inventionis esse volunt. Est autem hic.

℞. Summitat. epithymi ℥ss. lapid. lazuli praep. agar. troch. an. ʒij. scammon. ʒij. (forsan ℈ij.) caryoph. numero xx.M.F. pulvis pro v. dosibus· has ut erat robustissimus, & Viribus constantissimus, diebus quinis continuis sumpsit· bibit postea spadanum fontem, sed exiguo cum fructu, quia nec affini medico, nec mihi auscultabat· ad suos enim reversus, crescente malo, maniacus factus, locis munitis coerceri debuit. Henricus ab Heers. obs. 27. lib. 1.

Saepius reiteretur venaesectio pro tostis & exustis humoribus alterandis· ad somnum promovendum exterius compositum sperniolae cum aqua ros. dissolutum applicetur fronti temporibusque linteis humectatis in eo; sed simul etiam interius laudan. opiat. ad gr. iiij. vel v. praescriberem. Quid praestent haec remedia, post universalia,, pluribus exemplis confirmarem, sed sufficiat unum. Illustris foemina vidua cum quadragesimali jejunio sese per septimanas aliquot afflixisset, sub finem Martii melancholicas anxietates patitur, alvo simul adstricta, timore metuque penitus oppressa, cum pervigilia & delirio sine febre. Vocatus ego quamprimùm clysterem ordino, cujus operatio sequitur optata, qua desinente, circa noctem laudan. opiat. gr. iiij. (sat enim delicata erat mulier) exhibeo sine succedente somno. Sequenti die venaesectionem instituo in brachio ad ℥vij. cum successu, repetito circa vesperam enemate, cum subsequente laudano opiato, cujus gr. v. assumptis bene dormivit per noctem· postmodum evacuationem quoque tentavimus laxativo minerali cum diagridio permisto, reiteratis aliquoties venaesectionibus tam in brachio quam pedibus: non neglectis aliis quae symptomatum leniendorum gratia necessaria videbantur· ut hoc modo menstruo spatio perfectè restitueretur, Deo clementer medicamentorum operationem benedicente. Gregor. Horstius. in epist. a [...] obs. 18. lib. 2.

Subsectio secunda. Pro Melancholia.

OPeram det ut quotidie beneficium ventris habeat, id si non fieret, quarta unciae pars bonae terebinthinae assumenda erit· hujus usus ad multa utilis futurus est. Utatur saepissimè sacch. rosato maximè matutino tempore ad ℥ss. Item singulis septimanis bis sumat ʒss. rhei, idque vel masticet atque deglutiat, vel in pulverem redigat, & [...]um uvis passis [Page 609] aut saccharo rosac. accipiat. Io. Baptista Montanus. cons. 24.

In usum vocetur emulsio nostra margarit. quae sic fit.

℞. Margarit, praep. ʒij. chrysolithi praep. ʒj. commisceantur cum julepo rosato, & addantur aq. borrag. è flor. in vitreo vase destillatae ℥iiij. syr. de borrag. ℥ij. aq. cinnam. ℥ss.M. Sumat de hoc singulis diebus tria cochlearia maximè dum malum molestat. Io. Crato. consil. 34. lib. 7.

Praecautionis ratione purgetur melancholia, venaque secetur, si sanguine circumfluit. Victum qui evincere potest crassitiem succorum instituat: Cum autem in corruptelam rapitur melancholia, quòd evacuata non fuit, enthusiasmum profert, & spectra miranda ab indicibili qualitate. Cum [...] diuturnam animadverteris quae zelotypiam facit, cave ne armorum illi copia fiat, admonui aliquando amicos frustra; nam id ridebant, de quodam qui postea se & uxorem interfecit cultello. Io. Heurnius. ad aphor. 23. sect. 6.

Valescus de Taranta, & alii valde laudant hic pulverem Haly, quem ipse his verbis commendat: posito, inquit, quod aliae medicinae non valeant, ista valet nutu Dei misericordis, & est medicina coronata quae secretissimè teneatur, ut intellectus humanus deperditus hoc medicamento instauretur. Paratur autem hoc modo.

℞. Epithym. ℥ss. lap. lazul. agar. an. ʒij. scammon. ʒj. caryophyll· numero xxx.F. pulvis, qui semel in septimana datur à ℈ij. ad ℈iiij. in aqua vel syr. aliquo convenienti· vix tamen iste pulvis, nisi corpus antea benè humectatum sit, satis commodus est, cum valde siccandi vim habeat. Daniel Sennertus. pract. lib. 1· part. 2. cap. 11.

Juvenis quidam triginta annorum melancholia detinebatur pertinacissima: cranio diligenter aperto à Iul. Casserio Placentino Anatomes & Chirurgiae peritissimo, praesente Io. Praevotio; etiam si nulla esset puris membranae incumbentis suspicio, cerebro tamen eventilato ad sanitatem rediit. Io. Rhodius. obs. 43. cent. 1.

Nonnulli laudant trepanationem; nam casu fortuito multi sic curati sunt, fracta calvaria; quod mihi non videtur omnino rejiciendum. Visa est mulier melancholica & maniaca nostro tempore, cui ob casum apertum est cranium, unde effluxit aqua, & curata est ab insania· quar [...]si pari ratione trepanetur, vapores atri, & si quid est aliud praeter naturam in cerebro vacuantur. Cauteria etiam posita supra suturam capitis coronalem multùm laudantur; sed oportet diutius remanere, ut os capitis ustionem sentiat. Guil. Rondeletius. cap. 41. lib. 1. practic.

Bibat vinum dilutum cum aqua helenii· helenium miram habet proprietatem ad hilaritatem & gaudium excitandum; quod multi pro secreto habent· ideo conserva illius▪ & aqua destillata plurimùm valent. Guil. [Page 610] Rondel [...]tius. cap. 9. lib. 1. practic.

Subsectio tertia. Pro Melancholia Hypochondriaca.

PRimùm optima in hac affectione tenenda victus ratio, quae nisi observetur. in medicamentis spes erit dubi [...]. Utatur itaque cibis boni succi, ut est vitulina caro, pulli, pipiones, aves nemorales· palustres omnes, ut anates, anseres, carnes cervinas, suum tam sylvestrium, quam domesticarum relinquat· non comedat sumo macerata, non salsa admodum aut aromatibus superflue condita; abstineat à leguminibus, oleribus, rapas tamen benè coctas, & conditas caryophyllis comedere poterit. non misceat multos cibos, sed duobus ferculis, elixa videlicet carne & assa, contentus sit· ante cibum interdum pruna vel passulas sumat, quae prius in vino vel aqua sacchari maceratae intumuerint· nimium non ingerat, maximè in coena, quam parcissimam esse convenit. Nutrimento utatur, neque imbecilli & tenui omninò, neque crasso & fumoso. Pisces ferè omnes, frixa in sartagine, ova cum bu [...]yro cocta, & lacticinia fugiat. Vinum maturum & ten [...]e bibat, sed parcè. Post sumptum cibum accipiat cochl. j. pulveris pep [...]ici· à cibo exercitia, quae cibum praecedere debent cavenda; etiam graves animi cogitationes, frictiones matutinae universi corporis [...]um ol [...]o amygdalino, balnea quoque in aqua dulci maximè commendantur. ut alvus sit in officio opera danda. Quod ad medicamenta attinet, omnium fortiorum pharmacorum usum dissuadeo. Scio probari hieram Logadii, qua usum fuisse Ptolomaeum Regem ad omnia vitia melancholica audimus. Verùm saepe audacia ista infoeliciter cedit. Usum syrupi de pomis cum helleboro non improbo, imò maximè suadeo· ex apertione haemorrhoidum magnam levationem sentiret. Aperientia in hoc malo & obstructiones tollentia maximum quoque auxilium ferunt: inter ea primum locum ego tribuo radici cent. maj. quam vulgus Rhaponticum vocat. Succus sanguineus è recenti radice exprimitur, cum sacch. in formam Syrupi redigitur, ac de eo singulis diebus manè sumuntur cochl. duo vel tria. Bibat etiam aliquando ante coenam haustum vini in quo radix centaurii maj. minutim incisa per viginti quatuor horas fuerit macerata. Io. Crato. consil. 107. lib. 6.

Meo atque aliorum exemplo didici nihil esse convenientius, nihil etiam coctioni accommodatius quam gestare ceratum ex una parte ladani purisfimi, & duabus cerae compositum· suavissimè enim fovet calorem innatum, & ad flatus difcutiendos, atque coctionem plurimùm facit: initio nonnihil molestum videtur, sed temporis progressu plurimùm juvat. Ego praepotenti Deo, qui mihi h [...]c medicamentam ostendit, gratias ago; [Page 611] certè flatulenta melancholia laborantibus nihil eo utilius. Io. Crato. consil. 14. lib. 2.

Etsi sciam omnes ferè practicos consulere fortissima & validissima medicamenta purgantia; tamen à Mesue persuasus, idem facere debile medicamentum repetitum & minore periculo, quod fortè semel & confertim facit, sane cur mihi aliud persuaderi patiar, veras causas non video· nihil dico quot & quos similiter affectos curaverim, licet hoc verè possem, sed nunquam me lapide Lazuli vel scammoneatis usum esse verè affirmare possum· itaque in bonam partem accipiant Medici, si nec nunc probem. Senam tutam esse scio. ea ad hunc modum crebrò vel singulis saltem septimanis semel utatur.

℞: Passul. min. ʒvj. fl. borrag. viol. meliss. an. p.j. galang. incis. ʒvj. fol. sen. ʒvj.F. decoctio & infusio per noctem, manè rursus ebulliant, & fortiter exprimantur· in expressionis ℥iiij. dissolv. syr. ros. solut. de pomis, mannae alexandrinae, an. ℥ss.M.F. potio. syr. de pomis. Haec est descriptio.

℞. Fol. scolopendr. puleg. meliss. chamaedr. an. M.j. fl. borrag. sebest. ceterach. summitat. thymi, staech. an. M.ss. fol. sen. el. epithym. an. ℥j. cort. helleb. nigr. ℥ss. succ. pomor. lb jss. succi agrimon. fumar. an. lb ss.F. horum infusio & decoctio, colaturae adde sacch. q.s. aromatizetur cum caryophyllis. In Pilulis & electuariis quae nimium siccantia medicamenta habent, exiguam spem pono. Pulverem Haly scio à multis commendari. verum dictum Mesues statuentis esse gradum sapientiae ad medicinas fortes non devenire, nisi ubi debiles non contulerint, mihi in animo est, utatur igitur qui volet. Io. Crato. cons. 16. lib. 2.

Ut humoris melancholici copia minuatur sequens syrupus fingulis, aut alternis matutinis assumatur.

℞. Succ. pomorum redol. meliss. an. lb ss. infunde fol. sen. ʒix. cortic. helleb. nigri ʒvj. sem. ocymi contusi ʒij. macerentur, & facta forti expressione, cum sacchari q.s.F. syrupus· quindecim diebus cochlear unum praedicti syrupi assumat.

Omnibus vespertinis horis de electuario subscripto nucis juglandis quantitate utatur.

℞. Amygd. d. excortic. ℥ij. nuc. jugland. excort. ℥jss. nucleor. persicor. mundat. ʒj. contund. cum aq. meliss. & adde sem. ocymi ʒj. citri ʒijss. margar. ʒj. conserv. meliss. beton. an. ℥iij.M. & cum syr. de cortic. citri, F. Electuarium. Lixivium fiat è majorana, asaro & verbena, quo quotidie ante coenam caput lavetur. Potui infundatur anagallis floribus luteis· item incoquatur jusculis & cibis, aut ejusdem conserva à cibo as [...]umatur. Io. Crato. consil. 103. lib. 6.

[Page 612]

Subsectio quarta. Pro Melancholia Hypochondriaca.

℞. SEri caprilli ℥iiij. fol. sen. ʒj. cinnam. ℈j. infund. per noctem, manè facta ebullitione exhib. serum. hoc est medicamentum praestantissimum in hoc morbo; quia non solùm alvum movet, sed etiam attemperat jecoris calorem praesertim si serum in majori copia bibatur. Rodericus a Fonseca. tomo 2. consult. 82.

Usitatis medicamentis non proficientibus, ad medicamentum ex chalybe confugiendum erit, quale est medicamentum chalybeatum nostrum saepius foelici cum successu usurpatum.

℞. Conserv. ros. ℥ss. limatur. chalyb. praepar. pulver. ℈ij. spec. diarrh. abbat. ℈j. caryophyll. gr. iij.M. & cum syr. bysantino, F. bolus. capiat quinque horis ante prandium viginti saltem diebus continuis. Io. Zecchius. consult. 81.

Jurium Doctori hoc affectu laboranti sequens consilium dedi.

His Pilulis successivè utatur.

℞. Aloes ʒij. rhei ʒj. epithym. rad. asar. an. ʒss. gummi ammoniac. in aceto soluti ʒj. spic. ℈j. diagrid. ʒss. cum terebinth. F. Massa pilul.

Frequenter à cibo in fine mensae, capiat pulverem sequentem, in prandio vel coena, alternis ad minimùm diebus, ut concoctio juvetur, flatus & vapores discutiantur.

℞. Sem. coriandr. praep. ʒij. sem. anis. foenic. an. ʒj. sem. carui ʒss. 3. fl. cordial. an. ʒss. fol. meliss. ℈j. major. ʒss. sach. ros. tab. ℥ij. Fiat pulvis. Ventriculus item & hypochondria sequenti oleo ter in septimana, manè ungantur.

℞. Ol. aneth. chamaem. an. ℥j. ol. de cappar. ℥ss. irin. ʒij. succ. absynth. ℥j. aceti ℥ss. coq. ad succor. consumptionem, ut F. instar linimenti.

℞. Conserv. ros. cortic. citri condit. an. ℥j. conserv. majoran. anthos, bugl. meliss. an. ʒj. confect. alkerm. ʒij. pulv. elect. de gemmis, diamargar. frigid. an. ℈j. cinnam. sem. ocymi, an. ʒss. syr. de papav. ℥j.F. Electuar. capiat tertio quoque die cubitum iturus magnitudine nucis mosch. vel paulo plus, si vigiliae urgeant, angores & perturbationes quibus egregiè resistit. Vindemiarum tempore fundantur musti rec. mensurae xij. supra sequentia.

℞. Cortic. tamarisc. ℥iiij. cortic. cappar. ℥ij. sarsaepar. ℥iij. fl. bugl. borrag. an. p.ij. fol. meliss. absynth. an. M.j. incidantur, & effervescant in dolio· hoc vinum bibatur in mensae principio, aliquando etiam manè, post exhibitum prius jusculum. balnei sudatorii usum interdum non improbarem; uti nec lotiones capitis ex lixivio, in quo herbae capitales coxerint, caveat à vehementioribus purgationibus, cum irritent potius malum. Si Hoemorrhoides fluerent [Page 613] nullum esset praestantius remedium, quae sanguisugis admotis, promoveri poterunt· domum reversus, post horum usum, uxorem duxit, quod illi etiam profuturum suaseram; & sic melancholiam illam deposuit. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 62.

Pro alio hoc morbo laborante sequentia ordinavi.

℞. Rad. cichor. ℥j. rad. foenic. ireos, cortic. tamarisci, an. ℥ss. enul. camp. fol. absynth. an. ʒiij. major. chamaepit. chamaedr. an. ʒij. fl. cordial. an. ʒj. sem. anis. foenic. petrosel. an. ʒjss. fol. sen. ℥jss. sem. cartham. contus. ℥j. contund. & incidantur, & sacculo includantur, qui infundatur in vini albi q.s. usus est per quinque dies. Deinde pilulis usualibus uti jussi.

℞. Aloes ʒij. myrrh. ʒss. gummi ammoniac. in aceto solut. ℈j. agar. rhei, an. ʒjss. rad. asar. gentian. an. ʒss. mastich. ℈j. spic. sem. petrosel. an. ℈ss. cum [...]ucco absynth. instar extracti inspissati, F. massa pilul. capiat ʒss. vel paulò plus semel in septimana. utatur pulvere peptico post pastum.

Pilulae sequentes multis in hoc casu admodum profuerunt.

℞. Aloes ʒjss. rhei, agar. an. ʒj. zinzib. mastich. gentian. an. ℈j. gummi ammoniac in aceto dissoluti ʒss. summitat. absynth. & cent. min. an. ℈j. limat. chalyb. ʒss▪ terebinth. q.s.F. massa pilul. capiat ʒss. pro vice. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 65, & 69.

Subsectio quinta. Pro Melancholia Hypochondriaca.

AD obstructiones sensim aperiendas, & humorem melancholicum sensim expurgandum ac contemperandum, laudat Fonseca pilulas sequentes quas diatartarum appellat.

℞. Sen. mundat. pulverat. & sal. tartar. an. ʒj. cinnam. pulv. ℈ss. cum syr. de limon. fiat massa. cujus capiat pilul. iij. pond. ʒss. per horam ante coenam· non minus efficaciter senna infundi poterit cum sale tartari, & gutt. aliquot spirit. vitrioli in liquore idoneo. Testantur aliqui decocto absynth. aut vino absynthite per triginta aut quadraginta dies usurpato melancholiam hypochondriacam fuisse curatam. Succus bugl. ad humorem atrabilarium contemperandum efficacissimus est. ideo illius ℥ij. cum sacch. ʒij. vel cum vini opt. aequali portione per decem aut duodecim dies manè utiliter exhiberi poterit. Ad dictas obstructiones aperiendas nonnulli Authores commendant decoctum rad. chinae, ut in lienis obstructione dictum est. Decoctum rad. cynosbati pro potu ordinario à quibusdam plurimùm laudatur; aperit enim & roborat partes omnes naturales. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 12. cap. 5.

Melancholicis pulvis fumariae s [...] pius [Page 614] exhibeatur & liberantur. Magni nominis Medici est haec aqua secreta melancholiae hypochondriacae covenientissima.

℞. Fl. borrag. bugl. staechad. an. ℥ss. rorismar. major. meliss. an. ℥ijss. rad. bugl. ʒij. paeon. ʒj. aq. bugl. borrag. an. ℥iij. syr. granat. ℥ijss. pulv. cinnam. galang. caryophyll. croci sem. ocymi, an. ʒj. superfunde vini rhen. lb iij. stent in infus. per duos vel tres dies, deinde destill. in B. Io. Hartmannus. pract. chimiatr. pag. 59.

Sectio decima. Pro Memoria diminuta & pene abolita.

VAria remedia praescripsimus & inter caetera hoc conditum.

℞. Rad. acor. veri, seu galang. maj. condit. conserv. fl. beton. cons. fl. anthos, an. ℥j. cons. fl. primulae veris ℥ss. cubeb. cinnam. nuc. mosch. pulv. an. ʒj. cum syr. de staech. F. conditum. Sumebat (prius adhibitis universalibus remediis) omni manè ad magnitudinem castaneae. Deinde inter alia topica hoc sequens experti sumus multùm profuisse; omni manè nucham & occiput fortiter fricabat cum aqua hederae arboreae, ter quaterve destillata in alembico vitreo calidè· qua frictione cum diu usus esset, & longo tempore ter in septimana manè sumpsisset myrobalanum chebulum unum conditum, tandem cum admiratione memoriam recepit. Erat hoc experimentum Io. Tyengii Medici Amstelodamensis, ut in ejus Libro manu sua scripto inveni· quanquam hujus arcani primus inventor fuerit Nicolaus Florentinus. Petrus Forestus. schol. obs. 32. lib. 10. De Morbis Cerebri.

Si aliquis sanus existens memoriam habet imminutam, utatur vino roremarinato.

Quidam hoc exhibent ad memoriam.

℞. Pulv. acori, piper. long. an. ʒj. cum melle crudo, inunctis prius manibus butyro, F. pilulae. exhib. ad ʒss. per aliquot dies. Rodericus a Fonseca. tom. 2. consult. 93.

In forma pulveris hic singularis ad memoriam conservandam praedicatur.

℞. Thuris masculi ℈ss.F. pulvis. capiat per se, vel cum vino, aut aqua convenienti frequenter. Si piper addatur, laudatissimum erit remedium hoc modo paratum.

℞. Thur. masc. ʒxv. piper. ʒv.F. pulvis. Detur omni manè ʒj. per dies quadraginta. zinziber conditum manè sumptum probatur. pyrethri item radix dum recens est condita zinziberis instar comesta magni fit. Cujus decoctum contra oblivionem Paracelsus probat. Confectio anacardina ad memoriam reparandam praecipuè inventa fuit, praesertim si sine castoreo, ob ingratiam paretur, uti docet Gordonius. cujus ʒss. vel ʒj. vel plus etiam cum aqua aliqua convenienti, [Page 615] ut foenicul. & apii, secundum Gordon. exhibetur· quae si nimium corpus accendat, sic parabitur.

℞. Confect. anacardin. ʒj. conserv. major. & anth. an. ℥ss.M. capiat semel vel bis in septimana ʒj. pro vice. Felix Platerus. practic. tom. 1. lib. 1. cap. 1. pag 7. & 8.

Bened. Faventinus syr. suum de aromatibus commendat, quem ita describit.

℞. Fol. & fl. sampsuchi, thymi, puleg. serpilli menthae, calamenth. hort. sisymbr. rorismar. salv. beton. an. M.ij. coq. in s.q. aq. ad. consumptionem tertiae partis, colat. infund. cinnam. nuc. mosch. macis, spic. nard. folii, zinzib. an. ℈j. ambr. mosch. an. gr. ij. bulliant ad quartae partis consumptionem & cum sacch. s.q.F.s.a. syrupus· cujus ℥ss. cum aq. fl. citri ℥iij. misceantur pro una dosi, & sic pro aliis quinque vel sex.

Laudatur hoc electar. Mesue tanquam expertum & utile.

℞. Mell. anacardin. thur. rad. cyper. acor. an. ℥j. piper. rot. & long. an. ℥ss. myrobal. cheb. ind. an. ℥j. mell. q.s.F. elect. dosis à ʒj. ad ʒij. vel,

℞. Conserv. lil. convall. beton. salv. anthos, an. ℥j. conserv. lavendul. ℥ss. spec. diambr. diamosch. dulc. an. ʒj. sem. carui caryophyll. cubeb. nuc. mosch. an. ʒss. ol. cinnam. gt. ij. cum syr. de staech. vel s.q. sacch. in aq. rosar. dissoluti F. elect.

Utilis est aqua sequens Vidi Vidii, quam mirificè memoriam comfortare, & ingenium acuere scribit, si manè ʒij. sumantur.

℞. Spir. vini opt. lb v. aq. bugl. meliss. beton. staechad. fl. lilii convall. an. lb ss. fl. anthos, ros. rubr. bugl. majoran. an. M.j. spec. diaplir. diacastor. an. ʒiij. confect. anacard. ℥j. infundantur prius flores, post species, stent in digestione per mensem. Postea destillentur. Aquae vitae duae pretiosissimae quas Casparus Peucerus describit in suo tractatu de memoria, & ex aulis principum accepit. Prima,

℞. Cubeb. ℥ij. concid. minutim & infund. vini sublimati lb jss. vel lb ij. insolentur calido loco, reponanturque octiduum vase vitreo bene obturato, adde fl. salviae min. anthos, borrag. bugloss. an. ʒij. ros. rub. sicc. lil. convall. an. ℥ss. meliss. cort. citr. rec. beton. flor tunicis, an ʒss. santal. citr. rub. an. ʒij.F. omnium pulvis, & sic infus [...] tepido loco asserventur, macerenturque tamdiu, donec liquor injectorum vires omni ex parte exsorbuerit, ac combiberit, quod sapore deprehenditur, fitque ferè spatio duorum mensium· nihil obfuerit si integram aestatem solis radiis exposueris· tandem per manicam Hippocr. trajiciantur· si libet adjici possunt moschus, ambra, ut aqua tanto fiat fortior· dosis cochlear. j. aut ss. jejuno stomacho. Altera aqua.

℞. Cinnam. ℥ss. zinzib. ʒij. santal. omnium an ʒiij. caryophill. galang. nuc. mosch. an. ℈iiij. macis cube [...]. an. ʒss. cardamom. ʒjss. zedoar. sem. nigell. an. ʒjss. anis. foenic. pastinac. sylvestr. ocymi rad. angelic. caryophyllat. liquirit. cal. aromat. valerian. min. fol. hormin. thymi calamenth. [Page 616] puleg. menth. serpill. majoran. an. ʒj. fl. ros. rob. salviae beton. anthos, staech. bugl. borrag. an. ʒij. cortic. [...]itri, ʒiss. spec. diambr. ʒiij. arom. rosat. diamosch. d. diarrh. abb. an ʒij. terenda terantur, & infund. lb vj. aq. vitae praestantiss. sinantur in vitreo vase per dies quindecim continuos stare· deinde destillentur per alembic. in B.M. arcte occlusis commissuris· in aquam extillatam ponantur santal. incis. ʒj. mosch. ambr. in pet. ligat. an. gr. iv. vel v. julepi rosati, lb ss. stentque ita per dies quindecim· postea aqua separetur· praesentanea auxilia sunt aquae hae ad reparandam memoriam.

Multum etiam prodest, praesertim apud senes, in memoria deperdita restauranda pulvis Trithemii, qui ita paratur.

℞. Macis, cubeb. caryophyll. an. ʒvj. fol. senae el. chamaepit. zinzib. alb. crystall. tartar. an. ʒv. rad. cal. aromat. gentian. sem. cumin. siler. mont. anis. petrosel. spic. indic. spic. nard. an. ℥ss. magist. corall. perlar. an. ʒij.F. omnium pulvis s.a. dosis, ʒj. hunc accipiat primo mense manè & vesperi ante cibum ho [...]s tribus, in vino vel etiam brodio: secundo mense tantùm manè: tertio mense, manè ter in septimana, quarto mense bis in septimana, & sic deinceps per aliquot menses.

Marcilius Ficinus è tribus illis muneribus, quae magi Christo obtulerunt, confectionem auream parat, memoriae conservandae, ingenio acuendo, sensibus vegetandis, spiritibus (que) fovendis & roborandis utilem.

℞. Thur. ℥ij. myrrh. ℥j. auri foliati ʒss. cum vino F. pilu [...]ae, quarum aliquot sub auroram sumantur. Daniel Sennertus. practic. lib. 1. part. 2. cap. 5.

Post convenientem cerebelli expurgationem, memoriam vehementer corroborare & amissam restaurare chimici non sine rationibus asserunt, si quis singulis septimanis bis aut ter ℈ss. olei vitrioli rectificati cum haustu vini generosi jejuno ventriculo ebiba [...]· crassos enim spiritus discutit & clarificat, lentos humores in cerebello extenuat, ipsumque cerebellum ad convenientem temperiem reducit· restituit etiam amissam memoriam aqua vitae nostra quae sic conficitur.

℞. Aq. stillat. juniperi lb iiij. fl. lilii convall. M.ij. fl. salviae, M.j. macerentur in sole diebus quatuordecim· deinde exprimantur, ac colentur, colato liquori rursus indantur rorismar. lavend. an. ℥ij. spec. diamosch. d. diambrae, an. ʒij. sacch. candi in aq. lavend. foluti lb j. quibus simul mixtis, macerentur per mensem, ac tandem destillentur in balneo arenae· hujus aquae cochlea [...] j. per hebdomadam sumptum illustrat spiritus animales, & mirifice corroborat memoriam, praeservat ab apoplexia & epilepsia & hisce malis correptos brevi sanitati restituit, si eam vel intra corpus assumant, vel eâ foris affectae partes inungantur; memoriam etiam corroborat, si ea saepius occiput inungatur. Franc. Ioel. pract. [Page 617] lib. 1. sect. 2. paragrapho 5.

Commendatur in memoriae defectu oleum myrrhae temporibus & sincipiti inunctum· quod Horstius sic conficit. coq. ova ad duritiem, vitellum exime, & cavitatem imple myrrha pulv. & resolvetur myrrha in oleum quod in cella servabis sub arena· confortatur etiam memoria, inunctione fellis perdicis. Wolfgangus Hoeferus. lib. 7. Herc. Medic. cap. 6.

Sectio undecima. De Mensium fluxu immoderato.

MEnsium fluxus immodicus, excretum est sanguinolentem ab utero, copia, vel tempore excedens, propter vasorum illius nimiam apertionem per anastomosin, diapedesin, vel diaeresin· causas easdem habet cum narium haemorrhagia· procatarcticae sunt, exercitia validiora, alimenta [...] copiosius assumpta, vehementes animi passiones, aer calidior, abortus frequentes, partus laboriosi, vociferatio, casus ex equo, violenta rhaedae agitatio, ponderis gravis elevatio, nimia sternutatio, medicamenta acria intempestivè exhibita, venēna denique, caustica, septica & id genus alia· hujus symptomatis signum certissimum est imbecillitas virium, adest etiam corporis [...], inappetentia, [...], pedum tumor oedematosus, vultus cadaverosus, cordis anxietas, pulsus parvus & languidus.

Subsectio prima. Pro Mensium fluxu immoderato.

VIctus rationem praescripsi convenientem, quae restauraret, & simul alia quae ad menses sistendos facerent· turturem quoque accepi moderatè pinguem, ab intestinis & faecibus repurgatum, eum deplumatum lavari jussi cum vino rubro astringenti & aqua rosac. deinde ℥j. mastich. in ventre ponebam, ac assuebam ne elabi posset· atque ita veru ad ignem rotabam, & inter assandum loco butyri aceto rosac. aspergebam, pinguedinemque ex eo defluentem colligebam, usuique reservabam. Post perfectam assationem, turturem ab igne & veru depositum in ollam novam vitreatam conjiciebam luto philosophico obturatam, & in furnum calidum demittendo, ut turtur perfectè exsiccari posset, una cum ossibus & carne in pollinem tenuissimum redigebam· hujus pulveris magno commodo omni manè dabam cochl. j. modò cum aq. plantag. modò cum alio decoc [...] constringente· & pinguedine reservata imum ventre [...], tum pectinem, inguina, & regionem renum quotidie ut inungeret mandavi· erat hoc unum ex arcanis praeceptoris mei Elidaei practici Bononiens [...]s clarissimi· hoc pulvere eum uti vidi foelicissimè in multis matronis nobilibus; omnem enim diarrhaeam sanat, ventris diuturna profluvia, omnem (que) humiditatem consumit; album tum [Page 618] rubrum fluxum menstruum restringit, matricisque dolorem sedat. Mulier quaedam Romana longo tempore ex hoc malo decubuerat, nec sanari potuerat, donec tandem consilio vetulae, nonis vicibus ʒj. pulv. ossium humanorum ex vino rubro assumptâ sanata est. Petrus Forestus. obs. 10 lib. 28. De mulierum morbis.

Adhibeatur experimentum illud Guainerii quo matronam quandam curavit, quae ob elevationem gravis oneris diu talem fluxum patiebatur· dabat ille ʒj. tribus vicibus stomacho vacuo cineris stercoris caprarum cum aqua pluviali· aliam etiam curavit afinino stercore quod à proprietate sanguinem stringere scribit· succum ex eo recens excreto exprimebat, & dabat cum syr. myrtino & aq. plantag. aliquot vicibus. Petrus Forestus. obs. 16. lib. 28.

Matronae cuidam quae fluxum muliebrem & menses copiosos ita habebat, ut in syncopen quasi incideret; nec ullis modis restringi possent, mulier quaedam exhibuit tria cochlearia aq. plantag. cum tribus cochl. vini rubri adjiciendo vitellum unius ovi, leviter tandem ebulliendo· singulis diebus omni manè totum sumebat superdormiendo: vix duobus diebus aut tribus cum sumpsisset, fluxus ille enormis cessavit, & sanitati fuit restituta· hoc eodem remedio postea, & plures à foedo illo malo liberatae sunt per [...]e Deo adjuvante. Petrus Forestus. Schol. ad obs. 18. lib. 28.

Fiat primùm revulsio, quae fit duobus modis, aliquando aspectabili, ut emisso sanguine, aliquando inspectabili, ut vinculis, cucurbitulis. Post cucurbitas adhibitas, danda sunt astringentia, ut pars confirmetur, meatus claudantur, & sanguinis impetus prohibeatur· itaque mammis adhibebimus cucurbitam revulsionis ergò, cum largiore copia, vel longo tempore, ultraque dies septem effluat sanguis· potest etiam sanguis auferri ex brachio, si plenitudo sanguinis adsit, & succus plantag. admoveri· nos hunc pulverem maximo successu propinamus.

℞. Sem. hyosciami alb. sem. papav. alb. an. ʒj. haematit. corall. rubr. an. ʒss. camphor. ℈ss.M. sumat manè & vesperi ʒss. Ioan. Heurnius. ad aphor. 50. sect. 5.

Subsectio secunda. Pro Mensium fluxu immodico.

INter alia remedia mulieri cuidam praescripta, quae ex immodico fluxu mensium ad extrema redacta fuerat, sequens julepus mirum in modum profuit.

℞. Flor. chamaeleont. spic. nard. sang. drac. subtilissimè pulver. an. ℈j. aq. plantag. & ros. an. ℥jss.F. jul [...] pus· hujus cochl. duo dabantur bis in hora· extractum corallii cum aq. plantag. profuit etiam non parum. Lazarus Riverius. observ. 32. cent. 2.

Exhiberi jubeo in inopia aliorum remediorum ʒj. pulveris ex putami [...]. ovor. combustis in jusculo; unde fluxus [Page 619] imminutus est intra paucas horas, ac sequenti die iterato remedio, omninò suppressus est. Alteri suasi ut succi urticae depurat. ℥iiij. manè & sero sumeret per biduum; bis assumpto remedio sanguinis fluxus valdè imminutus est & ante viginti quatuor horas omnino cohibitus· eodem tempore admovebat uteri regioni forum ex spongia in aceto & vino rubro austero madefacta· hoc remedium alias in simili casu cum pari successu à me usurpatum est. Simeon Iacoz. obs. 86. cent. 4. observ. River.

Mulier quaedam rustica mensium fluxu immodico laborabat; cum remedia non suppeterent, nec aegrotantis fortuna eorum sumptus ferre posset, exhibui statim succi urticae ℥v. aut vj. & jussi admoveri parti hypogastricae praedictum succum cum farina tritici subactum instar cataplasmatis, circa mediam noctem utrumque reiterari jubeo; aegra matutinis horis melius habuit, & sanguinis fluxus omnino cohibitus est, ac sensim absque alterius remedii ope convaluit. Simeon Iacoz. obs. 7.

Experimento comperi, quod tamen ab aliis annotatum est, decoctum capitum rubentium rosarum quibus semen continetur, nunc in vino, nunc in aqua chalybeata factum aliquoties propinatum superfluos mulierum menses sistere. Dioscorides in hoc casu exhibet x. vel. xij. rubentia grana paeoniae maris, & menstruum profluvium istis sisti compertum est· advertendum ne imprudens pharmacopoeus pro his granis semina paeoniae substituat· sunt enim grana illa rubentia quae in maris paeoniae siliquis semina amplexu suo undique stipant & firmant; quaeque dehiscentibus siliquis gratissimo aspectu malum granatum reclusum aemulantur. Reinerus Solenander. consil. 4. sect. 4.

Subsectio tertia. Pro Mensium fluxu immodico.

DIaeta sit incrassans ficcans, cum stipticis, sicut oriza, lac coctum, carnes assatae, vinum stipticum· injiciatur succus stercoris asinini in matricem, secretum est hoc, & valet à proprietate· ad idem fiat cum eo epithema supra dorsum· ad idem valet emplastrum ex stercore asini recenti factum· ad idem etiam valet balneum aquae decoctionis aluminis pulverati, & est experimentum infallibile vetularum· & etiam potui data stringit menstrua rubra & alba· cero [...]um ad constringendum menstrua alba.

℞. Resin. pini ℥j. opoponac. galban. an. ʒj. musci ℈ss. dissolv. gummi in succo fol. hederae & cum modico aceti & cerae q.s.F. cerotum à medietate spinae usque ad finem ejus, & assiduè portetur, & est remedium divinum· ego experientia habeo quod si quassetur pulv. gypsi lb j. cum ʒx. gummi arabici torrefacti & quatuor albuminibus ovorum, & cum faldellis de cotto emplastrentur partes praedictae, omnem muliebrem fluxum abscindit uno die.

[Page 620]Experimentum probatum ad constringendum omnem fluxum menstruorum, est hoc.

℞. Stercoris asini, desicca & pulveriza, & involvatur pulvis in panno sericeo vel lineo subtili, & vulvae imponatur· hoc enim mirabiliter operatur à forma specifica ut puto· bursa pastoris contusa & mulieri supposita experimentum optimum est ad constringendum quemlibet sanguinem à matrice fluentem· ad constringendum menstrua alba, aqua plantag. bibita manè per aliquot dies, est res probata, qua multae c [...]ratae sunt· ad idē herba umbilicus veneris quocū (que) modo sumpta, vel in pulvere, vel in aqua, vel alio modo; incomparabile est in constringendo menstrua alba· dixit mihi mulier fide digna, quod in constringendo menstrua accipiebat herbae polytrichi M.j. decoquebat in optimo vino videlicet in lb iij. us (que) ad consumptionem medietatis· postea ex dicto vino tepido exhibebat manè patienti ℥iij. & in tribus diebus curabatur· expertus sum & ita inveni ut dixit mihi. Item,

℞. Unam bonam pullastram magnam, depluma, & exentera benè ab interioribus, & imple eam totam cumino, & bulliat donec caro ab osfibus separetur· juris colati capiat mediam scutellam manè & serò per septimanam, & curabitur optimè; experimentum bonum est ad constringendum menstrua & maximè alba. Ad constringendum menstruum [...]uxum est hoc probatum saepissime.

℞. Aq. plantag. in qua lavatus sit lapis haematites, usque ad rubedinem aquae, postea cum illa aqua misce elect. Athanasiae magnae, ℥ss. & da patienti manè, reiteretur, & liberabitur. Ad constringendum menstruum expertum.

℞. Stercor. caprar. montanar. combure, da bibere in vino rubro stiptico· dosis ʒss. ad ʒj. & curabitur optime. Ad constringendum menstrua alba & rubra experimentum verum & expertum.

℞. Stercor. asini rec. torculati ʒiij. cum syr. myrtino & aq. plantag. F. potio mane, & continua per aliquot dies, & curabitur· & est verum experimentum. Ad constringendum menstrua rubra & alba da pro vice ʒjss. pulv. ossium dactyl. & dicitur expertum· item comedat omni die unum ovum recens crudum, & post mediam horam bibat ℥ij. olei communis dulcis; & sic continua per novem dies & erit curata, & est expertum saepe· ad idem fac cingulum ex pilis vel lana asini & eo cingatur mulier & statim cessabit fluxus· & si ponatur super caput stringit fluxum narium· ad idem succus porri mirabiliter valet, & stringit etiam haemorrhoidas.

Experimentum pluries probatum ad constringenda menstrua.

℞. Florum nucum quando sunt maturi & cadere incipiunt cochlear j. vel ʒj. in forma pulveris cum vino optimo calido jejuno stomacho per plures dies exhibeatur· ex hoc medicamine omnes habentes fluxum menstruorum sanantur· specifica etiam vi [Page 621] suffocationibus etiam uteri medetur· ad constringendum menstruum rubeum antiquum accipe succi plantag. cyathum unum, impoue ʒj. colophoniae pulver. & tribue aegrae, id fiat quater & erit curata infallenter, Deo dante. Reinerus Solenander. consil. 8. sect. 4.

Obstetrix quaedam Caesarea conjugi meae secundinam exsiccatam & pulveris. intra corpus exhibuit, cum post abortum menses tam violenter fluerent, ut nulla arte cohiberi potuerint, & sic paulò post restitere· sed si ejus pulveris nimium quaepiam sumpserit, aiunt eam sterilem omnino fieri. Wolfgangus Hoeferus. lib. 7. Hercul. medic. cap. 1.

Ancilla quaedam cum fluxu menstruorum ita laborasset per aliquot dies, ut nullo modo sisti posset, jaspidem rubram femori alligari jussi, quo facto, subito mensium fluor substitit nec rediit. Anselmus Boetius. lib. 2. De lapid. & gemm. cap. 102.

Curatio mensium fluxus immodici, eadem fere esse debet cum ea quae ad immodicum haemorrhoidum fluxum fuit proposita. Primo phlebotomia revulsionis gratia in brachio celebranda est, partitis vicibus, & digito per vices foramini admoto· magna copia detrahendus est sanguis, quantùm vires ferre possunt· testatur enim Hollerius comment. ad aphor. 50. sect. 5. se multas vidisse mulieres, quae detracto multo sanguine è vena convalue [...]unt, cum nullis aliis remediis posset reprimi fluxus sanguinis· frictiones, ligaturae & cucurbitulae ad revulsionem etiam conveniunt; praecipuè verò mammis juxta aph. Hippocr. citatum; mulieri, (inquit) si placet menstrua sistere, cucurbitulam quam magnam ad mammas appone· si tamen admota cucurbitula difficultas spirandi oriatur, subitò auferenda est. Purgatio pariter eadem, ut in dicta curatione, convenire potest: eaque semel, aut bis in hebdomada erit repetenda, donec impuritati viscerum & venarum sit provisum· purgatio etiam per vomitum potenter revellit, & ab Hippoc. laudatur 2. De morb. mulier. blanda autem debent esse vomitoria, & frequenter iterata; aut etiam digito in os immisso vomitus provocari poterit· deinde ad remedia incrassantia & astringentia veniendum erit, additis etiam narcoticis si urgeat necessitas· inter alia sequentia à doctissimis viris experta sunt.

℞. Cortices duorum ovor. recent. ustos, thuris, mastiches, an. ʒss. margarit. praep. corall. rubr. praep. carabes, an. ʒij. lapid. haematit. smaragdi, praep. an. ℈ss. farinae hordei sine furfure, p.ij. album ovor. numero 2. & si opus fuerit, adde parùm aquae chalybeatae, & fiant duae placentae, quae in furno coquantur, ut possint in pulverem redigi· dosis à ʒss. ad ʒj. cum jusculo pedum vervecis summo mane· hoc pulvere multas mulieres hoc affectu satis antiquo curatas fuisse testatur Io. Michael Paschalius. laudatur quoque solus pulvis corticis ovi ad ʒj. exhibitus in aurora per aliquot dies, & habetur pro secreto.

[Page 622]Nostrates mulieres vulgare remedium habent ex floribus chamaeleontis, quibus lac condensare solent· exhibent cum jusculo, aut alio liquore· aliae utuntur coagulo haedi, vel leporis ad ℈ss. quod & sanguinem fluen [...]em sistit, & concretum in utero dissolvit· succus millefolii hic etiam convenit, si ejus ℥ij. vel iij. exhibeantur cum syr. corall. aut alio convenienti· aqua ex tenerrimis & rubentibus quercus foliis extracta praedictum profluvium sistit. Inter specifica recensentur radix filipendulae, & cortex radicis mori, quorum pulveres exhibentur ad ʒj. cum liquore idoneo· lac chalybeatum per plures dies epotum in affectu inveterato multùm prodest: humorum enim acrimoniam contemperat, eosdemque incrassat, corpus reficit & fluxui resistit· hoc commendat Avicenna, Rhasis, aliique Arabes; & Augenius ad coelum extollit· aquae minerales acidulae, vitriolatae, ferratae vel aluminosae, in fluxu diuturno cohibendo, causis ejusdem auferendis & visceribus roborandis plurimùm conferunt· chymici tincturam corall▪ valde commendant, ut & vi [...]riolum martis. Ludovicus Septalius decoctum cortic. arantiorum tanquam remedium certum commendat, utpote quo infinitas propemodum mulieres ab hoc morbo liberavit· ita parat.

℞. Aquae lb vij. in quibus incoque cortices trium arantiorum acidorum aliquantò adhuc subviridium, ad duarum partium consumptionem, ex colatura ℥viij. vel ix. manè potandae dentur.

Inter externa, fomenta in hunc modum parari poterunt.

℞. Rad. bistort. tormentill. cortic. granator. an. ℥ss. fol. plantag. centinod. burs. pastor. equiseti, an. M.j. nuc. cupress. balaust. gran. myrti, sumach. an. ℥j. bulliant in aq. ferrata & vino austero· colaturâ foveatur regio pubis valdè tepidè· item spongia marina in aceto forti bulliat, quae supra pubem mulieris posita menstrua potenter sistit· semicupium ex priori decocto fotus paratum, aucta dosi, etiam convenit; sed cavendum ne calidum administretur, sed potius subfrigidum· efficacissimum est balneum decoctionis aluminis; sed sterilitatem inducit· linimentum post fotum vel semicupium admovendum est pubi, perinaeo, & lumborum regioni, in hunc modum compositum.

℞. Ol. myrtini, de mastich. & cydon. an. ℥j. bol. armen. sang. drac. & carabes, an. ʒj. aceti cochl. j.F. linimentum· vel admoveri poterit unguentum comitissae, vel ceratum sequens summè efficax.

℞. Picis navalis, ℥ss. thuris masculi ℥j. mastich. ℥ss. terebinth. ℥j. sang. drac. rosar. rub. an. ʒij.F. ceratum renibus applicandum.

Emplastra etiam umbilico & lumbis utiliter admoventur▪ ex massa empl. contra ruptur. pro matrice, de mastiche, solis aut simul mixtis· vel ex massa emplastri de Vigo pro fractur. quod praestantissimum est, & absque calefactione operatur.

Benignè operatur, & specifica [Page 623] quadam vi potius quàm astrictione, cataplasma ex urtica cocta in fartagine, pubis regioni admo [...]um.

Suffitu ranarum combustarum testatur Io. Michael Paschalius se foeminam quandam curasse, quae septem ferè mensibus hoc fluxu laboraverat. Idem etiam suffitum ungulae mulae hunc fluxum mirificè sistere expertum▪ esse scribit. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 15. cap. 3.

Sectio duodecima. De Mensium suppressione.

MEnsium suprpessio est sanguinis menstrui ob ejus vitium vel viarum angustiam praeter naturam retentio· Causae ex definitione patent. Sanguis fit suppressionis mensium causa cum peccat quantitate aucta secundum Gal. 10. method. cap. 2. ut in plethora, vel quantitate diminuta, ut in inedia, vel corporibus se nimium exercentibus; vel rursus qualitate, ut cum crassus est; vel deni (que) motu, cum qui [...] fluere debet versus uterum, aliò cursum deflectit, ut in haemorrhagia narium, vomitu & sputo sanguinis. Augustia vasorum per quae sanguis effluere debet, alia est & praecipua suppressionis causa· angustiam hanc efficiunt, primò & omnium maximè obstructio, secundò, constipatio, tertiò, compressio à tumoribus uteri & vicinarum partium. quartò, coalescentia à carne facta, vel membrana aliqua in utero suborta, vel à cicatrice ab ulcere malè curato superveniente. Dignoscitur mensium defectus ex ipsius foeminae relatione.

Subsectio prima. Pro Mensium suppressione.

℞. RAd. apii▪ petrosel. valerian. foenic. an. ℥j. fol. meliss. artemis. calamenth. puleg. matricar. an. M.j. sabin. M.ss fl. chamaem. rosmar. an. p.j. sem. anis. carui, dauci, an. ʒjss. sem. nigell. [...]egregiè menses educit, ut & ejus farina in panno ligata & suppo [...]ita, ut Gradus & Gattinaria testantur) ʒj. fol sen. ʒvj. agar. ʒij. zinzib. alb. ʒss. liquir. ras. ℥ss. uvar. exacinat. ℥j.F. omnium decoctio in aqua pro ℥viij. stent infusa pe [...] noctem, manè fortissimae expressioni adde syr. de artemis. de quinque radic. an. ℥j.M. pro duabus dosibus. Deinde ho [...] modo purgetur.

℞. Pilul. foetid. aggregat. an. ℈j. agar. troch. pil. mastich. an. ℈ss. cum syr. de artemis. F. pilulae. Dentur post mediam noctem· tandem paulò ante tempus mensium, extrahatur sanguis ex Saphaena: Sumatur etiam subinde ʒj. pulveris dominarum adjecto ℈j. pulv. sabinae cum vino rhenano· his peractis aperti sunt menses & recte se habuit. Pulveris dominarum quo tunc utebamur haec erat descriptio.

℞. Sesel. cumini, foenic. an. ℥ijss. curcumae ℥iij. nuc, mosch. cal. arom▪ [Page 624] an. ℥ss. galang. zedoar. cassiae ligneae, macis, caryophyll. anthos, an. ʒij. cinnamom. ℥ss. croci ʒj.M. Sed & hoc modo ab aliis paratur.

℞. Cinnam. el. curcumae, sacchari, an. ℥ij. zinzib. caryophyll. macis, nuc. mosch. an. ℥ss. baccar. juniperi, l [...]uri, galang. an. ʒij. sem. zedoar. croci, an. ʒj.M.F. pulvis.

Alius pulvis Dominarum▪

℞. Rhei ʒijss. galang. ℥j. rad. zedoar. [...]eminis siler. mont. cinnam. nuc. mosch. an. ʒvj. macis ℥ss. caryophyll. ʒij. cumini, foenic. cal. arom. granor. junip. bacc. lauri, annis. an. ℥ss. sacch. cand. ℥ij.F. pulvis. Amstelodami apud quosdam in usu erat hic ultimus, sed primus mihi magis placet; quo commodè frequenter usus sum. Petrus Forestus. obs. 2. lib. 28. De Mulierum Morbis.

Praemissis universalibus dedi ʒj. pulveris dominarum cum vino menano▪ & aperti sunt menses. Hoc modo hic pulvis parabatur.

℞. Sem. sesel. ammeos, cinnam. an. ℥ijss. cumini, ℥iij. sem. foenic. apii, carui, nuc. mosch. cal. arom. galang. an. ʒjss. zinzib. mac. caryophyll. an. ʒj. croci ʒiijss.F. pulvis. Idem. obs. 4. lib. 28.

Post universalia exhibita, instante mensium tempore accipiat pulv. seq▪ ʒj. cum cyatho uno decoctionis sabinae & artemis [...]ae.

℞. Pulv. dominar. infra describ [...]ndi, ʒij. trochisc. de myrrha ℈j.M. sumpsit calidè, & aperti sunt menses. Pulvis dominarum ita se habet.

℞. Cumini ℥j. curcumae ʒij. cinnam. nuc. mosch. gran. paradys. cal. arom. galang▪ zedoar. sem. foenic. l [...] vistic. apii, carui, aristol. rot. baccar. lauri, sem. nigell. an. ʒj.F. pulvis. Petrus Forestus. obs. 7. lib. 28.

Subsectio secunda. Pro Mensium suppressione.

MEnses evocantia haec placent, fal sabinae chymicum ad ℈j. ex decocto pulegii exhibitum; castoreum etiam devoratum ad idem conducit. Sicut & medicamentum quod fit ex aequis portionibus boracis mineralis & cassiae ligneae in formam potus cum aqua adianthi exceptis. Oleum item vitrioli romani ad ℈ss. in vino decoctionis betonicae & matricariae exhibitum. Postremò est vinum chalybeatum, quod sic componitur.

℞. Vini albi generosi lb xij. aq. stillat. matricariae lb iij. fol. dictamn. [...]retic. pulegii, calamenth. origan. sabin. an. p.j. (fortè Mj.) rad. rubiae, maj. cyper. an. ℥j. cinnam. macis, sem. dauci, an. ʒij.M. bulliant in duplici vase ad quintae partis consumptionem. Deinde addatur limatur. chalybis praep. lb j. & omnia reponantur in vase vitreo bene obturato, vasque in stupha furnaria per decem dies continuos detineatur, & quotidie vas agitetur. dosis est ab ℥iij. ad ℥vj. Iul. Caesar Claudinus. cons. 128.

Ubi crassities in vitio est, diaetam [Page 625] ineat attenuantem succos, suffitusque fiat aromatum, & pessi praescribantur· potio instituatur ex vino cui incoxit calamentha vel pulegium, au [...] abrotanum. Sed prius purgetur corpus, quod familiaribus his pilulis ego maximo cum successu facio.

℞. Aloes ℥j. myrrh. gentian. aristol. dictamn. croci, an. ʒss. rubiae maj. mithrid. an. ʒj. cum syr. de artemis. F. Massa. Capiat pro dosi pilulas iiij. vel v. quotidie manè decem vel duodecim matutinis continuis ante solitum tempus purgationis menstruae. Io. Heurnius. ad aphor. 36. sect. 5.

Nobilissimam vidi puellam annorum viginti, cui non ex sententia respondebant menses· huic glandula in mamma induruerat. Author eram ut menses excitarentur, ac mollia remedia imponerentur· illa ad Empiricum abiit, qui cauterium imposuit, ac mammas cum thorace exedit, ut anima thorace prodiret. Io. Heurnius. ad aphor. 40. sect. 5.

℞. pulp. cassiae ℥j. spec. hier. simpl. ʒij. cum sacch. F. bolus. Sumendus tribus horis ante prandium.

℞. Syr. de absynth. oxym. scillit. an. ℥j. decoct. beton. & rad. petrosel. ℥iiij.M. pro uno julepo; & sic pro novem. Postea,

℞. Agar. praep. ʒij. cass. rec. extract. ʒvj.M.F. bolus dandus in aurora.

Facta evacuatione tunc accipietur coma absynth. quantum scilicet manu capi potest, & decoquatur in aq. cichor. cujus decocti ℥v. aut vj. horis 4. ante prandium pe [...] plures dies accipiet· atque interim bis in septimana accipiet pilul. aloeticam ex aloe pura, & non lota pondere ℈j. hora ante coenam & iisdem temporibus manè & vesperi ante coenam abluentur illi crura ex decocto pulegii majoranae, fol. lauri & chamaem. sitque aqua calida: eodem tempore dum in balneo commoratur, applicentur ventosae sine scarificatione, sub utroque poplite, & ita perseveretur per multos dies. Ultimò his non juvantibus sanguis quoque mittatur à Saphaenis, qui quidem in hoc c [...]su ultimo loco est mittendus, & non in principio, sicut plurimi faciunt.

Efficacissimae quoqu [...] erunt hae pilulae, ubi aloe non satis perfecerit.

℞. Myrrh. croci, aloes, agar. an. ʒj. pulveriz. omnia per fe, deinde M. postea aspergantur cum succo majoranae, permittantur exsiccari, & ita iteretur sexies, postea cum syr. de absynth. F. magdaleon. ex ʒj.F. pilulae ix. sumendae tribus horis ante prandium. bis in septimana; hoc etiam utatur suffumigio intra uterum: erit enim remedium efficacissimum ad uterum roborandum & aperiendum.

℞. Caryophyll. nuc. mosch. cal. arom. sem. ocymi, fl. major. an. ʒj. ladan. el. myrrh. styrac. benjoin. an. ℥jss. pulveriz. pulverizanda & liquanda liquentur. Deinde cum oleo [...]picae odorato & modico cerae vel picis colophoniae. F. trochisci parvi pondere ʒj. serventur pro suffumigiis. Io. [Page 626] Baptista Montanus. consil. 307, & 308.

Subsectio tertia. Pro Mensium suppressione.

MEnses movet decoctio splenis bovis Quercetani in Pharmacopoea, jus etiam pu [...]li in quo coquuntur cicera rubra, rad. apii & petrosel. cum ʒj. sal. tartari & gt. iij. essentiae croci.

℞. Pulv. rub. tinctor. sacch. pulv. an. ℥j.M. divid. in tres partes, cujus una detur tempore mensium cum vino calido summo diluculo in lecto, in quo permaneat benè cooperta per horas quinque: Si non fluxerint Menses, rursus in secunda periodo exhibeatur altera pars: Si adhuc non apparuerint, rursus in tertia detur tertia pars. Rodericus à Fonseca. tomo 2. consult. 23.

Supputando ab eo tempore quo ultimo desierant menses, dedi octiduo prius quam denuo expectarentur. de sequentibus pilulis ℈ij.

℞. Aloes ʒj. rhei ʒjss. diagrid. ℈j. myrrh. rad. asar. an. ʒss. spicae ℈j. croci ℈ss. cum syr. de artemis. F. massa pilul. Post tres dies menses supervenerunt. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 245.

Sit frequens usus sequentium pilul. hystericarum.

℞. Aloes succotr. ʒiij. myrrh. opt. ℈j. extract. cal. aromat. card. bened. an. ℈ss. extract. croci, gr. viij. rad. gentian. aristol. long. dictamn. an. gr. v. cum rob. sambucino. F. massa pilul· quarum ʒss. per dies aliquot continuando frequenter in impuritate uteri & mensium obstructione à crassis & pituitosis humoribus proveniente cum fuccessu utor· plurimùm etiam profuturum spero, post convenientem infimi ventris fomentationem & inunctionem, si sequens emplastrum gestetur.

℞. Rad. cyperi rot. cal. arom. helenii, an. ʒj. rad. levistic ʒss. fol. meliss. scordii, pulegii, an. M.ss. mastich. ℥ss. thur. ʒij. myrrh. ʒjss. storac. liq. ℥j. tacamah. ℥ss. ladani opt. ℥jss. cum cera & terebinth. F. Emplastrum. Gregorius Horstius. epist. 3. obs. 4. lib. 5. De Morbis Mulierum.

Sumat tribus vicibus istam potiunculam alias satis efficacem.

℞. Troch. de myrrha boracis. an. ℈ij. cinnam. el. ℈j. ol. succini destill. ℈ss. aq. puleg. ℥iij.M.F. haustulus tepidè accipiendus. Io. Petrus Lotichius. obs. 14. cap. 1. lib. 5.

Innumeris comprobavi experientiis marrhubii albi summitates in vino albo infusas per noctem triduò epotas, mirè ad menstrua provocanda, stomachum roborandum, & cachexiam ac foedos virginum colores arcendos, appetitumque restituendum valere. Petrus Borellus. obs. 14. cent. 4.

Iacchinus Doctissimus lignum Indicum coxit, & dictamnum adjunxit; unde mulieri toto quinquennio non purgatae, ac sterili purgationem evocavit; ut & deinde conceperit. [Page 627] Petrus Forestus. obs. 1. lib. 28. De Morbis Mulierum.

In ambobus cruribus subtus genua in parte interna duo cauteria magnopere laudarem; quippe quae & ratione & experientia compertum est, magnam vim habere ad profligandos menses, & ad sanguinem ab excrementis expurgandum. Hier. Mercurialis. consult. 8. tom. 1.

Subsectio quarta. Pro Mensium suppressione.

SI à nimia copia sanguinis supressio oriatur, illius quantitas minuenda est phlebotomia in brachio larga manu celebrata· Si enim venae inferiores prius aperirentur, traheretur magis sanguis versus uterum; ubi majorem obstructionem & distentionem vasorum efficeret. Sublata plethora, sanguis ad inferiora retrahendus est, apertis venis inferioribus circa illud tempus, quo antea laborans purgari consueverat; tum etiam frictionibus, ligaturis, cucurbitulis tam siccis quam scarificatis.

Inter menses moventia, maximè laudantur pilulae Montagnanae, quae ita se habent.

℞. Troch. de myrrha ʒjss. sem. petrosel. castor. cinnam. an. ℈j. mosch. gr. x. cum succo apii. F. pilulae. xxij. deauratae· capiat duas manè, vel in ingressu lecti per aliquot dies. Vel,

℞. Troch de myrrha ʒj. castor. ℈ss. cum succo artemis. F. pilulae parvae. Inter familiaria remedia & euporista habentur flores lavendulae cum melle per multos dies comesti, vel conserva fl. calendulae ad ʒij. exhibi. ta. Maximas habet vires sanguis hirci sylvestris, tum etiam domestici, ad menses suppressos educendos, juxta praeparationem & dosim in pleuritidis curatione propositam· in calidioribus naturis cremor tartari per plures dies usurpatus in jusculo menses suppressos promovet. Chymici commendant tartarum vitriolatum, spiritum tartari, sales artemisiae, melissae, rad. chelidon. & valerianae· aqua theriacalis sequens ad hunc usum mirè est efficax.

℞. Theriac. ℥v. myrrh. rub. alexandrinae ℥ijss. cinnam. el. croci orient. an. ʒss. camphor. ʒij. affunde optimum vini spiritum ad eminentiam trium digitorum, & in leni calore tincturam extrahe· cui per inclinationem effusae adde spiritus tartari sextam partem. dosis cochl. j. cum vino aut aqua appropriata.

Purgationes per intervalla repetantur; pilulae de hiera simplices & compositae Galeno maximè laudantur; quia praeterquam quod educunt convenienter humores superfluos, habent etiam facultatem vias aperiendi & expurgandi uterum. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 15. cap. 2.

Utilia hic sunt mercurius d. panchymagogon vegetabile, extractum senae, mechoacannae, rhabarbari, & hellebori nigri. Inter specifica sunt essentia crocimartis, pulvis cachecticus ex chalybe praeparatus, de quo supra lib. 8. sect. 7. subsect. 6. Pro Hepatis obstructione, & extractum [Page 628] splenis bovis. cujus dosis est ℈j. in aqua appropriata. Io. Hartmannus. practic. Chymiatr. p. 281.

Subsectio quinta. Pro Mensiunt suppressione.

AD Mensium provocationem & alvi quo (que) humectationē ac solutionē plurimū prodesset, si malvam parietariam & mercurialem coquerent in aqua, & coctis herbis ac probè comminutis affunderent oleum olivarum recens vel butyrum sine sale, atque hoc quasi cataplasma inferiori ventri & pectini singulis diebus imponerent. Io. Crato. consil. 99. lib. 7.

Cum tempus Mensium appropinquat ad fortia aperitiva deveniatur· inter quae est illud quo ego liberavi duas virgines hoc anno, quarum una caruerat mensibus per annum cum quadrante. Est tale:

℞. Herb. Sabinae M.ss. bulliat in vini q.s. & coletur diligenter per filtrum. Deinde,

℞. Terebinth. opt. cypriae ℥j. lavetur ter decocto suprascripto. deinde semel lavetur aceto scyllitico. postea admisce pulv. rubiae tinctor. car yophyll. macis, an. ʒj. ol. amygd. amar. ℥ss.M. cum saccharo ad pixidem. De hoc medicamine septem diebus ante tempus mensium sumat quotidie ʒj. five in oblata, sive in medulla pomi assati, & superhauriat haustum cicer. rubr. cum pauco croci; adventantibus mensibus vesperi & manè laventur & fricentur pedes cum decocto artemis. puleg. & si opus est, fiat phlebotomia Saphenae· Hieron. Herold. epist. 38. lib. 6. consil. & epist. Cratonis & aliorum medicorum à Scholtzio editorum.

Est nobis secretum singulare in mensium suppressione desperata in pluribus foeliciter expertum, syrupus nimirum de Sabina, quem nos syr. haemagogum appellamus.

℞. Puleg. M.ijss. artemis. M.jss. beton. calamenth. an. M.ss. sabinae M.iij. satureiae, melissae, menth. abrotan. an. M.ss. cent. min. M.j. sem. anis. foenic. an. ʒiij. rad. petros. aspar. asari, an. ʒvij. polip. ℥jss. helenii ℥ss. zedoar. ʒjss. dictamn. ʒj. macis, nuc. mosch. an. ℈j. caryophyll. ʒss. aq. beton. puleg. artemis. an. lb ij. satureiae lb jss. coq. S.A. colat. infunde rhei el. ʒvj. Stent per noctem, manè fiat fortis expressio, & cum sacch. q.s. coque ad syr. consistentiam. Hier. Reusner. obs. 194.

Puella quaedam viginti annorum pituitosa, melancholica, ex moerore in menstruorum suppressionem cum suffocatione hypochondriaca incidit. Curata suit sequentibus.

℞. Rad. imperator. dictamn. alb. an. ℥j. acori ℥ss. fol. artemis. puleg. calamenth. mont. an. M.ss. sabin. M.jss. fem. dauci, fesel. an. ℥ss. bacc. juniper. ʒv. cinnam. acut. cortic. aurant. an. ʒij. concisa & grosso modo contusa insuantur sacculo, & affundantur vini Gallici pintae iij. Bis de die assumpsit ℥iij. instillatis gt. vj. spiritus salis armon. Post sufficientem alterationem semel purgationem sequentibus pilulis instituimus.

[Page 629]℞. Mass. pil. foetid. maj. ʒss. sal. volatis. armon. gr. vj. ol. macis still. g [...]. ij.M.F. pilulae numero vij. Fredericus Deckers. not. ad cap. 11. lib. 4. prax. Barbettianae.

Mihi maximè probatur aqua quae fit ex pane ferè ad fermenti naturam redacto & mediocriter cocto & calido, cui ablato cortice, mellis ℥xij. addantur pulv. sem. urticae, dauci, ammeos, anisi, & foenic. an. ʒj. troch. Galliae, mosch. myrrhae, rubiae, an. ℈j. cotulae foetidae ʒss. quae omnia infund. in lb iij. decoctionis (quae recipit phaseol. rubr. cicer. rubr. an. p.ss. bacc. junip. ℥j. rad. rubiae, rusci, raph. sylv. asparagi, apii oreoselini, an. ℥ss. chamaedr. rec. M.j. ammeos, anis. foenic. an. ℥ij. coq. S.A.) deinde destill. in B.M. cujus ℥ij. summo manè laboranti exhibe, addito syr. capill. ven. de duabus radic. an. ℥ss. hoc praesidium maximi momenti esse censeo. Lud. Mercatus. lib. 1. De Morb. Mulier. cap. 9.

Sectio decima tertia. Pro Mercurii sublimati veneno.

MUlier quaedam Nobilis argento vivo sublimato epoto, diris cruciatibus afficitur, erosione ventris maxima percepta, cum nausea, vomitu, animi deliquiis. Vocatus ego protinus oleum copiosum butyro rec. admi [...]tum mihi dari praecipio, ea invicem commisceo, & miserae aegrotanti devorandum in manus do, jubeoque ut mox impositis ori digitis, pennaque oleo & butyro imbuta, vomitum promoveat, quod cum ipsa effecisset, concitatus est vomitus. eodem momento clysterem injici jubeo ad acrimoniam in intestinis genitam & tormina compescenda· à clystere injecto & emisso dolores utcunque remitti visi sunt, sed paulo post cum pari acrimonia redierunt, tumque ex lacte & oleo viol. multo clysterem alium parari jubeo, quem iterari etiam sub vesperam jussi· mirè hoc clystere injecto & repetito dolores seda. ti sunt. Ubi vomitu & clysteribus venenum è visceribus detrusissem, potionem hanc dari praecipio ad veneni compescendam vim.

℞. Cathol. ℥j. rhei. el in aq. endiv. cum pauco cinnam. infus. & express. ʒij. elect. de succo ros. ʒiij. pulv. crystall. puriff. ʒj. (est enim peculiare antidotum adversus argenti sublimati vim deleteriam) syr. viol. & de limon. an. ℥j.F. potio cum decocto communi medicinae; quam postridie ab accepto veneno sumpsit, levamenque ab illa non minimum sensit. Ad veneni seminaria frangenda potiones & antidota quotidie dabam. interdum semel interdum etiam bis. Erant autem ejusmodi.

℞. Pulv. crystal. puriss. ℈iiij. pulv. diamarg. frigid. pulv. theriacalis Guidonis, pulv. rosatae novellae, an. ℈ij. syr. cytonior. & de nymphaea, an. ℥j. interdum violaceum addebam· ex aqua decoctionis scabiosae [Page 630] oxalid. & portulac. potionem, quae vice alexipharmaci esset, propinari jubebam; quoad se vis & impetus veneni remisisset ad octo continuos dies potionibus iis sum magno & foelici successu usus· porro in jusculis etiam (quae ego ex pinguissimis capis & gallinis, pinguique castrato parari jubebam) crystalli pollinem & diamargar. frigid. tenui panniculo contentum & illigatum infundi imperabam, ut in jusculum crystalli vis ebullitione transiret; antidotum utique praesens noxae à veneno illatae removendae· & sic tandem Dei clementia, & mea qualiounque opera integrè sanata fuit. Franciscus Valeriola. obs. 6. lib. 1.

Ut virulenta mercurii erosio fraenetur, aeger frequenter lac rec. mulsum bibat, in quo etiam semina psyllii macerari possunt, vel aquam tepidam decoctionis hordei· confert etiam multum butyri recentis sine sale esitare· nonnulli imprimis commendant oleum tartari, vel sal. absynth. ʒij. pondere sumptum· neque immeritò· ut enim in praecipitatione magisteriorum per oleum tartari, à corporibus solutis omnis vis corrosiva tollitur per praecipitationem; ita etiam dum sal tartari vel absynth. salem aquae qua mercurius solutus est, ad se allicit, argentum vivum in suam pristinam naturam redit, & non plus quam argentum vivum crudum nocere potest· si retentio urinae adsit, ut saepe fit, balneo aq. calidae utendum. Daniel Sennertus. practic. lib. 6. part. 7. cap. 17.

Sectio decima quarta. De Mesenterii abscessu.

IUvenis quidam alvi torminibus vexabatur: inque dies magis magisque dolor vim capiebat: tantumque aberat ut hujusmodi doloris abditae causae comprehendi possent, ut nunquam ullis praesidiis tolli, aut saltem levari hoc malum potuerit· omnia enim viscera sana videbantur, jecur, lien, & intestina omnia nullam doloris notam ostendebant· sed ille nihilominus, magis magisque indies, quam ut tolerari posset, urgente dolore ipso, tandem è vita discessit· quare mortui corpore inciso, ut scilicet tanti mali causas dignosceremus, & sanis omnibus, ut putabamus, inventis visceribus, jubeo intestina amoveri· quae dum gladio discindit minister, in abscessum magnum incurrit· quo praeciso, materia multa nigrior foetensque profluxit, encausto sutorio similis· ex quo manifestam ejus mortis causam deprehendimus· atra enim bilis eò confluens hujusmodi abscessum paulatim effecerat. Antonius Benevenius. cap. 33. lib. De abditis morborum & sanationum causis.

Vir quidam febre valida correptus cum vomitu, decimo quarto die transacto in alvi cruentam excretionem▪ devenit, ita ut sanguinem nigerrimum corruptum pessimè olentem ad quindecim librarum pondus excerneret, unde animi deliquio correptus omnes eum proximè moriturum [Page 631] existimavimus: nihilominus cibis per intervalla optimis refectus vires resumpsit, ita, ut etsi febre continua, licet non ita intensa & uniformi, continuo vexaretur, nihilominus suae salutis spem nobis praeberet; sed tamen cum quotidie faeces conspersas sanguinolenta saniosaque materia excerneret, indiesque magis, ac magis emaciaretur, infinitis· propemodum praesidiis adhibitis (nam septem medici illius curae incumbebamus) sexagesimo tertio die (proh dolor) occubuit, cum tamen postremis diebus ingens urinae profluvium supervenisset, ita ut quinque libras urinae & amplius quotidie per plures dies extramitteret. Cadaver dissectum fuit, ut tanti mali causa innotesceret, atque in mesenterio, in parte superiori, ulcus sordidum ad spithamae longitudinem adinventum; unde ea in parte collectum abscessum conjecimus, illo (que) disrupto putridum sanguinem ea in copia profluxisse non dubitavimus· sed quod mirum est, nunquam antea per totum aegritudinis tractum, praeterquam extremo die, quo illi venter intumuit, de illius partis dolore conquestus est. Marcellus Donatus. lib. 4. Histor. medic. mirab. cap. 7.

Novimus nos quandam, cui inflammatio in mesenterio nata fuit, & initio malè habuit, sed posteaquam inflammatio suppurata & in abscessum conversa, melius habens, sana sibi visa est· interim singulis diebus per anum bis terve purulenta, admodum foetida, sincera, nullisque excrementis permixta redduntur· & quidem nunc quartus agitur annus à quo sic se habet. Rembertus Dodonaeus. annotat. ad cap. 33. libri Benevenii. De abditis morborum causis.

Sectio decima quinta. De mictione Lactea.

COntigit mihi dum adhuc puer essem, ut frequenter inter mejendum ardor me infestaret· adultior factus rariùs ea molestia divexabar· in virili aetate in matrimonio viventi aliud accessit: sub vesperam cum urinam reddebam, erat ea quae primum prodibat, valde turbida, & veluti lactea, quae quiescens nonnihil, materiam albam lactis crassioris instar, in fundo, cochlearis unius vel duorum mensura deponebat; quae cum urinâ agitatâ confusa, eam turbidam reddebat, accedente interdum ardore & stranguria quadam inter mejendum· hoc accidens plus quam per viginti annos, citra alium renum aut vesicae affectum duravit, magisque frigoris tempore me afficiebat· dubius qualis haec esset materia, eam quandoque exsiccavi, tuncque sal quoddam repraesentabat pellucidum; in fibras scissum, quod gustui salsum erat· metuens ego ne calculi essent praeludia, cum primario Imp. Maximiliani tunc temporis medico Cratone ea de re contuli, qui calculum renum subsecuturum judicabat, mihique sano & alacri atque ad multos principes praxeos causa vocato, terrorem incussit· [Page 632] verùm Dei gratia, nihil inde mali secutum; sed jam pene quadraginta ab eo tempore annos, neque hoc accidenti, aliisve renum aut vesicae morbis infestor. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 836.

Sectio decima sexta. De mictione Sanguinis.

MIctio cruenta est sanguinis una cum urina excretio· vel à renibus excidit, vel à sphinctere cervicis vesicae musculo, qui à renibus defluit· urinae toti exquisitè permiscetur, cujus causa, si neque casus, neque ictus praecesserint, omnino ad calculum referri debet, qui per exercitationem validam, renem ejusque vasa obterens sanguinem profundit· sola sanguinis mictio saepe renis calculum patefecit, qui aliàs nullis indiciis se prodebat, ut ne subesse quidem putaretur· qui porro sanguis à sphinctere musculo in vesicae capacitatem in stillatus mictionem cruentam reddit, urinam non aequabiliter perfundit, ac subsidens in imo in grumos concrescit· ejus portio aut grumus interdum citra urinam excidit, dolor plerumque mejendo premit, & penis radicem quasi adurit· nec ab uretere, nec à vesicae corpore multus potest emanare sanguis.

Subsectio prima. Pro Mictione sanguinis.

IUvenis cum sanguinem serosum & tenu [...]m mejeret, consultandi causa ad me accessit· statim iis usus sum quae renes debiliores factos roborarent, venasque constringerent, adhibita vict [...]s ratione proba, & simul lacte caprino utens, postea etiam ovillo, cum nihil melius eo existimet Avicen [...]a confirmandis renibus valere. dabam jejuno ℥vj. quibus admiscebam boli arm. ʒj. ac sic mictus sanguinis desiit, & juvenis tandem sanitati restitutus est. Petrus Forestus. obs. 10. lib. 24. De renum morbis.

Rusticus supra lumbos cadens, sanguinem primò satis purum mingebat, postea etiam multum ac crassum· cum doleret circa renum regionem, proculdubiò venae in renibus perruptae erant· ad hunc accitus, jussi, ut statim sanguis ex vena basilica è regione loci dolentis ad aversionem detraheretur· deinde hoc linimentum ad repellendum & constringendum praescripsi, ut eo locus dolens inungeretur.

℞. Ol. rosac. omphac. myrtini, an. ℥j. boli arm. sang. drac. tragacanth. gummi arab. an. ʒss. pulveriz. omnia subtiliter, & cum oleis praedictis misce instar linimenti, vel cera adjecta F. ceratum. Petrus Forestus. obs. 11. lib. 24.

Saepius sanguinis mictum solo lacte ovillo sumendo ℥iiij. & ʒj. boli armeni [Page 633] veri curavi· hoc idem expertum à Gattinaria, qui tamen praecipit ne post ejus assumptionem aliquis dormiat, neque se exerceat· si longo tempore duret, constringentibus utendum tam intus quam extra, ut in nobili muliere quae ultra duos annos laboravit mictu sanguinis, quaeque à me curata fuit, longo tempore admoto lumbis unguento comitissae. Petrus Forestus. schol. obs. 13. lib. 24.

Secetur cubiti vena, deinde. ut intercipiatur, & incrassetur sanguis, succum plantag. proposui, & decoctum equifeti per plures dies assumendum, amplius lac ovinum cum bolo armena· exterius convenit insessus factus cum decocto chalybeato plantag. portulac. equiseti, poligoni, bursae pastoris, symph. maj. malicorii & sumach. convenit & unguentum comitissae. Iul. Caesar Claudinus. consult. 36.

Vesperi sub horam somni capiat has pilulas, & assumat postea lac chalybeatum, vel aquam plantag.

℞. Succi portulac. incrassat, ʒss. gummi arab. qs.M.F. pilulae xj. Abraham Seylerus. consil. 93. lib. 7. consil. Cratonis & aliorum medic. à Scholtzio editorum.

Subsectio secunda. Pro Mictione sanguinis grumosi.

GRumos praeclarè solvit rubia tinctor· cum sem. nasturtii & spermate coti cum mummia ut fiat pulvis. Io. Heurnius. ad aphor. 80. sect. 4.

Dentur remedia quae grumos ac arenulas solvunt; tale est vitrum vicies ustum ac in terebinthina extinct [...]m potui datum. Io. Heurnius. ad aph. 39. sect. 7.

Pro sanguinis grumosi dissolutione conveniet posca tepida, bibita per intervalla, ex aqua malvae & aceto non valde acri· acetum verò sit in minima quantitate, ut vix gustu sentiatur. Laz. Riverius. prax. med. lib. 14. cap. 4.

Sectio decima septima. Pro Mictione puris ex vesica ul [...]erata.

LAc asininum hic summè prodest, & emulsio sem. psylli [...] papav. & quatuor sem. frigid. maj. Io. Heurnius. ad aph. 81. sect. 4.

Sectio decima octava. Pro Mictione purulenta ab ulcere sordido in penis ductu interno.

AD ulceris abstersionem & sanationem hasce tabulas praescripsi.

℞. Amygd. d. mund. castan. mundat. glandium mund. orizae mund. an. ℥j. rad. alth. consolid. maj. liquir. an. ʒij. sem. plantag. portulac. malv. alkikengi, gummi prunor, ceras. & [Page 634] arabici, an. ʒj. succini puri ʒjss. boli puriss. oculi cancri, spodii ex ebore usto, an ʒij. terebinth. parùm cocti ut pulv. queat. ʒiij. succi liquir. ℥ss. omnia pulverisata & commixta excipiantur infus. gummi tragac. fact. in aqua ros. & plantag. add. sacch. quart. j. formentur tabulae pond. ʒij. unam pulveriz. cum lacte caprino alternis diebus ad minimum bibat; plurimum profuturas experientia me docuit, multaque ejusmodi ulcera & diuturna & sordida iis curata fuisse· quorum loco si ad manum non sint, etiam troch. alkikengi sine opio, & troch. Gordonii usurpari possunt· sed haec compositio est longè utilior. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 816.

In alio eodem affectu laborante ad abstersionem purulentae materiae & consolidationem hoc ordinavi.

℞. Resin. laric. vel terebinth, ℥ss. dissolv. in vitello ovi ut artis est, adde mellis puri ℥j. sacch. ros. tab. ℥ij. vini generosi ℥vij.M. bibat de lacteo illo liquore ad ℥j. alternis diebus· cujus operationem ad vesicam usque & ultra pertingere ex urinae violaceo odore deprehendi potest.

Injectionem dein abstersivam sequentem praescripsi, quam per canalem in ductum penis injiceret.

℞. Rad. liquir. ℥ij. cortic. fabar. ℥j. cicer. rubr. p.j. fol. plantag. sicc. M.j.F. decoctio in aqua, addendo parùm lixivii, & in colat. lb j. dissolve lariceae dissol. in melle ℥ij. unguenti aegyptiaci tantum quantum [...]erre poterit· utatur ab initio, donec pus minui sentiat, & partem admodùm sensilem fieri, adeo ut aegrè injectionem illam acrem ferat. Postea utatur sequenti injectione.

℞. Ramulorum equiseti fol. plantag. sem. hyperici, an. M.j. rad. consolid. bistortae bulbor. narcissi, an ℥j. cortic. granat. ʒiij. coq. in lb j. aq. extinctionis ferri fabr. in colat. lb j. dissolv. troch. alb. rhas. sine opio ℥ss. boli arm. ʒj. succi attriti à lapidè galactite & haematite ʒj. pro injectione.

Fumum ut per canalem brevem in virgam obiter intrusum per alembicum eò directum, in ductum penis immiteret suasi ex sequentibus trochiscis carbonibus impositis.

℞. Picis navalis ʒij. thur. mastich. an. ʒj. sandarachae gummi benjoin. an. ʒss. cum resina aliqua liquida F. trochisci. Postremò jussi ut candelam ceream tenuem, flexilem & longam sensim in ductum hunc aliquousque intruderet inunctam balsamo chirurgorum, nonnunquam addendo parùm vernicis coctae. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 819.

Sectio decima nona. De Mola.

MOla (graecè [...]) est caro quaedam inutilis, informis, inarticulata in muliebri utero, ex imperfecta conceptione loco foetus genita· hujus causa est semen utriusque parentis effoetum & debile à sanguinis copia obrutum, ita ut nequeat [Page 635] virtus plastica suas agere partes in foetus formatione: & sic loco foetus emergit rudis & indigesta moles· licet communis sit sententia fine viri congressu non generari molas, interdùm tamen, licet rarò, in viduis sme virilis seminis concursu eas fieri posse docent medicorum observationes· molam aliquae quatuor quinqueve annos, interdùm & totam vitam, utero gestarunt· at plerumque levius adhaerescens, tertio vel quarto mense excidit· in mola ut in vero conceptu, sistuntur menses, mammae turgescunt, cibi adest fastidium, & venter sensim attollitur: atque his signis à scirrho distat· à foetu autem vero per sequentia discernitur, foetus post quartum mensem blandè movetur, secus mola, quae aut gravitate figitur, aut impetu quodam provolvitur lapidis instar, in quodcunque latus se convertat mulier· in mola rursus ad incessum gravior fit mulier, eique quasi pondus ex utero propendet, artus gracilescunt, dolorque ventrem saepè compungit, quorum nihil adest in legittimo foetu· in foetu praeterea venter praecipuè versus umbilicum attollitur & acuminatur, & versus latera utrinque molliter coarctatur: in mola verò in omnem dimensionem aequaliter attollitur· graviora denique quae molas quam quae verum foetum utero gestant, habent symptomata· si taudem post decimum mensem venter adhuc tumeat, nec hydropis signa adsint, de mola non levis suspicio est· datur etiam mola aquosa & ventosa.

Subsectio prima. Pro Mola.

℞. ASs. foetid. ʒss. sem. rutae cass. lign. ras. lapid. dactyl. boracis, an. ʒjss. croci ʒss. myrrh. theriac. diatessar. an. ʒj.M. detur ʒj. cum aq. sabinae vel vino rhenensi· cum hac confectione, quam de assa foetida vocat Io. Tiengius, mulierem curavit à mola quam per annum gestaverat· & aliam etiam mulierem eodem medicamento liberavit à foetu mortuo, exhibendo manè & vesperi ante cibum ad ʒj. donec ab omnibus foetus partibus fuerit repurgata· aliquando exhibuit cum decocto artemis. aliquando cum succo verbenae & prassii mixto cum vino rhenensi, modo etiam cum vino decoctionis verbenae & prassii, & semper (inquit) gratia Dei benè successit. Petrus Forestus. schol. obs. 63. lib. 28. De mulierum morbis.

Ad molam excutiendam, qua laborabat mulier quaedam, & symptomata alia satis exitialia eam insequi solita tollenda, machinor ejusmodi.

℞. Sabinae, pulegii fol. senae, an. Mss. coq. lento igno in seri lactis q.s. manè & vesperi ex hac infusione una vice ℥viij. ebibit calidè.

Postridiè praeter meam spem mola est expulsa & à multis gravissimis accidentibus liberata foemina. Martinus Rulandus. cur. 78. cent. 6.

℞. Myrrhae castor, an. ℈j. sabinae, boracis, an. ℈j. fellis bovin. ʒss. ol. [Page 636] succini, gt. iv. croci gr. v. cum succo sabinae· F. pilulae xiv. pro duabus dos [...]bus. Io. Petrus Lotichius. obs. 16. cap. 1. lib. 5.

Hic conveniunt ea medicamenta quae in mensibus suppressis, partu difficili ac foetu mortuo usurpari solent. Daniel Sennertus. pract. lib. 4. part. 2. sect. 4. cap. 9.

Subsectio secunda. De Mola in vidua.

MOlam carneam aliquot annis (plus minus quindecim) in utero olim gestavit honesta quaedam vidua· existimabat uterum prolapsum, quod in ostio uteri propendere aliquid sentiret· profluebant statis temporibus menses, & subinde copiosiores quam par erat· tandem quodam tempore, supervenientibus nonnullis partus doloribus, rudem excrevit▪ & informem carneam molem, pedem ferè longam, latam semipedem, tres quatuorve digitos altam· sunt verò & aliae à recentioribus dictae molae, per quas venter distenditur non minus quam gravidis▪ una collectis in utero flatibus; altera aquo [...]is humoribus uterum implentibus· hanc molae speciem vidimus nos in vidua quadam, quae desuncto marito, cum se gravidam relictam existimaret, nonis mensibus adimpletis, supervenientibus partus doloribus, non nisi aquosos humores enixa est▪ à quibus liberata, lacte ubera repleta haud aliter, quam si foetum peperisset. Rembertus Dodonaeus. lib. obs. medicinal. cap. 49.

Subsectio tertia. De Mola aquosa, carnea & ventosa.

NObilis urbis nostrae mulier, indubiae honestatis, matrona quinquaginta sex annos nata, carnoso ac sanguineo corporis habitu donata, cum jam per aliquot annos menstruae purgationes defecissent, molas tandem plures carnosas edidit, fluentibus velut in naturali partu mensibus copiosè & maximis cum cruciatibus, interposito nonnunquam duorum, aliquando trium vel unius mensis spatio: diligenterque perconta [...]a, se nullum seminis profluvium in somnis, nec ullam oblectationem perpessam constanter affirmavit· fluebant interim menses, albi, erant carneae molae nonnullae ad pugni crassitudinem, aliae minores, durissimae nonnullae, aliae minus durae.

Iacobus de partibus historiam refert de mola aquosa per haec verba· novi quandam generosam dominam, quae se praegnantem esse credidit, & ita medici visitantes eam existimabant· dum venit pariendi tempus, providerat de bona obstetrice, & compatribus & commatribus· multa aqua prodiit à matrice ipsius; & sic illa & medici fuerunt illusi, & ilicò venter penitus detumuit. Molam ventosam se vidisse Vlisbonae in quadam Hebraea testatur Valescus de Taranta [Page 637] in suo Philonio cap. de mola· huic enim, cum se praegnantem esse existimaret, praeparata sunt omnia, quae parturienti necessaria esse consueverunt, dumque obstetrices vulvam & uterum pertractarent, tanta ventositas sine alio humore exivit à matrice, ut mirum videri possit. Marcellus Donatus. cap. 25. lib. 4. Hist. med. mirab.

Sectio vicesima. De Morbillis.

MOrbilli (graecè [...]) maculae sunt aut tubercula perexigua, rubra, cum febre continua à facultate expultrice & sanguinis peculiari ebullitione excitata, in cute erumpentia· causam ferè eandem habent & eadem signa cum variolis, de quibus infra, lib. 18. sect. 1.

Subsectio unica. Pro Morbillis.

MAtrona quaedam Nobilis febre continua correpta est, cum tussi & raucedine· per triduum symptomata non valde urgebant· quarto die cum febris intensior evasisset, sanguis detrahitur, & julepus refrigerans exhibetur· eodem die totum corpus morbillis conspersum apparuit· vocatus ego die quinto, praescribo circa vesperam julepum ex aequis partibus aq. ulmariae & card· ben. cum bezoart. mineral. gr. xx. duabus horis ab assumpto julepo copiosè sudavit, febris valde imminuta, & portio morbillorum discussa est: post sudores alvus soluta est magna excretione. Postridie mane idem julepus iteratus est ac copiosius sudavit post duas horas, ac febris omnino sublata est, omniaque propemodum exanthemata discussa sunt. Lazarus Riverius. obs. 76. cent. 3.

Mulieri cuidam in morbillorum eruptione ingens pruritus & punctio in plantis pedum ac volis manuum aderant, pro quo symptomate mitigando, quum maximè eo intolerabiliter affligeretur, ut se potius mori velle diceret quam illum pruritum & punctionem ferre, jussi ut pedes & manus continuò teneret in aqua calida, quo consilio pruritus tum punctio cessarunt▪ & melius per cutem in volis manuum & pedum morbilli emergebant· hujus rei experimentum notatu dignum ab ipso Astario Papiensi medico accepimus, quod etiam arcanum à Nicolo Florentino medico sui temporis insigni mutuavit, cum scribat de variolis & morbillis; si fuerit punctio plantae pedum aut palmae manuum, ponantur dicta membra assiduè in aqua calida ut dicit Nicolus; & ego vidi multùm conferre. Petrus Forestus. obs. 42. lib. 6. De febr. Epidemicis.

Chirurgus cum ad virginem quandam viginti quinque annorum, quae in Morbillos incidisset, & continua febre acuta laboraret, vocatus esset, [Page 638] ad venaesectionem peragendam, fortè fortuna unà simul accitus aedes intrabam, & sanguinis missionem inhibui, licet omnia jam ad sectionem parata essent, eo quod sanguis è naribus flueret, & jam per quinque dies Morbilli foras expulsi essent· tamen cum natura paulò segnior sanguinem è na [...]bus profunderet, setis porcinis substillum sanguinis ad fluxionem stimulandum censui, cum animadverterem quod natura per cum locum Crisin tentaret: quod cum non posset, id nos perficere hoc modo posse rectè arbitrabamur: & illud quidem non sine auctoritate feci, insequendo Canonem illum quem posuit Guainerius suo tempore Practicus insignis in curat. Variol. scribens ita. Nota tamen, quod si naturam perceperis sanguinis narium fluxum tentare, ipsam juvare debes cum seta, vel aliquo ejusmodi narium fluxum sanguinis provocante: phlebotomiam, si opus fuerit, dimittendo· quod cum ego fecissem, sanguis bene fluxit, & febris desiit, & paucis diebus à morbil [...]is quoque sanata est, postquam statim à prima nostra vocatione usa esset sequenti decocto, Variolas & Morbillos evocante.

℞. Lentium excortic. ℥j. hord. decortic. p.j. caricar. numero vij. laccae, tragacanth. an. ʒj. passul. ℥ss. jujub. numero vij. rad. foenic. ℥ss.F. decoctio in aqua communi pro lb jss. colaturae addendo oxysacch. simp [...]. ℥ij.M. Petrus Forestus. obs. 48. lib. 6.

Sectio vicesima prima. Pro Morbis Chronicis.

IN Morbis chronicis & contumacibus nihil praestantius sale tartari; spiritu sulph. per camp. & merc. dulci sexies sublimato· iis enim curantur febres intermittentes, diuturnae, quartanae, chlorosis, cachexia, melancholici affectus, & contu [...]aces viscerum obstructiones, irritis aliis omnibus· infund. sal. tartari & spirit. sulph. cum. ʒj. vel ʒij. senae (aliquando rad. jalap. ʒss.) in aq. fontis sola aut decocto appropriato· hoc saepissimè usus est Riverius. Simeon Iacoz. obs. 97. cent. 4. obs. River.

Plurimi morbi inveterati & ferè ad desperationem vergentes, ut puta menses albi, & suppressio menstruorum in mulieribus, internae obstructiones, capitis imbecillitas, catarrhus, ventriculi dolor, hepatis refrigeratio, podagra, & alii▪ roremarino coronariō curati fuerunt, si vindemiarum tempore ipsius tenellae summitates cum musto (absque igne) bulliant dum imponuntur in doliis. Dominicus Panarolus. obs. 26. pe [...]tec. 3.

[Page 639]

Sectio vicesima secunda. De Morbis gravissimis ex levissimis causis ortis.

OPerarius quidam in pago quodam circa sepes occupatus, pedem spina sibi punxit· ab initio, cum affectum neglexisset, exortus est dolor maximus, inflammatio, febris, delirium, aliaque symptomata gravissima, tandemque gangraena & sphacelus; qui cum ad genu pervenisset, & tibia abscissa non fuisset, extinctus fuit aeger.

Matrona quaedam honesta cum apicem indicis dextri spina punxisset, & ab initio affectum neglexisset, post gravissimos dolores secutus est sphacelus: cum verò digitum ad carpum abscidissem, restituta fuit. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 2. cent. 5.

Sectio vicesima tertia. De Morphaea.

CUtis vitiis annumeratur Vitiligo, quae nihil aliud est quam fo [...]dus cutis color, ex malo particulae habitu proveniens· nutrimentum rectè assimilare non valentis. Ejus duae sunt species, una Alphus Graecè, Arabicè Morphaea dicitur, in quo summa duntaxat cutis foedatur dispersis & non continuatis maculis colorem cutis mutantibus. Duplex haec est, alba quae Alphus, & nigra quae Melas appellatur. Alia est [...], Arabicè Albara vocata, quae macula est continua & cutis & carnis, subjectae colorem immutans· in hac pili decidunt, aliique albi & lanugini similes succrescunt; si acu feriatur, non sanguis sed humor aqueus & albus effluit. Omnium efficiens causa est humorum impuritas. Hae cutis affectiones hoc seculo non amplius aut rarissimè conspiciuntur· & si quando occurrant, iisdem remediis profligantur quibus Elephantiasis seu Lepra curatur.

Subsectio unica. Pro Morphaea.

CUm tota viri cujusdam cutis valde maculosa & defoedata esset, ita ut Lepra laborare videretur, hoc decoctum eidem praescripsi.

℞. Fumar. virid. M.iij. scabios. lapath. acut. acetof. dent. leon. bugl. borrag. summit. absynth. summit. lupul. an. M.j. cuscut. meliss. agrimon. an. M.ss. rad. enulae camp. lapath. acuti, rad. malv. an. ℥ss. rad. foenic. ℥j. sem. 4. frigid. maj & min. an. ℈j. sem. anisi ʒij. fol. sen. ℥jss. epithymi, polipod. q. an. ℥ss. rad. helleb. nigri ℈ijss. cortic. rad. cappar. & tamarisci, an. ʒij. prunor. damasc. quart. j. uvar. passar. exacinat. hord. communis, an. M.j.F. omnium decoctio in sero lactis pro lb iij. per noctem insusa fortiter omnia exprimantur, [Page 640] & saccharo apozema dulcoretur.

℞. Myrobal. omnium ʒj. agar. opt. & rhei, an. ʒss. spic. schaenanth. zinzib. an. ℈ss.F. puppa· pendeat in dicta decoctione, dum potio sumetur· ex qua sumebat semel in die aut bis prout alvus responderet· qua potione optimè deinde se habuit. interim huic consuluimus, ut bis in anno purgaretur. Quantum enim valeat annua purgatio in atrabilariis morbis docet Gal. comment. 47. aph. lib. 6. & in lib. quos purgare oporteat. Petrus Forestus. obs. 2. lib. 5. Obs. Chirurg.

Mulier quaedam vitiligine affecta, insuper faciem habens valde rubram & pustulosam, ex qua furfures & squammae decideb [...]nt, post plurima praescripta decocta sanguinem depurantia, faciem oblinebat oleo raparum mixto cum aqua: quo remedio crustae decidebant furfuraceae, tum squammae; & facies paulatim pristinum, praeter opinionem, nitorem recepit. Habetur autem hoc pro arcano, & quod mirabile erat, illud oleum raparum concussum cum aqua fluviatili cutem nitidam in facie effecit. Interim non defistebamus nos interius medicamenta repurgantia & corrigentia sanguinem exhibere. At altero viro qui Morphaeam nigram ex humore melancholico habebat, post humoris peccantis evacuationem, omissa tamen phlebotomia, quae augeret causam, ut Praeceptor meus Bened. Faventinus dicere solebat, mandavimus ut omnes partes Morphaea affectas inungeret sequenti oleo calidè omni vesperi cum iret dormi [...]um.

℞. Ol. de tartaro vini albi potentis ℥iiij. Deinde etiam hoc sequenti unguento.

℞. Ol. tartar. ℥ij. ol. amygd. amar. ℥j. succi lapath. acuti ℥jss. cerae q.s.F. unguentum. Vel fiat hoc unguentum.

℞. Tartar. fuligin. oris furni, an. ℥j sal. nitri, sulph. an. ℥ss. auripigmenti, alumin. scissil. helleb. alb. an. ʒij. omnia ista pulverizata incorporentur cum succo fumar. & lapath. [...]cuti· F. unguentum mediocriter liquidum. Vesperi fiat inunctio▪ & sequenti mane abluatur locus cum aqua furfuris. Io. Tiengius Medicus Amstel. curavit minorem quendam plethoricum Morphaea laborantem cum magna maculatione cutis livida, cum impotentia eundi vel movendi crura, & brachii impotentia, hoc modo· Corpore decenter purgato, accepit colocynth. ℥j. & decoxit in aceti & aq. fabar, an. lb ss. eaque calefacta spongia illi immersa, balneabat loca hac labe foedata, & brevi tempore maculae singulae fuerunt deletae. alter etiam cui eandem balneationem exhibuit curatus pariter est. Si istis non curetur Morphaea, curetur curatione leprae. Petrus Forestus. obs. 3. & schol. lib. 5. Obs. Chirurg.

[Page 641]

Sectio vicesima quarta. Pro Morsu Humano.

QUum phreneticam quandam mulierem tractandam haberem, & linguam, an arida esset, explorare vellem, illa digitum incauti & nimis curiosi medici dentibus arripuit; atque adeo dentes digito impressit, ut sine violentia eum inde extrahere non potuerim· hinc statim dolor vehemens non solùm in ipso digito, sed per totum brachium exortus est: applicatis tamen iis quae sequuntur paulatim dolor sedatus est: & quinque vel sex dierum spatio digitus convaluit· primò diligenter sanguinem ex morsibus expressi, mox aceto acerrimo ablui tum morsus, tum etiam totum digitum; postea theriacam dissolutam in aqua vitae cum gossipio morsibus imposui; ac empl. basilico apicem digiti, totam verò manum linteo reduplicato ac in oxycrato madefacto involvi: atque his remediis quotidie bis vel ter reiteratis Dei beneficio convalui. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 84. cent. 1.

Sectio vicesima quinta. De Mydriasi.

[...], i. e. pupillae dilatatio, oculi affectus est, in quo pupilla seu foramen uveae tunicae nimiùm ampliatur· ut plurimùm à primo ortu contrahitur: aliquando etiam oritur ab impuris & turbidis oculorum humoribus, per quos subintrans lumen infringitur, unde copioso opus est, ut aliqualis fiat visio, copiosum verò subire nequit, nisi per diductiorem pupillam. Causae externae sunt ictus violenti, casus ab alto, diuturna in loco tenebricoso mora, &c. Dicitur hic affectus etiam [...].

Subsectio unica. Pro Mydriasi.

PRobatur lotio cum vino subaustero decoctionis rosar. & euphras. in quo modicum aluminis fuerit disruptum. Iul. Caesar Claudinus. cons. 72.

Praemissis universalibus, collyrio sequenti in oculum ter quaterve in die instillato, pupilla dilatata paulatim ad pristinum suum statum rediit, & visum qui antea impeditus erat, probè retinuit.

℞. Fl. ros. rub. sicc. ℈ij. croci, spic. nard▪ cortic. thuris, an. ℈ss. pompholig. spodii, acaciae, an. ℈j. in pollinem redacta; ligentur in nodulo panni linei rari, & nodulus conjiciatur in aq. ros. ℥iij. quando eo utebatur, nodulus fortiter exprimebatur. Petrus Forestus. obs. 28. lib. 11. De Morbis Oculorum.

[Page 642]

Sectio vicesima sexta. Pro Myrmeciis.

REmedium optimum in memetipso experientia edoctus probavi, si myrmeciae (verrucarum species sunt) tangantur sudore illo qui emanat ex lignis quibuslibet dum uruntur, minima est res, sed quando (que) ex rebus minimis pulchrae observationes oriuntur. Advertendum autem est quod non subitò evanescunt, sed cum semel aut bis illas sudore te [...]igeris, processu temporis intra tres aut quatuor menses ad summum, dum amplius nihil cogitas, Myrmecias ex abrupto fugatas videbis, nec unquam renascentur. Domini [...]us Panarolus. obs. 43. pentecoste 2.

Finis Libri Vndecimi.

[Page 643]

MEDICINAE PRACTICAE Liber Duodecimus. De Affectibus à Litera N. incipientibus.

Sectio prima. Pro Narium Cancro.

MOrbus hic in naribus vix curabilis est, sed praemissis universalibus, & bile atra evacuata, mitigantia saltem requirit. Adhibenda ergo oleum rosac. modico camphorae addito, solani succus· antiqui dracuntii semen tritum cum melle immittebant. Utile est hoc medicamentum.

℞. Succi Solani ℥iiij. pompholig. ʒj. ceruss. lotae, aq. ros. & iterùm exsiccat. ʒss.M. pauco oleo rosac. adjecto, & cera alba liquata in mortario plumbeo cum pistillo plumbeo. Chymici, ut ad aliarum partium, ita etiam ad narium cancrum commendant liquorem Arsenici, qui ita paratur.

℞. Arsen. albi nitri puri, an. q.v. fluant simul in tigillo in igne circulari posito, cavendo fumum (ideo (que) sub dio ventum observando commodissimè fit haec operatio) ubi refrixerint, tantundem nitri iterum addatur, idque bis vel ter repetatur· arsenicum hoc modo fixum in humido loco resolvitur in liquorem· hujus pauxillum ut gustu saltem sapor parum percipiatur, in aqua plantag. dissolvatur, qua cancer oblinatur. Daniel Sennertus. practic. lib. 1. part. 3. sect. 4. cap. 2.

Vir quidam cum nasi rubedine instar Cancri aliquot annis vexaretur, ac frustra Chirurgorum ope usus esset, ad nos tandem venit oratum, ut si quo modo possem, huic turpitudini opem ferrem. Huic consului ut secta vena, & corpore repurgato ab atra bile, à cibis atram bilem gignentibus abstineret, & hoc linimentum praescripsi.

℞. Succi solani ℥iiij. pulv. diapomphol. ʒj. ceruss. ablut. cum aq. rosac. & iterum siccat. ℈jss. ducantur pauco oleo rosac. adjecto, & cera alba liquata in mortar. plumbeo cum pistillo plumbeo, donec ad spissitudinem [Page 644] linimenti concrescant· quo optimè postea se habuit· & miraculi instar curatus est. Petrus Forestus. obs. 6. in schol. lib. 13. De Nasi Affectibus.

Sectio secunda. Pro Nattis.

NUper erumpentes si dentibus leviter comprimantur Nattae, sensim marcescunt & pereunt· quod bis observatum Patavii, semel in Nobili Foemina, cujus erumpentem Nattam dentibus vicina mulier apprehendit; & semel in [...]ilia summi Jurisconsulti. Thom. Bartolinus. hist. 40. cent. 3.

Sectio tertia. De Nephritide.

VIde supra, lib. 3. sect. 3. De Calculo.

Subsectio prima. Pro Nephritide.

FRequenter bibat cyathum aquae decoctionis rubiae tinctor. rec. calidae, cum ℥ss. penidii duabus horis ante coenam· quibus ex tali potu contingit nausea, dare soleo ad comedendum radicem praedictae herbae rec. longitudine digiti medii· & sanè in oppilationibus renum medicinam huic parem vix invenies; sed nisi cum magna difficultate meliorem. Bartholomaeus Montagnana. consil▪ 4.

Ad exterendum & excernendum lapidem exhibuimus syr. de althaea Fernel. ad ℥jss. cum aqua fabar. denique curavi ut singulo manè ℥ss. terebinth. lotae cum aq. raphani assumeret. Est enim optimum medicamentum; quia omnia viscera deterget, & ipsum lapidem egregiè dissolvit & pellit. Rodericus à Fonseca. tomo 1. consult. 14.

Doloribus maximè insaevientibus, theriaca cum speciebus elect. Iustini data, miri est usus. Exterius autem nil praestantius fotu ex parietariae succo, aqua ardenti, & oleo scorpionum· embrocha etiam ex oleo scorp. amygd. amar. & aneth. maximè prosicua esse solet. Iul. Caesar Claudinus. cons. 7.

Quidam Monachus articulari morbo & Nephritide corripi solebat, qui cum nullo remediorum genere ex multis [...]entatis bene valeret, tandem meis monitis, assiduo terebinthinae esu, intra 6. menses liber à dictis morbis fuit: erat autem terebinthina nucis magnitudine, quam singulis diebus jejuno stomacho saccharo admistam deglutiebat. Amatus Lusitanus. cent. 1. curat. 63.

Foris emollit axungia cuniculi cum succo malvae cocta. Ad vacuandam autem materiam usu terebinthin. [Page 645] cum rheo & pulv. liquir. nihil convenientius; non solùm enim materiam ipsam expellit, sed etiam renibus & ureteribus laesis auxiliatur. Io. Crato. cons. 12. lib. 2.

Singulis septimanis ex sequenti pilul. massa ʒij. vel. ʒiij. sumantur.

℞. Terebinth. aq. simplici & ultimo rosar. novies lotae ℥j. rhei opt. & subt. pulv. ʒiij. cinnam. el. ʒj. pulv. fuccini alb. ceterach. liquirit. an. ℈j.M.F. magdaleon, de quo formentur pilulae mediocres· hae satisfacient ad re [...]ovendam materiam Calculi, si temperanter tamen vixeris· plurimis profuisse scio, postquam corpus mediocriter pilulis praescriptis purgatum fuerit, cum post medium noctis hanc potionem biberint.

℞. Aq. fragar. ℥v. syr. viol. ℥j.M. Quidam etiam singulis noctibus aquam frigidam bibebat. atque gravissimos cruciatus Calculi, quos antea perpessus fuerat, effugit; manè verò ne frigida potio noceret, aliquot grana piperis integri assumebat. Io. Crato. consil. 9. lib. 1.

Subsectio secunda. Pro Nephritide.

ILlud nunquam è memoria excidat nihil praestantius pro arcendis renum calculis esse, quam aqua tepida, vel jus pulli gallinacei, aut vituli, aut vervecis, quinque vel sex unciarum mensura, immediatè ante cibum manè & vesperi, modicè calidum potatum. Pro excludendo materiam renibus adhaerescentem calculis gignendis idon [...]am quatuor diebus continuis sorbitionem hanc omnium elegantissimam quatuor horis ante prandium absorbeat.

℞. Rad. alth. ℥j. summitat. brassic. p.j. liquir. ℥ss. cicer. rubr. ℥iij. bulliant S.A. in aq. ononid. q.s. colat. ℥vij. adde syr. cap. ven. ℥jss. mellis cocti & despumati ℥ij. terebinth. clarae in eodem decocto candenti dissol. ʒij.F. potio. detur modicè calida. Hic unum apprimè necessarium minimè praetereundum duco; videlicet cassiae medullam passim ubique locorum in proposito affectu ab omnibus indifferenter usurpatam non usque adeo tutam esse, nisi ventriculo primaque regione prius vel inedia, vel vomitu, vel ventris dejectione expurgatis; quandoquidem inter medicamenta diuretica haec non ignobilem obtinet locum. Io. Zecchius. cons. 13.

Vidua quaedam dolore nephritico vehementissimo vexabatur, cum urinae acrimonia & frequenti micturitione: huic neque clysteres cum aqua benedicta, neque cum terebinth. neque cum laudano, neque semicupium, neque laudanum assumptum quicquam profuere, dolore clamoso per biduum perseverante· tandem aperta fuit vena malleoli, & statim sanguine misso dolor ingens quievit; superstite tamen dolore obtusiori. Lazarus Riverius. obs. 15. cent. 2.

Medicinae quidam studios [...] correptus est dolore nephritico valde [Page 646] urgenti· urinae erant rubrae & sanguinolentae. primùm injectus est clyster ex decocto emolliente cum diaphaen. ℥j. aq. bened. ℥iiij. qui parum praestitit. Sequenti die missus est sanguis ad ℥x. quia erat plethoricus· dolor tamen perseverabat. Tertio die iteratus est clyster praedictus, qui eum toto die purgavit blandè, & per dilucida intervalla, eodemque die à dolore prorsus liberatus est, excretis duobus calculis perexiguis. Clyster praedictus ad dolores colicos & nephriticos praestantissimus est, ut in aliis centuriis videre est. In hac autem curatione hoc annotandum, quod si prima vice injectus clyster votis non respondeat, semel atque iterum repetendus sit. Lazarus Riverius. obs. 7. cent. 4.

Subsectio tertia. Pro Nephritide.

VIr quidam quinquagenarius nephriticis doloribus valde obnoxius, sumpsit per duodecim dies decoctum radicis card. asmini & liquir. quo multos lapillos & arenulas excrevit, & postmodùm per plures annos ab affectu liber permansit· erat autem radicis ℥ss. cum liquir. ʒij. in singulis dosibus. Lazarus Riverius. obs. 77. cent. 3.

Quidam nephriticos dolores non alio remedio quam frigidae fotu compescuit. Io. Rhodius. observ. 23. cent. 3.

Convenientius in hoc affectu nihil est, quam si mercurius dulcis semel atque iterum justa dosi exhibeatur: quinimò nephriticus dolor rarò infestare solet eos, qui pilulis mercurialibus singulis mensibus utuntur. hac nimirum ratione ductus amplificantur, & calculi deinceps sponte excernuntur. Io. Hartmannus. practic. Chymiatr. pag. 255.

℞. Troch. alkikengi cum opio ℥ss. oculi cancri & succini albi, an. ℈j. sacch. penid. ℥j.M.F. pulvis. cujus capiat manè ʒj. in lecto. Deinde istam aquam nephriticam commendavi, de qua preservationis & curationis ergo gustet manè duabus horis ante cibum.

℞. Aq. parietar. saxifrag. an. ℥jss. aq. fragor. stillat. ℥j. spirit. sal. rectific. ℈ss. spirit. terebinth. correct. gt. iiij. sacch. candi ℥j.M. diligenter fiat haustulus. Io. Petrus Lotichius. obs. 2. cap. 3. lib. 3.

Observavit Io. Heurnius. in cadavere D. Marnixii Aldegundii, cum illud Leydae aperiretur anno 1594. in altero rene, calculos parvos septuaginta. in altero octoginta· qui nunquam tamen de ullo Nephritidis symptomate conquestus fuerat; ita firmiter carni renum impacti haerebant. Not. ad cap. 12. lib. 6. pathol. Io. Fernelii.

[Page 647]

Sectio quarta. Pro Nervi punctura ab acu in digito.

LAurentius Bruninck chirurgiae Doctor accitus, applicuit puncturae linamentum, (plagellam vocant barbari) inunctum cum unguento Guidonis de euphorbio, quod ita se habet.

℞. Cerae, resinae, picis, an. quart. 1. euphorb. ℥j. terebinth. ol. commun. an. ℥ss.M.s.a.F. unguentum· inflationi manus apposuit emplastrum ex resolventibus & roborantibus, deinde vinum stypticum in quo coquerentur absynth. chamaem. & sal. postea inunxit digitos cum unguento dialth. balneando manum cum jure intestinorum, & eam ponendo in bobus aut similibus animalibus rec. mactatis· & ita mulier haec sanitati restituta fuit. Petrus Forestus. obs. 38. lib. 6. obs. Chirurg.

Pro nervorum ligamentorum & juncturarum torsionibus hoc ceratum [...]de conducit.

℞. Sigill. solom. ℥iiij. rad. alth. ℥j. fol. plantag. M.ij. omnibus bullitis, deinde pistatis, & cribratis ad ignem cum cera alba sufficienti F. ceratum; addendo ol. rof. myrtill. an. ℥ij. terebinth. clarae. ℥jss. agrippae· dialth. an. ℥ss. bol. arm. ʒvj. sang. drac. ʒiij. thuris ʒj. santal. omnium ʒij valet autem post septimum diem. Petrus Forestus. obs. 3. lib. 8. obs. Chirurg.

Sectio quinta. Pro Nocturnis Caloribus.

NOcturni hi calores nullam aliam habent causam quam difficultatem coctionis & distributionis cibiradices cichor. cum singulari quadam vi ventriculum corroborandi, & jecoris obstructiones reserandi polleant, earum continuum usum commendo· nullum certè in hoc morborum genere nobilius experientia frequenti inveni· bibatur igitur semper hora una ante cibum decocti hujus bonus haustus: qui nisi est sapore amabilis, utilitate tamen acceptus sit, & magnifiat· sub noctem verò, si vapores ex laboriosa coctione, in ventriculo & corde anxietatem quandam concitent, emulsionis margar. sequentis cochl. duo vel tria assumantur.

℞. Aq. borrag. è flor. in vitro destill. lb j. margarit. dilig. praep. ʒiij. aq. cinam. ℥j.M. in mortar. marmoreo· hanc adeo extollit Montagnana ut se hac plurimos & senes exactae aetatis, & in morbis gravissimis aegros conservasse glorietur. Io. Crato. consil. 65. lib. 6.

Sectio sexta. De Nyctalopia.

NYctalopia affectus est secundum quosdam in quo interdiu [Page 648] quis videt, sed noctu aut vesperi nihil· secundum Hippocratem verò oculi vitium est, in quo è contra noctu melius cernitur, interdiu autem deterius· utriusque affectus assignanda est causa· nocturna fit caecitudo, ex eo quod propter oculi humorum & corneae tunicae crassitiem & impuritatem, multum lumen ad visionem requiratur· huic causae aliquando conjungitur pupillae non naturalis coarctatio· diuturnae rursus caecitatis immediata causa est requisitio pauci luminis ad visionem cum hoc, quod oculus non possit multum lumen tolerare ob corneam nimis tenuem, & humores nimis raros & limpidos· hanc causam adjuvat quandoque pupillae nimia dilatatio; quam efficere potest longa mora in tenebricoso carcere.

Subsectio unica. Pro Nyctalopia.

INter topica utebatur frequentissimè sanguine turturis & columbi; quae sunt Dioscoridis remedia; & ipse foelicissimo cum successu usus sum ad multos annos, & dicti sanguines tepidi oculis instillabantur. Epiphanius Ferdinandus. histor. 51.

Quendam patrem familias nyctalopem factum vidimus, qui post occasum solis, quotidie caecus redditus in ludibrium apud domesticicos venerat, cum magna honoris & rei domesticae jactura, qui ferè ad desperationem ductus, tandem convaluit, sumendo aliquoties ante cibum hepar anguillae super carbones assatum· hoc remedio postea nos simili malo laborantes foeliciter ad sanitatem perduximus. Dominicus Panarolus. obs. 49. Pentecoste 3.

Finis Libri Duodecimi,

[Page 649]

MEDICINAE PRACTICAE Liber Decimus tertius. De Affectibus à Litera O. Incipientibus.

Sectio prima. Pro Obaesitate.

NObilissimae Dominae adeo obaesae ut vix incedere posset, à medicis consultum est, ut iter unius miliaris subinde jejuna pedestri itinere absolveret. sed cum prae asthmate ambulare amplius non posset, magis ei profuit purgatio frequentior· aurifaber quidam cum extremè obaesus foret, ita ut proximus suffocationi videretur, huic sequens pulvis etiam in cibo datus est, & ita liberatus fuit.

℞· Tartar. ℥ij. cinnam. ℥iij. zinzib. ʒj. sacch. ℥iiij.F. pulvis. Gilbertus Horstius hoc sequenti pulvere, modo per se, modo in condi [...]is, in obaesis commodè usus est.

℞. Tartar. vini albi aut rubri ℥ij. cinnam. ℈iiij. zinzib. ʒss. sacch. ℥iiij.M. haec etiam subsequentia maximè extenuare obaesos expertus erat; cepe, allium, nasturtium, porrum, semen rutae, & potissimùm acetum scyllinum· utantur larga ventris solutione, urinam ac sudorem provocent: labore multo tum veloci utantur antequam comedant; famem tolerent, diu vigilent, sitim patiantur, in balneo aereo sudent, dormiant parum, & in lecto duro, multùm coeant, & morentur sub sole· haec omnia corpus pingue macrescere faciunt. Petrus Forestus. obs. 10. & Schol. lib. 31. De fucis.

Purgato corpore, quoniam praecipuus scopus propositus est, ut caro & pinguedo deterantur, simu [...]que continuò perspirationi & exinanitioni via paretur, ad eos absolvendos conducturum id remedium esse confido, quod haec faciendi insignem potestatem habet; cujusmodi est ligni guaiaci & sarsae decoctum pluribus diebus cum tenui & exsiccanti diaeta, sudorisque provocatione assumptum· hoc enim (si modo prudenter administretur) minimè dubitare oportet, quin blandè exsiccet, sudoremque [Page 650] provocando cutis meatus aperiat, & consequenter faciendae insensibili transpirationi magnopere auxilietur· post cujus usum non parùm mihi arridet eorum consilium, qui diureticis utendum esse commendant, ut asparago, apio, foeniculo, porro· similiter quoque facere non possum, quin laudem usum ejus lava [...]i quod vim hab [...]at exsiccandi, quale est aqua marina, qua tepida utatur. Hier. Mercurialis. tom. 3. consult. 112.

Abstineat à potatione inter prandium & coenam, nam talis corpora multum pinguefacit· laudant aliqui maximè in aestate per plures dies cyathum unum aceti manè, nam potenter corpora siccat & emaciat; sit ejus ergò assiduus usus maximè in condimentis & acetariis· verum hoc fugiant qui imbecillos habent articulos nec non & uterum· hyeme ut ejus nimia acredo refrangatur, immiscendae sunt uvae passae· sint in assiduo usu cappares cum aceto conditi, & olivae· cauteria maximè probantur, praesertim in tibiis, cum sensim evacuent totum corpus, frictiones etiam commendantur asperae pannis asperis donec cutis rubeat· sit assiduus usus linguae ovis 1. seminis fraxini, ad ʒj. cum vino exhibiti. Ex Plinio hydropicos curat, & corpore obaesos ad maciem reducit. Arabibus etiam maximè commendatur. Epiphanius Ferdinandus. histor. 82.

Sectio secunda. Pro Obaesitate.

NObilem virum adeo pinguem vidi, ut equo insistere n [...]quiret, quin statim sopiretur, nec loco ferè moveri posset: ille tamen nunc huc & illuc vadit, mole illa deperdita, & pristinum habitum recuperavit, quod sola masticatione fol. tabaci peractum fuit, ut ipse mihi asseveravit, pituitosis enim & trigidis corporibus utile est· folium lauri linguae impositum aquas multas etiam educit. Petrus Borellus. obs. 11. cent. 2.

Multi quibus crassior est corporis habitus & pinguior aqualiculus, ejus extenuationem summopere exoptant, ut deambulationibus, & variis corporis motibus & inflexionibus liberius & absque molestia vacare possint· tenuis diaeta saepe parum profuit, imo plurima multis intulit damna, humores enim exacuit & inflammat, febremque saepius excitat· à quibusdam usus aceti commendatur, sed ventriculum & intestina laedere potest, cum sit membranosis omnibus partibus infensum· eo tamen foeliciter usus est ad corporis sui extenuationem & imminutionem Chiapinius Vitellius Cetonae Marchio generalis Castrorum praefectus in Hispaniarum regis exercitu Belgico ut videre est apud Stradam decad. 1. lib. 8. De bello Belgico. Mirum fuit (inqui [...]) hominem obaesitate praetumidu [...] [...]a valuisse non modo vi mentis, sed etiam [Page 651] corporis expeditè sese inflectentis agilitate: ut in praeliis ad ducis prudentiam non magnopere in illo desiderasses bellatoris dexteritatem· quod enim sub mediam fermè aetatem, increscente adeo mole, ut fascia è collo demissa sustinendus venter esset immodicè projectus, videret tardiorem quotidie reddi se ad belli munia; homo ad militiam cuncta referens, vino sua sponte sibi interdicto, acetum exinde bibere ad vitae usque finem perseveravit; effecitque ut detumescente abdomine, defluenteque ventris pelle, qua ipse se thoracis instar involvebat, octoginta septem librarum decrevisse pondo compertus sit. Novi ego hominem qui ex obaeso & crassissimo gracilior evasit, detracta scilicet panis portione, quem quotitidie copiosum comedebat· huic in panis locum major carnis quantitas ad esum exhibita est. Isaacus Cattierus. obs. 13.

Sectio tertia. Pro obstructione venarum meseraicarum.

℞. TErebinth. cypriae ʒss. lavetur aq. absynth. & rutae per vices quater· deinde adde pulv. cinnam. nuc. mosch. an. ʒss. ol. amygd. d. rec▪ ʒij.M. non reperi melius remedium in difficilibus & antiquis tum▪ meseraicarum venarum, tum hepatis▪ & renum obstructionibus. Hier. Herold [...]. epist. 38. lib. 6. epist. & consil. Cratonis. & aliorum à Scholtzio editorum.

Corrollarii loco electuarium quoddam transmitto, quod in obstructionibus viscerum maximo usui est, & praesertim in morbo virgineo· communicavit autem mihi illud Ducis Bavariae medicus praestantissimus, & se multa centena eo lucrifecisse dicebat, & ferè domi suae, ne innotescat parare solere· haec autem est descriptio ex illius [...].

℞. Limat. chalyb. ℥viij. molatur super porphyrite subtilissimè cum aceto, deinde siccetur ad solem, aut ignem, & sic septies iteretur. ℞. limatur. sic praepar. ℥vj. cinnam. nuc. conditae, an. ʒiij. rhei. el. ʒij. syr. aromat. rosat. ʒvj. mell. opt. sacch. albiss. an. lb j. ℥j.M. cum lento igne, & F. electuar· qui hoc electuarium assumit exercitio utatur· dosis sit instar castaneae vel ℥ss. praecedat autem purgatio universalis. Potest uti ad dies triginta, vel quadraginta· in viscerum, lienis maximè, obstructionibus magnam vim possidet· etiam foeminis & virginibus decoloribus rectè datur· feci ego in una atque altera periculum. Petrus Monavius. epist. 33. & 34. lib. 2. epist. & consil. Cratonis, &c. à Scholtzio editorum.

[Page 652]

Sectio quarta. De oculi cicatrice in pupilla visionem impediente casu deleta.

PUellae cum ex cicatrice in corneae media sede nata, visus impediretur, chirurgus sacch. cand. pulverem oculo inspergere volens, ad eam extergendam, errore quodam pixidem eam arripuit, in qua sublimati pulvis continebatur, quem cum imprudens oculo inspergeret, tanta suborta est inflammatio, ut periculum esset de oculo· ea tamen sanata, tantùm abfuit ut quid obfuerit, ut potius multùm profuerit: nam cicatrice penè universa detersa, remanente levi duntaxat macula, visum recuperavit· quod indicio est, globum oculi, fortia quoque perferre posse medicamenta, cum cornea ipsius tunica sit durissima & insensibilis. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 113.

Sectio quinta. Pro Oculi dolore.

PRaemissis universalibus remediis caseus ovillus recens pluries in aqua frigida lotus, tandem albumine ovi permistus & oculo appositus mi [...]ificè profuit. Petrus Forestus. obs. 5. lib. 11. De morb. ocul. & palpebr.

Sectio sexta. Pro Oculorum hebitudine.

MOntanus praeceptor meus ad hanc intentionem cuidam praestanti viro hunc syrupum praescripsit.

℞. Succi verbenae, euphras. ros. foenic. rutae, chelid. an. ℥iij. purificentur s.a. & cum sacch. F. syrupus· aromatizetur moscho. membranis densatis & crassefactis (ita enim fieri solet in hebitudine in senibus) valde prodest collyrium quod sequitur, habeoque de eo certam experientiam.

℞. Fol. euphras. rutae chelidon. maj. b [...]ton. verbenae, an. M.j. sem. foenic. siler. mont. an. ℥ss. rad. cal. aromat. ʒvj. absynth. hort. M.ss. flor. cyani rosar. an. M.jss. thuris aloes, myrrhae, an. ʒij. aq. ros. lb ij. vini malvat. aq. rutae, an. lb j. urin. pueri lb ss. infund. omnia per dies quinque· postea s.a. destillentur in vase vitreo, ac destillatum vitro benè cooperto servetur usui. Io. Crato. consil. 3. lib. 2.

Sectio septima. Pro Oculorum rubore & dolore.

QUidam in hoc casu maximopere commendant aquam simplic [...] in qua vitriolum album & saccharum candum dissoluta sunt· ego verò plurimùm prodesse comperi eam aquam quae à nive M [...]rtii dissoluta in vase [Page 653] vitreo provenit· nam haec etiam absque alia ulla re adhibita in affluxu calido loco collyrii est· ad rubedinem autem peculiariter commendatur aqua fragorum, illis prius in eo vase in quo destillantur putrefactis in fimo· aqua etiam è tormentilla destillata rubores tollit, & initio fluxionum prodest· laudatur & hoc collyrium.

℞. Aq. [...]enic. euphras. ros. an. lb ss. sacch. candi, ℥j. vitriol. alb. ℈ss.M. & per filtrum aliquoties transfundatur· dolor isto modo sedabitur· noctu totus oculus inungatur isto unguento, cujus mirificam efficaciam expertus sum & pro secreto habui.

℞. Butyrum si haberi potest mense M [...]jo factum, aut aliud recentissimum diligenter elotum, vel loco illius medullam bovinam è cruribus, vel cervinam; atque huic admisce lapid. calamin. in tenuissimum pulverem triti quantum accipere poterit, atque ut dixi hora decubitus applicetur· repeti autem potest aliquoties noctu ista inunctio, si praesertim dolor vehementer urgeat· manè abluitur aq. ros. & foenic. in qua particula pomi dulcis sit decoct [...]. Io. Crato. consil. 5. lib. 5.

Aurifaber quidam fluxum lachrymarum ex oculo sinistro diu perseverantem cum rubore t [...]more & obscuritate illius oculi, patiebutur· aliquando haec cessabant, mox i [...]erum revettebantur, eratque antiquus & confirmatus affectus· tandem accersitus, ordinavi pilulas sequentes.

℞. Pil. aurear. coch. an. ʒss. cum aq. foenic. F. pilulae· dejecit admodum, atque eo ipso die lachrymae cessarunt, & oculum aperire potuit· vesicatorium dein nuchae applicui· emplastrum pro ruptura ad arcendam defluxionem u [...]rinque temporibus quadrantis thaleri magnitudine admovi· ad cohibendam item defluxionem sequens ordinavi collyrium.

℞. Cortic. granat. contus. ℥j. bol. arm. pinguis, ʒij. coq. in aq. plantag. & peculi rosar. an. part. aeq. in colat. ℥iiij. dissolv. lap. haemati [...]. ʒij. diu agitando ut penitus dissolvatur· adde vitrioli albi ℈j. camphor. ℈ss.M. diligenter ut fiat collyrium· in quo parvam spongiolam madefaciat & exprimat, atque oculo clauso applicet, saepe repetendo· cum aliquoties usus esset, ut melius operaretur addidi.

℞. Aq. plantag. solan. an. ℥iij. tutiae, ʒij▪ mucilagin. sem. psyll. fact. cum aq. rosar. M. cum p [...]iori collyrio, & utatur, & sanatus est. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 377.

C [...]ro vitulina recens abluta singulare empiricorum in dolore oculotum est remedium· caseus recens non salitus applicatus idem facit· albumen ovi agitatum donec aquae insta [...] fluat, spumâ ademptâ, plerumque ad doloris sedationem usurpatur· tum per se, tum caeteris additum medicamentis· pomorum etiam dulcium assorum prius ad ignem, vel sub cine [...]ibus, vel decoctorum pulpa, cum dolor sedandus, valde est utilis sunt qui ex semiputridis pomis pa [...]um assis pulpam praeferunt· quando verò [Page 654] fluxus reprimendus, poma acida, pyra austera vel cydonia eodem modo parata sumuntur. Felix Platerus. practic. tom. 2. cap. 4. pag. 270.

In doloribus▪ oculorum [...]olia nicotianae applicentur. Io. Hartmannus. pract. chymiatr. pag. 10.

Sectio octava. Pro Oculi rubore & dolore.

FOmentum istud meum ophthalmicum (quo toties cum successu usus sum) tepidè applicari jussi.

℞. Sem. faenugraec. conquass. ʒjss. sem. euphras. anis. foenic. an. ℈ij. fl. euphras. beton. meliloti chamaem. an. p.jss. tutiae praep. sarcocoll. nutrit. sief. alb. an. ʒj. incid. & conquass. omnia & coq. in lact. vaccin. rec. q.s. & sacculis includantur pro fotu. Io. Petrus Lotichius. obs. 7. cap. 2. lib. 2.

Io. Heurnius oculorum rubedinem dolorificam miraculi instar hoc secreto remedio curavit.

℞. Phlegma aluminis, applica· extillatur in balneo· in notis annexis cap. 5. lib. 5. patholog. Io. Fernelii.

Sectio nona. Pro Oculi macula cum catarrho & metu suffusionis.

PRo conservatione oculi, velim utatur hoc collyrio abstergente.

℞. Aq. rosar. lb iiij. sem. faenugraec. ℥j. rad. alth. numero 6. bulliant ad consumptionem [...]rtiae partis, fiat fortis expressio· colaturae adde aloes opt. pulverizatae & sacch. candi rosati, an. ʒij. bulliat iterum cum his ad ignem clarum ad consistentiam mellis: deinde servetur ad usum in vase vitreo bene obturato· usu istius collyrii corroboratur oculus & mundificatur, & absterguntur humores· hoc mihi habeo familiare, quod semper foeliciter succedere expertus sum. Io. Baptista Montanus. consil. 145.

Aqua mellis oculorum maculas certissimè delet, si penicillo illas tangamus; sed oculorum dolor, si quis sit, primò mulcendus; est enim dolorifica quod notandum. Petrus Pachequus. obs. 43.

Quaedam mulier infimae sortis maculam habebat in oculo; cui consilium dedi, ut bis in die succi rutae guttam unicam in oculum instillaret, quod cum satis diu continuasset, macula prorsus absumpta est. Samuel Formius. obs. 28.

[Page 655]

Sectio decima. Pro Oculo perforato.

QUatuor annos natam puellam vidimus, cui dum nodum in panno solvere acuto gladio niteretur, resiliens mucro oculum dextrum percussit: quo perforata ipsius oculi tunica, plurimus statim inde fluxit humor: quare & si visum prorsus amiserit, ipsum tamen haud multò post ritè curata recepit· tanta enim inest vis tenellae illi aetati, ut hunc ipsum oculi humorem (quod saepè accidit) in integrum reficere possit. Antonius Benevenius. cap. 74. lib. De abditis Morborum & Sanationum causis.

Quindecim annorum adolescentem cum Dom. Ioanne Griffonio Chirurgo praestantissimo curavi, cui acus sutoria perforaverat adnatam membranam prope iridem: hinc factum, ut humor aqueus statim effluxerit, & adolescens illico visum planè amiserit. Oculo imposuimus in primo apparatu albumen ovi cum aqua rosac. & nonnihil croci: fronti autem defensivum ex bol. arm. terra sigill. cum oleo rosac. paucaque cera & aceto in formam unguenti redactum atque injecimus statim enema. Sequenti die catharticum exhibuimus, & anodynis ad septimum usque & amplius vulnus tractavimus. Deinde collyrio ex aqua euphras. sacch. & tutia praeparata cicatricem induximus. his curatus fuit nullo superveniente symptomate: haud multò post curationem visum quoque recepit. Curavi etiam puerum cui infixa sagitta perforata fuit cornea, qua parte conspicitur iris; effluxit nonnihil humoris aquei, unde contracta est cornea; & puer protinus visum amisit. Vulnus curavi ad modum supra dictum: puer hic quo (que) non multò post visum recepit. Omnino his aegrotis crystallinus humor compunctus non fuit: est enim ille humor praecipuum visus instrumentum, ac sua propria continetur membrana arachnoide; qua dilacerata, amplius humor crystallinus officium facere nequit· effluxit autem in his aqueus tantum humor, qui cum sit excrementum aliquando renascitur, praecipuè in pueris. Id autem hic notandum, vulnerata pupilla visum recipi non posse, quamvis humor crystallinus sit illaesus, & aqu [...] us renascatur; inevitabilis enim cicatrix impedit, quo minus radii eorum quae visui objiciuntur, ad humorem crystallinum perveniant. Guil. Fabritius Hildanus. observ. 26. cent. 1.

Franciscus Plazzonus duodecim annorum puero medebatur cui cornea pertusa, humor aqueus oculi totus effluxerat. Sed intra binos menses spontè sic praeparatus fuit, ut oculi usus ipsi omnino fuerit redditus, ob reliquarum partium constitutionem humidam. Idem. Gal. lib. 1. De Symptom. Causis, cap. 2. annotavit. Io. Rhodius. obs. 82. cent. 1.

[Page 656]

Sectio undecima Pro Oculi tumore carneo.

IN muliere vetula paupere, tumor in oculi sinistri latere juxta pupillam ante biennium exortus; cum oculi immenso ardore & dolore; adeo accrevit ut medium ferè occuparet oculum, prominebatque ad avellanae majoris magnitudinem, carnem ex rubro nigricantem repraesentans, adeo deformi colore, ut pavorem inspicientibus incuteret· tandem suppuratione facta per dies quatuordecim, ater ex eo effluxit sanguis, remanente nihilominus carne illa ex atro rubente & nunc virescente. Ad me consilii gratia veniens, jussi ut pomum putridum applicaret, exiguam spem sanationis habens· verùm cum non proficeret, jussi ut sumeret cortices granat. pulverizaretque & adderet fol. plantag. rec. eaque simul in aq. fabrorum ferrata decoqueret, addendo albumen ovi, simulque decoquendo, & sub finem pulv. vitrioli albi ea quantitate, quam oculus perferre posset, hocque cataplasma noctu oculo imponeret, illius (que) usum continuaret. Post duos menses reversa, vidi tumorem media ex parte absumptum, quapropter in hujus applicationis usu, pergendum esse consului: quod cum adhuc mensibus duobus fecisset, tumor omnis praeter omnem spem evanuit. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 387.

Sectio duodecima. Pro Oculi vulnere.

LIthuanus quidam qui ab omnibus medicis, agyrtis, anubus, veneficis, chymicis, in tota quam obierat Europa & Asia, secreta ut vocabat prece vel pretio, vel permutatione, plurima collegerat; inter alia gallum gallinaceum, utraque illum manu tenens, mihi obtulit, jussi [...] (que) me oculum saepius acutissimo scalpello punctum, interque digitos pressum, orbitae cranii reponere: affudit illi liquoris guttas duas, obligatoque capite cistae inclusit, è qua post horas octo eduxit, utroque oculo ita sibi simili, ut nec ego, qui secueram, nec adstantium ullus, sectum oculum à sano posset distinguere. Succus ille erat is, ut mihi fatebatur, qui in vesicis ulmorum Majo mense invenitur, quique nisi tum colligatur, in granula quaedam rubra vermisormia mutatur. Hanc ego artem ludicram, nullique unquam profuturam dicens, cum scire non possemus, an cum oculi externa pulchritudine visus servaretur: Cum tamen aliquot annis succum hunc colligi curassem, est enim vulneribus sanandis commodus; casu duabus sororibus à prandio colludentibus, junior adultioris linteum suentis brachium vi elevans, acum in media [...] pupill [...]m altè adigit· extemplò, à patre principis consiliario accitus, observo aqueum humorem, & partem vitrei [Page 657] effluxisse: applico oculo tumenti vesicarium ulmi succum sub quartam pomeridianam; jubeo sub mediam noctem linteum admotum novo liquore imbui, quem Othonnam certius, quam tot ignotarum herbarum succos nominarent Botanici. Manè testor Deum & Fidem externa sanam offendi, sed illius oculi lumine captam· etiam nunc vicesimo ferè post anno, nullus excaecatum oculum à vidente, etiam si curiosè indaget, discriminare potest; imò multis annis cum marito orbitatis ejus inscio vixit. Henricus ab Heers. obs. 4. lib. 1.

Ad Oculorum vulnera Beryllum aliqui celebrant, sive illa pupillae, sive alteri parti inflicta fuerint. Reducitur Beryllus contusus & tritus in pollinem exactissimè ut impalpabilis sit. Deinde lentis quantitate pulvis quotidie manè, supino jacente aegro, in oculum, donec sanctur, infunditur, ac praecipitur ut aeger immotus aliquandiu supinus permaneat. Si pupilla vulnerata fuerit, etsi commodè sanari non possit, tamen ita emendatur [...]ut oculus deformis non fiat. Si laesio extra pupillam fuerit, praeclarè sanat beryllus, quemadmodum etiam omnes oculorum contusiones. Suaderem ad contusiones & sugillata, ut infusio fieret aqua verbasci: Si adjuncta esset inflammatio, aqua rosar. plantag. euphras. vel simili. Si vulnus esset, aqua beton. tormentill. vel plantag. Anselmus Boetius. lib. 2. De Lap. & Gemmis. cap. 71.

Sectio decima tertia. De Oedemate.

[...] (in [...] tumeo) tumor est laxus, frigidus, mollis & doloris expers, ad digiti compressionem cedens; nec calor, nec rubor, sed genuinus vel albidus duntaxat color inest. Duplex est, unum collectum & circumscriptum, quod propriè Oedema nuncupatur; alterum diffusum & expansum, diciturque tumor oedematosus. Ejus causa statuitur pituita· in omnibus partibus excitari potest, sed praecipuè in manibus & pedibus; ut in hydropicis, cachecticis & phthisicis videre est.

Subsectio unica. Pro Oedemate.

ACcitus ad virum quendam qui crura oedematosa habebat, materia pituitosa commodè praeparata & evacuata, hoc topicum applicavi.

℞. Fol. malv. rosmarin. fl. staech. mont. majoran. fl. chamaem. ivae, an. M.ss. sal. nitri, Salis gemm. alumin. an. ʒij. bulliant in s.q. aq. cineris sive lixivii, ad tertiae partis consumptionem. Colatura manè & vesperi oedemata fomententur, sed & alteri▪ cui crura maximè oedematosa erant, hanc lotionem fieri mandavi.

℞. Aquae cineris lb xx. fl. chamaem. [Page 658] rad. ebuli, an. M.j. sal. communis lb ss. aceti opt. ℥iiij.M. & bu [...]liant usque ad consumptionem medietatis· colatura usui servetur. Aliis etiam saepius commodè sequens praescripsi.

℞. Aq. maris lb xx. aceti opt. lb ij. bulliant usque ad consumptionem quartae partis. Deinde ipsa dicto usui servetur. Quod si aeger noster istis remediis non fuisset curatus, pervenissem ad extremum illud remedium quod Praeceptor meus Benedictus Faventinus praescribit, & est cauterizare membra affecta cum actuali cauterio in pluribus locis: ipso enim non solum extrahetur aquositas pituitosa talem progignens affectionem, verùm etiam membra exonerata confortabuntur, ut inde nutrimentum melius concoquere valeant, & superfluum secernere. Aliquando etiam apponit ille parti affectae emplastrum vesicans. Petrus Forestus. obs. 1. lib. 3. Obs. Chirurg.

Victu exsiccante & ad calidum vergente praescripto, materiam pituitosam commodè praeparavimus, mox & purgavimus cū polipod. agar. turpetho, & id genus aliis. Tandem ad localia devenimus juxta Avic. qui incipit curationem à frictione cum aspero panno, ponitque exsiccantia super apostema, ut spongiam novam adhuc retinentem virtutem aquae marinae, infusam aceto aquae commixto, idque calidè; in ea enim spongia teste Avic. & Gal. 2. ad Glauconem, virtus inest exsiccativa & resolutiva. haec autem à principio fiunt· in augmento adduntur fortiora resolutiva, ut spongia alia nova infusa in lixivio cineris vitis & modico aceto: in declinatione adhuc fortiora adduntur, ut salis gemm. exiguum, nitrum & lixivium cineris fici & quercus cum alumine & sulphure, & fimilia. Deligare verò spongiam debes ab inferiore parte incipiens ac supra finiens. Sit autem arctatio mediocris velut in ossis fractura· & primae quidem injectiones fasciae, quae scilicet infernè incipiunt, magis arctandae, quae deinceps sunt magis remittendae; sed ita ut nulla pars deligationis sit laxa· verum [...]um supradictis non resolveretur, & videretur quod apostema aliquo modo elevabatur, & dolor crescebat, ad maturativa scopum convertimus sic.

℞. Rad. alth. lil. alb. cepar. alb. summitat. malv. senecionis & lapath. acuti, an. part. aeq. omnia ista involuta stupis madefactis coquantur sub caldario, deinde addantur caric. ping. numero 10. axung. porcin. q.s. fermenti ℥ij. incorporentur & F. cataplasm. Dicit enim Valescus, quod res bullitae in aqua non tantum maturant apostemata frigida, sicut coctae sub prunis, vel frixae in pate [...]la cum sola pinguedine. Ubi jam maturum videtur apostema, nullo modo tardandum erit, donec sponte aperiatur, quia fortasse nunquam id contingeret: ideo ferro candenti aut caustico aliquo medicamanto fiat apertio, qua pus excernatur· aperto [Page 659] apostemate fiat ejus mundificatio, cum mundificativo ex succo apii & melle. Valet etiam unguentum apostol. post verò detersionem & mundificationem curetur ut reliqua ulcera sordida. Cuidam hoc experimento oedema resolutum est, quo Benedictus Praeceptor meus commodè uti solebat.

℞. Salv. sicc. rosmarin. beton. an. ℥ss. carui, dauci, anisi, foenic. an. ʒij. pulver. omnia subtiliss. & praedictus pulvis superaspergatur spongiae siccae ad quantitatem membri oedematosi, eamque illi superalligabis, & sic manè & vesperi continuando videbis dissolutum oedema, Petrus Forestus. obs. 2. & schol. lib. 3. Obs. Chirurg.

Sectio decima quarta. Pro Opii veneno.

POst vomitum ex oleo, & acrioris clysteris infusionem, detur in potu vice una post aliam vinum decoctionis castorei & piperis· nam secundum G [...]ainerium hujus Bezoar est ʒj. castorei cum vino: & ex conferentibus est bibere optimum vinum, & cum nitro & sapone extrema fricare, & cum helleboro albo, seu pipere naribus immisso sternutationem provocare. Sumat etiam ex theriaca optima. Prodest etiam vinum in multa quantitate sumptum. di [...]unt experimentatores quod haec confectio sequens sit ejus propria theriaca.

℞. Assae foetid. sabin. piper. castor. myrrh. an. q.s. trita conficiantur cum melle; detur cum vino generoso, non permittantur dormire. Petrus Forestus. schol. obs. 10. lib. 30.

Sectio decima quinta. De Ophthalmia.

OPhthalmia est adnatae seu albae oculi tunicae inflammatio cum rubore, ardore, dolore & lachrymis. Ejus causa proxima est tum sanguis purus, tum humores calidi, acres & vitiosi, sanguini permisti, in oculi tunicam adnatam sese effundentes. Antecedens verò, Plethora & cachochymia. Ophthalmia aliquando contagiosa est. Sub hoc affectu continentur Taraxis, Xerophthalmia & Chemosis. Taraxis, i. e. conturbatio, est oculi levis inflammatio cum exiguo dolore & rubore, quae ut plurimum à sole, igne, fumo, vento, pulvere & vini potu ortum ducit. Ophthalmia etiam Notha dicitur. Xerophthalmia est inflammatio sicca sine lachrymis, aut materia effatu digna effluente: Oritur ab humore pauco, salso & nitroso. Chemosis verò magna est inflammatio non adnatam solùm tunicam, sed & carneam & palpebras obsidens, ita ut quasi invertuntur, nec claudi possunt, albumque supra oculi nigrum intumescit; pueros haec magis quam adultos apprehendit.

[Page 660]

Subsectio prima. Pro Ophthalmia biliosa.

PRaemisso lenitivo, ad humores acres & mordaces contemperandos syrupos incrassantes & infrigidantes hoc modo propinavi.

℞. Aq. solan. plantag. cichor. an. ℥ij. syr. de ros. rub. sicc. de nymphaea & papav. an. ℥j.M.F. julepus pro duabus dosibus. Postea etiam purgavi cum infuso rheo, adjecto syr. viol. oculis verò candidum ovi liquorem instar aquae concussum infundebam· hoc enim modo acris fluxio sine offensa eluitur juxta Gal. 13. meth. & cum dolor urgeret, accipiebam aq. albuminis ovi ℥ij. lactis muliebr. ℥iij. succi plantag. ℥j.M. panni lintei duplicati in eo infusi oculis imponebantur· interea & collyrii alb. rhasis ʒss. modo cum lacte muliebri foluti, modo cum aq. rosac. oculis instillabam. Fovebam etiam oculos cum decocto fol. malv. viol. & sem. [...]aenugraec. Medicamento illo ex ovi liquore, quo nos usi sumus, veteres magna consideratione utebantur, cum minimè mordens sit & glutinosus· & p [...]opterea lenit asperitates omnes quascunque acris fluxio excitat; deinde cum crassus sit & lentus humor constantius quam tenuis & aquosus in loco permanet; cumque absque rosione sit, si modicè incalescat, dolorem maximè lenit. Petrus Forestus. obs. 2. & schol. lib. 11. De Morbis Oculorum, &c.

Mulier quaedam de oculi dolore ingenti cum rubore conquerebatur, & palpebrae non solùm inflatae, sed inflammatae, ac rubedine affectae conspiciebantur. optimo victus ordine instituto, post ventris lenitionem, huic vena cephalica in brachio è directo oculi affecti secta fuit: postea etiam cucurbitulae cum scarificatione in parte colli qua jungitur cranio, appositae fuere: etiam sanguisugae post aures applicatae; & medulla panis, simul & pomorum dulcium, cum lacte muliebri & aqua rosar. macerata oculo imposita sunt; atque ovi albumen concussum cum colly [...]io alb. Rhasis quod opium recipiebat, instillatum· pilulas quoque lucis devoravit, & à dolore liberata est· Alteram quoque, cum acerbè ab ophthalmia conflictaretur, pomum coctum cum aqua rosarum & lacte muliebri mixtum cum oculo continuò apposuissemus; deinde collyrium Rhasis album cum aqua ros. solutum instillassemus, tandem ab omni dolore liberavimus. Idem. obs. 5. lib. 11.

Cum tribus integris mensibus, nempe Octobri, Novembri & Decembri, constitutio austrina permansisset, multae inflammationes oculorum cum rubedine, & ophthalmiae non verae populariter grassatae sunt. Omnibus ferè purgationes profuere; postea & cucurbitulae scapulis oppositae cum scarificatione· quibusdam verò propter pruritum & acres humores purgationibus tum cucurbitulis praecedentibus, collyria ex aqua albuminis [Page 661] ovorum cum aqua rosac. egregiè contulerunt. Sed hoc collyrium sequens prae aliis omnibus valdè commodum fuit.

℞. Ceruss. lotae ℥j. amyli ʒvj. gummi tragac. sarcocoll. tut. praep. an. ℥ss. camphor. opii, an. ʒj. aq. rosar. q.s.F. massa usui servanda, atque hujus portio exigua dissolvebatur cum aqua ros. ubi usus postulabat, & collyrii instar pluma in oculum affectum stillabatur, praecedentibus tamen purgationibus. Infiniti hoc solo remedio convaluere. Petrus Forestus. obs. 4. lib. 11.

Subsectio secunda. Pro Ophthalmia.

AD fluxiones oculorum valet maximè crocus metallorum in hunc modum.

℞. Croci metall. ʒj. aq. euphras. ℥iiij. crocus tenuissimè pulverizetur ut fiat pulvis impalpabilis, & misce cum praedicta aqua. Deinde corpore supino existente quater in die instillentur intra oculos quatuor guttae tepidè. Rodericus a Fonseca. tomo 1. consult. 1. Pro alia ophthalmia,

℞. Aq. ros. ℥vj. aloes lotae, tutiae praep. an. ʒj.M.F. collyrium, cum linteolo vel spongia foveantur oculi. Rodericus a Fonseca. tomo 2. consult. 55.

℞. Aq. ros. plantag. an. ℥ij. troch. alb. Rhasis sine opio ʒjss. tutiae praep. ℈ij. sarcocoll. nutrit. ℈j.M.F. collyrium. Si dolor simul urgeat, addatur praescripto collyrio emulsio sem. papav. & mucago psyllii, & si adhuc non cedat dolor, Rhasis collyrium cum opio usurpandum. Io. Zecchius. cons. 69.

Multis frustra tentatis remediis in patre meo ophthalmia detento, sequenti applicatione curatus fuit.

℞. Album. ovi, & cum aluminis frustulo tamdiu agitetur, donec pultis consistentiam acquirat. Postea linteo subtili involvatur, & oculo clauso palpebrae imponatur saepe renovando. Petrus Borellus. obs. 31. cent. 1.

Rusticus quidam ophthalmia inveterata laborans, ex medici praescripto, victu refrigerante & aquae potu longo tempore usus fuerat. sine ullo levamine· tandem ab alio rustico persuasus fuit, ut victum illum refrigerantem desereret, & meri potui indulgeret. Post assumptum primum meri cyathum, se oculis melius habere sensit, & intra paucos dies eodem potu continuato ab Ophthalmia prorsus liberatus est. Idem aliis duobus contigisse mihi relatum est; quod confirmat aphor. Hippocr. dolores oculorum interdum meri potione curari: quando scilicet ophthalmia fit à sanguine crasso & pituitoso oculorum tunicis impacto, qui meri usu liquatur; attenuatur & resolvitur. Lazarus Riverius. obs. 25. cent. 3.

Quidam laborabat à longo tempore inflammatione, quae tum adnatam, tum utramque palbebram occupabat; affectus non erat continuus, [Page 662] sed recurrens, post varia usurpata frustra remedia, tandem praescripsi duo cauteria inter duas scapulas gestanda, nec non cucurbitulam utramque amplectentem applicandam, urgente nimirum fluxione· quod cum praestitisset, sani omnino illius oculi evasere· non parum ad curationem contulit unguentum sequens, quo in initio usus fuit, purgato prius corpore, sectaque vena.

℞. Virid. aeris gr. xij. camphor. & lapid. calamin. an. ʒss. tutiae praep. ℥ss. butyr. rec. aq. ros. lot. ℥ij.M.F. unguentum. Io. Marsinus. obs. 7.

Oculorum inflammationem & exinde exortos dolores nullo alio remediorum genere sedare nuper potuit collega nuper noster inter primos aestimandus, quam nivis globulo, quem in horto obambulans applicuit· irruentem enim ad corneam tunicam cruorem frigore suo nix repellit, & eodem dolorem mitigat. Thomas Bartolinus. cap. 25. De Nivis usu.

Subsectio tertia. Pro Ophthalmia.

PUella quaedam post Variolas ophthalmia ex utroque oculo adeò laborabat, ut de visu periclitaretur. Multa ipsi, sed frustra, praescripta fuerunt remedia. Ego tandem cum Clarissimo D. Manlio Medicae facultatis in Academia Coloniensi Professore primario, ad consilium vocati, setaceum ipsi consuluimus, & applicavimus, cujus beneficio, & Divino favore, brevi curata fuit. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 41. exempl. 2. cent. 1.

Legantur etiam duo insequentia exempla; ubi in oculorum Affectibus ulterius ostenditur setacei praestantia & summa utilitas.

Aqua aluminis destillata in alembico supra cineres, & oculo cum linteis ea madidis admota, inflammationem efficaciter temperat. Crollius & reliqui chymici miris laudibus efferunt sal saturni in aqua ros. dissolutum, cui etiam salis ammoniaci grana aliquot addunt· hujus formula talis esse poterit.

℞. Salis saturni gr. xij. sal. ammoniac. gr. iij. aq. ros. ℥iij.M. instillentur in oculum manè & serò· in vulgari usu habetur aqua ex vitriolo albo, in hunc modum.

℞. Vitriol. alb. ℈j. aq. ros. vel plantag. ℥iiij. vitriolum pulveratum in aqua ad ignem dissolvatur, coletur aqua per linteum, & in oculos instilletur· si acrimonia sua nimium eos vellicet, additione aq. ros. vel plantag. ad libitum temperabitur· sequens minoris acrimoniae particeps est, & magis resolvit.

℞. Rad. ireos fl. & ros. rubr. an. ℈j. aq. ros. & plantag. an. ℥iij. bulliant lento igne ad tertias· colaturae adde vitrioli albi pulver. gr. viij.F. collyrium.

Praeftantissimum etiam & paucis notum ad discutiendas ophthalmias remedium paratur ex oleo, seu liquore, [Page 663] qui ex linteis accensis, & inter duas patinas suffocatis elicitur; cujus liquoris gutta una cum saliva pueri permiscetur, & pennae apice oculis admovetur.

Aqua foenic. sola cum vino astringente permista utiliter admovetur pro fotu ad ruboris & inflammationis reliquias discutiendas & oculum roborandum· ovum etiam ad duritiem coctum, detracta testa, & per medium sectum, calidè oculo admotum ruboris reliquias absumit· fotus ex decocto hyssopi soli ruboris reliquias etiam efficaciter discutit. Ad ophthalmias inveteratas aqua sequens magnae est efficaciae.

℞. Aloes opt. & tutiae praep. an. ʒvj. sacch. albiss. ℥j. aq. ros. & vini albi non acidi, an. ℥vj. infund. in ampulla vitrea benè clausa ad solem per quadraginta dies· hujus aquae non colatae instillentur guttae aliquot in oculum.

Vesicatoria quoque in hoc affectu utilissima sunt, tum posteriori parti cervicis, tum ponè aures admota· sed ante omnia statim ab initio vena secanda est, praemisso clystere; eaque è directo partis affectae aperienda, saepeque iteranda phlebotomia, donec sufficiens evacuatio & revulsio facta fuerit: docetque Avicenna in vera ophthalmia sanguinem mittendum esse usque ad leipothymiam. Gal. vero lib. De curat. per sang. missionem, refert historiam cujusdam oeconomi, qui à gravissima ophthalmia liberatus est sanguine detracto, primùm ad lb iij. deinde verò post quatuor horas ad lb j. moderanda tamen est ista sanguinis missio, juxta temperamenti, aetatis, sexus, virium, & speciei ophthalmiae rationem. Lazarus Riverius. prax. medic. lib. 2. cap. 8.

Vetula quaedam in Italia oculos habens lippientes, lachrymantes & saniosos cum intenso dolore & prurigine, cum nullis remediis posset curari, tandem raso capiti emplastrum vesicatorium impositum est, quo praesidio perfectè curata suit; ut ex arcanis Gisberti Horstii praeceptoris mei Romae exaravi· si per venas extra calvariam descendat fluxio in oculos, post universalia remedia, cauterium aliqui in temporibus vel post aures applicant, remedia restringentia & emplastra adstringentia supra tempora & frontem apponunt; prius· tamen corpore & capite repurgatis. Petrus Forestus. schol. obs. 12. lib. 11.

In ophthalmia & plerisque oculorum affectibus secreta est aqua ex fl. caeruleis de cichor. quae fit hoc modo· collige flores cichor. quando sol leonis principium obtinet, recentes in vitrum inde, & illud replendo, etiam fortiter quantum fieri potest comprimendo, postea orificium diligenter claude subere vel vesicula quintupla, & circumcirca applica farinam subactam, ex qua panis pinsitur, ita ut tres vel quatuor digitos extet· tandem in clibano pinse instar alterius panis, sed tantùm massa illa est super asserculum in clibano ponenda (ne rumpatur vitrum) & pro coctione fortiore relinque, donec panis eximatur, [Page 664] prospice tamen ut haec massa benè cocta sit· exime & exprime, & invenies flores in aquam rubentem & pinguiusculam conversos· hanc destilla per alembicum ex B. (aqua haec nisi destillata non servatur) & hac in affectibus oculorum tantùm palbebras externè singulis diebus bis illine manè & serò· albugines, nubeculae, ungues, suffusiones, caligo, imò ipsa caecitas mirificè tolluntur. Io. Hartmannus. practi chymiatr. pag. 100.

Sectio decima sexta. Pro Ossiculis & aliis rebus gutturi infixis eximendis.

QUam periculosa sit mora in hac re satis constat; subitò igitur diligentia adhibenda, ut quicquid gutturi infixum est quam primum extrahatur· ideoque statim oleum amygd. d. aut olivarum (cave tamen ne substituas butyrum) in oesophagum in [...]undendum· deinde digito aut penna; aut simili aliquo instrumento in os immisso vomitus provocandus: hic enim saepius secum expellit quicquid gutturi inhaeret. postea speculo oris lingua depressa (si ossiculum sese visui praebeat) rostro corvino incurvato apprehendendum atque extrahendum est· si vero profundius fuerit, nec rostro apprehendi possit· nonnulli spongiam novam avellanae magnitudine, e [...]mque compactam filo longo & forti alligatam & oleo amygd. d. inunctam aegro diglutiendam suadent, filum digitis tenente chirurgo· fieri enim sic potest ut deglutita aegro spongia, secum simul in ventriculum depellat id quod gutturi inhaerebat, aut retracta filo eadem, simul nonnunquam extrahatur vomituve rejiciatur· sed nihil praestantius aut aptius ad extrahenda ossicula & spinas piscium è gutture, hoc sequenti instrumento, quo ego foeliciter usus sum, tum alias, tum praecipuè in quodam qui inter caenandum ossiculum triangularis figurae fed crassum diglutivit· hoc profundius oesophago inter ultimam vertebram colli, & primam metaphreni se adeo insinuârat, ut id neque deglutire neque rejicere posset· penè suffocatus ad me ducitur· ego oleum amygd. d. oesophago satis copiosè infudi, & undique exterius collum eodem oleo inunxi· postea jussi ut ei tenerentur manus & caput; ego interim depressa prius lingua speculo oris instrumentum inferius describendum in gulam intromisi usque ad ossiculum, sensimque & modicè circumducto ex una in alteram partem instrumento, donec id paulatim ad latus ossiculi profundius depulerim, deinde retrahendo ossiculum simul suo loco amotum & extractum fuit· & brevi convaluit· descriptio instrumenti est haec· est fistula argentea aut aenea incurvata crassitie pennae oloris, longitudine verò unius pedis cum dimidio aut circiter; est & undique perforata· in sua extremitate habet spongiolam novam avellanae magnitudine firmiter alligatam: hac fistula in oesophagum [Page 665] immissa, & circumducta quemadmodum antea diximus, postea extracta, ossiculum aut quicquid simile fuerit extrahimus· si enim accidit ut foramen aliquod fistulae ossiculum aut spinam excipiat; tum simul cum fistula extrahitur, sin minus asperitas ossis spongiae adhaerebit, & suo loco amovebitur; quod & ego experientia comprobavi, antequam haberem fistulam perforatam· non tamen ossiculum aut spina prima vice, dum intromittimus fistulam extrahitur, nec propterea ab incepto opere desistendum: aliquoties enim quinquies aut sexies fistulam intromittere coactus fui, donec tandem ossiculum suo loco amotum & extractum, vel (si aliter fieri non potuit) in ventriculum depulsum fuerit, quod & periculo vacat, praestat tamen per os extrahere si fieri possit· in hac operatione circumspectè agendum ne instrumentum in asperam arteriam loco oesophagi immittatur, quod valde periculosum esset· itaque ut chirurgus harum partium anatomiam sciat necesse est· incumbit autem oesophagus vertebris colli, aspera verò arteria anteriorem partem occupat· itaque quam primùm chirurgus linguam speculo depresserit, extremitatem instrumenti sui [...]bi spongia (quae oleo oliv. vel amygd. d. prius inungenda) alligata est, vertebris imponat, ac leviter leniterqe deorsum immittat, sic enim ratione spongiae instrumento alligatae epiglottis (h. e. operculum laryngis) deprimitur, & aspera arteria clauditur, usque dum instrumentum immissum sit profundius· si in asperam arteriam quidpiam illapsum fuerit, sternutatorium admovendum est naribus· ab acidis & tussim provocantibus, contra opinionem quorundam omninò abstinendum; tussis enim fua spontè satis accidit, acida verò, oesophagum & asperam arteriam coarctant, constringunt, & angustiora efficiunt· quapropter continuò ore t [...] neat syr. de liquir. de polytrich. & viol. aut (quod ego expertus sum) oleum amygd. d. saccharo ad partes aequales commistum, post extractionem ossis, guttur saepe abluendum est decocto hord. aut aq. plantag. cum melle rosac. & diamorone· si dolor adsit, sumat ter aut quater interdiu cochl. j. olei amygd. d. exterius etiam inungendum est collum oleo rosac. & myrtino· antequam verò ego praedictum instrumentum ex D. Gualtero Ryffio ejus inventore mutuatus essem, cathetere quo utimur in affectibus vesicae (cui spongiam annexi) cum successu usus sum: si catheter quoque ad manus non fuerit, filo ferreo nonnihil incurvato spongiolam firmiter annecte & utere· haec in eum finem scribo, ne chirurgus propter penuriam instrumenti operationem (quae moram non admittit) procrastinet. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 36. cent. 1.

[Page 666]

Sectio decima septima. Pro Ossis tutela.

ABradendum est os si superficie tenus à natura sua degenerabit· ac ireos pulvis oss [...] imponendus: nihil enim aeque ac solitarius hic pulvis solet os ab omni putredine tueri. Io. Heurnius. ad aph. 69. sect. 7.

Sectio decima octava. De Ozaena.

[...] (in [...] oleo) ulcus est narium vetustum, putridum & graveolens· causa est humor acris, & interdum, ut in lue venerea, malignus· oritur etiam aliquando à suffumigiis è mercurio & cinnabrio incautè adhibitis· dognoscitur ex effluente sanie & crustis decidentibus; laborans praeterea non solùm ipse sibi grav [...]olet, sed & astantibus tetri spiritus contagione molestus est.

Subsectio unica. Pro Ozaena.

QUod si asini lotium naribus trahere placebit, minimè damno; quod arcanam vim contra narium foetorem habere sit à plerisque existimatum. Hier. Mercurialis. tomo 1. consult. 69.

In ulceribus narium post sufficientem detersionem, nihil efficacius inveni suffumigio, quod partes illas profundas attingit & siccat· parandum autem ex potentissimè resiccantibus hoc modo.

℞. Ladan. puri hypocist. mastich. myrrh. an. ʒiij. styrac. rubr. & calamit. cortic. thuris sandarach. auripigmenti, an. ʒij. excipiantur omnia terebinth. & fiant trochisci, quibus suffiatur aeger serò & manè in cubiculo· optimum est etiam parare candelas ex cera rubra, nam fuligo talis candelae plurimùm juvat exsiccationes; maximè si contineatur in cubiculo bene clauso & angusto· quod autem fuligo recipiatur, experimur, cum diutius in studio moram trahimus noctu, nam postea sputum & excrementa narium fuligine illa denigrata redduntur· hac ratione nos ulcus curavimus, quod neque ab Italis neque à Gallis Medicis curari potuerat. Guil. Rondeletius. practic. lib. 1. cap. 65.

Praestans est aqua viridis mihi usitata, quae non tantum in Ozaenis, sed in omnibus ulceribus foetidis Narium, Palati, Uvulae, Gingivarum, & Linguae mirificè valet. Estque talis.

℞. Mell. rosat. ℥ij. sulph. vivi, alum. crudi, aerug. aeris, an. ℥j. albi graeci, comar. sabinae, an. ʒss. sambuci ʒj. fol. hyperici, rorismar. rutae, plantag. salv. puleg. an. M.ss. haec coq. in vini & aq. lb ij. ad consumptionem unius digiti transversi (in Aphthis puerorum temperetur aqua tabacci & solani, an. secus acrior [Page 667] est) nota: aerugo aeris non simul coquatur, sed in fine addatur, & relinquatur donec refrixerit. postea coletur & usui servetur· hujus cochlear calefiat supra candelam, postea cum penicillo eadem aqua intincto tangatur locus exulceratus· in foetidis ulceribus palati, faucium, uvulae, immittatur aqua haec cum stupis· mirabiliter non tantùm mundificat, sed insuper etiam consolidat imprimis ulcera palati & faucium ex lue venerea orta· mirabilis quoque est scorbuto oris. Io. Hartmannus. pract. chymiatr. pag. 110.

℞. Succi geranii, solani, sempervivi, an. part. aeq. lithargyr. auri, plumbi usti, lap. calam. ceruss. an. ʒij. indantur in mortarium, affuso cochl. j. ol. rosac. & succi superioris alternatim probe agitando donec in unguentum coeat· sic habebis in Ozaena etiam malignitatem spirante, unguentum pretiosum· turundae eo illitae naribus indantur. Guil. Fabrit. Hildanus. obs. 22. cent. 2.

Finis Libri decimi tertii.

[Page 668]

MEDICINAE PRACTICAE Liber Decimus quartus. De Affectibus à Litera P. Incipientibus.

Sectio prima. Pro Palpebrarum scabie.

PRaemissa purgatione, & cucurbitulis cum scarificatione scapulis admotis, jussi ut aq. ros. aloe exigua immixta, collyrii instar, palpebras saepius obliniret; si neque juvaret, ut myrrham cum lacte muliebri misceret, quo palpebras inungeret: sed & hoc linimento ad pruritum palpebrarum & ruborem commodè saepè usi sumus.

℞. Cadmiae lotae in aq. ros. ʒss. sang. drac. ʒij. virid. aeris ℈j. aloes hepat. ℥iij. (forte ʒiij.) F. pulvis ut alkool. adde ol. communis ℥iij. laridi sine sale ℥ij. incorporentur omnia· postea adde camphor. subtiliss. pulv. ʒj.F. unguentum. Amicus quidam noster cum palpebras inferiores rubras & exulcer [...]tas haberet, sequens illi linimentum paravi ex unguento rosac. pauca adjecta tutia praep. quo, cum petiis lineis ad hoc aptatis apposito, unica nocte (quod mirabile fuit) ab illa molestia liberatus est. Petrus Forestus. obs. 42. lib. 11. De morbis ocul. & palpebrarum.

Sectio secunda. De Panno.

PAnnus seu Zebel Arabum, est excrescentia quaedam supra adnatam tunicam, non ita dura nec membranosa ut unguis, sed mollior, & veluti quaedam venularum textura sanguine turgentium· oritur à sanguine venulis adnatae impacto, easdemque turgefaciente· eandem ferè cum pterygio seu ungue curationem obtinet, & inter utrumque maxima intercedit affinitas· in hoc tamen differunt, quod in pterygio excrescentia est membranosa, non totum oculum, sed partem ejus, unguis forma cooperiens, in panno verò totus obtegitur oculus.

[Page 669]

Subsectio unica. Pro Panno.

ADdam collyrium quo quidam fuit curatus à panno totam conjunctivam cooperiente cum carnositate satis crassa, ut aspectu abominabile idem malum fuerit.

℞. Lapid. haematit. ʒij. vitrioli alb. virid. aeris ustor. an. ʒiij. myrrh. croci, an. ʒj. piper. long. ʒss. sacch. cand. ℥ss. pulver. subtiliss. ut alcool & cribrentur, ac pyxide ad usum reponantur· de isto pulvere ʒj. accipiatur, & dissolv. in ℥j. vel ℥ij. aq. raphan. & applicetur bis terve in die, prout aeger tolerare possit ad momentum vel tempus exiguum· si remediis non curat [...]r ad opus chirurgicum deveniendum est. Petrus Forestus schol. obs. 6. lib. 11.

Sectio tertia. Pro Papillis absconditis & latentibus.

PHialam vitream (ut Amatus jubet cent. 5.) oris non admodum latam circumferentiam habentem, ferventi aqua impleri jubemus; ac ilicò ab ea aquam totam deponi, cujus phialae sic calentis os ad papillam admovemus (mirum in modum attrahit) qua attractione papillae formatae manent· quamvis hujus phialae attractio prius dolorem pariat, facilè tamen illum contemnunt mulieres, cum tantum inde juvamentum se consecutas videant. Petrus Forestus. schol. obs. 25. lib. 17. De cordis & mamillarum affectibus.

Sectio quarta. Pro Papillarum fissuris.

PApillae aliquando finduntur vel ulcerantur, ut puerperae & nutrices pueros prae ingenti dolore sugere non permittant. Mulieris cujusdam papillarum fissuras habentis oleo lil. in quo pulvis tutiae immixtus esset, papillae inunctae sunt, insperso deinde pulvere tut [...]ae exiguo, & superimposito folio viol. viridi, ne camisia adhaereret; quibus praesidiis sana facta est· uxori fratris mei axungia canina inuncta sola profuit· & anno sequenti etiam pomatum album· sed & in alia usus sum foeliciter unguento ex pulv. tutiae lotae in aq. ros. & unguento rosac. simul mixtis. Quidam solo saccharo papillis insperso uxorem suam curavit superimposita argentea capsula ad papillae formam elevata ne camisiae adhaereret· saccharum enim vim abstergendi & mundificandi habet; ideo ulcera levia ac vulnera minuta nequaquam effatu digna, curat· hic etiam vulnera in manu leviter cultelloincisa solo sacch. insperso curabat. Amatus ad papillarum dolores & fissuras hoc unguentum commendat. cent. 6. curat. 38.

℞. Unguenti popul▪ unguenti de [Page 670] plumbo, an. ℥j. opii thebaic. gr. v.M.F. unguentum; & eo inunge papillas: quas, cum puero lac dare voluerit mulier vino diluto lavet, & postea iteret· est sanè remedium hoc certum & indubitatum. Petrus Forestus. obs. 28. & Schol. lib. 17.

Sectio quinta. De Paralysi.

[...] (à [...], i. e. resolvi) est motus & quandoque sensus in parte una vel pluribus abolitio ob denegatum spirituum animalium influxum· causae sunt illae omnes, quae spirituum influxum in nervos & musculos impedire possunt; ut sunt humores pituitosi, & etiam biliosi, vapores item narcotici, ut in paralysi scorbutica & in aurifabris & speculorum artificibus, à contactu hydrargyri· praecisio etiam nervorum, luxatio vertebrae & aliorum articulorum, nervos comprimendo paralysin inducere solent· causae procatarcticae sunt aeris & aquae frigus, medicamenta & vina narcotica, somnus in loco humido, vel aedibus calce recens obductis, mora sub radiis lunae, crapula & ebrietas, venus nimi [...], casus ab alto, capitis vel cervicis percussio· alia est quae omnes, excepto capite, partes obsidet, & [...] dicitur, alia rursus dimidium duntaxat corporis, & [...] nominatur: alia denique unicam tantùm partem occupat paralysis particularis dicta· ad partem affectam dignoscendam, requiritur anatomica nervorum cognitio.

Subsectio prima. Pro Paralysi.

FAmulo Zythepsae alioqui seni ex debili apoplexia paralytico haec sequentia adhibuimus remedia· imprimis cum sanguinis copia cum multa pituita commisceretur, & facies rubicunda esset, viribus utcun (que) constantibus, ex brachio dextro sano (nam sinistrum & crus paralysi affectum erat) minutionem sanguinis moderatam fieri jussimus, ne corpus calore destitueretur. Nullum enim aptius est remedium circa principium teste Aetio, si nihil sit quod prohibeat, quam venaesectio à partibus sanioribus; sed moderata, ut idem consulit, ne refrigerentur aegri· ubi verò paralysis sensim genita est, & jam dudum facta, venaesectio non ita convenit· deinde clystere immisso, humorem infestum decocto sequenti concoximus.

℞. Fol. hyssopi salviae majoran. herbae paralysis, ivae artheticae fol. lauri· an M.j.F. omnium decoctio. in colat. lb j. adde syr. de prassio, hyssopi, è staechade an. ℥j.M. pro tribus dosibus matutinis· Interea jussi, ut hoc melicrato uteretur ad aliquot dies loco cerevisiae pro po [...]u.

℞. Hyssop. M.iiij. salv. rorismar. an. M.ij. coq. in aq. pro lb jss. addatur mellis q.s.F. melicratum pro potu· [Page 671] mox exundantiam materiae minuebam his pilulis.

℞. Pilul. hier. alephang. agar. troch. an. ℈ [...]. cum aq. salviae, F. pilulae v. Hic autem & cassiam & mannam, serum lactis, & syr. ex infus. ros. utpote minus efficacia fugere oportet, quamvis non debeamus statim uti validis admodum purgantibus medicamentis in principio. Postea has Pilulas praescripsi.

℞. Pil. foetid. coch. an. ℈j. turbith. el. & castor. an. ℈ss. troch. al hand. gr. ij. cum. aq. salv. F. pil. vij. Sumantur sub ingressum lecti. Corpore prius satis repurgato, deinde iis quae à capite propriè materiam deducunt, usus sum, sic;

℞. Nuc mosch. pyrethr. pip. alb. an. ʒj. hyssopi ʒss. uvar. pass. ʒj. cum melle adjecta mastiche. F. pastilli mansiles, seu masticatorium· & succis betae, majoran. rutae, brassicae, cum melle despumato naribus attractis, fiebant errhina. Postea utebar conditis ex rad. acori, paeon. conserv. anth. salviae, mithridatio, theriaca, diamoscho, & diacastoreo valde exiguo, adjectis. Sumat etiam in diluculo theriac. ʒj. cum vino ad sudorem eliciendum. Ultimò ad topica veniendo, nucham & membra paralytica, prius confricata panno aspero unguento aregon. martiat. oleo costino, nardino, & felino inungere mandavimus. Ita conficitur oleum felinum·

℞. Praepinguem felem in culina saginatum, quem detracta pelle exenterato, & projectis interaneis, capiteque truncato, totam noctem in aq. vitae mersum sinito. manè totam cavitatem foliis▪ laurin [...]s, salv. ruta, lavendula, roremarino, infarcito; in ipsam praeter [...]a carnem lardum defigito, insertis quoque affatim caryophyllis; in veru lento igne torreto, quod destillat pro commodissimo linimento usurpamus; & membrum affectum deinde diligenter pellibus vulpinis aut felinis involvimus. hisce remediis tum hic, tum alii multi convaluere; etiam in quibusdam paralyticis commodè utentes decocto guaiaci, adjectis herbis nervos roborantibus, ut est herba paralysis, iva arthetica, betonica, lavendula, rosmarinus▪ nonnullis jubentes, ubi alia remedia non satis conferunt, u [...] thermas sulphureas, aut aluminosas accederent. Augustus (attestante Suetonio) quoties nervorum causa marinis, Albulisque calidis utendum esset, contentus hoc erat, ut insidens ligneo solio. manus ac pedes alternatim jactaret. Solium adornetur ex decocto vulpis vivae, sulph. sali [...], salviae, ebuli. menthae, artemisiae, lauri, & similibus. Vulpes viva au [...] mortua in oleo decocta, discutiendi vim oleo conciliat, adeo ut humores altè fixos in cutem extrahat. Nos caniculos vivos in oleo aliquando in partes discissos decoximus, & ad paralyticum, post universalia remedia utiliter uti sumus. Petrus Forestus. obs. 82. lib. 10. De Cerebri Morbis.

[Page 672]

Subsectio secunda. Pro Paralysi.

PRaemissis universalibus, ad sudoris provocationem utatur decocto rad. bardanae: sudorem enim egregiè movet. Bettus, cum agerem Bononiae in Italia, hac sequenti inunctione in paralyticis commodè utebatur.

℞. Lumbric. terrestr. lotor. in aqua (melius in aq. vitae) & in furno exsiccator. & pulverizat. lb j. pulv. zinzib. galang. an. ℥ss. confice cum oleo lil. vel costino. Est mirabile p [...]r eundem expertum. Petrus Forestus. obs. 83. lib. 10.

Post universalia remedia alienum non erit membra affecta inungere cum pinguedine ex catellis rufis ad ossium separationem coctis in aqua, collecta post refrigerationem· ea enim pinguedine foelicissimè usus sum in Praetore Leidano, qui ex colico dolore inciderat in resolutionem pedum. Valet etiam decoctum ligni & salsaeparillae, quo nos etiam foeliciter usi sumus in Mercatore. Idem. schol. obs. 85. lib. 10.

℞. Pulv. pyrethr. ℥j. bulliat cum lb j. olei oliv. ad tertiae partis consumptionem. Cum isto oleo calido laesa membra quater aut saltem ter in die ungantur· magnificè confert.

℞. Rad. poeon. hermodactyl. artanitae, rutae, an. ℈j. coq. in duabus situlis aq. marinae ad consumptionem tertiae partis· ut fiat fotus, quo benè calido cum spongia foveantur partes stupidae ante unctionem. Bartholomaeus Montagnana. cons. 48.

Frequens illinitio facta super membrum affectum cum theriaca diatessaron est de meis expertis. Barthol. Montagnana. cons. 244.

Pro paralysi trium digitorum manus fiant inunctiones in cervice ex oleo terebinth. bis in die manè & serò, & iisdem utatur ad digitos laesos. Rodericus à Fonseca. tomo 1. consult. 82.

Inungantur partes affectae per mensem unguento de bdellio, quo nullum praestantius aliud pro hac complenda operatione comperitur· ita fit.

℞. Bdell. ʒvj. euphorb. ℥ss. castor. ʒiij. sagapeni ℥ss. cerae ʒxv. ol. sambuc. ʒx. bdellium & sagapenum dissolvantur in aq. rutae agrest. deinde addantur caetera, & fiat unguentum S.A. Amatus Lusitanus. curat. 22. cent. 4.

Subsectio tertia. Pro Paralysi.

SAcrificus quidam septuagenarius senex optimi habitus & magnarum virium, sed vino generoso nimium se implere solitus, derepentè sub noctis medium cum oris tortura in dextrae partis resolutionem incidit, crure dextro, ac itidem brachio resolutis. ad hunc vocatus, statim [Page 673] hunc clysterem injiciendum curavi.

℞. Fol. malv. bismalv. viol. bliti mercurial. branc. ursin. an. Mj. fol. hyssop. cent. min. & salv. an. M.ss. agar. in petia rara ligati ʒiij. sem. anis. aneth. carui, rutae, an ʒij. polipod. q. conquass. ℥j. fl. staech. & anthos, an. p.j. furfur. macri, p.ij.F. omnium decoctio in colat. lb j. dissolv. catholic. ℥j. elect. Indi maj. ℥ss. ol. rutae & aneth. an. ℥ij. mell. anthos ℥j. salis gemm. ℈ij.M.F. clyster· quo injecto, mira aquosae & spumosae pituitae copia educta est· tum verò ipso die, post duas ab accepto clystere horas è media sinistri brachii vena sanguinem ad revulsionem detraho, idque moderatè ad ℥vj. tantum: (erat enim licet senex, sanguine plenus) misso sanguine, & uno die aegro quiescere jusso, altero post die pilulas has leves devorandas propino.

℞. Pilul. asajeret & cocciar. an. ʒss. agar. troch. ℈j. mastich. diagrid. an. gr. j.M. & cum aq. salv. F. pilul. vij. capiat tribus hor. post levem coenam. Postea sequens apozema nervos calefaciens & pituitam attenuans sumere jussi, octo totis continuatis diebus, & mox à syrupo elect. diamoschi tabellam devorandam dabam.

℞. Rad. poeon. maris ℥j. rad. acori veri▪ galang. enulae camp. an. ʒss. summitat. hyssop. salv. majoran· prim. veris, chamaedr. chamaepit. an. M.ss. cubeb. & sesel. an. ʒij. bacc. juniperi ʒiij. liquirit. ras. & contus. ℥ss. ras. lign. sanct. ℥iiij. infund. rad. & lignum in aq. & vino albo & sensim lento igne decoq. Postea additis herbis & seminibus, F. decoctio, addendo in fine fl. salv. staechad. anthos & bugl. an. p.j. cola [...]. add. syr. capill. veneris, mell. rosat. mell. anthos, an. ℥iiij. sacch. q.s. ut fiat syrupus clarificatus & aromatizatus cum cinnam. el. ʒiij. nuc mosch. ʒjss. pro quatuor aut sex matutinis. Syrupus hic sudorem movebat, quem ego naturae motum adjuvans, stragulis bene cooperto aegro, promovebam. Finito syrupo, & coctione jam in lotio apparente, pilulas sequentes dedi.

℞. Pil. coch. & foetid. an. ℈ij. troch. alhand. & mastich. an. gr. ij. cum aq. salviae, F. pil. ix. in crastinum pilul. quae foeliciter operatae sunt, conservam anthos cum mithridatio in aurora dedi, quinque post horis aegro abstinere jusso. Postea opiatam talem confeci, qua alternis diebus utebatur ad quantitatem castaneae magnae, aqua salviae desuper epota.

℞. Conserv. anth. & staechad. an. ℥jss. conserv. acori, ℥j. cons. salviae ℥ss. zinzib. conquass. ʒiij. pulv. diamosch. d.ʒj. mithrid. el. ʒij. pulv. nuc. mosch. ʒj. sem. poeon. & gran. juniperi, an. ℈ij. cerebri lepor. assati ʒj.M. & cum oxym. scillit. F. in modum opiatae capiat ut dictum. Mirificè se ab hac juvari aeger testabatur, quòd, ut affirmabat, calorem infundi membris jucundum ab hoc medicamento sentiebat, à quo maximè [Page 674] juvab [...]tur. Ad topica deinde me converti, ubi prius errhinis uti aegrum jussi ex d [...]cocto sampsuchi & betae nigiae cum agarico, & momento gingiberis; addita in colatura s [...]cci anagallidis flore purpureo ℥j. primùm loca affecta & nervorum radices circa dorsi spinam inungi j [...]ssi sequentibus oleis, ut à levioribus inchoarem, ut fieri sanè debet.

℞. Ol. chamaem. lil. albor. an. ℥ii. ol. ch [...]i [...]ini & laurini, an. ℥j.M. inungatur iis calidè tota dorsi spina. Deinde hac efficaciore usus sum unctione, cujus usu plenè fuit hic vir Dei adjutorio liberatus.

℞. Salv. majoranae, lauri, beton. rorismar. primul. veris. an. M.j. rad. acori veri, ireos rec. an. ℥iij. ol. vulpin. de nuce indica, & rutac. an. lb j. ol. terebinth. lb ss. vini potentissimi lb j. aq. vitae lb ss. coq. simul ad vini consumptionem & colentur. colat. adde sagapeni, opoponac. bdell. an. ʒij. castor. ℥ss. macis, nuc. mosch. styr. calam. benjoin. an. ʒiij. pip. long. pyrethr. an. ʒj. axung. cati pinguioris, axung. serpentis, anser. an. ℥j. propol. cerae ℥ij. medull. cruris vaccae ʒij. succor. ebuli, salv. & meliss. an. ℥iiij.M. & cum cera q.s. in praefatis oleis liquata reducantur omnia ad formam unguenti mediocris consistentiae quo universam dorsi spinam inungi calidè jubebam; desuper admotis lanis mollibus fumigatis sequenti suffitu ad exsiccandum.

℞. Thur. mastich. gummi juniperi, an. ℥jss. gummi hederae & nigellae torre [...]actor. an. ℥j. benjoin. styrac. cal. an. ℥ss. coriandr. macis nuc. mosch. an. ʒj. fl. anth. staechad. an. p.j.F. suffimigium, omnibus grosso modo con [...]usis, quo lanae plurimùm suffiantur, & calidè spinae admoveantur post unctionem· ab hac unctione motum brachio & cruri afsectis restitutum fuisse, inducta sanitas fidem indubiam fecit. Mox enim ubi dies totos viginti unctione usus suisset, assumptis interea usualibus pilulis, & confectione suprascripta, optimaque victus ratione servata, integrae valetudini, recuperato sensu, & motu, restitutus est· quod ego profectò pro miraculo habeo, cum sit aegritudo ipsa suapte natura fermè incurabilis, & fuerit aeger septuagenarius· quod ergo in tanta aetate convaluerit à tanto morbo aeger hic, id Dei immensae potentiae adscribendum; qui sit benedictus in secula. Franciscus Valeriola. obs. 4. lib. 4.

Subsectio quarta. Pro Paralysi.

PRaemissis praemittendis, cervix & articuli brachiorum quotidie calidè inungantur sequenti unguento.

℞. Unguenti martiati aregon. an. ℥j. ol. vulpin. de piper. de euphorb. an. ℥ss. pingued. leporis ℥j. vini malvatici ℥ij.M. coque ad vini consumptionem, ac fiat unguentum. Abraham Seylerus. consil 49. lib. 6. [Page 675] consil. Cratonis & aliorum à Scholtzio editorum.

Recens quidam scriptor vehementem iracundiam paralytico salutem aliquando attulisse scribit; quod de Tito Vespasiani filio memoriae proditum est. Valde nocet gravis & attenta cogitatio, animique tristitia. Utilis est vomitus, qui hoc modo provocetur, perforetur raphanus, in cujus foraminibus inserantur frustella hellebori albi; ac sic sub terra defossus, lateat dies aliquot, deinde abjiciatur helleborus, lavetur, contundatur, ac de succo sumat aegrotus. Unus è practicis post evacuationes, stufas siccas adhibendas suadet, post quas theriacam dari jubet, idque compluribus diebus. Alius quod mihi quidē maximè ad rem facere videtur, consulit, ut à stufa exeunti collum fricetur, nec non spinalis medulla, vel iridis radice recenti atque incisa, vel caepa lilii, donec pars ea fricando rubescat, deinde verò longa spongia foveatur. Spongia autem in decoctum sequens infundatur.

℞. Fl. chamaem. ivae, salv. staechad. majoran. herb. paralys. calamenth. an. M.j. vini alb. lb iiij. aceti acerrimi lb j. bulliant· haec fomentatio bis in die fieri potest pro aegrotantis viribus· post spinae fomentationem inungatur eadem spina sequenti unguento.

℞. Ol. euphorb. de piper. vulpini, an. ℥j. mastich. sabin. nuc. cupress. an. ʒj. cerae, q.s. quo etiam unguento laesae partes inungi possunt· etsi enim Gal. caeterique medici scribunt remedia laesis partibus non esse admovenda; sed eo unde oriuntur nervi: mihi tamen videtur sic illud accipiendum ut praecipuè adhibeantur remedia nervorum origini· Sed iidem non negant, nonnullius esse utilitatis, si laesis etiam membris applicentur, praesertim cum peccantes humores latè sese fuderunt, atque in concava nervorum influxerunt: itaque eos resolvere oportet. Aliis probatur unctio viperae, qua ego quidē plurimùm fido, si tamen fiat sequenti modo, Viperae caput & cauda simul amputentur; quae mox in ollam variè pertusam mittatur· olla verò ipsa in aliam ollam integram inseratur, quae luto circumquaque obducta, ita accuratè contegatur, ut nihil inde exhalet· moxque in vas aeneum aqua plenum indatur, deinde tribus horis bulliat. Unguentum quod inde in integram ollam stillat, ad sanandam Paralysin valet, si eo & spina & relaxatae partes inungantur. Sudoris provocatio hic m [...]gno esse usui videtur· excitetur syrupo S. Ambrosii, qui nervos & universum corpus magna vi, largoque sudore, peccantibus levat humoribus. Hunc ego multis saepè exhibui, ubi videlicet nec sarsaparilla, nec China, ne (que) lignum sanctum sudorem ullo modo provocare potuerunt: hoc verò uno remedio tam largè sudarunt planè, ut convaluerint· quod mihi quidem accidit, qui Praelato cuidam curiae Romanae, viginti quinque dies bis in die salsamparillam cum exhibuissem, nec alio quovis modo sudorem elicere [Page 676] possem, hoc demum syrupo tantum sudoris emanavit, malum ut omne evanuerit. Sumatur igitur milium, quod probè purgatum ac decorticatum, primo videlicet involucro deposito, deinde in olla cum aq. s.q. bulliat, quoad coquendo tumescat & crepet. Postea ℥vij. vel ℥viij. hujus decocti sumantur, & cum ℥iij. vel iiij. vin. graec. misceantur ut fiat potio· quam calidam totam sumat aegrotus in aurora, mox probè undique tegatur, ac sudorem expectet; idque octo decemve aut amplius etiam diebus, si res postulabit, frequentetur. Io. Crato. consil. 50. lib. 6. p. 204.

Subsectio quinta. Pro Paralysi.

QUidam habent pro secreto illinire membra affecta pinguedine quae decidit ab ansere masculo antiquo in veru cocto, in cujus ventre prius bdellium, galbanum, opoponax, ammoniacum, & caro vulpis fuerint consuta· quinimò ego sinapismis aliquando foelici cum successu usus sum. Iul. Caesar Claudinus. cons. 70.

Pelles vulpinae calcem non expertae, & pulvere nucis mosch. cardam. & ivae, in aq. ardenti prius macerator. deinde in umbra exsiccator. suffumigatae ac applicatae sunt maximi usus. Ad capitis alterationem haec extrinsecus adhibi [...]a mihi probantur. primùm est cucupha duplicata floribus capitalibus, ligno aloes, nuce mosch. & similibus referta. Alterum est lotio facta cum lixivio parato ex cinere juniperi & decoctione herb. capitalium sampsuchi & caryophyllorum. Iul. Caesar Claudinus. consult. 135.

Subsectio sexta. Pro Paralysi leviori.

VIctus ita instituatur, ut calefaciat mediocriter, siccet, leviter incidat, attenuet & detergeat· itaque abstinendum ab herbis & omnibus cibis humidis, flatulentis, fructuum, raparumque esu· item à cibis lentis & viscidis, ut sunt excrementa animalium, lactes, intestina, capita. Utilis est caro vervecina mediocriter salita, assa potius quam elixa. Carnes assandae configantur caryophyllis, cinnam. cortic. arant. roremarino, salvia, hyssopo, majorana, origano, ruta, & similibus; quibus etiam elixae condiri possunt· Columbas & maximè sylvestres in id genus affectibus prodesse singulari experimento compererunt medici. Piscium usus sit rarior, ut & vini, nam in hoc affectu suspectum est. Potus sit hydromel hoc modo paratum.

℞. Aq. puriss. mens. xxvj. mellis puri mens. jss. coq. lento igne & despuma continuò, ubi despumata fuerit, & reducta coctione ad mens. circiter xx. tum adde rad. ireos, fl. vel enulae ℥ij. fl. lupul. M.ij. ubi colata ferè refrixerit, addendum & immiscendum [Page 677] faecis cerevis. aliquid, ita defaecabitur fermentata, & faece cerevisiae, sed gratum saporem representabit. Vesperi inspergatur tantillum pulvisculi caryophyll. sincipiti inter capillos ad suturam coronalem. Si timetur caryophyll. caliditas, contusi prius crassè mergantur in aq. rosac. & deinde exsiccati pulverizentur, atque istius pulveris sit usus· manè exerceatur caput pectine eburneo, vel quod melius est, ex guaiaci ligno facto· atque inde linteis siccis quidem non admodum calentibus fricetur & tergeatur caput. Conducet etiam, ut singulis septimanis, aut saltem diebus quatuordecim, paucis diebus ante plenilunium & novilunium deglutiantur post primum somnum xj. pilulae ex hac subscribenda pilular. massa, quae ℈iiij. benè ponderent. Sunt istae in hoc affectu aptissimae, & sine incommodo assumi poterunt.

℞. Pilul. de hiera, ʒiij. pil. sine quibus agar. rec. troch. an. ʒj. cas [...]or. gr. ix. cum melle rosac. F. massa mollis, & ex qualibet ʒ. pilulae numero ix.

Utatur hoc pulvere ad ʒj. quantitatem in vini vel jusculi modico, vel aq. card. ben. vel intingatur morsellus panis assus vino, atque insperso illo pulvere edatur mane.

℞. Sem. poeon. coriandr. praep. nuc. mosch. visci q. an. ℥ss. galang. cubeb. rad. tormentill. an. ʒjss. piper. long. sem. erucae, zinzib. alb. an. ʒj. summi [...]at. rorismar. ʒij. sacch. albiss. ℥iijss.F. pulvis subtiliss. Potest aliquando sumi vesperi à coena quantum tribus digitis continere poterit aeger· ubi hujus pulveris fastidium obrepit; utatur hoc electuario singulis matutinis ad quantitatem nucis juglandis, quod & gratius est, & minus calidum & siccans.

℞. Conserv. fl. anthos ℥jss. cons. fl. bugl. ℥j. cortic. citri vel arantior. condit. rad. eryng. condit. zinzib. in India condit. an. ℥j. rad. cichor. condit. ʒx. sem. eruc. piper. long. an. ʒss. spec. diambr. ʒjss. cum syr. conservatarum nucum myristicarum. M.F. Electuarium. Reinerus Solenander. consil. 13. sect. 2.

Primo loco veniat usus pilul. à Matthiolo consignatarum, quas ego in hoc affectu & in ipsa vera Paralysi, si modò longus & continuus earum sit usus, in multis aegris magno juvamento sum expertus. Compo. fitio autem haec est.

℞. Chamaepit. fl. beton. fl. staechad. rec. fl. primul. veris, an. ʒj. agar. rec. troch. ʒij. turbith. gummos. ʒjss. rhei opt. aq. cinnam. irrorandi ʒj. troch. alhand. ʒss. diagrid. ʒj. zinzib. alb. sal. gemm. an. gr. viij. spic. indic. gr. vj. pulv. hier. simpl. ℥ss. cum succo chamaepit. F. pasta pilul. mollis, & ex qualibet dragma pilulae ix. ex istis quotidie vesperi, quando decumbendum erit à parca caena, deglutiendae pilulae ij. vel iij. quod si hoc singulis diebus fieri nequit, danda opera ut fiat plurimùm. Nam istarum usu excrementorum in corpore proventus prohibetur, & qui à capite & aliunde excrementitius [Page 678] humor ad partem affectam & d [...]biliorem continuò affluere consuevit, [...]vertitur. Si verò quandoque corpus evacuatione ex professo opus habere judicabis, tum post istas tres vesperi assumptas pilulas, deglutiendae summo mane insequenti aliae octo vel novem· & differendus [...]ibus in horas quatuor vel quinque. Non minus quam praescriptarum pilul. velim frequentem imò quotidianum usum esse hujus electuarii.

℞. Galang. zinzib. nuc. mosch. an. ʒjss. cass. lign▪ vel. cinnam. ʒij. cubeb. rad. poeon. an. ℈v. herb. paralys. (i. e. primul. veris) sem. abrotan. rad. acor. vulg. an. ʒiijss. majoran. fl. anth. salv. an. ʒii. beton. ʒjss. piper. long. & alb. croci, an. ℈jss. fl. staech. ʒj. mell. anthos, & rosat. an. ℥ix. syr. conserv. zinzib. & nuc. myristic· an. lb ss. aq. chamaepit. vel aq. card. ben. ℥iij. coq. simul lento igne ad consistentiam, tum adde caetera per se quaelibet pulverizata & prius mista; F. elect. S.A. Sit hujus elect. usus matutinus, ita ut quotidie post elutum os, expurgatisque caeteris sensoriis, ejus ʒij. plus minus▪ sumantur, horis tribus vel quatuor ante cibum, vel per se solidum è cultello deglutiendo, vel solutum in aq. chamaepit. vel rorismar. vel betonicae, vel card. ben. vel in tantillo vini ex praescriptarum aliqua medicati· Quod ad externa attinet, author tibi sum, ut subscribendo oleo calente, postremam lumborum partem circa & paulò supra os sacrum, & deinde extrema crura moderatis frictionibus jam calfacta, diligenter illinas, & ubi illeveris partes istas pellibus vulpinis, vel pannis, ab aeris humidioris & frigidiori injuria defendas. Oleum hoc esto.

℞. Ol. amygd. amar. lb ss. aq. rorismar. ℥j. vini malvatic. ℥j. pyrethr. tusi ʒvj. croci ʒiij. sandar. arab· bacc. lauri, an. ʒj. coq. in duplici vase, ad liquoris casum· oleo percolato adde ol. castor. ℥jss.M. & utere ut praescriptum est. Reinerus Solenander. consil. 16. sect. 2.

Subsectio septma. Pro Paralysi linguae.

SUb lingua teneatur castoreum vel salviae succus, vel ipsum castoreum cum paeoniae succo· prodest etiam castoreum, caryophyllus & nux mosch. cum vino hausta· utilis est etiam linguae frictio, ac palati, adhibitis theriaca & mithridatio· narratur quendem foemi [...]ae, quae usum loquendi amisisset, gr. xxx. paeoniae, depositis corticibus exhibuisse, mox (que) illam loqui coepisse· prodest etiam sanguinis missio è venis sub lingua, quae fricetur postea nasturtio & castoreo· emplastrum quod è canino stercore & adhibito aceto fit, occipiti impositum usum loquendi restituit. Io. Crato. consil. 50. lib. 6. p. 229.

Post apoplexiam Mercator▪ quidam senex resolutus aliquandiu permansit in uno latere, & paralysin linguae pas [...]us est: curatus postea aliquomodo, [Page 679] ut ambulare denuo potuerit, remanente tamen linguae resolùtione, loqui ut intelligeretur, quid vellet, minimè potuit, eratque jam inveteratum malum· à me consilium efflagitans, has pilulas praescripsi.

℞. Pil. coch. foetid. an. ℈j. cum melle scillit. F. pilulae· postea ut sequentibus per vices uteretur jussi ter quaterve in mense ʒj. sumendo.

℞. Agar. troch. ʒij. turbith. gummosi in hydromel. infus. ʒss. myrrh. sarcocoll. in succo rosar. nutritae, an. ℈ij. castor. ℈jss. mastich. sal. gem. an. ℈j. aloes ℥ss. cum melle scillit. F. massa· masticatione sequenti manè utatur saepè.

℞. Cubeb. nuc. mosch. sem. sinapi, an. ʒj. caryophyll. galang. piper. long. an. ʒss. salis communis ℥j. excipiantur cera F. formulae· abluat postea os aqua salsa· nares intrinsecus unguento hoc ad eo divertendam materiam illinire jussi.

℞. Troch. alhand. diagrid. an. ʒj. rad. hellebori, alb. ℈j. castor ℈ss. mell. scillit. q.s.F. unguentum· ungatur pars posterior capitis rasa & cervicis nuda hoc modo.

℞. Ol. de piper. de euphorb. an. ℥jss. cerae rubr. q.s.F. linimentum· postquam his aliquandiu usus fuisset, jussi postea frequenter lambere elect. ex melle scillit. & anthos, [...]invicem mixtis· colluere deinde hoc decocto os, atque aliquandiu in eo retinere.

℞. Nuc. mosch. ℥j. rad. galang. costi▪ an. ℥ss. zinzib. ʒij. se [...]. sinapi, ʒiij. deco [...]. in vino & melle· pro oris collutione· victus rationem idoneam praescripsi, & ut interdum jejunus in balneo sudaret, nitereturque loqui· hac ratione etsi non perfectè verba proferre posset, tamen ut intelligeretur, balbutiendo loquebatur. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 133.

Balbuties, lingua stupore affecta, quendam molestavit, quod clysterem sumpserit, in quo fuerit parùm opii dissolutum; verùm ut in ebriis remittente narcosi vini, loquelam rursus integram redire videmus; ita in hoc aegro, postquam opii vis discussa fuit, balbuties cessavit. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 136.

Mulier quaedam octo supra sexaginta annos nata linguae paralysi laborans, meo consilio infundebat per noctem flores lavendulae in vino adusto vel sublimato· postea per aliquot dies manè, & ante introitum lecti assumebat unciam: unde statim loqui indies rectius cepit. Martinus Rulandus. curat. 55. cent. 4.

Viro cuidam paralysi linguae cum inquietudine totius corporis tentato talia exhibeo auxilia.

℞. Aq. fontis ℥vj. ol. vitrioli q.s. ad aciditatem aquae concilia idam· ex hac aqua singulis horis lentè absorbeat cochlear unum· & quia inde articulatè loqui cunctaretur, ad mineram mali exhauriendam potionem hanc catharticam praescripsi.

℞. Extract. colocynthid. magnitud. nucis avellanae· seri lactis ℥ij.M. & calidè bibat· insecuta est copiosa per alvum evacuatio, permanente nihilominus linguae impedimento; quare altero, à purgatione [Page 680] prima, die, evacuationem corporis cacochymici iterum repeto sic.

℞. Spiritus vitae aurei ℥j. syr. liquir. ʒj.M. hoc mira aquosae & serosae superfluitatis copia educta est, sermone in integrum restituto· ante tamen purgationem hanc, ut & in ipsa operatione, linguam paralyticam guttatim perlino oleo nostro heraclii, cum foelici sanitatis successu. Martinus Rulandus. curat. 53. cent. 7.

Subsectio octava. Pro Paralysi.

REmedium singulare atque insigne exercendum in hoc languente curabamus, quod erat, optimè purgato corpore, admovere pungentes urticas, seu corpus lacerare urticis, maximè totum corpus; quod non est nostrum inventum, sed à Celso proponitur. lib. 3. cap. 27. & testor Deum me hoc genere remedii pluribus esse usum, & semper maxima cum foelicitate, & nunquam votis sum deceptus. Epiphanius Ferdinandus. histor. 47.

Vulgare hoc est quod multis profuit.

℞. Aq. vitae simpl. in ea macera aliquandiu flores calendulae, macim, castoreum, cum momento croci· ejus exhibent cochl. j. eodem liquore resoluta membra perfricare juvat· accipiunt alii fol. salviae aliquot M. incoq. diligenter vino, donec dimidium ejus, aut ex tribus partibus duae absumptae sint· hujus colati vini exhibent manè ℥j. aut ℥ij. dissoluto in eo castor ℈j. aut ℈ij. spina dorsi ad partem affectam, cum frictione incaluerit, inungatur manè oleo costino benè praeparato, cui adderem aliquantulum ol. stillat. nuc. mosch. & caryophyll. conveniet etiam oleum laterinum, petroleum, & oleum terebinthinae & juniperinum. Reinerus Solenander. consil. 20. sect. 2.

Fiat frequens inunctio partium affectarum cum oleo vulpino facto per decoctionem vulpis in aqua colligendo ipsum cum supernatat· & hoc est singulare remedium. Bartholomaeus Montagnana. consil. 244.

Comes quidam post natationem ab aqua exiens, in pedibus & manibus sine sensu & motu remansit· vocatus ego, pro tanto malo, post plurima incassum adhibita praesidia, unguentum paro praestantissimum, cujus efficacia plures resolutione universali & particulari vexatos ad sanitatem (Deo duce) perduxi· hoc applicito per mensem à paralysi liber, perfectam consecutus est sanitatem· hujus remedii descriptionem sic accipe.

℞. Salv. major. laur. beton. rorismar. origan. calamenth. serpill. an. Mss. rad. acor. veri, ireos rec. an. ℥jss. bacc. lauri, pyrethr. cubeb. nuc. mosch. trion. piper. an. ʒss. carnis scillae ℥j. rad. cucum. agrest. ʒij. chamaepit. chamaedr. an p.j. sulph. vivi pulver. ℥ss. ol. castor lb ss. ol. lauri, rutac. an. ℥ij. aq. vitae lb ss. aq. fl. arant. ℥iij. vini potentiss. lb ij. coq. omnia ad vini consumptionem cola [...]. adde sagapen. opopon. bdell. an. ʒij. [Page 681] castor ʒij. mac. nuc. mosch. styrac. calam. caryophyll. agallochi, an. ʒij. piper. longi pyrethr. an. ʒss. balsami ℥ij. ol. de liquidamber ℥j. unguenti martiat. aregon. agripp. an. ℥j. ol. de laterib. terebinth. an. ℥ij. ol. macis, de ligno guaiac. an. ℥j. ol. de piper. rorismar. anis. salis, angelicae, sulph. de thymo, an. ℥j. ol. de euphorbio ℥jss. axung. cati sylvestr. axung. anser. an. ℥ij. pingued. taxi ʒiij. pingued. viper. ʒj. ol. vulpin. ℥j. medull. crur. vaccae ʒij. succ. ebuli, salviae, meliss. an. ℥ij.M. omnia, & cum cera q.s. in praefatis oleis liquata reducantur ad formam unguenti mediocris consistentiae. Zacutus Lusitanus. observ. 37. lib. 1. prax. medic. admirand.

Inter externa maximè laudabilis est essentia foliorum tabaci viridium cum malvatico facta sola infusione sine destillatione, si praemissis sudoribus membra paralytica eâ diutius fricentur· spina etiam & partes affectae inungi possunt galbaneto. Paracelsi quod sic fit.

℞. Galban. lb ss. inde in cucurbitam satis amplam, & ei affunde spiritus terebinthin. lb j. digerantur in loco calido per octo dies· postea per alembicum ex cucurbita non nimis alta destillentur ad siccitatem, quod si odoratius & praestantius desideres, rectifica ab aromatibus nuce mosch. & canella. Io. Hartmannus. pract. chymiatr. pag. 85.

Viro cuidam paralytico sequentia praescripsi, quibus etiam convaluit· singulis diebus bis, ter, quaterve assumpsit sequentis decocti, ℥iiij.

℞. Ras. lign. guaiac▪ ℥iij. cortic. ejusdem ℥j. lign. junip. ℥ij. aq. font. lb vij. coq. s.a. per horas tres, tum adde bacc. junip. ℥j. rad. angel. ℥ss. fol. major. salv. anthos, an. Mss. sen. mund. ℥j. hermodactyl. ʒvj. coq. ulterius, vase optimè clauso ad colat. lb iiij. quibus adde aq. antiparalyt. theriac. an. ℥jss. spirit. sal. armoniac. ʒj.M. servetur in cantharo lapideo optimè clauso· singulis ferè septimanis sequentes assumpsit pilulas.

℞. Mass. pil. foetid. maj. ʒss. resin. jalap. troch. alhand. an. gr. iv. ol. rorismar. gt. iij.M.F. pilulae vij. bis etiam de die calidè inungi sequenti linimento curavi nucham, cervicem, spinamque dorsi.

℞. Unguenti martiat. ʒss. ol. fl. chamaem. hyperic. an. ℥j. bacc. junip. castor· & laurin. an. ʒij. succ. express. cochlear. ʒiij. alumin. plumos. ʒj. spir. sal. armoniac. ʒij. aq. vitae Matthiol. ℥ss.M.F. linimentum· hisce omnibus per duos circiter menses usurpatis, linimento parum aliquando mutato, additis nimirùm ol. spic. ʒij. succi urtic. urent. min. ℥ss. sequens praescripsi vinum medicatum.

℞. Fol. chamaedr. chamaepit. an. M.j. fol. prim. veris Mss. rorismar. salv. fl. anthos, an. p.ij, rad. imperator. angelic. ireos fl. helleb. nigr. sem. cartham. an. ʒiij. hermodact. ℥j. (omnium nervosarum partium anima vocatur ut crocus pulmonum) agar. albiss. ʒiij. cardam. cubeb. an. ʒij. sal. tartar. ʒjss. concisa & crassè contusa insuantur sacculo, cum vini [Page 682] gallici pint. vj.F. vinum medicatum; cujus, post justam insusionem tepidam ter quotidie assumpsit ℥iij. quibus semper instillavit. spir. sal. armoniac. gt. viij. quibus omnibus quarto mense curatus. Fredericus Deckers. observ. ad cap. 3. lib. 1. prax. Barbettianae.

Exemplum paralyseos antiquae metu & ira curatae habetur apud Valeriolam. obs. 4. lib. 2.

Sectio sexta. Pro Paraphimosi.

SPonsus quidam juvenis cum prima nocte sponsam suam nimis arctè amplecteretur, tanta cum violentia fraenum ei abruptum, & praeputium retrorsum fuit detrusum, ut maximus dolor & intumefactio totius membri virilis inde secuta sit· cum symptomata indies ingravescerent, me tandem in consilium vocavit: primò itaque victus rationem tenuissimam & refrigerantem praescripsi, deinde corpus cholagogis medicamentis expurgavi· & venam in brachio incidi, sanguinemque satis lautè extraxi, aderat enim maxima plethora· regionem renum unguento refrigerante bis in die inungere jussi· loco verò affecto sequens cataplasma applicui.

℞. Farin. hord. ℥iiij. pulv. ros. myrtill. an. ʒij. balaust. nuc. cupress. an. ʒj. coq. in aq. ros. & plant. parumque aceti rosac. & F. cataplasma, addendo vitellum unius ovi· applicetur tepidè & bis in die· his per dies aliquot adhibitis remediis, cum dolores qui ab initio acerbi & magni erant remisissent, appetitus ad venerem, & erectio membri ipsum adeò vexavit, praecipuè noctu, ut tota curatio inde impediretur· quotiescun (que) enim membrum virile erigebatur, praeputium adeo constringebat balanum, ut mirum in modum indè auctus sit affectus· cum ita (que) hac de re anxius essem, jussi ut per dies aliquot consortium atque familiaritatem uxoris, imò ipsius praesentiam planè evitaret· deinde corpus iterum cholagogis purgavi, & lumbos oleis sequentibus inungere jussi.

℞. Ol. viol. nymph. ros. an. ℥j. ol. hyoscyam. per express. ʒij. camphor. in aceto ros. dissol. ℈j.M. in mortario· his ita peractis, post caenam cum dormitum iret, dosin laudani exhibui· melius ea nocte quievit, minorque fuit membri erectio· quum itaque aliquoties exhibitionem laudani iterassem, inunctiones quinetiam lumborum, & applicationem cataplasmatis continuassem, tumor membri brevi remisit, ut non diu post praeputium & retrorsum detrahere, & antrorsum reducere, balanumque obducere posset aeger· convaluit, & ab eo tempore liberos aliquot ex uxore sua recepit. Vide atque etiam vide, candide lector, ne praedictum cataplasma applices, si paraphimosis ex impuro congressu cum scorto, acciderit· materia enim maligna ad interna viscera repelleretur, hinc maligna ulcera sequerentur. Guil. [Page 683] Fabritius Hildanus. observ. 56. cent. 5.

Sectio septima. Pro Paraphimosi Infantium.

ACcidit nonnunquam ex prava victus ratione nutricis, ut humor acris ad genitalia infantis decumbat, ibique pruritum excitet: mox propter confricationem genitalium, & acrimoniam urinae confluunt humores circa balanum & praeputium, qui ut plurimùm flatulenti & pituitosi sunt. Cum itaque penis sit pars corporis porosa & mollis, facillimè humorem istum excipit, & quidem adeò copiosè, ut mirum in modum extendatur praeputium. Placet hic adscribere remedia, quibus ego multos Infantulos hoc malo laborantes foeliciter per Dei gratiam sanitati restitui. Primò nutrici victus rationem quae tenuis sit, & refrigerans praescribo. Deinde secundum humoris praedominantis naturam ipsam expurgo, ut plurimùm tamen sequenti potiuncula.

℞. Rad. cichor. lapath. acut. polipod. an. ʒj. cortic. rad. frangul. ʒij. fol. scabios. veronic. agrimon. an. p.j. fl. cordial. an. p.ss. fol. sen. & sem. anis. an. ʒij. coq. in aq. ut colat. redeat ad ℥ij. in quibus dissolv. el. de succo ros. ʒij. syr. ros. solut. compos. cum sen. rheo & agar. ℥ss.M.F. potio· si pituita in corpore praedominium obtinet, loco el. de succo ros. ʒiij. elect. diacarthami substituo· si plethora adest, venam in brachio incido· hujùs medicamenti beneficio, infans quoque purgabitur· sin verò ablactatus fuerit à ʒj. ad ʒiij. syr. rosat. solut. compos. ipsimet infantūlō cum ptisana aut decocto agrimon. & veron. exhibeo· ab initio si dolor & inflammatio adfuerint, sequens applico cataplasma.

℞. Micae panis alb. ℥iij. pulv. ros. rub. balaust. an. ʒij. croci ℈j. butyr. rec. ℥j. ex quibus omnibus cum lacte vaccino F. cataplasma· sub finem addendo vitellum ovi· hisce remediis adhibitis, & prout necessitas urgebat, iterata potione purgante, aliquot infantulos paraphimosi laborantes sanitati restitui; si verò morbus adeo fuerit contumax, ut praedictis praesidiis non cesserit, applicetur sequens cataplasma.

℞. Farin. fabar. ℥ij. pulv. summitat. absynth. fl. chamaem. sambuc. an. ʒiij. pulv. sem. faenugraec. ʒij. cumini ʒiij. coque cum vino rubro austero ad formam cataplasmatis quod calidè applicetur bis in die· si excoriatio aliqua adfuerit, loco vini accipio decoctum fl. chamaem. melil. sambuc. & ros. excoriationem quinetiam sequenti unguento inungo.

℞. Ol. rosac. ℥jss. ceruss. lotae, tutiae praep. c. cervi usti & praep. corall. praep. plumbi squammosi, an. ʒjss. camphor. dissolut. in aq. rosar. ʒss.M. & agitentur in mortario donec formam linimenti acquirant. Guil. Fabrit. Hildanus. observ. 58. cent. 5.

[Page 684]

Sectio octava. De Paronychia.

[...] (ab [...] unguis) latinè panaritium, est tumor calidus ex sanguine adusto, & atrabilario, in extremis digitis ad latera unguium ortus, & propter viciniam nervorum gravissimos dolores excitans.

Subsectio prima. Pro Paronychia.

IN principio post phlebotomiam & universalia remedia, ponatur digitus per longum tempus in ovo putrido; id enim plurimos curasse experientia constat· alii eum in musculis putribus tenuere optimo cum successu & magna cum laude, ut audio· cum apostema jam perfectum esset, & incisionem admittere nollet, quod optimum est remedium, adhibui unguentum apii seu hyperici Philippi Hermanni, quod propriè educi▪ materiam viscosam ex ossibus, & panaritium per se curat, & est nobile experimentum non solùm ad panaritium, sed & contra vulnera & omnia ulcera· cujus haec est descriptio.

℞. Succi hyperic. & apii, an. lb ij. succi senecion. vulgò cruciatae dictae, millefolii, absynth. an. lb j. succ. chelidon. persicar. an. lb ss. mell. despumat. lb v. ol. hyper. lb ij. terebinth. lb j. farin. tritici, q.s. alumin. usti ℥jss. succi coq. s.a. & reliqua addantur, & coq. ut artis est, ad consistentiam unguenti mollioris, & usui reservetur· arcanum est contra paronychiam· quo solo aromatarius quidam ab hoc morbo curatus est. Petrus Forestus. obs. 16. lib. 5. obs. Chirurg.

Mulierem quandam paronychia gravissimè laborantem cum febre, lipothymia, aliisque symptomatis in sequentem modum curavi. Primò quidem digitum lacte vaccino, in quo flores chamaem. meliloti, semen faenugraec. & cydon. incocti erant, aliquantulum fomentavi· deinde superficiem cutis paulatim dissecui· abrasa cute, maculae quaedam rubicundae apparebant, quibus acie cultelli incisis, guttulam unam aut alteram aquae rufae sub cute inveni· illa vacuata, linteum madefactum aqua vitae, ubi nonnihil theriacae dissolutum erat, applicui· his statim sedatus est dolor: atque hoc unico remedio altero die sanatus fuit digitus· reliqua quoque symptomata, purgato leviter corpore, sopita fuerunt· hujus curationis cum primùm periculum in uxore mea fecissem, & ex voto successisset, postea in supradicta matrona, ac multis aliis, maxima cum utilitate aegrorum administravi· & semper ad ungulam sub cute nonnihil ichoris inveni· sed necesse est, statim ab initio fi [...]t incisio haec: alioquin ex doloris vehementia cito concurrunt humores, qui inflammationem ac tumorem excitant, atque subjectam carnem, imò etiam ossa erodunt· vacat [Page 685] autem eo modo facta incisio omni periculo, nec est dolorifica, neque nervos aut tendines offendit, quum sit superficialis· alius verò modus apud practicos passim usurpatus, incisio nimirum quae fit à superficie ad centrum & versus os valdè periculosa est. Guil. Fabrit▪ Hildanus. obs. 97. cent. 1.

Puerulus quidam angebatur à duabus paronychiis duos affligentibus digitos cum acerbo cruciatu· pro his sanandis talis per me curatio est adhibita· manè & vesperi inungebam hos abscessus oleo sulphur. & desuper applicabam emplastr. diasulphuris· per quae citissimè maturati, ruptique sunt, ac iisdem remediis iterum consolidati ac sanati in paucis diebus. Martinus Rulandus. curat. 87. cent. 3.

Subsectio secunda. Pro Paronychia.

VIdi cui paronychia digitus obsessus erat, distinctus fortè ad brachii amplitudinem, perque noctes aliquot insomnes torserat miserè: huic cruor & recens pellis talpae circumdata, manè crastino die digitum cum nocturna quiete restituerant. Io. Helmontius. tractat. cui titul. Butler.

Virgo quaedam paronychiam patiebatur in indice manus sinistrae, quae ipsam vehementer afflixerat per quatuor dies· jussi ut digitum immitteret in aurem felis, & intra duas horas doloris expers fuit· sentiebat per in [...]ervalla attractionem digiti in cavitatem auris, ac subinde dolor totum brachium invadebat usque ad humerum; eo denique tempore felis vociferabatur, ut credibile sit, eum dolore affici à veneno attracto· tota manus intumuit, ac postmodum detumuit, excepto digito, qui tumefactus remansit, sed doloris expers· sublato dolore, digitus extractus est, & suppuratus apparuit, ac deinceps solo empl. diapalma curatus. Lazarus Riverius. obs. 63. cent. 4.

Mulier alia eodem remedii genere à panaritio curata est· hinc colligere licet in capite felis esse vim quandam magneticam panaritii qualitatibus familiarem, cujus beneficio venenum in tumore illo latens ad se trahat. Idem. obs. 19. cent. 4.

Vocatus fui ad mulierem quandam quae jam duodecim noctes cum clamoribus duxerat insomnes occasione paronychiae in pollice manus prope unguem lateraliter, nullo tumore, nullaque digiti inflatione existente· quidam chirurgus curam hujus passionis penitus ignorans, bis fecerat quasdam superficiales incisiones, in quibus caro excreverat· rogavit me instantissimè, ut ejus curam susciperem· crastino die feci incisionem cum rasorio lateraliter ab ungue usque ad os, à summitate digiti ad juncturam exclusivè: deinde applicavi album ovi cum vitello agitatum intus & extra vulnus· statim cum recessi, coepit dormire: & dormivit toto die usque ad noctem: cessavit omnis dolor, neque unquam postea doluit ea causa, sed brevi temporis [Page 686] spatio, Deo favente, fuit sanitati restituta, absque digiti deformitate· vera igitur curatio hujus aegritudinis est, facere incisionem secundum modum dictum, usque ad os inclusivè: quia statim cessat omnis dolor, neque est aliud remedium, quin os & junctura perdatur. Petrus Bayrus. practic. lib. 20. cap. 9.

Chalmeteus expertus est ovi albumen cum oleo violato mixtum magis dolorem arcere, quam narcoticum.

Frater meus cum Galliam peragraret quendam paronychia laborantem sub cura habuit, & sequenti modo curavit· primò, secundum method. clariss. Hildani lacte vaccino in quo fl. melil. chamaem. sem. lini saenugraec. & cydon. cum rad. alth. incocti erant, aliquoties fomentavit, deinde superficiem cutis paululum dissecuit, qua ablata, rubicundae nonnullae conspectae maculae, quibus incisis, una aut altera guttula aquae emanavit citrinae: cum verò materia copiosior profundius & altius esset posita, ad os usque cultello vulnus incidit, maximaque copia puris benè cocti altero die effluxit, statim linteum in aqua vitae theriaca permista, madefactum applicuit; deinde folia brassicae (sequenti decocto imbuta, & ex illis tentas factas vulneri immisit) superimposuit.

℞. Rad. apii ℥ss. mell. opt. ℥j. vini alb. generosi lb ss. coq. simul, donec mel sit despumatum, & tertia pars consumpta. Postea sumantur folia brassicae ac carbonibus superimponantur, statimque ne comburantur, amoveantur, inde enim molliores & humidiores quodammodo, & quo decocto facilius & commodius immergi possint, redduntur· hoc medicamentum (ut frater refert) chirurgorum in Galliis primariorum secretorum omnium est secretissimum· manui verò & carpo defensivum ex oleo rosato, bolo armena, & albumine ovi cum stupa canabina apposuit, digitumque affectum oleo ros. indies inunxit· paulatim vulnus adhibitis sarcoticis incarnari coepit· ad inducendam cicatriccm unguentum aureum imposuit, & diapompholigos applicuit· atque ita, divina favente gratia, quam brevissimè feliciterque curam absolvit. Mathias Glandorp. obs. 9. & cap. 23. method. cur. paronych.

Sectio nona. Pro Parotide e qua calculi exempti fuerint.

NObilis quidam puer tumorem juxta aurem ovi magnitudine, jamdiu habebat, in ambitu durum, inaequalem, in medio moll [...]m, ubi pressus cedebat, ex quo materiam quandam inesse deprehendi: dolor alioquin nullus, nisi quod pruritum interdum sentiebat. Corpore purgato, usus est sequentibus. Fotus fiebat ex decocto rad. ireos, brioniae, indies bis. Postea applicabat sequens emplastrum.

[Page 687]℞. Gummi ammoniac. in aceto fortiss. dissol. empl. diachyl. ireat. an. ℥j. malaxentur· quo facto duodecimo circiter die, sponte se aperuit tumor, purulentamque & spissam admodùm materiam copiosè tota septimana reddidit, multumque subsedit. Restabat adhuc in humiliore sede, exigua durities, cujus causa, cum Chyrurgi maturantia adhiberent, tentaque immissa ulcus apertum servarent, tandem tentae fundo, cum extraheretur, sabulosa materia penitusque terrea, grani milii majoris instar adhaerens apparuit, posteaque plus quam triginta ejusmodi grana terrea, ejusdem magnitudinis, aliquando etiam majora prodierunt; sicque repurgato ulcere, cessanteque duritie, ulcus consolidatum fuit. Felix Platerus. observ. lib. 3. pag. 707.

Sectio decima. De Partu difficili.

UT Partus naturalis is dicitur, qui salvis soetus & soetae rebus, facilè, celeriter, & sine symptomatum vehementia, statuto tempore perficitur: sic contra, ille non naturalis & difficilis censetur, qui cum matris, vel foetus, aut utriusque periculo, tardè & difficilè fit. Causae autem difficicilis & laboriosi partus, vel sunt in matre. vel foetu, vel in viis per quas egreditur infans. Mater accusari potest, si debilior & imbecillior sit, ita ut vires non sufficiant ad ferenda partus tormina, & ad exprimendos conatus. In foetu causa est, si mortuus est, aut ita debilis, ut nihil vel parum praestare possit ad promovendum partum; si rursus magnus est, vel secundum totum corpus, vel secundum caput; adhuc si non unus, sed gemelli vel plures sint, vel foetus molam cohaerentem habeat: vel denique si in depravata & non naturali figura sese offerat. In viis verò causa est, cum vel membranae sunt crashores & densiores, quam ut infans eas facilè disrumpere possit; vel partes muliebres angustiores sunt. Partus difficilis signum est, si dolores partus sunt languidi, & per longa intervalla recurrant; & dolores ad dorsum potius quam versus pudenda vergant.

Subsectio prima. Pro Partu difficili.

MUlieri cuidam circa tres dies in partu difficili haerenti, hic pulvis ad provocandum partum per tres vices exhibi [...]us est.

℞. Cinnam. el. ʒjss. ossium dactyl. ʒss. sem. viol. ℈ij. rad. dictamn. alb. ℈ss.F. pulvis subtiliss. in partes tres divisus· quo ter cum vino assumpto, & admotis linimentis & sacculis appropriatis, fo [...]liciter tandem peperit. Alia cum octo diebus in difficili▪ partu valde angeretur, à Tiengio Medico curata fuit, ubi nono [Page 688] die accepisset ʒj. pilul. de assa foetida (de quibus supra lib. 11. sect. 18. subsect. 2. Pro Mola.) cum cyatho uno decoctionis sabinae, idque ter, post prandium, hora quarta, & sub noct [...]m hora octava· quibus eadem nocte, Dei nutu, peperit filiam, & salva mansit. eodem modo & aliam aegrè parientem liberavit· & alteri etiam cum iisdem secundinam eduxit, singulis tribus horis ad ʒss. exhibendo. Petrus Forestus. obs. 73. lib. 28. De Mulierum Morbis.

Mulier quaedam cum filiam peperisset, & secundam prolem parere non posset, his infrascriptis remediis per me, nutu Dei, aliam foemellam peperit.

℞. Cinnam. pulv. ʒj. cass. lign. doronic. roman. an. ℈ss. nucleum unum dactyl. sabinae ℈j. perlar. finissimar. ℈ss.F. pulvis· partiatur in duas partes. Detur cum vino malvatico.

℞. Ol. amygd. d. lil. alb. sesamin. butyr· rec. pingued. gallin. anatis, an. ℥ss.M. inungatur venter inferior. Sumpto pulvere, & prius una dosi, & hora post altera, post horas quinque peperit. Idem. obs. 76. lib. 28.

Cuidam pro partu facilitando, partu instanti, consilium dedi, ut quinque aut sex grana juniperi cum ficubus sumeret, quibus cum quinquies, aut pluries usa esset, mox conamina partus apparuere, adeo (quod & dictu mirabile est) ut illa ipsa cum maxima facilitate gemellos pepererit. Petrus Forestus. schol. obs. 69. lib. 28.

Subsectio secunda. Pro Partu difficili.

MUlier quaedam cum toto biduo parere non poterat, & ob tantam difficultatem & angustiam, foetus stercus emitteret; Ego in consilium adhibitus, exhibui olei succini gt. xxx. cum vini ℥ss. umbilico simul ol. lign heracl. calentis gt. xx. imposui· hoc facto, intra mediam horam, alacri & erecto animo facilè per Dei praesens auxilium, peperit infantem integrum & incolumem. Martinus Rulandus. curat. 66. cent. 3.

Medicamenta partum facilitantia, dicuntur quae vel facultatem sopitam excitant, vel impedimenta removent· quae facultatem irritant intus assumpta plura esse possunt. Inter caetera haec mihi probantur· Primum paratur ex pulvere boracis mineralis, cortic. casf. fist. cinnam. & croci, cum aq. artemi [...]. dato· alterum ex theriac. diatessar. fruct. sabin. pulverat. cū syr. de. artemis. in bolum. accept. quibus addo troch. de myrrh. cum pulv. cinnam. & croci in lixivio dulci, vel vin. Hisp. exhibitos. Et si ab his medicamentis dolores non promoveantur, laudo potum aquae tepidae cum melle crudo. In usum etiam vocetur pulvis castraturae scrophae, vel testiculor. equi siccator. ex aq. matricariae. exterius etiam ad irritationem convenit cataplasma ex artemis. & saturcia in vino cretico coctis, ac imo ventri adhibitis, adjecta pulpa colocynthidis. [Page 689] Linimentum quoque pro pectine, dorso, & locis interfoemineis maximè conveniens, paratur ex succo colocynthid. rutae, felle tauri, ac oleo cheirino. Huc etiam referenda sunt aliqua, quae à proprietate indita operantur, inter quae seligo corrigiam ex pelle cervi illustrissimae patienti cinctam, lapidem aetiten à brachio ad femur tempore pariendi translatum: sed & cinis quoque ungulae asini, vel equi, partibus infernis illitus ad idem valet· quae impedimenta removent, i. e. viarum angustiam & siccitatem, sunt emollientia & relaxantia, quae satis nota sunt. Iul. Casar Claudinus. cons. 107.

Subsectio tertia. Pro Partu difficili.

NUper cum mulierculae quaedam parere non poterant, in ipsa parturigine jussi plurimis mollem clysterem injici intestinis, ac ilicò peperere: ita ut jam apud nos id agere incipiant mulieres Nobilissimae. Clyster fit ex decocto herb. emollient. ut malv. alth. parietar. thapsi barbati, chamaem. artemis. colat. adde sacch. oleum amygd. d. & ʒj. salis. Io. Heurnius. ad aph. 34. sect. 5.

Ubi parturigo non succedit ex sententia, salutaris est sternutatio· etenim ad inferna validè propellit diaphragma, compresso epigastrio: hinc ad inferna pellitur valido nisu uterus. Nos parum piper. & galang. naribus ut sorbeat jubemus: miscemus interdum parum hellebori albi, maximéque quid euphorbii. Sed antea propinamus hoc remedium, quo summi Dei beneficio plurimas liberavi.

℞. Cinnam. el. ʒijss. myrrh. opt. ℈ij. succini albi ʒiss. rubiae tinct. castor. an. ℈j. boracis ℈ss. croci gr. v.M.F. pulvis subtiliss. capiat ʒj. cum vino albo & saccharo· eliso foetu, cum secundinae retinentur, hoc pulvere propinato, ilicò redduntur. nam tunc haemorrhagiae metu, non fovemus. Io. Heurnius. ad aphor. 35. lib. 5.

Uxori gregarii militis difficili partu pene enectae, dedi pulverem testium equi, in aqua lilior. alb. cum croco, pudendo saponem nigrum applicandum curavi. dimidio quadrante citius puerum croceo colore tinctissimum enixa est. Henricus ab Heers. obs. 14. lib. 1.

Non praeteribo auxilium praestantissimum, cujus ope plures in agone positae, foetus vivos vel mortuos foeliciter excluserunt laborioso partu oppressae. Hoc constat ex boracis officin. ʒj. tenuissimè pulverizata; quam si cum ℥iij. aq. artemis. aut sabin. aut generosi vini bibas, miram invenies utilitatem· debilibus sufficit ʒss. aut ℈j. Zacutus Lusitanus. obs. 158. lib. 2. prax. admir.

Saepius compertum est, quod olei oliv. potu ante partum facilitatur mirè partus· nec tormina ulla patiuntur puerperae, vias enim lubricas & molles reddit oleum. Debet etiam topicè extra idem oleum admoveri. Petrus Borellus. obs. 25. cent. 2.

[Page 690]

Subsectio quarta. Pro Partu difficili.

NOvi remedium, quo foetus alioqui per diem & horas in partu staret, eoque potu sumpto, mox infra horae quadrantem mulier parturit· hoc autem remedium in jecore & felle anguillae siccatis & pulveratis consistere scripsi alibi. Io. Helmontius. tract. cui titul. Astra necessitant non inclinant, nec significant de vita, corpore vel fortunis nati.

Mulieres observavi in partu difficili aliquot dies periculoso, oblato poculo, mox ad summum ante semihorae spatium enixas· idque ducenties & amplius probatum. Pharmaco nimirum adhuc in stomacho existente apertum est os pubis, & valvae ossis sacri in lumbis, foetusque statim propulsus. Notavi scilicet stomachum elaves uteri gerere. Hoc medicamentum lubens in bonum proximi evulgavi, ne deinceps parturiens periculum vitae subeat. Est autem jecur simul cum felle anguillae ficcatum pulveratumque in vino potum, magnitudine avellanae, donum Dei in hoc simplici, ut cum mulier jam parere debuerit, in dolore propter serpentis invidiam; Deus anguillae aquae serpentis visceribus pacare voluit illius maledicti rigorem· idem fortè atque melius hepar serpentum efficeret, sed in anguillae experimento nunquam [...]efellit eventus. Io. Helmontius. tract. cui tit. Ius Duumvi ratus.

Nos remedium optimum dabimus experimento pluries comprobatum dono receptum à Serenissimo Duce Guisano, videlicet anguillae jecur in furno panis exsiccatum, ut in pulverem redigi possit· dosis ipsius est medietas ponderis unius aurei· detur in liquore convenienti prout medico libuerit· mirificè partum facilem reddit. Dominicus Panarolus. obs. 21. pentecoste 3.

Jecur anguillae ad partum facilitandum ab Helmontio & Panarolo valde commendatur. Novi famosum Empiricum qui hoc solo ferè secreto magnam sibi famam acquisivit; illud exhibui medici cujusdam uxori aegrè parienti, & à marito & obstetricibus pro deplorata habitae· unaquaeque dosis plurimùm auxit conatus parturiēdi antea ferè consopitos; ita ut tandem feliciter peperit. Coactus fui ad duplum dosis Helmontii pervenire, nimirum ad magnitudinem nucis juglandis in vino rhenano. D. Robertus Boyle, lib. 2. De Vtilitate Philosoph. Experimentalis. cap. 18. sect. 5.

Subsectio quinta. Pro Partu difficili.

PArtus tempore sumat ℈iiij. boracis ex aqua matricariae Horatius Augenius. tomo 2. lib. 8. Epist. 3.

Nobilis mulier pleuritic [...] praegnans, habuit aliquid commemorabile· doluit latus, febris continua [Page 691] erat. Uterum ferebat jam octo menses cum dimidio· dubitabamus an partus accelerandus foret; alii è malleolo tundendam venam putabant, tamen ex brachio sanguinem detraximus, planè corruptus erat· tandem pariendi sese occasio obtulit, vires erant infirmae, dolores suos & tormina (ut politico verbo utar) devoraverat. Dedimus decoctum fol. senae, folia erant pauca quantitate, ut non tam alvum subduceremus, quam cum leni alvi subductione tormina excitaremus· excitatis ita torminibus feliciter peperit. Folia senae exhibere solemus.

℞. Matricar. artemis. nepetae an. p.j. hyssop. p.jss. mercurial. p.j. sem. citri, poeon. an. ʒss. cinnam. ʒj.F. decoctio, in qua bulliant fol. sen. ʒij.F. fortis expressio, adde vini albi parum· tormina excitat. Guil. Ballonius. cons. 20. lib. 2.

Si partus tardior est, fel gallinae sumatur, maximè nigrae, & umbilicus ungatur· item in vino detur consolida regalis· ne sint in eo loco, ubi paritura est, pyra· impediunt enim partum. Artemisia cocta in vino, dextro femori propè muliebria applicetur; magni fit & lapis aquilae, si sinistro cruri applicetur; sed statim à partu removendus est. Idem scribitur de matrysylva & polipodio, si pedibus alligentur· vehementia verò ut est borax non probo; nisi vel foetus mortuus sit, vel mola adfuerit. Si foetus sit mortuus, sume oleum lini cum pinguedine aliqua in qua castor coctum sit, & unge ventrem. Io. Crato. consil. 40. lib. 5.

Hoc expulsivum praescripsi, quo alias foeliciter usus sum.

℞. Troch. de myrrha, rad. dictamn. alb. succin. an. ℈j. borac. sem. viol. an. ℈j. magist. perl. ℈ss.M.F. pulvis tenuiss. in tres partes dividendus· assumatur cum aq. artemis. & puleg. an. ℥ij. Io. Petrus Lotichius. obs. 18. cap. 1. lib. 5.

Cingat se nudam mulier spolio serpentis, & pariet facillimè. Rasura ossium dactilorum cum vino pota, mirabiliter liberat parturientes. Dare parturienti lac alterius mulieris facilitat partum· corallus coxae appensus idem facit. Petrus Bayrus. practic. lib. 15. cap. 9.

Inter alia ab Authoribus commendatur secundina siccata, ut & vasa umbilicalia, quae hoc modo praeparari possunt.

℞. Secundinae vel chordae umbilicalis in furno sicccatae & pulverizatae ʒij. cinnam. ʒj. croci ℈ss. cum succo sabinae. F. trochisci· dosis ʒij. in convenienti liquore. Daniel Sennertus. practic. lib. 4. part. 2. sect. 6. cap. 4.

Hippocrates lib. 1. De Morbis Mulierum, in difficili partu sanguinis missionem ex talo ut extremum auxilium commendat, virium habito respectu· quamvis à practicis nostris nunquam in usum revocetur hujusmodi remedium, & videatur maximè reformidandum, cum in partu vires unicè necessariae sint, quae à venaesectione infringi possunt· tamen si à plethora difficultas pariendi oriatur, [Page 692] quod innuere videtur Hippocr. non est dubium, quin maximè conferre possit, cum venae plurimo sanguine refertae omnes vias interiores angustiores efficere soleant. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 15. cap. 18.

Subsectio sexta. Pro Doloribus a Partu.

SI partum ingens dolor sequitur, coque rorifmar. & ventri impone calidè· vel muniatur venter pelle agnina vel arietina, dum adhuc calet, & recens detracta est. Item emplastr. hoc sedabit dolores.

℞. Tres vel quatuor caepas benè coctas in aqua, eas in mortario comminue· adde cumini contus. M.j. fl. chamaem. M.j. farin. hord. q.s. ut fiat puls; & si materia id requirit, adde parum aquae in qua caepae incoctae sint. Extendatur in linteum, & umbilico applicetur· quod si sic etiam dolor non desinat, adde farin. sem. lini M.j. & minus farinae hord. cum verò exsiccatum est, mutetur de novo. Io. Crato. consil. 40. lib. 5.

Exhibuimus cerevisiam in qua flores chamaem. decocti erant· hoc enim licet simplici remedio, tanquam arcano uti soleo, semper maximo cum successu. Miraculi enim instar dolores post partum compescit. Matrona quaedam dolores post partum mitigabat bibendo ℥vj. olei amygd. d. rec. express. cum sacch. In Italia Matronae capiunt ℥iij. ol. amygd. d. Hoc ilicò vidi à dolore post partum liberatas, & commodè eo in multis usi sumus. Petrus Forestus. obs. 75, & 81. lib. 28.

Mulier quaedam saevissimis à partu exercebatur doloribus, qui post alia remedia huic praesidio cesserunt.

℞. Galban. ass. foetid. an. ℥j. paretur emplastr. rotund. cum quatuor granis moschi in medio· admoveatur paulò infra umbilicum, & dolor evanuit. Petrus Pachequus. obs. 11.

℞. Nuc. mosch. anis. cinnamom. an. ℈j.M.F. Pulvis. detur cum vino albo.

Sequens Pulvis statim post partum sumptus, à torminibus mirè praeservat· ita ut si primiparae exhibeatur, in sequentibus partubus nullo modo à dictis doloribus torqueri credatur.

℞. Rad. consolid. maj. exsiccat. ʒj. nucleor. persic. & nuc. mosch. an. ℈ij. succini ʒss. ambr. gris. ℈ss.M.F. Pulvis, de quo capiat ʒj. cum vino albo; & si febris adfuerit, cum jusculo. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 15. cap. 23.

Subsectio septima. De Partu per os.

JUvenis quaedam Foemina in Civitate Imperiali Infantem digiti longitudine, maximis cum doloribus, summoque vitae periculo per os enititur· mortuum mulieres adstantes scatulae includunt & sepeliunt. Amplissimus [Page 693] verò Senatus postquam hoc rescivit, refodere Infantem, eumque in honestorum quorundam virorum praesentia aperire jubet: quem omnibus membris humanis, tam internis quam externis verè constare cognoscunt. Puerpera ea de re interrogata & examinata, constanter affirmavit, maritum semper cum illa per os coivisse, & sperma in fauces immisisse: sibi (utpotè à natura planè simplici, sicque à marito facilè persuasae) primò quidem de alio coeundi modo nihil prorsus constitisse, donec à vicina, quacum de eo aliquando communicasset, aliter edocta fuisset; atque se ita à marito delusam postmodum animadvertisset. Maritus, seu impurus potius & sceleratus nebulo, (qui sutor suit)fuga sibi consulens, decem septimanas ante Infantis exclusionem clam uxore militatum abiit; alias rogo forsan impositus fuisset. Philippus Salmuthus. obs. 94. cent. 3.

Sectio undecima. Pro Pectoris abscessu.

TUmore ad suppurationem verso, pus attraximus beneficio sequentis emplastri.

℞. Resin. pini rec. clarae & odoratae lb j. ol. laurin. & terebinth. an. ℥ij. gummi elemi ℥iiij.F. empl. S.A. extendatur q.s. super alutam, & vulneri apponatur. Mutetur hiemis tempore femel tantum in die, aestate verò bis· & mirabilia videbis. Vide Paraeum lib. 10. De Vulnerib. Pectoris & Thoracis. cap. 32. Debet emplastr. in medio perforari incisuris duabus aut tribus longis, ut pus attractum facilè effluat. Petrus Pachequus. obs. 54.

Sectio duodecima. Pro Pectoris conquassatione ex nimio pondere elevato.

VEnâ sectâ, loco dolenti appositum est oxyeroceum, & brevi curatus fuit. Quidam pelle ovina recens dilaniata sale conspersa, aegrum calidè apud ignem involvunt, & dimittunt ut sudet, quantum ferre potest. Sed mox deposita pelle, oblinunt oleo rosac. myrtill. & chamaem· & antequam pellem deponunt, dant hanc Potionem.

℞. Rhab. el. ʒj. mummiae ʒss. rubiae tinct. gr. iij.F. Pulvis. dissolv. in aq. endiv. ℥iij. vini alb. ℥j. adde syr. acetos. simpl. ℥j. vel ℥ss.F. Potio. Sed & haec Potio egregie conferre traditur iis qui ex nimio pondere levando quid mali sentiunt in corpore.

℞. Butyri rec. ℥ij. casei virid. ovilli ℥j. liquefiant simul supra ignem, & exprimantur per pannum, aut setaceo excipiantur. Tunc,

℞. Cerevis. Gedana aut alterius optimae lb j. spermat. ceti, nuc. mosch. [Page 694] an. ʒj.M. cum butyro suprascripto, & F. Potus. capiat bis in die. Deinde & haec applicentur loco affecto.

℞. Fol. viol. M.ij. contund. adde furfur. tritici macri, M.j. axungiae porcin. ℥ijss. aq. vitae ℥ss. vel parum plus. M. & appone. Hac Potione foelicissimè in conquassatis uti soleo.

℞. Fol. sen. ʒiij. in [...]und. in ℥v. decocti communis; fortiss. express. adde el. de succo ros. ʒiij. mummiae, nuc. mosch. an. ℈j. oxymel. simpl. ℥ss.F. Potio. Petrus Forestus. obs. 32. & schol. lib. 6. Obs. Chirurg.

Sectio decima tertia. Pro Pectoris Dolore.

COntra Pectoris compressionem doloremque per vices de sequenti haustulo expectorante assumpsit.

℞. Aq. hyssopi, anis. & tussilag. an. ʒvj. syr. jujub. ℥j. oxymel. scilit. ʒvj. spec. diair. ol. ʒj. Sol. anis. gt. v. sacch. cand. ʒij.M. diligenter, colatura detur pro haustulo· interim regio pectoris externè inungebatur unguento resumptivo ad ℥j. cum ol. foenic. gt. iij. Pro Potu ordinario bibat decoctum C. cervi praep. cum sacch. in hunc modum.

℞. C. cervi usti & praep. ℥j. hord. p.ij. coq. in aq. mens. jss. decoctum effervescens fuperaffunde passul. min, ℥jss. sacch. cand. ʒiij. cinnam. integr. ʒj. sem. anis. ʒiij. sinatur sponte refrigerari, & servetur potui. Io. Petrus Lotichius. obs. 1, & 2. cap. 3. lib. 3.

Sectio decima quarta. De Pectoris vulnere admirando.

VIrquidam melancholia, tentationibus (que) variis diu vexatus, tandem proprio gladio se confodit, infra quartam costam in thoracē adacto, & sub nona costa intergo exeunte· quod vulnus tamen intra menses duos sanatum est. Verùm accidit, ut post menses aliquot, iterum de absurdis cogitationibus conquereretur, & postea malè haberet, primò aquam, & quicquid cibi assumpsisset, post viridia, tandem nigra quater, eaque magna copia rejiciens vomit [...], cum sudoribus frigidis & leipothymia, ac deinde post ultimum vomitum expiraret· corpus apertum est, deprehensumque vulnus per pulmones & diaphragma penetrasse; pulmonis ferè nihil repertum est in sinistro latere confosso. Ventriculus totus ascenderat in sinistrum thoracis latus, & cor cum capsula de sede sua depulerat in dextrum latus, ubi & vivus ille jubebebat observari cordis pulsum. Daniel Sennertus. obs. 33. cent. 2. Obs. Chirurg. Hildani.

[Page 695]

Sectio decima quinta. Pro Penis ulcere.

DEdi illi ab initio trochisc. alkikengi sine opio, ut ʒj. continuatis diebus cum lacte biberet· post dies quatuordecim reverso, cum nondum cessaret, hoc decoctum ordinavi.

℞. Rad. petrosel. ℥j. alth. ℥jss. liquirit. consolid. an. ℥ij. bistort. ℥ss. fol. plantag. alchymill. an. M.j. fl. malv. arbor. p.j. sem. lini, cydon. an. ʒij. glandium ℥j. nucleor. persic. ℥jss. coq. in vini mensur. j. (rectius enim sic ad vesicam penetrat vis medicamenti) bibat noctu haustum cubitum iturus, praecedenti levi caena· manè bibat lac caprinum vel ovillum; comedat orizam hordeum· ulceri in glande adhibeatur hoc unguentum.

℞. Cadmiae fossilis ʒjss. sulphur. argenti vivi, an. ʒj. cum terebinthina ducantur in formam unguenti, addendo parum axungiae porci· & sic restitutus fuit. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 779.

Sectio decima sexta. De Peripneumonia.

PEripneumonia phlegmone est pulmonum cum febre acuta, spirandi difficultate & tussi· pars affecta est pulmo, vel totus, vel ejus pars dextra vel sinistra· causa est sanguis in pulmones copiosius irrumpens, ibidem inflammationem concipiens· externae sunt, exercitium vehemens, praesertim post quietem longam, & corpore repleto; clamor & vocis intentio nimia, ira, aer frigidus & aquilonius, australem praecipuè sequens, aquarum etiam lacustrium & stagnantium usus· huc etiam pertinent medicamenta venenata, & humorum aliquando malignitas, ut in peripneumoniis epidemiis· signa sunt, pectoris angustia cum dolore gravativo & spinam attingente, spiritus difficultas, & quidem major quam in pleuritide, febris acuta, tussis molesta▪ & genarum rubor. sputum in principio nullum processu autem temporis, aut cruentum, aut biliosum, aut spumosum.

Subsectio prima. Pro Peripneumonia.

VEnam aperire (quod ab initio admodum conduxisset) cum jam quartus esset dies, & non amplius cruenta expueret, nolui· jussi i [...]aque hoc julepo tribus uti vicibus statim manè, iterùm sub vesperam, & circa medium noctis.

℞. Julep. viol. ℥iij. syr. de jujub. ℥j. aq. viol. ℥ss. manus ch. ℥ss.M.F. julepus. Unguentum etiam resumptivum in panno lineo extensum lateri dolenti applicavi· quinto die quia excretio fuit nonnihil cocta & urina tincta, hunc julepum praescripsi.

℞. Julep. viol. ℥ij. syr. de jujub. [Page 696] oxymel. simpl. syr. de tussil. an. ℥j. aq. tussil. viol. an. ℥jss.M. utatur frequenter· pulverem quoque hunc exhibui.

℞. Oculi cancri ʒjss. manus ch. perl. ʒij.F. pulvis subtiliss. capiat mediam partem manè, cum julepo, alteram sub vesperam· unguento resumptivo manè & vesperi inungatur latus dolens; quia tenax erat materia quam expuebat, hunc syrupum praescripsi.

℞. Oxymel. simpl. ℥j. oxym. scilit. ℥ss.M. capiat frequenter lambendo· ob dolorem hunc fotum in usum vocavi.

℞. Rad. alth. ℥j. lil. rec. ℥iij. fl. chamaem. melil. ros. an. p.j. sem. lini faenugraec. an. ℥ss. sem. carui ʒij.F. decoctio in vino & aqua; infundatur colatura in vesicam, quae semi impleatur, & strictè ligata ne quid effluat, loco dolenti tepidè applicetur· cujus usu mitigatum malum sequenti die, quo & continuavit fotum. Ut promoveretur expectoratio purulentae materiae, & coqueretur, eclegma hoc ordinavi.

℞ Tab. diair. diamargar. frigid. a [...]. ℥ss. lohoch sani & experti ʒiij. sacch. cand. ʒij. syr. de liquir. q.s.F. lohoch. capiat cum baculo liquirit. lambendo. Item,

℞. Ol. amygd. d. rec. expr. ℥ij. sacch. cand. ℥j. oxym. scilit. ʒij.M. capiat aliquoties· pectori cataplasma hoc ad concoctionem materiae applicandum praescripsi.

℞. Caricar. incis. paria ij. mic. pani [...] p.j. coque in lacte· adde farin. sem. lini ℥ij. contusis adde ol. viol. amygd. d. an. ℥jss. croci parum. M. illinatur eo pannus linteus, tepideque applicetur· quia postea excretio non tam promptè succederet· mutavi eclegma hoc pacto.

℞. Tab. diatragac. frigid. oxym. scilit. syr. liqui [...]. de hyssopo, penid. an. ℥ss.M. item teneat in ore sacch. penidium. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 424.

Subsectio secunda. Pro Peripneumonia.

TEertio die vocatus statim venaesectionem praescribo· hinc si alvus non est aperta, lenitivum praemittatur, alias statim ad usum illorum procedendum quae materiam ad expectorandum praeparant, ac febris ardorem temperant, qualis est haec potio.

℞. Aq. beton. fragar. ungul. caballin. an. ℥j. syr. viol. liquir. an. ℥ss. spirit. vitriol. gt. iij.M.F. haustus· post hanc potionem refrigerantem & praeparantem, addatur lambile pro majore maturatione materiae, quod

℞. Syr. viol. de liquirit. de jujub. hyssop. an. ℥j. syr. de prassio ℥ss. aq. hyssop. fragar. an. parum F. lambile· quibus post biduum continuatis, tertio die post venaefectionem, purgatio lenitiva instituatur diluto agar. hoc modo.

℞. Agar. ʒij. zinzib. ℈j. sal. gemmae, gr. iij. affunde aq. veronic. & vini q.s. stent in loco calido per noctem [Page 697] manè leviter bulliant, & exprimantur ℥jiss. in quibus dissolve el. diacarthami ʒij. oxymel. scilit. ℥ss.M.F. haustus· post purgationem materia magis praeparetur per continuum usum incidentium & alterantium, quotidie bis usurpata potione pectorali.

℞. Rad. ireos, alth. an. ℥ss. liquir. ʒv. sem. anis. foenic. urtic. an. ʒj. fol. praff. hyssop. major. an. M.j. tragacanth. ʒj. cubeb. passul. an. ℥j. nucleor. pinear. pistach. an. ℥ss. dactyl. caryc. an. numero 6. fiat dococtio s.a. colatura dulcoretur cum sacch. cand. q.s.F. potio ad vices aliquot. Gregorius Horstius. obs. 7. lib. 3.

Quidam sexagenarius laborabat peripneumonia pituitosa· cum multa pituita refertus videretur, clystere injecto, & semel tantùm venaesectione celebrata, purgans medicamentum fuit exhibitum ex infuso rhei cum manna & syr. ros. quo optimè purgatus est quarto die morbi; & postridie à febre aliisque symptomatis liberatus apparuit. Unde patet purgationem in peripneumonia interdum convenire quamvis ut plurimum ante septimum diem usurpata perniciosa sit. Lazarus Riverius. obs. 98. cent. 1.

Peripneumoniae curatio pleuritidis curationi simillima est· in ea utramque paginam implet phlebotomia, quantum vires ferre possunt, semel aut bis in die, donec morbus mitescat· cum enim pulmo multo sanguine abundet, & à corde aestuante magnam illius copiam attrahat; minimè verendum est, ter, quater, quinquies, & sexies sanguinem detrahere· mitti vero debet sanguis è basilica utraque, si totus pulmo aequaliter afficiatur; vel ab alterutra quae lateri affecto magis respondeat· mulieribus peripneumonicis, quibus sanguis mēstruus actu fluit, à talo primò, & mox intra sex horas à brachio sanguinem mittere oportet; nisi adeo urgeat periculum, ut cogat primo accessu sanguinem è brachio fundere· quo in casu, toto venaesectionis tempore, & parùm ante illud, cucurbitulae femoribus sunt affigendae. Posteaquam verò non videntur vires ulteriorem venaesectionem ferre posse, cucurbitulae admovendae sunt scapulis & dorso, tum siccae, tum maximè scarificatae, quan [...]um vires ferre possunt· clysteres etiam emollientes & lenientes revulsorii sint: ne tamen in iis vehementiora cathartica misceant [...]r, metu alvi fluxus, qui in hoc morbo periculosus est· si humor crudus & pituitosus à capite irr [...]ens morbum efficiat, vel foveat, vesicatorium nuchae admotum summoperè proderit· purgat [...]o in hoc affectu non convenit, nisi declinante morbo· Lazar. Riverius. prax. medic. lib. 7. cap. 3.

Sectio decima septima. De Pernionibus.

PErniones (graece [...], in [...] hiems) sunt tumores tempore Hiberno in calcaneis digitisque [Page 698] pedum ac mannum exorti· causa est frigus Hibernum partem debilitans, & ratione doloris quem infert, sanguinem attrahens· dignoscitur, quod praecesserit ab aere refrigeratio, adsit pruritus & dolor cum rubore, tumore & aliquando exulceratione· diuturnum est malum, & quamvis aestate cesset, hieme tamen recurrit.

Subsectio unica. Pro Pernionibus.

FOtus calidi cineris maximè laudatur· quo remedio testatur Fallopius se liberatum fuisse à pernionibus quibus singulis annis vehementer affligebatur· fovebat pedes cum ibat dormitum· alii solent inungere locum affectum oleo cerae & terebinth. frequens usus est, ut excavetur rapa usque ad fundum· infunde ol. ros. & terebinth. an. ℥j. supra calidos cineres ponatur rapa, bulliat ad medietatem & inungantur loca hoc liquore bene calido· sed prius pedes apponat ad fumum aquae ferventis· si ulcerentur perniones, imponatur unguentum de tutia magistrali, vel etiam diapalma, Rodericus à Fonseca. tomo 2. consult. 12.

Consilium dedimus ut rapam ferventem contusam imponeret· vulgares apponunt cutem extractam ab halece sumo induratam· curantur etiam cum decocto raparum, si in eo immergantur· curantur & apposito diapalma. Petrus Forestus. obs. 15. & Schol. lib. 5. obs. Chir.

Sectio decima octava. De Pede sponte deciduo.

PEs puellae cuidam sphacelatus media linea à sana distinguebatur. Chirurgis in rescindendo crure difficilioribus, siquidem tenuioris fortunae puella laboris pretium non posset solvere, natura operarii vices supplevit· pes enim sua spontè secundum lineae à natura designatae ductum, decidit· nullaque haemorrhagia subsequente, optimè convaluit· quemadmodum mihi testis est D. Olaus Wormius nunquam satis laudandus. Thom. Bartolinus. Histor. 69. cent. 1.

Sectio decima nona. De Peste.

PEstis (graecè [...]) morbus est communissimus, peracutissimus, perniciosissimus & maximè contagiosus ex maligno & occulto spiritibus calorique nativo tota substantia infestissimo inquinamento ortus, à quo omnium viscerum & imprimis cordis functiones laeduntur· tres habet causas, quarum secunda à prima, tertia à secunda descendit· prima & primaria pestis causa est justissima summi Dei ira, à quâ promanat illud [...], quod huic morbo inesse animadvertitur, cujus Hippocrates saepè mentionem facit· secunda causa quae [Page 699] à prima originem sumit, est malignissimum, occul [...]um, venenosum & naturae humanae infensissimum pestilens seminarium coelitus demissum, quod minima quantitate aeri infusum, instar subtilis cujusdam fermenti sese per aerem dilatat, eumque inquinat· tertia causa est contagium, quod morbi est primò soboles, postea causa· causae secundariae seu corpora ad pestem disponentes sunt, malignae siderum conjunctiones, aeris & coeli maximi ardores & squalores, siccitates diuturnae, hiemis & veris tepores, putridarum rerum foedissimae exhalationes, aliaeque similes. Pestis symptomata sunt, exanthemata, bubones, carbunculi, capitis dolor, phrenitis, sopor, vigiliae, anxietas, magna virium prostratio, visus turbulentus, cordis palpitatio, linguae siccitas, vomitus, singultus, lumbrici, fluxus alvi, haemorrhagia narium, mensium profluvium, sanguinis mictus, sputum cruentum, dolores lateris, hepatis, renum, aliarumve partium· licet febris de essentia pestis non sit, ejus tamen saepius est comes. Aliquando pestis sine praeviis indiciis invadit, nonnunquam etiam signis evidentibus adventum suum praenunciat; qualia sunt, plurima & ferè continua nocturna fulgora, sine pluviis & tonitruis, coelo non nubiloso existente, venti austrini diuturniores, maximae aestatis fervores, & siccitates diuturnae, hiemem tepidam & humidam consequentes, avium fuga, infectorum maxima copia, mulierum gravidarum frequentes abortus, morbi epidemii mali moris, ut varioli, morbilli, febres malignae & purpuratae, & dysenteriae contagiosae; pueri in lusibus suis mortuorum sepulturam agentes· maculae purpureae, nigrae, virescentes, violaceae, quocunque morbi tempore appareant, semper lethales esse solent.

Subsectio prima. Pro Peste.

ANtidotum contra pestem quamvis vulgare, attamen saluberrimum tibi mitto, quod etiam pueris ad fabae magnitudinem, vel paulò amplius tutò exhiberi potest; estque illud quod in sanctuariis Mithridatis Cn. Pompeius invenit, de quo eleganter sanè cecinit serenus. Poeta. Ego ut in meliorem formam compositio redigatur, accipio pondera aequalia tum rutae, tum ficuum ac juglandium. & jubeo prius unumquodque simplex per se fortiter pistillo ligneo in mortario lapideo contundi, alioqui durior fit mixtura, non lenis, sed inepta propter ficuum resistentiam, ut experti sumus· mox unumquodque per se contusum, iterum sortiter cum pistillo in mortario commisceo, superinfundendo syr. de acetosit. citri q.s. donec compositio delicatior, melior (que) ac mollior fiat, adjectis deinde in fine aliquot grumis salis etiam tritis· haec mixtura licet simplicissima ac paratu facillima, saluberrima tamen existit· experientia enim didici tam in meipso, quam in omni mea familia, hoc [Page 700] tempore pestis, egregiè ad pestis praecautionem valere; qua antidoto tum ego ac mei singulis diebus usi sumus. Ego omni manè è lecto surgens, cum multos infectos inviserem, antequam domo exirem, ad parvae nucis magnitudinem ex hac sequenti confectione sumebam.

℞. Confectionis nostrae suprascriptae de nucibus, ℥jss. theriac. antiq. & mithridat. an. ʒij. boli armen. veri, terrae sigill. verae, an. ℈jss. cum syr. de limon. & hieme, cum syr. de cortic. citri, q.s.F. mixtura· aliquando addebam aliquid aq. theriac. Guidonis· & iis dabam ad praecautionem in quorum aedibus aliqui peste obiissent, ad ʒj. in hieme cum vino, in vere cum aqua scabios. card. ben. in aestate cum aq. acetos. vel post assumptum antidotum, has aquas superbibendo. Petrus Forestus. obs. 16. lib. 6. De febrib. Epidemicis.

Nos imperavimus Pharmacopaeo nostro ut talem pulverem nobis pararet, quo foelicissimè usi sumus in peste Delphica, tam ad praecautionem quam curationem in multorum salutem· & quanquam hunc pulverem pro maximo secreto habeamus, nefas tamen esse duximus ejusdem descriptionem nobis solis retinere, quin potius volumus omnibus communem facere, ut quivis junior Medicus, tum alii omnes ad mortalium utilitatem eo rectè uti possent· descriptio pulveris haec est.

℞. Rad. dictamn. tormentill. bol. arm. veri, praep. (praeparatur autem cum lotione aq. scabios.) terr. sigill. verae, an. ʒvj. rad. gentian. rad. petasitid. beton. an. ʒij. santal. rubr. ʒj. ras. ebor. cort. citri, corall. rubr. offis de corde cervī, rad. zedoar. an. ʒss. margarit. puriss. been utriusque, an. ℈ij. fragment. 5. lapid. pretios. an. ℈j. succini, ramentor. unicornu veri. an. ℈ss. fol. auri & argenti, an. numero iij.M.F. pulvis tenuiss. ad praecautionem dabam ℈ij. usque ad ʒj. modo cum vino diluto, modo cum aq. oxalid. vel scabios. aut card. ben. aliquando adjiciens syr. de limon. vel acetos. citri, in peste ad curationem dabam ʒj. vel ℈iiij. plus aut minus cum iisdem aquis & syrupis· at frequentius tantùm dedi ʒj. idque calidè ut sudor provocaretur· interea imperabam ne dormirent saltem per quatuor horas ab hausto medicamento· pauperibus dabam pulverem radicis petasitis cum magno juvamine. Petrus Forestus. schol. obs. 16. lib. 6.

Subsectio secunda. Pro Peste.

ILlico peste correptis sunt remedia adhibenda, morbi enim malignitas nullas dat inducias, frustra ferè auxilia omnia adhibentur, si malum diem naturalem fuerit transgressum: id quod experientia, proh dolor, vidimus, & pro compertissimo habuimus· ubi igitur vires, plethora, ac aetas consentirent, si malum jam primò invasisset, neque septem vel octo horas praeteriisset, venaesectionem adhibebam· quibus verò malum duodecim [Page 701] horas vel diem naturalem pertransisset, nullo modo sectionem venae adhibebam· experientia enim vidimus, quibus post duodecim horas vel diem naturalem venaesectio fieret, quod commorirentur· ante 7 vel 8 horas sectione venae tempestivè adhibita, melius curabantur· si aetas non admitteret venaesectionem, cucurbitulas cum scarificatione satis profunda, collo, homoplatis, lumbis, natibus, cruribus, semper loco proxime affecto apponere jubebam: quae etiam in pestilentibus febribus à quibusdam magis laudantur· post sectionem venae, ilicò dabam pulverem meum contra pestem, ad sudandum· quo remedio aliquando in ipso initio tumor pestilens si non esset magnus delitescebat, veneno per sudorem foras expulso: ita ut aliis remediis topicis ad tumores opus non fuerit· quod si pulverem vomitu rejicerent, sine mora, abluto ore cum aqua & aceto, alium ingerebam, idque aliquando bis vel ter, donec retinerent· qui enim retinebant facilius evadebant, qui autem rejiciebant, vitae periculum subibant· interea femper vires corroborabam cum conditis, electuar. putredini resistentibus; epithematis cordialibus nequaquam neglectis· non purgabam ante tertium diem, & hoc rarius; sed in quarto frequentius, idque medicamentis levioribus. Petrus Forestus. obs. 17. lib. 6.

Mulier quaedam ex peste decumbens sub ala sinistra bubonem habebat· eodem die quo febre pestilenti correpta esset, ad eam accitus, venam è directo bubonis in brachio sinistro aperiri jussi· mox pulverem meum liberantem post duas horas à venaesectione, hoc modo praescriptum exhibui.

℞. Pulv. nostri contra pestem, ʒj. aq. acetos. scabios. card. ben. an. ℥j.M. sudores vestibus coopertae satis emanabant· secundo die hos syrupos ebibit.

℞. Aq. scabios. borrag. acetos. an. ℥ij. syr. de limon. de acetos. citri, de succo acetos. an. ℥j.M.F. julepus, pro ij. dosibus.

Tertio die ita fuit purgata.

℞. Fol. sen. ʒiij. rhei el. ʒj. sem. anis. ʒss. schaenanth. ℈ss. infund. per noctem facta prius levi ebullitione, in aq. acetos. ℥v. manè fortissimae expressioni adde syr. infus. ros. ℥j.M.F. potio brevis· qua alvum ter quaterve doposuit· pro roboratione conditum sequens est praescriptum.

℞. Conserv. bugl. borrag. & ros. an. ℥ss. spec. liberant. descript. Cordi ℈ij. spec. diarrhod. abbat. ℈j. manus ch. perl. ℥j. cum syr. de limonibus, deacetos. citri an. q.s.F. conditum· quo continuò utatur.

℞. Theriac. ℥ss. terr. lemn. santal. rub. an. ʒj. aq. ros. & aceti parum, fiat ad modum unguenti pro regione cordis; roborat enim, cor munit, & venenum à corde propellit. Interim statim buboni applicari jussimus maturativum simul & attractivum ex radic. lil. alb. enulae camp. scabios. coepis simul coctis & contusis adjectis butyro, theriaca veteri, di [...] chylone [Page 702] & ammoniaco in aceto scillino soluto, & galbano simul mixtis; unde factus est abscessus, eoque citius per chirurgum aperto, ac sanie probè effluente, mox adhibitis mundificativis aptis, haec ipsa brevi convaluit. Petrus Forestus. obs. 19. lib. 6.

Erant in hac peste lenticulae istae nigrae (quae quod minutae erant, & piperis instar nigri, vulgus appellabat Pepercoorn) adeo lethales, ut ubicunque apparerent, non diu post mors subsequebatur; ut saepissimè observavi, mortem, iis apparentibus, sine errore semper praedicendo. Idem. obs. 36. lib. 6.

Subsectio tertia. Pro Peste.

NEminem (quod notandum) eorum qui fonticulos in brachiis & cruribus habuerunt (praeter unum aut alterum summè cacochymicum) peste obiisse memini· & proinde praesentaneum praeservativum esse tempore pestis cum in aliis multis, tum etiam in memetipso observavi. Ego enim duos habeo, alterum in brachio sinistro, alterum in popli [...]e dextro· in hac etiam Lausanensi, nullum eorum qui aut vomitu, aut fluore alvi laboravit, evafisse scio· sic & omnes ferè, quibus vena secta fuit, obierunt. Guil. Fabrit. Hildanus. observ. 23. cent. 4.

Amuleta ex arsenico, pulvere busonum aliisque confecta, & tempore pestis collo appensa, maximam ad praeservationem vim habere, non est quod dubites. Cosmas Slotanus Chirurgus longe celeberrimus, Praeceptor meus, magni semper ea solebat facere, maximamque ac longam eorum se habere experientiam, non rarò mihi affirmavit, eaque cujusvis aetatis hominibus appendebat. Ego quoque postea non rarò cum fructu iis usus sum. Sed quid sentis de usu muriae in peste? Novisiae ad Rhenum Jurisconsultum quendam cognovi, qui me praesente retulit se maximo cum fructu domesticis suis, & amicis muriam in peste saepissimè exhibuisse· accipiebat autem muriam carnis porcinae, eamque ad ignem in lebete coquebat, & probè despumabat, donec ab omni immunditie & sordibus expurgata esset. Postea in vas fictile infundebat, in eoque relinquebat, usque dum refrixisset, tum in ampullis bene clausis eam conservabat, & non nisi post annum exhibebat· quam primùm autem aliquis peste correptus esset, haustum hujus muriae ei propinabat, & ut in lecto sudaret, ab omnique alio potu per aliquot horas abstineret, injunxit. Retulit hoc genus remedii in nonnullis per sudores, in aliis per vomitum, in reliquis per alvum, aut per vomitum & per alvum simul, tam affatim evacuare, ut major pars eorum qui illud sumpserint, sanitati restituta fuerit. Ego etsi nunquam periculum fecerim, neque facere auderem, nisi tuam sententiam hac de re prius intellexero, attamen in robustioribus corporibus [Page 703] remedium hocce forsan non omnino rejiciendum esse arbitror· quandoquidem ratione salis, putredini humorum summoperè adversari, nullum est dubium; reserat praeterea obstructiones viscerum, noxiosque humores, nunc per alvum, nunc per sudorem, nunc verò per urinas educit. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 34. ad Sennertum. cent. 2.

Quid de Lapidis Bezoardici usu in peste censeam, scire cupis? scio quosdam esse qui non usque adeo magni faciunt medicamentum hoc, praesertim in Peste. Ego tamen illud non solùm in hoc morbo, verum etiam in Variolis, Morbillis, febribus malignis, imò & in contumacissima quartana, praestantissimum esse, cum in memetipso, tum in aegris meis, non rarò expertus sum. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 29. cent. 6.

Non tacebo maximum & praestantissimum remedium, quod & praeservat, & maximè curat omnes Peste affectos, de quo multi scripserunt & experientia comprobarunt. Remedium tale est.

℞. Vitriol. alb. praep. (i. e. pulv. & ter infusi in aq. ros. totiesque ad Solem exsiccati add. aliquid camphor.) dictamn. alb. rad. tormentill. an. ʒij.M.F. Pulvis tenuissimus. Detur ad ʒj. cum ℥ij. aq. plantag. vel rosar. vel acetos. mane & vesperi. Rodericus à Fonseca. tomo 2. consult. 1.

Subsectio quarta. Pro Peste.

VIrgini cuidam P [...]ste laboranti propinavi ilicò sequentem Potionem.

℞. Aq. theriacal. nostrae ℥ij. elect. de ovo ʒj.M. bibit, nec eam vomuit, quod pro bono signo habetur· multumque postea sudavit. Sudore peracto, jussi ut cochl. j. vel ij. syr. de limon. cum aequali portione syr. de acetos. citri, permixti, per se, vel cum aqua cocta diluti, biberet, saepèque ut reficeretur, repeteret: jusculaque efficacia & congelata sumeret. Sequenti die bubo in inguine apparebat, anthraxque paulò subtus in femore erupit· denuo igitur expulsivam hane Potionem illi propinavi.

℞. Aq. theriac. nostrae ʒvj. julep. ros. ℥j. syr. de limon. ℥ss. de agresta ʒij.M. bibit, rursumque sudavit. Sudore peracto, tab. diamargar. frigid. sumpsit. Epithema pulsuum & cordis regioni tale cum serico chermesino admotum fuit.

℞. Aq. ros. ℥ij. aq. scabios. acetos. an. ℥j. aq. meliss. aceti ros. an. ℥ss. pulv. diamargar. frigid. ʒss. succi pomor. ℥ss.M. faepe iteretur· anthraci cataplasma hoc impositum.

℞. Fol. scabios. pulpae ficuum, an. ℥ss. contund. adde ol. lil. ℥ss.M. Cum adhuc periclitaretur, Potionem cordialem, & quae veneni vim inf [...]ingeret talem exhibui.

[Page 704]℞. Aquae theriac. bugl. scabios. calend. syr. de agresta, an. ℥ss. pulv. diamarg. frig. ʒss.M. ad suppurandum bubonem, cum ad suppurationem tenderet, hoc cataplasma praescripsi.

℞. Herb. malv. M.j. fl. chamaem. p.j. ficuum ℥ij. coq. Pistentur, adde pulv. rad. alth. ℥ss. farin. sem. lini & faenugraec. an. ℥ij. vitell. ovor. numero ij. empl. diachyl. dissolut. in ol. lilior. ℥j. sal. ʒij.F. cataplasma. Postea sensim coepit convalescere. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 333.

Aqua theriacalis nostra quae tantopere profuit, ita paratur.

℞. Rad. tormentill. lappae maj. pimpinell. succisae valerian. maj. an. ℥iiij. rad. imperator. angelic. dictamn. genti [...]n. serpentar. an. ℥j. caepar. mundat. à cortice, nuc. virid. an. ℥vj. fol. scabios. verben. calend. cum flor. rutae, acetos. card. ben. an. M.ij. camphor. ʒjss. aq. vitae ℥j. vini albi generosi mens. jss. seu lb vj. aceti rosac. ℥ij. mithrid. ℥j. destillentur· dosis maxima ℥ij. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 340.

Ad praeservationem sequentibus Pilulis per vices utantur.

℞. Aloes, rhei, an. ʒij. agar. myrrh. an. ʒj. rad. gentian. zedoar. an ℈j. croci ℈ss. pulveriz. & cum syr. ros. solut. cum sena, fiat massa Pilul. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 339.

Presbyter Vesantinus Ydeleyus saepius Peste infectis inserviens, in suo Libello De Peste, mirè propria experientia inductus, ad praeservationem laudat urinam propriam, mane, jejuno adhuc stomacho, semper post quintum aut sextum diem, ad cyathum unum epotam: cujus multis nauseosi remedii vices supplere posset balsamum urinae, à Chymicis tanquam remedium [...] descriptum. Pulvis sequens Hispaniarum Regis secretum esse dicitur.

℞. Myrrh. select. mastich. bol. arm. terrae sigillat. lign. aloes, caryophyll. maceris, croci, an. part. aeq. F. Pulvis· capiat singulis matutinis. Amuleta pro praeservatione magni quoque fiunt, ut avellana perforata eousque, ut nucleus eximi possit, repleta argento vivo, obturataque & collo suspensa: quod mirè juvare à Marcilio Ficino exemplis adhibitis probatur; quam aliqui appensam, ita ut cordis regionem attingat, esse volunt. Felix Platerus. pract. tomo 2. cap. 2. pag. 163, 166, 171.

Subsectio quinta. Pro Peste.

IMprimis valent quae simul malignae putredini resistunt, & materiam ad cutem pellunt, atque sudores movent, ut hic Pulvis.

℞. Sem. napi citri, an. ʒj.C.C. ossis de corde C. an. ʒss. zedoar. ℈j.M.F. Pulvis· de quo detur ʒj. in aq. scabios. cum syr de succo scordii· nec dedisse hunc pulverem semel sa [...]is est, sed continuò in cibo & potu, & ferculis aspergatur Pulvis margarit. corall. terr. sigillat. & bol. arm.

[Page 705] Hippocrates ab Athenarum Urbe Pestem quae ex Aethiopia in Graeciam pervasit, incensis sylvis, & ignibus factis odoriferis depulit. Siccus enim aer sive constitutione coeli sicca, sive arte siccior redditus, admodum progressioni hujus mali adversatur. Aer ergò non modo omni excrementorum publicorum amotione, verùm etiam igne & fumo publicè privatimque omni studio purgandus· hoc rectè quibusdam fieri videtur, si ex tormentis bellicis majoribus Pulvis sulphureus incensus vespertinis ac matutinis horis, multis in locis emittatur, esseque rationi consentaneum apparet, neque experimento caret· privatim verò suffitus ex ligno & baccis juniperi, rorismar. lauri foliis & absynthio fieri possunt.

Si cum aegro nobis est negotium, facem ex taeda vel lychno cereo cum resina facto, ut uberior sit flamma, praeferre utile est. Faciem autem atque manus aceto rosac. aqua mixto abluere debemus· ori atque naribus admovenda spongia magna quae prius aceto rosac. in quo ruta cum uno & altero grano camphorae affusa aqua rosac. macerata fuerit, imbuta est· ea semper nobiscum circumferenda, noctuque ad lectum collocanda erit. In ore quidam continuò gestant rad zedoar. sive angelic. in aceto maceratae· sed cortices citri exsiccati tutissimi sunt atque suavissimi· vel isti orbiculi in ore retineantur.

℞. Sem. citri excortic. ʒiij. cortic. citri sicc. lign. aloes, santal. citrin, an. ʒss. caryophyll. zedoar. nuc. mosch. an. ℈j. sacch. ℥jss. aquae ros. moschatae in qua parum tragacanth. solvatur q.s.F. orbiculi parvi. Quidam cordis regionem isto unguento inungunt mane.

℞. Theriac. opt. ʒvj. croc. camphor. an. ʒss. cum succo limon. F. linimentum. Sunt qui existimant venenum veneno pelli, & corpora ad venena posse assuefieri; ut Carpus Chyrurgus Bononiae faciebat, qui Arsenicum in linteolo circa cordis regionem gestabat. Praeterea tutissimum semper est curare, ut corpus excrementis vacet, & quantum fieri potest, sit à superfluis humoribus mundum, quod praestabunt pilulae Ruffi ad ʒj in septimana bis sumptae. Sed mihi magis istae probantur.

℞. Aloes rosat. ℥j. myrrh. croci, an, ℥ss. agar. troch· ʒij. rhei el. ʒj. bol. arm. ℈ij. lign. aloes, dictamn. alb. margarit. an. ℈j.M. & cum succo citri, F. pilulae parvae· sumantur bis in septimana ad ʒj. Hoc etiam in loco medicamentum planè regium, quod in pervetusto Libro scriptum, ac valde commendatum reperi, verèque commendari posse puto, recensebo.

℞. Vini malvatici, mens viij. destillentur suavi igne per cineres octies· huic spiritui vini injiciantur rad. tormentill. serpentar. an. ℥j. angel. zedoar. an. ℥ss. cort. citri opt. cinnam. an. ʒj. stent ita per biduum vel triduum in vitro bene clauso, locoque calido, deinde abjectis istis prius expressis [...] linteolum triplex fusis, in [...] hic [...] vini [Page 706] vitro in quo imponantur haec linteolo subtili ligata.

℞. Spermat. ceti recentiss. ambr. el. rhei opt. an. ʒij. mosch. puri ʒss. vas optimè claudatur & divinum medicamentum usui servetur. ejus autem gutta una aestivo tempore cum sacch. rosato ad praeservationem sumitur; hieme verò gutta una cum mica panis deglutitur. Haec etiam aqua in praeservatione & curatione Vratislaviae & multis aliis profuit.

℞. Carlin. zedoar. gentian. angel. tormentill. boleti cervini, an. ℥ij. trium santal. ℥j. camphor. ℈ij. mosch. ℈j. theriac. opt. mithrid. praestantiss. an. ℥iij. aff [...]nd. lb iij. spiritus vini, ubi per mensem integrum in loco calido vitro bene clauso steterint, colentur per triplicem pannum lineum, & in alio vase optimè clauso aqua ista usui servetur· haec praestantissima aqua etsi ad praeservationem cum aliis commista, ut cum aq. card. ben. scabios. scordii, sumi potest, tamen in curatione magis est illius usus. Hiberno tempore guttae duae vel tres sumi possunt.

Praeservativa, quibus alios foeliciter usos esse scio, plurima recitare possem, sed duo Electuaria quibus me bis in P [...]stilentia, beneficio Dei, conservavi, alternis diebus ad magnitudinem castaneae de iis sumens, subjiciam.

℞. Su [...]ci cydon. ℥iij. conserv. borrag. ros. an. ℥ijss. mithrid. opt. ℥ss. margarit. dissolut. ʒj. hyacinth. spec. elect. de gemmis, liberant. corall. dissol. an. ℈iiij. extract. card. ben. scabios. veron. scordii, an. ʒij.M.

Alterum Electuarium.

℞. Maceris ℥j. injiciatur aceto fortiss. vini opt. vel quod melius est, limonum succo per viginti quatuor horas, siccetur rursum, & minutim incidatur, huic adde theriac. opt. ℥ss. conserv. borr. ℥ij. cort. citri conditi ℥j. sem. citri excortic. card. ben. rec. an. ʒjss. spec. liberant. ʒj. extract. xyloaloes ʒss.M. Pro curatione nihil esse efficacius duabus istis aquis hactenus propositis certissima mihi experientia edoctus persuadeo; prima aqua datur ad ℥j. cum aq. card. scabios. vel scordii· addito pulvere sequenti ad ʒj.

℞. C.C. unicornu, an. ℈i. terr. sigill. ʒss. margarit splendid. smaragd. ignem sustinentis, an. ℈ss. camphor. gr. vij. lapid. bezoar. gr. v. Altera aqua datur infectis ab ℥jss. ad ℥iij. cum iisdem aquis. Io. Crato. consil. 28. lib. 5.

Subsectio sexta. Pro Peste.

CErtum est Deum sibi reservasse soli remedium contra Pestem. M [...]lta usu tot annorum didici, sed nulli rei praeter divinae benignitati commendare salutem meam in tali periculo possum· quare de expertis remediis in hoc casu non libenter scribo. Pueris nihil utilius quam bolus armena cum pauxillo tormentill. & corticibus citri in pulverem [Page 707] redactis, qui inspergatur cibo, pultibus & potui· quoties exeundum est domo particulam corticis citri in ore gestare profuerit· quisquis ex poculo suo bibat, non cum alio· Famulis aliquot baccae junip. in aceto maceratae dentur ut eas masticent: odorent etiam acetum cui camphora & ruta sit injecta. In curatione plurimùm potest camphora cum theriaca vel mithridat. sed ne fortissimo quidem homini ultra tria grana camphorae dentur, nec qui infectus est ulli remedio soli fidat, sed singulis sex horis mutet. Io. Crato. consil. 23. lib. 4.

Certissimo experimento didici infundere supra ambram optimum vinum malvaticum destillatum, & diligenter obturare, & mane aliquot guttas cum pane sumere, esse excellentissimum remedium praeservativum in Peste. Io. Crato. consil. 30. lib. 4.

℞. Cortic. citr. santal. lign. aloes, an. ʒss. styrac. calam. ladan. an. ʒj. gall. mosch. alipt. mosch. an. ℈ss. ambr. gris. gr. iij.M. & cum mucilag. tragac. F. orbiculi redolentes manibus gestandi· quam minimùm in publicum prodeat, & cum exeundum est, corticem citri, vel angelicam in aceto praeparatam in ore gestet· licet vera Pestis antidotus soli Deo nota sit, ideoque divinum auxilium praecipuè implorandum, ad praeservationem tamen imprimis utile puto Elect. de nucibus hoc modo factum.

℞. Nuc. jugland, numero xx. caric. ping. numero xv. rad. tormentill. pimpinell. bacc. lauri, an. ʒijss. cortic. citri, galang. macis in aceto praep. an. ʒjss. fol. absynth. rutae, scabios. an. M.j. fl. borrag. M.ss.C.C. bol. armen. terr. sigill. an. ʒij. myrrh. el. ʒj. croci ʒss. cum lb iij. mell. despumat. F. electuar. de quo sumat mane, vel cum in publicum prodit, ad magnitudinem castaneae. Io. Crato. cons. 20. lib. 1.

Cibi omnes aceto, succo limonum, & citrior. condiendi; potui quoque citriorum cortices imponendi, & cum cibis sequens Pulvis in aceto aut vino dissolutus usurpandus.

℞. Margar. alb. praep. ʒij. corall. rub. praep. bol. arm. orient. an. ʒj. cinnam. el. ʒiij. sacch. q.s.F. Pulvis. Caveantur vina fortia, dulcia, & crassa. Ad evacuationem putridorum & excrementitiorum humorum sufficiant Pilulae sequentes ad ʒj. semel in septimana.

℞. Aloes ʒvj. myrrh. ʒiij. croc. ʒj. rhei el. ʒij. agar. troch. ʒj. caryophyll. sem. citri, an. ℈j. tormentill. santal. rubr. an. ʒjss. bol. arm. or. ʒiij. camphor. ℈ss. pulverizata. Excipiantur syr. acetos. citri, & F. massa pilul. Antequam domo quis egrediatur, sub sinistra mammilla hoc unguentum illinendum est.

℞. Theriac. opt. ʒiij. croci, camphor. an. gr. xv. cum s.q. succi limon. & acet. rosac. F. linimentum. Io. Crato. consil. 17. lib. 3.

Pluribus, duobus istis electuariis prosui, quorum primum quod electuar. [Page 708] liberantis nomino, ita fit.

℞. Conserv. ros. opt. ℥vj. conserv. nymphaeae ℥iij. mithrid. opt. theriac. an. ʒvj. pulv. tormentill. sem. citri, an. ʒjss. margar. praep. ʒiij. succin. alb. praep. hyacinth. praep. an. ℈iiij. bol. arm. praep. ʒiij. croci torrefact. ʒss. extract. angelic. ℈ss. succ. cytonior. ℥iiij.M.F. Electuarium.

Secundum voco Elect. Salutis, & ita fit.

℞. Macis praep. in aceto vel succo limon. ℥jss. mithrid. opt. ʒiijss. theriac. el. ʒij. xyloaloes ℥j. spec. liberant. Ferdinandi. terr. sigill. pulv. succini alb. praep. an. ʒjss. cort. citr. sicc. & pulv. ʒj. conserv. ros. borrag. nymph. an. ℥jss. cum. syr. acetos. citri, q.s.F. electuar. Pro curatione illud subjiciam in gratiam vulgarium, infectis utiliter dari tanaceti decoctum.

℞. Fl. tanaceti, q.s. bulliant in aq. & aceti aequis partibus optimè; bonum subinde haustum ebibat: camphora adjecta idem efficacius reddit. Io. Crato. consil. 46. lib. 7.

Imperator Ferdinandus hoc tabulatum magnifecit, & multis communicavit, & ex eo Liberantis Divi Ferdinandi dicitur.

℞. Cinnam. el. ʒij. ros. rubr. sem. portulac. ras. ebor. coriandr. praep. an. ʒjss. ras. C.C. sem. citri, excortic. arantior. limon, an. ʒiij. lign. aloes, nuc. mosch. marathri, anis. sem. bombac. excortic. serici crudi, granor. juniper. praep. in aceto, rad. tormentill. rad. herb. tunicae, rad. morsus diaboli, an. ʒij. dictamn. cret. & vulgar scabios. borrag. bugl. an. ʒss. oss. de corde C.℈ij. bol. orient. praep. ℥ij. santal. trium, an. ℈j. margarit. smaragd. saphyr. sardonii, hyacinth. granat. an. ʒss. pulveriz. omnia S.A. & sacch. dissolut. in aq. acetos. q.s.F. confectio in tabulis quadratis, possunt quovis tempore usurpari.

Maximiliano Secundo Imperatori laudatissimae memoriae à me praescriptae sunt hae tabellae, quas multi magni Nominis & Dignitatis Viri sibi plurimùm profuisse testantur.

℞. Bol. armen. in aq. scabios. lot. ℥ss. margarit. praep. corall. praep. an. ℈iiij. sem. card. bened. excortic. citr. excortic. an. ʒss. hyacinth. praep. ℈ij. smaragd. praep. ℈j. spec. liberant. terr. sigillat. C.C. an. ʒij. fol. auri, numero xv. ambr. gr. vj. sacch. lb ss. in s.q. aq. ros. & cinnam. dissolut. addita conserva ros. parum. F. confectio in tabulis quadratis.

Ad curationem prodest hoc Electuarium.

℞. Scord. ʒiij. tormentill. dictamn. alb. zedoar. gentian. angelic. caryophyllat. an. ʒj. croci, camphor. an. ℈ij. pulveriz. omnia seorsim, & commisceantur, & aspergantur aq. card. in qua dissolv. theriac. ʒij. & cum syr. de succo scord. & cardui, F. electuar. datur in aqua cardui ad ʒj. vel plus etiam efficaciam ejus possem verissimis testimoniis ostendere, & facili sumptu paratur, & paratu facile est. Io. Crato. lib. De Pestilentis Febris Curatione.

[Page 709]

Subsectio septima. Pro Peste.

AUdi vero quae de venaesectione in hoc casu ex Victorio Faventino celeberrimo practico memoriae causa aliquando annotavi· in febre (inquit) pestilentiali, si non apparuerint signa sanguinis abundantis, cave à phlebotomia sicut à diabolo; si verò ea apparuerint, cum robore virium & aetate commoda, si tu non phlebotomabis, sanguis justus erit super te & filios tuos. Io. Wolfgangus. epist. 10. ad obs 33. lib. 7. obs. Gregor. Horstii.

Genuinum Alexipharmacum pestis apud Deum solum repositum cum Cratone credo, & cum Heurnio ingenuè fateor, quod in peste nihil pestilentius multis remediis. Gregor. Horstius. practic. lib. 7.

Ad praeservationem sumatur singulis matutinis ad minimum cochl. j. sequentis antidoti.

℞. Nuc. jugland. excortic. numero x. ficuum numero x. fol. rutae, M.ij. bacc. junip. Mss. concisis & contusis affunde aceti vini opt. q.s. ad eminentiam duorum aut trium digitorum· stent per viginti quatuor horas· quibus verò amara non sapiunt, vel etiam qui colicis doloribus & suffocatione matricis conflictantur, item praegnantes & pueri, hi omnes ex rotulis his meis contra pestem mane duas, interdiu aliquando unam deglutiant.

℞. Cortic. citr. ℈ij. Ossis de corde C. margarit. praep. an. ℈ss. saphyr. praep. gr. iij. ol. macis gt. jj. ol. cinnam. gt. v. spec. liberant. ℥ss. diarrhod. abb. ʒij. sacch. clarific. lb j. aq. scord. card. ben. an. ℥ij. aq. cinnam. ℥ss. coq. sacch. ad aq. consumptionem & F. rotulae, s.a.

Si de infectione cuidam constat, ille mox de antidoto mea, quae sequitur, accipiat ʒjss. in aceti vini cochl. vj. quod si vero infra viginti annos constitutus sit, sumat ʒj. in cochl. iiij. annos autem natus decem, ʒss. in cochl. iij. quem aciditas aceti offendit, misceat acetum cum aq. card. ben. sudoremque provocet pro virium tolerantia, ad minimum usque ad unam horam, ad summum verò ad tres; sudoremque faciei semper abstergat, lectumque mutet· viresque syr. acetos citri, & post semihoram jusculo jucundo restauret.

℞. Pulv. scord. sem▪ rutae gentian. an. ℈iiij. theriac. mithridat. an. ℥jss. conserv. ros. ℥j. cum syr. acetos. citri q.s.F. electuar. dosis ut supra· quivis antidotum hoc ad duas vices in promptu habeat, ut si prima vice illud vomitu rejecerit, aliam dosim substituere queat· praeterea duabus horis post cibum, aut septem horis post invasionem pestilentiae antidodum meam, aut theriacam secunda vice reassumat infectus, denuo sudet, viresque ut antea reficiat· tandem ad reliquiarum pestilentium omnimodam discussionem altero vel tertio die, singulis sex horis, sumat duas aut tres ex rotulis nostris contra pestem [Page 710] supra descriptis.

Accidit verò ut peste correpti communiter in principio somno profundo indulgeant, quo malignitas ad cor retrahitur, ipsique infecti in summo vitae discrimine versantur; quo tempore ruta & acetum naribus adhibeantur, omnique ingenio somnus excutiatur· proruente bubone, opus est accersere chirurgum, qui localia modo debito administret, in cujus defectu, praeparentur sacculi ex fol. alth. M.ij. rad. alth. & lil. alb. an. ℥ij. fol. agrimon. scord. an. Mss. ficuum numero 2. & duo decocti alternatim parti affectae imponantur, in promptu quoque sit diachyl compos. post fomentationem tribus vicibus in die, applicandum· post emollitionem bubonis aliqualem, accipiatur cepa theriaca imple [...]a, & assata, quae contusa cum ficubus, melle & farina permisceatur & adhibeatur: qui si apertus fuerit, huic mixturae vitellus ovi adjiciatur· corrosiva & incisoria nonnisi summa necessitatis urgentia in actum ducantur. Anthraces egregiè tritico à sanis masticato & illito mitigantur; si deinde saphyrus ipsi eminus admoveatur, & in orbem circumtrahatur· carbunculos eosdem tandem maturat, & ad suppurationem perducit, ambesionem (que) inhibet unguentum meum, quod hoc modo se habet.

℞. Terebinth. lot. in aq. ros. ℥ij. butyr. non saliti ℥iij. theriac. opt. mithrid. an. ℥ss. vitell. ovi. numero 2. M.F. linimentum· tempore bubonum & exanthematum, rotul [...] meae alexiteriae, & viribus non obstantibus, purgationes lenitivae in usum veniant. Deus omnium verè resipiscentium Christianorum clementissimè misereatur. Iacobus Horstius. obs. 28. lib. 7. obs. Gregor. Horstii.

Praeter communia consueta, magno cum successu in principio syrupus emeticus exhibeatur, quem des [...]ribit Angelus Sala libello suo de peste, vocatque oxysacchar. vomitivum contra pestem; cujus descriptio talis est.

℞. Vitri antimonii hyacinthini more Matthiol. praep. & subtiliter pulver. ℥j. cinnam. el. zedoar. lign. aloes resinosi opt. sem. angelic. an. ʒij. croci anglio opt. ʒss. aceti rosac. ℥xviij. omnia haec vitro capaci infundatur, optime claudantur, ut nihil expiret; & digerantur in B.M. per viginti quatuor horas. Postea balneo refrigerato coletur diligentissimè, vel per chartam bibulam filtretur, ut fiat pellucidum· postea tantum sacch. cum. aq. ros. solvatur quantum est pondus praedicti liquoris, coque saccharum ad consistentiam confectionis man. ch. & postea calidum adhuc pedetentim cum dicto liquore permisce, & servetur ad usum· longo enim tempore conservatur· quanquam verò à ʒij. ad ʒvj. vel ad summum ad ℥j. author hoc ipsum medicamentum praescribat, nos tamen observavimus, tutò in adultis ℥j. dari posse· primis viis hoc modo per tolerabilem vomitionem purificatis, citius alia medicamenta malignitatem per sudorem expellentia retinentur. Medicamentum est tutissimum, [Page 711] cujus beneficio plerique convaluerunt, qui primis statim diebus, eodem cacochymiam circa primas vias evacuarunt; superaddito postea diaphoreticorum usu: inter quae duo potissimum experta notavimus, nimirum aquam alexipharmacam Dom. Plateri (de qua supra subsect. 4.) & bezoardicum minerale, cujus efficaciam non tantum in febribus malignis, sed etiam in ipsa peste praesentissimam observavimus; cujus ℈ss. ad summum, ita malignitatem pestiferam expugnasse recordamur, ut anthraces & bubones postea natura protinus separaverit· oxysacchar. etiam Salae ipsis insantibus minimè noxium est, modo cum prudentia medica praebeatur. Gregor. Horstius. obs. 30. lib. 7.

Subsectio octava. Pro Peste.

CElebratissimus & in Xenodochiis multa laude conspicuus est hic pulvis Dri. Hesso adscriptus.

℞. Sacch. cand. ʒiij. zinzib. alb. ʒij. camphor. ʒj.M.F. pulvis· dosis ʒj. ex liquore convenienti· ego pro zinzib. zedoariam substituerem· sanè camphora mirabile est & efficax pestis alexiterium, & meo quidem judicio plus (tempestivè data) virium obtinet, quam vel pretiosa quae libet medicamenta bezoardica· attamen in magnis capitis & ventriculi doloribus hac cautè utendum· hoc infigniter, ac momentanea quasi vi semel admirabunde profuisse vidi.

℞. Smaragd. praep. lap. bezoard. or. an. gr. vij. hyacynth. praep. gr. iij.M.F. pulvis· porrectus fuit à me ex liquore convenienti, mulieri cuidam pestilenti febre correptae, omnia alia remedia aversanti: quo assumpto, abactis saevorum symptomatum seditionibus, & in salutem converso morbo, evasit. Inter approbata pharmaca quibus debellandi facultas à Deo concessa est, primas tenet aqua illa theriacalis clarissimo D. Stapedio inventore, cujus tam in praeservatione, quam in curatione tanta vis est, ut nobilia quantumvis medicamenta alia, multùm superet, ac longo post se intervallo relinquat· ejus haec est descriptio.

℞. Theriac. Andromach. mithrid. Damocratis an. ℥vj. pulv. elect. de bolo apud Ioubertum bezoard. apud Nicolaum, an. ℥ij. aq. vitae per balneum bis destillatae, vini malvatic. aceti rutac. an. lb j. succ. rad. pimpinell. limon. an. ℥vj. simul in balneo rorido destillentur lento igne, ac stillaticio huic liquori in phiala vitrea conservato immisce theriac. veteris ℥vj. maneantque sic simul omnia, ut in fundo theriaca quiescat· haec aqua quo vetustior eo melior existet· datur adultis ℥j. & ut ab ejus assumptione sudent praecipitur, reiteraturque die sequenti, & tertio, quousque bubo aut carbunculus eruperit, aut is ipse maturior factus vel apertus sese expurgaverit· junioribus dimidia dosis suffecerit· quandoquidem verò haec aqua ob magnam theriacae quantitatem [Page 712] satis pretiosa existit, ideo ejus author aliam hac viliorem astruxit, quae sic habet.

℞. Conditi pro familia Stapediana lb ij. aq. vitae semel in balneo extractae, vini malvar. aceti rutac. succ. rad. pimpinell. limon. an. lb j. è balneo liquor evocetur; cui permisceantur theriac. veter. ℥iiij. resideatque per quietem in fundo theriaca· datur paulo majore pondere· si corpora robusta sint, alioquin aequalis usus fuerit· conditum pro familia Stapediana hoc modo concinnatur.

℞. Granor. juniper. ℥vj. caric. ping. numero 12. nucleor. nuc. jugland. ℥viij. conserv. fl. borrag. bugl. an. ℥ij. theriac. veter. mithrid. opt. an. ℥ij. rad. tormentill. gentian. pimpinell. angelic. zedoar. an. ℥j. cum syr. de limon. F. conditum, ex rad. bardanae & vincetoxic. unà cum corticib. fraxini liquor sudori eliciendo percommodus distillatione provocatur, quem aquam bardanae compositam nominare consuevimus: medicamentum sanè insigne quo Clinici ac medici Genevenses summa cum utilitate usi sunt, seseque ejus assumptione à pestilentis morbi insultibus tutos reddidere· ea sic componitur.

℞. Rad. bardan. rec. vincetoxic. rec. cortic. median. fraxini, an. lb ij. minutim incisa infund. horis viginti quatuor in vini albi odoriferi & aceti rutac. an. lb v. postea destillentur in B.M. addendo post destillationem liquori in excipulum transfuso, ol. sulph. acidi rectificati q.s. pro manifesto acore; adjiciendoque in singulas libras camphorae in nodulo ligatae ℈ss.

Cognita sunt mihi ac jamdudum perspecta sulphur. ac vitrioli in peste pellendâ remedia; quae in dirae hujus luis emollitione supremam laudem merentur, cum nulla sit putredo, cujus vires horum spiritus non frangant, nulla infectio quam illi non superent, nulla humorum depravatio, quae per illos non corrigatur· sane (ut liberrimè loquar) si mihi vitriolatorum medicamentorum usus vel interdiceretur, vel inhiberetur, ego ad pestis curationem nunquam vel saltem inermis accederem· pro praeservatione hoc vino ego usus sum.

℞. Fol. absynth. M.jss. scordii card. ben. an. M.j. dictam. cret. Mss. cortic. citr. ℥ss. rad. pimpinell. ℥jss. incisa grosso modo M.F. nodulus, qui immergatur vino, de quo potetur haustus unus post sumptum jentaculum. Raymundus Mindererus. lib. De pestilentia, cap. 15. & 20.

Subsectio nona. Pro Peste.

EGo sacculos ex arsenico hic pro multis ordinavi: etiamsi Crato noster valdè repugnet. Multi proceres in aula cordis regioni applicatos continuo absque ulla noxa circumferunt. Retulit mihi quoque nuper Chirurgus Aulae nostrae jam senior, se in multis pestilentibus constitutionibus [Page 713] fuisse, & sua manu infectos plurimos tractasse; semper tamen à contagione immunem permansisse, quod secum gestaverit radicem plantag. maj. sacculo inclusam, & cum filo regioni cordis adaptatam· ut res celetur, pulveris lavendulae aliquid admiscere solet; & hinc inde distribuere· quicquid sit, saepe etiam parvis gratia rebus inest. Petrus Monavius. epist. 37. lib. 2. epist. & consil. Cratonis, &c.

Insigne praeservativum paratur ex sacch. cando & spiritu salis dulcis hoc modo.

℞. Sacch. candi albi pulveriz. ℥iiij. imbibe cum spiritu salis dulcis ad formam elect. cujus dosis omnibus diebus mane jejuno ventriculo ʒj. omnem putredinem abarcet, & ventriculum cum visceribus reliquis in optima conservat dispositione.

Spiritus Salis dulcis sic fit.

℞. Spiritus vini & spiritus salis, an. destillentur ter vel quater, unientur inseparabiliter & edulcescent. Io. Hartmannus. practic. Chymiatr. pag. 366.

Antidoti non inutilis haec forma esto.

℞. Theriac. el. ℥j. bol. armen. veri cum aq. card. ben. aliquoties loti ʒij. spec. diamargar. srigid. ℈iiij. sem. citri, scord. scabios. an. ʒj. ras. monocerot. ℈j. cum syr. de succo acetos. F. conditum· cum aqua card. bened. usurpandum. Celebratur quoque in morbis pestilentibus non inidoneum Canonici cujusdam, qui contra Pestis saevitiem, eo usuram haud vulgarem fecit apud Principes & Civitatum Respublicas insignes, quod sic se habet.

℞. Spec. laetific. Galeni, terr. sigill. an. ʒj. bol. arm. praep. ℥ss. theriac. ℥iij. conserv. ros. borrag. bugl. an. ℥j. syr. viol. q.s.F. Electuarium. Io. Wierus. lib. 1. Observ. obs. 3.

Quidam cui demandata erat cura tertiae partis Urbis Peste afflictae, omnes ferè curavit vomitorio composito ex ʒij. cujuslibet vitrioli, mellis ℥ij. & aq. ℥vj. simul mixtis; quod exhibebat statim, ac apparebant aliqua signa morbi imminentis, vel praesentis; ita ut vix decem aut duodecim obierint in suis partibus, cum in reliquis pauci evaderent· quod denotat vires & necessitatem vomitus in tali casu. Simeon Iacoz. obs. 99. cent. 4. Observ. River.

Cum Pestis saevissima grassaretur Monspelii anno 1630. duo aegrotantes Peste correpti, ad me miserunt, ut quid acturi essent, praeciperem. Ego in memoriam revocans me legisse apud Paraeum muriam encrasicholorum piscium (Anchoes vulgò dictorum) nonnullos Peste affectos liberasse; consilium dedi, ut eandem sumerent. Unus muriae scutellam sumpsit solam, alter eam urina permixtam, & uterque liberatus est, oborta evacuatione vehementi per vomitum & secessum. Samuel Formius. obs. 37.

In eadem Urbe, tres ejusdem familiae, maritus nempe, uxor & soror illius, Peste correpti sunt· stercus proprium cum propria urina dissolutum [Page 714] & linteo colatum hauserunt, unde gravissimus vomitus & alvi fluxus obortus est; & omnes à Peste immunes evaserunt. Samuel Formius. obs. 38.

Chirurgus Hispanus, cognomento Guardiola, Xenodochii infectorum Praefectus in obsidione Ostendana, ostendit mihi frustum succini rubentis, quod sibi toto triennio dixit unicum fuisse Zenexton· cujus arcanum erat; quod scilicet ad septem pulsus principales fuisset confrictum usque ad calorem: nimirum utrin (que) ad tempora, ad carpos, malleolos, & ad sinistram mammam. Ego vidi illum semper praeservatum, caeteris coadjutoribus è medio sublatis. Vidi e [...]iam frequenter venenatorum vulnerum, dissoluto in spiritu vini succino, factas sanationes alioqui penitus desperatas. Nil stomacho, intestinis, nervis, imò & cerebro gratius est succino in vini spiritu resoluto.

Hibernus Butlerus me conscio Londini aliquot millia Peste curavit. jus sit enim Bufonem magnum mense Iunio post meridem captum, tibiis suspenderem propè focum, illique subtenderem patinam è cera flava· tandem à triduo suspensionis Bufo evomuit terram & aliquot insectas ambulantes, nimirū muscas ni [...]ētibus alis subviridi colore quasi deauratis· mox autem à vomitu Bufo obiit: nec ante triduum evomuit, licet pronus penderet. Dixit autem mihi quod sat remedii haberem curandis 40. millibus Peste correptorum, promisitque mihi se ostensurum rei cardinem; sed repentè in exilium proscriptus abiit· saltem ego has sordes vomitu rejectas, itemque exsiccatum Bufonis cadaver separatim in pulverem tundi jussi; & cum tragacantho trochiscos formavi: quibus feliciter usus sum tam ad praecautionem Pestis, quam ejusdem sanationem. Dein Iulio mense decrescente Luna veteres Bufones cepi, quorum oculi scatebant albis vermibus, nigrisque capitibus prominentibus, adeo ut uterque oculus totus in vermes transformatus esset, fortè quinquaginta numero, in singulo oculorum foramine. Vermes erant densè compacti, quorum capita foris eminebant, & quoties aliquis egredi conaretur, statim Bufo apposita manu egressum vetabat. Hos Bufones ad vomendum coactos, ut dixi, per suspensionem, reperi dare excellentissimum Zenexton. Vermes enim in patinam ceream deciduos, simulque cum eo quod per vomitum rejecit in trochisch. parvulos redegi, addito cadavere Bufonis, & cerea patina· gestati autē trochisci ad mammam sinistram, arcebant contagium, & loco infecto alligati, statim virus extrahebant· erantque trochisci promptiores ac validiores, si in usum aliquoties recidissent, quam recentiores.

Hippocrates omne vinum quod in Peste dabat, suffiebat hoc modo· poculum stricti colli lychnio ardentis sulphuris suffiebat, vinum ad tertiam partem affundebat, ac poculum arctè conclusum agitabat, dudum conquassando [Page 715] sursum & deorsum; donec vinum omne gas sulphuris in se combibisset. Dabat etiam vinum salsum fervidum, non autem tepidum, ut nauseam compesceret, & sudores potenter cieret; addebatque sulphur, ad gr. xxiv. ut suo velut odore Pestem interimeret· quia sal abstergit, à putredine praeservat, & sulphur venenum cohibet· hinc sudorem praescribebat triduo ad minimū· quotidie autem sudabant bis, & vice singula per diei sextantem, si poterant: primis diebus plus ac deinceps consequenter minus. Inter sudandum tollebat omnem potum, peracto sudoris termino, hordei cremore cibabat, & pro potu exhibebat vinum graecum picatum, cui inerant pauca grana salis & sulphuris. folia autem asari, aceto macerata, calida superponebat Buboni, plantis pedum & manuum, quae post horas duodecim singulas, sepeliri jussit. Hispania rarò Peste affligitur, ex eo quod utatur picato vino, cum enim doliis careant, plerumque vina coriis picatis conservant. Odor picis suffumigio plurimis provinciis Peste contaminatis familiaris. Hodie magni fit antidotus Orvietani pro Peste. Io. Helmontius. tractatu De Peste.

Memini me haud infrequenter in Germania Rusticos quosdam observasse, qui quotquot in campis Bufones deprehenderent, eos mox stipitibus infixos Solis aestu torrefacerent, pellemque servarent: cum itaque facti rationem instantius urgerem, dixerunt se pelles Bufonum exsiccatas in tempus Pestis conservare; hoc enim unicum iis domesticum contra Pestis virulentiam remedium superesse; siquidem ulceri pestifero applicatis pellibus bufoniis, statim se extracto veneno à morte liberari. Athanasius Kircherus. lib. De Peste. sect. 3. cap. 6.

Subsectio decima. Pro Peste.

ANcillae peste correptae cum duobus anthracibus incipientibus, praescripsi hunc haustum sudoriferum, à quo benè & tota ferè nocte sudavit cum magno levamine.

℞. Extract. card. ben. sal. absynth. an. ℈j. sal. card. ℈ss. theriac. ʒj. aq. nostrae theriacal. aq. card. ben. an. ℥j. ol. vitriol. gt. xv.M.F. haustus.

Ad sitim hoc julapium praescripsi.

℞. Aq. card. bened. lb j. aq. scabios. acetos. an. lb ss. syr. de succo citri ℥ij. ol. vitrioli q.s. ad gratum acorem. M.F. julep. statim post meridiem reiteratus fuit prior haustus sudoriferus, à quo cum rursus optimè sudasset, anthrax qui in medio ossis sterni erat se extendit ad latitudinem semidaleri Imperialis, tunc pulticulam nostram ad carbunculos illi imponere, & ter de die renovare jussi, quae ita se habet.

℞. Rad. consolid. maj. sicc. fol. scord. sicc. an. ʒij. rad. altheae sicc. farinae, sem. lini cribratae, pollinis farinae tritici, an. ℥ss.F. pulvis subtilis, [Page 716] cui affunde aq. q.s. coq. aliquantum ut mucilagines solvantur, & compositio ad pulticulae crassioris formam deveniat. cui adde mell. terebinth. unguenti Apostol. an. ʒiij. picis, liq. unguenti basilic. an. ʒij. vitell. unius ovi, croci or. ℈j.M. interdum addebantur theriac. ʒij. hanc pulticulam ob eximiam utilitatem in frequenti usu habuimus, & ex multis tentatis nihil invenimus, cum quo carbunculorum separatio & curatio citius ac melius perageretur· super linteum pinguiusculè extendebatur, & imponebatur· anthraces tandem à vicinis partibus separati sunt; quibus extractis, unguentum mundificativum de apio cum unguento Apostol. mistum ter quaterve impositum fuit. Deinde cum unguento aureo cavitatibus carne repletis, & emplastris ad cicatrizationem perductis, aegra convaluit.

Aqua theriacalis qua semper cum foelicissimo & admirabili successu usi sumus ita parabatur.

℞. Rad. imperator. petasitid. angeli [...]. carlin. valerian. an. ℥ijss. rad. enul. camp. cort. arant. sicc. an. ℥iij. fol. scord. absynth. an. ℥ij. card. ben. ℥iij. fl. ros. rubr. ℥ss. staech. ʒiij. bacc. junip. ℥ijss. granor. cardamom. min. ʒv. cinnam. el. ℥j. haec omnia sumantur sicca, conscind. simul & grosso modo contundantur, iisque affundantur in cantharo lapideo vini albi, Rhenani vel Gallici tenuis. lb xxij. aq. ros. lb ij. vase bene obturato stent in infusione decem diebus, tunc addantur hae virides herbae & recentes conscissae, fol. rutae, M.vj. tanaceti, M.iiij. meliss. rorismar. pimpinell. an. Mjss. Maneant simul in infusione adhuc per octo vel decem dies quotidie baculo commovendo: postea affunde succi citri lb ij. & stent adhuc per quatriduum, postea super ignem leviter semel ebulliant, & colentur, & in torculari fortissimè exprimantur, colatura expressa destilletur in B.M. per Alembicum vitreum. Haec est nostra aqua theriacalis, quae maximarum est virtutum, quae non tantum veneno pestilenti resistit, cor à malignitate defendit, & sudores movet, verùm etiam in debilibus j [...]m l [...]bescentes vires miro modo corrobo [...]at. Mirum dictu quam insignes ejusdem effectus in hac Peste, aliis (que) febribus malignis comperti fuerimus· Illud quod post destillationem in fundo cucurbitae remanet, adjecta aqua card. ben. attenuandum, & per chartam emporeticam colandum est, quae colatura lento igne exsiccanda est ad extracti consistentiam, quod usui servandum. Hoc extractum Magistrale vocavimus, Isbrandus Diemerbroeck. hist. 1. lib. 4. cap. 3, & 13. & 5. lib. 3. De Peste·

Subsectio undecima. Pro Peste.

MUlier quaedam triginta annorum Peste correpta, carbunculum habuit in latere dextro supra costas spurias: aderat etiam febris cum maxima anxietate & inquietudine, [Page 717] sumpsit varia sudorifera & antidota, quibus non obstantibus morbus in eodem statu continuavit usque ad diem quartum; tuncque menstruorum fluxus copiosior accessit extra ordinarium periodi tempus· quod cum mihi indicasset, statim tale sudoriferum exhibui.

℞. Corall. rubr. praep. terr. sigill. C.C. usti, an. ℈j. diascord. ʒj. aq. theriac. aceti vini rubri, an. ℥j.M. pro uno haustu. Jussi etiam ut saepius de die comederet particulam hujus conditi.

℞. Spec. diatrium santal. ℈ij. troch. de terr. sigill. ℈jss. fl. sulph. ℈j. conserv. anthos ʒiij. conserv. ros. rub. ʒv. diascord. ʒjss. syr. granat. acid. q.s.F. electuar. his duobus medicamentis fluxus ille paulatim rursus imminutus est, sed tamen ante diem quintum non omnino substitit. carbunculus impositione pulticulae nostrae ad anthraces, brevi separatus, & aegra pristinae sanitati restituta est· in hac peste Noviomagensi, menstruorum fluxus criticus (qui alioquin salutaris esse solet) periculosus erat, nam multoties observavimus, si in ipso principio antidotis astringentibus (statim enim ad ea confugiendum erat) paulatim non cohiberetur, quod postea ut plurimum nullis remediis coerceri posset, sed aegras dejectis viribus citissimè occideret. Isbrandus Diemerbroeck. histor. 10. lib. 4.

Dominus Colberry Nobilis Anglus cum Noviomagum venisset, simul ac urbem ingrederetur, insolitum quendam foetorem percepit, à quo ipsi nausea facta fuit, & caput doluit. Postridie manè è somno expergefactus valde nauseabundus fuit, & dolorem cum dura ten [...]ione in parotide post aurem sensit· ipse pestem metuens, summo manè ex massa pil. Ruffi, quam semper secum portabat, quatuor pilulas confecit, easque deglutivit: à quibus post sex horas alvus ter quaterve dejecit, & [...]imul etiam cessavit dolor post aurem. Meridie tamen prandere non. potuit· circa vesperam rursus tres quatuorve spontaneos secessus habuit, quos magna cordis anxietas cum debilitate insecuta est· sequenti nocte magnus alvi fluxus una cum febre supervenit, mane consilium meum expetiit. Exhibui hoc sudoriferum hora sexta matutina.

℞. Terr. sigill. bol. arm. corall. rubr. praep. C.C. usti, an. ℈j. extract. rutae ℈jss. salis scord. ℈j. theriac. diascord. an. ℈ij. aq. theriac. ℥ij.M.F. haustus· hinc per tres quatuorve horas fortiter sudavit cum levamine, & alvi fluxus usque ad meridiem substitit· statim post meridiem alvus rursus emota est· tunc eundem haustum rursus assumpsit; & multoties illo die ac sequenti nocte particulam hujus conditi comedit.

℞. Troch. de terr. sigill. fl. sulph. C.C. usti. an. ℈j. spec. diatrium santal. ℈ij. diascord. conserv. ros. rub. mivae cydon. an. ʒiij. syr. granat. acid. q.s.M.F. conditum.

Ad sitim usus est hoc julepo.

℞. Aq. card. ben. lb j. aq. scabios. [Page 718] lb ss. conserv. ros. ℥jss. rob. acaciae ʒij. ol. vitriol. q.s. ad gratum acorem. M. & post horam colentur per linteum, & fiat julepus. Verum his nihil imminutus est alvi fluxus. Postea sudoriferum tali modo praeparatum est.

℞. Rad. tormentill. ℥ss. ras. santal. rubr. ʒjss. cortic. granat. ʒj. fol. pimpinel. vi [...]id. M.ss. rutae, card. ben. & scord. sicc. an. p.j. sem. card. plantag. an. ʒj. fl. balaustior. rosar. rubr. an. ʒjss. aq. q.s.F.S.A. decoctio ad lb j. ℞. hujus decocti ℥iij. troch. de terra sigill. ℈ss. C.C. usti ℈j. theriac. ʒj. diascord. ʒss.M.F. haustus· quo assumpto, fortiter sudavit, & alvi fluxus aliquantum imminui visus est, qui tamen statim post sudorē aequè magnus rediit: atq, tunc primùm sanguinolentae dejectiones, postea sanguis purus absque dolore defluxit, hinc viribus totaliter prostratis, ipsius animae effluvium insecutum est. Mercurialis & alii magni Medici ex decreto Avicennae, Pestis curationem à purgatione incipiendam esse statuunt· verum minimè recipiendum est illud consilium, cum ratio & experientia contrarium doceant. Ratio, quia salutaris naturae motus hoc pacto interturbatur, ac vires maximè dejiciuntur: Experientia, quae hactenus docuit omnes aegros pestiferos, qui purgantia sumpserunt, subsequenti ut plurimùm lethali diarrhaea, vel exitiali virium prostratione, fuisse extinctos. Si parva pilul. Ruffi quantitas in praedicto aegro naturae motum adeo interturbaverit, ut ad veneni expulsionem per commodas vias reduci non potuerit, quae non mala à purgantibus fortioribus metuenda sunt? Isbrandus Diemerbroeck. hist. 13. lib. 4.

Subsectio duodecima. Pro Pestis praeservatione.

AD Peste afflictum invisendum vocatus, simul ac cubiculum ejus intrarem, statim pessimum excrementorum (alvi enim fluxu laborabat) foetorem naribus percepi, à quo graviter affectus fui. Post brevissimam visitationem domo rursus egressus, ilicò me vertigine, nausea, & cordis anxietate affectum sentii, ita ut pestilens contagium me concepisse non dubitarem· quapropter postpositis omnibus negotiis, statim me domum contuli, atque tabaci optimi quinque sexve fistulas fumisuctione exhausi; cujus usu omnia praedicta symptomata ita penitus evanuerunt, ut neminimum quidem mali amplius sentirem· tunc rursus foras prodire, & reliquos aegros invisere volens, theriac. ʒj. praesumpsi· atque ita deinceps optimè valui. illud ipsum durante hac Peste mihi ter quaterve accidit, ut statim simulac me aliquam contagionis labem concepisse arbitrarer, eodem modo ad copiosiorem tabaci usum confugiens, liberatus fuerim. Tabacum pro insigni praeservativo remedio semper habui, ejusque fumum in ipso conceptae luis principio mihi aliquoties insigniter [Page 719] profuisse comperi· referunt etiam quondam Londini ab horribili peste illic saeviente immunes fuisse omnes illas domus in quibus tabacum vendebatur· verum Noviomagi illa foelicitas omnibus tabaci Mercatoribus non contigit: nam aliquos ex iis peste correptos fuisse novimus· in aedibus tamen primarii tabaci Mercatoris Thomae Pieters Angli, qui numerosam liberorum, famulorum & ancillarum familiam alit, neminem, quod scio, pestis invasit; praeter unam ancillam, quae & ipsa brevi convaluit. Isbrandus Diemerbroeck. histor. 17. lib. 4.

Durante hac peste, mirabantur multi, quomodo fieri posset, ut ego, qui quaslibet aedes infectas, & omnes aegrotos indiscriminatim invisebam, à tanta malignitatis & contagii violentia non laederer, ac proinde meum vivendi ordinem plurimi diligentissimè considerabant: quem, ut omnibus cognitus esse possit, hic describam· omnes animi vehementes motus, quantum poteram, inhibebam ac fugiebam· intr [...]pidus planè vivebam, nec pericula, nec mortem, nec aliud quippiam timens: mihi eodem redibat, aedes ne infectas, an non infectas adirem· nec terrori, nec irae, nec maerori locum concedebam· si fortè meipsum aliquomodo contristatum perciperem (quod [...]risti illo tempore interdum fieri non erat alienum) tunc tribus qu [...]tuorve vini haustibus assumptis cor exhilarabam; atque ita citissimè omnem melancholicum luctum fugabam· in victu utebar cibis euchymis, abstinendo studiosissimè ab iis quos aliis noxios fuisse animadverteram, quales erant carnes porcinae & haleces· semel aut bis in septimana cubitum iturus deglutiebam unam aut alteram pilul. ex anti pestilentialibus nostris· potus mihi erat cerevisia ordinaria, ut & vinum tenue album, quo interdum usque ad hilaritatem, nunquam ad ebrietatem utebar· manè inter horam quartam & quintam aegros invisurus, nihil omninò assumere poteram (quod tamen ipsemet valde improbabam) nec cibi, nec potus, nec medicamenti, sed ad omnia nauseabam, ac proinde praemissis piis precibus, me meamque sanitatem Deo opt. max. commendabam, & solummodo aliquot grana cardamomi min. masticando, jejunus primos aegros invisebam usque ad horam sextam· tunc vel theriac. vel diascord. pauxillum, vel corticem arant. conditam, vel ut plurimum rad. helenii condit. tria quatuorve frustula assumebam· post horam septimam frustum panis cum butyro & caseo ovillo viridi jentabam superbibendo haustum cerevisiae· inter octavam & nonam saepè quidem, sed tamen non quotidie, data occasione, haustum vini absynthitis bibebam· circa decimam, si per otium liceret, fistulam unam tabaci exsugebam: statim post prandium duas tresve fistulas, nec pauciores post caenam; saepe etiam intermediis horis post meridiem hic illic, ubi occasio dabatur, adhuc duas tresve fistulas sumebam· si verò ab aegrorum foetore me vel tantillum alteratum sentirem, statim [Page 720] postpositis omnibus negotiis quantumvis necessariis, qualicunque diei hora foret, duarum triumve tabaci fistularum fumum suctione trahebam· nam ut verum fatear, tabacum pro primario praeservativo in peste semper habui, neque aliud melius pro ordinario usu hactenus inventum fuisse existimo, dummodo illud sit melioris notae, ex maturioribus foliis infunes coactum. Isbra [...] dus Diemerbroeck. cap. 12. lib. 2. De Peste.

Subsectio decima tertia. Pro Peste.

QUidam pestilenti febre, absque ullo externo pestis signo, correptus est, cum summa anxietate, siti & capitis dolore· statim in ipso principio advocatus Chirurgus, sanguinis uncias aliquot extraxit· aeger inter Chirurgi manus animi deliquio correptus est; quod cum diutius perduraret, advocor, inveni aegrum sudore frigido perfus [...]m, praedixi mortem; intra horae quadrantem expiravit. Forestus scribit in peste Delphensi venae [...]ectiones profuisse, si intra duodecim vel viginti horas celebratae fuissent, aliàs noxias fuisse· nos verò in hac peste omnes venaesectiones etiam in ipso morbi principio factas valde noxias fuisse non tantum in praedicto aegro, sed in plurimis etiam aliis observavimus. Isbrandus Diemerbroeck. histor. 33. lib. 4.

Vir quid [...]m fortis peste correptus vomuit, capite doluit, ingenti sopore & cordis anxietate pressus est· hunc haustum statim exhibui.

℞. Theriac. ʒj. salis communis ℈ij. aceti vini fortiss. ℥iij.MF. haustus· ab hoc assumpto per sex horas vigilare jussi· vehementer sudavit, simulque b [...]bo in inguine dextro erupit. Postridie eodem haustu reiterato, iterum copiosè sudavit, atque ab anxietate & capitis dolore in totum liberatus fuit· duo carbunculi satis magni sinistrum femur invaserunt, quibus a Chirurgo s.a. tractatis aeger brevi convaluit, tumore inguinis sensim evanescente· eodem modo cum foelicissimo successu multis pauperioribus in ipso morbi principio exhibui solius aceti ℥iij. vel iiij. cum salis marini p.j. & optimè saepius profuit· interdum etiam theriac. ʒj. admiscui· sed notandum, non omnibus promiscuè acetum esse exhibendum; ab ejusdem usu arcendi sunt illi qui in pectore aliquod vitium habent, ut sunt tussiculosi, asthmatici & similes, qui ab aceto pes [...]imè afficiuntur. Isbrandus Diemerbroeck. hist. 42. lib. 4.

In hac peste semper lethale signum erat si fonticuli exsiccarentur, nec ullus, quod scio, evasit, in quo exsiccatio haec visa fuit. Idem. annotat. ad hist. 51. lib. 4.

Etsi Niddanus, Simonius, Mercurialis, aliisque clarissimi Medici amuleta ex arsenico & sublimato confecta, tanquam divinum remedium ad pestis praeservationem extollant, nos tamen in ha [...] peste nimini illa profuisse animadvertimus. Idem. annot. ad histor. 44. lib. 4.

[Page 721]Fonticulos ad praeservationem à peste inter praestantissima subfidia semper habuimus & multoties observavimus, si quid veneni jam intus conceptum esset, illud per eosdem vel spontè naturae, vel medicamentorum ope insigniter & citò evacuatum fuisse. Idem. annot. ad histor. 110. lib. 4.

Eques quidam audax & maximè temerarius peste cum magna febre ac debilitate correptus, bubonem in inguine, & tres anthraces in corpore habuit· a quibus omnibus malis, cum optimè summi Dei auxilio sanatus esset, & jam rursus foras prodiret, nullas Deo gratias egit, sed satis impie gloriatus fuit, se ipsa peste nequiorem & fortiorem esse; imò se neque pestem neque diabolum curare· audivit Altissimus, impia impiissimi hominis verba· quid fit· tandem quinta circiter post perfectam sanationem hebdomada, rursus de novo peste correptus est: & ante diem sextum victrici pesti duram subjecit cervicem· multi negant illos qui à peste semel evaserunt, rursus peste corripi posse· inter quos est Matthias Vn [...]zerus, qui & has subjungit rationes, quia humor ille pestifero veneno fomitem substernens habilem, totus in illo morbo evacuatus & dissipatus fuit, ut non facilè contagionis labem suscipere queat· vel quia cor antidotis in prima peste munitum porro qualitate alexiteria perfruitur, qua venenum pestis à se longè propulsare valeat: vel quod cor pugnae priori cum pestilenti veneno assuetum, nunc iteratos crudelis tyranni insultus eludat· minasque despiciat· verùm has omnes rationes ipsa experientia facillimè evertit. Isbrandus Diemerbroeck. hist. 37. lib. 4.

Avenzoar inter alia commendat adversus pestem odorem urinae hirci à proprietate· & ego cum annis praeteritis pro Caesaris Maximiliani valetudine Viennam ivissem, & quadam die pranderem apud Reverendissimum Hungariae Cancellarium, vidi in ejus aedibus servari magnum hircum; hujus rei cum causam quaesivissem, mihi responsum est, id fieri pro peste. Unde adnotavi hoc remedium Avenzoar etiam tempestate nostra alicubi adhiberi· sed magis laudo ut odores grati quaerantur· auctor est libro primo Herodianus, Commodum Imperatorem, quo tempore maxima illa peste Roma affligebatur, Medicorum Consilio, Laurentum, ubi silvae è lauro complures visebantur, secessisse: valere enim plurimum ad evitandam aeris contagionem, tum odores laurorum, tum ipsarum amaenitatem umbrarum· addit, in ipsa quoque urbe de Medicorum sententia plerosque unguentis suavissimis nares atque aures opplevisse, suffituque & odoramentis usos esse, quòd meatus sensuum odoribus illis occupati non admittant aerem tabificum, vel admissum majore vi longè superent.

Commendari cauteria ad praeservandum à peste, invenio apud Nicolaum Florentinum; sed dicam quod ego vidi experientia; possum testari, me innumeros peste extinctos vidisse, [Page 722] nec unquam vidisse quenquam qui haberet cauterium, prae [...]er unum tantum, atque ille erat sacerdos. Interrogavi etiam hac de re multos M [...] dicos, qui testati sunt neminem se vidisse: quod quidem argumentum esse potest, hoc genus auxilii magnoperè conducere, & summa cum ratione; quandoquidem per cauteria, tanquam per cloacas, continuò ichores pravi, & pu [...]redini obnoxii educuntur. Hieron. Mercurialis. lib. De Peste. cap. 22. & 23.

Subsectio decima quarta. Pro Peste.

IMprimis celebranda venae sectio necne meritò ambigendum? quam reverà hîc pede sicco tranf [...]issem, utpote exi [...]iosam, nisi quidam, nescio audaciae magis, an imperitiae pervicaces, non solummodò parcâ manu sanguinem mitti curassent, sed & iteratis vicibus copiosam ejus eductionem usque ad deliquium nuper suasissent.

Siquid veterûm authoritas, siquid Neotericorū experientia valeat, si denique calculum nostrum adjicere liceat, Phlebotomia in verâ & exquisitâ peste semper suspecta, ne (quod abundè comprobatum) una cum cruore purpureo anima effluat; tam ingens discrimen concomitari experti sumus hanc evacuationem: proinde satis mirari nequeo quâ acti insaniâ hi vitae humanae proditores, carnificinam exercentes, deliramenta sua alieno damno firmare audeant.

Verum non is sum qui inficior, phlebotomiam in febre malignâ & pestilentiali aliquandò locum habere, & re deploratâ ob nimium mensium vel lochiorum fluxum revulsionis gratiâ consultò tentandam; summo tamen sit piaculo illam in peste verâ, & exquisitâ, celebrare: unicus tantùm (uti memini) omnium quotquot, aegrè evasit, qui dominante peste nuperâ sanguinis detractionem subivit.

Quod ad vomitionem attinet, crapulâ praecedente, in ventriculo saburrâ noxiorum humorum congestâ, urgente nauseâ, ore etiam amaricante, consentiente thoracis, & cervicis conformatione, in morbi infantia prodesse queant emetica remedia; inter quae illa eminere videntur quae ventriculum abundè nimis sarcinatum citra catharsin subvertant, viz. syr. Diasari Fernelii, syr. scabios. compos. oxym. scillit. sal praesertim vitrioli, &c. Antimonii praeparationes non aequè arrident.

Qui de meo consilio serum cerevisiale, foliis cardui, scordii, ulmariae, petasitidis, &c. incoctis, addito oxymelite simplici, nullo licèt emetico praevio, a [...]fluentèr hausêre, levamen inde, & emolumentum illicò experiebantur.

Sin verò vomitio urgeat symptomatica, omninò exulant remedia emetica, ne medicus, (agyrtarum more qui theorematum medicinalium ignari) symptomata promoveat, quae vires ob irrita conamina prosternere possent, & mineram morbi etiam aliunde [Page 723] in ventriculū alliciant, illam (que) inibi figant, unde mox vomitionis impetus immaniter procellosi, nullo quidem artificio compescendi.

Solvenda alvus necne, res quidem magis nodosa, & inter medicos difsentionis plenior: reverà pestium quarumcunque varietas, temperamentorum dissonantia, morbi complicationes variae, tempestatis incertitudo, quò minùs regulas tradam hâc in re generales, quam maximè obstant.

Ego autem alvo suppressâ satius duxi illam glandibus educere, quorū usum purgationi intestinorum commodiorem, & tutiorem comperi.

Caeterùm medelae cardo ex omnium quotquot Authorum, & practicantium placito, & consensu, in hoc praecipuè vertitur; nimirùm in citissimâ veneni pestilentialis expulsione, quam mirè, & unicè praestare valent Alexipharmaca: foecibus itaque priùs ablegatis, ad haec correpti, tanquam ad sacrum Asylum, confugiant.

Inter simplicia vegetabilia, supereminent radices Asari Virginiani, sive Serpentariae Virginianae. Dosis radicum in alkool v.e.a. reductarum à gr. iiij. vel vj. ad ℈ij. ex vehiculo idoneo.

Secundum jure merito locum merentur radices Contrayerva, è quibus etiam lapis oppidò celebris conficitur, cujus descriptionem paulò post tradam: dos. harum radicum subtilissimè pulveriz. à ℈j. ad ʒj. ex aq. angelicae, scordii, [...]alendulae, vel vino, &c.

A me autem gratitudo exigit, u pauca hîc de zinzibere subnectam, cujus pulverem, atque condituram, mul totiès cum faustis aegrorum rebus ex hibuimus; nempe hunc ad provocandam diaphoresin, atque illam ad vim contagii pestilentialis praecavendam.

Ad nos misit trochiscos ex Angli [...] Americana vir dignissimus, è carne anguis caudâ crepitante, nostro idiomate Rattle-Snake, confectos, à quibus commodi, & levaminis plus aegris, quàm à nostris domesticis obtigit.

Ex voto etiam cessit spir. cornu cervi ad ℈ij. vel ʒj. ex aq. epidemica.

Spiritus hic prout flammifer, actutùm se per universum corpus diffundere potens est, ratione volatilitatis salinae qualitatem pestis salino· malignam corrigendi vim habet.

Quotiescunque res in angustum adducta, ad mineralia confugiendum, quae vi, & armis hostem pestilentialem foràs projicere perhibentur, inter quae agmen ducunt bezoarticum minerale, sulphur auratum, atque aurum vitae, &c. praeparationes ex aliorum chartis depromantur.

Sequuntur Medicamenta quaedam composita.

Spiritus Theriacalis.

℞. Radic. asari Virgin. ℥ss. contrayerv. ℥j. tormentill. scorzon. petasitid. an. ℥j.p. sem. cardui, calendul. angelic. citri an. ʒiij. quibus praep. [Page 724] affunde spir. vini, aceti opt. an lb ss. dissolve theriac. ven. lb ss. adde croci Ang. ʒjj.M. indantur organis vitreis, & post octiduanam super cineres digestionem, distilla, in rostro alembici suspendendo caphurae ʒiij. dos. ad cochl. v. vel. vj.

Oleum Diaphoreticum.

℞. Salis absynthii, vel scordii, sive rutae ℥ij. flor. sulphuris ter, quaterve sublimat. ℥j. ol. juniperi lb j. invicem M. per biduum calore mediocri benè occlusa relinque, dein per retortam distilla, etiam alterâ vice distilla, digerendo per biduum, addendo salis absynthii ℥j. dos. ad cochl. j. vel ij. ex aq. angelicae, vel scordii, saccharatâ, ad olei v.a.e. commixtionem.

Aeetum Antipestilentiale.

℞. Radic. scorzon. Hispan. chelidon. maj. an. ℥ij. contrayerv. ℥j. angelic. tormentill. an. ℥j.p. fol. scordii, melissae, scabiosae, an. M.ij. summit. rutae p.ij. dictamni cret. Mss. flor. sambuci, calendulae an. p.iij. gr. junip. ℥ij. ras. c.c. eboris an. ℥j. sem. rutae, cardui, citri an. ʒij. portulac. ʒv. cinnam. opt. ℥ss. caryophyll. ʒiij. theriac. Androm lb ss. quibus s [...]a. praep. affunde aceti ex vin. albo acerrimi lb v. vitro opt. obturato digere per triduum▪ bis, terve de die conquassando, tum cautè distilla, suspensis camphorae, & croci an. ʒij. in rostro alemb. dol. ad cochl. v. vel sex.

Caeterùm quia correpti plerumque erant nauseabundi, & ad vomitionem proclives, sicuti & potabilium quantitas ventriculum sarcinando, ejus subversionem irritare consuevit; remedia solidae formae locum habent, & hâc ex parte potiora videntur, vomitu nimirum aegrè excutienda, utpote adhaerentia ventriculi parietibus, velut iis agglutinata: hujus generis prae manibus sit massa sequens, unde ex tempore boli conficiantur.

℞. Elect. de ovo mineralis ℥j. theriac. Androm. ℥ss. pulv. serpentar. virgin. ʒv. cuchianellae ʒiij. croci pulveriz. ʒss. cum syr. è succo melissophyll, vel citri, coagmentetur massa, dos. ad ʒij. addendo salis cardui, absynthii, vel scordii ℈j. plus, minusve pro symptomatum vehementia.

Cl. & toto terrarum orbe Celeberr. Theodori de Mayerne praeparatio Elect. de ovo Mineralis.

℞. Ovum vulgariter ut in Pharmacopoeia Londin. praep. de quo sume, & sem. sinapios vel erucae an. ℥j. antidoti Saxonicae ℥ss. lapid. prunellae ʒv. antimonii diaphoret, fixifsimi, & croci metallorum simul ustorum ʒiij. pulv. scordii, rutae, zedoar. an. ʒijss. theriac. ven. veteris ℥iiij. philonii Turneri ℈vij. gr. ij.M. & cum spir. theriac. ʒiij. & mellis despumati q.s.F. Elect. molle, dos. ad ℈iiij. vel ʒij. ad vires praesidii hujus promovendas adjiciantur corda, & jecinora vj. viperarum v.a.e. praep. N.B. in hâc similiter, ut & in caeteris antidotis, diuturna fermentatio perquàm necessaria, [Page 725] ut se invicem penetrent, & intimiùs associentur tot simplicia.

Sin verò alvus fuerit nimis cita, & lubrica, commodissimè exhibeatur lapis contrayerva, qui sic conficiendus.

℞. Pulv. radic. contrayerv. rec. ℥j. serpentar. virgin. ʒijss. extract. rad. angelic. tormentill. an. ʒij. pulv. c.c. philosophicè calcin. chelarum cancrorum praep. pulv. corall. rubr. an. ʒjss. antimonii diaphoret. vel potius diaphor. Iovis ʒiij. cuchianellae ʒss. croci ℈j. (aliqui addunt lapid. bezoar. orien. ℈ij.) ambrae grys. ℈ss. cum gelatinâ spoliorum serpentum, vel c.c. fingantur globuli s.a. exiccandi, dos. ad ℈ij. vel ʒj. è vehiculo idoneo, &c.

Huc insuper spectat Orvietano, cujus confectio haec.

℞. Cardui bened. totius eupatorii maj. & min. an. ℥ss. scordii, aristolochiae utriusque, an. ʒv. viperinae, h.e. echii, gentianae, bacc. junip. bistortae an. ℥j. bacc. lauri, tormentillae, dictamini albi an. ℥ss. carlinae, angelicae, an. ℥jss. rhabarb. imperator. scorzon. Hispan. valerianae an. ℥ss. morsus diaboli, calami aromat. an. ℥iiij. theriac. Androm. opt. ℥iij. corda, & jecinora duodecim viperarum, terantur terenda subtilissimè, & cum s.q. mellis despumati fiat Elect. per tres menses fermentand. dos. ad. ʒj.

N.B. Haec & consimilia medicamenta, sive Galenica sive Spagyrica quorum praeparatio, & digestio non citiùs, quàm coquantur asparagi, absolvi queant, ut sint in promptu, & prae manibus expedit, ille enim [...], qui in morbum peracutissimum arma parat, haud ante spatium semestre acuenda.

Insuper non minùs sudoris, quam typorum qualiumcunque spiramentis ad vires multùm prostratas, & propè deficientes refocillandas (modò non impedierat fastidium) idonea administrari alimenta jussi, viz. panem vino ferè inebriatum, ova sorbilia (nisi stomacho aliena erant) succo citri, granatorum, vel aceto sambucino immersa, item aquas Analepticas, juscula, gelatinas, atque etiam vina generosa.

Jusculi praeparatio, viz. è pulli gallinacei brodio, incoctis rad. scorzon. fol. pimpinell. u [...]mar. lujul. summit. borrag. ras. c.c. dactylis, cum frustulo panis alb. & tantillo croci in nodulo; pinguedo non separanda, nisi diarrhaeâ urgente, vel nauseante stomacho: è dicto jusculo quando (que) emulsio parabatur, viz. cum sem. cicitri, plantag. & amygd. excorticatis addendo sacchari perlati q.s.

Aqua de Cordibus Cl. Mayerni prius laudati.

℞. Radic. carlinae ℥vj. zedoar. scorzoner. imperator. gentian. vincetox. valerian. tormentill. bistort. petasitid. dictamni, bardan. pimpinell. totius an. ℥iiij. fol. cardui oxytriphyll. scordii, an. M.v. ulmar. scabios. mors. diaboli, meliss. pentaphyll. menthae, rutae, bugloss. flor. celendu [...]. hyperic. an. M.iiij. limones & aurant. cum corticibus an. numero 20. flor. salviae, [Page 726] rorism. an. M.ij. corda vervecina numero 6. corda viper. numero 20. vini generos. Hispan. lb xx. infusione debita peractâ, fiat distillatio cauta in B.M. hujus aq. dos. ad cochl. iiij. vel v. dulcor. (si ita visum) cum sacchari perl. q.s. Nathanael Hodges. De peste. sect. 7.

Subsectio decima quinta. Pro Peste.
Remedia Externa.

INter praesidia externa eminent [...] sive vesicantia; horum frequens, & prospera applicatio, de eorum usu controversias variè agitatas dir [...]mit.

Vesicantia partibus variis admovebantur, viz. vertebris colli, brachiis versus humerum, cruribus, & suris internis, vasa cujuscunque generis calfacientia, liquores reddentia magè obsequaces, & fluxiles, naturae segnitiem extimulantia, & unà cum serosâ colluvie, noxi [...]sque humoribus per ulcerum portas sat amplas miasmata pestifera vi quidem inexpugnabili educentia, ut hîc taceam à partibus nobilioribus revulsionem insigniter praestitam, atque derivationem à vicinis.

Ut celeriter, ut certò remedia vesicantia excitent vesicas, sint acerrima omninò expedit: massa sequens in praxi nostrâ fuit admodum familiaris & efficax.

℞. Picis navalis ℥v. galbani colat. ℥j. cerae ℥jss. quibus simul liquatis, & ab igne semotis, adde pulv. cantharidum praep. ʒvij. vel ℥j. fermenti veteris, sem. ameos an. ʒiij. euphorbii ʒj. cum aceti scillit. q.s. incorporentur, assiduè agitando, quousque cogantur in emplastri massam: eventus ab hujus emplastri applicatione semper ex fententiâ cessit; parte cui admovendum erat hoc emplastrum aceto ad ruborem priùs fotâ, quò potentius se exereret vis ulceratoria.

Non tamen omnibus indiscriminatim admoveantur emplastra haec, putà ubi urget urinae ardor ejusve incontinentia, ubi adest sphincteris vesicae inflammatio, vel ulceratio, ubi haemorrhagia, si mulier in utero habeat, vel si instet fluxus menstrualis; postremò vesicantia non applicanda in summâ virium exolutione. Hoc insuper memorabile, scil. bubonibus, vel carbunculis ad suppurationem vergentibus, summâ cum cautelâ vesicantia esse administranda, ne forsan avocatione, depraedatione, vel nimiâ liquoris colliquatione & tantum non fusione, è quo pus confici solet, caetera medendi conamina, & naturae studia se liberandi, in irritum cadant.

Praeter remedia vesicantia, haud perditi operis erit emplastra applicare subpedanea, ego usus sum empl. sequenti, quod constabat è massâ empl. de beton. comp. adjecto frequenter duplo euphorbii, pulvere croci, & theriacâ Londin. empl. hoc plus commodi aegris praestitit, quàm cataplasmata, quae tamen nonnullis magis placuere. Verum haec, & reliqua [Page 727] ejusdem ordinis remedia non eo consilio applicabantur, quasi virtute attractiva seminarium pestilens allicerent, quin potius benefica apud saniores habita erant, eò quod in plantis pedum, ubi eximia vasorum omnifariorum conglomeratio; calore partes sovere valent extremas, liquores reddunt magis fluxiles, & fermentabiles, calorem nativum ferè morientem & extinctum exuscitant; atque hinc corpus universum ob consensum amicissimum vivi [...]icis delibutum influentiis: Epicarpia etiam iisdem de causis non omittenda.

Quod ad Bubones atttinet, explorandum imprimis, an Bubo mobilis, vel stabilis? an durus, vel mollis, & tactui cedens? an depressus, vel in mucronem elevatus? an parvus magnusve? an contractus, vel patulus, latiusque serpens? an cum cruciatu, & punctione, vel indolens? an denique cum inflammatione, vel sine illa? Varietasque haec varium exigit medendi modum.

Cataplasmatum licet usum commune omnium suffragium egregiè beneficum fore persuaferit, calorem nempe naturalem languentem, & propè extinctum mirè excitantium; partes circumquaque vicinas humectantium, cutim insuper dilatantium, humores denique acres contemperantium, & demulcentium; quoniam verò ab iterata eorum renovatione plurimùm detrimenti aegris accidisse observavi, sequens ceratum illorum vice substituere placuit.

℞. Empl. oxycrocei ℥iij. galbani colat. gum. carannae, an. ℥j. picis navalis ℥ij. è l [...]quatis simul cum ol. chamaem. & liliorum, v.a.c.F. massa pro Empl.

Ausus sum asserere empl. haec plus millies Chyrurgicae manûs vicem supplevisse, quae spatio triduano aut saepius immutabantur. Quocunque modo disruptis, vel incisis bubonibus, ad ulcus abluendum, & detergendum, lixivium paretur è cineribus scordii, betonicae, bugulae, saniculae &c. dissolvendo q.s. theriac. Londin. Mixtura autem sequens huic muneri accommodatissima, constans scil. è rad. aristoloch. rotun. myrrha, aloe, & croco infuf. & solut. in sp. vini q.s. colaturae addendo tantillum ol. terebinth. Porrò ad promovendam digestionem, & putrefactionem inhibendam, Cataplasma sequens conficiatur, viz.

℞. Mellis ros. ℥j. terebinth. cum vitello ovi solut. ℥ss. theriac. Lond. ʒiij. farinae triticj ℥ijss. cum ol. hyperici & sambuc, an. q.s. coq. in Cataplasmatis consistentiam: Vel,

℞. Ung. basilic. p. duas, linimenti Arcaei p. tertiam, ol. terebinth. ʒss.M.S.

N.B. Detergentia neutiquàm usurpanda, nisi ulcus sit sordidum.

N.B. Ad sedandam doloris vesaniam, & inflammationem tollendam, opiata, & repellentia censenda omninò perniciosissima, viz. venenum pestilens tergiversari, & se intus recipere cogentia; quin & partibus ab eorum usu plus nimis refrigeratis [Page 728] impendere sphacelationem quis ignorat?

Ulcus non prius claudendum, quam ab omni sorde penitus expurgatum fuerit, & cuncta prorsùm cessaverint symptomata.

N.B. Multiplici quidem observatione mihi constitit ulcera haec veneno devicto & extincto, citiùs multò tutiúsque sanata fuisse, quàm caetera à causis aliis quibuscunque oriunda: In curationis interim administratione benè cautus fit Chyrurgus, ne tumor callum labiis obducat, haud levi negotio extirpandum: ulceris probè mundati foveae hi [...]ntes sarcoticis repleantur juxta methodum vulgarem. Ne eandem cantilenam saepe occinam, Parotides simili ritu, ac Bubones tractandae

Quod superest, In Carbunculorum medela ad tres potissimùm scopos collimare Chyrurg. interest.

1. Vigilanter prospiciendum, ne la [...]è nimis serpat Carbunculus, gangrenae instar superexcurrens, & nesciens cancellos.

2. Tentanda quamprimùm Carbunculi separatio.

3. Ulcus dextrè consolidandum.

Primae satisfaciunt intentioni remedia, quae fortuitam pororum reserando constrictionem aliqualem egressus veniam p [...]rticulis veneficis concedunt; item quae ardorem lenire, & calorem natutalem sufflaminare, & tueri valent.

Verum Curatio Anthracum juxta illorum indolem, progressum, & partis affectae situm instituenda alia, atque alia; nunc mitius, nunc asperius eos tractare expedit.

Minimè incommodum erit cataplasma ex allio sub cineribus assato, cum fuligine, theriac. Lond. & ol. terebinth. vel,

℞. Fermenti veteris ℥ss. allii assati ℥ij. stercoris columbini ℥j. confec. sinap. ʒv. euphorbii ʒij. cum s.q. saponis nigri, F. Cataplasma.

N.B. In horum Cataplasmatum applicatione utpote acerrimorum, cautela quidem summa adhibeatur, ne dolor ab eorum usu auctus sit impatibilis, ne humores colliquentur, & in partes debiliores secernantur, & deponantur, ne demum hoc pacto eschara figatur.

2. Escharâ nondum deciduâ, ubi etiam nulla inchoatae separationis vestigia, unguenta & oleaginosa neutiquam probanda; Carbunculo autem scintillante, & latius disseminato, ad remedia acerrima transire haud inconsultum.

Caeterum in eschara amove [...]da, tum igne, tum cultro res peragatur: Cauteriis actualibus nil sane efficacius comperi.

Separatione quocunque modo inchoatâ, nimirum vel suapte sponte, vel ignis, aut cultri ope; pensi sit proximi carbunculum delibrare, frequentissima itaque ex butyro rec. ol. samb [...]c. vel lil. alb. illinitio ins [...]ituatur. Eschara gradat [...]m, & non praeproperè laxanda, scilicet expectatâ aliquandiu ejus maturitate. Post anthracis decorticationem, tabi evacuationem, usumque mundificantium [Page 729] remediorum, & ulceris digestionem auspicari rerum ordo suadet, caeteris juxta methodum in bubonum curatione traditam cautè praestitis.

Postremò incarnatio sensim inducenda, & ulcus tardè confolidandum, quo festinantius clauso, haud infrequens veneni pestilentialis reliquias quasdam subinde vagas, & plerumque exitiosas evadere.

Quoniam verò loca Carbunculis adornata à confluentibus affatim humoribus mundari nequeant, unde curatio tarda, & quandoque improspera, remedia circumquaque defensiva affigantur, quae partium constringere laxitatem, vasa obstructa reserare, & pristinum liquoribus transitum praebere, quae demum spirituum, & caloris fugam sistere possent: Quod si, cautelâ licet adhibitâ, spacelatio immineat ad seq. ilicò embrocationem confugere oportet.

℞. Cinerum absynthii, scordii, cardui, centaur. min. an. ℥iij. è quibus paretur lixivium, indendo flor. chamaem. sambuci, meleloti, an. M.j. liquoris limpidi lb ij. adde spir. vini ōpt. lb ss. dissolve theriac. Lond. ℥ij.M.S. pro fotu p. affectae bis de die, quàm calidissimè, exin Cataplasma conficiatur è theriac. Lond. cum Elix. proprietatis. Nathanael Hodges. De Peste. Sect. 7.

Subsectio decima sexta. Ad Pestem.

MAtrona quaedam familiae toti superstes, integra adhuc valetudine, pectoris regionem lustravit, quam maculis fatalibus obsitam prospiciens, nihil minus, quam Luis invasionem ex hisce indiciis hariolata, brevi exanimata erat, nullo alio symptomate morbum, vel mortem praemonstrante.

Juvenis insuper habitu eusarco, & valenti corpore, postquam ex improviso stigmatibus pestiferis inustum detexerat, id genus fucata, & ementitia conjiciens signa, quod bellissimè valeret; quem tamen intra trihorium succubiturum verissimè Medicus judicavit.

Civis quidam, actis Londini negotiis, rurale praesidium petiturus, equum subitò languescentem & succubiturum persensit; apertis itaque faucibus, quo studiosiùs os, & linguam contemplaretur, & morbi tam repentini causam detegeret, vir bonus incautè anhelitum equi foetidissimum hausit, mox aegrotare coepit, & intra biduum expiravit. Nathanael Hodges. De Peste. sect. 2. De Pestis Aitiologia & Contagio.

Puella quaedam quindecim circiter annorum admodum extenuata, ut ossa praet [...]r, ac cutim, vix quid su [...]peresse videretur, haec cum nil alimenti per spatium quatuordecim dierum sumpserat, diu habebatur ab [Page 730] omnibus pro deplorata; ego ad matrem ipsius, duosque alios in domo illa Peste laborantes vocatus, correptorum in me curationem suscepi, quibus statim convalescentibus, tandem hanc semimortūam Lues invasit; quae modò velut extincta jacuit, calore febrili mirè animata, artus movere coepit, & remediorum ope alexipharmacorum, quae tamdiu elinguis, de tumoribus hic illic dolorificis conquerebatur; Bubones autem emersuri (quantum conjecturâ assequor) ob succi defectum, minimè suppurati erant, sed ob copiosissimam transpirationem valdè beneficam subsidentes evanuere; intra duas septimanas (Deo annuente) puella praeter spem, & opinionem omnium, in integrum restituebatur, tabe indies discedente.

Virgo altera ultra decimum sextum agens aetatis annum, à teneris unguiculis tam scrophulosa, ut strumae multiplices & obstinaces, nullo remediorum genere tolli poterint; haec tandem Peste afficiebatur, tumoribusque strumosis supervenêre Parotides, quibus suppuratis, & pus affatim effundentibus, tam à Lue, quàm à morbo contumacissimo & diuturno liberabatur aegra.

Quidam Podagrici, aliisque affectibus inveteratis vexati, auspicatâ [...]âc associatione, restituti erant: reverà omnes ferè Luem perpessi, curatione v.a.e. administratâ rectiùs postea valuêre; planè ut non modò venenum aliquando, sed ipsa Pestis vim obtinuerit medicamenti. Idem. Sect. 4. De Luis cum aliis morbis complicatione.

In Juvene quodam utramvis pone aurem amplissima emersit Parotis, è quibus suppuratis, sectisque, sanies ubertim emanavit, ulceribus brevi à manu Chirurgica dextrè expurgatis; carne interim musculosâ penitus absumptâ, visu quidem non minùs jucundum quam mirabile, venas jugulares externas cum subjectis arteriis, nervum recurrentem, tendines, oesophagum, omnimodum denique vasorum apparatum nudum, & illaesum conspicere, aegrotus tamen (favente Numine) & carne foveas adimplente integrae sanitati restituebatur.

E mulieris ubere mox à partu Carbunculus prodiit, infans tamen toto morbi stadio lactens, nil hausit incommodi, puerpera etiam (coelo annuente) omnibus v. a. e. fide praestitis brevi convaluit.

Ad puellam correptionis perendiè accercitus eram, quae citra difficultatem spiravit, extrinsecus calor mitis, & admodum blandus, interiora utique manifesto non conflagrarunt incendio, pulsus haud inaequalis aut irregularis, nullus denique eam torsit cruciatus; è contra verò omnia tam pacata, tam serena, perinde acsi nulla aegritudinis procella jactaret, nedum impenderet vitae jactura: reverà mihi non constitit de causa aegritudinis, quam simulasse morbum suspicabar, donec thorace nudato indubia hic illic stigmata pro more compuncta, partem sensu vacuasse [Page 731] indicaverint, meritò habita properantis fati arrhabones; eâdem nimirum nocte puella expiravit, vix dum vel suo, vel astantium judicio valetudinaria.

Paulò post viduam invisi sexage nariam à qua (confecto ferè prandio haud parco, quippe praeter carnes ovillas stomachus adhuc latrans pullum gallinaceum expetivit) tolli mensam jussi: posteaquam nonnulla de statu ipsius praesenti percontatus fuissem, se nunquam toto vitae curriculo saniorem asseveravit, admotis exin digitis arteriae, intermissionem crebram cum formicatione deprehendi, collo demum & pectoris regione lustratis, innumera detexi ecthymata, signa proh nimium manifesta mulierem bene pransam apud inferos coenaturam. Nathanael Hodges. sect. 5. De Pestis signis manifestis.

Subsectio decima septima. Pro Pestis praecautione.

SEquuntur Antidota quaedam ad Pestis praecautionem.

Electuarium Antipestilentiale Insignissimi Mayerni.

℞. Jugland. virid. lb ij. ficuum, Prunor. an. lb j. macerentur in aceto, & pulpa trajiciatur, cui adde pulv. subtiliss. rutae lb ss. viperinae virgin. ℥jss. rad. contrayerv. ℥iij. petasitid. zedoar. an. ℥ijss. sacchar. perlat. lb j. syr. è succo kermes, ℥j. syr. calendul. caryophyll. an. q.s. ut F. Elect molle, addendo fol. auri quadraginta· dos. ad quantitatem nucis juglandis maj. mane & vesperi.

Elect. aliud in usum pauperum.

℞· Conserv. [...]ujul. galeg. an lb ss. calendul. lb j. theriac. Lond. ℥iij. bol. armen. vitriol. ℥iiij. cum syr. limon. q.s.F. Elect. dos. ad ʒij. vel iii.

Confectio Antipestilentialis.

℞. Rad. scorzon. Hispan. petasitid. contrayerv. an. ℥ij. helenii, tormentill. an. ℥ss. angelic. chelidon. maj. an. ℥jss. bacc. junip. praep. lb ss. summit. rutae, p.j. sem. card. citri, an. ʒij. quibus praep. affunde p. duas aceti sambuc. & tertiam spir. vini opt. infusione peractâ & expressione, liquor igne lento evaporetur ferè ad mellaginem: extracti lb j. adde theriac. Londin. ℥ijss. bol. arm. terrae sigillat. an. ℥j. flor. sulph. ʒv. succi kermes, ℥ij. conserv. lujulae, lb j. cum syr. limon. q.s.F. Elect. molle, dos. ad quantit. nucis myristicae maj. ter, vel saepius de die.

Pilulae Antipestilentiales.

℞. Extract. rad. helenii, angelic. contrayerv. an. ℥j. adde extract. alb. glycyrrh. ʒiij. flor. sulph. ad quatuor saltem vices sublim. ʒij. C.C. philosoph. calcin. sem. citri pulveriz. an. ʒjss. salis scordii, absynth. an. ℈ij. cum s.q. picis liquidae, F. massa pro [Page 732] pilulis, dos. ad ʒss. vel ℈ij. mane & hora somni.

Elixir Proprietatis Antipestilentiale.

℞. Croci Angl. opt. ℥ss. extrah. tincturam cum aq. ulmariae, scabios. cardui, vel melissae, s.q. additis spir. sulphuris aliquot guttis ad leviusculam aciditatem: liquor per chartam emporeticam agatur, in colatura ad lentum B. calorem dissolve Aloes pellucidae è vesica ℥iiij. per setaceum linteum haud ita rarum trajiciatur liquor; deinde F. condensatio ad eundem calorem, acquisitâ pilularum molliuscularum consistentiâ, adde myrrhae purissimae ʒvij. flor. vel magisterii praecipit. Benzoin ʒiij. salis C.C. ʒij. cum syr. sambuc. q.s.F. massa unde pilulae formentur. dos. ad ℈ij.

Tabellae Sublinguales.

℞. Extract. rad. angelic. & contrayerv. ℥j. extr. alb. liquirit. ʒiij. flor. sulph. myrrhat. h.e. cum myrrh. sublim. ʒv. ol. cinnam. gutt. viij. saccharum crystallin. ad duplum omnium pondus, cum mucilag. gum. tragacanth. aq. scordii parat. q.s.F. tabellae parvae sublinguales.

Haustus sequens magnarum virium babitus.

℞. Aq. ros. rubr. camphoratae ℥ij. aceti opt. ℥j. in quibus dissolve bol. a [...]m. opt. ℈ij. adde syr. scabiosae simpl. ʒiij.M.S.F. haustus. Nathanael Hodges. sect. 8. De Pestis praecautione.

Sectio vicesima. Pro Philtris.

BAronis cujusdam Bohemi filius accepto Philtro totus contabuit, tandemque mortuus est. Cadavere secto, inventum est in ejus stomacho quiddam durum cornu assimile, unde pater in filii memoriam cochlear fieri curavit, quo longo post tempore usus est· tandem illud casu quodam in succo Nasturtii aquatici dissolutum fuit· inde experientia comprobatum, Nasturtium istud magnam vim contra philtra habere· eodem praesidii genere alius quidam nobilis usus est, atque ex simili morbo restitutus. Omnia philtra etsi inter se variè differant, hoc tamen commune habent, quod humorem efficiant melancholicum. quae igitur medicamenta humorem illum clementer evacuant, & spiritus tristes recreant, haud dubiè in tali affectu proderunt plurimum. Petrus Monavius. epist. 23. lib. 7. consil. & epist. Cratonis & aliorum à Scholtzio editorum.

Nobilem praecipuum filia Hospitis cujusdam deperit: abeuntique pomum pulcherrimum offert· illi suspectum est hoc donum, ac à se projicit· post triduum recordatur illius, & aspicit; tunc illud prorsus nigricans [Page 733] apparet· expectat per aliud triduum, tum ranulas perplures ibi reperit· redit ergo in hospitium illud, morbum simulat & ingentia tormina; virgo lacte calido uti jubet: ille illud ranis affundit, quod avidè assumunt, ac paulatim increscunt· ille verò indies majores cruciatus simulat; unde virgo miserta, jubet urinam equinam jam jam excretam & adhuc calidam ebibere· ille illam ranis affundit, & moriuntur. Post aliquod tempus serva alterius Nobilis miserrimis cruciatibus conflictatur, ac suspicio est de Philtro ab equite quodam exhibito· propinatur urina equina, & revomit duas lacertas, itemque duas ranas. Philippus Salmuthus. obs. 70. cent. 1.

Experientia didici Calculum microcosmo exsectum, & in pulverem comminutum, cum aqua vel succo Nasturtii aquatici propinatum Philtro potatis, vel erotico amore furentibus multum profuisse. Henricus ab Heers. obs. 13.

Studiosus quidam accepit à quadam malefica placentas, quas comedit, ab ea autem discedens mox in itinere delirare coepit, & domum abductus magis insanivit, & in maniam devenit· pro hac levanda insania ad me studiosi veniunt, maniam significant, Philtrum enarrant· contra quod ego dedi aq. benedict. ℥vj. quam jussi ei statim exhibere; qua assumpta, statim rejecit Philtrum sive venenatas placentas devoratas, quae projectae in terrani cum astantium admiratione effervescebant & ebulliebant veluti cibus ad ignem effervens & ebulliens. Rejecto ita veneno hoc ex insperato continuò insania depulsa est, & intra biduum intellectus ex integro restitutus est, rectèque Deo Omnipotente annuente, convaluit. Vinum absynthiacum bibit aliquot dies. Martinus Rulandus. curat. 91. cent. 3.

In Philtris necessaria sunt emetica. Postea, exhibe à ℈jss. ad ʒj. pulv. Secundinae cum aq. theriac. addendo cochl. j. aut alterum succi Nasturtii aquatici, bis diebus duobus continuis. Io. Hartmannus. practic. chymiatr. pag. 60.

In Montibus Pyrenaeis fuit Nobilis quaedam Mulier quae Sagarum incantamento pomum acceperat venenatum, à cujus esu remansit per tres annos integros tabida, summo cum dolore ventriculi, & nausea perpetua, absque tamen vomitu ullo. Multos convocavit Medicos in consilium, tum Civitatis Tolosae, tum Monspelii, ut sanitatem amissam restituerent, sed in vanum omnia: tabidam & hecticam in ultimo gradu judicabant omnes· advenit tandem ut Saga illa à qua pomum venenatum acceperat, mortis supplicio adjudicata fuerit, variis convicta criminibus, palamque fassa est, se praedictam dominam pomo venenato à Daemone sibi tradito in incurabilem morbum perduxisse, ni Summus Deus opem ferret· itaque post mortem Sagae illius & notitiam sui mali vocavit me, historiamque narravit, dixitque mihi se semper in ventriculo [Page 734] sentire motus varios & diversos animalium quorundam morsusque eorundem. Miseram hanc aegrotantem benignissimis ego refocillavi verbis, animumque titubantem, & de sanitate despondentem, ad quandam spem salutis reduxi. Postea dedimus medicamenta chymica sequentia. Dissolvimus salem vitrioli in aq. salviae, & potandum dedimus summo mane; à cujus sumptione post duas horas vomuit nigra multa cum vero sabulo nigro, & tandem vomuit ranam vivam squammosam, maxima cum difficultate & deliquio animi. Sequenti die, iterata dosi ejusdem salis vitrioli vomuit eadem nigra & sabulosa, & tandem summa cum difficultate & animi deliquio vomuit Serpentem squammosum parvulum, & crocodilum parvulum magnitudine digiti, & longitudine palmi· refocillata fuit potione aq. cinnam. & theriae. & postquam vires recollegit, à dolore ventriculi & morsu se sublevatam esse dixit; & indies deinde melius se habuit. & sanitatem recuperavit pristinam, habitumque tabidum reliquit, recuperato vivido & florido corporis colore Io. Faber. curat. 94.

Sectio vicesima prima. De Phlegmone.

[...] (in [...] uro) Latinè inflammatio, tumor est partium carnosarum à sanguine praeter naturam affluente ortum habens, in quo dolor est vehemens, rubor per summa vigens, calor veluti deurens, tensio & renixus, & cum malum increverit, pulsationis sensus· causa proxima est sanguis per modum fluxionis in carnem impactus; antecedens verò ejusdem exuberantia, ob immoderatam vasorum repletionem· evidentes denique causae sunt occasiones externae, ut contusio, disruptio, fractura, vulnus, ulcus spontaneum, luxatio, &c. quae quatenus dolorem in laborante particula excitant, fluxionem accersunt· phlegmone alia est vera & pura sanguinis naturalis & benigni soboles; alia spuria ex sanguine illaudabili per aliorum humorum admixtionem facta: cujus tres sunt differentiae, phlegmone nimirum erysipelatodes, oedematodes, & scirrhodes· judicatur per resolutionem, vel suppurationem, aliquando etiam per corruptionem; vel in scirrhum denique abit.

Subsectio prima. Pro Phlegmone.

RUstica quaedam mulier magnam phlegmonem in brachio habebat, huic cum menstrua deficerent, facta est phlebotomia in crure ex loco opposito. Postea applicuimus parti affectae quae repellerent.

℞. Aceti opt. ℥iij. album ovi. ℥j. aq. ros. ℥jss. ros. rub. pulv. ʒss.M. & petias lineas in hoc liquore madefactas loco affecto applicato· hoc utebatur [Page 735] Benedict. Faventinus Praeceptor meus. vel.

℞. Unguenti de c [...]russa ℥ij. succ. plantag. succi semperviv. an. ℥j. aq. ros. ℥ij.M. & cum petiis lineis apponito· at cum haec valde repellentia ob insignem dolorem minus juvarent, apposui emplastrum ex mica panis cribellati, oleo rosac. & lacte· quod in omnibus inflammationibus cum rubore saepe experti sumus, & dolorem sedare, & fluxum materiae inhibere· dolor vero illo apposito mitigari coepit, & inflammatio cessare. Interim statim post sanguinis missionem corpus purgavimus· in alia ad inflammationem. brachii, inunximus primò unguento rosac. Postea cum dolor intenderetur, cataplasma sequens imposuimus.

℞. Malv. M.iiij. pistentur ad mollitudinem; add. farin. hord. ℥ss. ol. viol. ros. unguenti popul. an. q.s.F. eataplasma· septies fuit reiteratum. Postea etiam brachium inunximus unguento populeo, oleo viol. amygd. d. ros. an. part. aeq. imposito deinde iterum cataplasmate suprascripto, tandem benè habuit & à phlegmone curata est· alteri hoc cataplasma egregiè profuit & dolorem sedavit.

℞. Farin. tritic. q.s. coq. in aqua addendo ol. rosac. q.s. & parum croci· hoc etiam maturat· hoc item emplastro commodè saepe usi sumus ad dolorem sedandum, & tumorem & tensionem remolliendam, & materiam insensibiliter resolvendam.

℞. Farin. sem. lini faenugraec. sem. aneth. fl. chamaem. melilot. bismal. coq pistentur & incorporentur cum mucilag. sem. althaeae & butyro recēti, potest addi in processu farina fabarum. Petrus Forestus. obs. 5. lib. 1. obs. Chirurg.

Ubi cognoveris resolventia non complere opus suum, statim debes sollicitare ipsius phlegmones suppurationem, quam complebis sequenti emplastro.

℞. Rad. malv. fol. viol. an. M.jss. rad. alth. minutim incis. ℥ij. rad. lil. alb. ℥jss. bulliant omnia in aq. ad medictat. consumptionem· deinde adde mucil. sem. caulium ℥jss. farin. frumenti ℥ss. fermenti ℥j. pingued. porci [...]. butyr. rec. lact. mulier. an. ℥j. ol. lil. alb. amygd. d. an. q.s. ad impinguandum emplastrum, quod calidum loco dolenti apponatur· ad idem egregiè maturans & suppurans.

℞. Lactis vaccin. lb j. medull. panis subtiliter trituratae lb j. succi caulium ℥iij. croci ʒss. ol. lil. alb. ℥iij.M. & calidè apponito· maturata verò phlegmone (cujus indicia erunt mollities cum undositate apparens, carentia doloris, & tensionis privatio·) debes te praeparare ad illius disruptionem· quod si patiens ferro vel igne terretur, disrumpatur sequentibus.

℞. Diachyl. simpl. ℥ij. fermenti ℥j. ol. amygd. d.℥ss.M. grosso modo· extend. supra corium, & in medio pone stercor. columb. subtiliter pulver. ʒj. & phlegmoni applicato; stercore apposito in loco in quo habilior erit ejus disruptio· secundum ingenium est hoc ruptorium.

℞. Fermenti ℥ss. salis ℥j. aceti [Page 736] opt. ℥ij. pulv. cantharid. ℈iiij. omnia simul benè misce, & in mortario benè ducantur, quousque fiat pasta, cujus ʒss. vel secundum quantitatem phlegmones disrumpendae applicabis apostemati, superposito emplastro supradicto· rupto apostemate, sic ut plurimum medicaberis.

℞. Terebinth. ℥ij. vitell. ov. numero 1. optimè agitentur simul quousque F. forma unguenti, in quo tentam factam ex pecia vel ejus filis ad quantitatem foraminis affecti intinges, & foramini impones; tum verò ipsum unguentum extendes supra peciam, & totum apostema teges: factaque idonea ligatura non multùm stricta, ne prohibeatur eventatio spiritus & caloris ad membrum, & materiae residuae maturatio: sic continuabis per tres dies, donec materia fuerit sufficienter evacuata, & labia vulneris optime digesta. Postea ad majorem mundificationem & abstersionem, appones unguentum sequens, & tentam intinctam in eo.

℞. Terebinth. ℥ij. mell. ℥j.M. & usui serva; semper superponendo unguentum digestivum prius factum· mundificata phlegmone, quod poteris videre ex privatione generationis saniei & alterius malae materiae currentis ex ulcere, & sufficienter abstersa, indigebit tunc ulcus incarnatione & consolidatione· ideo cum sequenti unguento procedes.

℞. Terebinth. ℥ij. mell. ℥jss. thur. mastich. myrrh. aloes, an. ʒj. sarcocoll. ʒss. pulverizanda pulver. & omnia in mortario benè ducantur & agitentur, quousque F. unguentum· & sic continuabis usque ad veram ipsius consolidationem· haec Preceptor meus Faventinus admonebat· si verò vehemens dolor inflammationi accesserit, modis omnibus is mitigandus est, quod si anodynis non demulcetur ad narcotica transeundum erit· inter quae hyoscyamum admirandam opem saepè contulisse frequenti experimento praeter quorundam authoritatem comprobatum est· itaque folia ejus sub calidis cineribus coquito, recenti axungiae misceto & admoveto· hoc vehementes dolores mulcet, & phlegmonosos tumores ad suppurationem perducit. Petrus Forestus. schol. obs. 5. lib. 1. obs. Chir.

Subsectio secunda. Pro Phlegmone.

VIr quidam vexabatur in metacarpio & gibbo manus phlegmone seu apostemate calido· exhibui balsamum sulphur· ut eo manè meridie ac vesperi apostema probè illiniret, & linteola superimponeret cum levi ligatura· quod cum fecisset, statim maturationem, mox disruptionem, & tandem perpaucis diebus consolidationem & optatam curationem consecutus est. Martinus Rulandus. curat. 90. cent. 1.

Plurimos, cum paterentur apostemata, seu phlegmones, sanos feci intra paucos dies solo emplastro diasulph. (cujus descriptionem, vide lib. 18. sect. 22. subsect. 4.) admovi autem [Page 737] illud manè & vesperi, unde citissimè ad suppurationem venerunt. Deinceps ultra rupta, & indies bis mundificata, mox ad consolidationem perducta sunt· quia in hoc emplastro miranda & celeris inest vis emolliendi, suppurandi, rumpendi, abstergendi & conglutinandi. Martinus Rulandus. cur. 94. cent. 1.

Cuidam laboranti phlegmone erysipelatode in facie, folia hederae arboreae in aqua quae à tectis tegulatis caeruleis defluit cocta, & humida supra faciem posuimus· hoc experimentum habuimus à Chirurgo quodam seniore, quod in seipso, tum sua uxore saepius, ad guttam quoque rosaceam in facie expertus fuerat· & ego in quam plurimis· semper enim mihi foeliciter successit applicatio fol. hederae post universalia adhibita remedia· eodem modo & fol. tussilag. cocta in aq. & apposita egregiè prosunt, ut expertus sum: quanquam in herpete magis conveniant. Petrus Forestus. obs. 6. lib. 1. obs. Chirurg.

Sectio vicesima secunda. De Phlyctaenis.

[...] & [...] (in [...] bullio·) pustulae sunt & vesiculae à ferventibus & acerrimis humoribus in cute excitatae, iis similes quae ab igne vel ferventi aqua excitantur· ignis sylvestris nomine à quibusdam donantur· infantibus interdum in toto corpore erumpunt, rarò viros infestant· proveniunt à bilioso & fervido humore, cum salso & seroso mixto mulieribus nonnunquam accidunt ob sanguinem corruptum & retentum.

Subsectio unica. Pro Phlyctaenis.

INfantulus cum haberet phlyctaenas in facie, succo plantag. & solari eas oblinire jussimus: postea adhibita etiam creta & aceto linimenti instar, & decocto rosarum ablui jussimus: interim ut nutrix cibis frigidis alteratis cum succo acetos· vel agresta uteretur, mandavimus; & ut serum lactis biberet, quo & puerulus postea alvum exoneravit· atque his remediis infantulus brevi convaluit. Petrus Forestus. obs. 8. lib. 2. obs. Chir.

Sectio vicesima tertia. De Phrenitide.

PHrenitis delirium est perpetuum & continuum cum febre continua ab inflammatione membranarum cerebri originem petens· ejus causa est sanguis biliosus è vasis elapsus, & in membranis cerebri intercepta transpiratione putrescens· causae externae effusionem adjuvantes, sunt aeris fervor, radii solares, meri potus, ira, percussio, contusio & vulnus· signa sunt, delirium perpetuum, vigiliae, febris continua, respiratio parva & frequens, si ex septi transversi inflammatione proveniat, sed magna & rara in vera phrenitide· alia est vera, quam hactenus descripsimus, alia spuria, quae paraphrenitis appellatur, quae [Page 738] est dum calida intemperies cerebro communicatur, vel à toto corpore, ut in febribus ardentibus, vel ex cujusdam partis inflammatione, ventriculi v.g. hepatis, pulmonis, & potissimùm diaphragmatis; quod inflammatione affectum delirium verae phrenitidis aemulum excitare solet· est phrenitis acutissima affectio, quae ut plurimùm in septem diebus interimit.

Subsectio unica. Pro Phrenitide.

PUerpera juvencula non benè post partum purgata, in grave delirium subitò incidit, cum febre acuta· phrenitidem veram esse statim judicavi· venam ut aperiret suasi, sed ob inquietudinem fieri minimè potuit· itaque scarificationem scapulis & humero adhibere jussi· dein ob vigilias & inquietudinem dedi syr. de papav. oxyrrhodinum item fronti apposui· postea gallinam per medium dissectam tepentem & cruentam capitis vertici imponi jussi, quo facto, vapor copiosus & spissus, ita ut conspici posset, mox ab ea sede evaporabat, & cum gallina removeretur, tosta esse videbatur, quod mirè profuit· nam sequenti die ad se redire coepit, & adstantes agnoscere, & rationi consentanea loqui: itaque julepum refrigerantem & humectantem, nam adhuc febricitabat, praescripsi, quo bis terve usa, accedente idonea viven [...]i ratione, mox convaluit. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 93.

Vir quidam per aliquot dies strenuè vino generosiori sese ingurgitans, paulò post subitò grave delirium patitur cum febre continua & vigiliis perpetuis· sexto die morbi sero nimis, quod vulgi proprium, medicam implorabant opem adstantes, ipsumque laborantem ab eo tempore dies noctesque insomnes habuisse referebant· mali procatarcticam causam intelligens non desperandum esse duxi, sed eò allaborandum ut primo somnus conveniens procuretur, deinde ut intemperies calida & sicca corrigatur, & tertio ut principalium viscerum corroboratio non negligatur· pro primo statim ad narcotica confugi propter nimiam caloris & spirituum effervescentiam & mobilitatem in subjecto calido sicco, quam ob causam sine ulteriore deliberatione, mox sequentem syrupum exhibui.

℞. Syr. papav. errat. ℥j. laud. opiat. gr. iij. aq. lactuc. ℥ss.M. detur una vice, quo assumpto, somno & quiete prehendebatur aeger, quam continuabat per noctem integram· die sequenti expergefactus sua sponte, mentis omnino compos erat, nec actorum recordabatur; de siti verò conquerebatur, quam ob causam, pro secunda & tertia intentione, pro refectione & alteratione, emulfionem sem. papav. alb. amygd. d. cum aq. acetos. & similibus ordinavimus, victumque refrigerantem & humectantem instituimus, quibus intra paucos dies perfectissimè convaluit. Gregorius Horstius. obs. 25. lib. 2.

[Page 739]Sub phrenitidis finem gallos exenteratos applicabis capiti, valent enim ad digerendum: at cum humores adhuc moventur ac sursum rapiuntur, nocent plurimùm. Guil. Ballonius. lib. 1. epid. & ephem. pag. 5.

Dux strenuus cum phrenitide magna laboraret, & ob ferocissimos validosque corporis motus, illi nulla revellentia possent administrari auxilia, quidam ex adstantibus suavi cantu eum demulcens, pennam ad radicem multùm fissam, nostro consilio, & in stellae effigiem paratam intra nares ex improvisò intromisit, ac fortititer circumduxit: quo facto tanta ex nare dextra secuta est haemorrhagia (erat enim juvenis, quadratus & sanguine turgens) ut copiosissimam aequaret phlebotomiam, qua copia excreta, natura à sarcina levata, residuum humorem per sudorem, alvi (que) fluxum detrusit, & aeger paulisper ad se rediens convalescere coepit. Zacutus Lusitanus. obs. 13. lib. 1. prax. admir.

Mulier quaedam in phrenitidem incidit, cui opem ferens, cucurbitulas dorso, occipitique scarificatas apponendas impero, ex fronte, nasique venulis sanguinem exhaurio, & alia revellentia auxilia procuro· sed cum debilis esset, nec ad ferendam cephalicae sectionem, aut purgantium medicamentorum usum, vires essent satis, & nullus videretur esse remedio locus, in casu conclamato, ad cucurbitulam, in sincipite scarificatam accessi, ex qua cum sanguis copiosè emanaret, contra medicorum vota sana evasit. Zacut. Lusitanus. obs. 14. lib. 1. prax. medic. admir.

Sectio vicesima quarta. De Phthiriasi.

[...] (à [...] pediculus in [...] corrumpo) Latinis pediculatio, est pediculorum acervatim proventus, qui ut plurimùm in sordidis capitibus generantur· pediculorum causa efficiens est vis seminalis in materia idonea latens, quam calor ut causa adjuvans excitat & in actum deducit· materiam suppeditant ciborum promiscuorum & variorum usus, ficuum esus, vestium sordes, corporis mundatio neglecta, & omissa capitis pectinatio.

Subsectio unica. Pro Phthiriasi.

QUendam Phthiriasi totius corporis laborantem ita curavimus. Primò ejus causam venaesectione & purgatione deposuimus, non solum semel, sed bis & ter: ac postea sequentibus topicis remediis brevi ab hac foeda Lue liberatus fuit aeger.

℞. Lupin. amaror, p.iij. sem. staphysagriae p.ij.F. decoctio in aceto acerrimo· quo decocto universum corpus à capite ad pedes usque lavetur, a [...] ▪ postea linimento sequenti, [Page 740] corpore benè terso & exsiccato illinatur.

℞. Sem. Staphysagr. part. ij. sandarach. graec. part. j. nitri fini part. ss. in aceto acerrimo, cum oleo raphanino omnia accuratissimè pista misceantur, & ex iis fiat inunctio· quibus brevi assecuti sumus scopum, nec amplius in eandem foedationem aeger devenit. Ex hac foeda labe multi sunt mortui, ut Scylla, Phaerecides, Ennius, & ut nonnullis placet, Plato iis quoque adjungendus venit. Novimus autem nos Olyssiponae hominem quendam non ignobilem ex hoc morbo miserrimè obiisse, ita enim per universum ejus corpus pediculi scatebant, ut duo ejus servi Aethiopes nihil aliud curae haberent, quam ex ejus corpore pediculorum cophinos plenos ad mare, quod praedictam civitatem praeterlabitur, portare. Porro apud Hiberniam & Islandiam scimus homines semiferos subuculis croco infectis vestiri, ut pediculos fugent; quas per sex menses & amplius gestare solent. Amatus Lusitanus. curat. 58. & Schol. cent. 3.

Cum puer quidam valde pediculis scateret in capite, huic primùm consului, ut caput ablueretur aqua marina, deinde decocto absynth. lupin. cent. min. & propria urina admixta. Postea superaddidi hoc linimentum quod ex axungia porcina succo absynth. pulv. lupin. staphysagria exigua adjecta, & oleo veteri constabat: quo illito capite, omnes pediculi fugati sunt· si verò cimices seu morpiones in barba, aut locis secretioribus sint prope virilia, vel muliebria, hoc infrascripto unguento commodissumè uti soleo.

℞. Axung. porcin. ol. laurin. saponis nigr. an. ℥ss. argenti vivi extincti cum saliva hominis jejuni ℈j. (ad omnia enim pediculorum genera occidenda nullum est praestantius remedium quam argentum vivum in quacunque parte fuerint) myrrh. aloes an. ʒss. staphysagr. ℈ij. sapon. gallici, ℈ij. in mortario reducantur ad formam unguenti. Petrus Forestus. obs. 14. lib. 8. De externis capitis vitiis.

Panno quo au [...]ifabri vasa deaurata extergere solent, fi caput confricetur, statim pediculos enecat. Franciscus Ioel. practic. lib. 1. sect. 4.

Sectio vicesima quinta. De Phthisi.

[...] (in [...] corrumpo) Latinè tabes, in genere pro omni totius corporis extenuatione, quacunque de causa id fiat, accipitur· verùm usus obtinuit apud Medicos, ut in specie & frequentissimè pro ea corporis consumptione sumatur, quae ulceris pulmonis soboles existit· ita definiri potest calamitosum hoc symptoma; est pulmonis exulceratio, qua sensim corpus universum liquescit: vel, est pulmonum à materia acri, erodente, cum febre lenta, tussi, sputo cruento & purulento, exulceratio, qua sensim totum corpus consumitur [Page 741] & extenuatur. Phthiseos causa est, praeter vitiosam pulmonum constitutionem, tum acris & salsa è capite destillatio, tum etiam humor acer à vicinis partibus in pulmones ejectus, ut in pleurae, mediastini, diaphragmatis & asperae arteriae inflammatione suppurata, quae in empyema convertitur· ex ipso item pulmonis vitio pravi humores generantur phthisin inducere valentes· ex rupto praeterea vel eroso illius vase, aut ex vulnere aperto, sanguine in pulmonem effuso, ibidemque putrescente, hoc malum quandoque contrahitur· antecedentes causae sunt humores vitiosi in toto corpore collecti, qui ubi à causis externis commoventur, ad cerebrum transmittuntur, & inde in pulmonem defluunt· huc pertinet mensium, haemorrhoidum, aut alterius evacuationis consuetae suppressio· causae externae sunt contagium, aer impensè calidus aut frigidus, aer item autumnalis· ad phthisim disponuntur, qui pectus habent angustum & depressum, collum oblongum, & scapulas alatas· ejus signa sunt, tussis diuturna, sputum primò cruentum, deinde purulentum, febris lenta & continua quae tamen noctu exacerbatur, totius corporis extenuatio, respiratio difficilis; confirmato malo pus foetidum redditur, fauces [...]ono implentur, capilli defluunt, ungues incurvantur, malae livescunt, extrema & pedes intumescunt, supervenit denique diarrhaea.

Subsectio prima. Pro Phthisi.

ULcus in hoc morbo abstergendum est, abstergit autem lac asininum & humanum; sed magis nutrit humanum, asininum magis abstergit: & ideo Galenus ubi curat ulcus, laudat magis lac asininum, ubi tabem, humanum. Io. Baptista Montanus. consil. 181.

Costarum regionem inunximus hoc unguento de lacte dicto quod optimum est, nec quicquam foetet.

℞. Gummi tragacanth. gummi arabic. an. ʒj. infund. in aq. rosac. per diem & noctem addatur ol. viol. ℥jss. butyr. rec. ℥ss. camphor. ʒj.M. & in mortario cum lacte muliebri F. unguentum. Amatus Lusitanus. curat: 92. cent. 1. isto unguento uti etiam consuevit in hecticis Io. Crato consil. 98. lib. 7. camphoram ad ℈j. duntaxat admiscendo.

Pro derivatione fiat Cauterium vel setaceum in occipite; postea etiam in brachio. Praeterea aliquod decoctum exhibendum quod sine caliditate exsiccandi vim habeat, & inter caetera praestantissimum est decoctum santali citrini: nam mirabiliter praecavet erosionem pulmonis antequam fiat, & postquam facta est, quantum fieri potest corrigit· ita conficitur.

℞. Aq. cichor. acetos. an. lb iiij. santal. citrin. minutim concis. ℥iiij.F. infusio per unum diem, deinde fiat [Page 742] coctio in balneo M. ferventi, obturato vase per tres horas, postea auferatur ab igne, ut refrigeretur & coletur· cujus decocti sumat quovis manè ℥iij. & bibat in potu per quadraginta dies· solet enim praecavere fluxiones ad pulmones. Rodericus à Fonseca. tom. 1. consult. 58.

Subsectio secunda. Pro Phthisi.

REfert Valescus se monachum quendam phthisicum curasse cum pulvere Haly; quo & nos usi sumus in fratre meo ex tabe & hectica laborante, qui & eo curatus fuit, cum pus longo tempore subinde expueret. Avicenna narrat historiam de muliere phthisica, cujus jam parabantur funeralia, quam curavit cum sacch. rosac. Petrus Forestus. obs. 55. lib. 16. De pectoris & pulmonis morbis.

Aqua ex cochleis, testudine, cruribus ranarum destillata efficacissima ad hunc morbum perhibetur. Idem. obs. 53. lib. 16.

Monacha quaedam phthisica pro deplorata habita sequenti remedio intra duos menses sanitati restituta fuit. Pullum exenteratum capiebat, ac in ventre ℥iij. sacch. rosac. ponebat, demum aqua, lento igne in olla cooperta coquebat, illoque decocto, supra cineres per totam noctem ollam relinquebat: manà verò ex pullo contuso cum suo jure manens in fecto sumebat, superdormiens· quo quidem remedio sana evasit. Alius Monachus, cui offa prae macie crepitabant, ut postea lecto decumbere coactus fuerit: is quoque à Medicis pro deplorato habitus, duo ova recentia igne adverso affabat in foco calido tantùm, ut albumina vix coalescerent, albuminibus rejectis, vitella in scutella ponens, addebat pulv. sulph. vivi ad fabae majusculae quantitatem, sacch. cando asperso eadem mensura, & salis momento; quae simul mixta cum vitellis ovorum capiebat hora una ante cibum, & desuper bibebat vini optimi dulcis cyathum unum: modò sumebat aquam roris solis unà cum vitellis ovorum; interim & pro tussi utebatur syr. de liquir. viol. diatragac. frig. eclegmatis modo: & aliis confectionibus destillationem inhibentibus. Idem destillabat limaces teneros ante ortum solis in vinetis collectos: cujus & cochlear cum duobus vitellis ovorum subinde capiebat: ita ut macie consumptus pinguis paucis mensibus evaserit, & praeter spem sanus factus sit. Forestus. obs. 58. lib. 16.

Pulvis descriptionis Haly contra tabem valde commendatur; qui ita se habet.

℞. Sem. papav. alb. ʒx. gummi arab. tragac. & amyli, an. ʒiij. sem portulac. alth. malv. an. ʒv. sem. cucumer. melon. cucurb. citrull. sem cydon. mundat. an. ʒvij. spodii, succi liquirit, an. ʒiij. penid. ad pondus omnium. F. Pulvis. Felicissimè ego & diverso modo hoc pulvere in multis usus sum; modò cum vitello [Page 743] ovi, modò cum syr. papav. vel jujub. cum eo etiam conficio morsellos & confectiones in tabulis. Hic pulvis complet omnes intentiones; prohibet enim descensum pituitae ad pulmones incrassando ob sem. papav. alb. in magna quantitate admixtum, ratione gummi arab. & tragac. lenit pectus, & materiam humectat, ut facilius per tussim extrahatur, exsiccatur autem pulmo à spodio. Petrus Forestus. schol. obs. 58. lib. 16.

Subsectio tertia. Pro Phthisi.

CUncta illa quae acerrimum catarthum obtundunt in usum ducantur: modeste purgentur rhab. agar. ac syr. ros. solut. Dein pulvis Haly in usum ducatur, qui Pulvis inscribitur ad tabem. Utantur ptisana colata cum conserva rosata dormituri, & emulsionibus sem. frigid. & aqua destillata ex cancris fluviatilibus· abstineant à salsis & acribus. Lac caprillum in usum veniat. Io. Heurnius. ad aphor. 10. sect. 3.

Plurimos à rupta vena partium spirabilium Phthisicos tractavi juvenes, sed maxima eorum pars interiit. Unus servabatur usu rad. Chinae & sarsae, quarum decocto miscebamus guttulas sex vel septem ol. sulphuris, sed in aliis non successit. Idem. ad aphor. 9. sect. 5.

Summa religione tabidis pharmaca praescribantur. Cave ne validis alvum moveas: sed da illis potius aq. cancrorum cum gutt. quibusdam ol. sulph. Io. Heurnius. ad aphor. 14. sect. 5.

Magno successu quidam utebatur in potu & omni cibo conserva rosar. rubr. solaque ea victitabat nonnunquam; adeo ut Venetorum Pharmacothecas omnes eâ manierit. Quaedam (inquit Arculanus) comedit quadragintas libras sacch. rosat. & curata fuit. Potiones fiunt ex capill. Veneris, marrhubio, hyssopo, iride, liquir. & passulis· hoc mihi saepe in usu feliciter fuit.

℞. Brassicam rubram conscissam, inde poculo, & diu in balneo coque: mane eo liquore utatur; sed hic succus alternis diebus recentari debet, nam facillimè putrescit. Idem. cap. 7. De Morb. Pectoris.

De hoc syrupo singulis matutinis, vel saltem alternis diebus, mane cum è lecto surgit, ad. ℥j. plus minusve per se sensim deglutiendo sumat, vel dilutum aqua limacum & portulac. julepi instar bibat.

℞. Succ. depurat. portulac. lb ss. plantag. bugl. utriusque an. quart. j. aq. distillatae è vivis limacib. & ranis, an. ℥iij. aq. scabios. viol. ros. an. ℥j. sacch. puriss. lb j. coque ad syr. consistentiam. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 738.

℞. Rad. consolid. ʒij. rad. alth. ʒj. rad. liquir. ʒiij. sem. plantag. ʒj. sem. hyoscyami ʒss. oculi cancri ʒj. gummi Arab. tragacanth. an. ʒss. sacch. rosat. tab. ℥iiij.F. Pulvis· capiat ʒjss. mane & vesperi cum lacte [Page 744] caprino. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 737.

In Phthisicis summopere commendatur lac muliebre; quod iisdem viribus cum lacte asinino & caprino instructum, peculiariter etiam prae iis ad nutritionem & refectionem corporis tabidi felicius operatur, utpote quod naturae nostrae magis simile & familiare, in corporis substantiam citius & melius convertitur· à muliere sana aegro sic propinari debet, ut illud è mammis ipsius indies bis terve bona mensura exugat· hac ratione aliquos restitutos novimus, ex iisque unum non solum convaluisse, sed tantas etiam vires recepisse, ut ne lac sibi in posterum deficeret, nutricem de novo impraegnarit. Felix Platerus. praxeos tomo 3. pag. 499.

Subsectio quarta. Pro Phthisi.

POst omnis generis lenientes purgationes, varia expectorantia & alia quae adversus maciem celebrantur auxilia, cum febris hectica & colliquans jugiter corpus absumeret, lac muliebre, ut affatim ex ipsis mammillis sugat, consului· tantum ex ejus potu per mensem exhibiti, persensit utilitatem, ut eo, & unguento ex eodem lacte parato, pinguiusculus factus, perfectam consecutus fuerit sanitatem. Unguento totum corpus ungebat tribus post coenam horis, quod omnibus resumptivis praestantius est. hujus unguenti descriptionem, cujus usu tabidos saepe impinguari vidi, candidè acceptam refero Amato non ignobili Medico, qui lib. 1. cent. curat. 92. eam sic proponit.

℞. Gummi tragac. & arabic. an. ʒj. infunde in aq. ros. per diem & noctem. add. ol. viol. ℥jss. butyr. rec. ℥ss. camphor. ʒj.M. & in mortario cum lacte muliebri fiat unguentum. Zacutus Lusitanus. obs. 129 lib. 1. prax. admirand.

Mulier quaedam cum ex salsa distillatione & haemoptoisi in ulcus pulmonis incideret; cum nec ex lacte asinino, caprillo, carne testudinum, expectorantibus, resumptivis, cardiacis, & infinitis propemodum remediis, opem sentiret ullam, tandem rhodosacchari usu assiduo convaluit· ita enim eo utebatur; cum hac conserva farinam subigebat, panemque cum ea delibutum esitabat, carnes selectas cum ea coctas edebat, pullos gallinaceos assos, prius bene conserva saginatos pro coena habebat· vitellos ovorum interdum cum conserv. rosac. assumebat· jejuno etiam ventriculo jure pulli gallinacei prius rhodosaccharo saginati utebatur. demum nullum ferculum offerebatur, quod rosam non redoleret, adeo ut ni timerem dici mendax, exponerem quantitatem quam comedit haec mulier de sacch. rosac. cujus solius usu septem mensium spatio ita recreata est & speciosior facta, ut in facie vividus ac roseus conspiceretur color. Maxima ergo est pro curandis phthisicis rhodosacch. vis atque potestas: nam modicè refrigerat ob febrem, ob [Page 745] ulceris saniem deterget, & ob solutionem continui glutinat. Zacutus Lusitanus. obs. 130. lib. 1. prax. admirand.

Frequens sit usus ovorum rec. editorum sorbilium, quae praestat subinde à nido è gallina glocitante adhuc calentia sine ullius ignis coctura sorbere· sit & multus recentis butyri usus. Reinerus Solenander. consil. 28. sect. 2.

Mulier quaedam tantam lactis copiam quotidiè fundebat è mammis, ut non solum duos pueros optimè lactaret, sed etiam butyrum è lacte suo conficeret pro pharmacopoeo, qui eo ad curam Phthisici utebatur tanquam arcano optimo ad tabem; nullum enim est remedium eo praestantius. Petrus Borellus. obs. 82. cent. 3.

Subsectio quinta. Pro Phthisi.

PRo siccando ulcere pulmonis, & abstergendo, syrupus Symphyti Fernelli maximè convenire videtur· praeparatur quoque potio ad haec exsiccanda ulcera, quam Lacuna in suo Dioscoride dicit esse admirabilem, capite De Ebeno, quam tamen ille indifferenter describit ex decocto ligni sancti in hanc formam.

℞. Ras. lign. sancti lb j. rad. aristol. rot. pulver. ℥ss. liquir. passul. exacinat. caric. ping. cortic. limon. hyssopi, an. ℥j. infund. in aquae lb xv. per diem, deinde coq. ad medietatem, in colat. dissolv. mell. opt. lb jss. & coquatur mediocriter in formam apozematis clarificati· cujus dantur singulo manè ℥iiij. quia tamen decoctum hoc calidum nimis esse videtur propter febrem, ego in secunda coctione, dum fit apozema, adderem succi limonis depurati ℥ij. ita enim corrigitur caliditas ipsius. Solet enim succus limonis omnium decoctorum caliditatem infringere. Certum est in ulceratis pulmonibus & fere desperatis tabidis, cum nullis aliis remediis cederet affectio, solum decoctum ligni guaiaci sanitatem aliquando restituisse· id aliquibus exemplis Schenckius in suis observationibus testatum reliquit; & Andreas Lacuna in suo Dioscor. cap. De Ebeno, hoc prae caeteris remedium proponit & laudat. Rodericus à Fonseca. tom. 1. consult. 5.

Philippus Ingrassia in consilio pro Duce Terraenovae, scribit se Pannormi curasse mulierem quandam, quae ex sanguinis copioso sputo à pulmone regurgitante in Phthisin lapsa erat, pluribusque insequentibus mensibus non contabuit modo, sed continuò pus malè olens expuebat, praesertim (que) per intervalla quaedam, non majora quidem duabus hebdomadis maximam puris quantitatem inde collectam saepenumerò quatuor librarum expuebat. Haec cum vix per mensem ligni sancti decoctum absorbuisset, ita sanata fuit, ut salva supervixerit, nec amplius recidivaret; licet decimus quartus ageretur annus dum haec scribebat Ingrassia. Marcellus Donatus. cap. 10. lib. 3. Hist. med. [Page 746] mirab. Ubi adhuc plures habentur historiae Phthisicorum ligni gua [...]aci decocto curatorum.

Uxor cujusdam consiliarii phthisica interiit, & post unum aut alterum mensem illi [...]s ancilla, quae diu noctuque illi ministrabat, in similem affectum incidere videbatur· laborabat enim febre l [...]nta, cum tussi sicca diu noctuque perseverante, macie totius corporis, inappetentia & vigiliis. Vocatus ad eam, praescribo venaesectionem & purgationem universalem ex apozemate, & balnea tepidà cum victus ratione incrassante & refrigerante; quae nihil contulerunt· tandem mecum reputans affectum procedere ex maligna qualitate impressa pulmonibus & cordi per contagium, praescribo decoctum guaiaci, ad quindecim dies cum victu analeptico, sine sudore, quo remedio perfectè curata est, & febris, tussis, aliaque symptomata omnino desierunt. Lazarus Riverius. obs. 99. cent. 1.

Subsectio sexta. Pro Phthisi.

MUlier quaedam viginti quinque annos nata gravi fluxione in pulmonem decumbente, ab aliquot mensibus detinebatur, cum tussi molesta dies noctesque affligente, vigiliis perpetuis, dolo [...]e pectoris, febre lenta, alvi constrictione & macie totius corporis, ita ut Phthisica omnino videretur. Vocatus ego, praemisso clystere molliente, jubeo sanguinem detrahi ad ℥vij. Mox duo caustica adhiberi interscapulio juxta spinam dorsi· ptisanam laxantem praescribo per quinque dies continuos usurpandum· cujus descriptio haec est.

℞. Tamarind. ℥ss· aq. fontis lb iij▪ coq. ad lb ij. in colat. infund. frigidè per noctem sen. mund coriandr. & liquirit. contus. an. ʒij. ros. rubr. ʒj. colaturae capiat cyathum unum mane hora una ante pastum. Paucis hisce remediis ita restituta est, ut post quindecim dies è lecto surrexerit, & ad consueta munia sese conferre coeperit [...]; lacte demum asinino per mensem usurparo integrè convaluit. Lazarus Riverius. obs. 78. cent. 2.

Puella phthisica & ad extremam maciem perducta, ex consilio Medici Solis passulis victitavit cum pane comestis; & pro potu utebatur decocto hordei & liquir. sicque intra octo menses restituta est optimè, & probè impinguata. Lazarus Riverius. obs. 43. cent. 4.

Phthisim per contagium communicatam curavimus praeter omnium spem sequentibus remediis· ac primò potione ex manna & syr. ros. in decocto pectorali, sequenti die applicita sunt duo caustica posteriori parti cervicis: postmodum juscula exhibui per quindecim dies cum rad. chinae, fol. bugl. tusfilag. pulmonar. & passul. corinthiac. quae per intervalla purgantia reddidi. Utebatur etiam continuò conserva ros. & saepe sub noctem syrupo fluxionem cohibente [Page 747] ac tussim sedante, ex aequis partibus syr. viol. de rosis siccis, & de papav. Simeon Iacoz. obs 92. cent. 4. Obs. River.

In Phthisi sacch. rosac. sum plurimùm usus, cujus miram vim in Phthisi levanda esse Avicenna narrata tabidae mulieris historia plenissimè docet· quod & ego pluries foe [...]ici successu in multis expertus sum: habet enim siccandi, & modicè etiam detergendi vim, at (que) etiam glutinandi, unde mirificè pulmonum ulcera juvat, & ex consequenti natam inde tabem curat. Franciscus Valeriola. obs. 5. lib. 5.

Mulier quaedam distillatione ad pectus per annos aliquot laborarat, & ita quidem vehementer, ut quamvis multis variisque remediis, cum à Medicis doctis, tum etiam ab Empiricis praescriptis usa fuisset, exiguum tamen fructum inde acceperit· tandem usque adeo auctum fuit malum, ut non solum materiam purulentam copiosè, verùm etiam sanguinem expueret; & in hecticam cum totius corporis extenuatione & prostratione virium incideret. Ego tandem cum in consilium adhibitus essem, praeter convenientem diae [...]am, & exhibitionem medicamentorum, tam per os assumptorum, quam exterius applicatorum, nuchae quoque setaceum adhibui, cujus beneficio brevi maxima cum admiratione eorum, qui ipsam antea cognoverant, ita restituta fuit aegra, ut etiam deinceps proles aliquot procreaverit: cum tamen antea per annos aliquot, & praecipuè ab eo tempore, quo distillatione praedicta laboraverat, utero non gestasset. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 38. cent. 3.

Subsectio septima. Pro Phthisi.

CUravi Phthisicos nonnullos planè desperatos, & incipientes plurimos. Summa curationis haec est· exhibeo ipsis decoctum ligni guaiacini per duos tresve menses▪ prius evacuato corpore, si aegroti sint cacochymi, per mannam syr. rosat. solut. per enemata, prout necessitas expostulare videtur· in decocto aliquando macerari jubeo saniculam, pedem leonis, quinquefolium & veronicam· vini aliquid interdum concedo. Victus ratio est, ut caveat à salsis & acribus. Cibi sint lenti, quales sunt nervosae carnium partes, pedes, aures, rostra animalium benè cocta; gelatinae etiam ex his consectae, sed sine aromatibus· carnes comedent juvenes, & cochleas benè coctas, testudines nemorales, hordeum, orizam, milium in lacte chalybeato cocta: ex fructibus prosunt amygdalae dulces, ficus, uvae passae, pineae, pistachia, pyra, cydonia. Expectorantia sunto humida, ex specieb. diaireos simpl. sacch. cando, & sulphure sublimato· mane sumant de electuario isto, hora una vel altera ante prandium.

℞. Carnis perdicum coct. lb ss. limac. coct. ℥v. amygd. d. pinear. [Page 748] pistac. an. ℥j. passul. enucleat. ʒx. bol. arm. orient. terr. sigill. corall. rub. ust. an ʒj. gummi arabic. tragac. an. ʒij. sem. papav. alb. ʒvij. quatuor sem. frigid. maj. & min. an. ʒij. conserv. consolid. maj. ℥jss. fl. hyperic. M.j. in lapideo mortario & simili pistillo contundantur, & mistis add. hypocistid. ʒv. diathamar. diarrhod. abb. an. ℈ij. macis ʒj. pulv. fol. sanguisorbae, C.C. usti, an. ℈ij. sacch. ros. tab. lb ss. cum syr. de consolid. q.s.F. Electuarium, &c. Thomas Erastus. consil. 8. lib. 3. consil. Cratonis & aliorum Medicorum à Scholtzio editorum.

Syrupus ex succo hederae terrestris commendatur à Quercetano, ejusque descriptio talis est.

℞. Succi heder. terrestr. lb ijss. digeratur ut purificetur ad ignem B.M. huic succo depurato adde sacch. rosat. lb j. penidiat. ℥iiij. coq. in syrupum quo utatur aeger ex cochl. huic syrupo idem Quercetanus flores sulphuri; admiscet ad consistentiam lohoch, de quo exhibet quater in die, eoque se multos Phthisicos desperatos & proclamatos restituisse gloriatur.

Syrupus sequens eximias vires habet.

℞. Succ. heder. terrestr. veronic. & card. ben. depurat. an. ℥viij. in quibus bulliant leviter fol. adianth. polytrich. scabios. & lactuc. an. M.ss. in colat. dissolv. sacch. albiss. lb jss.F. syrupus perfectè coctus, addendo in fine extract. juniperi ʒiij. succ. liquir. & extract. card. bened. an. ℈iiij. capiat aeger cochl. j hora una ante prandium, & ante coenam, & in ingressu lecti.

Crollius valde commendat Elixir proprietat. Chymici medicamenta ex sulphure, ut flores, lac, & balsamum maximè laudant. Illorum usus commodissimus talis esse poterit.

℞. Fl. sulph. & thuris pulver. an. ℈j. includantur pomo excavato· coquatur pomum & saccharo conspersum comedatur ab aegro, mane per octo aut decem dies. Vel,

℞. Conserv. ros. antiq. diamarg. frigid. diapenid. an. ℥j. fl. sulph. pulver. ʒiij. cum melle despumato, F. opiata de qua capiat magnitud. avellanae bis aut ter in die. Laudant etiam nonnulli Antimonium diaphoreticum. Balsamum Peruvianum ad ulcera pulmonum sananda multùm conducit, si ejus gutta una cum saccharo in pilulam redacta singulis diebus exhibeatur. Pulvis pimpinellae ad ʒj. cum jusculo singulis diebus exhibitus, maximae etiam creditur efficaciae.

Pilulae Ruffi à nonnullis commendantur, tanquam efficacissimae, sumendo ℈j. singulis diebus. Verùm in sequentum modum compositae mirabiles edunt effectus.

℞. Mass. pilul. Ruffi ℥j. antimon. diaphoret. & gummi guaiac. an. ℥ss. cum balsamo Peruviano. F. Massa. de qua capiat ℈j. per mensem integrum.

Suffumigia etiam utiliter usurpari poterunt ad ulcus pulmonis potenter [Page 749] exsiccandum, & illa ore, naribusque frequenter attrahenda sunt. Compositio talis esse potest.

℞. Gummi hederae ʒjss. thuris ʒj. myrrh. ʒss. succin. ℈j. benjoin. styrac. an. ʒss. hypocist. ℈ij. sem. coriandr. ros. rub. santal. rub. an. ℈j. pulverentur, & excipiantur mucilag. gumm. tragac. vel resina laricea. F. Trochisci super prunas injiciendi· vel simplicius fiant suffumigia ex thure, myrrha, mastiche, benjoino. quae semper sint in thalamo, ut siccus aer & odoratus attrahatur. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 7. cap. 7.

Subsectio octava. Pro Phthisi.

SAnavi Adolescentulam quandam postquam velut Phthoe pessima laborantem, ipse ego pro deplorata reliqueram. Aderat febris vehemens, spirandi difficultas, maxima tussis, puris sputum copiosum· itaque cum caetera auxilia non valerent, jussi ut sola Ptisana pro cibo uteretur, aqua (que) cum saccharo confecta: acciperet autem fingulo mane ℥iiij. decocti caudarum & chelarum Cancrorum in aqua hordei, cum ʒij. sacchari· convaluitque perfecte & sanata est. hoc eodem auxilio multos admodùm curavi, qui integrae sanitati restituti sunt. Erat autem illa filia unius qui ex Phthoe vera obierat. Hier. Cardan [...]s. curat. 8. sect. 3. Method. med.

Honoratissimus D. Robertus Boyle, lib. 2. De Vtilitate Philosoph. Experimentalis. sect. 5. cap. 6. Pro Phthisi & Tussi plurimum extollit balsamum sulphuris crassum, quod ita fit.

℞. Fl. sulphur. ℥ss. ol. oliv. vel nucum, vel sem. papav. alb. ℥ijss. bulliant in vase vitreato semipleno igne convenienti adhibito, continuò spatula agitando, ut ritè dissolvantur flores, & sanguineam rubedinem acquirat mistura· horulae spatio paratur. Balsamum ab igne remotum, adhuc agitandum est, donec frigescat· exhibeantur mane [...]liquot guttae cum sacch. rosac. Valet etiam in Arthritide, Contusionibus & T [...]moribus quibuscunque externè illitum. Idem Medicum quendam novit, qui Phthisin, sulphuris, succini, & betonicae vel tussilaginis fumo, feliciter curabat.

Spiritus salis dulcis, ut & simplex liquor tartari, incomparabilis sunt efficaclae, guttatim in cerevisia, jusculo vel vino assumpti. Paulus Barbet [...]e. prax. lib. 3. cap. 2.

Sectio vicesima sexta. De Phygethlo.

[...] (in [...] gigno) Latinè Panus, Phlegmone est in adenum locis emergens, maximè verò in cervice, in alis, aut inguinibus; qui in inguine nascitur, peculiari nomine Bubon nuncupatur. easdem cum Phlegmone agnoscit causas, & iisdem [Page 750] signis innotescit· ferè autem fit hic tumor post febres, aut dolores alicujus partis, maximéque eos qui ventrem infestarunt.

Subsectio unica. Pro Phygethlo sub alis.

DEtracto sanguine ex vena brachii ejusd [...]m, Cataplasma ex atriplice, malva, rad. alth. cum butyro & farina frumenti apposuimus: ruptoque abscessu paulò post convaluit. Curatur Phygethlon ut caeterae inflammationes. Petrus Forestus. obs. 7. lib. 1. Obs. Chyrurg.

Sectio vicesima septima. De Phymate.

[...] (in [...] nasco,) tumor est gelandularum rotundus, Phygethlo minor ac planior, minusque rubens ac dolens, qui statim augetur, & in suppurationem abit· à sanguine pituitoso proficiscitur. Pueros maximè affligit.

Subsectio unica. Pro Phymate versus pubem.

ID statim factum est acuminatum, & augebatur, & ad suppuratio [...] festinabat. (nam Phyma est tumor acuminatus, qui statim a [...]getur, teste Galeno secundo ad Glauc. cap. 2. & ad suppurationem festinat; quod tuberculum, ad similitudinem eorum quae ex terra nascuntur; appellant) cum plerumque in Pueris absque medicatione suppuretur, & ad sanitatem perducatur, diachylon cum gummi applicari mandavimus; ut & alteri emplastr. de mucilag. quibus facilè ad suppurationem devenerunt Phymata, & curata sunt. In Pueris hoc vitium saepius nascitur, & facilius tollitur; in juvenibus rarius oritur, & difficilius curatur: ubi aetas induravit, ne nascitur quidem; at tamen in senioribus conspeximus· quin & Amato evenit. Curatur etiam tritico manso & imposito. Forestus. obs. 8. lib. 1. Obs. Chir.

Sectio vicesima octava. De Pica.

Foemina quaedam gravida libras aliquot zinzib. maxima voluptate, fine ullo incommodo, una vice devoravit; nec quod mirum erat, ardorem in faucibus ullum se sentire mihi sassa est, multò minus in ventriculo. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 239.

[Page 751]

Sectio vicesima nona. Pro Pilorum defluvio.

OLeum caryophyll. chymicum praestans est remedium, si pars depilata leniter inungatur. Rodericus à Fonseca. tomo 2. consult. 60.

Post purgationem universal [...]m, locum depilem ut lavaret mandavi sequenti lotione, scilicet vino infusionis rorismar. & abrotani· deinde ut inungeret unguento sequenti.

℞. Ol. ovor. myrtin. liquoris destillantis è limaceis rubris, an. ℥ss. ciner. capill. human. talpae, an. ʒij. ciner. apum, muscar. an. ʒj. ciner. abrotan. ʒss. pingued. cuniculi ℥ss. propol. ℥ss. ladan. puri, ʒiij. faecis olei sem. lini ʒij. mell. despumat. ℥ss. incorporentur omnia, & redigan [...]ur in unguentum, quo pili regenerati sunt. Petrus Forestus. obs. 6. lib. 31. De fucis.

Sectio tricesima. De Pleuritide.

PLeuritis morbus est thoracis omnium molestissimus & acutissimus, quo nullus frequentius in hominum vitam invadit. Est autem phlegmone ejus membranae quae costis fubtenditur, ut plurimum à tenui biliosoque sanguine· ortum habens, cum febre continua, dolore lateris punctorio, tussi vehementi & spirandi difficultate· causatur à sanguine sive puro, sive humoribus calidis & biliosis admisto in membranas esfluente· causae remotae sunt, cacochymia, plethora, suppressae sanguinis consuetae evacuationes, alvi fluxús intempestiva detentio, contusio pectoris à lapsu, aut ictu violento, vehemens exercitium, & ab exercitio largus haustus frigidus, vini meracioris ingurgitatio, aestus nimius, & frigus nimium. Pleuritidis signa pathognomonica sunt, dolor lateris acutus, respiratio difficilis, frequens & parva, febris continua, tertianae typum plerumque observans, & tussis initio sicca, postea humida, cum sputo colorato & cruento· quibus adde pulsum durum loco serrini, qui merum figmentum est· alia est vera quam hactenus descripsimus, alia notha, quae inflammatio est musculorum intercostalium externorum: haec oritur aliquando à sanguine in externos illos musculos effuso, aliquando etiam à fla [...]ibus; interdum quo (que) à destillatione· dignoscitur vera à notha, quod in illa aeger in partem lateri dolenti oppositam decumbere non potest, ob membranam suspensam pondere concepto gravatam; in spuria verò difficilis est decubitus in latus affectum.

[Page 752]

Subsectio prima. Pro Pleuritide.

℞. FLor. chamaem. melil. rosar. an. M.j. contund. grosso modo, & in aqua coq. pro fomentatione loci affecti cum spongia. Item,

℞. Ol. chamaem. ol. sem. lini, an. ℥j. ol. ros. compl. aneth. an. ʒij.M. cum modico cerae F. linimentum, post [...]omentationem, aper [...]atur vena è basilica sinistri lateris, ubi erat dolor, & extrahatur sanguis ad ℥vj. donec mutaretur color. Deinde,

℞. Syr. viol. ℥ij. penid. ℥i. syr. de liquir. ℥ss.M. pro lambitivo. Item,

℞. Aq. scabios. & helenii, an. ℥ij. syr. viol. & tussilag. an. ℥j.M.F. julepus· sumatur bis in die manè & vesperi.

℞. Ol. amygd. amar. adipis anse [...]. an. ℥jss.M. pro unctione totius pectoris ad facilitandam tussim & resolvendam materiam· adeps anseris additur propter penetrationem, quia hic inter omnes adipes maximè penetrat, est enim subtilissimarum partium· relaxat, resolvit, & habilitat pectus ad motum. Io. Baptista Montanus. consil. 172. & 174.

Internam ejusdem lateris, ubi dolor erat, secare jussi venam, sanguinemque ad lb ij. fluere; paucis tandem admotis ad locum dolorosum topicis medicamentis, intra septem dies s [...]nitati restitutus fuit· erant verò illa vesica bovina semiplena aqua, in qua incoctae fuerint chamaem. melil. viol. parietar. ros. malv. sem. lini & faenugraec. an partes aequales, cum multo viol. & rosac. oleo. Amatus Lusitanus. cent. 1. cur. 12.

℞. Aq. benedict. aq. hyssop. an. ℥j. syr. de hyssopo, ʒiij.M.F. potio· qua epota, ore & alvo rectè purgatus fuit, ac statim se revalescere asseveravit· sequenti die post assumptam purgationem basi icam venam ejus lateris, ubi haerebat dolor, pertundere jubebam, ex qua multum sanguinis extractus est, & longè rectius habere coepit· ab initio curationis latus dolore affectum perungi singulis ternis horis jubebam sequenti linimento.

℞. Unguenti de alth. ℥ij. ol. amygd. d.℥ss.M. ad ignem· ut F. linimentum· peruncto loco calida applicentur lintea· vice potus utebatur i [...]to decocto.

℞. Hord. mund. ℥iij. card. mariae, hyssop. an. M.j. liquir. ℥ss. ficuum, numero 6. passar. uvar. ℥iij. sacch. ℥j. coq. in aq. s.q. ad tertias. Martinus Rulandus. curat. 25. cent. 2.

Ad antecedentem causam tum revellendam tum derivandam phlebotomiam institui in vena hepatica affecti lateris· dolor inde se remisit· à venaesectione ad proximam causam extirpandam conversus suadeo hanc potionem.

℞. Aq. card. ben. ℥vj. elect. de succo ros. ʒvij.M. haustu foeliciter operante, quatuor dierum spatio convaluit. Martinus Rulandus. curat. 26. cent. 7.

[Page 753]

Subsectio secunda. Pro Pleuritide.

AD pleuriticum quendam quarto die vocatus, cum eodem die alvum ex se deposuisset, illicò venam basilicam ejusdem lateris, ubi dolor erat, secare feci, sanguinisque ℥viij. extrahere; à qua sanguinis missione dolor nonnihil evanuit, qui tamen sub noctem redibat ex parte; sed fotu sequenti plurimùm mitigatus est, loco affecto simul inuncto.

℞. Fl. chamaem. melilo [...]. malv. an. M.j. sem. faenugraec. ℥ss.F. decoctio in aq. pro lb j. pro fotu cum spongiis expressis ut artis est.

℞. Ol. amygd. d. chamaem. pingued. gallin. butyr. rec. an. ℥ss. cerae modicum F. unguentum· unde dolor multum sedatus est· interea utebamur lambitivo in hunc modum parato.

℞. Syr. jujub. viol. an. ℥j. syr. liquir. ℥ss. diatragac. frigid. ℥ss.M.F. eclegma· die sequenti eum purgavimus cum ℥j. diacathol. & seri lactis ℥iij. quo quinquies alvum deposuit, & coepit melius habere, & facilius expuere, lambitivo ex syr. jujub. & liquir. adjecto sacch. penid. utens· & ita paucis diebus hic sanus evasit· pro potu ptisanam confectam ex hord. mund. passulis & liquir. capiebat. Petrus Forestus. obs. 26. lib. 16. De pectoris pulmonisque morbis.

Hippocrates Anaxioni pleuritico octavo die venam secuit· sic ego aliquando in muliere pleuritica octavo die venam secari feci, quae postea aliis adhibitis remediis sana evasit· itaque si tardius vocati fuerimus ad pleuriticos, & omissa fuerit venaesectio, etiam post quartum diem sanguinem mittere licet, modo vires adsint, ac dolor ac febris urgeat, & sputum nondum maturuerit. Idem. obs 33. lib. 16.

Licet multi aliter sentiant, semper mittendus est sanguinis ex latere affecto. Idem. schol. obs. 32. lib. 16.

Ego ut ingenuè fatear, nunquam, aut saltem rarissimè optatum successum vidi ex sectione venae in opposita parte facta, facilè enim sic ex simplici pl [...]uritide duplex sequetur, quod & nonnullis maximo eorum damno accidisse memini· tutius itaque erit ex eodem latere venam secare· egregiè enim materia peccans, & in parte affecta conjuncta hoc modo evacuatur. Guil. Fabrit. Hildanus. obs. 30. cent. 5.

Sal prunellae in aquis portulac. fragor. & acetos. satis bona quantitate exhibitum, idque repetitis vicibus, pleuritidem citò ad expuitionem facilitat· hederae terrestr. aqua si ad ℥iiij. à pleuritico bib [...]tur, idque in die quater repetatur, à purulenta materia pectus expurgari, & ab empyemate & phthisi praemuniri tradunt. Vulgus pro singulari remedio in pleuritide aquam, cui cultrum, quo laniones animalium guttura solvere solent, per aliquot horas imposuerunt, exhibet. Felix Platerus. prax. tomo 2. pag. 381.

[Page 754]

Subsectio tertia. Pro Pleuritide.

SUtor quidam juvenis & biliosus pleuritide laborans, post multas phlebotomias, aliaque remedia ordinaria, die quinto, perseverante febre intensa, & lateris dolore, sumpsit pomum coctum cum ʒj. thuris, superbibendo aq. card. bened. ℥iiij. & postea tectus est, sudavit parum sine febris imminutione, sequenti die multum sudavit; & inde convaluit. Lazarus Riverius. obs. 56. cent. 1.

Puerulus quidam quinque annorum correptus est pleuritide lateris sinistri, cum febre acutissima. Post remedia ordinaria per quinque dies usurpata, & quatuor phlebotomias, jussi ut cucurbitulae duae lateri dolenti applicarentur, cum profundis scarificationibus: contigit autem ut ex scarificationibus illius cucurbitulae, quae dolentem locum propius attingebat, sanies multa effluxerit per totum diem, simulque dolor, ac febris desierit· jussi ut admoverentur folia betae supra loca scarificata, & per duos dies saniei fluxus continuatus est, ac denique in fine verum pus è vulneribus emanavit· atque ita aeger omnino curatus est· credo scarificationes ad locum pleuritidis pervenisse, & materiam morbificam per ea vulnera emanasse. Lazarus Riverius. obs. 39. cent. 3.

Puer quidam duodecim annorum laborabat pleuritide lateris dextri; quinquies secta fuit vena, & alia remedia ordinaria administrata usque ad septimum diem· febris erat intensa cum inquietudine magna, dolor valde urgebat· exhibita fuit die septimo, fuligin. camini pulv. ʒss. cum aq. card. ben. intra duas horas ab assumptione, omnia symptomata valde remiserunt, aegerque multo melius habuit, & postmodum sensim convaluit. Lazarus Riverius. observ. 79. cent. 2.

Multos & praecipue mulieres ex pleuritide ad extrema ferè redactos, restitutos vidimus usu pomi Quercetani semel aut bis sumpti intra viginti quatuor horas, unde praeter spem, vel copiosus sudor, vel anacatharsis libera sequebatur· plurimos certè nominare possem quibus ferè desperatis hoc remedii genus praescripsi, nec unquam alium quam felicem eventum ex eo animadverti: multisque qui hoc apud aegros observaverant, ita successisse multoties audivi. Simeon Iacoz. obs. 88. cent. 4. obs. River.

Puella quaedam atrabilaria saevissimo pleuritidis dolore excarnificata, jam undam lethaeam bibebat; à qua eam extraximus sic.

℞. Ol. amygd. d. ℥ij. laudan. gr. iij.M. paulò post quievit dolor & melius habuit. Petrus Pachequus. obs. 20.

Omnes pleuritici qui vomunt statim in principio· morbi, evadunt, ut in infinitis observavi, levata pleu [...]a ab humorum farcina vomitûs beneficio. Idem. observ. 29.

[Page 755]Ut in anginâ, conclamatis omnibus, in gutture foris sectio fieri potest, fortassis idem & in pleuritide factitari potest inter quintam & sextam costam· exigua enim puris evacuatio magna affert commoda mortalibus. Guil. Ballonius. lib. 2. epid. & ephem. pag. 249.

Subsectio quarta. Pro Pleuritide.

HIrcum suspendo cornibus, & crura posteriora reflecto ad cornua: testes abscindo, & recepto inde cruore exanguem dimitto pro lanione· hic autem cruor siccatus, est instar vitri, difficillimaeque triturationis, atque longissimè ab hircino sanguine officinarum differens· assumtus autem ʒj. pondere, confestim sopit & curat pleuritidem abs (que) venaesectione, nec te deseret unquam. Io. Helmontius tract. cur tit. Sextuplex digestio alimenti.

Sunt mea remedia quae neminem in pleuritide & peripneumonia derelinquunt, pulvis de virga cervi, vel tauri, vel cruor hirci, vel succus cichorii sylvestris, flores papav· sed potifsimùm laudo cruorem hirci, non quidem venalem, séd qualem supra descripsi· à venali cruore (qui nil nisi ovillus est) dignoscitur, quod venalis facilè teratur, ejusque pulvis sit puniceus, hircinus autem verus difficillimè teritur, estque picei coloris illius pulvis· hujusmodi praesidia Archeo amica, atque domestica naturae humanae, causam immediatam in Archeo corrigunt, tolluntque acorem, & ad diaphoresin disponunt cruorem, dolorem pacant, quia aciditatem extinguunt. Io. Helmontius. tract. cui tit. Pleura furens.

Vidi Rusticum omnes pleuriticos tertio potu sanantem· utebatur enim stercore jumenti pro viro, & caballi pro muliere, quod diluebat in cerevisia, ac colaturam expressam propinabat. Io. Helmontius. tract. De febribus.

Administretur cum jure, aut aliquo convenienti liquore stercus columbinum in pulverem redactum ʒss. pondere· est hoc pleuritidi remedium optimum & apud magnates aliquos inter secreta principalia celebratur. Dominicus Panarolus. obs. 14. Pentecoste 4.

Dux Arschotensis aestate, dum gallinae per gramina aluntur & pascuntur, id album quod in stercoribus earum apparebat in pulverem siccatum redigebat, & dabat ℈j.

In magnis pleuritidis doloribus venaesectio etiam copiosa, formidari non debet, quam in hoc casu. Io. Heurnius in viro florentis aetatis ad libras 4. felici cum successu instituit· notis ad cap. 11. lib. 5. pathalog. Io. Fernelii.

Adrianus Spigelius nostra memoria quendam cum discrimine à lateris dolore decumbentem servavit aperta lateris vena, quae in conspectum venit. Io. Rhodius. obs. 17. cent. 2.

Io. Praevotius sinistri lateris pleuritidem plerumque per urinas depon [...] [Page 756] observavit; ideo hoc in casu foeliciter diuretica exhibebat mitiora; è quibus diacuminum ipsi erat familiare· diaphoretica nunquam voto succedêre. Io. Rhodius. obs. 13. cent. 2.

Inter remedia interna mirum in modum confert aqua fl. chamaem. stillaticia: partem enim lenit, resolvit, aperit, & sudorem movet. Laelius à Fonte. consult. 147.

Urina hominis vasis accuratè clausis, in stercore equino per sex hebdomadas fermentata, leni calore spiritum per destillationem suppeditat, qui semel aut iterum rectificatus magnum est pleuritidi & utile remedium· à decem usque ad triginta guttas sumi potest, cum liquore convenienti. D. Robertus Boyle. lib. 2. De utilit. phil. natural. sect. 5. cap. 5.

Subsectio quinta. Pro Pleuritide.

MUlier quaedam pleuritide acutissima laborans, nullo alio auxilio magis levata est quam decocto fl. papav. rubei, quo utendum omni die cum syr. hyssop. jubebamus, calida accepta potione· mirabiliter enim flores hujusmodi levandis laterum doloribus valere experientia quotidiana docet, & mihi familiare & expertum id remedium esse solet. Franciscus Valeriola. obs. 10. lib. 5.

Pro pleuritide ad suppurationem tendente decoctum tabaci mirum est medicamentum· testor Deum, me anno elapso▪ à morte ad vitam revocasse quandam meam vicinam, quae jam erat per tres menses pleuritica suppurata cum febre hectica, quae ab istius decocti adsumptione, per tres vices, & ab ejus fumo per fistulam accepto tribus diebus plus quam sex libras puris albi tussi evomuit, & nunc libera & sana est· decoctum ita paratur.

℞. Fol. tabaci ℥j. bulliat. in aq. dulcis lb ij. ad medietatis consumptionem, addendo sub finem fol. malv. & branc. urfinae & viol. an. M.j. colatura cum sapa misceatur, & detur calidè pluries· fumum tabaci assumat quandoque a [...]te decoctum, & quandoque post. Epiphanius Ferdinandus. histor. 32.

Inungatur pars affecta unguento de althaea, & postea cumini pulvis inspergatur· vel post inunctionem brassicae folium ad ignem calefactum, & inunctum admoveatur. Faventinus miscet unguentum de althaea cum oleo amygd. post inunctionem aspergit pulv. cumini, & superimponit folium caulis, & miris laudibus effert· item gallina viva per spinam secta pulvere ireos conspersa, & admota multùm prodest. Panis recens è furno extractus, per medium sectus, & in butyro recenti liquato madefactus, & admotus, materiam lateri impactam potenter resolvit.

Oleum sem. lini, vel amygd. d. rec. sine igne extractum, cum saccharo mixtum, & exhibitum, egregiè tussim lenit, & dolorem pleuriticum demulcet.

Inter specifica, quae usupari possunt, [Page 757] sunt rasura dentis apri, cinis priapi tauri, vel cervi, flores papav. rub. corallus praeparatus. Quercetanus in Pharmacopoea laudat pomum excavatum, & thuris masculi ʒj. repletum, & ad ignem coctum, quod aeger deglutiat, superbibendo aq. card. ben. ℥iij. postea verò benè contectus sudet· hoc remedium post tertium morbi diem usurpandum esse vult, eoque multos asserit fuisse restitutos.

Fuligo camini ad ʒj. exhibita multum confert, sed multo magis spiritus fuliginis. Lazarus Riverius. prax. medic. lib. 7. cap. 2.

Subsectio sexta. Pro Pleuritide.

EQuitem quendam Gallum quatuor docti Medici curabant pleuritide affectum, quae ob parvum dolorem, mitem tussim, lenissimam febrem, expectorantibus solis, fomentisque curanda visa est· sed cum haec symptomatum lenitas cum interna malignitate conjuncta esset, quinto die malitia manifestè deprehendi coepit, nam ablato omnino dolore, delirare visus est, insomnis, vigil, & cohibito sputo, lipothymia ex intervallis vexabatur· huic malo cum occurrerem, & aeger viribus esset penè exhaustus, symptomataque vehementius invalescerent, loco spretae phlebotomiae cucurbitulas scarificatas scapulis impono, quibus aliquantisper levatus, respicere coepit; cui deinde redintegratis viribus super partem affectam cucurbitulam cum scarificatu impono, qua detracta hirudines sex circumcirca admoveo, quae tantam utilitatem attulerunt, ut intra decimū septimū diem, concocto sputo, & facilè excreto, pristinam recuperaverit sanitatem. Zacutus Lusitanus. obs. 113. lib. 1. prax. admir.

Quidam pleuritide vera laborans, extracto è cubito sanguine, accepit hunc julepum pectoralem.

℞. Aq. scabios. tussilag. papav. rhaead. an. ℥jss. syr. jujub. julep. viol. an. ℥j. syr. de hyssopo de liquir. an. ʒiij. ol. foenic. gt. iij.M.F. julep. latus dolens inungebatur sequenti linimento.

℞. Unguenti resumptivi ℥jss. ol. foenic. salv. an. gt. ij.M. punctivis doloribus valde urgentibus sequens fomentatio profuit.

℞. Fol. rutae absynth. menth. artemis. abrot. fl. chamaem. aneth. an. M.j. sem. anis. cumini, an. ℥jiss. bacc. lauri salis communis tostor. an. M.jss. conquass. & incidantur ut F.ij. sacculi interbastati in vino coquendi, alternatimque applicandi· exhibeatur hic julepus contra sitim.

℞. Aq. fontis lb ij. cinnam. el. ℥j. sacch. lb ss. cruda trajiciantur per manicam Hippocr. F. claretum absque coctione. Io Petrus Lotichius. obs. 3. cap. 3. lib. 3.

[Page 758]

Subsectio septima. Pro Pleuritide notha.

IN corporibus frigidis ac pituitosis saepe gravissimi dolores laterum à flatibus oriuntur fotibus mitigandi; si venam pertuderis necabis. Vidi formosissimam mulierem, quae cum flatibus obnoxia esset, ac cum coenasset liberalius, noctu in acerbum lateris dolorem conjecta fuit, ilico à secta vena periit. Io. Heurnius ad aph. 33. sect. 6.

Incredibile est dictu, quam multos trita vulgataque medendi via, ac praesertim in pleuritide perdidit· nam audito lateris doloris nomine, si quis aliud praeter venaesectionem remedium tentet, [...]· imò quod pertinet ad dolores lateris, nullus hodie non medicus est· quamquam hic multorum carnificina & frustranea sanguinis (in quo vita sedet) eductio, spirituumque evacuatio committitur magno artis vituperio, ut etiam hac una medendi pleuriticis via bajuli, carnifices, sutores, ac universa mulierum garrulitas Medicorum celebrium industriae obstrepat ac sese opponat· imò si quis de latere queritur, quocunque id modo fiat, ne articulo horulae differre fas sit· at non novit imprudens mulier, & impudens barbitonsor, nugigerulaque mediastina mulier multis ex causis dolores laterum oriri, in quibus ut aliquando venam non secare nefastum est, ita eandem aperire crudele impium ac ignorantiae plenum sit· nam nulla est causa tam exilis, tamque parum efficax, quae non dolorem in latere excitet· ac aequumne est tanquam causa eadem sit, ac idem malum, remedium idem usurpare, & omnibus eundem cothurnum attribuere. Guil. Ballonius. lib. 1. epid. & ephem. pag. 79.

Cum dolores vagabundè tenent nothas costas, & continuatione membranarum attingunt aliquando mammas & partes sterni anteriores, cautè videre oportet, an propter vapores ex visceribus clatos dolores surgant, an causa ipsa à partibus superioribus pendeat, an verò in thorace ipso sit· vulgo enim secatur vena undelibet dolor sit, atque id quidem male· quis enim nescit, si dolor iste agnoscat causam in ventre inferiore, non modo non prodesse phlebotomiam, sed etiam nocere saepe, quod attractio fiat à partibus inferis, & si nondum adsit pleuritis, ea per sectionem venae acceleretur. Guil. Ballonius. lib. 1. epid. & ephem. pag. 88.

Sectio tricesima prima. De Podagra.

ARthriditis species est, de qua supra, lib. 1 sect. 40.

[Page 759]

Subsectio prima. Pro Podagra.

PRo doloribus cito mitigandis, compescendis ac penitus submovendis, lintea meo monitu duplicata in aqua mea Antipodagrica intincta, & parum expressa, tepidè applicabat partibus affectis & dolentibus; idque reiterabat quoties lintea siccata fuerant· quo solo epithemate paucarum horarum tempore ex toto liberatus est à dolore· & haec sanè aqua divina neminem hactenus in relevanda & tollenda Podagra, Gonagra, Chiragraque fefellit: sed omnes ad sui salutem, cum Dei laude, usi sunt felicissimo & indubitato cum profectu. Martinus Rulandus. curat. 98. cent. 3.

Aquae nostrae Antipodagricae compositio haec est.

℞. Aq. terrae sanct. lb 1. aq. Martis lb ij. liquoris Mercurii ℥ss. croci metall. ʒj.M. & facta ebullitione, conserventur in vase vitreo pro usu. Martinus Rulandus. curat. 35. cent. 5.

Cum circumferantur spuriae & mendosae descriptiones aquae antipodagricae Rulandi, adlubescit genuinam, & [...] huc adscribere, praesertim cum ad miraculum aqua illa operata & probata dicatur.

℞. Aq. terr. sanct. lb j. aq. Martis lb ij. liq. mercur. ℥ss. croci metall. ʒj.M. & ebullitione facta in vitro serventur.

Verùm cum ingredientium compositiones in paranda illa aqua difficultatem nobis parere queant, nisi explicatius tradantur, necesse est ut ordine eorum conficiendi modum huc adscribamus. Aqua itaque terrae sanctae sequenti paratur modo.

℞. Boli orient. ℥viij. terr. sigill. ℥iij. aq. levistic. lb v. macerentur per dies novem in loco calido. Postea distill.

Aqua Martis ita componitur.

℞. Aquae per vesicam destillatae lb viij. in quibus infunde scoriar. ferri praep. lb ss. stent infusa per dies sex, ac per Alembicum evocentur.

Liquoris Mercurii haec est praeparatio.

℞. Mercur. sublimat. ℥iiij. quibus affunde aceti fortiss. ℥iij. & per noctem macera. crocus metall. quomodo conficiatur omnibus notissimum est. Io. Loselius. De Podagra. sect. 2. membr. 2. artic. 2. subsect. 2.

Quando dolor est into [...]rabilis utatur hoc.

℞. Opii ℥ss. croci ʒj. terantur ista cum lacte vaccino & cum medulla panis similaginei, donec totum cum lacte incorporetur ad similitudinem emplastri, & super loco ponatur· illinatur etiam locus theriaca. Bartholomaeus Montagnana. consil. 245.

[Page 760]

Subsectio secunda. Pro Podagra.

AD Praeservationem,

℞. Ras. ossium, corp. humani, diagrid. hermodactyl. turbith. an. part. aeq. de quo medicamento exhibe ʒss. pro dosi mane per aliquot dies. Vocat Paracelsus hoc medicamentum mirabile ad Podagram propter proprietatem ossium corporis humani. Debet autem deleteria ejus vis corrigi addendo pulverem cinnam. anis. & foenic. Secundum medicamentum quod prae omnibus in Podagra laudatur, est hellebo [...]us niger, in quo praecipuè consistere videtur cura Podagrae cujuscunque, & ejus debet esse usus frequens. Sunt autem diversi praeparandi modi; primus in pomo, in quod infigimus rad. helleb. nigri ad ʒss. Postea charta madida pomum involvitur, & coquitur sub cineribus, deinde extractis radicibus, datur pomum mundum cum saccharo edendum; & est rarum medicamentum ad molliendam alvum non solùm in hoc morbo, sed ad sanitatem tuendam in his qui alvum siccam habent. Alius modus est, ut fiat extractum radic. ex aqua vitae, & est optimus praeparandi modus· dosis à ℈j. ad ℈ij. exhib. cum sacch. rosac. alius modus est in substantia ita,

℞. Pulv. rad. hellebor. nigr. ʒj. zinzib. mastich. ros. rub. cinnam. anis. dauci, camphor. pulver. an. ℈j.M.F. Pulvis. de quo sumat ʒj. Si per intervalla purgandus est· si frequenter, ℈j. sufficit.

℞. Calcem vivam per quinque vel sex dies immerge in aq. fontis, ut sal ejus elicias, & aqua superemineat calci, ad quatuor aut quinque digitos.

℞. Hujus aquae lb iiij. & in eam laminam chalybis ferventis extingue duodecies. Postea in e [...]ndem immerge aes ustum in pulverem redactum ad ℥ss. cinabrii ʒss. & stent per quatuor aut quinque dies, in quibus aqua viridem acquirit colorem ex vitriolo interno aeris usti; in hac aqua lintea replicata madefiant, & loco dolenti applicentur; & mirabiliter sedant dolorem. Hanc aquam putat Quercetanus esse illam Martini Rulandi mirabilem. Rodericus à Fonseca. tomo 1. consult. 7.

Vir quidam crapulae deditus, Podagra in pede sinistro afficiebatur. exhibita cassia ad faeces communes educendas, sanguinem ex brachio sinistro ad ℥viij. extrahere jussi· purgato deinde leviter corpore, petias lineas infundi jussi in aq. ros. & Solani cum oleo ros. omphac. & medullam panis cum lacte, cassia, & vitello ovi crudo apponi. Quale & illud est à Leonello commendatum.

℞. Cassiae noviter extract. ℥ij. pulv. hermodactyl. ʒss. vitellum ovi unius, M. cum ol. rosac. ad formam linimenti· & haec huic aegro profuere. Petrus Forestus. obs. 6. lib. 29. De Arthritide & externarum partium Affectibus.

[Page 761]Valet ad Podagram cinis caulium cum axungia rec. porcina unguenti instar. Celebris quidam Medicus cineres stipitum caulium miscebat cum axungia & cera, & componebat unguentum. Cuidam Podagrico post universalia, viscum quercinum in cerevisia communi decoxi, & colaturam panno lineo intinctam loco affecto imposui· quo solo remedio dolor sedatus est. Oleum ligni quaiaci mirabile est pro Arthriticis. Iodocus Philippi Regis Chirurgus saponis nigri ℥j. cum vitello unius ovi mixtam applicabat Podagricis & Chiragricis miro successu cum stupa; & per tres dies non amovebat. Petrus Forestus. obs. 15. lib. 29.

Subsectio tertia. De Podagra.

FRatres duo Viri Primarii Vesuntini, diu Podagra haereditaria afflicti cum summo cruciatu, ad me consilii causa venerunt: quibus praeter regimen idoneum praescripsi, ut de elect. meo Antipodagrico sumerent [...]d ℈j. singulis matutinis jejuni, ad quadraginta dies continuando.

Electuarium hoc ita fit,

℞. Sarsaepar. ʒvj. sem. hyperic. ℥j. fol. chamaedr. chamaepit. an. ℥j. fl. beton. ʒj. rad. aristol. rot. ʒvj. angelic. ʒij. [...]ryophyll. ʒj. croci gr. vj. ras. C.C. ebor. an. ʒj. succini ʒj. corall. ʒss. ad pulver. ℥j. Sumantur sacch. cocti cum q.s. aq. ros. ℥iiij.F. Electuarium instar opiatae. Deinde suasi ut pilulas sequentes singulis mensibus pondere ʒj. assumerent.

℞. Hermodactyl. excortic. ℥ss. aloes turbith. mechoac. an. ʒj. rhei el. myrobal. citrin. chebul. mastich. an. ʒj. euphorb. ℈ij. rad. aristol. rot. ℈j. sem. hyperic. zinzib. sem. cumini, an. ʒss. sal. gemm. ℈ss. cum succo chamaepit. F. Massa. addendo diagrid. praep. ʒss. formentur ex ʒj. pilulae aliquot, menstruatim ut dictum sumendae. Septennio post, ad me reversus fratrum alter, statim mihi aperuit, se & fratrem suum, ab eo tempore, quo medicamentis praescriptis à me usi fuerunt, jam toto elapso sexennio, aliquotque mensibus, Podagra nunquam laborasse, nec ulla illius sensisse indicia, seque tantum pilulis fuisse usum, per anni spatium, omisso Antipodagrico, illisque effectum hunc tribuere. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 506. & 904.

Mulier quaedam Podagrica, continuò hoc affectu infestata, dum in matrimonio esset, vidua postea facta, consilio meo, ut si non curari posset, saltem mitius ab ea affic [...]retur, usa est. Post corporis purgationem, jussi pedes Podagrae obnoxios saepe immergere in sequenti lixivio mane & vesperi.

℞. Ossium diversorum combustorum cum ligno quercino cineres, per quos coletur aqua fabrorum extinctionis ferri, addita mensura una vini rubri & urinae pueri, fiat lixivium satis efficax. in quo decoq. pruna sylvestria siccata ad p.j. vel ij. salv. [Page 762] chamaepit. an. M.j. salis p.j. utatur frequenter purgato corpore. totum biennium ab hoc hoste libera fuit· Postea nubens eo iterum corripitur, à quo etiam, quia medicamenta neglexit, ad extremum vitae usque afflicta fuit. Felix Platerus. observ. lib. 2. pag. 508.

Subsectio quarta. Pro Podagra.

OLim in Aula frequens fuit syrupus de spina cervina, qui domesticus appellatus fuit, quo multi Aulici in Podagra & aliis morbis, cum leniter purget, & serosa educat, pro praeservatione cum fructu usi sunt· eum syr. singulis septimanis exhiberem semel, vel certè singulis quatuordecim diebus. Io. Crato. consil. 20. lib. 4.

Docti Medici omnes ab experimentis didicerunt, ea corpora, quae multum urinae emittunt, & sudant frequenter, minus à Podagra tentari· in quibus verò illa duo excrementa, sudor inquam & urina detinentur, ii ad hunc affectum maximè proclives sunt. His de causis moveor, ut sassafras, quod nuper inventum est, usum ad praeservationem nequaquam improbem, si facultatem habet urinam & sudorem ciendi· an verò quod aliqui gloriantur, id insit ei ligno experimento nullo observavi. Ego & ratione & experientia multiplici adductus rasuram C. cervi ligatam in petia & impositam potui certum habeo & urinam provocare, & corpora, modo ad id proclivia sint, facile ad sudorem disponere, si praesertim mane in lecto se contineant, & membra foveant, quod qui faciunt, à Podagra ferè liberi sunt. Io. Crato. consil. 21. lib. 4.

Vomitus quantum scriptis omnium Medicorum commendetur in hoc morbo sciunt eruditi, & habet profectò magnam utilitatem, non solum ratione evacuationis crudorum humorum, verum etiam diversionis· proinde si aeger in mense semel saltem possit vomere, utile hoc sanitati futurum esset.

Si haberemus oleum ex ossibus humanis, & oleum cerae, anteferrem omnibus aliis medicamentis topicis. Tumori qui est in genu adhibeat hoc medicamentum quinque diebus.

℞. Vitell. ov. numero vj. ad justam duritiem coctos. adde croci ʒj.M. & tumori superimponat mane, retinendo quatuor vel quinque horis. Utatur deinde ad oedemata & tumores tam in manibus quam pedibus, hoc unguento.

℞. Pingued tauri ℥ij. sal. usti ℥j. ol. oliv. ʒvj.M. probè in mortario.

Ad removendos tophos in juncturis hoc unguento utatur.

℞. Mucilag. radic. alth. sem. lini, ol. chamaem. pingued. anser. ol. vulp. in qua vulpecula viva sit cocta, olei lumbric. an. ℥ss. salis triti ʒij. croci ℈j.M.F. unguentum molle, quo ungantur juncturae, semper inspergendo pulv. lumbric. terrestr. lotor. in vino, & combustorum. [Page 763] Unum addam à Veteribus Medicis excogitatum medicamentum, quo Arthriticos posse sanari affirmant, si per integrum annum ejus usus continuetur; vel ut mense Ianuario assumatur ad ℈ij. per quindecim dies, Februario totidem & tantundem· Martio per duos dies· Majo tribus diebus· Iunio uno solo die· Iulio duobus· Augusto uno· Septembri duobus, Octobri duobus, Decembri duobus Sumatur in diluculo in aquae ivae artheticae vel beton. cum syr. de iva arthetic. vel betonic. Pulvis ita se habet.

℞. Aristol, ℥j. centaur. ʒiij. gentian. ʒvj. mei. ʒv. hyperic. ʒvj. petrosel. macedon. ℥ss. agar. albiss. ʒij. rhapont. veri vel ejus loco rhei el. ʒj.F. omnium Pulvis. Hoc remedium, ut dixi, est veterum Medicorum, & à multis, ubi alia remedia non contulerunt, expertum; quod ego, qui veterum Inventa amo & veneror, non improbo, imò ejus usum commendo. Io. Crato. consil. 15. lib. 1.

Unum addam, in quo non omnem aliquam tamen spem auxilii pono, videlicet ut ingravescente dolore, ad pedem affectum ponatur catellus. Catellum enim existimant non tantum calore suo facere ut diffletur materia, & digeratur, sed mali vim ad se pertrahere, ita ut interdum quo (que) mori animadversum sit. Io. Crato. cons. 34. lib. 5.

Podagra mirè levatur si catelli cum Podagrico recumbant, morbum enim contrahunt, adeo ut vix incedere queant, aeger verò levamen suscipit. Petrus Borellus. observ. 28. cent. 3.

Subsectio quinta. Pro Podagra.

SI fluxiones fuerint copiosae & frequentes, & totum corpus videatur siccandum, consulo ut per multas septimanas singulo mane, sumatur ʒj. pulveris mei Podagrici, qui talis est.

℞. Chamaedr. chamaepit. cent. min. aristol. salviae, betonic. an. ℥j. lign. guaiac. opt. & nigri ℥viij. singula seorsim in tenuissimum pulverem redigantur, & diligenter misc. Hoc uno remedio perfectissimè curatur Podagra, nisi quis in vivendi ratione per omnia velit Sardanapalum imitari. Hieron. Donzellinus. consil. 106. lib. 6. consil. Cratonis & aliorum à Scho [...]tzio editorum.

Ad pedes utatur hoc linimento, remedio profectò, ut vetustissimo, sic & optimo & decantatissimo quamvis familiari & domestico.

℞. Salis communis (vel potius salis juniperi) in tenuiss. pollinem redacti ʒj. ol. rofac. ℥j. reducantur ad formam linimenti· quo fricet pedes mane & sero; tali enim frictione insitus calor augetur, & siquid praeter naturam est, discutitur, [...]crementaque consumuntur, & affecta membra fiunt robustiora, & adversus affectionem firmantur. Andr. Gallus. consil. 19. lib. 7. consil. Cratonis, &c.

[Page 764]Confert mirificè usus radicis ar [...]emis. si cibis incoquatur instar rad. petrosel. Multi enim solo earum usu ab articulorum doloribus liberati sunt. Pedes ne materiam recipiant, laventur saepius mane & vesperi hoc lavacro.

℞. Fol. artemis. absynth. origan. fl. chamaem. an. M.ij. alumin. salis, an. M.j.lixivii parati ex cineribus fagi, q.s. Haec simul calefiant ad ignem, & cum opus est pedes immittantur, ut liquor supra talos emineat· resolvit, absumitque materiam nervis, articulisque adhaerentem, revocat calorem extinctum & incessum adjuvat reparatque· etiam hoc lavacro utendum cum tumor vel rubedo in pedibus apparent, & ubi incessus inhibetur. Confert haec aqua ad sopiendum dolorem, si alia non contulerint.

℞. Aq. plantag. sambuc. an. lb ss. aq. solani, vini distillati, an. ℥iij.M. vel applicetur aqua tapsi barbati, in qua aliquid thuris ebullierit. Pinguia omnibus modis evitanda, quod sua humiditate membra relaxent, & idonea ad recipiendos humores reddant. Ad corroborationem articulorum lotiones pedum singulis septimanis bis vel ter adhibitae multum faciunt. Sumatur lixivium in quo chalybs extinctus sit· adjiciantur fl. chamaem. herb. paralysis, absynth. artemis. ped. columb· & una atque altera ebullitione facta, addatur parum salis & aluminis. Abrahamus Seylerus. consil. 29. & 33. lib. 7. cons. Cratonis, &c.

Pinguibus non utor libenter, sed in materia calida & vehementissimis doloribus oleum ranarum, quod hoc modo fit, plurimum prodesse observavi.

℞. Ol. puri lb j. ranar. fluviatil. numero iij. fl. verbasci M.ij. injiciantur ranae vivae in oleum donec moriantur. & coquantur in olla vitreata lento igne, clauso operculo, usque ad carnis dissolutionem. Deinde contundantur, & rursus bulliant oleo percolato, addantur terebinth. opt. ℥iiij. misceantur lento igne, & serventur usui. Io. Crato. consil. 34. lib. 5.

Non facili remedio cedit hoc malum· quare decoctum sarsaeparillae praescribimus, si homo humidus fuerit; vel si ficcus, chinae radicum; si frigidus, guaiaci aut sassafras ad quadraginta dies. Si phlegmone sit valida, foris fovebimus aqua spermatis ranarum. Io. Heurnius. ad. aph. 49. sect. 6.

Subsectio sexta. Pro Podagra.

NOvi ego senem quendam apud nos: is sibi ipsi in Podagra hoc modo felicites medicinam faciebat. Cum tumor & dolor magnus, locus rubens, accipiebat salem, cinerem, urinam pueri, & acetum, in iis commistis & agitatis madefactum & expressum pannum laneum album applicabat aliquoties. Sedato jam magna ex parte dolore, morbo declinante [Page 765] incoquebat sulphur vivum & pulverem hellebori albi, oleo sem. lini, eoque affecta loca illinebat· quorum usum non improbo, quod ratio non refragetur, & experientia ipsa saepenumerò profuisse compererit. Reinerus Solenander. consil. 24. sect. 4.

Ad praeservationem, post vernam purgationem, ut aliquot dies decoctum chamaedryos assumat author sum. Commendarunt hoc Genuenses mirum in modum Carolo quinto Caesari, quod ibidem in multorum articularibus morbis saluberrimum inventum esset. Constat quosdam hoc decocto postquam dies sexaginta bibissent, penitus liberatos & restitutos, cum antea non solum pedum sed & manuum articulos isto morbo haberent diu occupatos atque impeditos. Hoc modo paratur.

℞. Chamaedr. dum floret, lectae & benè asservatae M.j. vini mediocris lb iij. coq. in duplici vase S.A. horas quinque, excolati vini bibe mane haustum, corpore ad sudoris procurationem composito. usus sit à purgato corpore in multos ex ordine dies, ad Maji usque initium· ab autumnali purgatione, loco chamaedr. utatur ad dies octodecim decocto sassafras hoc modo.

℞. Rad. Sassafras cum cortice ℥iiij. rad. sarsaeparill. ʒxiiij. cichor. ℥iss. liquir. ras. ℥ss. passul. corinth. lotar. ℥jss. aq. puriss. lb xij. coq. lento igne S.A. ultra consumptionem tertiae partis· bibantur colati decocti mane ℥vj. plus minus; adhibita cura ut sudor sine multa difficultate sollicitetur· evacuatione ritè administrata, statim ad localia veniendum quae leviter repellant, discutiant, roborent, & planè ita constituta sint, ut leniendo dolorem sopire valeant. Hic Medici varia praescribunt. Quidam lactis vaccini rec. & ol. ros. an. lb j. miscent, incoquunt medullam panis triticei q.s. ut F. Cataplasma, addendo vitellos ovorum tres, cum modico croci, illudque innoxiè applicant quocunque morbi tempore· in omnibus topicis Narcoticorum usus, qualis opii, suspectus esse debet, nisi ab valde in artis operibus perito Medico, urgente necessitate, adhibeantur. Novi Cardinalem podagricum, qui ad doloris levationem nullum efficacius invenit auxilium sequenti· accipiebat malvam cum radic. minutimque concisam incoquebat vini & aceti partibus aequis ad tertias, tum adjiciebat furfures secalis crassiores, & post levem coctionem, contusa applicabat calidè articulis dolentibus; quod ego item comperi saepius juvisse. Item suffarcinatur gallina absynthio, & brassicae foliis, licet & rapas addere, coquitur, jus per linteola applicatur utiliter· fotus ex solo jure raparum profuit multis. Curavi civem quendam Novesiensem doloribus podagricis diu miserrimeque confectum, solo emplastro ex foliis brassicae & faenugraeci farina cum aceto subactis; quo non solùm à doloribus liberatus est, sed planè persanatus est. Compertum scribit Plinius, Sextum Pompeium pedibus acervo tritici immersis [Page 766] persanatum esse· habet hoc remedium suas rationes, sed evidentiores hoc, quod sequitur, unde & majus juvamentum percipere liceret, si illius loco hujus usus esse posset· nam discutit eleganter, calorem nativum excitat, & maximum membris robur addit· est autem hoc: singulis annis nimirum tempore vindemiae, partes affectae uvarum vinaceis post recentem pressionem & levem fermentationem adhuc calentibus, aut calido musto calfactis immergendae mane per dies quatuordecim· isto novimus, post praescriptorum quorundam usum, restitutos, qui diu multumque cum isto morbo conflictati, ita affecti erant, ut incedere vix difficulter possent· ad omnia ista hoc unum addam quod in quodam pervetusto libro annotatum reperi, nimirum, podagricum toto anno à morbo liberum futurum, si in Martio, luna decrescente, marrhubium colligat, contuderit, atque affuso vino succum expresserit, eumque succum per triduum biberit· experientia facilis est & tuta. Reinerus Solenander. confil. 1. & 2. sect 5.

℞. Fol. & fl. sambuc. virid. an. lb j. fol. tabac. ℥iij. contund. & optimè macerentur in aqua ardente, idque per tres dies in balneo M. deinde destillentur· hac aqua bis in die foveatur pars dolens. Laelius à Fonte. consult. 135.

Fiat embrocatio ex oleo rosato tepido, vel lacte vaccino tepido, aut fiat tal [...].

℞. Ol. rosat. lactis vaccin. an. lb ss. quibus adde panem tritum, bulliant ad ignem donec veniant ad spissitudinem, & tunc remove ab igne, & adde tria ovorum lutea benè miscendo, & actu tepida appone· in progressu adde ol. chamaem. dolores tales mirificè mitigat stercus bovis cum oleo rosato calefactum & appositum· Ad preservationem laudo vomitum duobus diebus continuis singulis mensibus, si sit facilis ad vomitum, alias non· laudo etiam cauterium potentiale, sed magis actuale in tibia dextra. Victor. Trincavellus. consil. 97. lib. 3.

Subsectio septima. Pro Podagra.

PUrgetur caryocostino praestantissimo Medicamento ab ℥ss. usque ad ʒv. ex aqua ivae· hoc Pharmacum pro sanandis doloribus articulorum adeo insigniter confert, ut si quis ipsis inchoantibus statim exhibeat, miro quodam modo fluxionis cursu intercepto, aut omnino evanescant Dolores, aut mitiores evadant. Datur gratia praeservationis bis aut ter in anno, adeo foelici successu, ut ego quam plures sanasse profitear solo hujus usu: sumque expertus in meipso, & Ludovico patre meo, qui cum quotannis doloribus molestaretur articularibus, postquam hoc uti coepit familiariter, nunquam redierunt Dei opt. max. benignitate· pro revulsione sunt qui cauterium proponant vel in cubito vel in crure opposito· [Page 767] & certè utrumque rectè factum putaverim· posset ipsi alterutrum imponi· at quod experientia didici, maximè proficuum est cauterium in eodem pede factum sub genu loco assueto in parte potissimùm exteriore· etenim fluxio quae à capite solet irruere in subjectas partes, antequam ad articulum pollicis pertingat, ex emissario fortassis evacuabitur· circa particulam affectam hoc utitor emplastro, quod efficacissimum invenies pro robore partis, & pro discutiendis excrementis quae confluxerunt.

℞. Cortic. granat. crasso modo contus. M.ij. coq. in vino tamdiu donec dissolvantur; mox adde summitat. tenerior. rubi, fol. semperviv. an. M.j. contund. omnia fortiter & colentur per setaceum; ac tum adde farinae hord. cribellatae, ℥jss. farin. sem. faenugraec. ℥ss. & cum vino decoct. praedict. F. emplastrum· imponatur nocturno tempore, manè autem abluatur locus ex vino rubro decoctionis rad. ebul. & gallar. cupress. contusar. Horatius Augenius. epist. 3. lib. 10. tomo 3.

Quando à doloribus minus vexatur, optimum erit, si oleo omphacino cum sale ad unguenti formam redacto, partes dolentes inungeret, easque interdum aceto, in quo iva bullierit lavaret: quo uno remedio magnum Agrippam esse curatum scriptores perhibent· hieme si diacorallio ad ʒj. usque adeo ab Alexandro Tralliano celebrato, uteretur, non parum esse profuturum sperarem; quanquam saepenumero irridere consuevi eam superstitionem & diligentiam, qua putavit tanquam necessaria utendum esse iis, qui à simili medicamento fructum optant: ille enim numerus dierum interpolatus quid utilitatis secum afferat sanè ignoro· quemadmodum illud existimo ratione non carere, quod quantò frequentius utetur, eò uberior fructus ab ipso sperari jure potest. Hier. Mercurialis. tom. 3. consult. 21.

Sunt magni Medici qui usum brassicae singulariter commendant, & laborantibus podagra tunc cum adest dolor, solam brassicam edendam praescribunt· hoc certum est quo victus parcius alimentum praebet, eo salubriorem esse· parti affectae applicanda sunt initio, quae eam roborant, & affluxum nimium prohibent: itaque scobem C. cervini sumat, in aquam verbasci ponat, & percolatam aquam pedibus applicet. Deinde sola aqua verbasci utatur, vel succo, qui in vase vitreo floribus verbasci repleto, & soli exposito, repe [...]i [...]ur: nam iste succus est longè potentior. Postremò folia tabaci calefacta apponi possunt. Io. Crato. consil. 22. lib. 7.

Ego omnibus mellis acidi usum praeferrem, aut in jusculo aliquot olei vitrioli guttulas dissolverem· scio illius praestantiam· aliqui ab eo ut metallico & corrodente abhorrent, sed temerè· In corpore humano aliam vim & effectum habet: quod quotidie in gingivis exulceratis experimur; putridam enim consumit carnem, sanam abstergit & corroborat· mel acidum tale est.

[Page 768]℞. Mellis rosarum, vel quod in hoc corpore convenientius est, syrupi de betonica ℥iij. his adde olei vitrioli gt. ix. capiat primum de hoc unum cochlear manè jejuno ventriculo, deinde duo cochlearia, postea tria: & sic eo uti pergat, ab uno scilicet denuo incipiendo· usus illius est tutus & suavis, & ventriculum humidum mirificè adjuvat, & pituitam è corporibus removet. Io. Crato. consil. 28. lib. 7.

Subsectio octava. Pro Podagra.

UTiliter intra corpus aliquot guttulae spiritus salis armoniaci propinantur, ad sudorem movendum, naturam confortandam, tartarum resolvendum ac expellendum. Paracelsus pro indubitato anodyno commendat eundem spiritum, qui cum spiritus vini anatica portione mistus, & plumaceolo bis vel ter loco dolenti adhibitus, confestim dolores sopit· aliqui camphorae nonnihil addunt.

Magnae Britanniae regis Iacobi emplastrum contra podagram, sequenti modo conficitur.

℞. Ol. è pedibus bubul. & ovill. è floribus sambuci, ol. lini rec. express. an. lb ss. ol. lumbric. hyperici composit. an. ℥viij. minii plumbi alb. an. ℥xij. lithargyr. auri & argent. an. ℥viij. coq. ad empl. consistentiam, tum adde cerae flavae, colophon. an. ℥iiij. tacamah. ℥iij. opoponac. ℥j. in vino malvatico solvantur, colentur, atque ad suam consistentiam reducantur, postea emplastro addantur: hinc ab igne remotis, cum refrigescere incipiunt adde camphorae in ol. hyperic. solut. ℥ss.M. Io Loselius. lib. De podagra.

Purgatio per arcanum corallinum podagram in sui semine interimit. Io. Helmontlus. tract. cui tit. Volupe viventium morbus antiquitus putatus.

Apud Moravos Olmutienses nobile nuper hoc experimentum didici pro sedandis illicò doloribus podagricorum.

℞. Herbam barbicapram (quae alias dicitur ulmaria) ea cum suis radicibus floribusque destillatur, & in hac panni linei madefacti imponuntur podagricis, vel cum penna illinitur articulus dolens.

Sutor quidam Viennae natura biliosus, podagra circa magnum pedis pollicem atrociter corripitur; multis remediis frustra tentatis, tandem omni dolore liberatur cataplasmate saepius de die renovato ex stercore vaccino recenti in sartagine cum butyro frixo, quo postea & alios ab immanibus doloribus sanavit· expertus fui fel piscis cyprini inunctum profuisse podagricis. Sed communiter in omni ferè arthritide, à quacunque causa oriatur, soleo foeliciter uti cataplasmate ex vino & panis medulla facto· si sit causa calida vinum rubrum capio, cui addo oleum rosaceum, si frigida vel mixta, vinum album cum pulvere flor. chamaem. furfuribus bene tritis, & oleo rosac· hoc [Page 769] cataplasma non modo omnem fluxionem repellit, sed & influxum non mediocriter digerit. Adrianus Spigelius. lib. De arthritide.

Nos hactenus habuimus in usu carnem bubulam, cujus frustum crudum sine pinguedine parti dolenti superligavimus, idque manè & vesperi mutavimus, atque ita foeliciter dolorem sedavimus. Io. Hartmannus. pract. chymiatr. pag. 313.

Sectio tricesima secunda. Pro Pollicis vulnere.

QUidam in pollice à cultro vulnus passus est, subitoque balsamo quodam sanatus fuit· paucis post diebus acerbum dolorem in eadem parte sensit, ut non solùm cibo & potu, sed etiam somno privaretur: cum verò ob inflammationem & tumorem, gangrenae imminentis, digitique amputandi instaret periculum, contra meum & Chirurgorum consilium, qui digitum aperiendum esse dicebamus, ne periostium corrumperetur, remedio sequenti usus est, quo miraculosè sanatus perfectissimè fuit.

℞. Vini albi haustum unum, mellis ℥iiij. ovor. vitell. numero iij.M. & leniter super ignem lignea spatula agita, donec vinum▪ in fumum abierit, & quod residuum est unguenti consistentiam acquisiverit· hoc rememedio multa vulnera & ulcera desperata curata fuerunt. Petrus Borellius. obs. 96. cent. 1.

Sectio tricesima tertia. Pro Pollutione nocturna.

PRohibuimus spectacula, veneris (que) colloquia, lectiones impuras, imaginationes foedas, & tactus impudicos, somnum supinum, ne in molli quoque pluma decumberet: suasimusque ut jejunaret in pane & aqua, si posset, & ut à cibis delicatis, & iis abstineret quae semen augent· praecepi ut sub lumbis laminam plumbeam perforatam portaret· imperavi etiam, ut illi sanguis satis copiosè detraheretur; & vomitus concitaretur. Ruta commanducata crebrò per somnia venerem imaginantibus prodest· praeterea ut pollutionem arceret, consului ut imitaretur illud exemplum, quo Nobilis quidam ex consilio mulieris, (apud Leonellum) cum per quatuor menses passus esset continuò pollutionem, curatus fuit· quando dormitum ibat Nobilis, ligabat filum ad collum, quae chordula descendebat usque ad collum virgae, & cum ea virgam ligabat non multum stringendo, & quando in somno inflabatur, & erigebatur membrum, propter ligaturam chordulae dolorem virgae incurrebat, & sic excitabatur, ut semen in somno non rejiceret, & ita fuit curatus. Petrus Forestus. obs. 17. lib. 26. De penis vitiis.

[Page 770]

Sectio tricesima quarta. De Polypo narium.

POlypus est carnosa in naribus excrescentia, ex radicibus quibusdam tenuibus pendens, & nunc è naribus propendens, nunc etiam in palatum descendens· oritur ab humoribus crassis & viscidis, pituita imprimis sanguini permista è cerebro in nares defluente· signa sunt manifesta, caro enim excrescens polypi piscis carni similis est. h.e. tumescens, laxa, rara, mollis, colore varia, nunc enim alba, nunc rubea, nunc cineritia, nunc livida conspicitur· molestissimum est malum, narem enim obstruit, respirationem intercipit, loquelamque obscurat & impedit.

Subsectio unica. Pro Polypo narium.

PRaemissis venaesectione & purgatione, jussi ut guaiaci de cocto uteretur cum tenui victu; nam multis guaiaci usus profuit· deinde partem attingat fortiter astringentibus & parum causticis; qualis est aqua sequens utilissima in principio adhibita, Authore Rondeletio.

℞. Uvar. immaturar. lb iij. cortic. malor. granat. balaust. sumach. an. lb ij. macerentur omnia in aceto & destillentur; deinde adde alumin. lb j. vitriol. ℥iij. destillentur iterum omnia si [...]ul· & aqua illa tangatur pars affecta· quidam utuntur aqua separationis auri· vel si nimium vehemens sit, utere medicamento ex punicis malis confecto, quod sic se habet· accipiantur tria mala granata, ex tribus generibus eorum, acidis scilicet, dulcibus & austeris, eaque matura, ac recentia terantur simul in mortario. Deinde succus exprimatur, & coquatur in linimenti formam· specillum ex lana vel linteo confectum eo succo imbuatur, & frequenter in narem demittatur· hoc remedium siccat & astringit sine morsu, & excrementitium humorem absumit. Puer quidam quinque annorum in nare altera polypum habebat. Carpus ille insignis Chirurgus hoc Medicamento Galeni ex punicis usus est, & puero rhei el. pulv. ℈j. exhibuit: deinde usus est unguento suo ad polypum valente.

℞. Cerae alb. ℥iij. ol. ros. ℥ij. butyr. antiq. ℥vj. simul liquefiant ad ignem, deinde extrahas, & pone in aqua & benè laventur duabus vicibus: cui addantur ova numero 2. cum ℥ss. sublimati M. nimis forte est, fortasse ʒss. imposuit· praeterea tangebat aqua vel spiritu vitrioli, & curatus est. Petrus Forestus. obs. 8. lib. 13. De nasi affectibus.

Unguentum sequens cum petia linteoli naribus intrudat, illic ubi inter polypum & nares adhuc patet aditus, repetatque bis in die.

℞. Unguenti aegyptiac. ℥ss. cortic. granat. gallar. an. ʒss. ol. vitriol. ℈j.M. deinde irroret nares sequenti liquore, capite adeo resupinato, ut nares subire posset.

[Page 771]℞. Ol. vitriol. ℈j. alumin. usti ʒj. aq. plantag. ℥j. m. post dies quatuordecim, aliquousque jam absumptus erat polypus. Verum ut penitus auferretur, sequenti dein usus est.

℞. Sublimati ʒj. coq. in aq. fabror. ℥iij. ad consumptionem medietatis· adde ol. vitrioli ℈ss. alumin. ʒj.M. & cum penicillo intincto saepè tangat polypum· & sic penitus ablatus est polypus. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 665.

Mihi est quaedam aqua destillata maximè polypis proficua: quae sic conficitur.

℞. Succi rad. ari & fol. rorismar. an. part. aeq. pulv. fol. rorismar. & rad. ari exsiccat. an. bonam quantitatem vitriol. ℥ij. omnia in plumbeo alembico destillentur· & aqua utere. Epiphanius Ferdinandus. hist. 7.

Gentianae pulverem siccissimum cum scrosulariae succo in turundam aptatum in utramque narem quam potui altissimè adegi; bis in die mutatis turundis· est hoc pro polypo fidum experimentum, & quod antea etiam feliciter cesserat. Henricus ab Heers. observ. 28.

Sectio tricesima quinta. De Porrigine.

[...] (in [...] furfur) Latinis furfuratio & porrigo, affectus est, in quo scalpentibus, furfuribus similia, ex capitis cute decidunt· oritur a [...] humoribus serosis & ichoribus biliosis & pituitosis, ad caput cum alimento pilorum delatis.

Subsectio unica. Pro Porrigine importuna.

JUvenis quidam Melancholicus porriginem diu passus est: illi enim tenues & furfuraceae squammulae ex capitis & universi corporis superficie continu ò resolvebantur, pluribus ulceribus relictis, è quibus sanies quaedam virulenta ex intervallis per totum corporis ambitum emanabat· quod malum cum non solum sit foedum & molestum, [...]ed periculosum, & facilè in lepram commigret, idcirco illi citissimè auxiliares manus adhibere oportet. Post infinita propemodum ufitata remedia, tandem solo urinae balneo omnimodam consecutus est sanitatem, in quo prius furfures & fumaria erant incocta· nec sine ratione, nam urina vehemer [...]ter abstergit, & potenter repurga [...]; quo pacto scabiem, sorditiem, pruritumque nitrosa qua pollet facultate persanat. Zacutus Lusitanus. obs. 3. lib. 1. prax. admirand.

Sectio tricesima sexta. De Potus frigidi noxa.

ELegans quidam juvenis quum pila luderet, & sudore respersus, ac totus madidus ad puteum pro siti arcenda venisset, exhausta frigida, illico [Page 772] in terram cecidit & obiit· alterum novimus, qui quum non minus corporis totius adapertis poris, madidus domum reverteretur, cyathum frigidioris aquae ebibit & mortuus quoque fuit· sed alterum vidimus qui cum domum pervenit, vigenti maximo aestu, cellam vinariam ingressus fuit, & calicem meracioris vini frigidi exhausit, & exanimatus cecidit, & vitam cum morte commutavit. Amatus Lusitanus. cu [...]at. 62. cent. 2.

Sectio tricesima septima. Pro Priapismo.

A Principio vena secatur, deinde ad revulsionem hoc vomitorium commendatur.

℞. Rad. asar. ℥j. bull. in aq. ℥x. ad medietatis consumptionem· colatùrae adde oxymel. simpl. ℥ij.F. emeticum capiat tepidè· deinde post levem purgationem imperavi ut decoctum sequens sumeret.

℞. Rad. nympheae cum fl. alb. ℥ss. portulac. lactuc. menth. an. M.j. rutae ʒiij. sem. agn. cast. ʒjss. fl. nympheae alb. p.j.F. decoctio in aqua· in colat. lb j. adde syr. menth. ℥ij. syr. nymph. ℥ss.M. valde id commendabat; & ideo saepius reiteratum fuit· praeterea imperavimus ut lumbos inungeret sequenti unguento.

℞. Unguenti refrigerant. Gal. rosac. santal. an. ℥j.M. & ut totum priapum inungeret unguento rosac. at nihil aequè profuit ac radix nympheae decocta & pota eo modo, ut superius dictum est· in cibo utendum est portulaca cum aceto, utile etiam est succum limonis sumere, eoque cibum condire· bibat aquam, parum comedat· prodest frigida abluere pedes, & refrigerare renes; his enim partibus refrigeratis nunquam penis distenditur aut erigitur. Petrus Forestus. obs. 9. & Schol. lib. 26. De penis vitiis.

In priapismo praesentissimum est oleum rutae destillatum inunctum, & intro sumptum guttulis aliquot. Io. Hartmannus. practic. chymiatr. pag. 264.

Sectio tricesima octava. De Pruritu uterino.

PRuritus uterinus ardens est scalpendi & coeundi tentigo cum maximo desiderio & dolore· oritur ab humore salso, seroso & adusto· differt à furore uterino, quod furor virginibus magis contingat, & absque dolore & pruritu se prodat; pruritus verò annosis & vetulis accidat, neque sempe [...] coeundi desiderium conjunctum habeat.

[Page 773]

Subsectio unica. Pro Pruritu uterino.

PAraeus hunc affectum in quadam muliere curasse scribit aegyptiaco unguento aqua marina aut lixivio dissoluto, & injecto; atque eodem medicamento madefactis linteolis ex stupis canabinis in uterum immissis sanitatem recuperasse· hoc etiam conveniens erit.

℞. Rad. lapath. acut. enul. camp. an. ℥j. contusae decoq. in aceto, per setaceum trajiciantur, additis ol. irin. ℥j. myrrh. ʒj. lithargyr. ℥ss. cerae q.s.F. unguentum· quo madefiant linteola, & intromittantur· si ita attenuando & extergendo adhuc non sedatur pruritus, quae vim habent narcoticam in usum vocentur.

℞. Unguenti popul. ℥j. conquassetur cum aceto scillitico, adde opii pulverisati gr. viij.M. applicetur tepidè. Rodericus à Fonseca. tomo 2. consult. 68.

Ut vulvam lavaret praecepi cum hoc decocto.

℞. Fol. plantag. lapath. acut. cum rad. an. M.j. coq. in aq. plantag. post lotionem hoc linimento inungatur.

℞. Lithargyr. auri per diem ac noctem in acerrimo aceto macerati ʒj. ol. viol. q.s.F. linimentum molle· & ita à foeda illa passione liberata fuit· fuit hoc linimentum secretum praeceptoris mei Elidaei. Petrus Forestus. obs. 50. lib. 28. De morbis mulierum.

Sectio tricesima nona. Pro Pruritu totius corporis.

POst repurgatum corpus ab humore salso & acri, ut hoc unguento uteretur mandavi.

℞. Rad. lapath. acut. enul. camp. an. ℥j. decoq. in aceto· & contusa per cribrum tenue transmittantur· quibus adde ol. irin. ℥iiij. salis ℥j. myrrh. ʒij. litharg. ℥jss. cerae parum F. unguentum· si hoc non sedatur pruritus, addatur parum argenti vivi, quod pruritum sedat. Post exsiccationem & discessionem materiae, remanet sensus ille pruritus, quem auferes oleum hyoscyami unguento immiscendo· vel fiat sic.

℞. Unguenti pompholig. ℥ij. ol. hyoscyam. ℥jss.F. unguentum· quo ungatur pruriens· hoc refrigerando pruritum aufert mirum in modum. Post horum usum, utile est corpus balneo detergente frequenter abluer [...], Petrus Forestus. obs. 9. lib. 5. obs. Chir.

Sectio quadragesima. De Psydrachiis.

[...] & [...] sunt parvae quaedam in capite pustulae vesicis similes super cutem eminentibus· oriuntur ab humore, ex sanguine, bile & salso nitroso (que) humore mixto.

[Page 774]

Subsectio unica. Pro Psydrachiis.

PSydrachia, nempe pustulas parvas in cute capitis puer habebat, similiter in fronte, similes vesicis eminentibus in superficie rubicundas & asperas: quas inungere jussi cum humidae essent, & virus effunderent cum magno pruritu, unguento sequenti.

℞. Lythargyr. ceruss. an. ʒjss. cretae alb. sulph. an. ʒij. cum oleo myrtino F. unguentum. Petrus Forestus. obs. 26. lib. 8. De exterior. capitis vitiis.

Sectio quadragesima prima. De Pterygio.

UNguis oculi (Graecè [...], i. e. parva ala) est nervosa & duriuscula membranula, plerumque ex angulo sese obtendens, & saepe pupillam obtegens· membranula haec plerumque est albicans, non tamen semper, sed aliquando rubicunda, citrina, & subnigra: oritur frequentissime ab angulo majore juxta nasum, rarius à minore, rarissimè ab alterutra palpebra· pars affecta est tunica adnata, interdum tamen ita invalescit, ut corneam & pupillam integat. Causa unguis est humor lentus è capite distillans, qui supra adnatam consistens ob viscositatem facilè concrescit in tunicam.

Subsectio unica. De Pterygio.

POst universales celebratas evacuationes, ad medicamentorum admotionem in oculo ipso condescendimus· praecipuè ad hoc sequens, quo universa cura clausa est.

℞. Ovum cujus album per foramen extrahatur, vitello manente; & vice albi ejecti ovum per praedictum foramen sale nitro fino pulverisato impleatur, postea verò totum ovum maza coopertum sub cineribus calidis dimittito, quousque totum durum satis evadat: depositis deinde crustis, ex vitello & sale nitro mixtam materiam in subtilem pollinem redige, cujus pulvisculum melle exceptum oculi ungui admove, & bis in die innova· brevi enim opus complebis· memini etiam me, huic similes oculorum ungues aqua forti argentariorum rosacea temperata curasse. Amatus Lusitanus. cent. 3. curat. 82.

Detracto sanguine, & corpore ritè pilulis purgato, fomentis usi sumus primum emollientibus & inflammationem tollentibus, ex decocto malv. fol. viol. sem. malv. saenugraec. cydonior. & papav. postea admisimus detergentia; & ea quae ad pterygion confirmatum valent: tandem cum ad fortiora detergentia coacti fuimus accedere, hoc sequenti collyrio utebamur.

℞. Succ. foenic. ℥iiij. succi chelidon. [Page 775] ℥iij. succi rutae, ℥ij. succ. malv. ℥ijss. aloes ʒvj. vitrioli ℈iiij. aerugin. aeris ℈j. zinzib. ci [...]nam. an. ℈ss. fellis anguil. ℥ss. fellis tauri, bubul. aut porci ʒij. sacch. cand. ʒiij. mell. opt. ℥ss. bulliant succi addendo reliqua & depurentur, & F. collyrium s.a. quod cum saepius bis in die in oculum stillaretur, licet caecus per integrum ferè annum, paulatim visum recepit, & tandem integrè pterygio liberatus est magno cum nostro honore; at Dei benignitate. Petrus Forestus. obs. 6. lib. 11. De morbis oculorum, &c.

Praemissis universalibus remediis, imprimis aqua calida oculum fovebamus: deinde abstergentia medicamenta admovebamus, & hoc collyrium, quod ab initio saepe juvisse accepimus.

℞. Lactis muliebris, croci, fellis caprae, an. part. aeq. aliquantulùm ad ignem bulliant in ovi testa. guttas ij. in oculum instillato· multis in quatuor diebus unguem erosit, & pannum abstulit. Empiricus quidam ad pannos & pterygia consumenda hoc collyrio utebatur.

℞. Salis gemm. ʒj. aq. ros. & foenic. an. ℥j.M. Praecepi quoque ut hac aqua destillata oculum ablueret linteolo molliori, vel guttulas aliquas instillaret.

℞. Exta lupi piscis, ac una cum felle, jecore & reliquis visceribus imminutas partes concidito, adjecto Mj. fol. foenic. vel sem. ejusdem contusi, & in alembicum distilla, ac usui reservato· visum acuit, & unguem ab oculo removet. Hac aqua Domina de Hoochstraten in pauperibus frequenter usa est. Petrus Forestus. obs. 7. lib. 11.

Quod sequitur tutissimum experientia & ratione confirmatum est.

℞. Chalcanth. roman. ʒij. virid. aeris ʒj. in tenuissimum pulverem redigantur: deinde sume unum ovum, aut duo coquantur dum indurescant· emundata à cortice scindito per medium, extrahitoque vitellum, in cujus loco imponito pulveres supradictos. Deinde ligato divisum ovum, ac triduo macerato in ℥v. aq. mellis stillaticiae. & ℥ijss. vini albi· ovum postea in liquore exprimito; liquorem expressum instillato quater singulo quoque die ad gutt. v. aut vj. in omnibus partibus pterygii: nam oportet singulas tangere. Validius erit si adauxeris vini copiam, & aquam mellis diminues· hujus Pharmaci usu D.O.M. benignitate à sinistri oculi pterygio fui ego ipse sanatus. Si adeo contumax fuerit morbus atque rebellis, ut medicamentis non cedat, ad manualem operam accedendum est; atque uncinis, acubus & filis prorsus extirpandus. Horatius Angenius. epist. 12. lib. 11. tom. 3.

Inter remedia minus vehementia, sequens cum fructu usurpari poterit.

℞. Ossis sepiae ℈j. sacch. cand. ʒj. vitrioli ℈ss. tuthiae praep. ʒss.M.F. pulvis subtilissimus ungulae inspergendus. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 2. cap. 18.

[Page 776]

Sectio quadragesima secunda. De Pulmone praeciso.

CUidam infligebatur prope Urbem Brielam, ingens vulnus sub papilla sinistra· sed eo ob temulentiam floccifacto, neque implorata alicujus ope, erupit postridie ex hiante vulnere non exigua pulmonis pars, adaequans magnitudine sua tres transversos digitos· quod grave infortunium non permovit tamen hominem temerarium, plagam hanc cum cura habere· sed contulit se nihilominus satis inconsideratè Amstelredamum; bidui itinere inde distans· nec coercens pendulam pulmonis partem fasciis, nec implens vulnus linamentis usque dum reficeretur in nostro valetudinario, in quo ilico imperatum, emortuam pulmonis partem, filo prius constrictam, forcipe excidere: coalescente residuo lobo, in ipso vulnere· cujus orae coaluerant tam firmiter intra diem decimam quartam, ut vix quicquam impedimenti manserit, praeter levem tussiculam, interpolatis vicibus duntaxat molestam. Partem autem hanc lanci impositam vidimus pendere circiter ℥iij. grande mehercules pondus in viscere tam raro ac levi. Creditum hactenus ut non servatur, cui pulmo medius vulneratur: ita utique vix restitui, qualemcunque ipsius plagam· sed usus, qui omnium Magistrorum superat praecepta, docet evidenter nihil hic trepidandum· sed cautè decurrendam semitam, quam nobis praeivere veteres. Praecide (inquit Celsus, lib. 5. cap. 26.) quicquid ex jecinore, liene, aut pulmone extremo dependet. Nicolaus Tulpius. cap. 17. lib. 2. Obs. Med.

Sectio quadragesima tertia. De Pulsuum Observatione.

PUlsuum differentias quae verè possunt cognosci & percipi à Medico, non scio plures quam istas sex. Si Galenus potuit alias observare & cognoscere, bene est; hoc scio, quod omnes nos non alias cognoscamus, quam illas communes. Quod de aliis dicunt alii forsitan est impostura. Sex pulsus sunt, 1. Magnus & parvus. 2. Velox & tardus. 3. Frequens & rarus. 4. Aequalis & inaequalis. 5. Vehemens & debilis. 6. Plenus & vacuus. Nugas puto esse reliquas quatuor differentias à Galeno traditas, quas certè impossibile est cognoscere. Quidam dicunt se posse pulsum serrinum percipere, quod splendidum est mendacium. Sicut Medicus quidam dixit aegrum habere serrinum pulsum, & alter doctior eum, se deprehendere posse negaret, tandem & ipse professus est, nec se deprehendisse, hoc tamen ideo dixisse, ut si fortè alter cognovisset, ne ipse minus scire videretur; sed quando tu non cognoscis, [Page 777] (inquit) neque ego cognosco· haud aequo animo patior me interpellari inter tangendum & explorandum pulsum, quod nihil tantam requirat diligentiam & attentionem, quam pulsus· ut mirum sit alios confabulari interim, & tamen omnes pulsuum differentias assequi. Ego nescio an possint esse tam ingeniosi, & tanta celeritate discurrere. Io. Baptista Montanus. consil. 256. & 257.

Multum abest ut de pulsu intermittenti in pueris pertimescendum esse existimem: quoniam si quid est; quod in deò tenella aetate facile in quasvis formas mutetur, planè pulsus est; ut meritò Medici elegantiores, vix in pueris pulsum tangere, aut saltem aestimare videantur· ne (que) unquam apud Veteres observare mihi licuit inaequalitatem pulsus interceptionemve inter certa gravis alicujus puerorum mali indicia esse relatas, quemadmodum in viris observatum quidem est. Hieronimus Mercurialis. tom. 1. consult. 13.

Sectio quadragesima quarta. De Pulsu tangendo.

CApitaneo ob facinus commissum Venetiis manus ambae abscissae fuerunt; ita ut cum postea aegrotaret, pulsus arteriarum in ipsis brachialibus deprehendi non poterant· quaesitum tandem fuit inter Medicos praesentes, ubi nam arteria tangi deberet· variè responsum fuit: altero prope cor asseverante, altero verò in temporibus: demum conclusum cum Galeno fuit, quod ubi carpi pulsus occultatur tarsi arteria tangenda est, i. e. arteria in pede ad secundum digitum post maximum sita. Unde rectè eos Medicos facere mihi visum est, qui cum de obitu aut virium prostratione suspicantur, ad illam tangendam arteriam accedunt: quum caeteris pulsatilibus prima deficiat, quia longinquior à fornacis calore sit. Sic enim Galenus. lib. 3. De Anatom. administr. Amatus Lusitanus ▪ cent. 1. curat. 96.

Sectio quadragesima quinta. Pro Pupillae ruptione.

IN divulsione & ruptione pupillae, item corn [...]ae omnium optima est aqua ex albumin. ovorum quae sic fit. Coquantur ova ad duritiem. deinde iis per medium dissectis, eximantur vitelli, postea cum quibusdam albuminibus ad duritiem coctis, & tenuiter quasi in pultem cum cultello sectis cavernas reliquorum ovorum comple, partibusque debitè conjunctis & filo colligatis in cucurbitula praecise in medium ex filo suspende· clauso orificio cucurbita in B.M. collocetur, & coquantur: videbis albumina secta paulatim in liquorem destillare, quem probè exfundo cucurbitae collectum (est nimirum satis [Page 778] exiguus) ad vulnera oculorum recentia cum pluma saepius applica. Qualiacun (que) etiam vulnera citra aliquam cicatricem consolidat, estque magnarum virium, pterygiis oculorum item feliciter adhibetur. Io. Hartmannus. practic. chimiatr. pag. 98. & 102.

Sectio quadragesima sexta. Pro purgando corpore.

NOn ego transcenderem in purgatione usum Cassiae & rhab. augendo & minuendo dosim, prout purgatio benè succederet, & virtus toleraret. Nulla enim purgatio est tam exquisita quae perfici non possit his benedictis medicamentis; Si mo [...]osim pro. viribus metiamur. Nullus praeterea humor est in humano corpore redundans, qui his duobus medicamentis educi non possit; sive ille sit crassus & viscidus, sive terreus & adustus, sive subtilis & biliosus; ut quotidiana experientia deprehendimus, & ut testatur apud Graecos, Actuarius; apud Arabes verò Mesue.

Sit exemplum tale.

℞. Fl. Cassiae ʒx. rhab. pulv. ℈ij.M. cum sacch. F. bolus. Io. Baptista Montanus.

Petis ut purgans aliquod nominem, quod aut nullius saporis, aut certè non ingrati sit, & abominabilis· inter simplicia nullum novi, quod hac in parte radici mechoacan praeferre possem. Jam saepè illud exhibui delicatis personis; quae à mentione etiam rhei, agarici, aut aliorum abhorrent· dosis illius est ʒss. ad ʒj. aut ℈iiij. in pulverem redigo, & admixto pauculo gingib. stimuli gratia cum uno atque altero cochleari vini dulcis seu malvatici propino· blandè expurgat, & ferè agarici vires aemulatur; nisi quod ventriculo minus infestum est. Si degustaveris, fermè nullum odorem aut saporem percipies: & tamen in evacuando non segne est. Jussi etiam aliquando, ut eadem radix pani, quem vocant Martio, incoqueretur, & sic a [...]gro ignoranti, non sine fructu, exhibui. quo plus candoris habet, eo melior est· è compositis blandè & sine molestia corpus expurgantibus plu [...]imùm tribuo pafsulis laxativis vulgò dictis; quibus hic in aula nihil est frequentius· Constant autem exinfusione fol. sen. in qua passulae in s.q. macerantur, & deinceps syr. rosat. solutivus affunditur· interdum etiam rhei aliquid adjicitur: sed in communi, ne nauseam pariat, omittitur. Electuarii cujusdam lenientis descriptionem subjungo; quae nuper me Authore in Officina suae Majestatis parata est.

℞. Fol. sen. mund. ℥iiijss. rhei el. ℥jss. infunde in vini malvat. lb iiij. succi cydonior. depurat. lb ij. mane bulliant S.A. exprimantur fortiter: expressioni adde pulpae pomor. redolent. arte coctor. lb vj. brodii, zinzib. lb j. brodii cydonior▪ aut mivae [Page 779] lb ss. sacch. lb iij. coquantur ad formam diacydoniati. Sub finem decoctionis adde mannae el. in vino malvatico dissolutae ℥vj. distribuatur in capsulas· non tantum sine molestia, sed etiam cum voluptate assumitur. Totam massam hanc in duas partes distribui; & alteri pro singulis unciis grana aliquot diagridii adjeci, ut in validioribus plus operaretur, à ℥ss. ad ℥j. tuto exhiberi potest. Petrus Monavius. epist. 28. lib. 2. epist & consil. Cratonis & aliorum à Scholtzio editorum.

Pulvis ex radice mechoacan. confectus prodest in morbis chronicis & inveteratis· in Podagra, Asthmate, Hydrope, & aliis morbis à materia frigida originem ducentibus· dosis ejus à ʒj. ad ʒij. propinatur cum cerevisia, vel immiscetur conservis & electuariis solutivis. Formantur inde etiam Catapotia· insusum parum aut nihil virium exerit. Abraham Seyler. epist. 8. lib. 6. epist. & consil. Cratonis, &c.

Sectio quadragesima septima. De Purgatione solo odore Medicamentorum.

MEdicus quidam Lipsensis suo tempore praeclarus, quoties purgare corpus vellet, Pharmacopolia ingressus, quando nimirum Electuaria purgantia recens parabantur, & illa olfecit tantum: deinde domum reversus intra eam se continuit; non aliter autem atque alius qui Pharmaco usus, sexies quoque vel septies excrevit. Philippus Salmuthus. obs. 8. cent. 3.

Finis Libri decimi quarti.

[Page 780]

MEDICINAE PRACTICAE Liber Decimus quintus. De Affectibus à Litera. R Incipientibus.

Sectio prima. De Rachitide.

RAchitis (morbus Veteribus incognitus, quo tamen hodiè in tota Britannia nullus frequentior) est intemperies frigida & humida totius spinalis medullae calvariam egressae, omnium nervorum inde ortorum, & partium omnium membranosarum ac fibrosarum universi corporis, cum defectu & torpore spirituum, & partium tono vitiato· causa & partes primario affectae ex ipsa definitione patent· ejus signa & symptomata sunt, laxitas & mollities partium primo affectarum, debilitas & languor seu enervatio partium motui inservientium, ignavia & torpor artuum, caput justo majus, facies plenior & floridior, partes musculosae macie confectae, protuberantiae quaedam & nodi circa nonnullos articulos, maxime in carpis, ut etiam in talis, & extremitatibus costarum, ossium nonnullorum incurvatio, quae frequentius accidit ossibus cubiti, tibiae, femoris & humeri; pectoris acuminatio & angustia, gibbositas, subtumida quaedam abdominis repletio & hypochondriorum tensio, tussis frequens, respiratio difficilis, & multa alia pulmonum vitia, ut & eorum infarctus, tumores duri, abscessus, inflammationes, coalescentia cum pleura, pulsus exilis & debilis· quorum omnium communis causa videtur esse inaequalis & improportionata nutritio, Causae antecedentes sunt, praeter labem à Parentum semine consimili diathesi imbuto, foetui impressam, humores vitiosi in corpore redundantes, pituitosi, biliosi, at praesertim melancholici: procatarcticae verò errores in usu rerum non naturalium commissi. Hoc morbo corripiuntur Infantes à nono mense usque ad secundum annum cum dimidio.

Clarissimus Franciscus Glissonius de Rachitide doctissimum omnibusque absolutum numeris conscripsit Tractatum, [Page 781] ad quem Lectorem remittimus.

Subsectio prima. Pro Rachitide.

CHirurgica praesidia in hoc affectu communiter recepta ac probata, & prae caeteris famosa, duo praesertim sese offerunt; scarificatio aurium, & fonticulus· quod ad sca [...]ificationem aurium attinet. Empirici nostrates, qui hunc affectum tractant, eam pluris faciunt quam quis facile putaret· solemniter quippe in sua praxi eam celebrant, absque ea vix felicem curationem sperant. Nos verò, licet hoc remedii genus non improbemus, vidimus tamen absque ejus usu nonnullos pueros feliciter sanatos· plerumque bis vel ter, interpositis septem circiter dierum intervallis, hanc operationem repetunt· rarius lanceola aut acutiori scalpello· frequentius ordinario obtusiorique cultello id perficiunt, nihil dolorem ejulatumque infantis morantes· in concha auris ut plurimùm hanc scarificationem instituunt; aliqui verò eam ad interiorem & exteriorem alae sive pinnae aurium circumferentiam, imò ad Helicen usque extendunt. Haec operatio non nisi praemissis universalibus fieri debet. Fonticulus in hoc affectu multùm probatur, atque hoc solo ferè praesidio nonnullos puellos liberatos fuisse novimus· excitandus est inter secundam & tertiam colli vertebram; potiusque per simplicem incisionem acuto scalpello factam, quam aut cauterio actuali vel potentiali.

Praeparatis & evacuatis morbi causis, vel saltem ita edomitis, ut ad tempus ulteriorem curationem non impediant, statim ad haec alterantia specifica procedendum est; quae quidē jugulum quasi ipsius morbi petunt. Sunt autem ea vel simplicia vel composita; simplicia quae nobis hactenus innotuerunt, sunt sequentia. Radix seu potius spicae radicis osmundae regalis; radix filicis maris, item turiones vel potius gemmae ejusdem vix dum è terra prorumpentes; radices graminis, cichor. asparag. rub. tinct. cryng. herbae capillares, ceterach. lingua cervina, hepatica, agrimonia, cuscuta, betonica, veronica mas, folia & cortex tamarisci, cortex rad. cappar. flores & folia lamii, borrag. salv. rorismar. abrotan. absynth. chelidon. maj. crocus, radic. curcum. sarsaparill. sassafras, chinae, triasantala, lignum guaiacum, ejusque cortex: flores sulph. chalybs praep. crocus Martis, sal chalybis, vinum chalybeatum, syr. chalyb. vinum album Gallicum & Rhenanum, sperma ceti, moschus ambra grysea, castoreum, vermes terrestres, jecora ranarum & pullorum corvi, millepedes vino albo lotae & in clibano siccatae ac pulverizatae, & similia.

Ex his medicamenta composita conficiemus in hunc modum.

Apozemata & cerevisiae medicatae.

℞. Rad. osmund. regal. spicas [Page 782] numero vj. herb. veronic. maris, ling. cervin. ceterach. cap. ven. hepatic. an. Mj. salv. anth. an. M.ss. passul. min. ℥iij. liquir. ℥ss. macis ℈ij. coq. in lb vj. aq. fontis S.A. in colat. lb iij. dissolv. syr. capill. ven. ℥iij.M.F. Apozem. capiat puellus haustulum hujus quotidie manè▪ hora quarta pomeridiana, tum etiam noctu, si potum petierit· imò si voluerit, utatur eo pro potu ordinario· tussi & obstructione pulmonum simul cum hoc affectu graviter afflictis maximè convenit.

℞. Fol. osmund. regal. ling. cervin. hepatic. ceterach. fl. tamarisc. rad. filic. maris, an. M.j. passul. min. ℥ij. santal. alb. & rubr. lign. sassafr. an. ʒij. sem. coriandr. ʒj. macis ℈j. fol. salv. M.ss. coq. in s.q. aq. font. S.A. ad lb iij. colatura edulcoretur sacch. vel melle, pro potu ordinario. Hepaticis hoc affectu laborantibu [...] succurrit.

℞. Sarsapar. incis. & optimè contus. ℥iij. rad. chinae in taleol. concis. ℥j. infund. & coq. S.A. in lb vij. aq. font. ad lb iiijss. tum adde radic. sassafr. ʒij. osmund. reg. ling. cervin. ceterach. cap. ven. lamii, an. M.ss. liquir. ʒij. macis ʒj. coq. ad lb iij. colaturae adde mell. vel sacch. ℥iij.M. pro potu ordinario. Conducit praecipuè iis qui Lue Venerea laborare suspecti sunt, ut & strumosis.

℞. Rad. sarsapar. ℥viij. rad. chin. ℥ij. lign. sassafr. ℥ss. ras. ebor. ℥j. osmund. reg. veronic. maris, ling. cervin. ceterach. capill. ven. hepatic. summitat. lamii, an. Mij. concisa & contus. S.A. coq. in congiis iiij. cerevisiae rec. ad unius consumptionem, sublatis ab igne adde cong. j. ejusmodi cerevisiae· agitentur simul baculo, & deinde colentur. Ingredientia eadem sacculo ex tela rara includantur cum frusto ferri in ejus fundo reposito, & suspendantur in cerevisia, tum addito fermento, fiat fermentatio cerevisiae ad perfectam usque depurationem. Liquor limpidus post aliquot dies depromatur pro potu ordinario.

℞. Vini chalyb. ℥ss. syr. de cichor. cū rheo ʒij. bibat aeger quotidie mane per quinque aut septem dies, aut plures, nisi fluor alvi, aut ventriculi debilitas prohibuerint· in quo casu, loco syr. de cichor. cum rheo, addatur syr. de rosis siccis.

Juscula & panatellae.

℞. Scolopendr. ceterach. hepatic. capill. ven. salv. an. Mss. cortic. tamarisc. santal. rubr. an. ʒij. indantur ventri pulli majusculi, aut gallinae, vel galli veteris, & consuto ventre, coq. cum. ℥ij. passul. min. in s.q. aq. fontis additaque suff. quant. farinae avenaceae purioris, F. jusculum perfectè coctum.

℞. Rad. chinae in taleol. concis. ℥ij. sarsapar. alb. & medullos. incis. & contus. ℥iij. infunde per noctem in lb x. aq. font. mane post levem ebullitionem, inde colaturae ling. cervin. veronic. an. Mj. macis ʒss. passul. corinthiac. ℥j. & cum carne vervecina, vitulina, vel capon. addita farina avenacea. F.S.A. jusculum. Quod si tenuiora juscula desiderentur, [Page 783] loco farinae, crusta panis incoqui; sin verò crassiora, mica panis cum vitellis ovorum admisceri poterit· porrò ob debilem puelli coctionem nonnunquam cochlearia aliquot vini addantur. Panatellae ex ejusmodi jusculis colatis, iterumque cum mica panis coctis, additis tandem, ut ab igne sublatae fuerint, butyro & sacch. q.s. conficiantur.

Pulveres & Electuaria.

℞. Rad. Filic. mar. vel potius gemmarū ejusdem vixdum è terra prorumpentium, & in umbra siccat. spic. osmund. reg. an. ʒij. macis, sem. anis. an. ℈ss. croci gr. ss.F. pulvis· dosis à ℈ss. ad ℈j. in lacte, sero lactis cerevisiato, apozemate aliquo, jusculo, panatellis, &c.

℞. Medullos. part. rad. sarsapar. ʒij. rad. chinae ʒj. rad. sassafr. ℈j. sem. carui & coriandr. an. ℈ss. rad. filic. maris, osmund. reg. an. ℈ij.M.F. pulvis usurpandus ut prior.

℞. Milleped. aq. prius, deinde vino albo lot. in clibano post extractum panem siccat. q.v.F. pulvis· dosis à ℈ss. ad ℈j. in jusculis, &c. ut supra· eodem modo praeparata jecinora ranarum, & pullorum corvi pulveris. praescribuntur.

℞. Fl. sulph. ℈ij. spec. diarrhod. abbat. diatrionsantal. an. ℈ss. croci gr. ss. sacch. crystallini ℥iij. pulverata subtilissimè cum aq. ros. rub. q.s.F. pasta lento calore siccanda, quae denuò, ubi usus fert, in pulverem redacta exhibeatur ad ʒj.

℞. Conserv. ros. rubr. ℥jss. cons. fl. borrag. lamii, salv. anth. an. ℥ss. chalyb. praep. ʒj. cinnam. liquir. an. ʒss. croci ℈ss. santal. rubr. ℈j. pulverat. pulverandis, F.S.A. electuarium cum syr. de cich. cum rheo, vel de absynth. q.s. capiat aeger ʒss. ℈ij. vel ʒj· quotidie mane vel per se; vel in cochl. seri lactis cerevisiati vel decocti alicujus appropriati, vel etiam vini.

Remedia extrinsecus applicanda sunt, liquores, olea, linimenta, unguenta, & emplastra; liquores in hoc affectu longo usu probati, sunt omnia propèvini genera; imprimis verò vinum Moscatellinum: Alii potius commendant vinisque praeferunt Cerevisiam Gedanensem, seu Prussiacam, quae quidem ad consolidandas & firmandas partes plurimum, ad sanguinis autem aequationem, ejusdemque aequalem distributionem parum aut nihil potest· idem esto judicium de vino Alicantico, ut & de vino rubro. Aliqui loco vini utuntur aq. vitae vulgari, quae nihilo inferior vino creditur. Decocta quoque in eundem usum ita parari queunt.

℞. Rad. osmund. reg. fol. salv. fl. calendul. fol. lauri, scolopendr. veron. maris, an. M.ss. rorismar. ros. rubr. sicc. an. p.j. coq. in aq. font. & aq. vitae vulgar. an. lb j. ad tertiae partis casum· colatura servetur ad usum· verùm liquores hi rarò aut nunquam soli adhibentur, sed o'eis, linimentis, vel unguentis, aequis ferè partibus admixti, & quidem coram luculento igne tepidi usurpandi, calida nutricis manu donec exsiccentur [Page 784] affricti. Olea quae maximè probantur, sunt, oleum vermium terrestr. chamaem. flor. calend. veronic. maris, è pedibus bovinis, vulpium, catellorum, hirundinum. Unguenta ita componantur.

℞. Fol, salv. rubr. veronic. mar. anagall. fl. calend. an. M.ij. rad. osmund. regal. ℥vj. butyr. Majal. lb iij. vini alb. lb ss. concisae herbae & contusae radices, coq. S.A. ad vini absumptionem· dein F. expressio dum adhuc calent, cui adde ol. nuc. myristic. per express. ℥jss. misc. diligenter; & post subsidentiam abjectis faecibus, F. unguentum purum, reponatur in olla vitreata ad usum. Vel,

℞. Fol. chamaem. becabung. nasturt. aquat. cochlear. hortens. veronic. maris, cardiac. cap. ven. ling. cervin. ceterach. lauri summitat. menth. rubr. salv. rubr. rosmar. baccar. hederae, an. M.ss. rad. osmund. reg. ℥iiij. vini moscatellin. lb ss. butyr. Majal. lb iij. incidenda incisa, & contundenda contusa, coq. omnia ad vini absumpt. exprimato dum calet, & separato impuro sedimento. F.S.A. unguentum. Franciscus Glissonius. Tractatu De Rachitide.

Subsectio secunda. Pro Rachitide.

PRo rachitide optimum est medicamentum & potens specificum ens veneris, quod sic fit.

℞. Vitrioli Gedanensis optimi (si Hungaricum vel Goslariense haberi nequit) q.v. calcinetur ad obscuram rubedinem, tum frequenti affusione aquae calidae, ablatis ita salinis particulis, exactè dulcescat, siccetur quam optimè, & in tenuissimum pulverem reductum cum aequa portione purioris salis armoniaci subtiliter pulverisati exquisitè misceatur: mistura ponatur in vitream retortam tertiam partem ea plenam, sublimetur in B. arenae, dando ignem per gradus ut artis est, per decem▪ vel duodecim horas, sub finem ita augendo, ut fundus retortae (si fieri possit) planè excandescat· sublimatum exemptum, nisi fuerit satis flavum, sed aliquomodo pallidum, capiti mortuo commissum & cum eo probè commixtum, denuo sublimetur, luteo demum debitoque colore imbutum, rursus semel sed per se exaltetur· dosis est à duobus vel tribus granis ad decem vel duodecim (aliquando in robustioribus ad viginti vel triginta) in aqua destillata vel tenui cerevisia· quovis tempore, dummodo vacuus sit ventriculus exhiberi poterit; ego tamen ut plurimum hora decubitus propino· operatur (quando sensibilis est operatio) per sudorem, & aliquomodo per urinam· plus quam centum pueruli rachitide laborantes, de quorum maxima parte conclamatum fuit, hoc solo exaltato colcothare curati sunt. In febribus etiam aliisque morbis ad conciliandum somnum utiliter exhibetur: in dolore etiam capitis, suppressione mensium, lumbricis, & ad appetitum excitandum miras. exerit vires. D. Robertus Boyle. tractatu De [Page 785] utilitate Philosophiae experimentalis, part. 2. sect. 5. cap. 6.

Sectio secunda. De Ranula.

RAnula, graece [...], tumor est ranae formam referens, qui sub lingua ex molli carne, cui lingua incumbit, cuique quasi vinculo alligata est, nonnunquam exoritur· causa est sanguis viscidus & pituitosus ad mollem illam oris partem confluens, ibidemque mollem & laxum tumorem excitans; qui si aperiatur, profluit ex eo mucus ovi candido persimilis· aliquando & lapilli ex apertis ejusmodi tumoribus excernuntur· pueros hoc malum maximè infestat.

Subsectio unica. Pro Ranula sub lingua.

RAnulam sub lingua patiebatur juvenis quidam, quem sic curavi· corpore repurgato pulvere sequenti tumorem fricari jussimus.

℞. Cortic. granat. hyssop. sicc. sal. communis an. ʒij.F. pulvis· aliquo modo detumescere coepit· hoc modo Io. Teyngius Medicus Amstelod. curavit juvenculam duodecim annorum ranulam quantitatis nucis majusculae sub lingua inflatam, tensam, & mollem habentem intra duos dies: puella pulverem sub lingua tenebat· id medicamentum Nicolo Florentino tribuitur, qui tamen in adultis loco salis communis utitur sale armoniaco· nos etiam cum sale tosto & gemmae fricari jussimus· hoc etiam decocto usi sumus, sub lingua saepè contento.

℞. Balaustior. alumin. gallar. an. ℥ss.F. decoctio in aq. & sic absque Chirurgi opera fuit curatus hic juvenis. Mulier quaedam curata est à ranula hoc lavamento.

℞. Aq. plantag. lb ss. balaust. ʒjss. alum. ʒss. mell. rosac. ℥ss. bulliant pro lotione. Mulier quaedam rustica longo tempore batrachon sub lingua habuerat, ut non alia spes curandi superesset; nisi ut scalpello utrinque tumor aperiretur, quod cum Chirurgus dextrè administrasset, humore effluente quantum potuerat, & posca, exiguo sale addito, ore paucis diebus colluto, curata tandem fuerat. Petrus Forestus. obs. 29. lib. 14. De affectibus labior. gingiv. dentium, oris, & linguae.

Si affectus sit inveteratus, & ulcus praedictis remediis ex [...]iccari nequeat, tangatur oleo sulph. bis in die, temperato tamen cum aq. rosac. ita ut ad unam guttam olei quinque vel sex guttae aq. rosac. misceantur: ita enim intemperies corrigetur, & exsiccabitur pars, quae ad roborationem, vino nigro admixto alumine saepè abluenda est· si post haec remedia morbus redeat, ad cauterium actuale veniendum, cujus administrationem docet Pareus. Lazarus Riverius. prax. medic. lib. 5. cap. 2.

[Page 786]

Sectio tertia. De Raucedine.

[...], Latine raucedo, est vocis insolita & non naturalis gravitas & asperitas· accidit à nimia humiditate membranarum asperam arteriam constituentium, à catarrho è cerebro delabente· generatur quo (que) per accidens ob nimium clamorem, ventorum borealium fumorum & pulverum inspirationem.

Subsectio unica. Pro Raucedine.

℞. SYr. viol. de liquir. an. ℥j. oxymel. scillit. ℥ss. aceti scillit. ʒiij.M.F. lohoch. quod lambebat manè ante & post cibum, & ante introitum lecti· atque hoc solo remota est raucedo intra viginti quatuor horas. Martinus Rulandus. curat. 35. cent. 4.

℞. Ol. amygd. d. rec. penidiar. an. ℥iij.M.F. lambitivum· de quo lambebat singulis diebus saepe & parum, vacuo tamen stomacho ne impediatur coctio. Io. Baptista Montanus. consil. 121.

Raucedine puella diutissimè laboravit, ut vix cum loquebatur, intelligeretur; varia cum frustra tentasset, tandem hoc remedio sanata fuit.

℞. Succi liquir. ʒij. myrrh. ʒj. gummi tragacanth. ℈j. sacch. candi & penid. an. ʒj. cum affusa aqua ros. F. morselli· tencat unum in ore, cubitum itura; sinatque spontè dissolvi & cubet in dorso. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 216.

℞. Syr. capill. ven. ℥ij. syr. de liquir. ℥j. sperm. ceti ℈j. aq. foenic. ʒvj. (fortè ℥vj.) M.F. potio pro ij. dosibus matutinis, quae raucedinem apprimè mitigabit. Postea assumat pilul. de agar. coch. & aur. an. ℈j. cum gr. j. diagrid. eclegma deinde sequens lambitione per arteriam in thoracem instilletur.

℞. Loh. sani & expert. ℥ij. loch. de pino ℥j. sperm. ceti ʒss. cum syr. de liquir. q.s.F. eclegma· substituantur denique trochisci sublinguales.

℞. Spec. diatragac. frig. ʒij. diapapav. ʒj. cum syr. viol. F. massa· ex qua formentur pilulae ad formam bechicarum· haec cum Deo raucedinem penitus abigent. Io. Naevius. consil. 81. lib. 7. consil. Cratonis, &c.

Vir quidam Nobilis raucedine & erosione amygdalarum propter catarrhum salsum & acrem laborans, D. Kueffer & alii cuidam Medico seniori, Medicis celeberrimis, se curandum commisit· ex his Dn. Kueffer suasit, ut ad humores acres revellendos & evacuandos, setaceum fieret· haec cum alter Medicus, cujus opinionem semper magni fecerat aeger, acriter repugnaret, & altercatio inter ipsos orta esset, & per menses aliquot perseverasset, mirum in modum adauctus fuit morbus· tandem mortuo seniore Medico, D. Kueffer iterum aegro applicationem setacei proponit, cumque id sine meo consilio admittere [Page 787] n [...]let aeger, D. Kueffer, sic petente aegro, ad me venit, Lausannam, ubi cum omnia exposuisset, petiit ut secum Argentinam me conferrem, ubi praedictum aegrum, ex deplorata raucedine, foeliciter restituimus· praecipuum autem praesidium, quo post Deum, restitutus fuit, setaceum censendum est cervici adhibitum. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 24. cent. 6.

Subsectio quarta. Pro Renis dolore.

℞. OL. nardin. ℥v. fol. parietar. rec. ultimatè contritae lb j. coq. ambo simul in sartagine, in fine add. croci ℥j. & fiat cataplasma. extend. super pannum, & applica calidè· sedabit dolorem ferè in instanti.

℞. Theriac. ʒj. dissolv. cum ℥jss. aq. milii solis & bibat patiens ter in septimana, est nobile & infallibile remedium. Scribit quoque Avicenna theriacam conferre doloribus renum pluribus de causis. Bartholomaeus Montagnana. consil. 14.

Epoto uno cyatho ex nostro confilio cerevisiae in qua fl. chamaem. incocti essent, & expressi, statim miraculi instar, ructibus emissis, omnis dolor evanuit. Petrus Forestus. obs. 1. lib. 24. De renum morbis.

Sectio quinta. De Renum ulcere.

[...] ulcus renum est continui solutio in carnosa substantia contingens· aliquando consequitur abscessus non rectè curatos, ictum item vel casum renum vasa disrumpentem. Idem praestat profluentis materiae acrimonia renes exedens· sed frequentius ac ferè semper à calculo intus coercito producitur, qui vel pondere renem contundit, vel attritu comminuit exeditque· ulceris signa sunt, dolor lumborum gravativus, pus urinae permistum, urina, quae liberè profluit, redditur alba▪ turbida, lactis sero persimilis, quae tandem quiete sedimentum purulentum mucosumve deponit· si calculus originem dederit, tum urina cruenta saepè conspicitur, priusquam purulenta evadat.

Subsectio prima. Pro Renum ulcere cum ardore urinae.

OMnium primò medicamentum sequens propinavi.

℞. Cass. rec. extract. ℥j. terebinth. el. decies lotae in aq. viol. ʒjss. (terebinthina torreatur, ut pulverisari possit) cum sacch. asperso, & pulv. liquir. F. bolus· quo ter alvum deposuit cum magno juvamine· sanguinem quoque detraxi ex cubito· victus [Page 788] rationem & vitae institutum in hunc modum ordinavi. Aerem eligat ad siccum inclinantem, in activis temperatum, aut paululum calidum; valde enim calidus ardorem urinae auget, & frigidus teste Hipp. ulceribus mordax· somnum moderatum concessimus, & consueto longiorem, cum immodicae vigiliae hic valde obsint, quietem injunximus, & ut omnem delassationem, ac efferventem gestationem, maximè quae fit equo, vitaret, praecepimus· hic enim perpetuum otium (ex Aetii decreto) confert· vice autem exercitii, aegrum decumbentem molliter fricare singulis diebus manè convenit· repletiones omnes declinet, alvum molliorem semper habeat clysteribus lenientibus· nihil enim hic praestantius quam ut natura faeces quotidie excernat· & sicuti animi immodici affectus hic locum non habent, ita omnibus renum & vesicae affectionibus coitus quoque infensissimus· jussimus etiam ne super mollem culcitram plumeam cubaret· nihil edat quod salsum, acre, amarum, acetosum, vel nimis dulce aut praepingue sit· oleosa enim hic maximè damnantur· pro cibo imprimis commendavi ptisanae cremorem, hordeatum, avenatum, amygdalatum, & subinde orizam. Est etiam idoneus cibus amylum ipsum, aut similago lota cum lacte cocta: lac quoque ovis permixtum· imò ova gallimarum tepida & mollissima, si edantur, valde proficiun [...]. Concessi quoque ut oleribus uteretur, sed coctis, malva, intybo, portulaca, lactuca. Summoperè co [...]mendavi aviculas montanas teneram carnem habentes, & carnem gallinarum, phasianorum, & perdices assas praecipuè, vel juscula eorundem. Pro potu utendum vino albo adstringenti diluto, aut aqua in qua hordeum torrefactum, & radix liquir. fuerint decocta, vel lac caprillum, ovillum, aut amygdalinum· lactis usus in hoc vitio maximè laudatur· asininum praesertim, quod repurgare & sanare dicitur· quo nos in Domina quadam commodè usi sumus. Secundi meriti equinum est. Postrema laus bubulo & ovillo debetur· nam bene alunt, quia pinguiora sunt. Exhibeatur ad ℥iiij. addita salis mica & mellis exiguo. Jejunis datur, nec nisi concocto priore aliud assumi debet· haec pro victu praescripsimus· has etiam potiones praescripsimus ad dolorem & humores acutos, salsos, mitigandos & contemperandos.

℞. Hord. mund. p.j. lactuc. malv. viol. portulac. intyb. an. M.j. sem. 4. frigid. maj. an. ʒjss. fl. viol. nymphaeae, an p.j. sem. papav▪ alb. ʒij. jujub. sebest. an. numero vij.F. decoctio in colat. lb j. dissolv. syr. viol. nymphaeae, an. ℥j. syr. cap. ven. papav. an. ℥ss.M.F. apozema. Postea continuò bibebat ex decocto malv. cum toto & sem. quatuor frigid. maj. in [...]ero lactis, adjecto melle rosac. ad detersionem· ac satis ex eo mingebat· manebat tamen urina valde faeculenta, mucosa & purulenta, & dolor non sedabatur· quare ad majorem detersionem dedi subinde pilulas [Page 789] ex terebinthina lota cum aqua foeniculi, deinde rursus exsiccata, & super laminam ignitam parum tosta, ut pulverizari posset· ex eo pulvere cum succo liquir. pilulas componebam ad magnitudinem cicerum· tres pro vice sumebat; superbibendo decoctum malvae antedictum· & iterum dedi cassiam in bolo· pilulas dictas per duas septimanas continuavit, sed cum nondum dolor mitigaretur, aeger desperans de sua salute, taedio remediorum affectus, omnia deinceps praesidia relinquere voluit· quare adhortando ut curationem prosequeretur, consului, ut singulis septimanis, semel sumeret ʒiij. vel ℥ss. cass. rec. extract. cum ℈j. troch. alkikengi, & ut omni die sumeret ex sequenti electuario ad magnitudinem castaneae, & immediatè superbiberet cyathum unum seri lactis.

℞. Sacch. viol. ℥iiij. conserv. ros. unius anni ℥ss. sem. malv. ʒij. sem. papav. alb. ʒj. sem. quatuor frig. maj. an. ʒjss. sem. hyoscyam. alb. ℈ij. pulv. liquir. ʒij. gran. alkikengi cum suis vesicis exsiccatis, & subtiliter carpellatorum (ut Pharmacopoeorum more loquar.) ℈iiij. succ. liquir. ℥ss. bol. arm. veri, troch. de terra sigill. an. ʒss. cum syr. capill. ven. & viol. F. electuar. liquidum moderatè. Cum his usus esset per septimanam unam, coepit dolor mitigati, & urina minus mucosa exibat, minusque ardorem inferens, indies in melius mutabatur. Cum ergo quotidie melius haberet, sero lactis relicto, lacte bubulo utebatur, & unguento rosac. lumbi inungebantur. Postea cum ulcera satis videbantur repurgata (ex eo quod pus cum urina in minori quantitate excernebatur, neque faeculentum erat, sed subalbidum, laeve & aequale) ad resiccandum & glutinandum, cum lacte ovillo aut vaccino aliquid boli armeni veri inj [...]imus, & dedimus conservam ros. quibus ad tempus utens, & subinde solo lacte vaccino, rectè deinde habuit. Petrus Forestus. obs. 37. lib. 24. De Renum Morbis.

Subsectio secunda. Pro Renum ulcere.

QUidam aquae tepidae potu & olei communis ante pastum vomitum incitant; quo solo remedio saepe repetito, referunt hunc affectum curatum fuisse: cum vomitus humores ad renes defluentes revellat & avertat· verùm cum à cibo melius vomant, Rondele [...]ius jubet id à cibo fieri, & ut aquam tepidam bibant cum pauco oleo, simul inungendo os ventriculi oleo lilior. ad ejusdem relaxationem, unde minori molestia vomunt· quod & nos fecimus in rustico quodam Renum ulceratione laboran [...]e, & ex vomitu videbatur levior factus· at iis tantum haec jubenda sunt, qui sacilè vomunt, aliis enim ea quae vomitum excitant, ulcus irritant. In fine curationis pro cicatrioe inducenda & consolidatione, sumpsit noster Rusticus manè singulis diebus ad quinque pluresve dies ʒss. [Page 790] boli armeni veri cum cyatho uno lactis vaccini rec. mulcti. Hoc autem erat unum ex arcanis Praeceptoris mei Elidaei, quo in pauperibus pro renum ulceratione curanda utebatur; quod & ulcus repurgat, & simul consolidat· quo cum quinquies vel circiter sumpsisset, ulcus tandem probè consolidatum est. Petrus Forestus. obs. 38. lib. 24.

In inveterato renum ulcere quidam consulunt usum decocti sudoriferi: ita Rondeletius. post evacuationes utile erit promovere sudores, vel ingressu laconici vel guaiacino cremore, qui movet sudores, ulcera terget, copiam urinae minuit: sic in omni ulcere renum & vesicae juvat, & haec quaestio est de apicibus artis. Guil. Ballonius. cons. 66. lib. 3.

Indi in exulcerationibus renū & vesicae alcē plantam probe tusam & cum lacte mixtam propinant non sine magno successu, & aegrorum commodo (aliquot dies continuè) & ilicò curari Garcias affirmat.

Practici solent aliquoties pilulas aloeticas in hoc ca [...]u exhibere non sine patientis commodo (ex aloe cum pulvere lumbric. terrestr. & chalybe praeparato) per aliquot septimanas. Nonnulli terebinthinam Venetam ʒj. pondere cum vitello ovi dissolutam, & postea in brodio gallinarum discussam exhibent saepius· in aliquot exemplis observatione depre [...]ē di, mercurium dulcem hic multùm posse, si primùm exhibeatur (justa dosi aliquoties in septimana, ut bis vel [...]er pro viribus aegrotantis) ut non tantùm impuritates totius corporis, sed imprimis renum eluantur· huic si succedit spiritus mercurii dulcis, nulla ulceratio refragatur. Spiritus mercurii dulcis est talis.

℞. Mercur. sublimati crystallini (non mercurii d.) q.v. tere in pulverem impalpabilem, superfunde in cucurbita non nimis alta opt. spir. vini. abstrahe per alembicum ex cinerib. reaffunde destillatum liquorem, ac denuò distilla, perge per cohobia tamdiu, donec tandem distillatum spir. vini oleum quodammodo albicans videatur per alembicum transire, quod alio excipulo collige. Super caput mortuum residuum in cucurbita funde alium spir. vini recentem, procede simili ratione ut antea, donec nempe omnia in oleum seu spiritum albicantem prodierint. Hic spiritus mercurii exulcerationibus renum & vesicae mirabiliter operatur si ejus guttae ij. vel iij. quotidie semel atque iterum in aq. radic. nymph. equiseti, plantag. exhibeantur· consolidationem tempestivè absolvit quod sequitur.

℞. Conserv. ros. part. ij. sem. hyper. part. j.M. exhib. quantitate avellanae vesperi in fine curae per aliquot dies. Hoc modo etiam inveteratissimae exulcerationes tolluntur feliciter. Io. Hartmannus. pract. Chymiatr. pag. 253.

Succo chalybis quosdam renum & vesicae ulcere laborantes Summi Dei beneficio curavi. Lotus vino chalybs tenuatus lima, vino dulci potentique immaceratus liquescit. Cochlearium [Page 791] sumunt manè remixta aqua cap. ven. lac. asininum etiam confert. Io. Heurnius. ad aphor. 6. sect. 6.

Sectio sexta. Pro Resolutione crurum a laeso dorso.

A Principio parti percussae tale apponendum est medicamentum.

℞. Absynth. virid. M.j. contund. in mortario; adde integrum ovum, i. e. luteum cum albumine sine cortice & agita· atque oleo rosac. M. omnia in mortario, & facto emplastro apponatur loco affecto. Hoc est optimum medicamentum in omnibus contusionibus, quia habet facultatem leviter repellendi, sedandi dolorem, & leviter resolvendi· in eundem usum potest applicari diapalma oleo rosato dissolutum. Rodericus a Fonseca. tomo 2. consult. 28.

Sectio septima. Pro respirationis difficultate cum suffocationis periculo.

EXhibui pulveris croci ℈j. cum vini cretici (vulgò malvatici) duobus cochlearibus, quo assumpto subitò restitutus, liberè respiravit ab omni suffocatione liber. Rembertus Dodonaeus. cap. 19. Medicinal. Observ.

Sectio octava. De Rhabarbari elogio & usu.

NOn est aliud medicamentum humano corpori ita familiare, sicut Rha quod Barba [...]um vocant, cujus frequens etiam usus nihil incommodat prorsus; id si mane masticetur pondere unius scrupuli, deinde deglutiatur, non tantùm alvum ipsam molliorem atque obedientem reddit, sed ea etiam masticatione caput expurga [...], sensus omnes vegetissimos reddit, ventriculum & reliqua membra si quid aliud mirandum in modum corroborat, citra insignem excalfactionem. Materias tam pituitosas, quam biliosas & adustas à corpore ejicit, neque propterea aliquam noxam ex longo ejus usu corpori affert, sicut reliquae faciunt medicinae. Est enim omni ex parte medicina tutissima, & nullius prorsus nocumenti. Dentes etiam, praeter alias utilitates, ab omni put [...]edine & nigredine conservat, gingivas solidas reddit; anhelitum commendat, adeoque divinum omnino remedium est. Habeo ex Montano Hydropicum quendam facie, ventre, pedibus, atque adeo toto corpore intumuisse, atque in summo fuisse periculo, ita ut plerique de ipsius salute desperarent, is fato nescio quo monitus, coepit uti Rhabarbaro modicè primùm, ex quo subducebatur alvus, & serositas sine molestia, & optimè habere coepit; is augebat [Page 792] pondus quotidie, ita ut à drachmis ad uncias deveniret, atque eas devoraret, & tandem integras libras; contigit ut evacuarentur humores noxii, corroborar [...]tur membra, & non tantum hydrope liberatus, atque adeo omnibus pro miraculo habitus est, sed membra quoque robustiora exinde facta, calor totius corporis optimus, & functiones corporis omnes rediere, vixit sanus & incolumis citra ullam infirmitatem ad primum usque senium: quo tempore à servo sicario vulnus lethal [...] accepit, supervixit tamen, & ex integro coaluit vulnus magna omnium admiratione, & praeter expectationem vixit ad ultimum usque fenium· tandem interrogatus, quonam pacto tantum corporis robur sibi conciliasset, ut à lethalibus aegritudinibus evaserit, respondit frequenti usu Rhabarbari. Adolphus Occo. epist. 10. lib. 2. epist. & consil. Cratonis, &c.

De frequenti usu Rhabarbari, ut liberè tecum agam, vehementer haereo: non enim te latet Galenum plerisque in locis aloem puram senibus damnasse, quod solos biliosos seu tenues succos, qui in senibus minimè abundant, educat, idem quoque dicere possum de rheo, quod & experientia, & scriptorum authoritate constat vix solam bi [...]em expurgare. Hieronymus Mercurialis. cons. 73.

Sectio nona. De Rheumatismo.

RHeumatismus affectus est Arthritidi affinitate junctus, in quo non solùm articuli (ut in Arthritide) sed etiam totum corpus, media scilicet inter articulos spatia, musculi nimirum, eorumque membranae, totusque corporis habitus, atrocis [...] mo torquentur dolore. Oritur ab humore seroso summa acrimonia praedito, cum flatibus quandoque conjuncto. Corporis etiam partes internae, ut ventriculus, intestina, uterus, pulmo, rheumaticum hunc affectum aliquando experiuntur.

Subsectio unica. Pro Rheumatismo.

JUvenis quidam laboravit Rheumatismo universali, omnes propemodum corporis articulos infestante, cum febre assidua. Praecipua remedia fuere venaesectio decies usurpata, & julepi refrigerantes & incrassantes, quibus bis aut ter accesserunt leves purgationes· tandem malo perseverante exhibitus est bolus ex conserva ros. cum calomel. gr. xx. extract. jalap. gr. vj. tertio quoque die: multa serosa & porracea dejiciebat; quo remedio quater usurpato dolores omnino subla [...]i sunt. Tumores oedematosi articulorum praesertim pedum [Page 793] remanentes, emplastris resolventibus & roborantibus discussi sunt. Lazarus Riverius. cent. 3. obs. 41.

In alio hic affectus sublatus fuit intra quindecim dies septem venaesectionibus in principio celebratis, & aqua papav-rhead· mane & serò exhibita· remittente· verò dolore, purgatus fuit ter pulvere arthritico alternis diebus. Idem. obs. 42. cent. 4.

Sectio decima Pro Rhyade.

RHyas est carunculae anguli majoris absumptio vel imminutio, a qua & angulus latior evadit. Fit ab humoribus acribus & erodentibus, vel à medicamentis cathaereticis, pro fistulae lachrymalis curatione adhibitis, cui ut plurimùm hic affectus succedit. Curatur sarcoticis & consolidantibus medicamentis, qualia sunt sequentia.

℞. Ros. rubr. p.j. nuc. cupress. myrtill. an. ʒij. aloes ʒjss. vini austeri lb j. coq. ad quartae partis consumptionem· hoc decocto abluatur pars frequenter. Vel,

℞. Aloes thuris, an. ʒj. sang. drac. ʒss. ros. rubr. granor. sumach. an. ℈j. aquae ros. lb j. bulliant ad quartae partis consumptionem. F. in [...]ar collyrii.

Rhyadi opponitur Encanthis, quae est ipsius carunculae immodicum incrementum: oritur à [...]anguine redundante ad partem translato, & ulcere istius partis non satis maturè exsiccato. Curatur exedentibus medicamentis, à mitioribus ad potentiora progrediendo· igitur alumen ustum prius admovendum est, quod si non sufficiat, ad unguentum apostol. vel Aegyptiacum, vel vitriolum ustum progrediendum. Quod si nec haec sufficiant, ferro abscindenda est caruncula, vel cauterio actuali absumenda. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 2. cap. 16.

Sectio undecima. De Rosmari penis viribus.

ROsmari penis osseus spithamas meas tres aequat, crassus pollices duos, utroque extremo tuberosus & spongiosus. Os pudendi calculosis singulare esse remedium experientia comprobavit. Pulvis quoque ex eodem partum promovet, & secundinam promptè expellit· quod si ex extrema penis spongiosi parte tuberosa & spongiosa sugatur cerevisia stranguriam statim sedare in urbe nostra compertum est. Thomas Bartolinus. histor. 43. cent. 2.

[Page 794]

Sectio duodecima. Pro Ructu.

PIlularum Iliacarum Rhasis singularem facultatem saepius in ructu molestissimo compertam habuimus. Hispano cuidam Militi adeo molestus ac difficilis erat assiduus ructus, ut in extremis versari videretur, cum ad eum vocarer. Usus fuerat admodum multis remediis, sed frustra omnibus· huic initio exhibuimus pilulam unam pondere gr. x. per quam vitiosis ac foetidis humoribus nonnullis expurgatis, melius habere videbatur: Postea paucis diebus interpositis data grana quindecim, tertio verò ℈j. quo assumpto & expurgatione pravorum humorum succedente, qui antea lecto affixus veluti moriturus jacuerat, surrexit, & quocunque libuit, ambulavit, & cibum potumque cum appetentia assumpsit. Rembertus Dodonaeus. cap. 36. Medicin. observat.

In ructibus vulgò commendatur vinum absynthites· sal & spiritus absyn [...]hii potiora sunt. Si ructus fuerint foetidi & nidorosi, primum subsidium petitur à vomitu per aquam benédictam cum aqua menthae & anisi. Io. Hartmannus. pract. chymiatr. pag. 174.

Mercator quidam Lusitanus in ructum incidit adeo molestum ac importunum, ut nec momento temporis, vel solus, vel in corona hominum esse posset; quin adstantes ructus violenti sono audito, interturbaret. Plurimis frustra usurpatis auxiliis, tandem Ambari usu in mero dissoluti omnino convaluit· hoc potu jejuno ventriculo usus fuit toto anno, assumptis quatuor granis Ambari cum▪ Falerni unciis duabus permixti. Zacutus Lusitanus. prax. med. admirand. lib. 2. obs. 8.

Sectio decima tertia. De Ruminatione humana.

COndiscipulus quidam meus semper post horae quadrantem, quando nimirum à mensa surrexeramus, regerebat cibum indigestum & exactius comminuebat· voracissimus erat: hinc avidè cibum ferè integrum, vixque praemansum deglutiebat; & post ad rumen more pecudum revocabat, atque ruminatum ventriculo commodius concoquendum reddebat. Philippus Salmuthus. obs. 100. cent. 1.

In Coenobio D. Iustinae Patavii, Monachus quidam cum voluptate cibos ruminavit. Io. Minadous, caeterique primi nominis Medici brutorum more gemino ventriculo praeditum putabant· ipso morte sua defuncto, Francisc. Plazzonus Antistite ac Minadoo praesentibus oesophagum reperit undiquaque carnosum instar musculi, reliquis universi corporis partibus se rectè habentibus. Io. Rhodius. obs. 59. cent. 2.

Nobilis quidam Patavinus nullo [Page 795] non tempore ab assumpto cibo circiter horam plus minus cibum in os attrahere & rursus mandere ruminareque cogebatur, ita quidem ut haec actio minime de suo arbitrio nutuque dependerit, sed vel invitus ad ruminandum impulsus fuerit, ab insigni quadam oblectatione, qua, ut ipse fatebatur, ruminandi cibum tenebatur. Dicebat praeterea, omnem cibum, sive solidum, sive mollem, se semper ruminare, & dum assumebat, deglutire absque ullo fere dentium officio, quamvis dentes sortitus esset in utraque maxilla, ut alii homines, & os aliquanto latius ac gulam, propter quam causam Literam S. aegrè proferre potuerat· sibi insuper videbatur quasi bolum [...]uendam intra os continere, quod expeditam illi locutionem impediret; cujusmodi ferè boli, sed deglutitionem remorantis, exemplum habet incomparabilis ille Philosophus & Medicus Felicissimus D. Platerus. lib. 2. obs. Titulo De Dolore Cordis. Huic tamen Nobili ruminatio, motusque maxillae ad latera longè mitior obtigerat ac caeteris. Cum aegrotabat, nequaquam ruminabat; sed ab omni ruminatione tunc temporis cessabat, ut boves quoque faciunt, cum aegrotant· quod tanquam signum morbi illorum infallibile tenent Rustici. Post ipsius obitum aperto cadavere, inventus est ventriculus ingentis magnitudinis, & interna superficie valde asper· haec historia ab Aquapendente proponitur, qui etiam subdit patrem hujus Nobilis paulò supra frontem in capite corniculum durissimum crassitie digiti manus minimi, longitudine verò olivae Hispanicae habuisse insculptum & extuberans, substantiae ungui persimile· ex quo ille conjecturam facit, parentis semen aliquam habuisse affinitatem cum cornigeris animalibus, neque mirum fuisse, genitum filium simile quid à Parente contraxisse. Io. Burgawer. epist. ad Horst. pro obs. 9. lib. 4. observ. Gregorii Horstii.

Finis Libri decimi quinti.

[Page 796]

MEDICINAE PRACTICAE Liber decimus sextus. De Affectibus à Litera S. incipientibus.

Sectio prima. De Sanguinis fluxu ex poro.

NOvi hominem robustum admodum, qui saepe mecum conquestus est de certo sanguinis fluxu, quo singulo quoque mense graviter afflictaretur· interroganti mihi qua parte corporis flueret, id se nescire respondit· admi [...]atus hominis verbum; detege, inquam, locum unde fluat· deposito pallio ilea dextra ostentat, ubi subjacet jecoris pars ima· diligenter locum oculis lustro, si foramen aut cicatrix in parte sit: omnia aequabiliter posita, levem & mollem carnem, nullam asperitudinem cicatricisve notam inspicio· ab homine decipi suspicor. quod ille advertens, paucis, inquit, diebus hunc tibi scrupulum demam; instat enim tempus quo sanguis fluere consuevit· reversus perendie uno superposito digito locum fluxus contegebat; quo amoto, non secus emanavit sanguis, ac si ex incisa vena proflueret· nec prius fluor ille cessabat, quam sanguinis libra emitteretur· quo evacuato, nullus discernere poterat, unde evacuatio facta esset; existimabam venulam foraminibus cutis sua cervice inhaerescere, indeque stato tempore sanguinem evacuari. Curavi itaque hominem sola sanguinis missione ex vena jecoris fingulo quoque mense, curiosoque victu injuncto, protracta cura est ad sextum usque mensem, & tandem convaluit. Antonius Benevenius. cap. 4. De abditis morborum & sanationum causis.

Simile exemplum & inter rara Iacobi Hollerii habetur. Novimus, ininquit, quendam cui è regione hepatis, vena per intervalla dehiscebat, quae sanguinem funderet· restitante sanguine vestigium non apparebat. Remb [...]rius Dodonaeus. annotat. ad cap. 4. Libri Benevenii.

[Page 797]

Sectio secunda. De Sanguinis sputo.

VIde supra lib. 8. sect. 1. De Haemoptoe.

Subsectio prima. Pro Sanguinis sputo.

NOs ad constrictionem dedimus lapidis haematitidis curiosè laevigati & in pulverem tenuissimum redact [...] ℈ij. cum aqua sola tepida, & egregie contulit. Hoc enim modo Traltian [...] dabat in iis in quibus sanguis copiosè non evacuabatur; alioqui in his qui largius sanguinem rejiciebant, cum succo mali punici, vel succo polygoni dabat. Exhibuit etiam hunc lapidem iis qui pus expuere inceperant: ac mi [...]um est▪ quomodo ulcus [...]xsiccârit sanaveritque· & ideo in catarrho ac [...]i corrodente uteb [...]u [...] Alterum etiam asperam arteriam expuentem hic lapis curavit, ipso Tralliano non admodum sperante. Nos verò hunc lapidem contritum in tenuissimum pollinem cum aqua plantag. vel bursae pastor. saepè transfusum, & deinde colatum, ut aqua rubedinem acquir [...]ret, accepimus, immixto syrupo portulacae vel myrtill. ac ita ad sanguinis sputum commode exhibuimus. Petrus Forestus. obs. 17. lib▪ 16. De pectoris & pulmonis morbis.

Cuidam valde tussicuti▪ cum sputum sanguinis redderet, post venam sectam ad ℥iiij. imperavimus, ut paulatim lambendo hunc linctum deglutiret: quod egregiè profuit.

℞. Conserv. ros. antiq. elect. diatragac. frig. an. ℥jss. bol. armen. ver. cum aq. rof. lot. ʒiij. amyli ʒij. excipiantur cum syr. jujubino & myrteo, & fiat eclegma. Multis etiam profuit ʒj. philonii perfici cum aq. plantag. & portulac. ante cibum propinata· uti & jus frigidum decoctorum jujuborum in quo candens ferrum extinctum fuerit. omnia actu frigida sumenda. Petrus Forestus. obs. 11. lib. 16.

Cuidam ex casu sanguinis sputo laboranti, post venam sectam, statim sequentem potum propinavi.

℞. Mummiae ℈j. rhab. torrefact. bol. armen. spod. terr. sigill. an. ℈ss. syr. cydonior. ℥ss. aq. plantag. ℥iij.M. Hanc potionem commendabat unic [...] Guainerius in sputo sanguinis ex casu. Idem. obs. 13. lib. 16.

Ad quendam accitus sanguinis sputo ex casu è scala laborantem, ilicò quod sequitur exhibui.

℞. Mummiae, spermat. ce [...]i, an. ʒss. decocti pectoral. ℥iiij. mell. rolac. oxymel. S. an. ℥ss. pauco adjecto butyro, F. Potio. Vena statim secta fuit in brachio; pectusque inunctum oleo rosac. & myrteo, & sic sanitati restitutus fuit. Petrus Forestus. obs. 15. lib. 16.

[Page 798]

Subsectio secunda. Pro Sanguinis sputo.

FIat sibi appropriatus hic Pulvis.

℞▪ Troch. de carabe & de terra sigill. an. ʒss. mummiae, boli armen. sang. drac. an. ℈ss. gummi arabic. tragacanth▪ torrefact. an. ℈j.F. pulvis. Sumatur ʒj. cum aq. plantag. & portulac.

℞. Aq. plantag. ℥ij. aq. ros ℥j. mivae cydon. ℥j.M.F. julepus. Capiat pluribus diebus.

℞. Margarit. perforat. corall. rub. haematitid. sem. portulac. glutin. piscium. an. ʒj. troch de carabe ʒjss. cum melle viol. F. pilulae ex ʒj. ix. de quibus capiat tres duabus horis post assumptionem potus praedicti. Barthol. Montagnana. consil. 104. & 112.

Medicamenta quae hoc tempore mihi videntur opportuna ad sanguinis grumos dissipandos, ejusque vitiosum motum emendandum, dirigantur oportet· idcirco continua oris collutio ex posca, ejusdemque potus veluti pitisando factus, itemque coagulum leporinum ex eadem posca cum saccharo ad lambendum exhibitum pro grumis dissolvendis probantur. Simulque eodem tempore rhabarbarum cum aqua viol. irroratum, & postea dilutum cum decocto myrobalan. citrin. sem. plantag. aceos. tamarind. ac passul. Propinaum mihi maximè placet. Deinde pro [...]pprimendo sanguine, praeter philonium persicum cum conserv. viol. mihi sunt in usu, primò pulvis testae ovi è quo pullus exierit, ex aqua plantag. datus. Secundò, Succus plantag. vel per se, vel cum sero chalybeato bibitus. Tertiò, Medicamentum quod fit ex ℥ij. sacch. viol. & ℥ss. sem. hyoscyami alb. datum ad ʒj. vel ʒij. Plurimùm etiam ad supprimendum sanguinem conducet immergere scrotum in gelidam. Maximus enim est consensus inter spiritualia, & genitalia membra. Iul. Caesar Claudinus. consult. 114.

Praeclarè hic praebetur decoctum rad. consolid. maj. ex lacte & pulv. haematitid. corall. boli, sem. hyoscyami, sem. papav. cum conserva ros. Io. Heurnius. ad aphor. 13. sect. 5.

℞. Conserv. ros. ℥iij. conserv. beton. ℥j. boli arm. ʒij. sem. hyoscyam. alb. ʒj. syr. de ros. rub. sicc. q.s.F. electuar. cujus ℥ss. exhibeatur vesperi hora somni. Diacodion in rotulis cum bolo arm. in ore assiduè detineatur. Io. Zecchius. consult. 34.

Primo die venam cubiti dextram secare jussi, deinde subsequentem syrupum quater exhibui.

℞. Fol. plantag. centinod. burs. pastor. an. M.jss. sem. plantag. papav. alb. lactuc. an. ʒiij. decoq. in s.q. aq. ad tertias, in colat. lb j. dissolv. syr. papav. alb. & myrtin. an. ℥iij.M. pro quatuor vicibus. Dum uteretur syrupis, de sequenti quoque electuario ad castaneae quantitatem vesperi se cubitum conferens, assumpsit, & post usum syr. tempore matutino tantundem etiam sumpsit, & spatio septem dierum convaluit.

[Page 799]℞. Sacch. ros. ℥ij. sem. papav. alb. & hyoscyam. an. ℥ss. pulv. boli arm. corall. rubr. an. ʒiijss. opii ʒss. cum syr. myrtin. q.s.F. electuar. Abrahamus Seyllerus. consil. 51. lib. 6. consil Cratonis & aliorum Medicorum à Scholtzio editorum.

Subsectio tertia. Pro Sanguinis sputo.

ANtiqui omnes ad sistendum sanguinem proponunt porrorum succum tanquam experimentum probatum. Ego scio aquam stillaticiam eorum & hyperic. & pimpinellae certò sanguinis profluvium cohibuisse; & hoc pro arcano teneri à summo quodam Italiae Principe. Medicus etiam summi experimenti conterraneus noster, in sua Empirica, tradit pro certò aquam cyclaminis id virium habere. si ad ℥iij. vel iiij. aquae exhibeantur. Christophorus Guarinonius. consult. 482.

Ad sputum & vomitum sanguinis plurimum valet hic syrupus.

℞. Fol. virid. plantag. M.xij. rad. consolid. maj. ℥vj. utriusque seorsim exprimatur succus, tum misceantur, & cum sacch. q.s.F. syrupus. S.A.D. Robertus Boyle. tractat. De utilitate Philos. Experim. part. 2. sect. 5. cap. 6.

Ut praeservetur à sputo sanguinis, primum omnium abraso diligenter capite suturae coronali vesicatorium adhibendum est, & octavo quoque die innovandum per mensem unum cum dimidio· serosos & acres humores è cerebro defluentes in pulmonum substantiam hac ratione citra incommodum revellemus: interim bilis vacuanda levibus cholagogis. Saccharum praeterea rosac. post coenam sumptum opitulabitur, si ipso ad multos menses obstinate utatur· ad acres▪ humores in toto corpore contemperandos lac asininum valde accommodatum est praesidium. Sumat ℥v. recenter munctum hora matutina addito saccharo· ne aut in grumos vertatur, aut in qualitatem nidorosam aut acidam. Caeterum pro humoribus, si qui remanserunt, è thorace detergendis, atque pro pulmonibus praeservandis, ne rursus in eundem incidant affectum, haec judicantur praestantissima. Syrupus ex symphyto & pulmonaria hoc modo praeparatus.

℞. Rad. & cimarum consolid. maj. & min. an. M.iiij. fol. pulmonar. M.iij. ros. rubr. plantag. pimpinell. polygon. scabios. tussilag. an. M.ij. è tusis omnibus recentibus exprimatur succus· coq. ad lb iij. & addendo sacch. fini lb ijss.F. Syrup [...]s. Hic enim blandè malos omnes humores detergit in pulmonibus existentes citra metum erupturi sanguinis saepè lambendo sumendus est. Efficax praeterea est conditum ex conservae rosac. & symphyt. an. ℥ss. troch. de carabe de terra sigill. an. ℈j. corall. & margarit. elect. an. ℈ss. cum syr. supradicto, aut myrtino. F. conditum, sumendum cochl. j. pro vice hora una ante cibum. Horatius Augenius. [Page 800] tomo 2. lib. 3. epist. 1.

Vim adstringendi & sanguinem sistendi salviae inesse, cum aliis experimentis demonstrabat Veslingius in Horto Patavino, Plantarum vires spectantibus exponens, tum maximè hoc suo, quo sputum sanguinis eadem herba cum melle exhibita sanatum testabatur, remedio ex Aetio desumpto: apud quem, Tetrab. 1. Serm. 1. Orpheus, dato, inquit, sanguinem expuentbus succi salviae cyathos ij. jejunis cum melle bibendos & sanguis ilicò cohibebitur. Est autem hic Orpheus, teste Plinio, primus qui inter Graecos de Herbis scripserat. Cui addamus experimentum Andreae Shilingii Professoris olim Argentinensis Celeberrimi, qui Ph [...]hisicos saepius lacte caprillo salviato cum visco querno aliisque pneumonicis mixto insigniter levatos adnotavit. Georgius Hieron. Velschius. observ. 37.

Succus Salicis bibitus stringit fluxum sanguinis jejuno stomacho. Similiter facit gummi ejus· bombax ejus, qui crescit quando florescit, sistit etiam fluxum sanguinis. M [...]rcellus Cuman [...]. observ. 37.

Sectio tertia. De Scabie.

[...] Scabies, est aspredo quaedam cutis, seu ejusdem levis exulceratio pruriens, ac interdum rodens, ex humidiore quavis pustula, sive pallida, sive livida, sive nigra, cum calore & dolore orta; quae rupta ulcusculum in cute ostendit humidum, aut etiam sanie purgata interdum aridum. Hujus causa necessariò debet esse humor crassus, salsus, acris & mordax. Nullus enim alius ad cutem protrusus, symptomata qualia in scabie videntur, producere potis est. Talis autem est tum atra bilis, tum pituita salsa, quibus sanguis corruptus ut plurimùm commiscetur. Ejus generationi favent cibi pravi succi, acres, salsi, & facilè corruptibiles, intemperies etiam viscerum calida & sicca; ut & victus incontinentia, & corporis immundities· aliquando generatur criticè post quoscunque morbos· alia est recens, alia inveterata; alia totum corpus occupans, alia saltem manus & crura: alia est ab humore atrabilario, quae sicca, alia à pituita salsa, quae humida appellatur. Notissimus est affectus, nec ullis signis ut dignoscatur indiget· magis ob turpitudinem molestat, quam ob aliquod imminens periculum; è contra, à plurimis saepe praeservat morbis· periculo non semper vacat· in senibus contumax est, & curatu difficilis, diuturnior in lepram migrare potest. Sicca quam humida aegrius curatur.

[Page 801]

Subsectio prima. Pro Scabie.

POst lenitionem ex cassia, & sanguinis missionem, per aliquot dies, modo semel, modo bis in die sumebat haustum ex sequenti decocto.

℞. Fumiterr. virid. M.iij. scabios. viol. summitat. lupul. absynth. endiv. cichor. cum toto, borrag. bugl. acetos. agrimon. dent▪ leon. scolopendr. cap. ven. an. M.j. cort. rad. foenic. apii, liquir. an. ℥ss. sem. quatuor frig. maj. & min. an. ʒss. sem. anis. ʒj. fol. sen. ℥j. epithymi & polipod. q. an. ʒiij. helleb. nigr. ʒss. uvar. passar. exacinat. hord. mund. an. p.j. prunor. numero xv. cicer. rubr. ʒj.F. omnium decoctio in sero lactis pro lb ij. colatura sacch. dulcoretur. Sed & haec puppa pendebat in decoctione, exprimenda dum potio sumeretur.

℞. Rhei, myrobal. omnium. an. ʒj. spic. schaenanth. an. gr. v. F. puppa. membra scabiosa omnia linimento sequenti inungebat.

℞. Succ. fumiterr. lapath. acut. succ. plantag. acetos. an. ℥ss. terebinth. lotae in aqua equiseti ℥j. lithargyr. argent. ʒj. cerass. ʒiss. pingued. porcin. butyr. rec. an. ℥ss. ol. rosac. q. s. F. limentum S. A. & his hic vir curatus fuit· caeterum hujus uxor cum simul quoque eadem scabie inficeretur, & supradictis praesidiis illam curare non poteramus; tandem hoc unguentum contra scabiem transmissum est, quo innumeri curati dicebantur, cujus haec est descriptio.

℞. Rad. lapath. acut. in mortar. pisti, M.j. pulv. zinzib. ℥j. bacc. lauri, aristol. rot. an. ℥ss. cum pinta dimidia cremoris lactis, coquantur per horam dimidiam in olla nova▪ & redigantur in unguentum. Vesperi eo se inungebat apud ignem· cum isto unguento omnia loca scabiosa inunxisset, integrè ab omni scabie liberata est, cum antea curari nullis unguentis potuisset· & hoc solo unguento sanata est, quo & infinitos alios subinde curavi· quare & hoc ipsum inter arcana remedia mea pono. Petrus Forestus. obs. 10. lib. 5. Obs. Chirurg.

Juvencula quaedam sexdecim annorum cum novem annis scabie infecta fuisset, nec ullis remediis curari posset, ad me tandem consilii causa venit· huic saepius decocta sanguinem purificantia praescripsimus, quae conficiebantur ex borrag. bugl. acetos. & similibus in sero lactis decoctis. Deinde corpore ritè expurgato, eam nudam per horam in balneo sequenti posuimus, idque quinque diebus continuando.

℞. Lapath. acut. cum. rad. fumar. malv. scabios. viol. hederae arbor. furfur. opt. sal. communis, an. M. ij. coq. in aq. communi pro lavacro, facta abstersione totius corporis, lectum calidum intrabat & sudabat: sic materia sufficienter ad cutem propulsa, tunc tandem eam inunximus [Page 802] unguento ad scabiem in praecedenti observ. descripto· eo cum aliquandiu inuncta fuisset à foeda scabie curata est. Petrus Forestus. obs. 11. lib. 5. Obs. Chirurg.

Quendam scabie & pruritu totum corpus foedante laborantem ita sanitati restitui.

℞. Decocti senae ℥iiij. confect. hamec. ʒvj.M.F. potio; qua rectè & copiosè expurgatus est. Postea venam brachii aperuit, multumque sanguinis emisit.

A sanguinis missione septimo die tale ipsi ordinabam balneum.

℞. Alumin. ℥v. sal petrae ℥iij. sulph. vivi ℥ij. redigantur in pulverem: qui coquebatur in aqua fluviali quanta sufficit; tertio quoque die renovabatur· balneabat mane & vesperi. & intra viginti dies ab ista foeda lue & symptomatibus liber sanusque evasit. Potus erat decoctum melissae saccharatum. Martinus Rulandus. curat. 80. cent. 3.

Subsectio secunda. Pro Scabie.

POst purgationem,

℞. Rad. lapath. cum fol. numero iij. hord. cum cortice suo, p.iij. rad. alth. ℥ij fol. malv. M.ij. rad. helleb. nigr. ℥j. bulliant omnia simul in aq. s.q. ad dimidiae partis consumptionem. Deinde fiat fortis expressio. colaturae adde ol. ros. ℥iij. terebinth. ℥ij. sal. nitr. ℥ss. bulliant omnia simul ad aq. consumpt. deinde addantur succi limon. ℥vj. removeantur (que) ab igne, dumque incipit refrigerari, adde vitel. ovor. numero iiij. conservetur postea in vase mundo & bene cooperto, & illinet loca scabiosa omnia, scalpendo prius apud ignem, & sic fiat alternis diebus vesperi ante introitū lecti, septem vicibus; ultimo ingrediatur balneum, & mundificetur totum corpus, postea mutet vestes & Chirothecas. Io. Baptista Montanus. consil. 372.

℞. Resinae terebinth. lotae ℥ij. butyr. rec. ℥j. sal. ʒij. ol. rosac. costin. sulph. vivi, an. ℥v. ovor. lutea ij.M.F. Linimentum. Hoc linimentum multum profuit. Postea sequens pro abstersione institutum.

℞. Sulph. vivi ℥ij. bacc. lauri ℥j. baccar. juniper. ℥v. sal. ʒiij. contund. omnia & ligentur in petia & imponantur in oleo in olla recondito, & sic aliquantulum bulliant. Postea accipiatur illa petia, & cum ea fricetur corpus, quando vadit dormitum, seu singulis noctibus, seu alternis. Io. Baptista Montanus. cons. 376.

Inter topica remedia scabiei convenientia, hoc primatum obtinere tanquam expertus confirmo, quod habet.

℞. Rad. enul. campan. virid. lb ss. pingued porcin. ℥v. in mortar. marmoreo pistentur, & ad lentum ignem parum bulliant, & F. unguentum· quo aeger pustulas inungat. est enim admirandae virtutis unguentum hoc, ut incantamento ejus opus simile videatur: cujus vires si expertus fueris, nobis consenties. Amatus Lusitanus. [Page 803] cent. 2. curat. 98.

Quam primùm sanguis copiosè per sectam venam in cubito, non quidem unica vice, sed repetitis vicibus educatur· cuti tum hirudines, tum cucurbitulae parvae seu corniculi dicti (quod magis probo) numerosi tamen appliciti mihi quam maximè arrident; sicuti & fonticuli in brachiis & femoribus inusti non improbantur. Purgetur deinde cum infuso hellebori nigri, agar. troch. & sen. cum syr. de polipod. Demum in partes vocetur medicamentum quod & authoritate gravissimorum virorum, & experientia ipsa est praestantissimum, & me nunquam in similibus casibus fefellit. Est autem pilosellae decoctum ad quadraginta dies ebibitum· sal quoque theriacale in conserva borrag. assumptum mihi non displicet▪ quod scio etiam cum fructu aliasab egregio patiente assumptum fuisse· Quod ad externa, unguentum quod mihi in scabie ferina atque contumaci est in usu proficuo non subticebo; quod ita se habet.

℞. Alumin. roch. usti, chalcanth. usti, an. ℥v. aristol rot. virid. aeris, an. ʒij. picis naval. ℥j. pingued. anatis ℥v. succi enulae ℥j. ol. rosac. complet. butyr. antiq. an ℥iij.M. & F. unguentum. S.A. Probo item medicamentum quod conficitur ex sulph. succo tabaci, unguento rosac. oleo tartari & camphora· & cum Avicenna ad inunctionem ex hydrargyro ascendere non abhorrerem. Iul. Caesar Claudinus. consult. 47.

Subsectio tertia. Pro Scabie.

QUidam scabie vulgari in manibus & pedibus infestatus, sic curatus fuit. Sumpsit primùm purgans sequens.

℞. Catholic. ℥ss. confect. hamec. ʒij. syr. de fu [...]ar. ℥j. cum aq. fumar. & endiv. an ℥iij.M.F. Potio. Sequenti die secta fuit vena brachii. Deinde apozemate hoc usus est.

℞. Rad. liquir. ℥ij. rad. lapath. (quod Rhab. monach. vocant) ℥jss. rad. polipod. ℥ij. cort. tamarisc. ℥ss. fol. endiv. mercurial. fumar. summitat. lupul. an. M.j. fl. bugl. borrag. scabios. an. p.j. passul. paria x. prunor. numero x. epithymi ℥ss. sen. ℥iij. sem. cartham. contus. ℥j. sem. anis. foenic. an. ʒij.F. omnium decoctio. in colat. q.s. pro iiij. vel v. vicibus adde sacch. q.s. aromatiz. ʒij. cinnam. absoluto apozemate adhuc semel purgetur sequenti potione.

℞. Rad. liquir. polipod. an. ʒvj. sen. ℥ss. sem. anis. ʒj. fl. cordial. p.j.F. decoctio in colat. ℥v. infund. rhei ℈iiij. agar. ʒj. spic. zinzib. an. ℈j.F. expressio. dissolv. syr. ros. solut. ℥jss.F. Potio. Absoluta purgatione, capiat cubitum iturus mithrid. ʒj. Vel,

℞. Conserv. cichor. bugl. ros. an. ℥j. spec. triosantal. ʒj. cum syr. de endiv. F. elect. superbibat semper aquam [...]umar. & acetos. sumat electuar. [Page 804] alternis diebus quod intemperiem sanguinis contemperabit. Balneo dein hoc utatur.

℞. Rad. bryon. lapath. acut. fol. scabios. malv. mercurial. parietar. viol. hederae, salicum, an. M.ij. decoq. in aq. pluviali: add. aquae extinctionis ferri & lixivii, an. mensur. aliquot· tartar. ℥ij. sulph. ℥j. sal. M.j. ut F. balneum, in quo sedeat per horas duas in die· dein in lecto se siccet: à balneo ungatur ita.

℞. Ol. ros▪ viol. an. ℥ij. succ. lapath. acut. & plantag. an. ℥j. aceti ℥ss. butyr. rec. ℥ss. coq. ad succ. consumptionem. adde litharg. ʒiij. rad. serpentar. ʒj. sulph. ʒ [...]j. cerae q.s.F. Unguentum· restitutus mox fuit. Felix Platerus. observ. lib. 2. pag. 534.

Adolescens quidam foeda scabie torquebatur a qua liberari nequiverat venae sectionibus & purgationibus multis intra sex menses per intervalla usurpatis· tandem ei exhibetur merc. d. ℈j. cum diagrid. ℈ss. quibus optimè purgatus est, & à foeda illa scabie intra paucos dies liberatus. Lazarus Riverius. obs. 62. cent. 1.

Quidam Empiricus decocto stibii calcinat. cum sarsaparilla additis etiam aliis, perniciosas sanabat scabies. Platerus. practic. tom. 2. cap. 17. pag. 767.

Certissima experientia comprobatum est ad omnia genera scabiei in capitibus infantium, plurimùm opitulari camphoram, si super ferrum candens aduratur, & in pulverem redigatur, & scabiei insp [...]rgatur, aut cum pinguedine veteri suilla commisceatur, & capiti inungatur. Franciscus Ioel. practic. lib. 9. sect. 2.

Nihil vilius detritis calceis. Novi tamen puerum Melitensem toto corpore crustis foedis obsitum, qui adsperso cinere combusti corii calceorum cum oleo rosac. convaluit. Thomas Bartolinus. histor. 73. cent. 6.

Ad magnam illam scabiem quae in tibias excutitur, post morbos longos, & praecipuè febrem quartanam, doloribus saevissimis inunctam, nihil inveni in tota medicina efficacius quam sequens unguentum.

℞. Unguenti basilici ℥iiij. terebinth. ℥ij. olei ros. ℥iiij. vitell. ovorum numero iij. cerae tantillum. F. unguentum, quo inungantur partes scabie laborantes. Petrus Pacheq [...]us. obs. 35.

Subsectio quarta. Pro Scabie.

QUidam Scabie perpetua sicca illa quae perpetuo pruritu vexat, mirum in modum vexabatur dies ac noctes· somnum capere non poterat, cibum respuebat, vertigine tentabatur identidem. Cracovienses quidam Medici aliquot annis hominem variis medicamentis (alioqui macrum, siccum & melancholicum) excarnicaverunt. Fuit qui sarsamparillam, deinde chinae radicem, alias guaiacum praeberet: denique hydrargyro unctus fuit: sed haec frustra omnia, [Page 805] non potuit morbus his armis propulsari· tandem consilio Itali cujusdam Io. Pedemontani, qui tum in Dacia ei, qui nunc Polonorum Rex est, ministrabat, ad Antimonii grana iiij. deventum est. Quid multa? Morbus tam diuturnus, tam pertinax paucis mensibus depulsus est· jam sex anni abierunt· etiam nunc benè valet. Addam hoc quoque quod mihi magis mirum videtur; is, quem dixi Pedemontanus, jam à quindecim annis singulis ferè mensibus decem, duodecim, quatuordecim, cum lubet & necesse esse putat, grana ebibit· morbosum se fuisse antea ait, post usum stibii rectè semper valuisse; itaque magis ut imminentibus morbis obviam eat, quam ut praesentem aliquem curet, stibio se tam frequenter uti affirmat. Andraeas Dudithius. ep. 17. lib. 6. consil. & epist. Cratonis & aliorum à Scholtzio editorum.

℞. Olei glandis unguentar. ℥iij. spiritus salis ʒss. mosch. vel zibeth. gr. ij. cerae q.s.F. unguentum· quo facilè & jucundè (cum bonum spiret odorem) scabies curabitur. Pauperes & Milites illam mirè fugabunt sola saponis nigri lotione; at non diu cuti inhaerere debet, sed citò abluendus ne cutem excoriet. Decoctio malvarum cum alumine ad libitum est etiam optima ad scabies curandas, si ter ea corpus abluatur tepidè. Petrus Borellus. obs. 7. cent. 2.

Sectio quarta. Pro Scapularum dolore.

EGo autem scio à posteriori experientia doctus, quod oleum de pyrethro & de Euphorbio omnes antiquos Scapularum dolores potenter curant. Montagnana. consil. 20.

Emplastrum ex tacamahaca utiliter hic adhibetur. Gummi enim hoc praeterquam quod blandè emollit atque per halitum digerit, adstringenti etiam qua pollet facultate mirum in modum partem corroborat. Io. Zecchius. consult. 100.

Sectio quinta. De Scirrho.

SCirrhus (graecè [...]) tumor est praeter naturam durus ac renitens, concolor & indolens. Duplex est, unus velut incipiens, in quo digitis presso, inest doloris sensus, alter verò confirmatus & exquisitus, qui omnis doloris omnis (que) sensus est expers· ejus causa est crassus viscosusque humor particulae ita impactus & insertus, ut non nisi aegrè solvi dissiparique potest.

[Page 806]

Subsectio unica. Pro Scirrho.

VIro cuidam Scirrho legitimo in crure laboranti victum tenuem & boni succi praescripsimus, sanguinem quoque detraximus. Exhibitis deinde syrupis de fumaria, de epithymo cum decoctis appropriatis, cum sena humorem melancholicum saepius purgavimus. Deinde hoc ceratum, ut applicaretur mandavimus.

℞. Axung. anat. anser. gallin. an. ʒiij. ammoniac. in aceto solut. ℥j. bdell. galban. an. ʒj. dialth. emplast. de melil. an. ℥ss. bulliant in mucilag. sem. lini, faenugraec. & alth. an. ℥jss. quoad formam cerati induant. Valet in omnibus scirrhis & duris tumoribus ex melancholia non naturali grossa & congelata· quale hoc quoque est ceratum à nobis expertum.

℞. Diachyl. alb. gummati dialth. unguenti Agripp. an. ʒij. ol. lil. alb. ʒj. pingued. anat. ʒij. dissolv. & M. ad ignem· addito ammoniac. bdell. & ladani, an. ℈j. dissolut. in aceto. F. ceratum. Fertur & hoc emplastrum expertissimum esse ad resolvendum omnem duritiem in una septimana.

℞. Sem. sinap. sem. urtic. sulph. spumae maris, aristol. bdell. ammoniac. ol. aneth. an. part. aeq. cum cera & modico aceti. F. Emplastrum· at sequens expertum habetur ad scirrhum cancrosum.

℞. Tutiae ℈ij. antimon. pl [...]mbi usti, lithargyr. argenti, an. ʒj. suc [...]. plantag. centinod. solatri, an. ℥ss. bulliant simul omnia ad succor. consumptionem. Deinde conterantur in mortario plumbeo diligenter, quoad colorem fuscum induant. Petrus Forestus. obs. 3▪ lib. 4. Obs. Chirurg.

Post universalia remedia lapidem molarem candentem accepi, & asperso aceto, locum, ut sudaret, suffumigavi; postea emplastrum de mucilagin. deinde de ammoniaco commodè apposui. Idem. obs. 2. lib. 4. Obs. Chir.

Sectio sexta. De Scorbuto.

SCorbutus est prava quaedam totius corporis [...] à sanguine crudo & ichoroso specifica quadam corruptione infecto ortum ducens, conjunctam habens crurum debilitatem, maculas, gingivas tumidas ac sanguinolentas & dentium laxitatem· ejus causa est crudus & ichorosus sanguis in toto corpore, potissimùm tamen in hypochondriis, specifica quadam corruptione peccans. Hoc malum accersunt diaetae vitium & rerum non naturalium vitiosus usus. Incipientis signa sunt, lassitudo spontanea, in inferioribus partibus gravitatis sensus, crurum debilitas, [Page 807] angustia pectoris, & respiratio difficilis▪ vires sumenti, adest in gingivis rubedo & pruritus, facies pallida, pu [...]sus parvus & inaequalis, dentes vacillant: ipsum ingravescentem indicant praeter enumerata, gingivarum corruptio, & oris graveolentia, in cruribus maculae purpureae & rubrae▪ Fallit saepe Scorbu [...]us sub imagine falsa plurium morborum, quos furtim producit, quales sunt, dolores colici, capitis, paralyses, convulsiones, arthritides, alvi fluxus & constipationes, lipothymiae, pleuritides, apoplexiae, epilepsiae, hydropes, soporosi affectus, & febres omnis generis.

Subsectio prima. Pro Scorbuto.

PRaemissis venaesectione & purgatione, hoc decocto utatur.

℞. Cortic. rad. cichor. petrosel. an. ℥ss. scolopendr. cichor. ceterach. beccabung. cochlear. fumar. agrimon. absynth. rom. an. M.ss. fl. cordial. an. p.j. sem. anis. ʒj. sen. endiv. agni casti, an. ʒss. uvar. passar. enucleat. p.j. cortic. rad. cappar. ʒiii.F. decoctio in aqua pro lb jss. colaturae adde syr. sceletyrbici nostri, syr. de fumar. de endiv. de cichor. cum rheo, an. ℥ss.M.F. apozema pro quatuor dosibus· syr. sceletyrbicus noster conficitur ex fucco beccabungae & cochleariae cum saccharo. Nullum eo praestantius Empiricum in scorbuticis inveni. Gingivae sanguifluae abluantur cum decocto plantag. consolid. min. ros. cimarum rubi, beccabung. & cochlear. in colat. add. mell. rosat. & rob. diamor. Possunt etiam gingivae solo succo cochlear. confricari; vel cochlear. & beccabunga coq. cum lacte, & ejus decocto gingivae saepe abluantur. Noster verò patiens sola aqua distillata beccabungae & cochlear. saepè abluens gingivas fuit curatus. Petrus Forestus. obs. 11. lib. 20. De Lienis Morbis.

Cum Scorbuto vir quidam ad desperationem diu laborasset, nos eum restituimus hoc julepo saepius exhibito.

℞. Syr. sceletyrb. nostri ℥iij. aq. cochlear. ℥iiij. aq. beccabung. ℥j.M. pro duabus dosibus· fuit saepè reiteratum, cum continuò sumeret.

Syrupus sceletyrbicus, quem nos primùm in usum deduximus, hoc modo paratur.

℞. Succ. cochlear. beccabung. an. lb iij. sacch. opt. lb ij. cum ovi albumine depuretur. coq. simul & F. syr. S.A. Cum tanta utilitate hoc nostro syr. usi sumus, ut etiam nunc à Brabantinis Medicis & Flandricis expetatur, ut maximam copi [...]m hujus syrupi pro amicis annuatim confici jubeamus. Idem. obs. 12. & schol. lib. 20. De Morbis Lienis.

℞. Diasen. ʒvj. mell. rosat. solut. ℥iij. cum decocto sen. fiat Potio· quae vacuavit humorem melancholicum & pituitosum.

℞. Chalyb. praep. & p [...]lv. ʒvj. rhei, agar. troch. sal. tartar. an. ʒij. spec. diarrhod. abb. ℥j. pulv. rad. [Page 808] capp. citri, tamarisc. an. ʒj. cum melle ros. F. electuar. ex quo sumat. mane quatuor horis ante cibum ʒij. superbibendo ℥j. vini albi generosi. Rodericus à Fonseca. tomo 1. consult. 2.

Subsectio secunda. Pro Scorbuto.

℞. FOl. sen. ʒij. rhei el. ʒjss. cortic. hellebor. nigr. ʒss. ceterach. p.ss. sem. anis. zedoar. galang. an. ℈j.F. infusio per noctem in s.q. seri lactis in loco calido, mane ebulliant, in colat. ℥iij. dissolv. syr. ros. solut. cum rheo ℥j. crem. tartar. ℈jss. aq. cinnam. ℥j.F. hauftus. Praemisso ejusmodi cathartico saepius repetito, properandum erit ad illa media quae Scorbuticam corruptionem alterant, & radicem morbi respiciunt; quam ob causam fiat potio sequens.

℞. Herb. cochlear. Mij. anagall. aq. nasturt. aq. an. Mj. acetos. min. M.ss. absynth. sedi min. rutae, an. p.j. seri lactis caprilli distillati q.s. in mortario marmoreo herbae recentes contundantur, & exprimatur succus, qui lento igne depuretur, & in vitris benè clausis conservetur.

℞. Istius succi ℥iiij. syr. de fumar. ℥j. aq. cinnam. cochlear. j.M.F. haustus. Hic Potus per quatuordecim dies continuetur quotidie bis, non neglectis intermediis evacuationibus, quo non tantum materia peccans attenuetur, sed simul etiam per alvum educatur.

Ulceribus rebellibus prospiciendum erit hoc unguento de apio.

℞. Succi apii, meliss. cochlear. an. ℥ss. succ. chelid. maj. ʒv. mellis q.s. coq. & adde pauxillum thuris, myrrhae & aloes, ut F. unguentum pro mundificandis ulceribus. Gregorius Horstius. ad obs. 35. lib. 7. De Morbis contagiosis & malignis.

Primò primas vias bolo eluerem ex cassia & hiera S. Gal. Deinde hoc syr. sceletyrbico praepararem materias ad aliquot septimanas.

℞. Succ. cochlear. beccabung. an. lb iij. sacch. opt. lb ij. cum ovi albumine depuretur, coq. ad consistentiam syrupi.

℞. hujus syr. rec. ℥jss. aq. cochl. ℥ij. aquae nasturt. ℥j. aq. borrag. ℥ss.M.F. haustus. mane fumendus· vesperi imperarem conservam cochlear. suberbibendo aquam ex succo cochleariae distillatam. Si opus purgatione, expedietur illa clysteribus frequentibus, ex appropriatis & refrigerantibus, qui hic mirè conducunt· quod si clysteres nocturni sumerentur, & noctu retinerentur, plurimùm lucri nobis inde sperandum, & quam feliciter id evenerit mihi testari posfum· attemperatis succis, & exhausto à saburra corpore, de Lapide Bezoardico orient. cogitandum; in quo certam, Dei gratia, fpem salutis ponere possemus· tantum enim sudorem moveret quam vix ligni decoctum· & sanctè affirmo, me hujus ope quam plurimos Scorbuticos per Dei gratiam restituisse in integrum. Guil. Romanus. [Page 809] Epist. ad Petrum Crusium, post observ. 35. lib. 7. obs. Horstii.

Subsectio tertia. Pro Scorbuto.

CUratio à sanguinis missione inchoanda erit in initio, si ejus fuerit plenitudo; vires, aetas, & reliqua consenserint· copiosam autem detractionem hic dissuaserim· per haemorrhoides si legitimè vacuentur, commodum erit. Quum verò rarò advocetur Medicus, nisi altas malum egerit radices, invalueritque, & lituris in tibiis se morbus prodiderit, à sectione venae abstinendum consuluerim. Hinc leniter corpus evacuetur cum foliis senae expurgatis ad ℥ss. vel ʒiij. vel minus si epithymi tantundem adjunxeris, cum paucis passulis corinth. sem. foenic. & zinzib. an. ʒss. quae simul sub vesperam in seri lactis s.q. leniter efferveant, & macerentur noctu: Deinde mane post fervorem unicum forti expressione coletur serum, quod propinetur· potest & ℥ss. sequentis pulveris eodem modo infundi, colaturaque expressa exhiberi.

℞. Fol. sen. mundat. ℥j. epithym. tartar. alb. an. ℥ss. cinnam. caryophyll. galang. sem. anis. an. ʒj. diagrid. ʒijss.M.F. Pulvis. Purgato suaviter corpore, singulis diebus bis, hora nimirum matutina, & quarta pomeridiana assumentur ℥iiij. succi expressi ex herbis sequentibus, admiscebiturque sacchari puri quantum voles, & canellae parum.

℞. Cochlear. sisymbr. cardamines, nasturt. hiemal. an. part. aeq. beccabung. partem mediam. Hae virides in mortario lapideo cum pistillo ligneo contundantur, exprimanturque· eae potissimùm in hoc morbo extirpando singularem sunt sortitae ex ratione praerogativam, quum primae tres incidant, extenuent, & per urinas expurgent; quarta aliarum vires contemperet. Contusae item illae in lacte caprino rec. vel in ejus penuria, vaccino decoquuntur, & à forti expressione propinatur. Felicem quoque successum expertus sum, si quando in lactis sero illae herbae decoquerentur· succorum tamen exhibitio praestat. Absynthium vulgare admixtum confert plurimùm; utiliterque adjunxi saepenumerò fumariam & chamaedryn. Nummularia quandoque ob laxa viscera, & dissolutas compages miscetur. Hoc remedio infinitos esse curatos intelligo.

℞. Comar. absynth. vulgar. sicc. gran. juniper. contus. an. M.j. lact. caprin. lb iiij. coq. ad tertiae partis consumptionem exprimendo, colentur, deinde admisce croci in pulver. redacti ʒj. Deinde ebulliant fervore uno aut altero, secundò, colentur. Decocti hujus datur haustus tepidus ter in die, hora matutina, tertia pomeridiana, & quando cubitum itur· Mulierem novi in Scorbuti curatione celebrem, quae corpore vacua [...]o, hanc propinabat potionem.

[Page 810]℞. Beccabung. sisymbr. Cardamin. an. M.iij. vel iiij. contusis herbis admisce sem. erucae, rad. ireos vulgaris recentis, an. ℥ss. zinzib. ʒij. piper. long. ʒj. simul per colum trajiciantur cum vini rubri lb ij. ex hoc potu commoto singulis diebus hora matutina calidè offerebat, deinde aegro diligenter contecto eliciebat sudorem, novem in ea curationis ratione impendens dies. Io. Wierus. obs. 1. lib. 1. Obs. Medic.

Subsectio quarta. Pro Scorbuto.

NOn incommodè exhibetur pulvis senae nostrae descriptionis.

℞. Fol. sen. el. ℥jss. crem. tartar. ʒvj. cinnam. ʒiij. caryophyll. galang. an. ʒss. diagrid. ʒj.M. Hujus pulveris ʒij. vel iij. pro ratione virium, in s.q. seri lactis per noctem infundi possunt, & colatura mane exhiberi. Referunt quidam in Norvegia ad hunc morbum profligandum felicissimè usurpari fructum chamaerubi cujusdam, qui sub nomine chamaemori Norvegicae à Carolo Clusio, in Historia Planta [...]um rarior. lib. 1. cap. 5. describitur.

Eugalenus multos Scorbuticos se curasse testatur solo decocto cochlear. & beccabung. in lacte vel sero lactis, ut & decocto absynthii.

Aquae nostrae Scorbuticae haec est descriptio.

℞. Cortic. tamarisc. fraxin. rad. cappar. rad. polipod. q. aperient. an. ℥j. gentian. ʒvj. helenii ari, cortic. citri. an. ℥ss. chamaedr. chamaepit. card. bened. an. M.j. troch. de absynth. de cappar. an. ℥j. sem. eruc. ℥ss. contundantur· contusis adde rad. raphan. sylvestr. acerr. lb jss. nasturt. aq. cochlear. beccabung. fumar. an. lb iij. & cum prioribus contundendo misceantur, & S.A. digerantur, & affusa vini rhenani, aq. cuscut. card. ben. an. s.q. distillentur. Daniel Sennertus. pract. lib. 3. part. 5. sect. 2. cap. 6.

Cum quidam Scorbuto tam miserè laboraret, ut maculis toto pectore & cruribus diffusis, membrisque rigentibus vix incedere posset, jussus est ab Otthone Heurnio potu quotidiano uti ex vini lb iij. quibus brassicae rubrae concisae M.iiij. cum gingib. ℥ss. & cinnam. ʒij. immacerati fuerint. Jucundissimum hoc remedium, & vinum Hippocraticum ferè aemulans, imprimis si saccharum adjiciatur, intra quindecim dies circiter perfectam sanitatem restituit. Georg. Hieron. Velschius. obs. 55.

Remedium sequens cum bono successu, ego saepius expertus sum.

℞. Summitat. genist. M.iij. minutim incis. coq. in cerevis. fortior. lb iij. ad medietatem· exhibeantur ℥ij. aut iij. bis in die. Aquae distillatae hic plurimùm possunt; harum dispensationes quaedam in nostra Pharmacopoea, perquam utiles & concinnae habentur, ut sunt aq. raphan. composita, lumbric. & limacum magistralis.

[Page 811]Vinum antiscorbuticum simplex egregii usus ad hunc modum parare soleo, verno aut aestivo tempore.

℞. Fol. cochlear. sereno coelo collector. q.v. succo è contusis expresso, doliolum iij. aut iiij. congior. capax impleatur: flor. cerevisiae cochl. j. vel ij. impositis per duos dies fermentare sinatur. Dein vas occlusum in cella vinaria per sex menses collocetur: deinde liquor clarus ac instar vini Hispanici flavescens, in utres exhauriatur, ac usui servetur· per plures annos incorruptus perdurat. Dosis ℥iij. vel iiij. bis in die.

Vina medicata, quorum cyathus unus aut alter horis Medicis, aut etiam inter prandendum quotidie assumantur, ad hunc modum parentur.

℞. Fol. cochlear. M.iiij. rasur. raphan. sylv. ℥iiij. cortic. winteran. contus. ℥ss. cortices exteriores quatuor aurantiorum & totidem limon. ponantur in vase idoneo cum vini albi, rhenani, aut tenuioris Hispanici lb xij. Vas obturatum servetur in loco frigido· vinum effundatur clarum quoties opus est.

Usitatius est cerevisiam medicatam Scorbuticis pro potu ordinario constanter bibendam praescribere. Paretur cerevisia pro doliolo iiij. congior. capaci. vice flor. lupuli incoquantur summitat. pini vel abietis M.iij. Post fermentationem in dolio peractam, imponantur fol. cochlear. M.iij. rad. lapath. acut. praep. ℥iiij. cortices iiij. aurant. Postquam per septimanam subsidentiâ inclaruit, potui exponatur. Thomas Willis. tract. De Scorbuto. cap. 7.

Spiritus salis dulcis, armoniaci, cochleariae, omnibus reliquis praestant medicamentis· Paulus Barbette. prax. lib. 4. cap. 3.

Sectio septima. Pro Scorpionis ictu.

FAmulum habui qui à Scorpione ictus, tanto subito ac tam frigido sudore toto corpore perfusus est, ut algentissima nive atque glacie sese opprimi quereretur. Verùm cum algenti illi solam theriacam ex vino potentiore exhibuissem, ilicò curatus est. Antonius Benevenius. cap. 56. Libri De abditis Morborum & Sanationum causis.

Sectio octava. De Scrophulis.

SCrophula seu Struma, Graecè [...], est scirrhosus glandularum tumor membrana peculiari conclusus. Universas saepe glandulas occupat, maximè eas, quae sunt in cervice, collo, axillis, inguinibus & mammis· in mesenterio quoque non rarò stabulatur. Si in gutture sit, bronchocele vocatur. In hoc differunt scrophulae à reliquis glandulosis tumoribus, quod plures sunt, & radices [Page 812] profundiores agunt. Earum causa est pituitosus, coenosus & gypseus humor. Dividuntur in benignas & malignas. Benignae sunt absque inflammatione & dolore, contra verò malignae.

Subsectio prima. Pro Scrophulis.

POterit aeger ex infrascribendis pilulis per quadraginta dies singulo mane ex monitu Io. de Vigo, unam deglutire.

℞. Euphorb. zinzib. turbith. succ. rad. ireos, agar. an. ʒj. contusa M. & formentur pil. numero xl. quod ad externa strumas discutit lupinor. amaror. farina ex oxymel. cocta & illita. Ad idem etiam praeclarè facit bubulum stercus aceto incoctum, & delinitum· id enim tumores scirrhosos omnes instar cataplasmatis appositū mirificè dissipat. Petrus Forestus. obs. 10. in schol. lib. 3. Obs. Chir.

Cum quidam Scrophulam in collo haberet, consului illi, ut ab omnibus frigidis abstineret, & ut omni septimana semel sumeret ex sequenti pulvere ad pondus unius Floreni Rhenani.

℞. Turbith. el. ʒiij. zinzib. mastich. an. ʒj. sacch. alb. ʒvj.F. pulvis. Mane bibat saepius ex decocto rad. scrophular. filipend. & pimpinellae· bis in die inungat se cum isto unguento.

℞. Empl. oxycroc. ℥ss. ol. chamaem. lil. alb. an. ℥j.M. Quidam lolium cum furfure, sem. lini & stercore columbino cum modico vino decocta pultis instar apposuere, quod duritiem mirabiliter resolvit; & à proprietate valere volunt agrimoniam collo suspensam; radicemque asphodeli contusam & impositam: fed egregiè confert pinguedo distillans ex ansere, inuncta· at hoc unguentum mirabile habetur ad scrophulas.

℞. Arsenic. rubr. ʒij. argenti sublim. ʒss. rad. serpentar. rad. beton. panis porcin. an. ʒss. aloes hepat. ʒj.F. omnium pulvis, & cum axungia F. unguentum· dissolvit enim Scrophulas. Ego tamen cum cautione, si in collo fint; vel sub axillis, eo utendum suaderem· sed potius hoc sequenti uti vellem, quod ad Scrophulas, Glandulas & Nodos duros facit.

℞. Medull. crur. vituli ℥ij. butyr. rec. dialth. an. ℥ss.M.F. unguentum. Ad glandulas in collo valet egregiè farina filigin. cum melle apum, emplastri modo. Cum juvencula quaedam pateretur Scrophulas in collo, Laurentius Bruninck Chirurgiae Doctor ad eam accitus, istud emplastrum apposuit.

℞. Ciner. caul. rubr. combust. sal. tosti, an. part. aeq. cum melle fiat emplastrum super ignem, diu admotum fuit, sed parum aut nihil profuit, quare praescripsit fotum partim maturativum, partim resolutivum: mox eodem emplastro apposito, citò suppuratae sunt, natura faciente duo vel tria foramina quae tandem [Page 813] per concavitates intercutaneas in unum congregatae sunt; hoc viso, forcipe aperuit in modum crucis, ac labia deinde abscissa coepit primò mundificare cum unguento aegyptiaco, deinde cum dulcibus▪ & bene valuit cum populeo· unde facta est incarnatio, & per alumen ustum superflua caro corrosa. Haec sequentia pro Scrophulis egregiè juvant.

℞. Scrophul. filipend. pimpinell. fl. genist. pilosell. caulium rubr. agrimon. rubr. maj. an. M.j. aristol. rot. rad. spatul. foetid. raphan. an. ℥j. enulae ℥ss. sem. coriandr. ʒjss.F. decoctio ad lb ijss. in duabus partibus vini albi, & una parte aquae· dulcoretur cum sacch. & F. Potus.

℞. Ammoniac. galban. in aceto dissolut. an. ℥j. bdell. ℥ss. medullae cervi, axungiae anatis, an. ℥jss. mucilag. alth. faenugraec. sem. lini, an. ℥ij. lithargyr. ℥ss. pulv. ireos ℥j. olei aneth. cerae. an. q.s.F. emplastr.

Sed & hoc remedium mirabile habetur, valens à forma specifica in qualibet specie Scrophularum.

℞. Succi rad. irid. euphorb. an. q.s. confice triginta pilulas ad quantitatem cicerum, & da unam omni die triginta diebus· nam mirabiliter valet ad eas removendas. Sed adde de spica & mastice q.v. est enim correctorium euphorbii. Ego tamen cum magna cautione ob euphorbium iis utendum suadeo. Pulvis rad. pentaphylli exhibitus per aliquot dies, praeservat à Scrophulis, sumatur cum optimo vino; idem praestat radix filipendulae & agrimoniae.

Confidenter affirmat Tagantius Christianissimo Francorum Regi divinitus peculiari dono esse indultum, ut quam plurimos strumosos solo manuum attactu integrae sanitati restituat.

Rex etiam Edvardus (ut referunt Historiae) solebat solo tactu sanare strumosos· quod immortale munus jure velut haereditario ad Reges posteriores manavit· nam Reges Angliae nunc etiam tactu, ac quibusdam hymnis, non sine ceremoniis prius recitatis strumosos sanant. Petrus Forestus. obs. 11. & schol. lib. 3. Obs. Chirurg.

Subsectio secunda. Pro Scrophulis.

ACcipe quam promisi descriptionem emplastri ad Scrophulas & scirrhosos tumores emolliendos, resolvendos & discutiendos efficacissimi, & olim à Clarissimo Viro D. Lamberto Wolfio Medico Celeberrimo & Cosma Slotano Chirurgo praestantissimo pro Aulico quodam praescripti, maximoque cum fructu, me praesente, usurpati.

℞. Rad. bryon. cyclamin. helen. cucum. agrest. an. ℥j. coq. in vini albi & aceti, an. q.s. deinde pistentur, & per setaceum percolentur· colaturae admisce pulv. rad. irid. myrrh. oliban. mastich. croci aristol. rot. an. ʒjss. fl. chamaem. melil. sambuc. an. p.j. opopon. sagapen. ammoniac. bdell. galban. in aq. vitae dissolutor. [Page 814] an. ℥ss. gummi hederae, styrac. calamit. an. ʒiij. euphorb. ʒv. sem. staphysagr. ʒijss. argent. vivi, saliva hominis extincti ℥ij. ol. lil. de vitell. ovor. oesypi, an. ʒv. adip. anser. anatin. suill. medull. cruris vituli, an. ℥j. mucilag. sem. lini, faenugraec. rad. alth. an. ℥j.M. & cum s.q. cerae flavae & terebinth. F. emplastr. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 38. cent. 3.

Mulierem quandam Scrophulis laborantem ita tractavi.

℞. Pilul. coch. ℈ij. cum aq. cinnam. F. pilulae ix.

℞. Empl. de melilot. ℥ss. malaxetur oleo cheirino; tumori imponatur.

Ad discussionem Scrophularum.

℞. Aq. vitae ℥jss. fl. chamaem. ʒss. sem. faenugraec. ʒj. lavendul. ʒss.M. bulliant parum, colentur, hoc decocto, noctu fomentetur tumor spongia calidè. Cum tumor adhuc non cederet, ita egi.

℞. Sem. sinapi ʒj. sem. urtic. ʒss. sulph. vivi ʒjss. gummi ammoniac. in aq. vitae solut. ʒij. empl. diachyl. ireat. ʒij. malaxentur oleo lil. F. emplastrum· post fotum admovendum· hoc emplastro Scrophulae imminui coeperunt▪ Cum postea de [...]ovo Scrophulae increscerent, denuo iilam purgavi.

℞. Lign. guaiaci ℥iiij. sarsapar. ℥ss. fol. beton. M.j. rad. enul. ʒij. fol. sen. ℥jss. sem. cartham. ℥j. sem. anis. ʒij. foenic. ʒj.F. decoctio in colat. lb ss. dissolv. agar. ʒiij. zinzib ʒj. cinnam. ʒjss.F. expressio, adde syr. ros. solut. ℥ij.F. potio pro tribus dosibus. Finita purgatione,

℞. Conserv. majoran. ʒss. theriac. ʒj.M.F. bolus· capiat jejuno stomacho. Cataplasma sequens tumori adhiberi jussi.

℞. Rad. ireos, ℥iiij. incid. minutim decoq. in vino albo· pistentur. Adde farin. fabar. & hord. an. ℥ijss. mell. ℥iiij.M.

℞. Ol. lil. & cheirin. an. ℥j. succ. rad. irid. ℥ss. aq. vitae ʒij. coq. cum oleis succus, adde gummi ammoniac. in aceto forti solut. F. linimentum. inungat eo Scrophulas ante cataplasmatis applicationem. Ad sudores movendos.

℞. Lign. guaiac. ℥jss. sassafr. ℥j. rad. liquir. ℥ss. stent in infusione in mensur. iij. aquae, coq. lento igne ad consumptionem tertiae partis· adde sacch. ℥j. cinnam. ʒj. Capiat noctu cubitum itura ℥iiij. Jussi laminam plumbeam tenuissimam supra Scrophulas ligare· & fortius adhuc emplastrum praescripsi.

℞. Sem. sinapi, urticae, spumae maris, rad. aristol. rot. & pyrethr. an. ʒss. scillae praep. pulp. colocynth. an. ℈j. sulph. vivi ʒj. pulverizat. diligenter adde gummi ammoniac. bdell. in aceto fortiss. disfolut. an. ℥ss. cum pauca cera & oleo lilior. F. emplastrum, supra corium extensum Scrophulis applicetur.

℞. Lapid. spong. spongiae combust. corall. utriusque, an. ʒss. ossis sepiae & rad. pimpinell. an. ℈j. cinnam. ʒj. zinzib. caryophyll. an. ℈j. sacch. rosat. tabul. ℥iij.F. pulvis. Capiat ʒij. pro vice, absumit enim scrophulas. [Page 815] Fomententur durae glandulae sub mento ante emplastri applicationem sic.

℞. Fol. caulium rec. rubr. fol. hyoscyami, chelidon. urtic. mortuae pimpinell. an. M.j. rad. raphan. ℥j. rad. aristoloch. rot. ℥ss. incid. omnia, & decoq. cum aceto rosac. & foveatur pars affecta. Persistebat in usu empl. ultimo descripti quod continuò gestabat· tandē ut quae remanserat Scrophula tolleretur, jusfi reiterare Cataplasma prius praescriptum addendo sulph. vivi ℥ss. aq. vitae ʒij. euphorb. ʒss. ol. lilior. ℥j. Fiat Cataplasma· nondum penitus ablata Scrophula applicavi emplastr. de Vigo. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 686.

Subsectio tertia. Pro Scrophulis.

℞. SPongiae in furno adeo exsiccatae ut comminui possit, pulverizatae ʒj. Datur jejunis aliquot septimanarum spatio· potest admisto saccharo & aromatis gratus, ut libentius sumatur, reddi, Probatur vinum in quo talpa decocta fuerit. Inter externa, pinguedinem quae distillat ab ansere dum assatur, prius infarcto multis muribus, valde quidam approbabat. Butyrum in quo scrophul. rad. contusa macerata fuerit aliquandiu, vel cocta, commendatur. Hoc Matthiolus ita parare docet, radicem Autumni tempore effossam, repurgatam, tusam, cum butyro recenti operculato fictili, in uliginoso loco, per quindecim dies reponit & dimittit, postea lento igne butyrum illud liquefacit, & percolatum asservat. Eadem scrophulariae radix, uti & mures aliquot vel conjunctim, vel separatim in oleo sic macerari vel coqui ad eundem usum poterunt. Felix Platerus. pract. tom. 3. cap. 3. pag. 323. & sequentibus.

Tres Bufones in oleo olivarum in vase terreo eoque lutato cocti, oleum faciunt praestantissimum ad Scrophulas· sed cujus vapores dum fit noxii sunt, quare ab iis cave, & probè vasa tua lutentur. Scrophulae primò arsenico admoto vesicante excorientur. pars deinde sublimati admotione corrodetur; & tandem oleo dicto utere, quod adhuc praestantius erit, si in eo salem bufonum infuderis. Hinc forsan orta sunt antiqua Galliae insignia, quae erant tres bufones, juxta multos Authores, cum Reges Galliae hujus morbi curam suscipiant. Petrus Borellus. obs. 38. cent. 4.

Quantam Scrophulis laborantibus opem ferat Paronychia folio rutaceo (quae Bauhino est sedum tridactylites▪ seu alsine petraea) luculenter ostendit Nobilis D. Robertus Boyle Tractatu suo aureo De utilitate Philosophiae Experimentalis, part. 1. sect. 2. Ubi refert se juvenem quendam vidisse, hoc morbo graviter afflictum, sine dolore, paucisque diebus vilissimae hujus Plantae in cerevisia infusae beneficio quam optimècuratum· sine ulla sensibili evacuatione humorem peccantem consumit, dolores sedat, [Page 816] discutit tumores, & ulcera sanat; ita ut ad hunc affectum oppugnandum mirabiles prorsus virtutes possideat.

Juvenis quidam viginti annorum longo tempore scrophulis in collo laborabat· ejus curationem institui à lunae oppositione us (que) ad conjunctione, à conjunctione verò ad oppositionem intermisi· quia in rectè curandis strumis, haec tempora crescentis videlicet Lunae & decrescentis, sunt observanda Medico. Curatus autem à me sic fuit· per singulos dies bis, mane nempe & vesperi perungi curabam totam strumam calente oleo sulphuris, postea calida lintea circumplicabam. Praeter haec singulis quatuor diebus exhibui mane spiritus vitae aurei ℥j. quo multùm expurgatus fuit à phlegmaticis humoribus· atque his paucis subsidiis tumor indies decrescebat; & in quadraginta diebus totus evanuit, nec amplius recruduit· id quod etiam in multis aliis feliciter & veraciter sumus experti. Martinus Rulandus. curat. 87. cent. 8.

℞. Cineris spong. marin. ossis sepiae, piper. long. cinnam. sal. gemm. pyrethr. nuc. cupress. gallar. cortic. quercus, fl. ros. rub. an. ℥ss.M.F. Pulvis· dosis ℈ij. vel ʒj. Paulus Barbette. prax. lib. 2. cap. 2.

Inter alia plu [...]imùm valet spiritus salis armoniaci toties meritò laudatus internè, ut & externè justo vehiculo mixtus. Fredericus Deckers. not. ad cap. 2. lib. 2. prax. Barbettianae.

Sequens medicamentum mirificè valet ad sanandum Scrophulas apertas.

℞. Ol. laurini ℥j. ceruss. pulver. & aq. vitae laevigat. ℥j. alumin. rochae ℥ss. salis communis ʒij.M.F. unguentum. Hier. Fabrit. ab Aquapend. opera Chirurg. part. 2. lib. 1. cap. 29.

Sectio nona. Pro Scroti gangraena.

VIr quidam honestus annorum circiter quadraginta, vino obrutus, cum repentè in Scroti tumorem, cum febre acuta & virium subita dejectione, incidisset, à Chirurgo vocato remedium petiit; qui cum livorem istius partis cum ulceratione totius penis, imò periculum, quod manifestam gangraenam deprehenderet, notaret, de cura sollicitus, petiit consilium Medici. Ego vocatus, injecto prius clystere, quoniam alvus à biduo non responderat, praescripsi cataplasma ex scordio, ruta, farina lupin. orobi cum oxymel. vino & similibus. Per os exhibui diasenam Fracastorii; & subinde aquam theriacalem, quòd malignitatem cordi communicatam observarem, sine hac enim vix respirare potuit. Die sequenti, deposito cataplasmate, cuticulam quam Epidermidem vocant, feparatam vidimus: tertio die scrotum sponte apertum; & circa vesperam aquae lb x. effluxerunt· quarto die testes ex toto nudatos conspeximus; deciderat enim scrotum à pectine [Page 817] usque ad perinaeum. Hic quod facto opus deliberavimus, resiccantibus & incarnantibus remediis, quatuordecim dierum spatio tantum profecimus, ut non tantùm testes scroto muniverimus, sed & natura scrotum novis pilis vestiverit, glans peni redierit integra, omnia ulcera penis consolidata fuerint, & officium viri deinceps patiens praestare potuerit. Ego nec quisquam Medicorum nostrorum, similem nec vidit nec audivit: Luis Venereae nulla suspitio· nunc inculpata fruitur valetudine. Ego Naturam potius in conservatione speciei quam individui sollicitam esse dixi: Studet enim perpetuitati, ut cum individuum servare non possit, speciem conservet, quod praestat partibus quibus sobolescimus. Petrus Holtzemius. obs. 76. cent. 5. Obs. Chirurg. Guil. Fabrit. Hildani. in sequenti observatione consimilis habetur Historia.

Sectio decima De Secundina derelicta.

POst Partum non rarò subsistunt Secundinae, quae nisi quam primùm expellantur. puerperae certissimam minantur ruinam. Retinentur verò ob nimiam tunicarum densitatem & crassitiem, propter quam uteri parietibus firmius adhaerent, ob earundem rursus intumescentiam, virium ex partu laborioso exolutionem, & oris uteri occlusionem. Causae externae sunt aeris frigiditas, odoramenta, terror aut timor subitò adveniens, & imperitae obstetricis error, umbilicalem chordam praecidentis antequam secundina ex utero egressa fuerit.

Subsectio prima. Pro Secundinis retentis.

MUlieri cuidam post partum, diutius in utero non sine periculo vitae secundina relinquebatur. Meo monitu oleo ligni juniperini gutt. xxx. sumpsit. Post quarum sumptionem mox secundinae prodiere salubriter. Martinus Rulandus. curat. 74. cent. 8.

Aliam quandam mulierem morti ferè aegrotantem ob secundinam à partu diu retentam, ilicò liberavi, secundinam solvi, & expuli, imponendo super umbilicum de oleo heraclio ʒij. Martinus Rulandus. cur. 20. cent. 8.

Alteri mul [...]eri in simili casu constitutae ex oleo nostro purgatorio tredecim guttas umbilico impono, mox olei succini gutt. octodecim, cum vini cochleari propino· quibus peractis statim secundina est projecta, & mulier sanata. Idem. curat. 95. cent. 3.

℞. Boracis ʒj. capiat cum ℥iij. vini albi, aut detur tantundem troch. de myrrha. Petrus Forestus. schol. observ. 80. lib. 28. De Morbis Mulierum.

[Page 818]Hoc pro mirabili secreto & experimento accepimus ad secundinam extrahendam, ad menses etiam suppressos, ad uteri suffocationem, ad molam quoque & foetum mortuum educendum, atque expertum dicitur in iis quae per quatuordecim dies vel plures secundinam à partu retentam habuere, quae nullis modis ab ea exonerari poterant, donec hoc secreto ab obstetrice, quae id à Judaeo Medico acceperat, curarentur. Sumebat folia levistici viridia, contundebat, & succum exprimebat cum vino optimo Rhenensi, ejusque cyathum unum propinabat. Hieme verò contundebat semina ejusdem, & modicè in vino ebulliebat, demum colabat cum expressione, & exhibebat quam foelicissimè. Petrus Forestus. schol. obs. 32. lib. 28.

Subsectio secunda. Pro Secundina retenta.

POrri succus cum vino epotus mirificè ad secundinam educendam valet. Sed quod omnium efficacissimum hoc in casu semper felici cum successu comprobavimus, est hujusmodi.

℞. Borac. mineral. ℈ij. troch de myrrha ℈j. succi sabinae q.s.F. bolus devorandus superbibendo decocti artemis. ℥iiij. Io. Zecchius. consult. 68.

Ex obstetricum imperitia saepius accidit secundinam post partum relinqui in utero, sed semper cum matris maximo per [...]culo. Usu pulveris quem Forestus commendat (è trochisc. de myrrha sem. viol. rad. dictamn. & rasura dactyli) quasdam Dei gratia liberatas scio. Gregorius Horstius. obs. 38. lib. 5. De Morbis Mulierum.

Pulvis He [...]rnii supra descriptus, Subsect. 3. Sect. 10. lib. 14. utiliter hic exhibetur.

Cuidam, quae in seundinarum retentione inciderat, praescripsit Chirurgus quidam, ut ex capillis ipsius nonnihil abscinderetur, combureretur, & vino dissolutum propinaretur; quod cum praestitisset aegra, secundinas feliciter expulit. Io. Marfinus. obs. 5.

Remedium illud ad Secundas pellendas [...] jam aliquoties nobis mirè successit. Gonradus Gesnerus. Epist. annexa tractat. Io. Bauhini De Plantis à Sanctis denominatis.

Singularis profectò equi testiculorum ad secundas depellendas est proprietas, adeo quod testatur Gesnerus in Epist. Rusticum quendam in quinquaginta puerperis feliciter hoc usum fuisse remedio. Usus est & Horatius Augenius in pluribus mirabili eventu. Praestantissimum idcircò à gravibus authoribus judicatur remedium, nam & plurimis jam deploratis profuit. Capiuntur testiculi equi castrati, & frustulatim concisi in furno exsiccantur, quorum pulvis quantum capitur tribus digitis è jure bibendus datur: idque si opus est, bis aut ter repetitur. Iul. Caesar Baricellus. in Hortul. Genial. pag. 297.

[Page 819]D. Hieron. Animaeus antecessor meus, Vir in praxi Medica, & imprimis quidem in affectibus Mulierum valde acceptus, vel ideo quoque, quia, quod maximè desiderant Mulieres, remedia facilè parabilia & domestica ipsis familiariter praescripsit, & quidem multa Germanice. Is, inquam, pro secreto post se, reliquit ad pellendas secundinas, emplastrum ventri apponendum ex albumine ovi & rubrica, quod quia valdè astringit, meritò in dubium vocari posset, utrum non potius foetus tunicas intra uterum cohiberet, quam expelleret· sed quia musculos ventris constringit, qui antea ob parturiendi conatum & extensum uterum relaxati & in opere suo debilitati sunt, ideo credibile est tale emplastrum juvare. Musculi enim abdominis constricti & in se redeuntes, uterum quoque superius deprimendo, ad expellendas secundinas aptiores reddunt. Wolfgangus Hoeferus. lib. 7. Herc. Medic. cap. 5.

Sectio undecima. Pro Semine extinguendo.

℞. SEm. rutae (quae licet in foeminis genituram suscitet, in viris tamen extinguere experientia compertum est) sem. viticis, rad. irid. an. ʒj. sem. lactuc. ʒijss. menth. sicc. ʒiij. sacc. ℥j.M.F. pulvis, cujus ʒj. ex vino albo tenui detur duabus horis ante prandium per aliquot dies· hoc medicamentum est mihi valde familiare, & huic intentioni maximè accomodatum. Io. Zecchius. consult. 42.

Sectio duodecima. Pro Serpentis ictu.

RUsticus quidam à Serpente in stomacho vulneratus, verbasci foliis contritis & admotis brevi tempore curatus fuit. Notanda ergo est illius plantae vis, & credibile est quod de Mustela fertur, quae à Serpente vulnerata ad hanc herbam accurrens, curatur. Petrus Borellus. cent. 1. obs. 27.

Sectio decima tertia. De Serpigine.

SErpigo species est herpetis qui [...] dicitur· de quo vide supra, lib. 8. sect. 9. De Herpete.

Subsectio unica. Pro Serpigine.

PRo Serpigine Puerorum maximè faciem occupante, hoc arcanum proponam· Creta pulverizetur, & misceatur cum succo sempervivi ad crassitiem linimenti, quo locus [Page 820] inungatur: statim exsiccat serpiginem & phlyctaenas, eo remedio diu ante nos Chirurgus quidam Delphen sis▪ commodè▪ in pueris utebatur. Petrus Forestus. schol. obs. 5. lib. 5. Obs. Chirurg.

Ad Serpiginem caput occupantem tria hic praescribam diversa medicamenta, inter se paululum differentia, quorum alterum altero efficacius erit, istis te uti ita velim, ut uno post alterum ex ordine illito, diligens observatio fiat quodnam utilius sit magisque conveniat; nam isto comperto, [...]um eo ad sanationem usque procedendum. Primum hoc sit.

℞. Sulph. vivi ʒss. ceruss. ʒjss. alum. crudi ʒss. camphor. ʒss. mercur. sublimat. gr. iiij. aq. plantag. ros. an. ℥iij. vini sublim. ℥j.M.S.A. Utere pro litu ad locum affectum cum penna. Alterum hoc esto.

℞. Rad. lapath. acut. concis. & mace [...]ati [...]n aceto ʒvj. rad. chelidon. ʒij. alumin. usti, salis, an. ʒj. ceruss. ʒjss. camphor. ℈ss. diapomphol. axung. suill. an. ℥ss. cum succo plantag. F. linimentum ducendum in mortario plumbeo diu; quod leviter illinendum. Tertium sit hoc.

℞. Butyr. rec. insulsi ℥jss. succi rad. lapath. acut. concis. & macerat. in aceto ℥jss. succ. rad. scrophular. ℥ss. coq. ad succor. ferè consumptionem· tum adde ceruss. ʒj. alumin. ʒss. camphor. ℈j. sulph. & thur. an. ℈ss. album. ovi numero 1. subigantur in mortar. plumbeo ad formam linimenti. Addam & quartum, aquam nimirum albam quam in serpigine comperi utilem, licet subacris videatur.

℞. Alumin. crudi ʒj. ceruss. ʒjss. camphor. ʒss. mercur. sublim. ℈ss. aq. vitae & plantag. an. ℥ij.M. illinatur penna. Applicentur etiam folia pinguia crassulae maj. est enim verè medica & salubris ad id genus affectus herba. Reinerus Solenander. consil. 2. sect. 2.

Sectio decima quarta. De Singultu.

SIngultus (Graecè [...] in [...] singultio) est motus convulsivus ventriculi studentis excutere quod sibi molestum est. Ejus causa est materia acris ventriculi orificium irritans & vellicans· Quidam volunt esse diaphragmatis & nequaquam ventriculi affectum, ex eo quod voluntarius esse potest, & omni tempore pro lubitu excitari; ut plurimum tamen produci ab affecto prius ventriculo ab acribus halitibus, vel flatibus, vel humoribus undecunque accedentibus, & quacunque demum via ad membraneum diaphragmatis centrum penetrantibus.

[Page 821]

Subsectio prima. Pro Singultu.

VIr quidam post febrem continuam & fluxum ventris ac vomitum incidit in singultum· huic cum ab omnibus pro deplorato haberetur, decoxi semina anethi, carui, portulac▪ & papav. alb. in cerevisia tenuiore, ex quo decocto tantum unum cyathum bibens, miraculi instar, prae omnium opinionem à singultu liberatus est. Alius laborabat singultu per triduum, pro quo Io. Tiengius decoxit. M.j. sem. aneth. in nodulo ligati in pintis duabus cerevisiae, quam aeger bibebat calidè; prius tamen illum purgaverat. Post sumptum anethi decoctum, stomacho applicabat sequentes sacculos in aqua calefacta positos.

℞. El. chamaem. melilot. aneth. an. M.j. origan. calamenth. rutae, an. M.ss. incid. & F. duo sacculi· quibus remediis cessavit singultus. Oportet in singultu curando causam prius animadvertere. Sic ille, qui singultum habebat ex ventositate, sequenti remedio evasit.

℞. Philon. ℈j. diagalang. ℈ij. detur cum vino. Alteri & hoc sequens profuit.

℞. Theriac opt. ʒj. pulv. dictamn. ʒss. exhibitum fuit cum vino.

Novi vetulam octuagenariam, quae per semiannum subinde singultiebat; remediis nihil juvantibus, nisi devorato loch sano, quo se tantùm juvari asserebat. Petrus Forestus. obs. 12. lib. 18. De Stomachi Affectibus.

℞. Sem. aneth. ℈ijss. sem. papav. alb. sem. portulac. an. ℈jss.M. fiat puppa quae pendeat in cerevisia ordinaria, & fiebat hujus puppae expressio, cum cerevisiam biberet, & singultus repressus fuit. Idem. obs. 29. lib. 6. De Febribus Epidemicis.

A Febre acuta quidam singultu laborans capiebat saepissimè ex julepo sequenti.

℞. Hord. mund. M.j. sem. quatuor. frigid. maj. sem. papav. alb. an. ʒj. sem. portulac. lactuc. an. ʒss. sem. a [...]is. aneth. foenic. an. ʒj. fl. cordial. p.j. liquir. ras. ʒiij. coq. in aqua pro lb j. colatura aromatizetur cum spec. diatragac. frig. diarrhod. abbat. triasantal. an. ℈j. addendo syr. viol. ℥jss. syr. acetos. citri, ex infus. ros. an. ℥j.M.F. julepus· quo singultus cessavit. Idem. obs. 31. lib. 7. De Symptom. Febrium.

Subsectio secunda. Pro Singultu.

SIngultum hunc ob corrupti humoris acrimoniam & malignitatem in ventriculi tunicis residuam fieri statim collegi; quam ob causam pro ejusmodi materiae evacuatione, tartar. vitriol. ℈iiij. cum vino absynth. praescripsi. quo laudabiliter operante, sed nec dum expultrice stimulata quiescente, julapium Foresti in hoc casu commendatum (cujus descriptionem vide [...]ubsect. superiore) [Page 822] ordinavi. De quo saepius haustum concessimus, donec ad usum laudani opiati accederemus, hujus gr. iij. cum ʒss. theriac. & ʒj. conserv. ros. permista dedimus· quo ipso ad miraculum usque periculosum symptoma cessavit. Gregorius Horstius. obs. 25. lib. 1.

Remedio est si puppa ex anethi semine ac papaveris potui immittatur. Io. Heurnius. ad aphor. 13. sect▪ 6.

Causa tollitur vomitu & purgatione. Inter purgantia hieram Galeni, qua non sufficiente, hieram [...]a [...]hii summis laudibus extollo. Ubi verò symptoma maximè viget, ego summo cum successu diaphaenico cum philonio romano uti soleo. Ab usu horum ad evacuantia ins [...]nsibiliter est deveniendum, quae cum motu, id praestant sunt sternutatoria, quorum materia satis nota est· quae [...]ne motu▪ sunt diatrionpipereon, diagalanga, sed praecipua sunt sal theriacale, & sal absynth. quae hic sunt magnae efficaciae▪ quibus non con [...]erentibus, ab usu olei ex chalcantho in vino generoso da [...]i non abhorrerem. Quando symptoma urget, ad medicamenta quae ipsum respiciunt descendendum erit: ideo mivam, cydon. simplicem atque aromatizatam laudo▪ sicuti theriacam, (vel quod magis probo) diagalangam, aut mithridatium cum philonio roman. ca [...]toreum etiam ex mulsa datum est praestantis [...]imum, quod alligatum etiam ex Tralliano, veluti amuletum convenit. Medicamenta etiam externa in eundem ufum [...]nt usurpanda; ideo profusio ipsius ventriculi facta cum oleo, in quo castoreum, styrax & mastiche, una cum vino cretico in duplici vase ad consumptionem vini coquantur, est maximi usus. Linimentum quoque ex mithridatio liquato in aqua ardenti mihi est ex usu· quibus non conferentibus una cum Avicenna sinapismos probo. Iul. Caesar Claudinus. consult. 18.

Subsectio tertia. Pro Singultu.

PUer annorum circiter decem de ventriculi dolore conquestus, fine ferè intermissione, idque per octiduum dies noctesque singultiebat· ad me adductus, aquam nucum viridium cum raphano in aceto prius maceratarum extillatam propinavi, qualem vomitionis excitandae gratia exhibere sol [...]o. Verum etsi minimè vomuerit, tamen statim singultus desiit, & cum [...]ub noctem denuò haustum bibisset, ab hoc symptomate perverso penitus [...]uit liberatus. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 217.

Chirurgus quidam aeger factus, mox singultire coepit, adeo continuatis vicibus dies noctesque, ut nec dormire, nec rectè loqui, aut cibum capere posset, ad extremum hoc pacto debilitatus, cum nil juvisset, & jam quasi in agone esset, dedimus illi non [...]ine metu, ipso tamen [...]ummopere rogante, vomitorium satis validum chymisticum, quod ad manus erat, unde immensam bilis aeruginosae [Page 823] & nigrae copiam evomuit aliquoties, cessavitque singultus, ipseque sensim convaluit. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 218.

Adolescens quidam febre hemitritaeo correptus, singultu etiam perpetuo afficiebatur. Dedi vomitorium sequens.

℞. Rad. raphan. ℥ij. sem. attriplic. aneth. an. ℥j.F. decoctio in colat. ℥iiij. dissolv. syr. acetos. simpl. ol. oliv. an. ℥j. bibat & fauces irritet digito vel penna ut vomat. Jussi ventriculi regionem fomentare decoctione absynth. in vino, addito pulvere caryophyll. item ventriculo apponatur crusta panis in vino madefacta & pulvere caryophyll. aspersa· cum longioribus jam intervallis singultiebat, dedi iterum tale vomitorium.

℞. Ol. amygd. d. ℥jss. ol. aneth. ʒij. aq. nuc. virid. ℥iij.M. bibit, & denuo vomitio secuta est. Postea ventriculum inunxit ol. nucis mosch. & sumpsit conserv. rosar. Deinde aliquoties purgatus tandem convaluit. Idem. obs. lib. 2. pag. 314.

Extra maximè convenit fotus ex aceto valde acri cum castor. piper. sinapi bene calido per spongiam ventriculo applicatus. Rodericus a Fonseco. tom. 2. consult. 27.

Puell [...] cuidam tredecim annorum singultu laboranti exhiberi jubeo calomelan. gr. xvj. diagrid. gr. viij. quo solo remedio affect [...]s in totum sublatus est eodem die. Lazaru [...] Riverius. cent. 3. obs. 42.

Vir quidam febre maligna laborans gravissimo singultu & ferè assiduo torquebatur. Vocatus in consilium, laudani gr. ij. praescribo cum emulsione quatuor sem. frigid. maj. in qua falis prunellae ʒj. dissoluta fuit; intra horam cessavit singultus, nec amplius rediit. Lazarus Riverius. obs. 78. cent. 4.

Extemporaneum pro singultu remedium est thoracis compressio. Io. Hartmannus. pract. chymiatr. pag. 176.

Sectio decima quinta. Pro Siti intensa.

EPiscopus Lodovensis cum per aliquot dies Arthriticis doloribus conflictatus esset, subito dolores valdè imminuti sunt, eodemque tempore febris eum corripuit, cum siti inextinguibili, ita ut postquam duos cyathos aquae bibisset, fitis nullo modo imminuta appareret. Existimavi hos affectus provenire ex retentione humorum, qui ad articulos antea ferebantur. Ad horum affectuum curationem praescripsi clysterem laxantem & refrigerantem bis in die iterandum, tum etiam Phlebotomiam bis in die per biduum, & in singulis haustibus potus ordinarii, qui erat ex decocto hordei & graminis, dissolvebam salis prunellae ʒj. spir. vitriol. gt. xij. hisce remediis intra biduum sitis illa ingens extincta est, & febris admodum remissa· ac paucis postea diebus, blandis purgationibus, [Page 824] cum jusculis refrigerantibus, per intervalla usurpatis integrè restitutus est. Lazarus Riverius. obs. 27. cent. 3.

Vir quidam febre continua laborans, tam intensa siti vexabatur, ut crederet se esse unum ex bajulis illis Pariensibus qui aquam per urbem circumferunt, clamabatque diu, ac noctu sic (de l' eau) sed cum sitis ejus nullis potuisset extingui remediis, cessavit sumpta ʒjss. salis prunellae cum aq. communi. Alteri etiam eodem affectu laboranti idem profuit remedium. Petrus Pachequus. obs. 24.

Sectio decima sexta. Pro Spasmis Periodicis.

MUlier quaedam in difficili partu convulsionibus corripiebatur, sanum tamen & salvum foetum enixa est. Postea spasmi manuum pedum (que) recurrunt eodem ferè horae momento vespertino, quo primùm in partu invaserant, servantque statum istud tempus per plusculas hebdomadas. Consultus ego dedi Pulverem Marchionis in aqua hirundin. & cerasor. paroxysmo imminente circa vesperam in lecto sumendum; quo iteratis vicibus sumpto, à spasmis liberata fuit. Thomas Bartolinus. histor. 39. cent. 3.

Sectio decima septima. Pro Sphacelo.

FErmentum quod cerevisiae calenti post quinque vel sex horas demitur, sphacelum sistit, experimento mulierculae Batavicae, quae Pistori, cui sequenti die crus amputandum erat, fermento super linteum illito, non sine Chirurgorum admiratione summa, naturalem cruri colorem conciliavit, continuatoque ejus per aliquot dies usu, ab omni labe miserum vindicavit· imminentem ex frigore gangraenam faece cerevisiae melioris extinctam in ancilla nostra vidi. Thomas Bartolinus. histor. 41. cent. 5.

Sectio decima octava. De Sterilitate.

STerilitas (Graecè [...] & [...]) concipiendi est impotentia, partium genitalium, seminis, uteri, & sanguinis menstrui vitio proveniens· Ejus causae aliae sunt internae, aliae externae· internae sunt, vel ex parte uteri, vel ex parte seminis & menstruorū vel ex parte habitus corporis. Causae ex parte uteri, sunt ejus cervicis nimia angustia vel amplitudo, ipsius etiam uteri immodica intemperies, sive calida nimium; semen exurens, seu sicca supra modum, illud arefaciens, sive demum humida, ob fluorem album praecipue, omnium frequentissimam sterilitatis causam; in uliginoso enim & madido utero semen germinare nequit. Praeterea sterilitatem [Page 825] inducunt uteri tumores omnes, praesertim hydrops, ulcera item, obliquitas, perversitas & oris ejusdem clausura ob malam conformationem, coarctatio etiam ob omento pinguiusculo. Seminis vitio impeditur conceptus, quando vel nullum est, vel paucum, vel intemperatum, aut aliena & inimica conceptui qualitate praeditum, vel quia semini virili improportionatum existit. Sanguis item menstruus hanc calamitatem infert, ob ejus longam retentionem, vel immoderatum profluvium. Nimia denique corporis obaesitas vel gracilitas hic etiam partes agunt. His addunt Authores occultam quandam dispositionem, qua nonnullae Mulieres steriles redduntur, sine ulla manifesta causa. Causae externae sunt nimius motus, nimia item quies, passiones animi, coitus invitus, amor enim conciliat genituram, intempestivus & nimius concubitus, Pharmaca etiam conceptum impedientia, fascina per Diabolorum mancipia inducta.

Subsectio prima. Pro Sterilitate.

COmitissa quaedam primo Matrimonii anno Filiam peperit, postea annis penè duodecim sterilis permansit. Subinde uterinis morbis divexabatur, nec menses decenter & ordine fluebant· ut curam illius susciperem rogatus, eam sic aggressus sum. Postquam itaque à mensibus repurgata fuerat, primùm faeces hac ratione expurgatae sunt.

℞. Catholic. ℥j. dissolv. in aq. meliss. & cichor. q.s. ut F. Potio. capiat. Altero die vena brachii aperta fuit· tertio, quarto, quinto, & sexto diebus continuis praeparante hoc syrupo usa fuit.

℞. Rad. aper. in vino albo macerat. an. ℥j. rad. rub. ℥ss. artemis. matricar. nepet. puleg. utriusque fumar. summitat. lupul. an. M.j. cicer. rubr. p.j. fl. bugl. anth. leucoij. an. p.j. sem. sesel. siler. mont. foenic. an. ʒjss. passul. ℥ij.F. decoctio, in colat. adde sacch. q.s. aromatiz. ʒiij. cinnam. & ʒj. santal. citrin. F. apozema pro quatuor dosibus.

Septimo denuo purgata fuit sic.

℞. Pilul. aggregat. ℈ij. aurear. ℈ss. cum vino malvat. F. pilulae ix. Octavo, ut vires recolligeret, sumpsit hunc bolum.

℞. Conserv. rosmar. ʒj. ras. ebor. ℈j. mosch. gr. ij.M.F. Bolus. Hisce peractis deinceps alternis diebus hoc electuario usa est bolum illius sumendo.

℞. Conserv. Satyrion. conserv▪ rad. eryng. an. ℥j. pistac. pinear. mundat. conserv. fl. anthos, an. ℥j. cortic. citr. condit. zinzib. condit. an. ℥ss. sem. eruc. bulbi, an. ʒjss. ras. ebor. ʒij. coagul. lepor. rasur. cornu caprae, priapi tauri pulv. an. ʒj. pulv. diambr. diamosch. an. ʒss. cinnam. caryophyll. macis, nuc. mosch. an. ℈ij. cum syr. conserv. zinzib. F. Electuar. interim topica matricalia [Page 826] adhibui remedia, pessaria duo primùm, quae duabus noctibus in sinu uteri retineret.

℞. Spec. tripher. magn. sine opio, spec· benedict. agar. crasso modo triti, an. ℥j. sem. nigell. roman. ʒij. cum succo mercuriali, F. Pasta, impleantur duo sacculi & utatur.

Cum instaret septimana, qua menses fluere debebant, saphaenam aperire jussi, & ut menses sic expectaret. Absoluta mensium purgatione, curam denuo aggressus sum. Insessionem talem illi praescripsi.

℞. Rad. alth. M.ij. rad. valerian. enulae rubiae maj. an. M.j. fol. majoran. artemis. nepet. chamaedr. chamaepit. fol. lauri, vinc. pervinc. puleg. origan. an. M.j. fl. chamaem. meliss. sambuc. an. p.ij. sem. lini, faenugraec. an. ℥j. sem. carui, ℥ss. bulliant in aq. adde lixivii mensur. ij. sedeat in hoc balneo noctu cubitum itura per horam unam, ventremque inferiorem ad umbilicum usque immergat calidè· dein egressa & abstersa calidis pannis, in sellam perforatam sedeat, in eaque fumum sequentem per quartam horae partem imo ventre excipiat.

℞. Troch. gall. & alipt. mosch. an. ʒss. styrac. calam. ladan. benjoin. an. ʒiij. lign. aloes, santal. citrin. an. ℈iiij. rad. paeon. ʒss. mosch. ambr. an. ℈ss. cum laricea, F. trochisci pro fumo ponder. ʒij. imponatur unus carbonibus· surgens è sella & in lectum decumbens, inungat regionem sub umbilico sequenti unguento.

℞. Ol. nardin. moschael. an. ℥iij. pingued. gallin. anser. an. ℥j. fol. lign. aloes, zinzib. zedoar. an. ʒij. macer. nuc. mosch. caryophyll. an. ʒiij. ros. staechad. schaenanth. an. ʒss. castor. ʒj. mosch. zibeth. an. gr. vj.F. unguentum. inungatur, & postea dormiat. Hunc processum balnei suffitus & inunctionis eo modo per dies septem continuet· verum duobus postremis diebus, postquam hisce usa fueri [...], & in lectum se composuerit, pessarium hoc in sinum uteri immittat, totaque nocte retineat.

℞. Mastich. ʒjss. styrac. liquid. ℈iiij. cicer. rubr. ʒss. vitell. ovor. crud. q.s.F. duo Pessaria. Post usum postremi Pessarii, ea nocte corpus membraneum crassum, latum, & fibrosum rejecit, quod, quia inde mirè se lavatam sentiebat, multis annis geftasse, & pondus & gravamen inde sensisse praedicabat. Jussi ab usu omnium medicamentorum abstineret, donec mensium tempus praeteriret, quod cum advenisset, nec menses fluerent, statim se gravidam suspicabatur; jussi emplastrum sequens in pectinis regione noctu gestare.

℞. Mass. empl. pro matric. ℥j. de mastich. ℥ss. hypocyst. acaciae an. ʒj. ros. rubr. ʒss. santal. omnium an. ℈j. styr. calam. benjoin. troch. gall. & alipt. mosch. an. ʒj. malaxentur oleo moschaeleo, F. emplastr.

Ex nausea, vomitu & mensium retentione gravidam esse quoque opinatus sum, nec me opinio fefellit; nam mox ventris & mammillarum [Page 827] intumescentia ejus rei fuerunt indicium, filiaque post nata [...]id confirmavit. Haec cura laudem non exiguam mihi apud magnates peperit. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 270.

Subsectio secunda. Pro Sterilitate ob uteri humiditatem.

℞. CInnam. cardamom. maj. croci, caryophyll. macis, cyperi, nuc. mosch. cumini, lign. aloes, piper. long. cass. ligneae, an. ℈ij. cubeb. doronic. an. ℈iiij. ambr. mosch. balsami, an. ʒj. sacch. albiss. lb jss. vini malvatic. aq. bugl. & meliss. an. q.s.F. electuar. de quo capiat omni sero quando vadit dormitum cochl. j. Est hoc expertissimum, quod cum hoc quod calefacit, exsiccat matricis humiditates, ad impraegnationem solemniter disponit, & non sòlet me decipere.

℞. Galliae mosch. castor. bdell. ladani coagul. lepor. nuc. mosch. an. ℥ss. coq. diu in aqua, in qua lavetur aut suffumigetur cum ea.

℞. Testiculum verri exsiccatum unum, testiculor. vulpis paria iiij. testicul. lepor. par. v. galli paria vj. matric. leporis x. cerebra passerum, 60. rad. pastinac. sylv. carduorum, satyrionum, omnium cum sacch. conditor. ras. ebor. an. ℥iijss. cinnam. electiss. ℥iij. veretri tauri non nigri, pinear. dactyl. nucis indae, an. ℥ij. piper long. zinzib. fl. rorismar. an. ℥ss. sem. sesel. ʒj. sem. urtic. caryophyll. croci, macis, galang, cyperi, nuc· mosch. cass. lign. cubeb. doronic. nepit. sem. mercurial. masculi, fol. indi, mosch. ambr. an. ʒj. sacch. alb. dissolut. cum aq. nepit. lb vj.F. electuar. quod prolificativum est mirabile à me expertum· utatur mane jejuno stomacho, & etiam quando intendit copulari viro. Barthol. Montagnana. consil. 207.

Purgato ut decet corpore, ego maximè comprobo hanc confectionem, si ejus ℥ss. cum vino generoso tribus vel quatuor diebus continuis jejuno ventriculo, ante mulieris cum viro concubitum propinetur.

℞. Mosch. ambr. an. gr. iij. castor. ʒss. lign. aloes, cinnam. caryophyll. ras. ebor. an. ℈ij. spic. piper. long. an. ʒss. doronic. zedoar. galang. an. ʒj. sacch. vel mell. q.s.F. mixtura S.A. Utilem etiam imò omnium efficacissimam hunc in usum confectionem nunc describendam inveni.

℞. Satyrii ʒij. spec. diamosch. d. ras. ebor. an. ℈ij. uteri lepor. ficcat. & pulv. ʒss. succi salviae depurat. succ. herb. tabac. an. ℥ss. sacch. albiss. in aq. artemis. q.s. fiat confectio in rotulis· cujus ʒij. mulieri exhibeantur desinentibus mensibus, tribus diebus continuis hora una ante coenam, superbibendo ℥ij. vini generosi.

℞. Zinzib. cinnam. spic. nard. an. ʒj. nuc. mosch. macis, benjoin. styrac. an. ʒj. caryophyll. ladani, an. ʒss. castor. ℈j. cum terebin th. F. trochisci, quibus uterus suffu migetur.

[Page 828]Si adhuc non concipiat, repurgato iterum leniter corpore, guaiaci decoctum triginta diebus aut pluribus accipiat in hunc modum paratum.

℞. Lign. guaiac. ℥v. salsaeparill. ℥j. aquae communis lb ix. infund. horis viginti quatuor. Deinde bulliant ad consumptionem medietatis; in fine add. artemis. matricar. salv. beton. an. p.j. coletur & usui servetur. Io. Zecchius. consult. 67.

Capiat saepius in die de morsulis his conceptionem facilitantibus.

℞. Rad. satyr. rec. eryng. an. ʒij. pinear. mundat. pistaceor. an. ʒijss. cortic. citri, zinzib. an. ʒj. sem. eruc. siler. mont. pastinac. sylv. cinarae, an. ℈ij. coagul. lepor. priapi tauri, an. ʒss. cinnam. caryophyll. an. ℈j. cum sacc. ros. tab. solut. in aq. meliss. ros. & bugl. q.s.F. confectio in rotulis. Io. Petrus Lotichius. obs. 14. cap. 1. lib. 5.

Subsectio tertia. Pro Sterilitate.

INter alia si vino myrrhato, quod Veteres in deliciis habuerunt, hoc tempore non careremus, insessus ex eo factos cunctis aliis anteferrem; sed si loco ipsius vinum generosum capiatur, eique myrrha aristolochia, artemisia, rosa, & cupressus incoquantur, atque ex ipso percolato in [...]essus utero de more paretur, magnam utilitatem esse sequuturam credo; sic enim simul & nimiae humiditati, retentricis infirmitati, uteri oris obliquitati, & consequenter sterilitati succurri posse sperandum est. Hieron. Mercurialis. consult. 93. tom. 1.

Peracta corporis purgatione, & muliere à menstruis mundata, statim mane & serò per duos dies sumat hanc evaporationem, quae mirabilis est, & nunquam vana est inventa, nam mundificat matricem, & eam ad conceptionem disponit, & continet quam plurima simplicia juvantia manifestis & occultis qualitatibus.

℞. Sabin. lauri, rorismar. fol. citri, matricar. menth. sysimbr. bistort. rad. petrosel. liquirit. foenic. aspar. meliss. absynth. orig [...]n. quatuor anodyn. salv. sambuc. matrisylv. an. part. aeq. sem. anis. cumin. cubeb. galang. an. ʒj. bull. in aq. in vase benè obturato, & post accommoda embotum per cannam perforatam, & sumat fumum in utero. His pluries factis duobus diebus, coeat cū viro suo mane. Si adhuc non concipiat mulier suflumigetur hoc mirabili suffitu mane & serò per duos dies à menstruis.

℞. Mosch. ambr. an. gr. x. lign. aloes ʒss. gummi olivar. ʒij. cinnam. el. ʒj. myrrh. ʒss. gall. mosch. gr. xv. pulv. sassafr. ʒij. terebinth. & gummi pini. q.s.F. suffitus.

Hoc facto, utatur nocte mulier hoc Pessario.

℞. Pulv. liquir. & matric. lepor. exsiccat. an. ʒj. stercor. lepor. & cumini, an. ʒij. spicae, myrrhae, & amomi, an, ℈j. coagul. lepor. ʒjss. [Page 829] ladan. q.s. contundenda contund. & in petia ligentur, & imponantur. Ad omnem sterilitatis causam valet ex Democrito, ut tam vir quam mulier per aliquot dies bibant ad lb ss. juris galli veteris cum ʒj. pulv. testiculi verris seu apri siccati in umbra; & est secretum rarissimum & valde expertum. Uterus leporis siccetur, & cum vino detur in potu, vel decocto sassafras, per decem dies, maximè cum à menstruis mulier est purgata· vel ex Rhasi & Avic. urina Elephantis mirabilis est, maximè de sero bibita cum mulier est vicina conceptui. Ad idem valet radix bistortae vel imperatoriae cum vino bibita plures dies. Ad idem ex Savanorolla dens Pueri septem annorum in auro vel argento gestatus in brachio, vel lapis aquilae. Ad eandem intentionem valent infrascripta simplicia, quovis modo sumpta, vel in pulvere, vel in elect. nimirum satyrion herba, radix lapathii, matrix leporis, porci, rasura eboris, coagulum leporis & stercus ipsius, & vulpis, sem. sesel. pastinaca, urtica. Sic Galenus. 3. De Remediis paratu facil. cap. 190. Leporis uterum frige, tritumque assiduè propina; & cum stercore vulpis & saevo bubulo inunge mulieris virique genitalia. Mihi maximè familiaris est haec conserva.

℞. Pulv. ras. ebor. ʒj. pulv. sesel. dauci, an. ʒij. coagul. lepor. ℈ij. conserv. borrag. & anthos, an. ℥ij.M. Post menstrua sumat mulier. Foecundissimas quoque reddit mulieres, ut ex Historiis Aegyptiorum h [...] betur, haustus succi salviae domesticae ad ℥iiij· cum modico sale, maximè post menses. Epiphanius Ferdinandus. histor. 95.

Subsectio quarta. Pro Sterilitate.

Summae efficaciae creditur secundina mulieris exsiccata & in pulverem redacta. ad ʒj. exhibita. alii pro secreto habent pulverem ex hepate & testiculis porcelli, quem solum scropha edidit; eumque sterilitatem arcere asserunt, tam in viris quam mulieribus.

Matthiolus in Dioscorid. Ammi semen praedicat his verbis; ammi legitimi semen, quod ex Alexandria affertur, mirificè praestat ad mulierum sterilitatem, nam compertum est hujus tantum seminis auxilio plures prolificas affectas· siquidem si propinetur mane ʒj. pondere ex vino meraco, aut carnium jure in tenuem pulverem contritum, alternis diebus, tribus horis ante cibum, futuram pollicetur prolem. Sed oportet maritum cum uxore rem habere iis tantum diebus, in quibus illa semen non ebiberit.

In quibus mulieribus viscerum calefactio timerur, rasura ebor. erit utilissima ad ʒj. cum vino albo sumpta, per quatuor aut quinque dies post purgationem menstruam. Essentia satyrionis hic maximè excellit, si [Page 830] ea ad ℈j. vel ij. usque ad ʒj. in vino malvatico exhibeatur· ejusdem etiam sal valde efficax est ad ℈ss. cum vino malvatico post purgationes menstruas exhibitum.

Aqua stillaticia sequens est valde efficax.

℞. Cinnam. caryophyll. nuc. mosch. mac. an. ℥j. cubeb. piper. long. galang. zedoar. sem. ammeos, sesel. an. ℥ss. gran. juniper. ʒj. vini albi generosi, aq. rorismar. marjoran. meliss▪ an. q.s. stent in digestione per sex dies, postea distillentur, ac mane & vesperi cochlear. j. vel ij. exhibeantur. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 15. cap. 15,

Sterilitatem experimento abolet, teste Mermanno, hoc vinum medicatum.

℞. Lign. indic. lb ss. sars. parill. ℥jss. sassafr. rad. chinae, liquirit. an. ℥ss. cortic. lign. ʒv. turbith. ʒiij. rhei el. ʒij. fol. sen. ℥jss. zinzib. cal. arom. an. ʒjss. rad. ireos ʒij. fol. veronic. beton. an. M.j. affund. vini rhenani lb x. & bibat quotidie lb ss.

Vel praemissis purgationibus, balneis, suffitu, &c.

℞. Ol. nardin. moschael. an. ℥jss. ol. cheirin. ʒx. spec. diambr. diamosch. d. styrac. liq. an. ʒij. ambr. mosch. zibeth. an. gr. iiij. cum pauca cera. F. linimentum, quo uteri regio illinatur. Wolfgangus. Hoeferus. herc. med. lib. 7. cap. 1.

Lemnius refert obaesas mulieres sale vegetabili destitutas steriles, moderato salis condimento foecundas fieri. Idem. lib. 2. cap. 1.

Imprimis hic utiles sunt thermae naturales sulphureae bituminosae, aluminosae, nitrosae, ad quas plerumque foeminae steriles tanquam ad Asylum confugiunt, & quidem saepe non sine fructu. Daniel. Sennertus. practic. lib. 4. part. 2. sect. 4. cap. 2.

Pilularum ex terebinthina usus vere & autumno, frequenti satis ex usu, sterilitati medetur. Nobilis mulier Medicorum consilium secuta, hac arte & ingenio sterilitatem vitasse se affirmavit· frequenter devorabat pilul. unam ex terebinth. optima praesertim ineunte vere, per tres menses, & exacta aestate, initio autumni, per tres alios menses: quod creditu non est difficile; maximas enim dotes & opportunitates terebinthina est consecuta: ut facilè in pilul. formam reformetur, in decocto conveniente elixanda est, ut facilius ducatur, & consistentiam acquirat formandis pilulis utilem. Guil. Ballonius. consil. 30. lib. 3.

Mulierem quae nunquam conceperat, quamvis innumeris medicamentis usa esset, Io. Ves [...]ingius, à morte sectam, vidit tumore uteri laborasse, membrana propria materiam sebo similem continente, quem ideo inter sterilitatis causas meritò referendum censebat; ejusmodi steatoma uteri fundo adnatum visum quoque notavit. Io. Rhodius. cent. 3. obs. 46. Georg. Hieron. Velschius. obs. 72.

[Page 831]

Sectio decima nona. De Sternutatione.

STernutatio (Graecè [...] in [...] sternuo) est flatuosorum spirituum, acriumque vaporum cerebrum offendentium violenta & involuntaria per nares expulsio. Causae internae sunt humores & vapores à cerebro ad naresdelabentes. Externae verò radii lucentis Solis, vapores è cepis, allio, sinapi, raphano, &c. & medicamenta ptarmica naribus admota.

Subsectio unica. Pro Sternutatione molesta.

JUssi ut per nares saepe attraheret lac tepidum, quod cum ter quaterve fecisset, miraculi instar, statim cessavit sternutatio. Credebam enim ex acris Catarrhi descensu ad nares sternutationem irritari; neque mea opinio me fefellit, nam ex lacte tepido per nares attracto, salsedo & acrimonia, quae nares pungebat, mitigata fuit, & sternutatio molesta ablata. Petrus Forestus. obs. 127. lib. 10. De Cerebri morbis.

Sectio vicesima. Pro Stomachi ardore.

CUratio hujus mali duobus perficitur: Primum est, ut ardor ille sedetur; alterum, ut causa tollatur, ne idem malum revertatur. Prius perficitur iis quae fervorem humorum temperant, & ebullitionem tollunt· unde datur conserva rosar. fructus acidi, & eorum succus, ut malum citrium, granatum, berberis, vinum absynthites, panis medulla, aceto, & aliis succis acidis imbuta. Vel,

℞. Conserv. ros. vitriol. ℥ss. cydon. condit. ʒii. rob. ribes ℥ss. spec. diatrion, santal. diarrhod. abbat. an. ʒss. syr. cydon. q.s.F. Electuar.

Imprimis verò utilia sunt, quae istam ebullitionem tollunt, humorem quasi imbibendo & praecipitando, vel ut facilius deferveat, faciendo, aut ejus qualitatem tollendo· in quem finem praecipuè commendatur creta alba, quam vulgus etiam inter [...] numerat, nux mosch. bolus arm. oculi cancri, C. cervi, lapides carpionum, grana thuris. Hinc sequentia commendantur,

℞. Nuc. mosch. ʒj. cretae ʒij. sacch. ʒiij.F. pulvis. dosis ʒss. vel ʒj.

℞. Nuc. mosch. macis, rosar. an. ℥ss. sacch. alb. ℥j. cretae ʒij.F. Pulvis. Vel,

℞. Nuc. mosch. ʒss. croci gr. ij. C. cervi usti ℈ij. cret. ʒss. sacch. in [Page 832] aq. portulac. dissolut. q.s.F. rotulae. Vel,

℞. Cretae ℥j. bol. arm. ℈ij. ros. rub. margar. praep. an. ʒss. macis ℈j. sacch. alb. in aq. ros. dissolut. q.s.F. Morsuli. Vel,

℞. Conserv. ros. vet. ℥j. ocul. cancri praep. bol. arm. an. ʒss. cum. syr. cons. nuc. mosch. F. Electuar. Daniel Sennertus. practic. lib. 3. part. 1. sect. cap. 16.

Sectio vicesima prima. Pro Stomachi dolore.

AD virum quendam accitus stomachi dolore vehementi laborantem, cum decoctum flor. chamaem. in cerevis. communi praebuissem, emissis ructibus, & in sudorem solutus, incantamenti instar omnis dolor evanuit; ut nullis aliis praesidiis opus suerit uti. Petrus Forestus. obs. 20. lib. 18. De Stomachi Affectibus.

Praeceptor meus Elidaeus hoc sequenti medicamento utebatur.

℞. Electuar. de dactyl. seu diaphaenic. ℥ss. philon. rom. ℈ij. cum aqua chamaem. fiat Potio. Hoc etiam in simili casu adhibuit.

℞. elect. diaphaenic. ʒvj. philon. rom. ʒj. aq. fl. chamaem. ℥iij.F. Potio.

Nos mulierem quandam simili dolore correptam, cum elect. diaphaenic. & alia non juvarent, hoc solo fotu curavimus

℞. Rad. alth. ℥ss. fl. ros. rub. chamaem. summit. absynth. an. M.j. coq. in aq. chamaem. & aq. communis, q.s. pro lb jss. in fine addendo vini Rhenens. opt. aq. ros. & aceti, an. parum. F. Fotus· quo omnis dolor cessavit· adeo illud medicamentum approbavit, ac divinum appellabat, ut memoriae inscri [...]erem, ut alios simili malo laborantes à dolore curarem. Alia etiam mulier dolore stomachi intolerabili cruciata, post remedia universalia, hoc sequenti fotu ab omni dolore incantamenti instar fuit liberata.

℞. Absynth. commun. & roman. fl. chamaem. ros. rub. menth. exsiccat. an. M.j. sem. sumach. myrtillor. an. ℥ss. fl. melil. p.j. coq. in aq. pro lb jss. colat. add. spec. diarrhod. abbat. ℈ijss. aromat. rosat. ℈j. aq. ros. ℥ij. aceti ros. ℥jss. iterum semel bulliant, & F. fotus pro ventriculo. Petrus Forestus. obs. 22. lib. 13.

De expertis ad stomachi dolorem est hoc.

℞. Pulv. Caryophyll. ℈ij. aq. decoct. origan. ℥iij· sacch. alb. ℥j. detur calidum in potu in aurora. Solet sedare stomachi dolores, & singultum à frigido provenientes. Barth. Montagnana. cons. 10.

Pro stomachi dolore causato à jecoris fervore, & ventriculi algore, nullum mihi tutius medicamentum videtur rheo; quod & crudam pituitam & bilem clementer expurget, obstructionesque mirificè summoveat· quare si bis saltem in mense bolum ex rhei ʒj. & tantundem spec. hier. gal. melle rosato solvente. paratum [Page 833] devoraverit, nulla purgatio tutior efficaciorque deprehendetur ad doloris praecautionem. Io. Zecchius. consult. 54.

Sectio vicesima secunda Pro Stomachi Exulceratione.

CUm aliquando vir quidam ab imperito medico purgantem medicinam hausisset, cui ad accelerandam evacuationem acria quaedam & erodentia fuerant admista; tantus dolor ventriculi ortus est, ut trium hebdomadum spatio per os nihil ferè sine immani loci exulcerati dolore assumere potuerit, & fame penè enecaretur· medicis incassum laborantibus, tandem quod propria ratio & experientia suggessit, usus est tragacantho cum aq. fl. rorismari misto, cujus fragranti tenacitate ulcus consolidatum, & multos postea annos vixit incolumis. Tho. Bartolinus. hist. 21. cent. 6.

Sectio vicesima tertia. Pro Stomachi imbecillitate.

℞ CAssiae ℥ss. spec. hier. ʒij cum sacch. F. bolus. sumat in aurora. nullum est medicamentum praestantius ad ducendos vitiosos humores in ventriculo hiera ipsa. Sequenti die pro praeparatione humorum sumat in aurora ℥j. oxymel. simpl. postea reiteretur bolus hierae. praeterea pro roborando ventriculo exterius utatur hoc linimento.

℞. Ol. nard. mastich. an. ℥jss. vini gener. ʒij. bulliant ad consumptionem vini. deinde adde mastich. cinam. pulv. absynth. an. ʒj. cum cera. F. linimentum. quo illinatur stomachus ante cibum. Rodericus à Fonseca. tom. 1. consult. 67.

Sectio vicesima quarta. De Stranguria.

[...] (in [...] gutta & [...] urina) est urinae guttatim facta cum vel sine dolore & continuo ad mingendum stimulo, excretio· Causae sunt humores acres, calculus, intestini recti, uterique inflammatio, pus à renibus ad vesicam transmissum, quae omnia expultricem vesicae facultatem, propter affectum sphincterem, sttimulando, hunc introducunt affectum. causae externae sunt vini, cerevisiaeque faeculentae potatio, crudorum alimentorum leguminumque esitatio, &c. mixtus est affectus ex ischuria & dysuria.

Subsecttio unica. Pro Stranguria.

MIhi adhaesit Stranguria cum insigni dolore, ultra tres septimanas; [Page 834] & nihil aeque juvit, ac decoctum malvae cum syr. viol. quo & alios multos postea simili malo laborantes curavi. Verum cum postea urina facilè esflueret ob debilitatem vesicae nimis fortasse relaxatae, à decocto illo abstinui; & vesicam roboravi inunctione olei myrtei & mastich. Petrus Forrestus. obs. 4. lib. 25. De vesicae morbis.

Quidam stranguria laborans, consulente Antonio Harvero Medico Haghano, brassicam rubram decoxit cum jure vervecis, eoque jure utens, insperso pauco pulvere nuc. mosch. curatus suit· fortè ex frigiditate hoc malum contraxerat. Chirurgus Harlochius Delphensis hoc modo stranguriam tollebat.

℞. Flor. chamaem thymi. an. q.s. fol. senae ʒij. coq. in aq. chamaem· hujus expressionis cyathum propinabat· ad causam frigidam recte valere arbitror. verum Pharmacopoeus meus, cum aliquando stranguriam pateretur, ex largiore potu vini; capiebat aquam rosac. cum album. ovi concussam, & ad medium scutellae ebibebat, quo seipsum, tum alios curabat. alius cum modo dysuria, modo stranguria afficeretur, ex mulierculae consilio decoxit fl. chamaem. cum lacte bubulo; & ita seip· sum curavit. lac ardorem mitigabat, & flores chamaem. lotium provocabant. Petrus Forrestus. obs. 3. lib. 25.

Mihi semper profuit vinum rhenanum ad stranguriam propter recentem cerevisiam illatam. quod si in pagis degens, ubi▪ vinum non esset, apud aegros, cogebar cerevisiam bibere recentem, sumpta nuce myristica, ab hoc malo levabar. cum ex cerevis. rec. stranguriam quidam incurrissent, solo sevo candelae umbilico inuncto, se ipsos curabant· alii solo cochleari oxymel. epoto, id malum à se depellebant· sed & foliorum ribes nigrae odor, multoque magis eorundem decoctum id vitium emendare expertum habemus. idem. obs. 2. lib. 25.

Stranguriam lapides cancrorum sanare docet Io. Helmontius tract. à sede animae ad m [...]rbos.

Datur decoctum malv. & emulsio 4. sem. frigid. & papav. alb. Io. Heurnius ad aphor. 22. sect. 3.

Mane & principio mensae utatur hoc potu ordinario.

℞. Sem. alth. malv. ad. ʒiij. cicer. rubr. rec. ℥iij. sem. 4. frig. maj. an. ʒiij. hord. mund. p.ij. caric. ping. num. ix. sebest. rec. num. vij liquir. ras. ʒvjF. decoctio in aq. lb. iiij. ad medietat· consumptionem, quotidie mane & vesperi ʒss. sequentis pulv. admittat.

℞. Trochisc. alkikengi. cum opio ʒiij. oculi cancri. ʒj. sacch. penid. ℥ss.M.F. pulvis. superbibat de hoc liquore.

℞. Syr. jujub. viol. an. ℥ss. spirit. terebinth. gt. v. aq. parietar. viol. alth. an. ℥jss.M. pro mitigatione doloris penem affligentis, hoc fomento utatur.

℞. Fl. malv. verbasc. viol. alth. an. M.I. sem. lini. faenugrec. an. ℥jss. farin. fabar. ℥ij. coq. in s.q. [Page 835] lactis vaccin. pro fotu. Hoc verò inungatur.

℞. Mucilag. sem. lini. faenugraec. extract. cum aq. portulac. an ℥ss. pomac. opt. ℥ss. vitell. ovor. num. ij. camphor. ℈ss. opii. gr. v. butyr. rec. & insulsi. q.s.F. linimentum. Io. Petrus Lotichius. obs. 9. cap. 5. lib. 4.

Sectio vicesima quinta. De Strumis.

VIde supra sectione Octava. De Scrophulis.

Subsectio prima. Pro Strumis in collo.

PRaemissis debita purgatione & venaesectione, hoc topicum adhibeatur.

℞. Lentium cum aceto excoctar. ℥iiij. succ. apii. depur. ℥ij. sem. coriandr. ʒij. cum adipe porci masculi F. cataplasma extend· super lintea, & bis in die affectis locis applicetur. Item

℞. Puvl. fol. & rad. tussilag. ℥ij. farin. sem. lini. ℥j. cum adipe suillo F. cataplasma. Interim ut el [...]ctuarium nostrum in hunc usum maxime probatum sumat etiam atque etiam hortamur· est tale,

℞. Ossium. gallin. elixat. ossium [...]ertebr. human. an. ℥ss. troch. de viper. ʒij. scord. margarit. an. ʒss. mell. despumat. q.s.F. electuar. sumat bis in die ad ℥ss. manè & vesperi dum it dormitum. Io. Zeechius consult. 70.

Lenita alvo melle rosato solut. & manna, vel hiera Gal. cum cassia, humores sunt praeparandi decocto rosmar. betonic. borrag. scrophular. adjecto syr. de beton. de cichor. & oxymel. simpl. postremo humores sunt deturbandi infuso agar. & rhei, vel catapotiis cochiis. demum exhibeatur decoctum ligni sancti cum roremar. scrophular. cichoraceis & santalis albis per plures dies. Pro tumore resolvendo laudo maxime emplastrum. diachyl. magni ireati. si in suppurationem abit, applicetur diachylon gummatum· facta suppuratione, apertoque loco, ad mundificationem, à melle cum pulvere myrrhae & ireos, vel ab unguento basilico & apostol, non est recedendum· quo in casu nec pulvis asphodeli aut floris aeris improbatur, mox pro implenda carne uti licebit unguento diopompholig. vel de beton. vel isidis; tandem ad cicatricem inducendam utatur unguento infrascripto, quod est in frequenti usu clarissimis viris.

℞. Ol. laurin. aq. vitae ceruss. pulver. an. ℥j. alumin. ℥ss. salis commun. ʒij.M.F. unguentum. Iul. Caesar Candinus consult. 112.

[Page 836]

Subsectio secunda. Pro Struma coxae innata ingentis magnitudinis.

MUlierem quandam· struma coxae inna [...]a multos annos miserabiliter vexabat. Ad eam jam magnitudinem excreverat, ut occupante ea coxam ipsam· ac crus, ambulare non posset, quo factum ut jam quinquennio misera in lecto jaceret· nec ex Medicis ullus inveniebatur, qui aut ferro aut alio quovis medicamento tollere tam ingens malum auderet· quare omni spe destituta, me cum junior adhuc essem ad se vocans, operam nostram deposcit, lachrymis urget, & precibus, ut quamlibet miserabile, aliquod tamen ei praesidium afferam: mori se malle quam in tanta miseria & calamitate vitam ducere· moverunt me, fateor, infelicis mulieris lachrymae: ac propterea rem sanè arduam, & quam nullus qui saperet attentasset, aggressus, strumam ipsam ea potissimum parte, qua coxae pendebat, vinculo diligo· & quoniam resecanda crassitudo palmo plenior erat, singulis quibusque diebus vinculum ipsum arctius necto, donec pars media resecaretur· tum candenti ferro, quod superest scindo, sanguinem supprimo, & mulierem ferè mortuam resumens molli cubiculo recreo; ac curiosa dein observatione, idoneisque medicamentis rite pro [...]dens, divino tandem auxilio eam in pristinam sanitatem reduco. Tanta autem fuit praecisae carnis moles, ut pondus 60. Librarum excederet. Antonius Benevenius. cap. 14. lib. De mirandis morborum & sanationum causis.

Subsectio tertia. Pro Strumis.

POst venaesectionem· & purgationem foveatur pars affecta spongia in aqua calcis expressa & arcte alligata per decem dies, excipiatur suffumigium ex lapide pirite extinctó in aceto fortissimo, bis in die per infundibulum cujus tubulus totum tumorem contineat; postea applicetur emplastrum de Vigo quadruplicato mercurio, cujus singulis unciis addatur vitrioli romani ʒj. & tantundem gummi ammoniac· in aceto soluti. Lazarus Riverius. obs. 76. cent. 1.

Virgo quaedam decem annos nata tumores duros & strumosos patiebatur in tribus digitis, qui curati fuerunt suffitu aceti supra silices candentes conjecti mane & serò per mensem integrum continuato, hoc remedium à Galeno miris laudibus effertur ad tumores scirrhosos discutiendos. Samuel Formius. obs. 49.

Puella quaedam quatuor annos nata laborabat scrophulosis tumoribus circa collum & aures valde eminentibus· consuluit aliquis parentibus ipsius, ut eam pediculis corripi sinerent, qui tandem ulcera toti capiti [Page 837] inferre possent, per quae materia morbifica, humor scilicet pituitosus in magna copia ritè evacuatus est per aliquot menses; & aegra tandem liberata fuit absque alio remedio. Simeon Iacoz. obs. 20.

Armoricus quidam à pluribus annis strumis circa collum & sub utraque axilla laborans tandem ab illustriss. D. Gabriele Harduin [...] de Sainct Iacques nosocomii· charitatis Lutetiani Medico ordinario in hunc modum curatus est. Praemissis universalibus cataplasma ex foliis cucumeris asinini leviusculè contusis, partibus tumentibus admovit; praescriptaque dieta tenui, nec non modice exsiccante altera die opiata sequens praescripta est.

℞. Turbith. hermodact. an. ʒij. rad. utriusque scrophular. ℥j. rad. angelic. ʒij. fol. senae ℥ss. scammon. crudi ℈iiij.F. omnium pulvis, & excipiatur cum syr. ros. pallid. dosis ʒij. addendo cuilibet, mercur. sublimati dulcis gr. xx. qua alternis diebus per xv. dies repetita, nec non renovato cataplasmate disparuerunt tumores omnes scrophulosi, absque sectione, aut eradicatione ulla· & sic sanus & incolumis evasit. Lazarus Riverius. obs. 10. Inter observationes hinc inde decerptas.

Novi plures qui in strumosis tumoribus digitalis floribus valde confidunt: quos quidam in butyro majali quot possunt immittentes curant insolandos per aestatem; alii cum adipe porcino miscent, & fub terra defodiunt per quadraginta dies. Utrique flores cum unguento reservant, unà linteis inducunt & tumoribus applicant: hosce tumoribus discutiendis vel maturandis ulceribus detergendis vel explendis sufficere, ferunt se expertos. quinto & sexto quoque di [...] diacarthamo purgant, interim continuo decoctum herbae robertianae praebent· pars ulceris rubens parte unguenti tenuiore inungatur; pars autem unguenti crassior linteamini imponatur, quod nunquam mutetur· sunt qui novella & primò erumpentia plantae digitalis germina accipiunt, eorumque succum expressum in butyro coquunt ad succi consumptionem; atque hoc novo succo addito bis terve repetunt. D. Bates referente Io. Rajo. Catalogo plantar. Angliae.

℞. Fol. lamii albi M.J. calefiat inter duos lateres calidos, & tumori applicetur· eum unius noctis spatio ut plurimùm aperit. Electuarium fl. genistae pulv. & melle rosato exceptum ad scrophulas expertum, si eo quis utatur continuò. Io. Rajus. Catal. plantar Angliae.

Homines fide digni observarun▪ strumas aliosque tumores aboleri, si pars affecta affricetur ad manum cadaveris humani, ita enim sensim evanescere tumores, prout sensim putrescit cadaver; quod tardius hieme, citius aestate contingit. Tho. Bartholinus. histor. 66. cent. 3.

Nos pluries vidimus, praemissis vniversalibus, brevi tempore & faciliter strumas curatas, non alio medicamento, quam aloe, si nempe ipsius [Page 838] folia (praesertim aestate, tunc enim abundant copioso humore) sub cineribus calidis aliquantisper posita, per longum & per medium dissecta super strumas quotidie apponantur: mundant etenim & abstergunt ulcus, humorum putredini summoperè resistunt & vulneraria facultate praedita citissimè ulcus ad sanationem perducunt. Dominicus Panarolus. obs. 22. pentecoste 4.

Sequenti remedio pluries unico mense strumas evanuisse praegrandes vidi: ac subitò praefocationem à venenoso fungo illatam curari.

℞. Spongiae marinae in carbonem combustae ℥iij. ossis sepiae usti piper. long. zinzib. pyrethr. gallar. salis gemmae, calcis testarum ovor. an. ℥j.M. cum aqua stillata ex praefatis spongiis. & exsiccetur paulatim. Accipe hujus pulveris ʒss. cum sacch. ℥ss. decrescente Luna, ut paulatim liquatus deglutiatur, vel fac illinctum & boccium disparebit. alii defectu spongiae sumebant pilosam excrescentiam sylvestribus rosetis innascentem, exteriori cortici castaneae persimilem, hirtam hispidamque, cujus solius pulvere utebantur feliciter. Item usus sum hoc unguento instrumis & scirrhis.

℞. Ol. laurin. ℥viij. oliban. mastich. gummi arabic. resin. abiegn. an. ℥iij. destilla tum iterum destilla cum cineribus clavellatis. Io. Helmontius tractat. cui tit. Tartarus non in potu.

Sectio vicesima sexta. De Studendi modo.

POst prandium quiescas à studiis donec tres horae elapsae fuerint, neque post caenam studiis incumbas: siquidem in multam noctem studia protrahere, & matutino tempore in lecto stertere, non solum fluxiones parit verum etiam ingenio officit. Io. Crato consil. 13. lib. 4.

Sectio vicesima septima. Pro Sublimati veneno.

VIr quidam famulam percussit, quae ira percita, hinc inde vindictam quaerens in mentem revocat suam dominam sublimatum cum argento vivo pro fucandis genis coxisse, ac in mortario sub lecto reposuisse, ad quod accedens, ejus portiunculam ʒss. pondere accepit, quam duobus pullis prandio destinatis, altero asso, altero verò elixo, clam indidit: ex quibus cum herus ac uxor uterum gerens, filii & servi, simul & catus quidam comederent, omnes in vomitum & symptomata gravissima inciderunt; quibus per totum illum diem ac sequentem noctem miserè laborarunt. vocatus ego, vidensque omnes angi, ac in vomitum pronos, causam unicam [Page 839] ac communem omnibus esse dixi, eamque venenum fuisse certus eram. proinde nulla data mora ad evomentia medicamenta confugimus; inter quae numerare licet lapidem bezoar, sed praecipuum vomitorium, & quod inter caetera palmam obtinuit, ut experientia tunc deprehendi, fuit aqua naphae, cujus, singulis singulas libras tepidas bibendas propinavimus, à cujus potu omnes multa evomuere, & melius habere visi sunt. At postquam satis evomuerunt, ad theriacam devenimus, & hoc conditum.

℞. Conserv. acetos. citri ℥iiij. smaragd. ℈ij. scordii. ℥ss. terr. lemn. ʒiijM. & cum syr. de acetos. citri F. conditum. & fol. auri inauretur. iis remediis, & jusculis pinguibus, nonnullis etiam adhibitis clysteribus, veluti cordi admotis epithermatibus, sanitati intra triduum fuere restituti. Amatus Lusitanus. cent. 1 curat. 64.

Sectio vicesima octava. De Suffocatione uterina.

VIde supra lib. 8. sect. 15. De hysterico affectu.

Subsectio prima. Pro Suffocatione uteri.

GAlbanum dissolvimus cum modico aceto, & in corio rotundo extendimus, & umbilico mulieris apponimus. hoc remedio infinitas praefocatas curavimus, & à paroxysmo excitavimus. pessus etiam in hunc modum paretur.

℞. Gall. mosch. ℈ij. cinam. folii macis, caryophyll. an. ℈j. ambr. mosch. an. gr. iii. ladan. styrac. an. q.s. cum aq. ros. mosch. F. veluti suppositorium utero indendum. Petrus Forestus obs. 31. & schol. lib. 28. De morbis mulierum.

Cum viderem virginem suffocatione uteri ex semine retento miserè torqueri, imperavi ut emplastrum contra matricem quo nos uti solemus, pudendo muliebri apponerent; quod cum fecissent, ilico ad miraculum cessavit uteri suffocatio. emplastri nostri haec est descriptio.

℞. Gall. mosch. alipt. mosch. styrac. calam. ladan. puriss. mastich. an. ℥j. xyloaloes, xylobalsam. carpobalsam. galang. cyper. an. ʒiij. ros. rub. ℥jss. cerae novae lb ss. pulver. pulverizentur & cum terebinth. q.s.F. emplastrum ut artis est; hujus accipio ℥j. & obduco in circuitu galbano in forma rotunda, & umbilico appono; & inveni saepe magnam utilitatem quotidiana experientia. Alia muliere suffocatione uteri laborante, cum neque emplastr. contra matricem, neque [Page 840] male olentibus naribus admotis excitari potuit, tandem nos vocati plumas perdicis ustas naribus admovimus & mox ad se rediit. postea etiam eodem malo subinde recurrente, semper eodem remedio fuit restituta· tales igitur plumae à quadam proprietate juvant· quare cum aliae plumae combustae idem tam efficaciter non praestant, has semper deinceps paratas habere voluimus. Quaedam puellae nubiles pesso ex thymo cum panno lineo subdito, à paroxysmis ilico restitutae sunt. Ad idem valet pessus ex floribus rorismar. Novimus alias sola masticatione sem. levistici, semel paulatim deglutiendo à paroxysmo suisse liberatas. Idem obs. 32. & schol. lib. 28.

Cum globulum ex assa faetida & castor. pro odoratu naribus admovissemus, & hunc pulverem sequentem sumpsisset, cum exigua cerevisia, accessio licet gravior cessavit.

℞. Rad. gentian. sem. dauci ostrut. (I. imperator.) an. ℈ss.F. pulvis subtiliss. post tres dies redeunte uteri suffocatione adeo violenta, ut pro mortua haberetur, dedi ex cerevisia ʒj. pulv. matricalis, qui ita describitur à Leonello.

℞. Rad. dictam. sem. dauci. an. ʒj. cinam. el. cass. lign. meliss. an. ℈ij. croci orient. ℈ss. castor. rec. ℈j.M.F. pulvis. sed accessio adeo erat violenta, ut neque pulvis juvaret, nec odor assae foetidae & castorei, nec plumae perdicum ustae, quae omnia tamen saepe juvare solebant. Idem. obs. 33. lib. 28.

Subsectio secunda. Pro Suffocatione uteri.

PEr os exhiberem decoctum tale.

℞. Galang. zedoar. el. bacc. lauri, rad. ligustici. an. ʒij. gran. & rad. poeon. an. ʒj. sem. cumini. ʒjss. sem. dauci, pastinac. sylv. an ʒj. coq. in aq. fl. tiliae, betonic. & matricar. an. lb ss. ad casum tertiae partis. de colatura dabis manè & serò cochlearia v. vel vj. calide. decocto exhausto, darem de sequenti pulvere, quem saepe in sedando dolore ac strangulatione matricis non sine fructu sum expertus.

℞. Sem. dauci ℥ss. sem pastinac. sylv. ʒij. rad. poeon. & gran. ejusdem excortic. an. ʒjss. rad. ligustic. sem. cumin. an. ʒjss. anterior. ossis cranii humani ex sutura coronali usti. cinam. el. an. ʒjss. baccar. lauri. zedoar. el. an. ℈iiij. fol. betonic. rad. bistort. an. ʒj. succini albi, ammeos feseleos, an. ʒss. redigantur singula in tenuissimum pulverem & M. dosis manè & serò ʒss. cum aqua matricar. beton. & modico vini albi clari.

Nicolaus Florentinus etiam laudat in tali casu pulverem gentian. in vino calido oblatum, & scribit hunc pulverem dolorem ventosum ex flatu crasso inflativo, tum proprietate, tum qualitate sanare, & addit, dicunt quidam quod curat dolorem praesentem & praeservat à futuro. Ad [Page 841] extra applicarem emplastrum de Galbano factum, & de baccis lauri, an. q.s. & applicarem sumini, vel solum emplastrum de baccis lauri, praecedentibus tamen fomentis carminantibus & anodynis sive humidis sive siccis. Io. Naeviu [...]. consil. 35. lib. 3. consil. Cratonis, &c.

Cum uteri suffocationes in enixis eveniunt matrice etiam optimè purgata; nihil utilius semine dauci saccharo incrustato deprehendi, & usu confirmavi. Abraham Seylerus. epist. 31. lib. 6. cons. & epist. Cratonis. &c.

Frictionibus & ligaturis pedum, & praescriptis subsequentibus paroxysmum inhibuimus.

℞. Castor. ℈iiij. ass. foetid. ℈j. galban. ℈jss. cum cera q.s.F. pomum, teratur manibus, & odor naribus percipiatur. Item,

℞. Pulv. fol. artemis. puleg. absynth. meliss. an. ʒiij. sem. cumini, angelic. an. ʒj. galban. ʒj. cum cera & terebinth. q.s.F. emplastrum extensum corio ventri imo applicetur in forma accommodata. Gregorius Horstius. obs. 11. lib. 5. De Morbis Mulierum.

Quidam accipiebat septem circiter domunculas cochlearum, easque in pulverem subtilem redactas prunis inspergebat, jubebatque foeminas hystericas parte inferna sumum excipere [...] sincerè affirmabant omnes sentire se, ac si quis filo matricem ad locum suum detraheret; quod postea saepissimè à pluribus probatum, semper efficax compertum fuit. Ieremias Marti [...]. obs. 36.

Sectio vicesima nona. De Suffusione.

VIde supra, lib. 3. sect. 31. De Cataracta.

Subsectio prima. Pro suffusione & dolore oculorum acerbo.

MEdicamenta ocularia externa primùm gratia solius doloris sunt adhibenda, quocirca praeter fotum ex decocto faenugraeci, abjecta prima & secunda ebullitione, cum spongia factum, praeter cataplasma ex carne pomorum dulcium sub cineribus concoctorum; vitello ovi asso, pulvere sacchari, tantillo croci, lacte muliebri & aq. foeni [...]. exceptis; ego mirum in modum laudo fotum factum cum frusto carnis vituli in aqua chamaem. calefacto, ac pulvere sacchari superasperso, vel cum vesicula hoedi vel agni oleo amygdalino dulci recens parato repleta. Sedato dolore, si cataracta non videatur perfecta, ita ut medicamentis discutientibus auferri posse commodè videatur, laudo aquam viridis aeris; laudo & medicamentum Galeni 4. local. quod ex felle cum melle & succo marrhubii conficitur. Linctus & sufflatio etiam non sunt improbanda, potissimùm si fiant masticato semine foenic. dulcis, liquor etiam stillatitius recens euphrasiae, ac tandem ex troch: [Page 842] viperinis prius in succo chelidon. maceratis mihi probatur· intus vero ad discutiendam materiam oculis impactam, nil praestantius reperiri unquam poterit decocto viperarum in aquis ocularibus parato. Pulvis etiam carnis accipitris assae, cum pulvere verbenae & foenic. ex aqua euphras. datus est miri usus. Prae caeteris ego usitatum habeo florem nucis moschatae cum conserv. euphras. Iul. Caesar. Claudinus. consult. 56.

Subsectio secunda. Pro Suffusione.

EX iis quae longa experientia cognovimus, laudamus inter caetera, ut juvenis aliquis puellus aut juvencula suavem habentes anhelitum, insufflent leniter in oculum laborantis mane jejuni, ubi prius os abluerint aqua pura, in qua hora una aut altera macerata fuerint semen foeniculi, nux mosch. & cinnamomum. Postea verò lingua lambent oculum, mandent autem prius semen foeniculi & euphrasiam. Iac. Sylvius. consil. 64. lib. 7. consil. Cratonis, &c.

Mulier quaedam Lutetiae aqua è Phoenicea anagallide distillata multos suffusione laborantes liberavit. Potest distillari cum melle. Ia. Hollerius. lib. 1. De Morbis internis. cap. 21.

Duo prae caeteris in hunc usum collyria maximè probamus. Unum est, paretur panis ex tota farina, cum rutae, chelidoniae, euphras. beton. & foeniculi pulveribus, melle addito, qui excoctus, & recenter ex furno extractus, in partesque dissectus intra vasa duo stannea vel argentea concluditur, inde aqua quaedam colligitur, quae guttatim in affectos oculos instillata mirificè conducit. Hoc saepe felici cum successu citra noxam ullam expertum est praesidium▪ Alterum est,

℞. Fol. viol. alb. M.j. sem. raphan. hortens. ʒj. ammoniac. ʒss.M. & pulverizata macerentur horis viginti quatuor in aq. foenic. lb j. dein bulliant unica levi ebullitione, colentur, & percolato adde succi foeniculi depurati ℥j. balsami opt. ʒiij. Hic liquor mane & vesperi instillatus corpore (ut decet) prius exactè purgato, non solum praefatum vitium tollit, verum etiam antiquas oculorum aegritudines ita deterget & dissipat, ut cataractam etiam citra ferrum mirabiliter auferat. Interim verò ut capitis & oculorum excrementa prorsus dissipentur, atque hae partes roborentur, ligni Indici decoctum per triginta aut quadraginta dies epotum cum simplicibus ocularibus paratum maximè opportunum fore non dubitamus. in hunc modum parabitur.

℞. Lign. sanct. ʒijss. sarsaeparill. ʒss. rad. sassafras. ʒij. infund. per diem & noctem in aq. lb iiij. dein bulliant ad consumptionem medietatis, in fine adde ad ebulliendum euphras. chelidon. verben. foenic. beton. an. p.j. colentur· & ℥vij. vel vj. in aurora propinentur; & sic provocetur [Page 843] sudor, capite▪ tamen & oculis ab incalescentia defensi [...]. Io. Zec [...]hius. consult. 27.

Inter localia, aqua quae ex pane, cui pulvis semin. foenic. & rutae▪ cum modico melle admixtus sit, recenter ex furno extracto, ac inter duo vasa stannea concluso colligitur, oculo guttatim instillata mihi placet. Hier. Mercurialis. tom. 1. consult. 87.

Praeclarè suffusioni opitulatur sequens aqua stillatitia frequenter oculis illita.

℞. Fol. recent. exsiccat. tamen foenic. rutae, euphras. beton. verben. tormentill. gallitrici anagallid. chelidon. an. M.j. fl. ros. sylvestr. cicho [...]. ag [...]imon. periclymeni, an. M.ss. contusa omnia misceantur, & cucurbitulae vitreae imponantur, quibus admisceantur mell. virgin. lb v. urinae infantis, vini generosi, roris coelestis mensibus Majo & Iunio per foeniculi virescentis herbam mundissimo linteolo collecti & expressi, an. lb ij. qui liquores adfundantur herbis & per quatuordecim dies digerantur vitro bene clauso, in ventre equino, & tandem in balneo cineris artificiosè distilletur aqua, quae ter ad faeces siccari incipientes reaffundatur, ac subinde iterum distilletur. Franciscus Ioel. practic. lib. 2. sect. 1.

Vidit Io. Crato Monachum quendam novem dierum spatio à praeceptore suo ex suffusione facillimo remedio curatum, radicibus nempe foeniculi in vino coctis, & decocto oculis applicito. Hier. Reusnerus. obs. 35.

Puer vel Puella octo annorum jejuno stomacho mastichet rosam unam recentem, & post masticationem station oculos lambat. Io. Baptista M [...]ntanus. consil. 84.

Sectio tricesima. Pro Sugillatione seu oculi macula.

POst venaesectionem & purgationem, & cucurbitulas scapulis appositas, ne plus sanguinis efflueret, leviter repellentia, ut albumen ovi cum aq. rosac. concussum & lacte muliebri apposui. Postea sanguinem calidum columbarum ab alis distillantem instillavimus· ad majorem discussionem, nonnulli lac muliebre cum pauco thure▪ infundunt▪ at nobis satis fuit sanguis columbae vel turturis, alioqui ad magis discutientia venissemus, quae ad inveteratas & denigratas sugillationes praescribuntur, ut est aqua raphani, succus absynth▪ cum melle mixtus livorem oculi tollit, quo nos in pauperibus utimur. Quidam initio caseo recenti utuntur. Petrus Forestus. obs. 8. & schol. lib. 11. De morbis oculorum.

[Page 844]

Sectio tricesima prima. De Sulphuris Balsamo.

IN aliquot curationibus hactenus recensui certa experimenta cum ratione conjuncta, quibus ostenditur quid oleum seu balsamum sulphuris praestet in externis morbis, quaeque ipsius vires sunt. Nunc ut studiosus medicinae omnes ejus facultates plenius cognoscat, breviter & summatim eas exponam· habet attrahendi peculiarem vim hoc oleum, leni contactu vel illitu sanat ani fissuras, fistulas, apostemata, pruritum, procidentiam, mariscas, & alia ani vitia, anthracem etiam & apostemata omnia, aurium dolorem, tinnitum, exulcerationem, vermes & alia aurium vitia· arthriticos item morbos. Calefaciendi vim hab [...]t non excellentem ratione mixtionis & compositionis· conglutinat & consolidat omni [...] ulcera & vulnera· carnem mirifice ac citissimè generat· cancrum etiam, canitiem, casum ab alto▪ capitis ulcera, colicam, cutis soeditates omnes, contusa membra, & cranium fractum san [...]t contactu vel illitu· emollit dura, dolores, dislocationes membrorum, fissuras labiorum, & aliarum partium, frigidos morbos, faciei ruborem, pustulas, gallicam scabiem, haemorrhoides caecas, [...]arumque dolorem, humidos morbos omnes sanat illitu, mamillarum etiam duritiem, tumorem, exulcerationem & cancrum, & morsus animalium venenatorum; maturat etiam & mundificat· curat etiam paralysin, paronychiam, polyp [...]m, podagram, pruritum, pediculos necat, pus generat, rumpit apostemata ad maturationem perducta, mundificat eadem· curat scabiem omnis generis illitu; ut & spasmum, sanat illitu tumores, tubercula, tibiarum ulcera, vu [...]era quaecunque, vomicas, varices, varos, ulcera recentia, antiqua & putrida, & ustionem ex quacunque causa. Martinus Rulandus. cur. 92. cent. 1.

Sehroderus in Pharmacopoea sua Medico-chymica ita describit balsamum sulphuris R [...]landi.

℞. Fl. Sulphur. vel sulphur. puri ℥j. ol. rapar. express. vel nucum lb ss. vini generosi ℥ij. macerentur per dies octo lento igne, aliquoties agitando. Postea coquantur lentè ad vini consumptionem, tandem cola, & serva usui.

Sectio tricesima secunda. De Surditate.

[...], Latinè Surditas, auditus est abolitio. Ejus causae sunt vapores biliosi, aut humores crassi, nervos auditorios obstruentes, & facultatem auditricem intercipientes, cerebri item intemperies ac laesio in parte illa ubi nervi auditorii originem habent; ratione cujus, vel non generan [...]r, vel non transmittuntur spiritus. Externae & procatarcticae [Page 845] causae sunt, violenti circa aures ictus, tumores, abscessus, corpora exterius intra aures delabentia, &c.

Subsectio prima. Pro Surditate.

CUm satis purgata esset mulier quaedam surditate laborans, vetula quaedam illi consuluit, ut granum unum vel alterum moschi opt. in bombace misceret, & auri perpetuo imponeret. Hoc remedio praeter omnium spem ab omni surditate liberata est. Ego multos quidem, quibus auris sanie longo tempore maderet, curavi sola imposita bombice vel cottone, in quo moschus reservatur, quod & aurem exsiccat, & simul surditatem [...]ollit. Mulier quaedam oleo murino (mures enim rec. natos sine pilis macerabat oleo) utebatur cum miraculo ad aurium surditatem. Gisbertus Horstius aquam ex illis distillabat & eam in aures immittebat. Arculanus Medicus suo tempore insignis, in nono ad Almansore [...], scribit moschum cotto involutum, & in aurem positum egregiam praerogativam habere in curando surditatem▪ sed in mulieribus juvenculis suffocationi uteri obnoxiis nequaquam convenit. P [...]trus Forestus. obs. 15. & schol. lib. 12. De Aurium Morbis.

Succus heder [...] depuratus cum vino albo potenti instillatus mi [...]ificè prodest, ut & absynthium cum aqua marina decoctum, ac perarundinem pro fomento adhibitum. Ova quoque formicarum contrita, & cum succo cepae in aurem insusa, quam vetustissimam etiam surditatem persanant· item & caprillum fel vel leporis fel recens cum pari mellis portione mixtum, & in cepae corio tepefactum, & in aurem immissum auditum mirificè restituit: quae omnia topica crassos & vitiosos humores, in auditus organo surditatem causantes incidunt, secant & attenuant. Convenit etiam ligni guaiaci decoctum per triginta dies: quo tempore theriacae vel mithridatii in [...]erdum ʒj. nonnunquam conserv. beton. aut flor. salviae ℥ss. alternis saltem diebus dormituro exhibeatur. Io. Zecchius. consult. 57.

℞. Menth. salv. puleg. rorismar. chamaem. millefol. cent. min. abrotan. an. M.j. bulliant in vino albo generoso ad tertiae partis consumptionem, & cum it dormitum calefiat, inde per infundibulum suscipiatur sumus intra aurem per spatium dimidiae horae, & praedictae herbae benè calidae ad aures internas admoveantur. Rodericus a Fonseca. tom. 2 consult. 58.

Pro surditate in [...]ebribus dare solemus elect. de succo ros. cum syr. ros. laxativo & manna· vel cum elect. lenitivo. Io. Heurnius. ad aphor. 60. sect. 4.

[Page 846]

Subsectio secunda. Pro Surditate.

JUdae [...] quidam Empiricus illi medicamenta quaedam suppeditavit, quae cum ego satis probem, volui studiosis ea communicare. Ea haec sunt; Conficiatur lixivium ut fieri solet ex cinere juniperi, & fluviali aqua; lixivii capiat lb ix. cui infundantur per viginti quatuor horas serpill. fl. chamaem. absynth. matricar. an. M.ss. baccar. lauri, rad. ireos, an. ℥j. rad. asari ℥jss. contusa infundantur. Deinde eo li ivio abluat caput aliquoties.

℞. Succi porrorum, succi absynth. ol. amygd. amar. petrolei, an. ℥ss.M. Deinde ea mistura impleantur cepae duae excavatae, ac earundem cortice tectae; atque ita sub cincribus calidis coquantur. Coctis iis succus exprimatur, qui saepe in aures instilletur.

℞. Aceti acerrimi lb jss. stercor. columb. rec. q.s. mixta haec indantur in ollam novam, coq. ad mediet. consumptionem. Deinde coopertam ollam crusta panis larga in medio perforata, & imposito ap [...]è emboto, auri subjiciat; atque inde exhalantem vaporem in aures excipiat, vesperi iturus dormitum· continuet ad duodecim dies, & quāternis quibus (que) medicamentum reiteretur. Haec medicamenta post ritè purgatum corpus administrentur. Reinerus Sole nande [...]. consil. 4. sect. 1.

Non subticebo quod experimento multorum probatum reperio, nimirum surdos non parum beneficii suscepisse ex hoc praesidio, quod recipit aquae stillaticiae e [...] renibus arietis nuper ab ariete extractis & minutim incisis, cum pari portione aq. vitae; si guttulas aliquot noctu ante coenam in aurem instillaveris, & gossipio foramen auditorium obturaveris· quod si simul cum renibus aliquid florum capitalium instillaveris, non errabis· item magni solet esse momenti in aurem injicere instillationem ex ligno guaiaco, flor. staechados, majoranae, anisi ac rutae. Ludovicus Mercatus. consult. 16.

Plurima gravis auditus sunt remedia, neque semper obtemperat unised ex deterso ritè tympano, & infuso liquore flatus discutiente, maximum plerumque percipitur emolumentum. Nihil utilius urina leporina, sive seorsim, seu cum spiritu vini auribus calidè instillata: cujus frequentior usus multis opitulatus fuit, & quidem praecipuè Proxinetae cuidam Amstelredamensi, qui eò surditatis jam devenerat; ut necesse foret; palimpsesto, sive chartae deletili inscribere, si quid illi verbis communicatum velles. Nicolaus Tulpius. obs. 15. lib. 4.

℞. Carduum benedict. asperge aquam cardui, & fac ut denuo distillet. Hoc liquore linteolum imbutum Crato surdastris immittir in aurem, si doleant, vel non audiant. Nihil ex omnibus medicamentis, quae expertus est, se conducibilius comperisse [Page 847] fatetur. Carolus Oslevius. epist. 51. lib. 3. consil. & epist. Cratonis, &c.

Sectio tricesima tertia. De Stupore mortali ab exhalatione musti recentis.

VInitor quidam tempore vindemiarum, cum in cella vinaria dolia musto implevisset, illudque effervesceret, vaporeque uti solet, acri & vehementi cavam implevisset, volens inspicere sua dolia, cum in cellam veniret, vaporem hunc hauriens attonitus concidit, & statim expiravit. Aliàs hoc faepe evenisse intellexi, existimoque id fieri non à repletione vaporum & exhalationum istarum, sed potius à narcotica illar [...]m vi, quae uti in vino, quod jam deferbuit, ebrios reddit, sic maximè dum adhuc fervet, potenterque exhalat, attractus vapor sensus internos externosque subitò stupefaciens, respiratione, ut in apoplecticis, sublata, hominem enecat. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 18.

Sectio tricesima quarta. Pro Syncope.

DA aquam theriacalem cum aq. cinnam. & aq. borraginis. Io. Heurnius. ad aphor. 41. sect. 2.

Leipothymiam solvit ol [...]um succini alb. & ejus balsamus naribus inditus, vel ad odorandum exhibitus. item balsamus, oleum & aqua cinnam. balsamus rutae, caryophyll. idem & quidem celerius praestant. Sic ambra & moschus feliciter lipothymias tollunt, praeserrim in viris. In Lipothymia stomachica prosunt vomitoria, deinde confortantia, ut oleum zedoariae, vinum, & extractum ejusdem, essentia melissae cum sp. vini, & aliquot guttis ol. juniperi. In Syncope folia & flores melissae insuantur sacculo, qui postea cum spiritu vini aspersus applicetur mamillae dextrae calidè· item aqua perlarum sic.

℞. Aquar. 4. cordial. an. ℥ij. manus Ch. cum vel sine perlis ℥j. magister. perlar. ʒss. succin. alb. pulv. ℈ij. aq. Longii ℥j.M. detur cochlear. ss. Io. Hartmannus. pract. chymiatr. pag. 153.

Finis Libri decimi sexti.

[Page 848]

MEDICINAE PRACTICAE Liber decimus septimus. De Affectibus à Litera T. incipientibus.

Sectio prima. Pro Tabe.

QUoniam ulcus exsiccationem postulat, decoctum rad. chinae cum santalis ut remedium mite proponimus in hunc modum.

℞. Rad. chinae praep. ℥j. santal. citrin. ʒij. aq. capill. ven. & borrag. an. lb iij. post infusionem F. decoctio ad consumptionem tertiae partis· hujus decocti colati assumat mane ℥iiij. bibat etiam in prandio & coena. In eandem etiam intentionem pro exsiccando ulcere proponimus remedium singulare sic.

℞. Pulv. fol. millefol. ʒj. juris pulli ℥iij. sumat in aurora per aliquot dies· vel ex eodem pulvere cum saccharo. F. Tabellae. Rodericus a Fonseca. tom. 2. consil. 46.

Hoc praestantissimum judicatur ad fluxiones sistendas, & exsiccandos pulmones.

℞. Sacch. ros. veter. diapenid. an. ℥j. fl. sulph. ʒj. cum syr. capil. ven. F. tabellae, quas in ore gester.

Hoc quod sequitur eclegma maximae censetur efficacie ad hunc morbum, & empyematicos; de quo si detur ter quaterve in die, mira praestabit. ita conficitur.

℞. Syr. de succo hederae terrestr. ʒij. fl. sulph. q.s. ad reducendum omnia in loch. Syrupus hederae in hunc modum fit.

℞. Succ. hederae terrestr. bene depurati lb ij. sacch. rosat. lb j. penidior. ℥iiij. coq. in syrupum.

Pro siccando ulcere pulmonis, & abstergendo, syrupus de symphyto Fernelii maximè convenire videtur. Rodericus à Fonseca.

Nunc coepit proferri lignum illud Sassafras nuncupatum, gustu suave, & cibis conveniens, cujus vis tum commendatur in expediendis visceribus omnibus & pulmonibus: quare illud ego incoquerem in juribus cum ptisana ipsa, & in aurora exhiberem. Cochleae hîc commendantur, quoniam [Page 849] etsi lentorem habeant, experimento tamen deprehensae sunt vim etiam habere viscera expurgandi, unde Aetius vel in obstructo liene praebet: unde etiam retinere fluxum humorum in pulmones, & aperire etiam vias posse videntur, & alimenmentum calori febrili resistens praebere. Christophorus Guarinonius. consult. 444.

Ex tabe simplici innumeros sanavi: erat autem praeter victus moderatam rationem, unicum hoe praefidium· sanguinem suillum, & cochleas purgatas, & ranas cum germinibus rubi in balneo M· distillabam, & aquae hujus pro aetate quantitatem dabam, donec pingues efficerentur. Hier. Carda [...]. sect. 3. method. med. curat. 4.

Anni quindecim praeteriere, ex quo Mercatoris Basiliens. puer octenni [...], ab alio quodam puero baculo c [...]rca lumbos percussus, aliquot diebus post malè habere coepit, & septimanis aliquot praeteritis, licet ad vitae tempus ultimum cibo sufficienti nutriretur, tabe absumptus obiit· huic licet nec tussis molesta esset, nec febri laboraret, nihilominus à quodam tanquam Phthisicus fuit tractatus· qu [...]re parentibus mortis causam intelligere cupientibus, & me ut cadaver aperirem rogantibus, ipsorum volun [...]ati satisfacturus, cadavere denudato ventrem infimum turgidum reperi, & utrinque circa umbilici regionem ad tuctum renitentem: & qui [...] nec tussim, nec sebrem ipsi molestam [...]uisse intellexeram, ilieò nec dum cadavere aperto astantibus significavi, mali causam in mesenterio latitare· mox ventre aperto, glandulas Meseraei non solùm tumentes, sed etiam scirrhosas reperi & ita conglobatas, ut duorum pugnorum magnitudinem superarent: in thorace verò & pulmonibus vitii nihil penitus occurrit· causam ergo tabis, harum glandularum scirrhum censui· chyli distributionem inhibentem. Gregorius Horstius. cap. 5. lib. 7. Histor. Medic. mirab. Marcelli Donati.

Sectio secunda. Pro Tarantatis seu demorsis à Tarantula.

PRo praeservatione, homines, quantum fieri possit, fugiant campestres locos & agros, domusque politas & mundas habeant· nam haec animalia solent in fissuris domuum, in foraminibus degere· & hac cautela maximè uti oportet per menfem Iunii, Iulii & Augusti; cum his temporibus saevire soleant ac mordere. Verùm quoniam qui hac Peste tentantur, sunt ut plurimùm rustici, supra dicta servare non valentes, ideo alia provisione indigent; propterea illis consulerem, ut anchufam herbam comedant, vel ejus decoctum bibant, vel collo ligatam habeant. Habet enim haec vim magnam ex Dioscor. adversus vim venenosorum animalium, quorum vim arcet & frangit. Ad idem faciunt calamen inthum, [Page 850] serpillum odoratum, bolus armena, artemisia, scordium, succus raphani, allium, mithridatium, nastortium: sed maximè omnium, nostrum antiphalangium commendamus, quod non solum praeservat, sed curat felicissimè. Quod ad curationem attinet, ea quam citissimè fieri debet, nam periculum est in mora, cum saevissima soleant in ictu tarantulae excitari symptomata, & veneno est quam citissimè occurrendum. Sub Chirurgia comprehendo suctionem, frictionem, incisionem, seu scarificationem, vesicatoria, cauteria, cucurbitulas, hirudines & venaesectionem. Quantum ad primum, suctio cum ore est remedium praestantissimum, sed periculosum & lubricum, & si quandoque moliendum est, à Regibus, Imperatoribus, & summis Principibus fieri debet, qui multa habent mancipia infidelia, qui adhuc ne ipsa moriantur, debent prius comedere ad satietatem, vinumque meracum bibere, & aliquo ex dicendis antidotis se munire debent. Sed hoc remedium, ut dixi, lubricum est, & in Apulia recessit ab usu: loco cujus poni possunt gallinae vel columbi recentes occisi super morsuram, vel eorundem animalium viventium pars postica, scilicet anus. Quantum ad frictionem multum juvat· nam foras evocat venenum· juvat etiam partis scarificatio; maximè etiam vesicatoria commendantur, praecipuè quae cum Cantharidibus fiunt, vehementissimè enim attrahunt foras venenum, & Cantharides à proprietate videntur esse alexipharmacum tarantulae. Prosunt etiam Cauteria, tam actualia, quam potentialia, ut & hirudine [...]. Quantum ad venaesectionem, non multum convenit primis diebus, sed temporis progressu, cum jam venenum omnes corporis partes est aggressum, tunc existente aliqua plethora, secari potest vena hepatica▪ maximè in aetate adolescentiae. Quantum ad Pharmaciam, sub hac comprehendimus antidota seu bezoartica, seu alexipharmaca agentia à proprietate occulta. Maximè facit ex Dioscor. ad Tarantulae morsum semen pastinacae sylvestr▪ ad ʒj. cum vino bibitum· ut & decoctum melissae, & folia origani emplastrata, ipsumque origanum in pulv. cum vino bibitum ad ʒj. vel balneum aquae maris, vel succus folior. mori ad ℥ij. vel supra partem commorsam caepae tritae. Galenus commendat decoctum cent. min. Laudat etiam phalangia redacta in pulverem, & vino pota, nam Tarantatos à morte liberat. Oribasius ad Tarantulae ictum multum facere dicit ʒj. aristol. rot. cum vino. Serapio, pro eadem intentione laudat semen nigellae ad ʒj. cum vino bibitum. Alii ad coelum extollunt supra partem ictam stercus caprae. Rhasis multa eaque proficua conscripsit, ut balneum in aqua calida, theriacam, succum fol. mori, vinum forte, allium, cuminum, agnum castum, ingressum aquae maris calidae; laudat etiam sudorem promovendum. Ruffus apprimè omnium commendavit [Page 851] theriacam, balneum, & vinum vetus. Rhabbi Moyses in loco morsurae ponit panem masticatum, nam mirabilem habet antipathiam cum veneno tarantulae. Plinius succum plantaginis post multa praecipue commendavit· & ideo lacertae & alii vermes morsus araneae formidantes, succo plantag, seu esu ipsius herbae se tuentur· laudavit etiam gallinae cerebrum cum pipere comestum, merum, agni casti semen & cancros fluviatiles. Petrus de Hebano multa laudat, & inter caetera praecipit tarantatos esse sepeliendos in arena calida, vel cinere calido.

Nos autem post longas experientias & post multorum annorum decursum, variasque & assiduas observationes, quas in tarantatis fecimus, maximè omnium quin (que) remediorum genera commendamus, quorum primum est aqua vitae, haec enim expellit venenum, corroborat calorem naturalem, aufert melancholiam, quare omnes explet indicationes in ictu tarantulae, & quia diuretica est à centro ad circumferentiam expellit venenosos & corruptos humores, & verè res est mirabilis; & nos felicissimè illam in tarantatis experti sumus pluries· exhiberi potest ad ℥j. ℥ij. ℥iij. juxta aetatem, complexionem & magnitudinem symptomatum. Secundum est quinta essentia rorismarini; cujus admirandas vires ad ictum tarantulae & in expellendo venenum omnium animalium venenosorum pluries experti sumus. Tertium est aqua nostra vitalis distillata quae sic fit.

℞. Fl. citrangul. bonam▪ quantitatem fol. tenerior. quercus, card. bened. scabios. acetosell. sonchi, salv. majoran. fl. lavend. absynth. rorismar. tussilag. ros. rubr. sicc. scorzoner. meliss. pimpinell. borrag. rutae an. M.iij. cyperi. nostrat. rad. angelic. bacc. lauri, juniper. cortic. citri, tormentill. zedoar. an. ℥j. cinam. caryophyll. an. ℥ss. distill. omnia in balneo M. &. aqua servetur· hac aqua etiam uti soleo felici cum successu in febribus pestilent. & malignis. Quartumest antiphalangium nostrum electuarium, quod quidem mirabile est adversus morsus omnium tarantularum, componitur hoc modo.

℞. Fruct. myrti & tamaricis. an. ℥j. sem. pastinac. nigell. agn. casti, dauci, anisi, cumini & origani. an. ʒj. terr. sigillat. bol. armen. or. praep. an. ʒij. cent. min. aristol. rot. an. ʒss. fol. meliss. trifolii bituminosi, chamaepit· & abrotan. an. pss. theriac. opt. & mithridat. an. ʒijss. succ. caepar. allii, plantag. atriplic. hederae depurat. an. q.s. cum melle fiat syrupus, cum quo fiat electuar. addendo aq. vitae q.s. dosis, à ʒjss. ad ʒiij. datur cum vino praeservationis gratia ad ʒj. semel vel bis· datur praesente veneno ad ʒiij. bisvel ter aut saepius cum vino. Quintum est musica· in hac enim nostra regione pertotam Apuliam nullum aliud genus remedii promptius exercetur quam musica in tarantatis; & certe res est mira de musica, & nisi propriis oculis videtur, non creditur; cum ille qui à tarantula suit commorsus, qui [Page 852] fère di [...]a veneni tabe moribundus, & querulus, anxius & aganizans erat, quique extrinsecos ferè sensus & intrinsecos penè amiserat, motumque habebat ablatum, mox ubi tympana parva, lyram, cytharam, fides, cymbalum, variosque tibicines, vel quodvis aliud instrumentum musicum audit, statim reviviscit, oculos & aures arrigit, & in pedes se attollit, incipiens leviter in principio movere digitos pedum & manuum, & servata harmoniae lege sibi convenienti, sibique arridenti, statim fortiter tripudiare & gestire manibus, pedibus, capite & singulis corporis partibus incipit, variaque corporis agitatione conflictatur· ergo magis praesentaneum & promptius remedium in hac regione non invenitur ipsa musica; nam ea incitantur ad tripudium & ingentes saltus, variasque corporis agitationes, & sic mitescit effera vis veneni, corpore universo maximis sudoribus profuso· ob id publicè in aestate vagantur tibicines per totam Apuliam, multumque lucrifaciunt, cum promptissime excitent tarantatos Epiphan. Ferdinand. hist. 81.

Sectio tertia. De Temperantia.

SElymus Turearum imperator, S [...]limani Pater, de uno tantum ferculo edere est solitus, & ante cibum corpus exercuit: ea moderatione hoc obtinuit, ut nunquam [...]egrotaris; donec divinitus eo loco periret, quo patrem antea veneno sustulerat. Caspar Hoffmannus consil. 14. lib. 5. Consil. Cratonis, &c.

Sectio quarta. De Tenesmo.

[...] est assidua, crudelis & peracerba desidendi cupiditas, eaque frustranea▪ qua scilicet nihil egerunt, & nihilominus tanquam egerere aliquid debeant, novo subinde egerendi desiderio stimulantur, licet eo conatu nihil proficiant. Pars in hoc malo affecta est extremitas recti intestini· causa est quicquid facultatem expultricem intestini recti stimulare potest, ut est à dysenteria, ejus intestini exulceratio, vel humor acris, mordax & salsus illi adhaerens, calculus item in collo vesicae haerens, & tumor partium vicinarum; intemperies quoque frigida contracta ex sessione super lapidem frigidum, aut mora in aqua.

Subsectio prima. Pro Tenesmo.

HUnc morbum curaturi, primo decoctum hoc parari fecimus, ut ejus insessu dolores & tensiones placaremus, simulque ut per anum necessaria inderemus.

℞. Rad. alth. malv. chamaem. sem. lini, faenugraec. ros. rub. an M.ii. [Page 853] in lb xx. aquae F. decoctio sufficiens, cui adde ol. rosac. chamaem. an. ʒiij. in hoc decoct· tepente fiat insessus, ut non solùm anus, sed inguina quoque madescant· ejus vice quandoque utebatur filtro aut spongia praedicto decocto imbuta, & parum expressa· tunc verò clysteres abstergendi vi praeditos ita injecimus.

℞. Decoct. hord. integr. ℥xv. sacch. rubr. ℥jss. ol. ros. ℥iij. vitell. ovor. num. ii. fiat chyster· in quo & mel rosac. colatum imponere optimum sane est, quum ex iis quae maximè ulcera abstergant sit. Abstersione facta ad clysteres ulcus exsiccantes & constringentes, devenimus ita.

℞. Sumach. plantag. balaust. an. p.j.F. decoctio in aq. lb ij. in colat. lb j. dissolv. saevi hircin. ℥iss. butyr. rec. insulsi ℥j. thur. ʒij. ovum unum integrum, ol. myrtill. ʒij.M.F. clyster. quem pro posse retineat· sed cum aeger graviter morbum ferret, & indies pejus haberet, & dolor in eum saeviret; ad glandes ex saevo hircino paratas cum massa pilul. de cynoglossa, adjecto uno vel altero opii grano, devenimus. vel ad clysteres ex lacte vaccino confectos, & oleo rosar. omphac. cum pilul. de cynoglossa ʒss. adjectis quoque gr. ii. vel iij. opii. à quibus gummi tragacanth. & arabic. uti & saevum hircinum & butyr. rec. mìnimè eliminabantur· quibus, & unguento ex plumbo foris ad anum applicito, intra octo dies sanus factus est, optimo semper assuescens victui, & acria fugiendo. Amatus Lusitanus. curat. 94. cent. 3.

Subsectio secunda. Pro Tenesmo.

HOc fumigio miraculi instar tenesmus curatus fuit.

℞. Mastich. ʒj. thur. ℈j. sem, myrtill. ʒjss. fl. ros. rub. exsicc. ℈ij.F. pulvis pro suffumigio, sumum post secessum sub sella, carbonibus ignitis injecto pulvere, in anum recipiebat, & à tenesmo molestissimo liberatus est. Petrus Forestus. obs. 39. lib. 22. De profluviis alvi.

Fotum paravimus in hunc modum.

℞. Summitat. aneth. tapsi barbat. fl. chamaem. melilot an. M.j. baccar. myrti fl. rosar. an pi. sem. lini, faenugraec. an. ʒiij.F. fotus. Sacculus etiam ex furfure in vino astringenti decocto admoveatur ano & fiat suffumigium ex thure, myrrha, galli [...] mosch. & rosis, prius in ano suscepto fumo per cathedram perforatam ex decocto fl. tapsi barbati. Petrus Forestus obs. 41. lib. 22.

Mollibus enematis eluatur malum, ut ex aqua hordei cum saccharo & vitello ovi. Io. Heurnius ad aphor. 27. sect. 7.

Si vigiliae unà cum dolore perseverante consequantur, neque remediis cedat affectus, aliqui componunt suppositoria stupefactiva ex thure, mastiche, croco, styrace liquida, adjecto pauco opio, ut videre licet apud▪ Guainerium. Sed is admonet ut [Page 854] cum filo semper coxae alligetur; quia opium ad intra attractum aeternum soporem inducere posset. Idem narrat mirabilem casum praeceptoris sui, qui suppositorium ex opio confectum cuidam tenesmo laboranti imponi jusserat, ex quo per 4. horas continuas quievit, ita ut eodem tempore idem suppositorium filo appenso evanuerit. Unde ad duos dies aeger tam horribilem saporem in ore percipiebat, ut assumere cibum non posset, unde ejus praeceptor vomitum eidem provocavit, et tunc aeger suppositorium illud filo appenso evomuit. Certè (inquit) nisi mihi vir tantus narrasset, huic ipsi vix fidem dedissem, ideo monet, ut in talibus suppositoriis nequaquam audaces simus, sed circumspecti, eadem coxae alligando cum filo, ne sursum repant. Petrus Forestus. schol. obs. 42. lib. 22.

Tenesmo afflictabatur vir nobilis, praescriptum est hoc fomentum.

℞. Fol. tapsi barbati absynth. an. M.vi. coq. in lacte recenti. & conficiantur sacculi alternatim toti ventri & ano calidè saepius applicandi. His dolor remisit cum stercorum facili ejectione Martinus Rulandus curat. 75. cent. 6.

Sectio quinta. De Termintho.

[...] ejusdem generis pustula cum epinyctide est, ex fervido praeassatoque sanguine prorumpens· est nigri coloris & rotunda, quae ardore in squammam abit.

Subsectio unica. Pro Termintho in nate.

BRassicam cum melle tritam apponi jussimus. Uva etiam passa cum ruta egregiè ei medetur· curatur ut hyma. Petrus Forestus. obs. 10. & schol. lib. 1. obs. Chirurg.

Sectio sexta. Pro Testium inflammatione.

VIr quidam ex equitatione violenta incidit in testiculi dextri inflammationem cum tumore insigni. Secta fuit vena brachii bis, semel in malleolo, purgans medicamentum exhibitum· pars fovebatur aqua rosar. & imponebatur cataplasma ex farina fabarum cocta in oxycrato, ita ut quarta pars aceti cum tribus aquae partibus misceretur; quod cataplasma▪ nunquam me fefellit in hoc affectu: in hoc tamen aegro, adeo tenera erat cutis scroti, ut excoriata fuerit ab aceto acr [...]ori, & cataplasma ferre amplius nequiverit. Ego iterandum curavi cataplasma, sed ad tollendam acrimoniam aceti, illud decoquendum curavi cum lithargyro; & sic cataplasma optimè operatum est, aegerque intra triduum à tumore liberatus. Lazarus Riverius▪ obs. 39. cent. 2.

[Page 855]

Sectio septima. Pro Testis scirrho.

NObilis quidam ex inflammatione & suppuratione facta in scroto, durum eò loci scirrhum contraxit, qui anserini ovi magnitudine adauctus est, indolens, qui tamen impedimentum, praesertim inter equitandum, illi adferebat· multis usus est remediis, verum nullam sentiebat diminutionem, donec Basileam veniens, sequentibus usus, coepit admodum diminui atque emolliri, ita ut discedens, de impedimento amplius minimè conquereretur, tumore ferè penitus ablato, sensuque in illo recuperato· fomentari jussi primum hoc fotu, singulis noctibus.

℞. Rad. bryon. ireos rec. an. ℥iij. rad. cyclam. ℥jss. sem. nasturt. ʒj. sem. sinap. ʒij. rad. aristol. rot. ℥ss. sulphur. ʒiij. coq. in lixivio & aqua ferrata pro fotu. Emplastrum dein applicet sequens dies noctesque gestando, saepiusque renovando.

℞. Gummi ammoniac. bdell. an. ℥jss. infund. in aceto fortiss. per biduum, & dissolvantur, addendo sulph. vivi, spumae maris, an. ʒij. rad. aristol. rot. sem. urtic. an. ʒj. sem. sinap. ʒjss. cum pauco oleo antiquissimo & cera rubra & melle. F. Emplastrum. Usus est postmodum, sine fotu, quam diutissime, & cum emolliri tumor inciperet. bonamque spem conciperet, ut melius procederet, cataplasmate hoc noctu uti jussi, & mane & interdiu emplastro. Cataplasma tale erat.

℞. Rad. Bryon. ireos, lilior. alb. rec. an. lb j. coq. in lixivio & aq. ferrata fabrorum· add. gummi ammoniac. dissolut. in aceto fortiss. ℥jss. sulph. ℥j. sem. sinapi, ʒj. butyr. rec. ℥iij.M. mirè profuit. Purgatus ab initio fuit, venaque secta. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 693.

Sectio octava. De Thea.

INdiae Orientali nihil familiarius est potione decocta ex Herba quam Chinenses Theè, ac Iaponii T'chia vocant. Sunt huic herbae ut folia oblonga, acuminata, & in ambitu crenata; sic radices fibrosae ac in minimas particulas dispersae. Iap [...]nensium T'chia longè pluris aestimatur, quam Chinensium Theè· venit (que) non rarò una ipsius libra centum argenti libris. Creditur hic passim, nihil hac herba salubrius, cum ad vitam in extremam senectutem prorogandam, tum ad impedienda quaecunque sanitatis incommoda; neque ipsam solùm corpora reddere vegeta, atque arcere calculi dolores, quibus hic neminem dicunt obnoxium; verum etiam tollere dolorem capitis, gravedinem, lippitudinem, distillationem, spiritus difficultatem, ventriculi imbecillitatem, intestinorum tormina, lassitudinem ac somnum, quem tam evidenter compescit, ut [Page 856] sorbitionem hujus decocti assumentes, videas interdum integras noctes lucubrando consumere, ac sine ulla molestia evincere inexpugnabilem caeteroquin dormiendi necessitatem; calefacit enim modicè, & adstringendo ventriculi osculum refraenat, coercetque usque eo vaporum ad somnum conciliandum necessariorum adscensum, ut nihil impedimenti afferatur illis, qui scribendo aut meditando satagunt noctes transigere· differunt haud parum inter se discrepantes hae Nationes circa utendi rationem, permiscentibus Iapponiis pulverem hujus plantae in lapide Ophitide contritum, aquae calidae, Chinensibus verò plantam cum paucis salis saccharive granis ex liquore aliquo decoquentibus, quod decoctum deinde calefactum officiosissimè propinant, cum convivis invitatis, tum quibuscunque honoris causa ipsos salutatum venientibus, idque ea animorum inclinatione, ut Principes etiam viri non detrectent, quin potius honori ducant, suis manibus hanc herbam vel amicis decoquere, vel alioquin ei miscendae temperandaeve operam suam impendere; extructis propterea in Palatiorum suorum interioribus, conclavibus ac foculis ex pretiosissimis lapidibus, lignisve, isti operi speciatim dicatis: in quibus etiam curiosè asservantur ollae, tripodes, infundibula, calices, cochlearia, aliaque perpolita hujus culinae instrumenta, quae aliquot aureorum millibus redempta ac sericis integumentis involuta intimis solummodo amicis ostendunt, neque minori habent loco, quam apud nos adamantes, gemmas, ac baccata summi pretii monilia, ut videre est apud Io. Mafaeum Rerum Indicarum lib. 6, & 12. & Lud. Almeydam, select. epist. lib. 4. & Petrum Iarricum, tom. 2. lib. 2. cap. 17. Matth. Riccium. De Christian. Expedit. apud Sinas lib. 1. cap. 7. Aloisium Fras. in Relat. Iaponic. & Iac. Bontium. dialog. 7. med. Ind. & Io. Linscotum. cap. 26. Nicolaus Tulpius. cap. 59. lib. 4. obs. med.

In duabus tantum Provinciis Chinae arbor Thea dicta reperitur ex Alex. de Rhodes Peregrinationum historia. Bellidis folia habet, & una alia major est. magnis curis colliguntur haec foliola semel in anno (ut nos hic uvas colligimus) ex arbore myrti folio praedita· bullitur in aqua (& tunc extendi potest & ejus forma percipi) ad ʒj. pondus, & calidè aquae illius vitrum deglutitur; vapores enim fomniferos adeo cohibet, ut impediat quo minus vigiliis fatigeris, aut somnum cupias, roborat praeterea stomachum, renes purgat, & calculo utilis est. D. Vignavetus Pharmacopoeus praestantissimus ea felicissimè saepè usus est, eaque multi utuntur magnates & Viri Literati à longo tempore, idque cum successu felicissimo. Petrus Borellus. obs. 39. cent. 3.

[Page 857]

Sectio nona. De Theriaca.

QUod attinet aetates theriacae, rideo ego infantiam, pube [...]tatem, adolescentiam & senectutem· quando suam formam absolutam theriaca est adepta, & jam finis est motus fermentationis, tota est homogenea. figmentum est de opio frigido primis 5. annis; si ita est, nondum est peracta fermentatio· quod post annos quindecim aut triginta demum valeat contra omnia venena somnium est. Si perfecta est primo anno, cur non vires integras habeat? Quis est nostrûm quin etiam extemporaneas compositiones contra venena faciat? num diascordium, elect. de ovo, &c. sunt servanda viginti annos ante usum? apage cum istis naeniis. Quid quod scribunt quidem ista, sed in praxi observat nemo? Judicetur theriaca omnibus viribus efficax, cum finis est motus, & mistio omnia ad unitatem homogeneam redegit, sive annus sit impendendus, sive tempus aliud prolixius, prout se habent circumstantiae. Andreas Libavius in ep. annexa, obs. 1. lib. 10. observ. Gregor. Horstii.

Sectio decima. Pro Thoracis abscessu & Fistula.

PUerulus Thoracis abscessu laborabat, & cum matura jam esset suppuratio, timeretque ille ulcus mucrone discindi, theriacam superpono, qua non secus unius tantùm noctis spatio abscessus apertus est, ac si scalpello fuisset incisus; ex quo facilè conjectari potest quanta sit hujus compositi vis, quod & nos saepe aliàs experti sumus. Antonius Benevenius. De mirandis morborum & sanationum causis.

Devenimus ad mirabilem illum syrupum magistralem ab excellentissimo Fallopio descriptum, lib. De Vulneribus· qui ad thoracis quasvis fistulas inveteratas plurimùm conducit· à quo adsumpto melius habuit aeger, & tandem, licet non nisi post annum, omninò convaluit. Est autem syrupi descriptio haec, cui chinam nos addidimus.

℞. Rad. alth. fol. millefol. marrhub. artemis. lapath. caulium valde virentium, pimpinell. cimarum rubi, rad. rubiae tinct. cum foliis, aristol. rot. fragar. matricar. cent. mir. matrisylv. beton. salv. rad. caryophyllat. an. M.ss. thur. mascul. ℥ss. sarcocoll. ℥j. sem. plantag. anis. foenic. canabis, an. ℥ss. croci, rhab. rhapontici, cent. maj. an. ℥j. vini odor. lb xv. chinae ʒvj. Haee omnia conterantur, deinde infund. in vino per viginti quatuor horas· bulliantque sine aqua. Colaturae addantur mellis opt. lb iiij. & iterum bulliat decoctum cum melle unica ebullitione, spumetur & servetur ad usum, dosis ℥v. manè. Epiphanius Ferdinandus. histor. 32.

[Page 858]

Sectio undecima. De Tinea.

VIde supra lib. 1. sect. 7. De Achoribus.

Subsectio prima. Pro Tinea.

℞. NAsturtium contusum frixum cum axungia porcina, apponatur capiti abraso; spatio viginti quatuor horarum crustam excidere facit· quinimo si eo quis diutius utatur, morbum sanat; quod experimento confirmatum est. Quidam purgato corpore, & abrasis pilis, ita curant tineam.

℞. Stercor. columbin. pecudum, anserum exsiccat. an. part. aeq. ponatur in olla vitreata cum pinguedine suilla veteri ad ignē quoad liqueat axungia; postea coletur pinguedo in aliud vas, & cum hac pinguedine inungatur caput primo die, sequenti die lavetur cum axungia dulci, & ita prosequatur alternis diebus quoad sanetur, altero die lavando, altero inungendo. Rodericus à Fonseca. tomo 2. consult. 24.

Tineam siccam cum surfuribus in capite praecedentibus universalibus remediis hac lotione curavi.

℞. Malv. betae, lapath. acut. cum rad. heder. arbor. cent. min. an. M.j. caul. rubr. M.ss. colocynth. ʒiij. agar. ʒj. fol. sen. ℥ss. helleb. nigr. ʒjss. coq. in aq. ad lb ijss. colat. adde salis p.j. qua caput lotum fuit. Petrus Forestus. obs. 13. lib. 8. De exterioribus Capitis vitiis.

Praeter universalia medicamenta haec infrascripta remedia tandem contulerunt puero novem annorum inveterata tinea laboranti.

℞. Lapath. acut. cum rad. betae viridis, enul. campan. rad. chelidon. an. M.j. furfur. macri, M.j. cent. min. p.j. fol. sen. ℥ss. colocynth. ʒiij. agar. ʒij.F. omnium decoctio in aq. marina in balneo M. in fine post decoctionem add. parum vitrioli crudi, decoctione adhuc calida existente, & mane stomacho jejuno F. lotio capitis. Deinde caput inungatur infrascripto linimento.

℞. Butyr. saliti, axung. porcin. an. ℥j. sulph. ℥ss. argenti vivi cum saliva extincti ʒj. vitrioli crudi, ℈j. hoc modo conficiebatur; axungia igne per se resolvebatur, deinde sulphur per se eliquescebat supra ignem in patella terrea, mox sulphur ita liquatum & bene calidum, in mortarium aeneum conjiciebatur, pistillo semper quam diutissimè ducendo, insuper butyrum liquatum & coctum ad nigredinem calidumque admiscebatur, postea verò axungia liquata adjecta, semper pistillo probè agitato, atque hinc inde ducendo, postremo argentum vivum adjectum est, & omnium ultimò vitriolum; atque haec omnia in dicto mortario concutiebantur, & pistillo continuò movebantur, donec totum frigidum evaderet, ac in linimentum coiret· [Page 859] est autem hoc praestantissimum remedium in tinea quantumvis inveterata & ab omnibus incurabili judicata, modò universalia praecesserint. Hoc enim feliciter usus sum, capite prius loto, jejuno stomacho, in illis qui nullis aliis remediis curari poterant. Petrus Forestus. obs. 20. lib. 8.

Subsectio secunda. Pro Tinea infantium.

SOlent infantes hoc malo (quod illis frequens est ex lactis corruptione, vel ex ejusdem abundantia, vel ex utero materno) juxta Rhasin à variis morbis praefervari, ut epilepsia, convulsione; & experientia saepè vidimus tales infantes hilares & jocundos esse: hinc doctissimorum Medicorum authoritate, nisi parentibus urgentibus, à curatione multi abstinent. Quod si verò instent parentes, medicamenta duntaxat levia adhibebimus; & praecipuam curationem in nutricem rejiciemus· si ergo materia videtur salsa & acris sumat nutrix ℥ij. syr. ros. pallid. ut lac corrigatur, & fascia lata manus infantis ligentur, ne malum scalpant· praeterea lavetur caput decocto hordei ex cortic. malv. fumar. & borrag. lotoque capite, applicentur caules leviter supra cineres torrefacti, & butyro loto inuncti. Quod si videantur ulcera madentia restringi, admoveantur folia hederae eodem modo torrefacta & inuncta: tandem folia atriplicis apponantur, hoc enim juxta Rhasin attrahit ad se acuitatem humoris, & venenositatem, quod & nos experti sumus· id etiam mirabiliter confert, si radices altheae decoctae cum urina pueri applicentur. Potest etiam obliniri caput vitello ovi crudo, capite prius abluto cum urina pueri. Petrus Forestus. obs. 19. lib. 8.

Hoc etiam topicum valet ad tineam in omni aetate, etiam puerili sine periculo.

℞. Succ. fumar. scabios. lapath. acut. enulae. an. lb ss. lithargyr. ℥ij.M. cum axungia antiqua porcina & ol. nucum q.s. cera adjecta. Idem. schol. obs. 22. lib. 8.

Nos huic morbo optimum observavimus remedium, plures etenim qui eo usi sunt, praesertim pueri, pristinae sanitati fuerunt restituti. Videlicet fiat unguentum ex sulphure, axungia & succo limonum; & cum eo, abrasis prius capillis, fiat inunctio, ubi tinea infestat, vesperi per tres vices, alternis diebus, dummodò prius corpus purgatum fuerit· factainunctione, per dies quin (que) sequentes nihil agi debet; quibus transactis, fiat ablutio capitis cum decoctione malvarum. Videbis, Lector, mirandam rem, nempe brevi tempore morbum superari, nec amplius regredi. Dominicus Panarolus obs. 31. pentecoste 5.

[Page 860]

Sectio duodecima. De Tonsillarum inflammatione.

MUlier quaedam afflicta est tonsillarum inflammatione gravissima, quam brevi secuta est exulceratio cum dolore intenso: celebrata venaesectione, & gargarismis ex oxycrato per biduum frustra usurpatis, sequenti curata est intra unum diem.

℞. Sem. sinapi. ʒj. aceti rosac. & sacch. alb. an. ℥j aq. ℥iij.F. gargarisma. Lazarus Riverius obs. 76. cent. 4.

Sectio decima tertia. Pro Torminibus infantium.

AD tormina infantium dare solebam anisi ℈j. crassè pulverizati, cum primo pultis cochleari· hoc purgat infantes, non aliter ac si senior rhabarbarum sumpsisset. Io. Heurnius. ad aphor. 24. sect. 3.

Sectio decima quarta. Pro Tremore.

HOdie imprimis pro singulari in hoc casu remedio, laudatur electuarium Orvietanum. Felix Platerus practic tom. 1. lib. 2. cap. 3. pag. 353.

Ad tremorem egregiè confert, si urina propria membra tremula saepius laventur; alii verò urinam pueri magis commendant· habetur hoc quidem pro experimento indubitato, quacunque causa tremor oboriatur, sive ex Venere, vel vini potatione, vel post alios morbos, aut ex fumo argentì vivi. Petrus Forestus. schol. obs. 5. lib. 8. De exterior. capitis vitiis.

In tremore manuum post universalia, exhibeo ea, quae caput & nervosas partes roborare creduntur, quale est praecipuè diacorum, & extractum calami: extra autem tremulas manus foveo vino calido, in quo betonic. salvia, majorana, rosmarinus & similia incocta sunt, & penetrationis causa spiritus vini aliquid affundo. Ita multis tremor paulatim remisit donec prorsus aboleretur. Petrus Monavius Epist. 28. lib. 2. Consil. & Epist Cratonis, &c.

Relatum est mihi aliquando à fido pharmacopaeo aurificem Bruxellensem solo & continnò esu cerebri leporis assati à tremore evasisse· esus quoque columbarum sylvestrium à vi quadam occulta valere dicitur. Petrus Forestus. obs. 99. lib. 10. De cerebri morbis.

Sectio decima quinta. Pro Trichiasi seu pilorum mictione.

VIdua quaedam Ber [...]ensis ante octennium doloribus torminibusque [Page 861] ventris & lumborum correpta fuit, eisque ultra annum continuò ferò laboravit. Interim urina (quam non nisi maximo cum conatu excernebat) nunc sanguinolenta, nunc purulenta, & turbida erat; verùm quod admiratione non vacat, non solum purulentis & viscidis humoribus referta erat urina, sed & pili quam plurimi rufi & oblongi quotidie cum ipsa excernebantur, idque non sine dolore maximo, nonnihil enim duri ac rigidi & velut setae porcinae erant, & proinde partes quas transibant, mirum in modum pungebant· multis usa fuerat remediis, sed sine fuccessu. Ego cum an. 1616. ad ipsam vocatus essem, & quae recensui, praecipue excretionem pilorum ex ipsa intellexissem; pilos quinetiam ipsemet in urina vidissem, admiratione captus fui: casus enim mihi novus & veluti inauditus fuit. Rogatus tamen sequentibus remediis curationem aggressus sum· vires cum propter doloris vehementiam & diuturnitatem, vigiliarumque frequentiam summopere labefactatae essent; imprimis ea quae insigniter nutriunt, praes [...]ripsi· deinde suasi ut clysteres sibi familiares faceret; sequenti itaque enemate usa est, ab initio cum fructum ejus precepisset semel aut bis in die, deinde per intervalla veluti de tertio in tertium, aut quartum quem (que) diem.

℞. Rad. alth. malv. an. ℥ij. fol. meliss. artemis. origan. malv. alth. an. M.ii. fl. sambuc. melel. chamaem. an. M.j. sem. anis. carui, seseleos. an. ℥ij. sem. fenugraec. & lini. an. ℥ij. incid. & contund. omnia in minutissimas partes, & misc. diligentissimè, ac reserventur in sacculo aut pixide benè clausa.

℞. Harum herbarum M.ii. coq. in aq. lb ij. ad medietatis consumptionem in colat. lb j. dissolve benedict. laxat. ʒvj. ol. aneth. chamaem. an. ℥ss. butyr. rec. ℥jss. vitell. ovor. num. ii.M.F. enema. corpus per intervalla purgavi sequenti potiuncula.

℞. Rad. foenic. cichor. an. ʒij. fol. scabios. cuscut. meliss. an. p.j. flor. cordial. & genist. hispanic. an. pss. sem. sesel. fol. sen. an. ʒjss. coq. ut colatura redeat ad ℥ij. in quibus dissolv. bened. laxat. ʒjss. diacartham. ʒj. syr. ros. solut. compos. cum rheo, agar. & sena ℥ss. aq. cinam. ʒiij.M.F. potio.

Renes sequenti linimento bis in die inungere jussi.

℞. Unguenti. ros. ℥ij. ol. amygd. d. & lil. alb. an. ℥j.M.F. linimentum, ex praescriptis rad. herbis, flor. & seminibus pro enemate paratis, etiam sacculos praeparavi, quos aqua coctos, ventri & perinaeo applicandos curavi, hisce ad tempus adhibitis remediis, ita restituta fuit matrona haec, ut in hunc usque diem anno 1620. quo haec scripsi, satis commodè & feliciter inter nos vivat. Utinam aliquis Lincaeis oculis praeditus nobis locum, in quo pili hujusmodi nascuntur, investigare vellet. haec eadem mulier postea cum urina non solùm pilos, sed & semen anisi (quo post pastum quotidie utebatur) & carbones rejecit, absque tamen insigni dolore. [Page 862] Guil. Fabrit. Hildanus. obs. 50. & 51. cent. 5.

Mictum capillorum sive trichiasin conspexere Medicorum aliqui, sed admodum pauci. At quis reciprocantem ipsius periodum? quam nobis evidentissimè obtulit filius Consulis Hornani afflictus 4. amplius annos ab hoc inusitato capillorum mictu, qui ipsi identidem revertebatur quolibet decimo quarto die, cum insigni urinae difficultate, & tanta perturbati corporis inquietudinc, ut vix se contineret in cubili: aequantibus singulis pilis▪ modò medium, modo verò digitum integrum; sed muco ita involutis, ut rarò separatim, sed plerumque conglobatim prodierint. Durante qualibet acces [...]ione dies fermè quatuor: in quibus licet continenter & molestè redderet urinam, transegit tamen reliquos dies sine ullo cruciatu, ullove capillorum mictu usquedum postliminiò repeteret consueta reciprocandi ratio. Nicolaus Tulpius. cap. 52. lib. 2.

Sectio decima sexta. De Tumore in genu ex quo aperto puris loco flatus egreditur.

MUlier triginta annos nata, ab octo mensibus tumorem patiebatur partem femoris inferiorem oc [...]upantem & ipsum genu; nullus rubor aderat, sed dolor eam infestabat, ut claudicare cogeretur; multis remediis resolventibus adhibitis, tumor in eodem statu permanebat. Tandem in duobus locis, parte scilicet interna & externa, elevatio satis insignis apparuit, eaque circumscripta cum mollitie & fluctuatione, ita ut purulentam materiam adesse omnes existimarent, admotum est causticum potentiale parti magis tumenti, quae erat exterior, postmodum scalpello incisâ escharâ & aperto tumore▪ flatus quidam emanavit, & nihil aliud. Simile exemplum habetur apud Zacut. Lusitanum. lib. 2. prax. admir. obf. 163. Ubi docit ex Galeno & Avi [...]. hujusmodi tumores in genu saepe à Medicis aperiri, pus intus latere existimantibus, & nihil aliud tamen quam flatuosum spiritum egredi. Lazarus Riverius obs. 13. cent. 3.

Sectio decima septima. Pro Tumore pedum.

℞. STercor. vaccin. q.s. aceti q.s. coq. simul ad pultis consistentiam. Haec cum aliquoties tumentibus pedibus applicata fuit, tumor brevi admodum omnis absumptus est. Martinus Rulandus curat. 12. cent. 9.

Tumida membra hoc sequenti oleo manibus perunctis bene erunt confricanda.

℞. Ol. nucum vel amygd. amar. ℥iv. sem. aneth. cumini. an. ʒiij. vel [Page 863] iiij. bacc. juniper. ℥ss. sal. & alumin. an. ʒij. vini albi. opt. ℥iij. coque trita & mista ad vini consumptionem, deinde exprimendo cola, & servetur oleum in usus praedictos. Reinerus Solenander. consil. 7. sect. 3.

Praemisso catharticò & sudorifero.

℞. Fol. fumar. eupator. origan. serpill. abrotan. an. M.j. rad. hirundinar. cortic. sambuc. an. ℥ijss. sem. aneth. cumini. faenic. an. ℥ss. bacc. juniper. lauri, an. M.j. contund. & incid. & coq. in aq. s.q. pro fomento sicco. supra quod decoctum effervescens ponantur pedes linteis obvoluti, quoad sudor è vapore erumpat; idque repetitis vicibus. Io. Petrus Lotichius. obs. 15. cap. 3. lib. 6.

Sectio decima octava. Pro Tumore suppurato resolutione curato.

FIlia mea octo annos nata tumorem phlegmonosum & oedematosum satis exiguum passa est in parte externa mandibulae inferioris dextrae, quae ad suppurationem venit. Ego metuens ne à cicatrice facies foe daretur, antequam ad abscessus apertionem venirem, resolutionem prius tentare decrevi, Guidonis authoritati innixus, qui dicit aliquando apostemata suppurata resolutione finiri: quod etiam solemni Paraei experimento confirmatur, qui se apostema suppuratum mercurio crudo cum emplastro diapalma subacto, per viam resolutionis curasse testatur. Ad cujus imitationem dicti mercurii ʒj. cum emplastr. diapalm. ℥j. admiscui, & tumori suppurato admovi; qui intra quatuor dies oninino resolutus est. Ad materiam suppuratam resolutione discutiendam, sequentes conditiones necessariae sunt. Primo ut materia sit quantitate exigua. Secundo ut sit tenuis & serosa. Tertio ut cutem & corporis superficiem occupet, non autem partes profundas. Quarto ut sit in corpore robusto, juvenili, & molles carnes habente. Quinto ut sit tempus aestivum. Dionysius Pomaret. obs. 1.

Eadem filia mea passa est tumorem oedematosum crudum & minimè suppuratum supra regionem lumborum, magnitudinis volae manus, qui eodem remedio intra paucos dies discussus est. Idem. obs. 2.

Sectio decima nona. Pro Tumore ventoso in genu.

POst universalia remedia, consului, ut hoc cataplasma resolutivum (etiam valens in materia phlegmatica) apponeretur.

℞. Sem. anis. subtiliter pulveriz. sem. faenic. cumin. carui. an. quartss. farin. fabar. ℥j. succi ebuli & sambuc. & vini aromatic. an. q.s. decoquendo F. cataplasma. quo apostema illud ventosum resolutum est. Petrus Forestus. obs. 3. lib. 3. obs. Chir.

[Page 864]

Sectio vicesima. De Tussi.

[...], Tussis, est Thoracis concussio ab insita facultate, cum vehementi exsu [...]flatione, studentis excutere quod sibi molestum est· alia est humida, alia sicca; humida vocatur, quoties ipsius ope, humores in aspera arteria contenti, pituita puta, sanguis, pus, &c. per os foras expelluntur. Sicca rursus dicitur, quoties magno licet ac multo labore, nihil excernitur, sed irrito fatigatur universum corpus tussiendi conatu, unde tum capitis, tum hypochondriorum, aliarumque partium dolor vehemens nonnunquam excitatur, qui [...] aliquando Hernia producitur, aliquando Urina, vel alvi Faeces involuntariè extruduntur. Tussis causa est quicquid asperam arteriam vellicare, aut quovis modo irritare potest ac molestare. Humidae verò tussis causae sunt humores à capite delabentes, ut plurimum pituitosi, nunc acres, salsique vel acidi, nunc blandi & insipidi; nunc tenues fluidique, nunc crassi & viscidi; humores itidem varii (sanguis, pus, sanies, pituita & serum) ex pulmonum substantia vel vasis in asperam arteriam translati: forinsecus etiam quaedam advenientia vel ore assumpta, perperamque in arteriam delata. Tussis autem sicca pro causis externis agnoscit tum aerem, tum potum frigidum affatim admissum: pro internis verò aliquando catarrhum valde viscidum, vel valde tenuem, acremque expirato vehementius aeri haud cedentem; aliquando etiam halitus, flatusve à tenui intestino, ventriculove per gulam elevatos, vel per lacteas venas in cor, & pulmonis substantiam, usque ad tracheam arteriam sese insinuantes.

Subsectio prima. Pro Tussi.

PRaetor quidam dicebat se omnem tussim curare pomo excavat [...] & melle rosato impleto, supra prunas vivas assato, & [...]ub noctem devorato: quod seipsum semper, tum alios plurimos, à tussi curasse jactabat.

Uxor mea cum sub noct [...]m ex acri fluxione tussiret, deglutiendum exhibui vitell. ovi crudum cum sacch. cando, quod cum in introitu lecti ter quaterve deglutiisset, ilicò in principio tussis cessavit, neque aliis remediis opus fuit. Petrus Forestus. obs. 3. lib. 16. De Pectoris & Pulmonis Morbis.

Ego ad tussim siccam & veterem ad tabidos, pleuriticos, asthmaticos, & eos qui valida tussi laborant, utor hoc eclegmate.

℞. Succ. tussilag. lb ss. mucilag. sem. alth. cum aq. hord. extract. ℥ij. sacch. penid. q.s.F. Loch. Petrus Forestus. schol. obs. 5. lib. 16.

Sedandae tussi cui sputum sanguinis est admixtum, Medici egregiè [Page 865] commendant syr. myrtillor. quo & nos frequenter utimur. Valet etiam in sanguinis sputo syr. de portulac. ut & loch. de portulaca, quo frequenter utebatur Praeceptor meus Elidaeus Bononiae.

Gisbertus Horstius dabat ʒj. vel ʒjss. lapid. haematitid. subtiliter pulver. cum succo granat. vel virgae pastoris. Faventinus dabat stercor. murium pulv. ℈ij. cum aq. plantag. Haec mirabilem effectum habent consolidandi venam ruptam. Petrus Forestus. schol. obs. 20. lib. 16.

Plumeam pellem cygni pellicea industria elaboratam & adaptatam in thoracis affectibus praesentaneum esse remedium, & specifica quadam facultate pectori prodesse, in uxore mea observavi hoc modo; Fuerat illa à multis annis tussi obnoxia, praesertim hiemali tempore: cujus causa & medicamenta multa adhibita, fonticuli quoque facti fuerunt absque insigni tamen fructu· quum verò amicus quidam plumea pelle cygni ipsam munerasset, illamque ab eo tempore praesertim hiemali pro tegumento pectorali gestasset, paulatim, laus sit Deo, à tussi liberata fuit· hinc pellem hancce specifica quadam facultate pectori prodesse conjicio· quemadmodum vulturis pellem foras admotam, ventriculum roborare, & concoctionem cibi promovere videmus. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 21. cent. 6.

Subsectio secunda. Pro Tussi.

QUidam Siculus molesta quadam tussicula laborabat, & cum diu nihil conferentibus auxiliis, hoc malum tolerasset, ad nos tandem venit, rem exponit, consilium quaerit. Nos verò & quod morbus diutius inveterasset, & quod multos expertus Medicos nihil omninò profecisset, putabamus hoc vitium aegrè elidi posse. Verum ne quid intentatum relinqueretur, marrhubii succum ex melle aegrum devorare jussimus singulis diebus, tum & interiectis temporibus scyllam lambere, donec vermis ex ejus pectore una cum tussi propulsus, hominem sanitati restituit. Antonius Benevenius. cap. 77. De abditis Morborum & Sanationum causis.

Vermes in intestinis reperiri▪ frequenter contingit, qui & quandoque vomitu rejiciuntur, saepissimè verò per inferiora descendunt· in pectore autem & pulmone gigni atque cum tussi expelli inter rarissima & admiranda numerandum, atque ideo quidem magis, quod pulmo assiduè moveatur, locum, quo haerere ac quiescere posset, nullum vermi relinquens: nec minus admirandum est & in vesica nasci vermem, quod tamen cuidam viro accidit, cui in vesica existens multis modis molestus fuit, quandoque etiam sanguinis mictu provocato, donec tandem per penis [Page 866] meatum sponte egressus, finem doloribus imponeret. Rembertus Dodonaeus. annot. ad cap. 77. lib. De abditis Morborum & Sanationum causis Antonii Benevenii.

Trochiscis his, cum necessitas urget, tutò & securè poteris uti.

℞. Thur. mascul. succ. liquir. an. ʒj. opii, croci, myrrh. an. ℈j. cum. syr. papav. formentur trochisci lupinis magnitudine aequales. Reinerus Solenander. consil. 10. sect. 4.

Ad tussim mirificè decoctum raparum cum saccharo candido & butyro, vel oleo amygdal. d. recenti, prodesse animadverto. Sed detrahendus est illis cortex, & primae cocturae aqua abjicienda. Nephriticis etiam prodest. Io. Crato. epist. 15. lib. 5. epist.

Jurisconsultus delectatus impendiò nimis acri limonum succo eò processit dementiae, ut quotidiè biberet sex plus minus uncias· excitata inde molestiore tussi, quam ut ullis curationem reciperet remediis, praeterquam solo raparum decocto, quod uti omnibus tussientibus ex usu est, ita quoque huic aegro plurimùm opis attulit, enavigato, intra mensis curriculum, periculoso hoc Syrtium aequore, in quo facillimè submersus fuisset. Nicolaus Tulpius. obs. 20. lib. 4.

Subsectio tertia. Pro Tussi.

PRo singulari in tussi remedio à quibusdam celebratur oleum essentiale sacchari ab ipsis vocatum; quod sic parare solent· in phialam aliquoties intus vino albo generoso lotam & exsiccatam toties quartarium unum sacchari puriss. indunt, eamque hermeticè clausam, in arena aut cineribus candentibus, igne paulò vehementiore substrato, collocant, at (que) saccharum ad sublimationem, quae cum stridore fiet, urgent· hocque post exemptum albuminibus ovorum ad duritiem coctis inclusum in cava vinaria in limpidissimum oleagineum liquorem solvunt· hujus cochl. j. aut alterum sensim deglutitum, multum in tussi praestare posse asserunt. Felix Platerus. practic. tom. 1. lib. 2. cap. 5. pag. 419.

Dum dormiturus est, pilulam factam ex styrace, calamita, succo liquir. & sem. papav. alb. modico, sub lingua detentum interdum profuisse scio. Medicamentum quoque illud de seminib. à Galeno usque adeo celebratum 7. De comp, med. s. loc. cap. 5. & quinto method. fluxiones hasce pertinaces exsiccare consuevisse certum est. Hier. Mercurial. consult. 90. tom. 1.

Mulier quaedam ab octo mensibus laborabat humerorum & brachiorum doloribus, cum pectoris angustia, tussi & difficultate spirandi· multam [Page 867] extu [...]siendo materiae pituitosae & aquosae copiam excernebat: pluribus potionibus & apozematis aliisque remediis usa fuerat ab alio Medico praescriptis, malo in eodem statu perseverante· tandem meam opem implorat, ei exhibeo bolum ex calomelan. gr. xx. & diagrid. gr. x. cum conserv. ro [...] horis duabus ab assumptione remedii, copios [...] sudavit, postea per tres vices alvum copiosissimè deposuit: & postero die dixit se perfectè curatam esse· tandem triduo post [...]ubeo ut idem remedium repeteret: à quo quater purgata est, & ab eo tempore à praediotis affectibus omninò liberata est. Lazarus Riverius. obs. 31. cent. 3.

℞. Calomelan. gr. xx. resin. jalap. gr. x.M. hoc remedio septies purgata est mulier quaedam hoc affectu cum raucedi [...]e & difficultate spirandi laborans, & à fluxione & tu [...]si omninò liberata, ita ut aliis remediis opus non fuerit. Est enim remedium ad contumaces fluxiones eradicandas efficacissimum. Idem. obs. 47. cent. 3.

Testatur D. Robertus Boyle, Tractatu De Vtilitate Philosophiae Experiment. se vidisse hominem, qui molestissimae tussi non [...] potuit invenire praesidium, quam succini fumum aut sulphuris balsamum· idem pro tussi feliciter exhibere solet spiritum C. cervi ad. gr. viij. vel x. in cerevisià, vel quovis liquore minimè acido, excepto lacte. Eundem spiritum commendat in convulsionibus p [...]e [...]o [...]um, pleurisi, obstructionibus splenis, hepatis, & uteri, affectibus etiam cerebri, delirio febrium, & phrenitide.

℞. Oxymel. scillit. ℥ss. ol. amygd. d. rec. & syr. viol. an. ʒvj. aq. veron. hysop. & anis. an. ℥jss. spec. diair. solom. ʒss. ol. anis. distil ℈ss. sacch. cand. ʒiij.M.F. potiuncula, sumat cochl. ij. vesperi & quoties tussis urget.

℞. Aq. vitae vel spirit. vini ter distillati patellam argenteam fere plenam· accendatur, sinaturque conflagrare, usque eo ut quarta vel quinta ejus pars supersit, atque flamma per se extinguatur. Hoc peracto, immitte in residentiam adhuc dum [...]erventem, sacch. cand. finiss. q.s.M. diligenter donec redeat ad consistentiam julep. eo utatur mane & vesperi calide.

℞. Syr. liquir. hyssop. tussilag. an. ʒvj. loch. sani & expert. syr. de papav. oxymel. scillit. an. ʒiij. spec. diair. Solom. pulm. vulp. praep. an. ʒj. julep. viol. julep. è sacch. cando, an. ℥jss. lactis sulph. ʒss. ol. anis. gt. v. balsam. sulph. terebinth. elixir propriet. an. ℈ss.M.F. Lambile. Deglutiantur ejus cochl. ij. vel ℥j. calidèter in die. Profuit.

Loco potus ordinarii, bibat de hoc clareto pectorali.

℞. Sem. anis. foenic. an. ʒijss. rad. ireos, liquir. an. ʒiij. spec. diair. Solom. diapenid. an. ʒjss. manus Ch. perlat. & cinnamom. el. an. ℥ss. vini Rhenens. opt. lb jss. sacch. ℥ij. croci ℈ss. trajiciantur per manicam Hippoc. & F. claretum. Io. Petrus Lotichius. obs. 2. & 6. cap. 1. lib. 3.

[Page 868]

Subsectio quarta. Pro Tussi Puerorum Kinchoest appellata.

CUm Infans quaedam unius anni valida tussi afficeretur, quae nullis praesidiis mitigari potuit; tandem nescio cujus mulierculae consilio, mures coctos nutrix masticabat, & pro cibo Infanti dabat; quo remedio à tussi liberata est.

Altera puella quinque annos nata, cum validissima tussi longo tempore detineretur, nec ullis medicamentis curari posset, alterius mulierculae consilio utens, guttam unam atque alteram sumpsit aquae destillantis à limace exiguo sale consperso (hoc enim modo limaces in liquorem resolvuntur) quam cum cyatho cerevisiae communis ebibit, & ex incontinenti fuit curata. Insulanus Medicus quidam hoc eclegmate ad tussim puerorum commodè utebatur magno experimento.

℞. Rad. alth. benè mundat. ℥iij. coq. in lb j. lactis vaccin. vel melius in flore lactis, ad optimam dissolutionem; tundantur & cribro cremor excipiatur; addendo sac [...]. cand. sacch. penid. an. ℥iij.M. tempore tussis vehementis detur cochl. j. deinde bis in die. Hoc magna cum utilitate usus sum, & rarò me fefellit; quanquam subinde (cum facilè situm contrahat ob lactis pinguedinem, neque diu eclegma durare possit) jubeo rad. alth. in aq. farfarae decoqui; deinde per setaceum ut prius extractis, reliqua addo· utor quoque commodè & utiliter ad tussim rad. altheae saccharo incrustata. Petrus Forestus. obs. 6. lib. 16. De Pectoris & Pulmonis Morbis.

Finis Libri decimi septimi.

[Page 869]

MEDICINAE PRACTICAE Liber decimus Octavus. De Affectibus à Litera V. incipientibus.

Sectio prima. De Variolis.

VAriolae sunt Pustulae in summa cute, partibusque cuti proportione respondentibus, cum febre continua, propter peculiarem sanguinis effervescentiam & ebullitionem, à facultate expultrice excitatae. Causa earum [...] videtur esse labes quaedam, seu impuritas sanguinis, inter prima foetus rudimenta, in utero concepta, quam Authores ferè omnes reliquiis sanguinis menstrui rectè adscribunt. Causae evidentes sunt contagium aliunde susceptum, peculiaris aeris dispositio, & immodica sanguinis & humorum perturbatio, à crapula, aut nimio exercitio. Imminentes Variolas indicant, febris incerta & vaga, modò intensa, modò remissior, dolor in capite & lumbis, facies quasi inflammata rubescens, magna anxietas & inquietudo, cum syncope quandoque & vomitu immani, somnolentia gravis, terrores in somno, deliria, convulsiones, sternutatio, lachrymae involuntariae, oculorum splendor, & narium pruritus, calor, rubor, & punctionis sensus in toto corpore, oris ariditas cum tussi & siti. Res in vado esse videtur, quando accidit hic affectus in bona constitutione aeris, in aetate puerili, si in toto morbi decursu, symptomata eveniant laudabilia, si Variolae sint molles, distinctae, paucae, rotundae, fastigiatae, & boni coloris, i. e. in principio rubrae, postea albescentes. Si contraria his appareant signa in summo versabitur aegrotans periculo.

Subsectio prima. Pro Variolis & Morbillis.

SI video naturam pigram esse in expellendis & emittendis Variolis aut Morbillis, exhibeo decoct [...]m descriptum ab Avic. quod habet [Page 870] caricas, lentes excortic. & tragacanthum; & sentio inde magnum commodum, si quater aut quinquies mane & serò sumatur. Puerulis verò qui decocto uti nequeunt, propino mane & vesperi haustum aquae foeniculi: haec enim non parum facit ad expulsionem Va [...]iolarum & Morbillorum. Io. Naevius. consil. 25. lib. 3. consil. Cratonis, &c.

Decoctum Avicennae ita se habet.

℞. Ficuum ping. ℥vij. lentium excortic. ʒij. laccae ʒijss. gummi tragacanth. & sem. foenic. an. ʒij. coq. in lb jss. aq. fontis donec redeat ad tertiam partem. An commodè praescribi possunt medicamenta antequam Variolae aut Morbilli sese prodant? [...]an illa impediunt motum Naturae? imò inopinatò venam s [...] cuimus, & medicamentum purgans dedimus, quibus die sequenti aut postridie apparerent Variolae, & melius multò habuerunt, quam quibus non ausi fuerimus idem exhibere: sic parum probabile quod dicitur minus affatim erumpere papulas, si corpus ante purgaveris.

Dominus ab Insula de summa difficultate deglutiendi (quae erat tantum Morbillorum latentium soboles, nos autem nil tale suspicabamur) conquerebatur; insignis febris· eluimus alvum clysmate, venam metu synanches secuimus; sequenti die exanthemata apparent, & brevi tamen convaluit.

Si puellis detrahatur sanguis initio in suspitione Morbillorum & V [...] riolarum, impedietur augmentum febris, cujus calor maleficus est tabificus; & sic fusis liquatisque carnibus non ita intumescet corpus, nec foeda scabie maculabitur & inquinabitur· imò dum eruperunt, potest etiam detrahi sanguis, quod nos beato quodam successu fecimus. Guil. Ballonius. lib. 1. Ephem. & Epidem. pag. 37. & 50.

In primo Epidem. nostrorum libro annotavimus in s [...]evitia symptomatum, quae erant praenuncia exanthematum (sed hoc ignorabamus, quia fortè cautiores fuissemus) nos medicamenta & phlebotomiam tentavisse, cum ea eruptio praesto adesset, & tamen innocuum utrumque remedium· ut jam anile sit credere, nil in exanthematis tentandum· imò ex tribus pueris exanthemata passis, qui purgatus est levius habuit. D. Denisot narrat, Abbati cuidam, cum nil de exanthematôn eruptione constaret, phlebotomia largè celebrata, â prandio [...]rupisse illa· calumniabantur Medicos, tamen nil inde evenit deterius· imò cum servae cuidam exanthemata, eaque densissima paruissent, nec non lingua intumuisset, flagrante etiam malo secta est vena, copiosus detractus sanguis, & hoc innocuum fuit· notandum hoc. Idem. Epid. lib. 2. pag. 141.

[Page 871]

Subsectio secunda. Pro Variolis serpentibus.

PUer quidam Variolis corripi coepit, ex quibus nonnullae percurrebant, ut miserum corpusculum intra duos dies fere totum excoriatum reliquerint: Serpebant quippe, ac cutem tantùm exanthemata haec excoriabant. Contra quae sic orsus sum. Primò, cum materia haec plus justo subtilis esset, eam obtundere conati sumus; nec tantùm eam, verùm etiam hepatis & membrorum internorū malam qualitatem infringendo, ne de novo altera gigneretur· sed id refrigerantibus complebamus medicamentis, ut syrupo rosato de cich. simpl. de endiv. de violis, adjectis similibus aquis· exterius vero jecur ex santalino unguento illinebatur· sed victus ad id multùm faciebat, qui ad frigidum cum humiditate declinabat: quibus omnibus materia crassior est reddita, & Variolae crassae & amplae apparere coeperunt. Praedictae excoriationes quas nonnulli practici rubeas infectiones appellarunt, sic à nobis tractatae funt. Primò à propinato syr. viol. solutivo lactucae aquae permixto, quo optimè egessit, sequenti lavacro eas lavari fecimus, ac postea panno lineo abstergi, & pulvere infradicendo aspergi. Habet autem lavacrum sic.

℞. Ros. rubr. sicc. myrtill. fol. lentisc. summitat. querc. tamarisc. an. M.j. fiat omnium decoctio· quo decocto excoriatae partes laventur, & ut dixi, lineo panno abstersae sequenti pulvere inspergantur.

℞· Thur. mastich. ros. rub. sarcocoll. an. part. aeq. F. pulv. subtiliss. Ubi unguento uti necessum fuit, albo camphorato, aliquando verò plumbeo usi sumus. Amatus Lusitanus. curat. 18. cent. 3.

Subsectio tertia. Pro Variolis.

PUer quidam quinque annos natus, Variolis laborabat cum alvi fluxu per totum morbi decursum perseverante, septimo die multò gravior fuit alvi fluxus, febris intensa, sitis ingens, Variolae depressae, quarum elevatio ab alvi fluxu impediebatur· reliquis remediis usque ad id tempus parum conferentibus, sequentem praescribo julepum alvi fluxum & malignitatem respicientem.

℞. Rad. pentaphyll. & tormentill. an. ℥j. fol. scabios. pimpinell. an. Mj. scord. p.j. santal. citrin. ʒij. coq. ad quart. tria, pro tribus dosibus bis in die sumendis· addendo unicuique dosi confect. de hyacinth. ʒss. troch. viper. ℈ss. lapid. bezoard. gr. iiij. Post primam exhibitionem alvi fluxus imminutus fuit, Variolae tumefactae, & sitis imminuta. In aliis Pueris quam plurimis eadem potio mirè profuit ad sedandum alvi fluxum, & Variolas depressas tumefaciendas. Cui addebam aq. ros. [Page 872] & naph. an. ℥ss, etiam citra alvi fluxum, in depressis Variolis mirum in modum contulit, & plerumque sic componebam.

℞. Rad. tormentill. & pentaphyll. an. ℥j. fol. pimpinell. & scord. an. M.j. santal. citrin. & ras. ebor. an. ʒij. coq. ad quart. iij. in colat. ℥iij. dissolv. aq. naph. & ros. an. ℥ss. troch. viper. ℈j. lapid. bezoard. gr. iiij.F. potio, quae grandioribus detur uno haustu bis in die, lac verò sugentibus, ex cochleari frequenter. Lazarus Riverius. obs. 2. cent. 2.

℞. Aq. card. ben. ℥iij. aq. theriac. ʒiij. troch. viper. ℈j. lapid. bezoard. gr. vj. capiat horis vespertinis. Cordi applicabantur pulli columbini, ac deinde linimentum ex theriaca, confect. alkerm. & ol. scorpion. Matthiol. In omnibus jusculis dissolvebatur bezoard. mineral. ℈ss. hisce Variolarum eruptio ita promota est, ut tandem à saevo illo morbo aeger penitus liberatus fuerit. Lazarus Riverius. obs. 100. cent. 1.

Vidi puerum quendam Variolis laborantem cum signis laudabilibus, febris enim post exortum pustularum remiserat, respiratio libera erat, nullus alvi fluxus, tubercula eminentia satis, somnus mediocris, benè se habebat ad ea quae offerebantur, subitò tamen, & sine manifesta causa pustulae sese occultaverunt, morsque secuta est illarum occasum· id ipsum vidi in pluribus aliis eodem morbo afflictis, quibus omnibus mortem certissimam portendi. Petrus Pachequus. obs. 25.

Quotquot Variolis aut Morbillis laborantes vidi, qui tensione & meteorismo ventris, cum anxietate huc atque illuc agitabantur, tot intra paucos dies obire vidi, praecipuè si dolor junctus fuerit. Idem. obs. 62.

Subsectio quarta. Pro Variolis.

POst eruptionem statim maxima cura habenda est oculorum, narium, gutturis, & pulmonis: oculos itaque statim in initio, & deinde quotidie auro puro leniter confricare prodest; id enim arcet ne in oculis erumpant exanthemata. Utile quoque est oculos saepe illinire sequenti collyrio.

℞. Aq. plantag. ros. & euphras. an. ℥ss. in quibus dissolv. camphor. gr. ij. croci gr. j.F. collyrium· Nares si à pustulis exanthematum occupentur, subinde acetum rosaceum odorandum naribus admoveatur. Franciscus Ioel. sect. 5. lib. 9. practic.

Pro tuendis gulae & gutturis partibus, exterius scutum croco intersutum & lacte muliebri intinctum apponimus, hoc enim poros aperiendo, venenum ab intimo gutturis exterius allicit. Thomas Willis. tractat. De Febribus. cap. 15.

Linguae humanae & salivae insolitum usum non ita pridem muliercula propalavit. Occupaverant Variolae Epidemicae universam faciem tenelli filii Clarissimi in Urbe nostra Viri, & [Page 873] oculis minitabantur exitium· frustra aliis tentatis, nutrix dolore infantis commota & commiseratione, lingua propria oculos pueri lingebat, sicque reseratis oculis, abstersaque sanie convaluit infans morti antea relictus, & publicis ex suggestu precibus expiatus. Thomas Bartolinus. histor. 29. cent. 1.

Observavi hoc anno 1629. quo Variolae hic populariter grassantur, & multos infantes è medio tollunt, nonnullis quidem infantibus ante Variolarum eruptionem, aliis verò postquam eruperunt, & jam suppuratae fuerunt, vermes Spithamae longitudine, & longiores ex intestinis sponte prorupisse: qui infantes omnes mortui sunt. Daniel Sennertus. practic. lib. 3. part. 6. sect. 1. cap. 6.

D. Turquetus apud Petrum Asseli [...]aeum referebat, Elisabetham Angliae Reginam, contractas Variolarum suppuratione maculas in seipsa delevisse, emulsione lactea ex sem. canabino separatis corticibus, cum aq. ros. parata, & cum gossipio admota. Georgius Hieron. Velschius. obs. 88.

Sectio secunda. De Varis.

[...], Latinè Vari, tumores sunt duri & parvi in faciei cute à crasso succo progeniti. Oriuntur ut plurimùm ab humore alimentari poris cutis sese insinuante, cui aliquando humor excrementitius & atrabilarius admiscetur.

Subsectio unica. Pro Varis in facie.

PEractis convenientibus evacuationibus tam cum Pharmacis, quam cum Phlebotomiis, ablues faciem ter vel quater in die hac aqua experta Praeceptoris mei Faventini.

℞. Camphor. ʒij. ceruss. ablut. ʒj. cicer. rubr. lb ss. interior. melon. lb j. ovor. hirundin. numero x. margarit. ʒij. sem. bombac. ʒiij. salis commun. ʒij. succi limon. ℥ss. tartar. vini alb. ʒss. pulverizentur pulverizanda, & contundantur contundenda. & infund. omnia simul in lb x. aquae destillationis lapathi acuti per duos dies, tum destillentur in alembico· qua aqua destillata si utaris modo dicto, procul dubio sanaberis ab hoc affectu· quod si tibi nimis molesta sit haec compositio, aliud unguentum ad te mirto, quo multi qui per quinque annos & plures faciem pustulosam habebant, nec ullis remediis curari poterant, curati sunt.

℞. Argenti vivi saliva extincti vel aceto vini fortiss. ʒij. vitriol. alb. ʒij. ol. laurin. ℥ss. agitentur diu simul ut in unguentum coeant, vesperi inungito, mane aqua furfur. abluito. hoc unguento nuper Nobilem mulierem curavi, quae per duos annos faciem pustulosam habebat, quae nullis aliis [Page 874] remediis quam hoc curari potuit. Petrus Forestus. obs. 7. lib. 5. Obs. Chir.

Sectio tertia. De Vena integra à pulmone rejecta.

NAvarchus Amstelredamensis qui diu in mari vixerat, contraxit aetate jam maturus ex perenni destillatione, tussim magis terra quam mari molestam· qua per biennium flaccidos pulmones exagitante, defecit tandem viscus hoc plus nimio lacessitum: & effudit ex inopinatò, non tantùm sanguinem, sed praeterea duos insignes venarum ramos; adaequantes singulos expansae manus magnitudinem. Prodibant autem separati ab omni parenchymate, ostendentes non minus distinctè extrema sua lineamenta, ac si otiosus Anatomicus removisset circumpositi visceris impedimentum· argumento certè evidenti totum pulmonem fuisse vitiatum: ac proinde haud mirum, excretis hisce surculis, effudisse ipsum, ipsam cum sanguine vitam· at verò mirabantur Medici, tantam parenchymatis dissolutionem sine praevio pure: quod ipsum quoque non minus sorte mirabuntur posteri: licet nec visuri, nec lecturi simile exemplum in ullis Medicorum monumentis· sed ut altissima flumina minimo labuntur sono, sic eveniunt homini subinde maxima infortunia sine turbulentis praesagiis. Nicolaus Tulpius. cap. 13. lib. 2.

Sectio quarta. De Venaesectione Neroniana.

IN consuetudinem venit, praesertim inter Germanos, & hic quotidie à Nostratibus usurpatur, ut multi in utraque manu simul, aut in utroque brachio, venas sibi incidi curent; idque ut plurimùm non sine dispendio valetudinis· ex duplicata enim venae sectione diversis in membris inter se oppositis, uno eodem (que) tempore facta, maxima in corpore, praesertim in hepate fit sanguinis & humorum agitatio; quod sine periculo fieri non potest. Hanc Venaesectionem Neronianam appellare placuit. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 92. cent. 6.

Sectio quinta. De Venae sectione.

VUlgò dicitur quoties duorum solennium remediorum usus incidit necessarius, à venae sectione potius, quam purgatione est auspicandum: an hoc verum? Mihi valde difficile videtur statuere, quibus in morbis, quando & quomodo hoc sit usurpandum. Fortè hujus rei cognitio petenda erit ex Gal. cap. 4. lib. De Renum Affect. Si (ait) Phlebotomia [Page 875] corpus evacuaveris, Catharticum venas, arterias, & inanes regiones inveniet non oppletas· ita facilè in totum corpus pervadet ad attrahendos succos, & facilè educentur ob eorum tenuitatem & fusionem. Si contra vasa repleantur, ob plenitudinem in corpus medicamentùm non deferetur, unde aut subsistet aut nil bene faciet. Guil. Ballonius. Epid. & Ephem. lib. 1. pag. 76.

Q [...]aeritur an somnus concedendus à Phlebotomia? Observatum aliquando indulto somno post Phlebotomiam cuidam Illustri Domino non multò post mortem obrepisse: in somnū repentinae tantae calamitatis causa relata est· an non ea experientia eodem exemplo terrere nos debet; quoniam videmus passim Medicos gratificandi aegris gratia, Theorematum artis suae desertores, nil perinde esse putare, an quis à secta vena dormiat, an non? At si vires sint imbecillae, verendum est, ne si somnus interdicatur, vigiliis frangantur magis. Verendum quoque est ne eodem somno intro revocati spiritus & sanguis, refrigeratis partibus extimis, grave aliquod periculum creent. Sic in iis rebus morte infausto (que) aliorum eventu moniti, ne quid tale eveniat videamus. Guil. Ballonius. Epid. & Ephem. lib. 1. pag. 70.

Sectio sexta. Pro Veneficio & Veneno.

℞. ADipis canis benè liquati & mundati ℥iiij. adipis ursi ℥viij. caponis ℥xxiiij. tres truncos visci colurni adhuc virentis, frustratim sectos & tusos dum humescant, contunde autem simul lignum, folia, baccas, misce omnia in phiala, quam soli novem septimanis cum exposueris, virentem balsamum extrahes, eoque veneficiatorum corpora, loca maximè dolentia & juncturas inungendo, certo experimento curabis. Haec est descriptio medicamenti Charricteri. Notandum, in corylo non nasci viscum, nisi post annum centesimum: eumque Epilepticis, aliisque capitis Affectibus obnoxiis, querno longè utiliorem esse. Henricus ab Heers. obs. 8.

Celeberrima Orvietani antidotus, sumpto & in convulsiones usque ferociente veneno, ita omnes anxietates, & instantes Syncopes statim conculcat acsi nullum intro admissum virus foret. Io. Helmontius tractat. cui tit. Butler.

[Page 876]

Sectio septima. Pro Ventriculi attritione.

GAlenus ponit hunc casum lib. De Praecognitione, qui contigit filio Regis, dicentibus aliis Medicis esfe principium febris (incurrebat enim statim à cibo assumpto in lentissimum frigus, cum maxima contractione pulsus, & coarctatione anhelitus) Galenus non esse febris principium asseruit. Rogante autem Patiente, quid esset, respondit; consuevit stomachus tuus conteri à cibo assumto converso in phlegma ante excretionem. Petiit Patiens quid agendum esset? respondit; Si esset alius, exhiberem vinum cum pipere, sed in vobis Principibus securissimis auxiliis consueverunt uti Medici. Sufficit ergo nardino unguento lanam intingere, & ori ventris applicare, pedibus calefactis. Recedentibus Medicis Pitholaus vinum Sabinum attulit, piper immisit, pedibus calefactis, apposita lana in oleo nardino infusa calida super os ventris, bibit aeger, & statim sanatus est. Mihi licet sim nunc senio confectus, solum bis in vita mea casus iste innotuit. Primò, fui vocatus ad Nobilem quendam, qui statim cum accessi, dixit mihi, Ego non vos vocavi, ut sperem sanitatem recuperare, sed ne videar omninò vitam negligere. Unus enim Avunculus meus ex tali aegritudine dies clausit extremos: Ego dans ei bonam spem salutis, volui suae coenae interesse, ut omnia accidentia possem perpendere· statim cum coenasset, totus frigidus ut glacies factus est, pulsus omnino contractus, ita ut vix sentiretur, cum tanta angustia, frequentia & compressione anhelitus, ut statim praefocari videretur: perseveravit in iisdem symptomatibus spatio trium vel quatuor horarum, deinde paulatim remissa sunt omnia· Ego verò memor loci allegati à Galeno, dixi, estote bono animo, spero enim, Deo favente, vos liberare ab hoc morbo. Mane sequenti feci pedes cum pannis calidis fricare, & fricationibus fortibus calefacere. Deinde lanam succidam carminatam decenter in oleo nardino calido infundere, & super stomachum applicare, superponendo pannos calidos; deinde dedi ei ʒj. piper. pulveriz. involuti in hostia madefacta in vino: postea dedi circa ℥iij boni vini calidi, & illinc ad horam feci eum cibare· testis sit mihi Deus, quod nunquam postea minimam partem sensit illius passionis, licet antea plus quam per mensem ea ordinariè post omnem cibationem infestaretur. Mulierem etiam quandam simili morbo laborantem iisdem remediis statim sanavi. Petrus Bayrus. practic. lib. 11. cap. 9.

Foemina quaedam honestis Parentibus nata, cum frigidis cibis admodum assuevisset, iisque unicè delectaretur, per multos dies, semper assumpto cibo, toto corpore horrere statim coepit, imò instar glaci [...]i reddi; idque maxima cum compressione [Page 877] thoracis, & difficili anhelitu per horas aliquot persistente: donec tandem membra calere rursus inciperent· recordatus casus cujus Galenus De Praecognitione ad Posthumum. cap. 11. Itemque Bayrus in Enchiridio, lib. 11. cap. 9. meminit, locum marito, viro Literatissimo ostendi qui non describi modò, sed omninò depingi conjugis morbum exclamavit; remedia ab illis relata singula, nimirum vinum cum pipere, & frictiones statim usurpat, sed absque successu, sequentibus diebus nihilominus eadem repetit· verùm frustraneo planè conatu: quod nimirum ventriculus habitualiter quasi alteratus esset, succedente postmodum colica, atque hunc excipiente tremore primùm, mox paresi, tandem tumore quoque ingenti faucium externo: & ita dejectis viribus moritur. Philippus Salmuthus. obs. 9. cent. 2.

Sectio octava. De Ventriculi Calculis.

CUm Hornae infer. Austriae, Statuum Illustr. Medicus essem, vocabar ab Illustri quadam Matrona ad mulierem mortuam, ut praeessem apertioni Anatomicae, ad explorandam incognitam diuturni morbi & mortis causam. Conquerebatur illa de continuo ventriculi dolore, tumore, nausea, & inappetentia. Fuit à nonnullis pro tympanitica curata, alii existimantes ipsam gravidam, à medicamentis omninò abstinuerunt· aperto itaque abdomine & ventriculo, in fundo ejusdem lapilli sunt inventi, nullo cohaerentes vinculo, sed pomi granati granorum instar sese mutuo amplectentes, tam copiosi, ut binas volas manus implerent. Wolfgangus Hoeferus. herc. med. lib. 3. cap. 1.

Sectio nona. Pro Ventriculi dolore insigni in febre acutae.

CUm nauseabundus esset, vomitorium tale propinavi.

℞. Decocti hord. ℥iv. sacch. & syr. a [...]etos. simpl. an. ℥j.M. quod cum tepidè ebibisset primo crudos humores, postea pituitam una cum bile evomuit, & dolor fuit aliquo modo sublevatus, quanquam idem circa praecordia haereret, & ad imum ventrem vergeret; ideo clyster mollis injectus est: verum quanquam melius inde habere videretur, dolor tamen ex toto non fuit mitigatus, & sic ad fotum emollientem anodynum & aliquo modo ventriculum roborantem confugimus.

℞. Fol. malv. viol. chamaem. summitat aneth. an. M.j. flor. ros. rub. Mjss. coq. in aqua pro fotu. quo dolor plurimùm mitigabatur: interea sumpto decocto fl. chamaem. in cerevisia, [...]uctus multos cum emisisset dolor sedatus est. Petrus Forestus obs. [Page 878] 1. lib. 7. De feb. Symptomatis.

Ad ventriculum dolentem ac frigidum.

℞. Zedoar. el. galang. opt. an. ʒij. bacc. lauri. ʒj. incid. & parum contund. & coq. in vini rhenani lb j. ad consumptionem tertiae partis. de colatura exhibeo pro vice cochlearia ij. vel iij. singulis tribus horis, & saepenumero in hoc casu profuit, ad sedandum dolorem alvo existente clausa, talem exhibeo bolum.

℞. Elect. diaphoenic. ʒiijss. philon. roman. ℈ij.M. pro una dosi. sedat dolorem somnum provocando, & succos malos in ventriculo contentos, dolorem moventes, secum educit; ut faepius sum expertus, etiam cum commodo aegrorum, & fuit olim secretum Ludovici de Leonibus, preceptoris mei Bononiae. Si verò unà cum dolore intolerabili alvus respondet aegroto, sequenti potione non sine fructu usus sum.

℞. Decocti superioris ex zedoar. & galang. ℥ijss. vel ℥iij philon. roman. ʒss.M. detur calide. Io. Nefius consil. 10. lib. 2. Consil. Cratonis, &c.

Sectio decima. Pro Ventriculi imbecillitate.

PIperis grana septem vel novem confracta non pulverizata, ut sic minus fauces urant, cum vino exhibita, subito refrigeratum ventriculum juvant: quod & zinziber facit. Nux moschata comesta concoctionem juvat, cujus pulvis cum aqua chamaem. destillata bibitus dolorem ventriculi mox. sedat, caryophylli comesti idem faciunt. Felix Platerus practic. tom. 2. cap. v. pag. 444.

Affinis quidam meus vir doctissimus ex febre quartana, qua per triennium laboravit, imbecillitate ventriculi contracta, jussus à D. Erasto manè gingiber crudum comedere, cum id majore etiam copia assumpsisset, quam fortassè edoctus erat, ab eo tempore ultra triginta annos singulis matutinis duas radices magnas gingib. paululum saltem masticatas deglutivit; facitque adhuc, nequicquam abinde mali in ventriculo sentiens, imò ad omnia munia gnaviter obeunda alacrior inde reddi solitus: quo tam multorum annorum hujus aromatis usu, hoc sibi adeo familiare fecit medicamentum, ut nec die uno, sine noxa, illo carere amplius possit. Idem. observ. lib. 2. pag. 435.

Magna insurgit difficultas de ventriculo, frigido & hepate calido; quomodo nimirum frigidus possit calefieri, ne simul hepar inflammetur; si quidem quae ventriculum calefaciunt, eadem plerumque & hepar inflammant· huic autem malo Galenus praevenire studens excogitavit compositionem quam nomine diatrion pipereon donavit. Hoc equidem medicamentum singulari vi praeditum est calefacere ventriculum, ne ejus calor communicetur hepati. Nam cum constet ex tribus generibus piperis, quarum facultas calesaciendi in substantia [Page 879] tenui consistit, exolvitur antequam ad hepar deveniat. Est itaque conveniens & calefaciendi & tollendi intemperiem ventriculi medicamentum. Abrahamus Seylerus. consil. 6. lib. 4. Consil. Cratonis, &c.

Sectio undecima. Pro Ventriculi imbecillitate.

℞. TErebinthin. clarae ʒij. mastich. pulv. ʒss. spec. arom. ros. ℈ss.M.F. bolus, detur horis duabus ante cibum, ad stomachum enim moderate calefaciendum, & non exsiccandum, nullum ex internis valentius praesidium hoc usurpari potest, pro eo roborando fiat hoc ceratum.

℞. Mastich. ℥ss. caryophyll. cinam. nuc. mosch. zedoar. an. ʒj. spec. diamosch. d. ʒss. ol. mastich. q.s. ad densandos pulveres; cerae & terebinth. q.s.F. ceratum extend. super alutam ad formam scuti, & ventriculi regioni admoveatur diuque gestetur. Io. Zecchius consult. 21.

Duo vel tria grana mastiches parum contusa, & ex ovo sorbili, vel ex vino, aut ex jure data, tribus saltem horis ante cibum mirifice conferunt in firmando ventriculo. Sed longe praestantiores sunt rotulae quaedam ex inventione nostra, quae & ventriculum roborandi & hepatis hypochondriorumque vasa obstructa reserandi, atque nutritionis viscera omnia roborandi insigni facultate pollent, sunt autem hujusmodi.

℞. Spec. aromat. rosat. diarrhod. abbat. spec. troch. de rhab. an. ℈j. limat. chalyb. praep. & in pulv. tenuiss. redactae ℈ij. sacch. albiss. in aq. scolopend. dissolut. ℥iij.F. confectio in tabellis, quarum ʒj. detur manè quinque horis ante prandium. Io. Zecchius. consult. 22.

Maxime valet medicamentum mihi valde familiare quod sequitur.

℞. Conserv. ros. antiq. ℥iij. nuc. mosch. ʒj. spec. diatrion piper. arom. rosat. an. ℈ij. santal. omnium ʒss. lign. aloes ℈j. mivae, cydon. aromaticae q.s.F. electuar. cujus ℥ss. detur duabus horis ante prandium septem diebus continuis. Quo tempore ceratum corio exceptum hic describendum supra ventriculi regionem gestabit.

℞. Mastich. ℥ss. caryophyll. nuc. mosch. zedoar. lign. aloes. an. ʒss. spec. diambr. ℈j. ol. mastich. ℥ss. terebinth. q.s.F. ceratum pro stomacho. Io. Zecchius consult. 35.

Sectio duodecima. Pro Ventris doloribus a flatibus in gravida.

QUando praegnanti accidit dolor imi ventris & renum, ita ut de abortu haefitet, scinde panem magnum secundum latus, & calefac unam medietatem ad ignem, & eam partem quae est ex latere medullae infunde, in malvat. vel optimo vino calido: deinde asperge pulverem caryophyll. & [Page 880] calidum liga supra umbilicum, statimque dolor ventris cessabit. Petrus Bayrus practic. lib. 15. cap. 7.

Umbilico sacculum ordinavimus ex milio, cumino, anetho, foenic. pauxillo aquaevitae asperso· nec non permutationis gratia emplastrum Roderi [...]i à Castro. lib. 3. De morb. mulier. cap. 12. quod,

℞. Vitell. ovor. num. vi. fortiter agitentur & adde pulv. anis. cumin. foenic. an. ʒj. cum ol. laurino F. ad ignem placenta mollis quae umbilico applicetur. Gregorius Horstius. obs. 27. lib. 5.

Sectio decima tertia. Pro Ventris torminibus.

VIr quidam gravibus ventris torminibus vexabatur, quae solo hoe topico remedio sopivi.

℞. Farin. avenac. lb j decoxi in aceto forti q.s. ad formam pultis, quam ventri imponebam, ex qua statim doloris mitigationem persensit, & liber ab hoc malo evasit. Potest etiam farina cum lacte recenti coqui. Martinus Rulandus. curat. 16. cent. 1.

Sectio decima quarta. De Vermibus.

VIde supra lib. 10. sect. 22. De lumbricis.

Subsectio prima. Pro Vermibus.

PUer quidem trium annorum vermibus laborabat, febriebat, caput dolebat, tremebat, nares scalpebat, in os digitos immittebat· hunc deo auxiliante, ita fanitati restitui.

℞. Farin. lupin. ama [...]or. aloes an. ʒiij. succi absynth. ʒij. commista omnia benè extendebantur supra petiam, & applicabantur umbilico· post applicationem emplastri, exhibui sequentem haustulum.

℞. Diaturbith. cum rheo. ʒss. seri lactis ℥j.F. potus, quem cum calide exhausisset manè jejuno stomacho, vermes omnes per secessum emisit, & laus Deo convaluit. pro siti sedanda per tres dies durante, bibit aquam fontanam in cujus lb iij. infundebatur per noctem ℥j. caeparum incisarum, quae in abigendis vermibus maxime proficiebant. Martinus Rulandus. curat. 21. cent. 2.

Exhibuimus hier. pic. Galen. ʒij. quo remedio plus quam viginti vermes excrevit. Iterum hoc dedimus Medicamentum.

℞. Spec. hier. ʒj. sem. santonic. pulv. scord. cent. min. corallin. an. ʒj. cum sacch. F. boli, sumpsit quotidie ʒj. & plusquam quingentos vermes excrevit. Rodericus à Fonseca.

Puerum vidimus qui septimum agens annum triduò ex nimia lumbricarum vi ferè mortuus jacuit, solo potu ex gramine aceto & saccharo [Page 181] vivens. Quarto autem die cum Medicamentum ex aloe, myrrha & croco ei propinaretur, duode quinquaginta, supra centum, vermibus alvo depositis, statim convaluit. Antonius Benevenius. cap. 85. lib. De mirandis morborum & sanationum causis.

Nota & mihi mulier fuit supra quadraginta annos nata, quae gravissimis ventriculi doloribus & nausea subinde correpta, ab assumpta hiera picra, quadraginta (plus minus) vermes excrevit. Rembertus Dodoneus. annot. ad cap. 85. libri Benevenii. De mirand. morb. causis, &c.

Subsectio secunda. Pro Vermibus.

PRo Adultis saepe hoc pulvere sum usus.

℞. Sem. santonic. ℥j. fol. sen. ℥ss. cent. min. ʒiij. rhei opt. ʒj.C. cervi usti, rad. dictamn. sem. lupin. an. ʒj. sem. cinae ℈iiij. fol. Athanasiae, (i. e. tanaceti) ʒj.F. pulvis· dosis in adultis ʒss. cum. aq. gram. vel acetos. mane & hora tertia pomeridiana.

Pulvis pro pueris.

℞. Sem. cinae, corallin. an. ʒss. rhei el. ʒss.F. pulvis· dosis ℈ss. vel ℈j. pro aetate pue [...]i cum jure pulli vel aqua▪ acetos. & quoniam pueri ob amarorem medicamenta fastidire solent, facio tales placentulas.

℞. Sem. cinae ʒij.C. cervi usti ʒj. sacch. alb. in aq. absynth. solut. ℥iij.F. confectio in placentas. Sequenti unguento inunge Umbilicum.

℞. Ol. petrol. nigr. ℥ss. cerae novae ʒjss.M.F. unguentum. Adjunge sequens emplastrum, quo saepissime in pueris utor.

℞. pulv. lumbric. ʒj. colocynthid. absynth. petrol. nigr. aloes hepatic. an. ʒj. myrrh. ℈ss. ol. absynth. fell. taurin. an. q.s.F. emplastrum s.a. de quo accipe pro una vice ʒvj. vel ℥j. extendatur supra corium & applicetur ventri Io. Naesius. consil. 25. lib. 3. consil. Cratonis, &c.

Pro vermibus in adolescente octodecim annorum summa cum laude exhibui cochleari. succi granat. & cochlearis dimidium olei olivar. simul commixta. eo (dictu mirum) quinque sedes habuit, multosque vermes simul dejecit. Nobilis quidam Gallu [...] hoc arcano utebatur, dicebatque reginam Galliae solitam esse hoc remedio uti in pueris suis. Elidaeus praeceptor meus pueris dabat pulverem corallin. rhab. el. an. ℈j. cum aq. gramin. syr. viol. exiguo adjecto. Petrus Forestus. obs. 27▪ lib. 21. De mesenterii & intestinorum affectibus.

Confectio illa quae diacarthamum dicitur potentissimum est remedium datum pueris ad vermes dejiciendos, & ad pituitam vel chylum corruptum ex quo generantur & nutriuntur: sed in exigua quantitate, quia fortiter solvit. Petrus Forestus. observ. 33. lib. 21.

Puerpera quaedam febre maligna laborans & ventris torminibus, una cum fluxu vermes teretes dejecit. huic [Page 882] pulverem hunc sequentem cum cerevisia exhibui.

℞. Pulv. c. cervi. usti. ʒss. sem. portulac. & zedoar an. ℈ss.M. statim à pulvere exhibito, dolor ventris, qui vehementissimus erat, ilico mitigatus est, & quinque vermibus ejectis, una cum excrementis liquidis, sana evasit, febre & fluxu desinentibus. Idem. obs. 34. lib. 21.

Subsectio tertia. Pro Vermibus.

JNsans quidam duorum annorum vermibus laborabat, post alia remedia tandem pulverem c. cervi usti passulis exacinatis impositum continuò devorabat; atque ita dulcedine passularum allecti vermes, hoc solo remedio, dictu mirum, continuato, ultra centum vermes per alvum dejecit: & ventre inuncto oleo cotoneor. & absynth. pulv. c. cervi usti immixto, & exigua cera adjecta, à vermibus modo vivis, modo mortuis exeuntibus, tum à fluxu alvi & febre liberatus est, & magno cum nostro honore perfectè convaluit. In omnibus vermibus sive latis sive rotundis (praecipue etiam ubi fluxus ventris adest) pro comperto habemus nullum praestantius remedium esse quam c. cervi ustum, vi quadam occulta, pueris tum infantibus ac adultis exhibitum. memini enim quod soror mea cum adhuc juvencula existens vermiculatione laboraret, exhibito hoc solo Medicamento simplicissimo, nescio quot vermes ultro ex ano ejecerit qui decidebant in terram vivi & sic curata fuit. Petrus Forestus. observ. 35. & schol. lib. 21.

Sal. deglutitum ascendentes vermes ad stomachum deorsum pellit. Idem. schol. obs. 36. lib. 21.

Adolescens quidam vermibus laborans, purgatus primum fuit infuso rhab. deinde jussi ut noctu applicaret emplastrum paratum ex farinae siliginis scutella i. pinsita cum felle bovis, addendo cochlear. pulv. absynth. & duo cochlearia olei absynth. cum pauco aceto· gestet noctu supra umbilicum. Si vermes prodeant, continuet adhuc aliquandiu, ut & alii exeant. pilulis sequentibus frequenter utatur.

℞. Aloes ʒjss. rad. gentian. ʒss. diagrid. ℈ss. cum succo absynth. F. pilulae. capiat ʒss. pro v [...]ce. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 884.

℞. Sem. contra ℈j. passul. liquir. conserv. viol. an. ʒij. absynth. rom. pss.F. decoctio in colat. ℥iiij. infund. rhei. ʒj. corallin gr. v. in express. dissolv. rhei. ℈ss.F. potio. Guil. Ballonius. consil. 30. lib. 1.

In febribus ubi maxima adest pravitas, qualitas occulta & venenata, aut copia vermium, saepè aquam ex citrio malo destillatam utilissimam inveni. destillatur▪ per balneum M. prius citrio malo in minutissimas partes redacto: hoc facto, ponitur totum malum citrium ad destillandum, nempè cortex, pulpa, semina & aciditas simul confusa habebimus, aquam pretiosissimam omni hyacinthina [Page 883] confectione nobiliorem, dosis sit hora ante cibum, ab ℥ij. ad ℥iiij.v. atque etiam vj. vermes necat, putredini resistit, cor mirifice tuetur & vires fovet. potest vel sola, vel cum jure, aut aliis aquis misceri. Dominicus Panarolus. obs. 3. pentecoste. 5.

Sectio decima quinta. De Verrucis.

VErrucae sunt tubercula ex cute instar monticulorum pronata, absque dolore, subdura & scabra; à variis, quas obtinent, formis diversas sortiuntur appellationes· aliae enim sunt sessiles Graecè [...] dictae, quae humiles sunt infra latae, & radices altè infixas habent; dolore etiam affligunt. aliae rursus sunt pensiles [...] Graecis appellatae, quae parte quidem summa latiores sunt, ima verò versus cutem, tenuiores, qua quasi pediculo innituntur. thymia denique vocantur, quae colorem thymi repraesentant, ad cutem etiam sunt tenues, in summo autem latae durae, & asperae, pensilibus minores· oriuntur autem omnes vel à materia crassa melancholica & pituitosa, vel ex succo cuti & cuticulae alendae destinato.

Subsectio prima. Pro Verrucis.

PAter meus cum juvenis manus verrucis repletas haberet, ei consultum fuit à Spiringio Medico, ut omni die sale & aceto eas fricaret; quo remedio sanatus fuit, nostra aetate quidam succo calendulae solo inuncto sanati sunt. Petrus Forestus obs. 10. lib. 4. obs. Chirurg.

Ad verrucas, myrmecias & acrochordonas tollendas saepè feliciter usus sum succo tithymali. Praeterea raphanum excavato, sale impleto, operculo occluso in catino per noctem servato, salem in liquorem versum invenies: eo verrucas confricato, & panno in eodem liquore tincto superligato, postea decident; est hoc secretum Alexii Pedemontani. Ad verrucas etiam valet radix chelidoniae cum axungia trita & admota, eas enim absumit & tollit, agrimonia quoque cum forti aceto emplastrata verrucas tollere dicitur. Idem. obs. 11, lib. 4. obs. Chir.

℞. Limac. rubr. q.u. ponantur in vase plumbeo asperso sale, & sic maneant per quatuor dies, abjectis limaciis, ter, quaterve in die cum liquore illarum liniantur verrucae. Idem. schol. obs. 11. lib. 4.

Verrucas nobilis cujusdem puellae totas manus occupantes, sola sanguinis tauri jam mact [...]ti calidi illitione sublatas vidi. Idem etiam sanguinem cervinum quidam praestare referunt. [Page 884] Philippus Salmuthus. obs. 27. cent. 2.

Subsectio secunda. Pro Verrucis.

UT subitò verrucae omnes manuum curentur, lotio tantum earum instituenda est, ex aqua communi in qua sal armoniacum solutum fuerit; quod à D. Videl. Medico Delphin. qui millies expertus est cum felicissimo successu, accep [...]tum teneo. Nuper famulum Dom. legat Hollandiae curavi, qui innumèris verrucis à duodecim annis scatebat, nec ab ullo curari potuerat: curatus autem fuit sola aqua cum sale armoni [...]co soepè fricando ut dictum est. Petrus Borellus. obs. 46. cent. 2.

Quidam patiebatur multas verrucas in digitis manuum. quas curavit meo consilio, illitu lactis ficulnei quater aut quinquies adhibiti. Idem praestitit idque multò efficacius spiritus sulph. per campan. per aliquot dies admotus in rustico quodam. Simeon Iacoz. obs. 17.

Intra septem vel octo dies, curantur verrucae portulaca contusa, eâ pars confricatur, deinde instar cataplasmatis admovetur, iterando bis in die. Samuel Formius. obs. 34.

Esto pomum transcissum cujus pulpa interna sit affricta verrucis, donec intepuerit, & religatis medietatibus per filum, donec pomum putruerit, tum enim vide [...] verrucas attactas disparu [...]sse· simulatque enim vita pomi ultima perit, cui verrucarum impressio fuit conglutinata, perit etiam verrucarum vita ultima. Io. Helmontius. tractat cui tit. Magnum oportet.

Verrucae atque stigmata à perturbatione praegnantis foetui inducta, attactu cadaveris sensim ac sponte mortui, donec pars intimè refrixerit; sponte evanescunt. Io. Helmontius. tract. cui tit. Tumulus pestis.

Subsectio tertia. Pro Verrucis in virga & locis secretis ex lue gallica.

POst universales purgationes, dissolvo parum sublimati in aq. plantag. cum exiguo aluminis, & pluma verrucas illino, quibus exsiccantur, & cum crusta decidunt. Chirurgi in nosocomio Delphensi in Gallica lue verrucas tollunt, inungentes unguento morbi gallici, quo si non desinunt, etiam utuntur sublimato & alumine cum aq. plantag. (quo remedio & nos uti consuevimus, antequam illi eo uterentur) donec decidant & perfectè curentur· Isbrandus Chirurgus Delphensis hac aqua egregia utitur ad condylomata, verrucas, thymos ani, virgae & membrorum muliebrium consumenda & auferenda in lue gallica.

℞. Aq. plantag. lb ss. sublimati ℈iiij. alumin. ℥ss. pulverizentur in qua penna intincta vel petia lini verrucae tangentur· hac aqua nos felicissime usi sumus. Nicolaus Massa. cap. 5. De cura ulcerum morbi Neapolitani, [Page 885] describit modum faciendi aquam separationis auri ab argento, qua utitur in verrucis hoc modo.

℞. Vitriol. roman. lb ij. alumin. roch. ʒvj. (forte ℥vj.) salis nitri lb j. pone in cucurbitam curvam lutatam, vel si vis pone in rectam cum capello suo & recipiente ad ignem fornacis, & habebis aquam cum qua separatur aurum ab argento, & cum qua fit pulvis angelicus, quae aqua est mirabilis ad removendas verrucas in quacunque parte, & maximè in ano & vulva· cauterizat etiam ista aqua ulcera maligna ambulativa, ubicunque etiam fuerint, ut in gutture, & prohibet progressum ulcerum virgae & vulvae. Sed cum est nimis acuta, oportet lymphare ipsam cum aqua rosac. at ego (inquit Massa) saepe sanavi ulcera mala gutturis, tangendo bis in die cum aqua dicta, cum medietate aq. ros. admixta, & est de secretis nostris. Petrus Forestus. obs. 11. lib. 4. Obs. Chirug.

Subsectio quarta. Pro Verruca Gallica in mucrone linguae enata.

AEGer multis pressus angustiis, medicos, pacta liberali mercede, rogat, ut pro sui salute veterum ac juniorum monumenta revolvant: ego stipendii compendio adductus, amicos, i. e. libros, tota nocte consului. Multas pro tanto malo remediorum myriadas inveni. Octiduo tentavi omnia frustra. Ultimò adii Lacunam. lib. 2. in Dioseor. cap. 17. qui pro Verrucis curandis nullum aliud praesidium utilius esse inculcat, quam chelidonii maj. folia pista cataplasmatis forma super verrucosam partem imponere. Ad aegrum laetabundus accedo, remedium experturus, & emplastrum exertae linguae appono lineo panno involutum, & in medio linguae triplicato filo ligo. non pertransierant dies duo, quando verruca omnino contabuit, ita ut ilico exciderit. Hoc exemplo edoctus plures in volis manuum & plantis pedum renatas, quae miserrimè aegros excruciaverant, radicitus hoc facili & certissimo auxilio extirpavi. Zacutus Lusitanus. obs. 79. lib. 1. prax. admirand.

Sectio decima sexta. De Vertigine.

[...] & [...], Latinè Vertigo, est exagitatio & praeternaturalis commotio spirituum animalium in ventriculis potissimùm anterioribus cerebri, qua omnia circumagi videntur. Hujus causa proxima est tenuis vapor aut flatulētus spiritus in cerebri ventriculos irrepens, qui in plexu choroide spiritus animales & humores exagitans & variè impellens, turbulentos sensus motusque reddit. Excitatur autem hujusmodi vapor non assiduo sed per intervalla & periodos. Crudus verò [Page 886] & vitiosus humor in quo calor imbecillis talem excitat vaporem, interdum in ipso cerebro, saepius in subjectis partibus veluti ventriculo, hepate, liene, & matrice, continetur. Causae procatarcticae sunt, diuturna & celeris corporis totius circumgyratio, rerum externarum▪ circumrotatarum, & aquarum vorticum continuus aspectus, prospectus ab alto, immodica exercitatio, solis aestus, balnei calor vehemens; dignoscitur, quod omnia in gyrum circumagi videntur, aliquando etiam & visus obscuratur, quandoque & sibilus vel tin [...]itus in auribus percipitur; saepe etiam laborans corruit, nisi propinquis nitatur adminiculis.

Subsectio unica. Pro Vertigine.

HOc vinum cuidam seni ita profuit, ut postea nunquam amplius de vertigine admodum conquereretur.

℞. Senn. ℥ij. turbith. ℥ss. agar. ʒiij. zinzib. ʒj. piper. ʒss. sem. coriandr. ʒj. absynth. ʒij. summitat. cent. min. majoran. an. ʒj. infund in mensura j. vini· bibat diebus aliquot. Vixit diu postea incolumis. Felix Platerus. obs. lib. 1. pag. 100.

Pilulae nunc describendae ex intervallis frequentibus devorentur; quippe quae efficacissimae sunt ad affectum hunc demendum, simulque ad caput & omnes sensus confirmandum.

℞. Agar. el. ʒij. colocynth. ʒjss. myrobal. cheb. ℥j. sem. marjor. rutae, poeon. an. ℈j. zinzib. asar. piper. an. ℈j. nuc. mosch. cubeb. caryophyll. xyloaloes, mastich. cardamom. spic. nard. an. ʒss. hellebor. ℈ij. sal. gemm. nitri, an. gr. v. aloes hepat. pondus duplum. F. pilulae cum benedicta, quarum ʒj. bis terque in mense, vel ℈j. tertio quoque die exhibeantur. Io. Zecchius. consult. 96.

Inter alia placeret mihi aliquando usus sequentis Electuarii, quod quidam Hippocratis Theriacen vocant. Ego non semel ejus usu similes, & eo graviores morbos curavi.

℞. Succi. absynth. succ. marrhub. succi staech. mastich. rhei, chamaedr. chamaepit. an. ʒiij. hyssop. ʒj. agar. boni, ad pondus omnium, pulverizentur omnia subtilissimè, & excipiantur melle cocto· detur mane à ʒij. ad ʒvj. in decocto staechad. Hujus loco si placet,

℞. Theriac. bonae antiq. vel mithridat. conserv. fl. beton. vel salviae, vel anthos, an. partem j. conserv. rosar. part. ij. cum melle anthosato. F Electuarium. Reinerus Solenander. cons. 2. sect. 1.

Praemissis venaesectione & purgatione, mihi placet per triginta dies sarsae & ligni decoctum cum cichoraceis paratum sumat. Hieron. Mercurialis. consult. 3. tom. 1.

Prae caeteris oleum buxi sicut in Epilepsia ita in vertigine optimum judicatur remedium intus & extra; extra inungendo eo quotidie temporum arterias, post aures, [Page 887] pulsus & carpum, & plantas pedum· intus verò in hunc modum.

℞. Conserv. fl. rorismar. ℥iij. ol. buxi, nuc. mosch. menth. chymico modo extract. an. ʒss.M. cum. syr. cort. citri, F. Electuar. cujus sumat mane ʒss. Est remedium praestantissimum corroborans ventriculum & cor. Quinimò si per os guttae viij. aut x. olei buxi cum ℥iij. aq. poeon. exhibeantur, nullum sentiet hoc, mea sententia, praestantius auxilium. Rodericus à Fonseca tom. 1. consult. 16.

Conserva flor. calendulae à nonnullis tanquam specificum vertiginis maximè commendatur. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 1. cap. 9.

In Vertigine, praemissis universalibus, specificus est pulvis ex cinnabrio nativo confectus, cujus descriptionem habet Quercet. lib. De cap. Affect. stercus pavonis absque omni praeparatione in forma pulveris cum sacch. mixtum & exhibitum ad ʒj. vel ʒss. vertiginem etiam inveteratam curat. Idem. ibidem. Io. Hartmannus. practic. Chimiatr. pag 91.

Sectio decima septima. De Vesicae ulcere

[...], ulcus vesicae, est solutio continua in musculosa ut plurimùm vesicae cervice, aliquando etiam sed rarissimè in ejusdem membraneo corpore. Oritur ab humoribus acribus, calculo aspero, purè è locis superioribus transmisso, ab inflammatione etiam & abscessu malè curato; ab assumptis denique cantharidibus. Signa ulceris vesicae sunt, vehemens circa pubem dolor, urinae difficultas, subcruenta & purulenta urina, furfurum aut squammularum cum urina excretio, & tenesmus. vid. 81. aph. sect. 4. in ulcère virgae· sanguis & pus etiam profluit, sed ante urinam aut sine urina, & inter meiendum in ejus meatu dolor percipitur. Capacitatem vesicae ulcus si obsideat, dolor continuus per totum infimum ventrem perfentiscitur, si verò in cervice consistat, circa pubem, & tempore tantum excretionis, dolor se prodit.

Subsectio unica. Pro Vesicae ulcere.

MAximè hic prodest corpore decenter purgato, lactis potus· neque scio (inquit Aetius) an post ullum aliud remedium secundo saltem loco id sit habendum· nam & asperitates lenit, & ulcerationes eluit▪ Trochiscum [...]tiam unum Gordonii sine opio, modo in lacte caprino dissolutum, modo in decocto hordei per syringam injecimus. Potest etiam distemperari unus ponderis ʒij. cum lacte & ita exhiberi· Valet in ulcere renum & vesicae. Sed magis conducunt trochisci injecti in vesicam, quam per os sumpti, quod ab ore ad vesicam longa sit via. Accipiat per os hunc bolum.

[Page 888]℞. Cass. rec. extract. ℥j. pulv. trochisc. alkikeng. ℈j.F. bolus. Valde hic conveniunt trochisci alkikengi; & ideo ut ʒj. aliquando caperet cum lacte ovillo, jussi. Capicbat etiam has pilulas.

℞. Terebinth. venetae clarae lotae in aq. equiseti ʒij. liquir. pulv. ʒj. succi liquirit ʒss.F. pilulae instar cicer. dentur iij. pro vice. Petrus Forestus. obs. 29. lib. 25. De Vesicae morbis.

Sectio decima octava. Pro Vesicae, Vteri colli orificii & haemorrhoidum summo dolore.

HOc unguento partes dolentes tum Vesicae, tum uteri orificii, ut & podicis, blandè illiniat penicillo intincto in eo.

℞. Succi hyoscyam. ℥ij. mucilag. sem. lini, psyllii extract. cum aq. plantag. an. ℥ss. crem. lactis ℥ij. ol. amygd. d. rec. ℥ss. coq. ad consumptionem succorum, adde opii ʒss. bene dissoluti in lacte cerae albae q.s.F. linimentum. Suffitum quandoque admittat in sella perforata ex decocto fol. verbasci & hyoscyam. suscitatum· bibat noctu cubitum itura haustum lactis caprini addito sacch penidii parum; in quo lacte radices consolid. maj. parum ebullierint. Postquam per biduum illud biberit, tertia nocte adjiciat lacte sic praeparato pulv. seq. ʒj.

℞. Troch. alkikengi cum opio ℥jss. sacch. penid. ℥ij.F. pulvis. Vino bibendo, cum eo carere non possit, saccharum permisceat, ut dulce fiat, minusque accendat: vel syrupum violaceum, aut julepum violaceum, quod non solum gratiam vino addit, sed etiam vires illius infringit. Ubi dolor remittere incipit, excipiat fumum, ex pulvere sequenti carbonibus injecto, excitatum, partibus inferioribus.

℞. Thuris, mastich. ladan. styrac▪ benjoin. carabes, an part. aequales· à salsis & acribus sibi temperet. Felix Platerus obs. lib. 2. pag. 484.

Sectio decima nona. Pro Vibicibus ad eos qui flagris caesi sunt.

QUidam inungunt loca percussa flagellis cum oleo rosac. mixto cum pulv. boli arm. nam mitigat dolorem, & locum affectum ab inflammatione arcet· transactis tribus diebus aut quatuor, inungantur oleo irino vel sambucino calido· & postea in processu sequenti,

℞. Resin. ʒiij. cerae ʒjss. pone ad ignem, & liquefactis adde terebinth. ʒss (potius ℥ss) olei com. lb j. foenugraec. thur. an. ʒij. bulliant aliquantulum. Deinde cola, & cum eo mane & vesperi ante cibum inunge. Petrus Forestus. schol. obs. 31. lib. 6. Obs. Chir.

Pellis ovis recens excoriatae calens [Page 889] adhuc circumdata, quolibet efficacius, die una & nocte persanat. Idem. schol. obs. 4. lib. 5. Obs. Chirurg.

Sectio vicesima. Pro Vigiliis & sudoribus diaphoreticis.

CUm alvi adstrictio concurrat, prae omnibus adnitendum, ut alvus respondeat, alias frustra vel optima auxilia adhibentur. Commodius remedium applicari non potest clystere ex jusculo caponis cum saccharo crasso confecto: Hoc non solum alvum solvit; sed etiam corporis vires restaurat· quod & passulae lotae ante cibum sumptae praestant. Balneum aquae dulcis, si aliquid ros. rubr. & flor. nympheae injectum fuerit, somnum conciliat, dolorem demulcet, sudorem inhibet, & appetitum promovet: conciliat quoque somnum medulla cervi recens, si tempora inungantur ad noctem; confert hic pulvis mirificè non solum ad somnum inducendum, verum etiam vires restaurat, somnia horribilia arcet, atque sudorem inhibet.

℞. Smaragd. hyacinth. margarit. corall. bol. armen. scob. ebor. an. q.s. in pollinem redigantur. ad noctem sub ingressum lecti, quantum media testa nucis ponticae capit propinatur. Quod si sudor non cedat fiat inunctio dorsi ex lacte mulieris butyro & o [...]. viol. cui etiam rosac. addi potest cum mucilagine psyllii. ab opiatis abstinendum. Abrahamus Seylerus. Epist. 5. lib. 6. consil. & Epist. Cratonis, &c.

Sectio vicesima prima. Pro Viperae morsu in pede.

TRibus interpositis à punctura horis puellam demorsam, (quae tredecim erat annorum) ad me deferunt· nulla interposita mora, per Chirurgum praesentem, locum punctum vulnusculis profundioribus per ambitum scarificare jubeo, & cucurbitulas multa ignitas flamma admovere· quibus sanguis ater & virulentus latitans abundè fuit extractus, sed & universam tibiam levioribus vulnusculis scarificare quoque jussi, sanguinemque tamdiu ex illis fluere, quoad sua sponte cohibitus fuit (nam erat tibia tum temporis multis & variis maculis lividis & rubris variegata) tunc verò ex alliis ac acribus cepis optimè pistis, theriaca adjecta, confectum emplastrum loco demorso admoveri curavi· & in potu illi theriac. ʒiij. meracioris vini ℥v. dissolutas propinavimus. Post haec vero quatuor interposi [...]is horis, panatellam ex alliis confectam in victu obtulimus; à somnoque abstineret, quantum possibile esset, monuimus· sequenti verò die puellam tremoribus corripi deprehendi, minoribus tamen▪ (coeperant enim jam [...]umi venenosi cor petentes minui, ad infimasque partes retrahi) tunc jejuno stomacho succi fol. fraxini ℥iiij. in potu dedimus [Page 890] est enim Medicamentum hoc omnia antidota in hoc casu excedens· emplastrum porrò dictum è novo paratum, iterum loco per tres sequentes admotum fuit dies, in quibus quoque & aliis sequentibus praedictum fraxini succum ebibit. Amatus Lusitanus. cent. 1. cur. 1.

Ratio, veterum autoritas, & quotidiana experientia me docuerunt, nullum esse praestantius praesidium ad mitigandos dolores ex morsu viperae, simulque ad extrahendum venenum, animalibus per dorsum discissis, actuque calentibus parti vulneratae applicatis, quae cum refrixerint amoveantur, & alia ut Gallinae, Galli, aut columbae iterum atque iterum applicentur. Io. Zecchius. consult. 33.

Quam primum quis à vipera morsus fuerit, celer [...]imè ad locum affectum ferrum candens tam prope admoveatur quam sufferre poterit patiens, ita enim vi ignis extrahetur venenum, quod ut oculati testes mihi retulerunt, aliquando instar ceruleae maculae ferro adhaerebit. D. Robertus Boyle. tractat. De utilitate Philosophiae naturalis. part. 2. sect. 2.

Sectio vicesima secunda. Pro Visionis debilitate.

℞. MAcis ℥j. euphras. ℥iiij.MF. pulvis subtilis de quo cochlear medium semper ante cibum diglutiatur· vidi homines & decrepi [...]os fe [...]è ad caecitatem perductos, hoc pulvere integrae visioni restitutos. I [...]em odor majoranae frequens magnum est secretum Bartholom Montagnana. consil. 58.

In cibo duobus mensibus utatur isto pulvere.

℞. Betonic. origan. chamedr. rutae, saxifrag. levistic. puleg. euphras. an. M.j. anisi. foenic. cinam. siler. mont. an. ℥j. calam. arom. galang. an. ℥ss. sacch. lb ss.M.F. pulvis. Io. Crato. consil. 37. lib. 6.

Collyrium quoddam mihi probatum hic describam, cujus quidem usu frequenti, non solùm oculorum partes omnes mirificè roborantur, verùm etiam spiritus visorii limpidi redduntur· quod collyrium Hollerius Medicus Parisiensis Celeberrimus à vetustis quibusdam Medicinae autoribus accepit. hoc enim scribunt visum caeco novem annorum restituisse, est autem hujusmodi.

℞. Succ. apii. foenic. verben. chamaedr. pimpinell. caryophyllat. salv. chelidon. rutae centinod. morsus gallin. caryophyll. farinae volatilis an. ℥j. piper. crassiusculè triti, nuc. mosch. lign. aloes. an. ʒiij. omnia immergantur in urina pueri incorrupti, & sexta parte vini malvatici. bulliant brevi tempore, tum exprime & percola, & repone vase vitreo bene obturato· hora somni singulas guttas singulis oculis instilla. Dum vindemiarum tempore mustum effervescit, flores euphrasiae injiciantur, vinumque repurgatum asservetur; quod in mensa epotum singulari est remedio. Io. Zecchius consult. 95.

Euphrasiae pulvis sorbili ovo inspergitur, [Page 891] aut inde sal. oxydorsicum paratur.

℞. Salis commun. ℥j. euphras. sicc. ʒij. macis, cinnam. an. ℈j.M. Ia. Hollerius. lib. 1. De morb. intern. cap. 20.

Sectio vicesima tertia. Pro Visionis debilitate ob maculam.

CAuterium ad aliquot dies in sincipite gestatum summopere laudo. cucurbitulas modo siccas, modo humidas, frictiones, ligaturasque partium extremarum proficuas admodum esse posse fateor. quantum attinet ad topica, quae detergentia & discussoria esse debent; primò probo aquam fragorum instillatam. Secundo sanguinem galli antiqui eodem modo usurpatum, sed collyrium quod ab ovis induratis ac secundum cavitatem vitelli, pulv. sacch. viridis aeris, & aloes lotorum repletis, ac in loco humido appensis, stillat, tanquam efficax Medicamentum usu experientiaque mihi non semel comprobatum propono. Sicuti & aqua panis quae sic paratur· conficiatur panis ex farina frumentacea cum pulvere simplicium ocularium, & tantillo chalcanthi mulsa exceptis, deinde hic panis statim ex clibano extractus, reponatur inter duo vasa stannea benè occlusa, ibique detineatur, quousque frigescat. Post colligatur aqua, ex vaporibus ab eodem pane emissis, exorta; quae in oculos instillata mirificè valet ad usum dictum; utilis etiam est aqua salis ammoniaci. Sed inter caetera probo, ut canna foeniculi in horto de nodo ad nodum perforetur, & foramen pulvere sacch. & croci repleatur, (vel sale minerali, saccharo & pulvere euphrasiae) deinde cera occludatur, per noctem detineatur, ac manè liquor extrahatur. verum ante horum omnium usum maximè proderit, si oculi foveantur spongia molli madefacta in decocto alth. malv. foenugraec. sem. lini ac hujusmodi aliorum emollientium. Iul. Caesar Claudinus. consult. 11. & 139.

Sectio vicesima quarta. Pro Visus debilitate.

EX jecore cujusdam pisciculi vulgari lingua à nostris dicti Aelpuyck, liquor quidam defluit, experimento certo obscuritati visus admodùm commodus & utilis· capitur hic piscis, prope Delphensem urbem in aquis Veenlandiae. Ejus liquore cilia tantum inungantur, & lachrimae ex oculo exibunt, & is qui visum obscurum habet, miraculi instar illic [...] lucidum & luminosum recuperabit. Hoc arcano felicissimè in multis usus sum. Petrus Forestus. obs. 35. lib. 11. De morbis oculorum, &c.

Omnino existimo vitreorum conspiciliorum usum convenientem oculis plurimùm commodare, tantùm abest ut detrimenti aut noxae quid iisdem [Page 892] adferat· & quidem hoc duplice de causa: quoniam nimirum, primò similitudine quadam substantiae oculos reficiunt, & in statu suo conservant. Et praeterea, quia radios, quibus visio perficitur, dispergi non ita subitò sinunt. oculus certè, quoad primarium visionis organum, humorem crystallinum, aqueae naturae est, atque ideo rebus aqueis & diaphanis, veluti, aqua clara, vitro, crystallo, speculis, & per consequens etiam conspiciliis naturaliter gaudet· unde non immerito in decantatissimis scholae Salernitanae versiculis, hic etiam legitur. Fons, speculum, gramen, haec dant oculis relevamen. & Aristoteles, testante Mesue magno illi Alexandro consuluit, ut saepe speculum tersum, directum, ac diu intueretur· hac enim ratione visum sese corroboraturum, & oculi defatigationem remoturum esse. Petrus Monavins. epist. 33. ad And. Dudithium. lib. 5. Epist. & consil. Cratonis, &c.

Perspicillis uti coepi ante aliquot menses ad candelae lumen▪ quoties minutulae literae legendae essent, nunc etiam magnos characteres vix sine iis lego, ac quod dolentius est, jam de die etiam saepè adhibere ea cogor. itaque de quo ante dubitabam, & ex te quaerebam, nunc meo periculo edoctus, didici rectius facere eos, qui non nisi necessariò ad eorum usum descendunt, tanta tam parvo temporis intervallo mutatio, miraculi instar mihi visa est. Andraeas Dudithius. Epist. 22. Ad Monavium. lib. 6. Epist. & consil. Craton. &c.

Nobilis quidam à multis annis assuefactus singulis matutinis diebus abluere faciem & oculos aqua frigidissima· hinc paulatim debilitatus & obfuscatus est visus. Guil▪ Fabritius Hildanus. obs. 27. cent. 1.

Hepar mustelae piscis recenter exemptum & vino ablutum suspendatur in vitro, ut nec fundum nec latera attingat, solisque ad radios vase clauso resolvatur· hoc tantum foris inungi debent palpebrae & cilia, & miraculosè visum tenebricosum restituet. Io. Heurnius. notis ad cap. 5. lib. 5. pathol. Io. Fernelii.

Ad oculorum obscuritatem magno succeffu utebatur Bonifacius aqua hac caerulea ipsi summè secreta.

℞. Aq. rosar. ℥j. sal. armoniac. ℈j. sacch. cand. ʒj. vitriol. alb. ʒss. album. ovor. ℥ss.M. probe agitando in pelvi aurichalcea. Ieremias Martius. obs. 25.

Sectio vicesima quinta. De Vlcere.

[...] ulcus est continui solutio cum imminuta magnitudine, in parte molli à materia erodente exorta, ex qua ut plurimùm non sanguis, sed aut sanies sive [...], aut pus, aut sordes profluunt, cum variis affectae partis dispositionibus praeternaturalibus· Antecedens ulceris causa, est corporis impuritas atque cacochymia, aut ex improbo victu, aut ex viscerum prava affectione contracta. [Page 893] conjuncta est, humor quicunque acris & erodendi vi praeditus in affecta parte consistens ac haerens. Causae externae sunt, Medicamenta caustica, morsus & contactus venenatorum animalium, combustio ab igne, aqua, oleo, aliisque fervidis succis, & contagium, ut in lue venerea· Ulcerum differentiae plurimae sunt, aliud est rectum, aequale, recens, magnum & summum; aliud obliquum, inaequale, inveteratum, parvum & profundum: aliud rursus simplex, aliud compositum, compositum verò, est intemperatum, rheumaticum, apostematosum, putridum, sordidum, virulentum, verminosum, cavernosum, & fistulosum, callosum, supercrescens, dolorificum, & malignum.

Subsectio prima. Pro Vlcere.

PRoponam hic Medicamentum polychrestum ad omnia ulcera sananda etiam composita, & est unguentum mirabile dictum, quia mirabilia praestat. confectio talis est.

℞. Lithargyr. auri. ℥ij. ol. ros. lb j. ponantur ad ignem in vase vitreo, & bulliant eo usque quo si mittatur intus calamus comburatur, adde cerae novae ℥iij. styrac. liquid. ℥j. mell. ℥jss. bulliant & incorporentur optime· postea extrahatur ab igne adde pulv. thuris, myrrh. praecipitati, ol. terebinth. cerae, resin. pini. an. ℥j.M. optimè, Hoc unguentum exsiccans est, & abstergens, & malignitatem extinguit ob praecipitatum. Rodericus à Fonseca. tom. 2. consult. 17.

Pro ulcere calido in tibia.

Corpore decenter purgato, ulcus lavari mandavimus cum aqua plantag. ros. & similibus. Deinde unguentum commodè desiccativum & incarnativum etiam refrigerans in tibiis maximè expertum praescripsimus.

℞. Ceruss. ℥j. lithargyr. ℥j. mastich. corall. rub. ros. sang. drac. camphor. an. ℥j. unguenti popul. quart. ss. ol. ros. viol. aq. solani & plantag. q.s. lapid calamin. & ossis saepiae an. parum. F. unguentum. Petrus Forestus. obs. 5. lib. 7. obs. Chirurg.

Quidam in ulceribus parvis excoriantibus cutem & carnem tibiae cujusdam, prius apposuit emplastrum ex cerussa lithargyro auri, myrrha & oleo ros. coctis ad duritiem convenientem; sed interim succo senecionis excoriationes, tum ulcera lavabat, deinde pulvere aristol. long. & baccarum lauri insperso; hinc pannum lineum in succo senecionis madefactum circa tibiam excoriatam volvebat, superinductis fasciis à talo ad genu usque; & ita tibia excoriata ab omnibus ulceribus sana evasit. Idem. obs. 4. lib. 7. obs. Chirurg.

Pro ulcere verminoso.

Unguentum hoc in ulceribus ad vermes descriptum à Bertapalia adhibuimus.

℞. Olei amygd. amar. succ. arant. acidor. vini malvatici. an. ℥ss. pulv. colocynth. cent. min. an. ʒij. cerae [Page 894] q.s.F. unguentum Petrus Forestus. obs. 10. lib. 7. obs. Chirurg.

Pro ulcere cum ossis corruptione.

Chirurgus ut squammae exsiccarentur, & exciderent ossium cortices, & ut bona caro renasceretur, commodè hoc sequenti pulvere usus est.

℞. Aristol. rot. ireos, aloes combustae. rad. peucedan. scoriae aeris, cortic. pini. an. part. aeq. F. pulvis. adjectum est deinde mel ut fieret emplastrum. Petrus Forestus. obs. 11. lib. 7. obs. Chir.

Subsectio secunda. Pro Vlcere.

IN ulcere simplici utor ego hoc unguento quod de Tutia Magistrale appello, & omnium optimum est quae ego viderim.

℞. Ol. ros. omphac. an. ℥vj. ol. myrtin. unguenti popul. an. ℥iij. fol. plantag. solan. hortens. an. M.ij. incisis herbis, omnia misceantur per octo dies, & quotidie agitentur· hoc facto, colentur, & colaturae adde cerae ℥iiij. misce super ignem, donec. liquescant. postea baculo misce, & cum tepidum est▪ adde lithargyr. auri vel arg. ℥vj. ceruss. ℥ij. tutiae praep. ʒij. plumb. ust. ʒjss. ducantur in mortario plumbeo per duas horas. Gabri [...]l Fallopius. cap. 13. lib. De ulcerib.

Novi qui in omnibus ulceribus brassica utantur, & bonis aegrorum rebus: nam ve [...]us Roma (inquit Plinius) annis sexcentis hac Medicina usa est· & Chrysippus volumen illi dicavit, per singula membra hominis digestum, mihi certè ejus vis usu constat. Io. Heurnius. lib, 1. method. ad praxin.

Carpus utebatur unguento ex lithargyro cocto, hoc modo.

℞. Lithargyr. auri & argenti an. ℥vj. ol. commun. lb iiij.M. pone ad ignem & fiat unguentum. Sic qui magnum ulcus habebat, quod exsiccari non poterat, hoc sequenti Medicamento exsiccatum est.

℞. Argenti sublimati, auripigm. salis armoniaci, salis commun. an. ʒj. aquae currentis lb j. bulliant simul omnia usque ad duarum partium consumptionem & usui reservetur. Petrus Forestus, obs. 12. lib. 7. obs. Chir.

Pro ulcere virulento corrosivo & ambulativo.

Chirurgus quidam hac lotione commodè utebatur.

℞. Myrobal. citrin. ℥ss. myrtill. rosar. an. M.ss. santal. omnium an. ʒjss. aq. ros. ℥iiij. aq. plantag. ℥viij. bulliant omnia simul ad tertiae partis consumptionem. Idem hoc pulvere ad cicatricem inducendam utebatur.

℞. Bol. armen. ℥ss. alumin. ʒij. balaust. myrtill. myrobal. citrin. an. ʒjss.M.F. pulvis, hoc etiam unguento prohibente ulceris deambulationem utebatur.

℞. Tutiae praep. plumbi usti, antimon. an. ʒij. pulveriza subti [...]issimè, & cum oleo myrtino F. uguentum. Carpus hoc utebatur pro exsiccando ulcere.

[Page 895]℞. Aristol. long. rot. cent min. an. Mss. caud. equin. Mj. cortic. thur. ʒj. vini nigri. lb x. mell. lb ss. bulliant ad consumptionem duarum partium, & coletur.

Quidam cum ulceratam haberet tibiam ulcere virulento & corrosivo, pulverem cranii humani adusti inspergebat, & supra dictum pulverem linamenta sicca apponebat, & ita curatus est· unguent. hoc valde est expertum mundificans & consolidans omnia ulcera corrosiva, ambulativa, & difficilis consolidationis.

℞. Succor. depurator. pentaphyll. pilosell. consolid. min. buglae, absynth. an. ℥j. succ. caud. equin. virgae pastoris, an. ℥ij. succ. plantag. ℥v. ol. ros. ℥iiij. cerae ℥iij. mell. rosac. ℥ijss. terebinth. ℥ij. vel q.s. ceruss. lotae in aq. plantag. lithargyr. auri, tutiae praep. plumbi usti & loti, spo. dii, balaust. an. ℥ss. sang. drac. sarcocoll. nutrit. in aq. plantag. myrrh. thuris, aloes, ros. sicc. ciner. sarmentor. vitis, an. ʒiij.F. unguentum.

Haec aqua mirabilis habetur in exsiccatione ulcerum virulentorum.

℞. Succi portulac. plantag. succi uvarum non maturarum an. pintam j. album. ovorum num. viij. alumin. crudi lb j. optimè pulveriz. & extrahatur aqua per alembicum. Petrus Forestus. obs. 13. lib. 7. obs. Chir.

Subsectio tertia. Pro Vlcere.

M. Iodocus Chirurgus ad ulcera sordida & putrida, & ad gangraenas, hoc unguento abstersivo utebatur.

℞. Micam panis siliginei, & tempera eam in aceto vini ad horas sex. postea eam contunde, & adde mell. ros. & salis. q.s. extend. super licinia, postea superpone plumaceolum infusum in aceto & aqua, ita ut comprehendat totum ulcus, interim non omittendo defensivum circa partes vicinas. Sed & nos hoc unguento mundificativo mirabili ad ulcera putrida sine corrosione commodè utimur.

℞. Succ. depurator. apii. absynth. beton. an. ℥j. succ. plantag. ℥iiij. succ. agrimon. ℥ij. mell. rosat. colat. ℥iiij. bulliant omnia simul leviter semper movendo usque ad consumptionem quasi succorum, deponendo spumam, deinde removeatur ab igne, & incorporetur cum eo pulvis sequens ad mellis spissitudinem.

℞. Gallar. quercus ℈jss. myrrh. el. ℈ij. thur. mastich. aloes succotr. sang. drac. sarcocoll. an. ℈j. psidiae, ros. rub. balaust. ciner. sarmentor. vitis. an. ʒj.F. pulvis subtilissimus. Aliud unguentum mundificativum mirabile in ulceribus sordidis & fraudulentis.

℞. Succi folior. lilii ℥iiij. aceti ℥j. mell. ℥ss, M. & coque▪ in vase aeneo ad per [...]ectionem: aliqui addunt succ. [Page 896] absynth. apii, & plantag. q.s. & mirabiliter operatur. Idem. obs. 14. lib. 7. obs. Chir.

Pro ulcere profundo & cavernoso in mulieris cujusdam coxa.

Cum eam saepè purgassemus; ad decoctum ligni guaiaci devenimus; ipsis ulceribus abstersis cum injectionibus & lotionibus ex lixivio, melle rosato, & alumine factis· aqua maris hic egregiè confert, ut & aqua aluminosa, quae in hoc affectu praestantissima est.

Pro putrefactione circa labia, & ut etiam ulcera ampliarentur, aliquando praecipitatum imponere mandavimus: deinde ablata eschara, ad majorem mundificationem, etiam unguento aegyptiaco cum decocto hordii, & mellis modico abluimus. ulceribus satis abstersis, per tres dies hac lotione ulcera ablui jussimus.

℞. Aquae hord. lb ss. mell. rosac. ℥iij.M. deinde ad incarnationem, Chirurgus devenit hoc sequenti unguento, quod est Io. De Vigo.

℞. Terebinth. clarae ℥ij. mell. ros. ℥j. sarcocoll. ʒiij. glutin. piscium, tragacanth. an. ʒj. antimon. plumb. usti, an. ʒjss. succ. centaur. ʒij. vel ejus loco pulv. ʒiij. farin. hord. cribrati ʒjss. croci ℈j. bulliat terebinthina tum melle rosac. parum. deinde omnia simul misce. in hoc casu est mirabilis incarnationis, interim ab initio etiam in circuitu aliquod defensivum appositum est, postea unguentum de minio super linteum admotum est, & ita cicatrizatum est hoc ulcus, sequens etiam Medicamentum quod in frequenti usu est apud Chirurgos, miram vim habet in glutinandis seu incarnandis ejusmodi ulceribus.

℞. Aq. decoct. hord. lb j. mell. ros. ℥iij. sarcocoll. ʒij. myrrh. thur. an. ʒj. vini odorifer. ʒvj. coq. omnia simul usque ad tertiae partis consumptionem. interdum potest addi aliquid aloes post glutinantis Medicamenti impositionem, sola spongia nova mulso imbuta circumponenda est, quam fieri potest mollissima, ejus autem deligatura à sinus fundo incipiat, & ejus ore finiat; fasciarum verò spirae sinus prof [...]ndum sine dolore arctent, ac paulatim usque ad os ejus relaxentur· spongia ideo circundatur & alligatur ut exsiccet, manantemque è sinu saniem excipiat, alioqui partem eroderet; sit mulso imbuta, ut detergeat, mollis ne asperitate laedat, nova verò, ut desiccet. Petrus Forestus. obs. 15. & schol. lib. 7. obs. Chir.

Subsectio quarta. Pro Vlcere.

PRo ulcere sistuloso.

Mirificè prodest in antiquis fistulis & admodùm callosis haec injectio.

℞. Unguenti aegyptiac. ℥ss. sublimati ʒss. lixivii.℥iiij. aq. ros. ℥ij. arsenic. ℈j. aq. plantag. ℥iiij. bulliant usque ad consumptionem tertiae partis injecto Medicamento, fistulae os linamento concerpto claudendum [Page 897] est, ne id refluat; nisi enim aliquandiu maneat nullum affectum effatu dignum praestare poterit· quae ex arsenico illinuntur penicilla, neminem unquam fefellerunt, ut praeter experientiam quotidianam, recentiorum ferè omnium scripta testantur. Petrus Forestus. obs. 16. lib. 7. Obs. Chir.

Pro ulceribus tibiarum.

Quidam hoc cerato de plumbo, quo uti solebat Angelus de Parma, curatus est.

℞. Antimon. ceruss. lotae, an. ℥ss. plumb. usti, lithargyr. terebinth. an. ℥j. ol. rosac. completi ℥ij. cerae alb. ℥jss. cerae in oleo liquefactae, addatur terebinth. Deinde pulveres, & F. unguentum. Hoc etiam egregiè probatum est ad ulcera tibiarum ostracosa.

℞. Cerae, resin. an. ℥j. saevi castrati ℥ij. picis naval. ol. an. ℥iij. mastich. thur. an. ʒiij. lithargyr. ℥jss. ceruss. ℥ss. coq. simul oleum, resina, saevum & cera, usque ad bonam glutinositatem; postea addantur reliqua. De tertio autem die in tertium ulcus debet lavari vino calido. Haec etiam tela quae ad Galenum refertur, competit ulceribus tibiarum.

℞. Ol. ros. ℥xij. ceruss. ℥iij. lithargyr. ℥iiijss. thur. mastich. an. ʒss. sang. drac. ℥ss. myrrh. sarcocoll. an. ʒij. coq. parum, usque ad rubedinem, & extrahatur ab igne, & imponatur tela antiqua ex lino. Idem. obs. 18. lib. 7.

Pro ulceribus Chironiis ex Galeno.

℞. Cerae lb j. ceruss. ℥viij. ol. rosac. lb j. sal. ammoniac. ℥iij. squamm. aeris ℥ij. thur. alumin. aerugin. malicor. calcis vivae, an. ℥j. quae liquari debent liquata & frigefacta aridis vino tritis admisceto, & placidiore igne decoquito. Petrus Forestus. schol. obs. 12. lib. 7· Obs. Chirurg.

Pro ulcere sordido putri virulento depascente in brachio cujusdam mulieris cum ossis carie.

Post ritè purgatum corpus, & exhibitum decoctum ligni sancti, ulcus quotidie per tonsorem abstergi post sudorem praecipio decocto primo ligni & linteolis exsiccari; tum os corruptum eradi, donec aliquid cruoris vel humiditatis appareret: postea illini tribus aut quatuor guttis balsami sulphuris, tandem applicari emplastrum meum diasulphuris jubeo· quibus omnibus caro in osse latè denudato procreata, & ulcus ad consolidationem perductum fuit in quadraginta diebus. Emplastrum diasulph. ita fit.

℞. Ol. sulph. ℥iij. cerae ℥ss. colophon ʒiij. myrrh. ad pondus omnium. cera, colophonia, oleoque liquefactis simul, & benè commixtis inspergatur myrrha subtilissimè trita, paulatim igneque lento coquantur, spatha semper agitando, donec bene permixta fuerint. Postea nimirum post quartam horae partem, ab igne deponantur, & paulatim frigescant; & habebis emplastrum praestantissimum, certum & infallibile in curandis omnis generis ulceribus & vulneribus quibuscun (que) Martinus Rulandus. curat. 93. cent. 1.

[Page 898]Corpore purgato ulcera diebus alternis semel lavabantur mane, & per se siccabantur▪ sequenti aqua nostra.

℞. Aq. plantag. lb j. aq. ros. lb ss. fl. malorum arantior. ℥iij. argenti vivi sublimati & pulver. ℥ss.M. coq. omnia lento igne per quartam horae partem. Deinde removentor ab igne, & cum deferbuerint, in phiolam vel vitrum imponuntor pro usu, & sic mulierem quandam cujus totum corpus ulcerosum erat, brevi tempore curavimus. Martinus Rulandus. curat. 19. cent. 5.

Foedissima cruris ulcera curavit Illustrissima Comitissa quaedam in Moravia, cum decocto fol. quercus, cui addidit parum alumin. myrrh. & thuris· quo decocto eluit ulcus; folia verò decocta calidè emplastri loco applicavit ter in die renovando. Sic levissima subinde, & quae vulgaria videntur, plurimum juvant. Wolfgangus Hoeferus. lib. 4. Herc. medic. cap. 2.

Subsectio quinta. Pro Vlcere in dorso sinuoso, profundo & sordido.

POst universalia ad detergendum & mundificandum ulcus, his usus sum auxiliis.

℞. Decoct. hord. integr. lb ij. mell. rosat. colat. ℥iiij.M.F. injectio intra ulcus per siphonem rectum· absque mordicatione detergit & eluit ulceris ichores. Verum quum & crassa sanies sordida multa inesset, hoc altero fortiore mundificativo usi sumus, nempe aegyptiaco unguento praefato decocto admixto, adjectis aq. vitae ℥ij. interdum & post dies aliquot ubi hoc secundo decocto usi essemus, nec satis pro voto detersio procederet, hac injectione nobili & efficaci utendum censuimus.

℞. Ligni sancti subtiliss. pulverati, cortic. ejusd. an. ℥ij. aristol. long. cent. min. absynth. agrimon. caud. equin. fol. oleae, myrti, pimpinell. consolid. maj. an. M.j. cortic. thur. myrrh. sarcocoll. an. ℥ss. vini rubr. odorif. lb iij. mell. despumat. ℥iiij.F. omnium decoctio· ex cujus colatura fiat injectio intra uleus, addendo hora injectionis aq. vitae el. ℥j. pro qualibet vice. Ubi animadversione dignum & observatione visum est, aquam vitae cum praefato decocto potentissimam esse & efficacissimam in detergendis sordidis ulceribus sine morsu, iisdemque exsiccandis & ad glutinationem promovendis· quin si cum praefato decocto adjiciantur aq. vitae, el. lb ij. & in alembico vitreo in B.M. destillentur, mirabilem inde elici liquorem ad ulcera sordida & cava tum detergenda, tum glutinanda; quod crebro experimento nobis exploratum est· mira namque profectò aquae vitae vis est in detergendis ulceribus & glutinandis; praesertim nervosarum partium, ut diuturna observatione nobis est comprobatum, ut qua nihil est praestantius. Cum carnem in hoc ulcere regenerare vellemus, altera hac injectione [Page 899] usi fuimus, cujus est vis, & modicè detergere, & carne cavitatem implere, unde sarcotica dici meritò potest.

℞. Fol. plantag. M.ij. agrimon. herbae Roberti, pentaphyll. an. M.j. summitat. absynth. numero iij. utriusque consolid. caud. equin. ceterach. hyperic. an. M.ss. beton. M.j.F. decoctio in aq. in fine adde vini rubr. astring. lb ij. ros. rub. fol. myrti, an. p.ij. hord. integr. p.ij. de colatura cape lb iiij. quibus adde farinae fabar. ℥j. farinae orobi ℥ss. thuris, mastich. sarcocoll. resin. pini, an. ℥j. myrrh. aristol. rot. an. ʒvj. irid. flor. ℥ss. mell. rosat. colat. ℥iij.M. & ex hoc liquore F. injectio intra ulcus hoc sequenti unguento, post injectionem, intra ulcus cum turundis, spleniis ac liciniis commodè utebamur.

℞. Succ. plantag. ℥iiij. succ. agrimon. ℥ij. succ. absynth. ℥j. vini rubr. ℥iiij. ol. ros. omphac. lb j. coq. simul ad vini & succorum consumptionem, in fine addendo farin. fabar. ℥ijss. farin. orob. ℥jss. thuris, mastich. sarcocoll. resin. pini, an. ℥j. myrrh. el. irid. flor. & aristol. rot. an. ℥ss. terebinth. in vino albo lotae ℥iij. mell· despumat. ℥iiij. cerae quod satis est, F. unguentum. Pulvere item sarcotico hoc post completam ulceris detersionem intra ulcus usi feliciter sumus.

℞. Aloes el. ʒij. thur. & cortic. ejusdem, myrrh. sarcocoll. an. ʒj. rad. irid. fl. ℈iiij.F. omnium pulvis tenuissimus admovendus cavo ulceri ad impletionem cavitatis. Sed sequenti unguento celerrimè omnium est perfecta mundificatio; miram namque in detergendis ab ichoribus & sorde ulceribus vim habet.

℞. Succi apii lb ss. (mirabile est in detergendis ulceribus) mell. el. ℥iiij. farin. hord. ℥ij. farin. orobi ℥ss. myrrh. el. ʒij. terebinth. ℥jss. coq. omnia simul ut fiat unguentum· quo turundae & licinia imbuantur, & in ulceris cavitatem indantur; optimè ulcera & citra morsum purgat. Ad carne implendum ulcus hoc sumus emplastro usi.

℞. Lithargyr. auri ℥vj. ol. ros. omphac. lb jss. acet. rosac. lb ss. coq. simul lento igne, perpetuò cum baculo agitando, donec acquirat colorem nigrum ad bituminis & cerati consistentiam ut F. magdaleon, ex quo fiat emplastrum supra ulcus apponendum, in fine verò curationis emplastro diachalciteos cum diapompholig. usi sumus; & sic tandem curatum est fistulofum hoc ulcus citra sectionem. Franciscus Valeriola. obs. 1. lib. 5.

Subsectio sexta. Pro Vlcere.

ULcus in pede foeminam quandam affligebat, & licet quandoque sanaretur, certis temporibus remeabat, erat enim illi haereditarium malum. Hoc remedium prae caeteris laudabat, quod ei profuit.

℞. Lithargyr. ʒij. ceruss. ʒiij. [Page 900] pulverizata laventur aqua rosac. & siccentur· adde tutiae praep. pompholig. alb. an. ʒjss. plumbi usti & loti ʒij.F. pulvis tenuiss. Excipiatur infusione gummi tragacanth. facta in aqua ros. add. saevi caprin. ℥ij. vel paulo plus, ut F. instar emplastri, addendo camphor. ℈j. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 561.

Ex glabritie sciemus virulentam & malignam qualit [...]tem invasisse partem ulcere detentam, unde feri num ulcus subolescit. Prop [...]erea Chirurgis illud studium semper adsit, ut partem firment, & totius cacochy miam castigent. Utantur saepe à purgatione decocto sarsae, & chinae▪ & ligni Indici, & ulceribus talia topica adferant, quae unà partis calidum nativum recreent, ac intemperiem flectant. Io. Heurnius. ad aph. 4. sect. 6.

In contumacibus ulceribus, mirum in modum solatio esse solent remedia rovellentia succos à parte vulnerata. Hinc est quod ita juvent vulnerariae potiones, nam urinas movent, unáque ichorosam materiam, quae quotidie in partem ulceratam ferri solebat, excludunt. Inde etiam decoctiones rad. chinae & sarsae juvant: nam talem materiam sudoribus & vaporibus evacuant ac revellunt. Hoc i [...]aque dicere velle videtur Hippocr. hîc, quia à talibus ulceribus periculum est, ut ossa affligantur, vos cavete ne in longum tempus trahatur eorum sanatio, & ne inveterascant. Idem. ad aphor. 45. sect. 6. Pro ulcere sordido.

Imponatur sequens mundificativum.

℞. Mell. rosac. ℥j. terebinth. non lotae ℥ss. pulv. rad. aristol. rot. myrrh. aloes, thur. an. ʒjss.M. in mortario, addendo croci ℈j. vitellum unius ovi, ad sedandos dolores, si supervenerint. Vel,

℞. Pulv. rad. gentian. irid. fl. lign. guaiac. farin. lupin. an. ʒij. summi [...]. cent. min. hyperic. & scord. an. ʒj. terebinth non lotae ℥ss mell. rosac. q.s.F.S.A. unguentum. Mercurium praecipitatum praestantissimum esse medicamentum in omnibus ulceribus indies experior: inspergo ipsum per se, vel hoc modo in form [...] unguenti filamentis impono.

℞. Mercur. praecipitati rectificati & aq. rosac. & plantag. loti ʒij. unguenti rosati ℥j. cerae ʒj.M. diligenter in vase vitreo, spatula lignea. Guil. Fabrit. Hildanus. cap. 27. lib. De Meliceria.

Ad ulcerum mundationem ac consolidationem saepius cum admiratione consideravi balsami sulphur. terebinth. anisati, &c. effectum laudabilem, multisque incredibilem, si ejus aliquid ulceri instilletur aut illinatur, mox enim novi puris generatio ita fuit inde diminuta, ut non rarò hujus unius balsami ope intra paucos dies plenè curata fuerint in mammis & alibi excitata post inflammationes apostemata notabilia. Franciscus Sylvius. lib. 1. cap. 40. paragr. 61.

[Page 901]

Subsectio septima. Pro Vlcere.

ULcera multa & maxima in multis corporis humani partibus, sequenti emplastro ad curam perfectam deducta saepissimè vidi.

℞. Mastich. ℥j. terebinth. venet. ℥iij. cerae flavae ℥iiij. liquescant in terrea olla, primò cera cum terebinthina, postea removeantur, & in aqua tepida diu laventur, & malexentur, dumque malaxantur pulvis mastiches cum iis incorporetur, & in magdaleones redigantur. Sequentia etiam emplastra miros produxerunt effectus.

℞. Beton. agrimon. verben. pimpinell. an. M.j. cerae terebinth. resin. an. lb j. mastich. ℈j. vini alb. opt. lb iij. coq. ad consumptionem tertiae partis, & cola· coques autem herbas solas, & post consumptionem tertiae partis, addes reliqua; rursusque parum ea coques, deinde emplastrum à vino separabis. Nicotianae decoctione etiam sola in oleo cum cerae q.s.F. optimum emplastrum ad idem. Petrus Borellus. obs. 16. cent. 1.

Pro ulceribus serpentibus oris, labiorum, gingivarum, & faucium.

℞. Aerugin. aeris ʒj. auripigmenti ʒjss. trita subtilissimè, coque in vini albi ℥iiij. ad mediae partis consumptionem. Post refrigerationem adde aq. ros. & solan. vel plantag. an. ℥jss. ut fiat aqua viridis pro illitione ulcerum. Felix Platerus. libro Observat. pag. 907.

Pro ulceribus oris & faucium vener [...]is.

℞. Aq. plantag. lb ij. unguenti aegyptiac. ℥iiij.M. pro lavatorio: quo ab ulceribus istis quam plurimi per me curati sunt· & est mirabile. Petrus Forestus. obs. 21. lib. 32. De Lue Venerea.

Pro ulcerum haemorrhagia.

Admove farinam tenuissimam molendinarum cum bolo, sanguine (que) drac. maxima haec copia aspergantur. Io. Heurnius. ad aphor. 21. sect. 7.

Sectio vicesima sexta. Pro Vmbilici apostemate & acutissimo dolore.

LOcum affectum jussi mane & vesperi perungi balsamo sulph. & post unctionem superimponi malvas in lacte caprino coctas: his abscessus maturari velociter coepit, & ad suppurationem pervenit ac disruptus est. Post disruptionem autem mane ac vesperi utebatur balneo decoctionis pisorum, & post egressum inungi semper jubebam umbilicum balsamo praedicto, turundamque eodem oleo tinctam imponi, atque his tribus praedictis solis, intra duodecim dies ex toto ulcus perfectè curatum fuit. Martinus Rulandus. curat. 39. cent. 1.

[Page 902]

Sectio vicesima septima. Pro Vmbilici prominentia à partu.

℞. COrticem viridem sambuc. & quod sub exteriore cortice est scabe, donec colligas M.j. injice sacculo, & in lacte coque, & impone ventri mulieris, malumque evanescet. Io. Crato. consil. 40. lib. 5.

Sectio vicesima octava De Vomitu.

VOmitus (Graecè [...] in [...] vomo) est eorum, quae in ventriculi capacitate continentur, violenta per os rejectio. Oritur vel vitio ventriculi, quod inflammatus, excoriatus, aut exulceratus sit; vel ob materiam qualemcunque qualitate sua eundem irritantem· quae irritando ad vomitum incitant, sunt copiosior ingestus cibus, idem corruptus putrescensque: humores serosi, pituitosi, biliosi, atrabilarii, vel aliunde in ventriculum confluentes, puta à capite, à tenui inteftino, ob vitiosam in eo humorum effervescentiam, vel ibidem geniti: pus item pancreatis, aut alterius partis vicinae inflammationem aut ulcus consequens; & sanguis ex ventriculi aut intestinorum vasis ruptis erosisque effluens, aut ex suppressis menstruis ad ventriculum translatus. In vehementi etiam tussi, ob accedentem potentem. musculorum abdominis contractionem, vomitus saepius contingit· in ileo rursus ab inverso intestinorum motu peristaltico in consensum trahitur, & ad vomitum adigitur ventriculus. Vomitum subinde praecedere solet nausea, quae nil aliud est quam inane vomendi desiderium, quo nihil ejicitur, saepe tamen sponte nulloque conatu aqua pellucida profluit ab ore.

Subsectio prima. Pro Vomitu.

SArtor quidam longo tempore vomebat quaecunque comedebat ac bibebat: cujus vomitum sistebam potione sequenti.

℞. Vini malvatici ℥vj. ol. vitriol. gt. vj. diluantur bene. Ex diluto hoc capiebat quotidie mane jejuno stomacho ℥j. quo vomitus constitit, cibum potumque retinuit, ac recte valere coepit. Martinus Rulandus. curat. 12. cent. 1.

℞. Absynth. M.vj. vini lb iij. aceti lb j. coquantur. Hoc decocto per linteum expressum fovebatur duos aut tres dies stomachus, multúmque conferebat ventriculo restaurando & roborando. Idem. curat. 23. cent. 2.

Cucurbitulam unam atque alteram fundo ventriculi sine ferro applicabis, & ipsi ventriculo sequens emplastrum.

℞. Ol. Mastich. cydon. an. ℥ss. crustae panis assati, & in aceto forti per horas duas infusi ℥ij. spodii, mastich. [Page 903] menth. corall. rubr. santal. alb. & rubr. an. ʒj. farin. hord. q.s. ad subigendum, & F. emplastrum. Ligaturas dolorificas brachiis ac pedibus admovebis. Quod si nec illis remediis vomitus coerceri poterit, consulo, ut aeger pedes suos in aquam frigidam subitò ponat. Cum cibariis sequentem pulverem offerendum censeo.

℞. Cortic. citri, ligni aloes, sem. coriandr. praep. portulac. santal. citrin. mastich. an. ʒij.M.F. pulvis. Quod si ille pulvis non proderit, exhibebis sequentem pulvisculum.

℞. Pulv. lign. aloes ʒij. reservetur usui, &,

℞. Syr. acetos. citri ℥jss. de quo sumat ligulam unam, cui addes pulv. ligni aloes parum, & aegroto propinabis. Ego enim pulvisculum illum in tali casu non sine fructu exhibitum fuisse novi. Io. Naevius. consil. 11. lib. 2. consil. Cratonis, &c.

Vomitus molestissimus in febre maligna levissimo remedio meo consilio ita sublatus est.

℞. Sal. absynth. ℈j. fucci limon. rec. cochlear unum· mixta fuerunt in ipso cochleari & exhibita. Statim vomitus sedatus est, neque deinceps vomitu quicquam rejecit. Lazarus Riverius. cent. 1. obs. 15.

Mulier quaedam vomitu ingenti choleram morbum referente laborans curata fuit in momento, hausto aquae cyatho spiritu vitrioli satis insignem aciditatem adepto. Alia Mulier Lipothymiam & alia gravia symptomata ex utero patiens, eodem spiritu aquae mixto sanata est. Lazarus Riverius. obs. 46, & 47. cent. 4.

Subsectio secunda. Pro Vomitu.

PRo vacuatione materiae quae in ventriculo continetur maximè laudo hieram simplicem Galeni cum cassia sic.

℞. Cass. ℥ss. spec. hier. simpl. ʒj. cum sacch. F. boli.

Ad roborandum ventriculum assumat mane jejuno ventriculo ℥j. aq. vitae nostrae juniperinae; aliquando etiam cochl. j. aquae nostrae theriacalis. In eandem etiam intentionem convenit exhibere sal. absynth. & menth. ad gr. iiij. vel v. in vino infusa· item oleum cinamom. & nuc. mosch. si cum vino aliquot eorum guttae sumantur. Extra verò roborandus ventriculus emplastro de crusta panis. Praeterea sumantur tria linteola, madefiant in succo menthae, deinde exprimantur, & albumine ovi illinantur, & aspergantur pulvere thuris; ponatur illorum alterum calefactum, supra stomachum duo reliqua apponantur carpo, & adligentur. Solent enim vomitum sistere. Rodericus à Fonseca. consult. 74. tom. 2.

Nauseam citissimè solvit comesta zedoaria vel ejus extractum. Eam à sumpto medicamento provenientem arcet panis tostus pulvere caryophyll. & aceto aspersus, ori vel naribus admotus· itemque [...]epa praemorsa. Vomitus enormes sistit aqua [Page 904] menthae ad ℥ij. semel atque iterum sumpta. Emplastrum theriacae ventriculo impositum. Succus cydonior. crudus miraculosè vomitum sistit, si ejus cochl. j. v [...]l alterum propinetur. Saepe vomitus vomitu curandus est. Durantibus itaque vomitibus, & quidem singulis diebus recurrentibus, aquae benedictae usus imprimis auxilium affert confortato deinceps ventriculo. Laudanum opiatum etiam egregiè valet, ubi reliqua omnia parum efficiunt. Io. Hartmannus. practic. chymiatr. pag. 177.

Subsectio tertia. Pro Vomitione nigerrima,

INstar atramenti Scriptorii nigram Vir quidam materiam admodum copiosam evomuit, idque repetitis vicibus, summè interim debilis, prostratisque viribus. Sequentem potionem ei exhibui.

℞. Mummiae ℈ij. syr. de ros. rubr. sicc. ℥j. aq. plantag. ℥jss.M. bibat una vice. Sequenti die similem materiam nigerrimam denuò evomuit, & de cordis dolore admodum conquerebatur. Exhibui tunc hanc potionem.

℞. Rhei pulv. ℈iiij. syr. ros. solut. simpl. ℥ij. aq. plantag. q.s.F. potio. Dejecit ternas sedes aequè nigras. Postea coepit melius habere. Biduo post sedes naturales redierunt, nec dum amplius haec materia apparebat. Jussi ut per vices conserva rosac. bonaque victus ratione uteretur. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 800.

Ante decennium Nobilem quendam Cardialgia quaedam subitò invasit, adeo ut animo deficeret; quam secutus est vomitus sanguinis concreti copiosi, & dejectio ejusdem, sed picis instar nigri, unde valde debilitatus, sed mox ad se rediit: Post triennium idem illi accidit, iter diebus aestivis calidioribus facienti, nam subitò febrili paroxysmo correptus in syncopen incidit, sanguinemque supra infraque, uti prius excrevit. Altero triennio interjecto, eadem sanguinis excretio illum iterum invasit· ac postremùm, hoc anno 1611. mense Iulio, quo ad me consilii causa venit, eundem paroxysmum est passus. Pallebat admodum alioquin tunc de nullo alio affectu conquestus.

Exposui illi à venis meseraicis, ob illuviem in illis contentam, tetri sanguinis, reseratis hoc accidere, occurrendumque maturè, periculosum enim esse, quod aliorum exemplis comprobavi. Ordinavi ut singulis mē sibus sequenti purgatione uteretur.

℞. Rhab. ℈iiij. myrobal. citrin. ʒj. pulver. irrorentur vino rubro donec molescant, postea adde syr. ros. solut. simpl. ℥jss. aq. plantag. q.s.F. potio diligenter prius expresso rhab. & myrobal. cum aq. plantag. Utatur per vices hac mistura.

℞. Conserv. ros. ℥ij. conserv. fl. cichor. fl. tamaricis, bugloss. borrag. cort. citr. condit. an. ℥j. rad. cichor. condit. ʒvj. troch. de rheo, ʒss. ras. ebor. ℈ij. corall. rubr. ʒj. [Page 905] ciner. pell. ventriculi & intestinor. gallinae ℈j. spec. diatrionsant ʒss. cum syr. de quinque rad. F. mistura. capiat bolum superbibendo aq. plantag. cum pauco vino.

Pulvere sequenti utatur octiduo semel, & si paroxysmus superveni at, bis vel ter.

℞. Succin. puri. ʒj. corall. rubr. ʒjss. balaust. ʒss. sem. hyosciam. alb. ʒj. sem. plantag. ʒss.F. pulvis, adde sacch. rosar. tab. aequalem portionem, capiat per se, vel cum vino rubro, aut lacte ustulato. Ad haemorrhoidum provocationem quam ego utilissimam censerem, ad diversionem & evacuationem illuviei illius, in venis meseraicis colligi solitam, jussi ut sanguisugas podici, per canalem, ut artis est, applicaret, sperare me si hac ratione hunc fluxum sibi familiarem redderet, posse praeternaturales illas sanguinis excretiones sic impediri. Uti & factum sicut praedixeram. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 797.

Quidam evomuit lb vij. sanguinis nigerrimi: & per secessum dejecit multis vicibus sanguinem nigrum ut pix liquefacta, ad lb x. altera nocte per os rursus lb v. nonnihil tamen plus colore accedentis ad sanguinem; tamen livescens erat, odorem prae se ferens subacidum, & per anum profudit lb vj. sanguinis coagulati nigri nullum habentis odorem· tertio die habebat nigras faeces malè olentes. quarto die nigerrima egessit excrementa, non tamen referentia colorem picis. illo die ordinatus clyster ex jusculo pulli, vitell. ovor. & saccharo. Aliis diebus praeteritis nutritus aeger vitellis ovor. & pane loto, infuso ante in vino odorato, factum etiam epithema cordi. jussus quiesceret in lecto. & ab omnibus negotiis abstinere [...]· qui postea advocatis aliis, id est, mutatis Medicis, morthus est. Reinerus Solenander. consil. 15. sect. 5.

Subsectio quarta. Pro Vomitu sanguinis.

UTatur sequenti remedio tanquam praestantissimo.

℞. Camphor. ℈ss. poscae vel aq. plantag. ℥iij. bibat, ubi fluor sanguinis superveniet, fluxum enim inhibet & obstructiones tollit. Guil. Rondele [...]ius. consil. 68. lib. 6. consil. Cratonis. &c.

℞. Aq. urtic. ℥vj. spir. vitriol. q.s. ad acetositatem satis largam, probè diluantur, & satis frigidè potentur· post hanc ebibitam potionem simul ventriculo applicetur panis tostus cum pulvere caryoph. aspersus & in vino malvatico & aceto madefactus, vel fiat pulticula ex medulla panis secalini & vino rubello styptico & aceto fortissimo calidè inducenda toti ventriculo & orificio ejus, manè & vesperi renovanda. Hac ratione subi [...]ò sistitur vomitus cruentus. Io. Hartmannus. pract. Chimiatr. pag. 178.

Vomitus cruentus curabitur con glutinatis denuo vasis per misturam sequentem, in aliis quoque sanguinis excretionibus utilem.

[Page 906]℞. Aq. plantag. ℥ij. aq. cinam. ʒvj. aceti stillat. ℥ss. corall. rub. praep. ʒss. sang. drac. ℈ss. laudan. opiat. gr. ij. syr. myrtin. ℥j.M. haec mistura cochleatim saepius assumpta curabit plerasque vasorum rupturas, & supra multorum expectationem sanguinis effluxum brevi tollet. Franciscus Sylvius. lib. 1. Prax. Medi. cap. 9. paragraph. 20.

Quidam rusticus vomitu sanguinis laborabat, qui nullis remediis per multos dies usurpatis sedari potuerat. Medicus cupiens sanguinem in ventriculo collectum educere per vomitum, qui graviter aegrotantem infestabat, & oppressionem insignem in ea parte efficiebat, praescripsit ol. amygd. d.℥ij. quibus vomitus excitatus est, vomuitque sanguinem concretum, simulque hirudinem unam sese in terra commoventem. Haec erat causa ignota & rara vomitus sanguinis, retulit postea aeger se in rivulo aquam bibisse, cum qua simul hirudinem hauserat. Lazarus Riverius. obs. 26. cent. 4.

Subsectio quinta. Pro Vomitu stercoris.

AD vomitum stercoris quidam capiebat omni die jusculum malvae, & convaluit, cum alia remedia non juvarent. Reinerus Solenander. consil. 15. sect. 5.

Sectio vicesima nona. De Vnicornu Groenlandico.

MErcatores nostri in Islandiam & Groenlandiam navigantes, invenerunt quod in India & oriente toto veteres tantopere depraedicarunt, Unicornu nempe matinum, seu balaenam Narvhal Islandis dictam: in superiore maxilla dentem unicum habet longum crassumque recta protensum, gyris intortum, & striatis flexibus ex majore radice ad summum acumen desinentibus. hic est dens quem pro Unicornu verò antea omnes venditarunt; & ex animali terrestri deciduum crediderunt, affirmare non dubito, ex balenae dente desumpta fuisse Unicornua quotquot hactenus hoc titulo prodierunt· vidi integra Unicornua in thesauris, Vltrajecti, in fano S. Dionysii, alibique, sed tam similia huic balenae denti, ut ovum ovo. exhibitus pulvis ejus à ℈j. ad ʒss. in aq. card. ben. vel sambuc. vel cerevisia, etiam invitis insuetisque sudorem copiosius exprimit· dedi quam plurimus febricitantibus, rarò sine optato successu, ut in usum pauperum hujus Unicornu frustula non pauca consumpserim. Experti sunt quoque eandem vim in aegris suis Medici consum matissimi D. Wormius & Mothius, ut candidè mihi confessi sunt. Neque solum exhibitus pulvis profuit, sed collo appensa frustula amuleti vicem sustinuerunt· rogatus transmisi frustulum Cl. Viro Alberto [Page 907] Kypero professori Leydensi amico meo, qui 1655. Magno successu in formam pulveris redactum cum aqua convenienti exhibuit aegrotis lue pestifera, quae totum Belgium depopulabatur, correptis, ut aut illico convaluerint, qui principiis obstitere, aut leviora experti symptomata morbum facilius tolerarint, aut certum exitium in aliquot dies distulerint. Tho. Bartolinus. histor. 4. cent. 4.

Sectio tricesima. De Vrinae difficultate & suppressione.

VIde supra lib. 3. sect. 3. De calculo. & lib. 9. sect. 11. De Ischuria.

Subsectio prima. Pro Vrinae suppressione ex calculo renum.

PEr tres quatuorve dies lotium non reddiderat mulier quaedam renum calculo laborans· cum haec remedia sequentia adhibuissem, miraculi instar urinam reddidit, & curata fuit.

℞. Parietar. virid. M.iiij. cum butyro fricta pectini cataplasmatis instar calidè imponatur.

℞. Chaerefol. malv. parietar. an. M.J. sem. alth. malv. an. ʒjss. cicer. rub. ℥ij. sem. quatuor frigid. maj. an. ʒj. hord. mund. p.j. sebest. rec. num. ix. caric. num. v. liquir. ras. ℥ss. coq. in lb iij. aquae ad consumptionem medietatis· colaturam continuò bibens, his remediis curata fuit. Mulier quaedam gravida quae in octavo mense adeo calculo fuit affecta, ut mingere non potuit; his autem remediis non tantum lotium reddidit, sed & calculos duos ad pisi magnitudinem, neque faetui obfuerant remedia, nam nono mense absoluto feliciter peperit. Petrus Forestus. obs. 25. lib. 24. De renum morbis.

Cuidam mercatori urinae retentione laboranti ex calculo ureterem obstruente, hoc decoctum sequens exhibui, quod licet secretum sit & arcanum, ut vocant, nunc quidem reticere nolo ob communem aegrotantium utilitatem, tale igitur est.

℞. Sem. malv. alth. an. ʒiij. cicer. rubr. ℥iij. sem. quatuor frigid. maj. an ʒij. hord. mund. ℥ij. caric. ping. num. ix. sebest. num. vij. liquir. ras. ʒvj.F. decoctio in lb iiij. aq. pluvial. ad. medietat. consumptionem. colatura usui reservetur, qua continuò utens calculum semper excrevit, & urina copiosissimè effluxit est hoc decoctum lubricans simul & emolliens, & urinam provocans, hoc modo alli simili casu laborantes in hunc modum semper curati fuere. primo injecto clystere emolliente, deinde fomentis & linimentis emollientibus, dolorem sedantibus, & renem ac ureterem relaxantibus, postea decocto nostro cum ficubus cicere & aliis, ultimò purgatione ex cassia adhibita. Petrus Forestus. obs. 29. lib. 24.

[Page 908]

Subsectio secunda. Pro Vrinae retentione.

RUsticus quidam decem diebus urinae suppressione laborabat, pro illo consultus, hoc Medicamentum praescribo.

℞. Rad. faenic. liquir. ras. an. ℥ss. parietar. malv. viol. agrimon. summitat. ribes nigrae. an. M.j. sem. anis. ʒjss. uvar. passar. exacin. pi. fol. sen. ℥j. gran. alkikengi. num. v.F. decoctio in lb iij. seri lactis ad Medietatem, bis in die sumebat ex hoc decocto, regionem vesicae tum pectinem inungebat ol. amygd. d. postea adjecto oleo scorpion. etiam imposito hoc cataplasmatc.

℞. Partietar. malv. chaerefol. fl. chamaem. an. M.j. cumini. pulv. ʒj. rad. alth. ℥jss. coq. in exigua aqua ad mollitudinem, pistentur, addendo butyr. rec. ℥ij. ol. scorpion. ℥j.M. ex decocto, cum sumpsisset, alvus ei soluta est, & cataplasmate continuò imposito, tandem minxit lotium copiosum. Multa sunt quae lotium provocant, sed praecipue folia ribes nigrae, licet aliquando vehemens sit, ut sanguinem simul cum lotio educat, ut in hoc rustico evenit. Petrus Forestus. obs. 18. & schol. lib. 25.

Pro urinae difficultate cum dolore circa pubem in muliere quinto die partus. Cum frustra multa remedia. essent tentata, accitus fui· hoc sequens cataplasma pectini apposui, quo apposito, incantamenti instar, cum eandem pro deplorata haberent, lotium liberè reddidit, & ab eo dolore, qui pubem exercebat, fuit liberata.

℞. Parietar. M.ij. chaerefol. Miss. incisa ad mollitudinem decoq. add. butyr. rec. ℥ij. ol. scorpion. ℥jss. calidè pectini applicetur, ita profuit, ut nullis aliis remediis opus fuerit· suspicabar malum ex frigore contractum; sola saepè parietaria cum oleo scorpion. instar emplastri pectini apposita (quod experimentum praeceptoris mei Elidaei erat) profuit, & me rarò fefellit, etiam ubi obstructio esset ab humoribus crassioribus, praecedente tamen clystere emolliente. Idem. obs. 8. lib. 25.

Pro urinae suppressione in puero.

℞. Parietar. oleo frixam, & eam calidam ad pectinem superimpone vel inter anum & pudenda· urinam enim cit. Vel caepam excavatam accipe in quam infunde oleum anethinum vel commune, & ad cineres calidos, quoad tabescat, sinito & pistam calidam supra praedicta loca imponito· alliorum ac caeparum restis minutim caesa, & oleo frixa ac admota juvat; oleum lilinum idem praestat, sed puer hic, quum multa essent tentata, ex oleo scorpion, inunctus multa minxit, & liber evasit· radix meu oleo cocta & pectini applicita, urinam pueris unicè provocat. Amatus Lusitanus. curat. 10. cent. 4.

[Page 909]

Subsectio tertia. Pro Vrinae suppressione.

SUbsequens emulsio in suppressione urinae ultra septimum diem ad miraculum usque excrevit suas vires in muliere quadam, & est secretum Divi Maximiliani, excrevit calculos ultra mille & quingentos, & aliquot mensuras urinae.

℞. Sem. viol. purpur. ℥ss. cum aq. veronic. q.s.F. emulsio. Carolus Oslevius Epist. antepenult. lib. 3. Epist. & consil. Cratonis. &c.

Pro urinae interceptione & difficultate, laudo ego hunc pulverem.

℞· Nucleor. persic. cerasor. an. ℥ij. sem. dauci, siler. montan. an. ʒvj. sem. foenic. d. anis. liquir. an. ℥ss. artemis. ℥j. sacch. albiss. ad pondus omnium F. pulvis subtiliss. capiat cochl. j. in vino albo tenui. in eo casu maximè etiam laudo amygdalas amaras, vel iis meliores nucleos persicos comestos· item pulvisculum virgae aureae vel artemis. vel calam. aromat. quem velim cum vino albo tenui absorberi ʒj. vel ʒij. pondere, mirum quam sint ex usu hi pulveres, si in frequentem usum adhibeantur, vel simplices vel mixti. Reinerus Solenander. consil. 18. sect. 1.

℞. Sem. raphan. genist. an. ʒiij. sem. bardan. ʒij. croci ℈ss. sacch. ℥jss.F. pulvis: detur una pars manè jejuno ventriculo ex vino albo, altera pars vesperi ante cibum. Inter ea quae admoventur tria maximi valoris mihi magnoperè probantur. Primum sanguis vulpis calidus renibus illitus; alterum oleum scorpion. cum minima cantharidum in pulv. redactarum portiuncula pariter illitum: tertium est quod.

℞. Succ. cepae. petrosel. apii. faenic. an. ℥iiij. cum mica panis F. cataplasma pro renibus. Io. Zecchius. consult. 30.

℞. Aq. veronic. parietar. an. ℥ij. syr. de alth. ℥j.M.F. julepus add. ol. succin. gt. v. exhibe dimidiam partem circa vesperam, alteram manè· repetatur hic clyster alternis diebus.

℞. Rad. malv. alth. an. ℥j. fol. malv. pariet. heder. terrestr. an. M.j. fl. chamaem▪ melil. an. p.i. sem. faenic. anis. carvi. an. ʒij.F. decoctio in colat. lb j. dissolv. bened. laxat. ℥ss. mell. viol. ℥j. ol. amygd. d. chamaem. an. ℥j. salis ℈ij.F. enema. cum. iisdem. herbis aucta quantitate fiat insessus. I. Petrus Lotichius. obs. 11. cap, 5. lib. 4.

℞. Parietar. rec. M.iiij. decoq. ad cataplasmatis consistentiam, adde ol. lil. alb. ℥ij. ol. scorpion. ℥j.F. cataplasma. id linteo duplicato densè inductum calidè sumini applicetur, cum admiratione illicò lotium provocatum quoties admotum, quasi affixa cucurbitula sensit urinae attractionem. Augustinus Thonerus. obs. 10. lib. 1.

[Page 910]

Subsectio quarta. Pro Vrinae suppressione.

HOc decoctum praescripsi.

℞. Rad. liquir. ℥j. passul. ℥jss. rad. ononid. ℥ss. cicer. rub. p.j. fol. malv. parietar. an. M.j. fl. chamaem. p.j.F. decoctio, dulcoretur addito sacch. & bibat, insessione quoque ex decocto malv. parietar. chamaem. tepidè utatur. his factis urinam denuo reddidit & dolor circa vesicae regionem quievit. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 280.

Ad mictionem provocandam quae mirè angebat, bibit jusculum sequens.

℞. Cicer. rubr. p.j. rad. asparag. petrosel. an. ℥j. sem. melon. ℥ss. coq. addito butyro. bibat. sub vesperam copiosè minxit urinam, cessante iterum mictone dedi hanc potionem.

℞. Sem. nasturt. ʒss. aq. parietar. ℥j. julepi viol. ℥ss. bibat. & repetat decoctum cicerum, quibus factis immensam denuò urinae copiam ut prius minxit sine recidiva. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 359.

Viro cuidam nobili certis temporibus circiter biduum vel triduum supprimebatur urina, adeo ut nullam reddere poterat; tuncque dolorem & in renibus gravem, & distendentem in vesica sentiebat, donec urina impetu quodam rursùm prosiliret, copiosa, eaque turbida, in qua subsidente, vel colata per pannum, pus & mucus bona quantitate deprehendebantur. Existimavi renum & praesertem dextri, in quo latere magis dolebat aliquam exulcerationem esse, à qua pus in renibus coacervatum mucumque urinae in ureteres influxum, tam diu impedire, donec loco cederet, & cum urina elueretur· metuebam etiam ne calculus quoque aliquis subsit, qui in renum substantia genitus, auctus diuque retentus, illic sedem fixerit· remediis meis usus, rarius & mitius hoc affectu laboravit, inter quae haec plerumque profuerunt, quando paroxysmus ille eum invadebat, insessione in balneo utebatur, cx decocto relaxantium & anodynorum fimplicium parato.

Bibebat de hoc diluto terebinth. una vice ad ℥jss. quod & si illi non saperet, quia tamen mictio inde mox sequebatur obtemperabat.

℞. Resin. lariceae vel abietin. puriss. & limpidae ℥ss. vitell. unius ovi, mell. ℥j. agitentur probè in mortario marmor. donec albescat & dissolvat lactis cremoris instar· postea adde vini alb. opt. aq. parietar. & fl. fabar. an. ℥jss. syr. limon. vel acetos. citri. ℥j. agitentur denuò, ut amplius liquescat. servetur ad usum. ex terebinth. vera cypria pilulas parari curavi hoc pacto.

℞. Terebinth. verae ℥ss. sacch. cand. ʒij. syr. de limon. q.s.F. massa. de qua capiat ʒj. pro vice hebdomadatim, vel si malit in pulvere uti, ejus ʒj. bibat cum vino· paroxysmo interdum adveniente bibit sequens decoctum, uti & alio tempore frequenter.

℞. Cicer. rubr. p.j. maceratorum [Page 911] aliquandiu antequam decoquerentur, in aq. rad. foenic. petrosel. & asparag. rec. vel turionum illius recentium cum pullularent, an. parum. F. decoctio, adde ol. amygd. d. rec. expr. ʒvj. salis tantillum pro uno haustu. Quando dolor immensus erat, ut nulla esset quies, egoque vocatus adessem, ad narcotica progressus, quibus prius non erat usus, cum & somnus obreperet, atque levamen sentiret, mirè laudabat; quae tamen non nisi necessitate urgente summa, illi exhibebam, per pilulas ejusmodi.

℞. Pulv. troch. alkikengi sine opio ʒij. opii ʒss. contriti diligentissimè cum ʒj. sacch. candi, cum syr. de liquirit. F. massa. Detur pilula ℈j. pondere, vel paulo plus prout operabitur. Hisce potissimum remediis, quae abstergendo obstructiones solvebant, urinam promovebant, dolorem mulcebant, multos annos sublevatus fuit· donec thermas Cellenses adire volens, cum itineri accinctus esset, apoplexia subitò correptus expiravit. Felix Platerus. obs. lib. 3. pag. 813.

Fotus admotus reni & ureteri, mox inunctio ex oleo Scorpionum & amygd. d. tum etiam cataplasma ex faece decocti emollientis cum cepis coctis sub cineribus: eodemque tempore exhibitus julepus sequens.

℞. Succ. parietar. & foenicul. marin. an. ℥jss. succ. limon. & ol. amygd. d. rec. an. ℥j.M.F. julepus. pro una dosi· intra horam ab assumpto julepo, copiose minxit & liberatus est. Ad sigillum curationis sumpsit postridie mane bolum ex cassia, rheo, & cremore tartari. Lazarus Riverius. obs. 29. cent. 2.

Subsectio quinta. Pro Vrinae suppressione.

NObilis quidam diebus aestivis calidissimis Lutetia Monspelium veniens, multoque potu ad sitim extinguendam sese ingurgitans, quatuor à reditu suo diebus incidit in omnimodam urinae suppressionem. Usitatis remediis per triduum usurpatis nihil conferentibus, tandem ego vocor, & praedictorum relationem audiens, quaero num dolorem aliquem in lumbis aut pube aeger perciperet, aut aliàs nephriticis affectibus obnoxius fuisset, ille se nullo dictarum partium dolore affici, neque unquam dolores nephriticos passum esse constanter affirmavit· quibus omnibus diligenter perpensis, censui hanc urinae suppressionem à nullo renum aut vesicae vitio dependere, sed potius ab obstructione venarum emulgentium, quam humorum multitudo peperat. Siquidem Gal. lib. 10. method. cap. 2. duplicem obstructionis causam statuit, humorum scilicet multitudinem, & eorum crassitiem· ratione multitudinis vasa nimium repleta & distenta, non possunt sese contrahere ad expulsionem, quod manifestè apparet in vesica, quae à diuturniore urinae retentione praetermodum distenta, difficillimè interdum [Page 912] urinam excernit, propter contractionis defectum. Huic sententiae inhaerens, phlebotomiam propos [...]i larga man [...] celebrandam, ad solvendam venarum plenitudinem, cui cum acquievisset Medicus ordinarius, extracta fuit sanguinis lb j. at vix hora elapsa à venaesectione, senfit aeger profluentem urinam à renibus ad vesicam per ureteres, & se brevi eam redditurum professus est; ac paulò post matulam petiit, quae cum unica mictione repleretur, alia vasa fuerunt afferenda, ita ut intra horae spatium plures urinae libras excreverit. Sicque omninò liberatus est, neque sumere voluit purgans medicamentum quod in crastinum ipsi fuerat praescriptum. Lazarus Riverius. obs. 1. cent. 1.

Io. Dominicus Sala qui aetatem inter experimenta consumpserat, semel omni vitae spatio se urinam quindecim diebus in viro suppressam vidisse monuit, venis ad pollicis amplitudinem intumescentibus, quae fluente denuo urina in statum naturalem rediere. Secus urinam supra quinque vel sex dies nunquam meminerat retentam. Io. Rhodius. obs. 28. cent. 3.

Nicolaus Trevisanus Medicinae Theoreticae Professor, jam aetate confectus à vesicae calculo urinae vexabatur suppressione. Iacobi Zabarellae tunc Professoris Medici munere atque consilio, quum lapidem nephriticum brachio aptasset, calculum excrevit: nec quiquam ex eo percepit incommodi, postquam ipsum perpetuò circumferret. Eandem ejus efficaciam Io. And. Schogargus celebris Medicus Patavii in agricola est expertus, qui urina retenta dum valdè torqueretur, lapide isto coxae interiori admoto; ea protinus effluxit. Io. Rhodius. obs. 30. cent. 3.

Lapis Nephriticus maximè laudatus ex Nova Hispania defertur, prassio lapidi similis, qui ad viridem colorem lacteo permixtum tendit, praefertur viridior· ejus praecipua laus est ad nephriticos dolores, tum ad calculum expellendum & arenulas. Nobilis mihi notus unum habet, cui nullum alium comparandum vidi; nam eum brachio gestans, tanta arenularum quantitate liberatur, ut, metuens ne noxia sit tanta ejectio, interdum illum deponat, nullum (que) tum amplius calculum ejicit· sed dolore premente denuò [...]um gestans, statim levatur aut minuitur dolor, multarum arenularum, atque etiam calculorum expulsione. Ea etiam occulta facultate praeditus est, ut ab ejusmodi dolore praeservet gestatus, renum calorem mitigando. Ducissa Bejar ter brevi temporis intervallo nephriticis doloribus afflicta, armillam ex eo lapide sibi confecit, quam perpetuò gestat: ex illo tempore (quod decennium superat) eo dolore nunquam vexata est. Nicol. Monardes. lib. De simpl. Medicam. ex novo Orbe delatis.

[Page 913]

Sectio tricesima prima. De Vrinae incontinentia.

URinae incontinentia est ejusdem propter Sphincterem resolutum, vel vesicam compressam, sine acrimoniae & doloris sensu. praeter voluntatem emissio.

Subsectio unica. Pro Vrinae incontinentia.

URina infantium (ut refert Benedictus Veronensis) muribus elixis in cibo datis cohibetur. Ego hoc expertum novi à quibusdam mulierculis Delphensibus, quae pueris elixos mures commodè dederint. Petrus Forestus. schol. obs. 22. lib. 25. De Vesicae morbis. Legatur Observatio 22.

Malmundarium anno 1608. vocatus, hydropicam anum curaturus, immanem ex remota platea ejulatum audio, scissitatus quid esset. ducor ad juvenem primiparam, cui inepta obstetrix vesicam laceraverat. ut ne momento urinam contineret. Unde jugi stillicidio excoriata primum cutis labiorum pudendi; moxque tot ibi verrucaesed molles, natae, ut putem nullius duas manuum volas capere illas potuisse· utraque nates ad os ferè eodem lotio exesa. Jussi Leodium illam vehi cupidissimus curam illam tentandi, reclamante Socero meo Ryetio Medico Doctissi [...]o, ut primùm operi me accinxi, informem illam & praegrandem verrucarum molem, magmate illo ex stibio crudo & sublimato aequaliter mixtis, unde butyrum antimonii destillant; densè oblevi: qua saepius derasa, die tandem tertio, labia pudoris altissimè sepulta primum se aperuere, & clunium putris caro exesa vel excisa spem boni successus fecit· ut primùm diductis labiis Sphincterem vesicae observare potui, siphonem argenteum concinnavi, cujus partem breviorem vesicae immittebam, longiori autem & quatuor latos digitos extanti lagenam alligabam. Hoc modo urina alio derivata, ulceribus ad cicatricem ductis, sana sibi visa, maritum, cum quo biennio non consueverat, decimo nono postquam Leodium venit die, ad se vocat, à quo, cum ipsam artem reponendi siphonem necessariò auferendum in amplexibus docuissem, iterum gravida foelicius peperit· caeterum urinae jugi stillicidio cum multa adhibuissem frustra, dimisi hoc uno laetam, quod omni dolore soluta molestam vitam ob lagenae pondus commodius traheret. Tandem alia occasione Malmundarium revocatus, laetissimam offendi, unaque siphonem argenteum offerentem; jam inquit aliquot menses hujus adminiculo non egui, tibi fortè usui aliquando erit. Stupente me, quomodo urinae illa incontinentia liberari potuisset, ostendit mihi sac [...]ulum collo appensum, in quo erat pulvis bufonis vivi in nova olla us [...]i. Hoc à cingaro se edoctam; ab ejus [Page 914] usu nihilo secius urinam se continere, quam ante lacerationem. Leodium reversus, hoc secretum nunquam mihi lectum vel auditum in alio experiundum duxi. Appendi itaque collo Mercatoris cujusdam eadem incontinenti [...] ob malè sectum calculum, vexati, mirum dictu, etiam hic statim persanatus fuit. Aliam periculum hujus faciendi occasionem quamvis curiosè quaesiverim reperire non potui. Henricus ab Heers. obs. 14. lib. 1.

Sectio tricesima secunda. De Vteri Cancro.

FRequentius generatur Cancer in uteri cervice, quamvis aliquando & ipsi substantiae accidere potest. Alius est ulceratus, alius non. Non ulceratus est tumor durus, inaequalis, colore sublivido, venenosus, calidus, perpetuo dolore affligens. Ulceratus verò, est ulcus, quod praeter dolorem, tumorem, ac inaequalitatem, labra habet praetumida, dura, & aspectu horrida, ex quo etiam concreta illuvies sordida & livida, interdum etiam subrubra & cruenta sanies emanat, tenuis, nigra & graviter olens. Oritur ex menstruo sanguine adusto, humoribusque calidis & torrefactis ad haec loca confluentibus. Ex hac causa primò fit scirrhus, qui si diu persistat & exuratur humor, in cancrum degenerat, primò non ulceratum, postea ob majorem corruptionem & acrimoniam, etiam ulceratum.

Subsectio unica. Pro Vteri Cancro.

SEquens injectio ulcerato Cancro maximè convenit.

℞. Herb. Roberti, verbasci, scabios. chelidon. min. aneth. sterc. human. an. q.v. comburantur· de cinere accipiantur ʒiij. aq. solan. ℥vj. excepta in mortario plumbeo pistillo plumbeo agitentur, deinde in uterum injiciantur. Oleum ovorum frequenter ductum & agitatum in mortario plumbeo donec spissius reddatur, & plumbi colorem contraxerit, efficacissimum est medicamentum. Cinis cancrorum fluviatilium lotus in aqua Solani, permixto pulvere ex plumbo vel antimonio, ulceratum Cancrum curare dicitur & creditur; quod si non curat, saltem mitigat, exsiccat, & depascentem cohibet. Petrus Forestus. schol. obs. 47. lib. 28. De Mulier. Morbis.

Inter topica sequens caeteris praecellit.

℞. Ol. ex vitell. ovor. ℥ij. succ. solani & veronic. vel sempervivi, an. ℥ss. mercur. crudi ʒij. agitentur in mortario plumbeo cum pistillo plumbeo donec crassitiem linimenti acquirant, in uterum immittatur hoc linimentum cum turundis oblongis, vel candelis cereis linteolo obvolutis. Injectiones multò facilius immitti poterunt in hunc modum compositae.

[Page 915]℞. Aq. hord. lb ss. aq. solan. & plantag. an. ℥ij. aq. veronic. ℥j. trochisc. alb. rhas. ʒij. sacch. Saturn. ʒj.F. injectio. Si dolor atrociter urge [...]t, adde ℥iiij. injectionis, syr. papav. ℥j. Foveatur etiam pars affecta aquis solani & plantag. vel eorum decoctis: quibus addi poterunt folia nymphaeae, papav. alb. rosae rubrae & camphora. Quod etiam decoctum injici frequenter poterit in uterum, fietque multò efficacius, si in mortario plumbeo agitetur, vel sacch. Saturni eidem permisceatur. Inter specifica commendantur ranae lotae & coctae, & cataplasmatis loco impositae: vel earum decoctio per injectionem adhibita· tum etiam decoctum aut succus Cancror. fluviatil. in uterum injectus· sicuti & herba Roberti sumpta vel admota.

Cogimur aliquando, propter immanissimum dolorem, ad narcotica recurrere, quae in hoc affectu, propter intensum humorum fervorem, minus nocent· & vidimus nos mulierem Cancro in mamma laborantem, qùae singulis noctibus, per quatuor menses, laudan. gr. ij. vel iij. innoxiè & cum maximo solatio sumebat. Si ex Cancro ulcerato multus sanguis prodeat, ut saepè fit, injiciatur in uterum succus plantag. cum tantillo thuris. Sed ante omnia instituantur universales evacuationes. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 15. cap. 10.

Sectio tricesima tertia. Pro Vteri dolore intenso ex frigore.

NIhil quicquam huic magis profuit, quam castor. ℈ij. cum vini rhenani exiguo sumpti. Alteri etiam mulieri cui cum dolore ventositas admixta erat, exhibui pulv. rad. gentian. ʒj. cum vino generoso. Nihil enim aequè dolori subvenit, ut rectè dixit Benedictus Veronensis, quam c [...]storeum, si ex frigida causa fuerit, sive potum, sive illitum· ita & gentiana trita mirè prodest ex vino calefacto pota, si ex vento fuerit, nam & imminentem arcet dolorem. Petrus Forestus. obs. 40. lib. 28.

Sectio tricesima quarta. Pro Vteri Ficis.

GVainerius mulierem hoc morbo laborantem post universalia remedia ita curavit. Capiebat picem Hispanicam & pulverizabat in terreo vase, supra quam laridum ignitum inflammatumque guttatim stillare fecit, ut sic pix liquefacta in formam unguenti coiret· eo oblinebat uteri haemorrhoides & ficus, & sic dolorem sedabat. Modo etiam accipiebat butyrum rec. & in mortario plumbeo cum pistillo plumbeo ad formam unguenti cogebat, eoque mirabiliter dolorem fedabat, & ubi [Page 916] ardor insignis esset cum dolore, hoc unguento commodè utebatur.

℞. Unguenti popul. ℥iij. croci ʒij. opii ʒj. vitellum unius ovi rec. incorporentur simul, & locus affectus inungatur· magna admiratione dolorem sedat. Consului ut nostra Matrona iisdem remediis uteretur. Petrus Forestus. obs. 54. lib. 28.

Sectio tricesima quinta. De Vteri furore.

FUror Uterinus est species quaedam maniae ab intenso & effraenato coeundi appetitu orta, qui mentem de sua sede dejicit, ita ut laborantes obscoena & impudica verba passim effutiant, abjecta omni verecundia Venerem furiosè expetant, & ad eam viros invitent. Causa est seminis copia, caliditas, & acrimonia in vasis seminalibus immodicè turgens.

Subsectio unica. Pro Vteri furore.

PHlebotomia saepius, prout vires ferrè poterunt, celebranda est, ut tota humorum massa, & ipse uterus refrigerentur, & sanguis fervidus ab uteri venis revellatur. Postmodum purgatio instituenda est ex benignioribus composita, bilem aut melancholiam educentibus, prout alteruter humor redundaverit. Purgationi succedent julepi praeparantes humorem peccantem refrigerantes scilicet & leviter aperientes, per triduum usurpandi. Mox purgans validius exhibendum erit ad humores illos penitus infixos evellendos, cui usui conferre poterunt illa medicamenta purgantia, quae in maniae curatione fuere descripta, quae per intervalla erunt repetenda.

Iterata purgatione ad uterum, & universum corpus refrigerandum, humorisque fervorem temperandum, sequens balneum erit utilissimum, idque pluries in morbi decursu erit repetendum.

℞. Fol. lactuc. salic. nymphaeae, vitis, portulac, umbilic. ven. an. fasc. j. fl. viol. nymphaeae & ros. an. M.ij. coq. omnia pro balneo, quod ingrediatur tepidè, sine sudore, bis in die longè à pastu.

Ad ulteriorem corporis refrigerationem serum lactis per multos dies exhibeatur. Proprietate specifica semen extinguunt sequentia.

℞. Fol. nymph. salic. viticis, an. M.iiij. fol. lactuc. portulac. umbil. vener. an. M.j. sem. quatuor frig. maj. lactuc. & papav. alb. an. ℥ss. aneth. ʒij. fl. nymph. & viol. an. M.j. contund. omnia recentia, & irrorentur succo limon. & destillentur in B.M. ac singulis aquae libris adde camphorae ʒj. Capiat ℥j. frequenter. Vel ex praedictis simplicibus fiat decoctio & saccharo dulcoretur ad plures doses addendo camphorae parum, vel fiat emulsio ex sem. frig. maj. lactuc. & papav. alb. extracta cum aq. nymph. lactuc. & salicis, cum syrupo [Page 917] violaceo. Opiata in hunc modum praescribi poterit.

℞. Conserv. fl. nymph. viol. & viticis, an. ℥ss. conserv. ros. ℥ss. caulium lactuc. condit. ℥j. corall. & smaragd. praep. an. ʒj. cum syr. viol. & nymph. F. Opiata.

In summa delirii vehementia somnū conciliantia utilissima sunt Tam interna quam externa. In toto morbi decursu clysteres refrigerantes & blandè purgante usurpandi sunt, cavendo ab acrioribus & vehemente [...] purgantibus.

Injectiones etiam fieri possunt in uterum ex decoctis herbarum pro balneo aliisque remediis praescriptarum, quibus utiliter▪ Sal Saturni addi poterit. Clysteres frequentes ex oxycrato ad hoc quoque conferre poterunt. Exterius linimenta refrigerantia, lumbis, pubi & perinaeo admovenda sunt, ex ol. nymph. unguento rosac. vel albo refrigerante cum succis solani, hyoscyami, nymphaeae dissolutis, addendo parum camphorae· tum lamina plumbea perforata supra renes continuò gestanda. Ratione causae conjunctae hujusmodi virgines viro juveni ac valido jungantur. Lazarus Riverius. prax. med. lib. 15. cap. 5.

Sectio tricesima sexta. De Vteri Hydrope.

HYdrops Uteri est ejusdem tumor praeter naturam ex collectione [...] ▪ pi [...]uitae, aut flatus, intra illius cavitatem, aut propriam substantiam & membranas, propter debilitatum calorem nati [...]um & malam proptii alimenti coctionem. Una causa est uteri ipsius intemperies & debilitas ex partu laborioso, abortu frequenti, aut frigore externo, contracta: alia verò, est eadem quae & hydropem universalem producit· aqua autem ex abdominis capacitate caecam & inusitatam sibi viam parat in uterum. Plurimùm etiam facit ad hydropem uteri accersendum mensium diuturna suppressio. Hujus morbi signa sunt, tumor imi ventris laxus & secundum uteri formam extensus, in ambulando gravitas & spirandi difficultas, menses inordinati, pauci, pravi, aut eorum defectus, uteri osculi gracilitas & humiditas, mammarum mollities & lactis carentia, dolor imi ventris & lumborum, rigor ac saepè febris.

Subsectio unica. Pro Vteri Hydrope.

℞. FOl. sabin. matricar. puleg. sem. dauci, an. p.j. rad apii & rub. tinct. an. ʒj. bulliant in brodio pulli columb. S.A. cujus ℥vij. vel viij. propinentur jejuno ventriculo: praemissis catharticis, egregiè ita purgatur uterus. Hoc decoctum efficacissimum reddetur, si immediatè prius una ex infrascriptis pilulis exhibeatur.

℞. Castor. opt. myrrh. rubiae tinct. an. ʒss. croci ℈j. succ. limon. [Page 918] q.s.F. Pilulae ix.

Ad sum movendum verò uteri [...]um tumorem, & humorem discutiendum, non ignobilem locum obtinet quod sequitur medicamentum.

℞. Borac. mineral. ʒss croci ℈ss. cum succo sabin. in formam boli reducantur, & bis in hebdomáda devorentur. Io. Zecchius. consult. 39.

[...] mirabiliter prodèst experimentum quod est à nuce moschata.

℞. Nuce [...] moschatam integram, seca in quatuor partes, & applicato rectè infundibulo ad orificium uteri, particulam nucis super carbones projice ardentes, ut fumus rectà per canalem in ipsum uteri fundum quodammodo fetri possit· id semel at (que) iterum, imò tertia vice experire, si non processerit ab initio, & tandem ventus interclusus cum bombo & motu totius corporis penitus cum impetu prosilit▪ & mulier sanatur. Hoc modo juven [...]m mu [...]erem curavi, aliis omnia [...]rustra tentantibus. Io. Hartmannas. pract. chymiatr. pag. 279.

Sectio tricesima septima. Pro Vteri procidentia.

SUbtus suffumigabatur corio anguillae salitae exficcatae in furno & pulverizatae manè & serò; quod maximè à Gentili commendatur ad uteri praecipitationem, & ego felicissimo successu uti soleo, etiam ad intest [...]ni recti foras prolapsum. Suffumigabatur quandoque ex pulv [...]lanae arietis nigri, quod remedium à proprietate juvat. Inter caetera laudat Mercatus in hoc affectu lapidem magnetem supra umbilicum, & rationabile est remedium; sed propter defectum non est factum. Fi [...]bant quoque suffitus ex rebus foetidis, ut ex penn [...]s combustis, ex limatura plumbi, &c. Sed circa res foetidas & malè olentes illud perpetuò est observandum, ut nunquam his utamur, nisi res odoratas naribus admoveamus, nam res foetidae solent syncopen inducere. Epiphanius Ferdinandus. hist. 39.

Gauterium actuale ignitum min [...] ostentetur, [...]ac simulet Medicus, vel Obstetrix velle partem tangere, it [...] enim▪ Natura retrahitur, & cum ea uterus ipse, aut pars aliqua alia quae extra promineat. Vel si muller [...]imidiuscula si [...], vivi mures filo ligati cruribus repentè submittantur. Retulit mihi Chirurgus quidam exercitatissimus, vulnus quendam in ven [...]re accepisse, per quod intestina egrediebantur, quae ut reducerentor in suam sedem, nullum aliud medicamentum profuisse quam candens ferramentum magnum, quod coram Patiente manu gestans vulneri applicaturum fi [...]xit▪ ejus▪ re [...] subito terrore è vestigio intestina in locum suum reducta fuere. Rodericus à Castro. lib. 2. De Morbis Mulierum. cap. 16.

[Page 919]

Sectio tricesima octava. De Vteri scirrho.

SCir [...]hus uteri est ejusdem tumor durus ac citra dolorem renitens, à crasso terrestri & faeculento humore procreatus· oritur saepe ex male curata inflammatione, ob nimium vel refrigerantium vel discutientium usum, à sanguine item melancholico, aut pituitoso nondum exusto in uteri aliqua parte collecto: signa scirrhi sunt, tumor durus, tactuique renitens, sine dolore, si legittimus sit; cum dolore si spurius, menses initio suppressi aut diminuti, crescente malo, magnus quandoque sanguinis fluor, corporis gravitas & ad motum ineptitudo· si substantiam affligat, in dorso & coxa dolorem excitabit; si verò ipsius cervicem, digiti contactu explorabitur· à mola discernitur, quod, menses vel supprimuntur, vel si fluant, ordinem servant: in mola autem, si [...]luant, inordinate fluunt, in mola etiam mammae lacte turgent, in scirrho verò extenuantur.

Subsectio unica. Pro Vteri scirrho.

CUm robusta esset, sanguis ut extraheretur mandavi; exhibui etiam syr. ro [...]. p [...]l [...]id. cum toliis senae, adjecto pauxillo elect. de hiera, deinde apposui emplastrum de mucilag [...]. & de melil. postea & emplast [...]um de ammoniaco sed prius inunxi hoc linimento.

℞. Mucilagin. sem. lini faenugraec. alth. malv. an ℥v. succi [...]reos ℥iij. pingued. anatis gallin. anser. an. ʒvj. ol. cheirini ℥jss. bulliant ad consumptionem [...]uccor. deinde adde croci. ʒss. cum cera F. unguentum· commendatur à Nicolo, his remediis haec optimè habuit.

Ad partem emolliendam fiat hic fotus ex Rondeletio.

℞. Rad. lil. alb. bismalv. cucum. agrest. an. ℥iij. artemis. tertiam partem manipuli unius, ficuum paria xx. sem. lini saenugraec. an. ℥ij. fl. chamaem. viol. melilot. an. p. [...].F. dec [...] ctio in aq. & oleo dulci, qua foveatur regio uteri· ex residentia pista & transmissa fiat cataplasma, quod applicetur post fo [...]um, deinde utatur sequenti unguento.

℞. Butyr. rec. axung. porcin. an. ℥ij. pingued. gallin anatis, anser. an. ℥jss. ol. amygd. d. & lilior▪ an. ℥iij. mucilag. sem. faenugraec. extract. cum vino albo. ℥j. terebinth. & cerae q.s.F. unguentum quo utatur post usum fotus· & post usum unguenti rursus redeat ad fotum, & iterum ad unguentum. His praesidiis aliquando usus sum commode in vid [...]a quadam, in qua d [...]rities etat totum ferè uterum occupans· sequens quoque valde utile est.

℞. Opoponac. bdell. ammoniac. an. ℥j. styrac. myrrh. an. ℥ss. propol. verae ℥j. rad. irid. ʒj. croci ʒss. dissolv. lachrymae in oleo lil. & amygd. d. & vino malvatico, & depurentur· [Page 920] quibus adde terebinth. & cerae parum F. unguentum. Petrus Forestus. obs. 45. & schol. lib. 28. De morbis mulierum.

℞. Emplastr. de melilot. & de mucilag. an. ℥j. gummi ammoniac. in aceto solut. & traject. & iterum inspissat. ℥ss. cum ol. lilior. F. emplastrum debitae magnitudinis super alutam extendendum & regioni uteri applicandum post inunctionem & quinto quoque die renovandum. Lazarus Riverius. obs. 38. cent. 1.

Inter praesidia praecipua, quae ad emolliendum scirrhum, priscorum & juniorum sagacitas adinvenit, chalybs est, cujus usu lapidosas durities promptè liquari vidimus· foemina quaedam ex menstrui retentione malè habens in uteri regione tormina persensit, apparuit etiam in pubis regione tumor aliqualiter durus, & indolens, qui ab ovi, magnitudine incipiens, ita quinquennio excrevit, ut cucurbitam rotundam magnam repraesentaret, in cujus profundo, tactu murmur percipiebatur· expurgatum corpus saepissimè sudorifica fotus, unguenta, cataplasmata varia adhibita. Sed omnia haec, etsi utilia, nullam commoditatem attulere; tandem solo chalybis usu perduos menses exhibiti omninò resolutus est tumor. [...] Lusitanus. obs. 88. lib. 2. Prax. Medic. Admir.

Sectio tricesima nona. De Vteri ulcere.

IN utero sed praecipue in ejus cervice & collo saepius contingunt ulcera, quae pro parentibus agnoscunt acres & erodentes humores, inflammationem, luem veneream, malignam gonorrhoeam, partum difficilem, lochia post partu [...] diu retenta, & secundinas corruptas, externae causae sunt acria Medicamenta, violentus concubitus, casus, percussio & vulneratio· signa sunt, dolor in ea parte acris & punctivus, sanies & pus per intervalla ex utero per se, aut cum urina profluens, dolor sincipitis, animi quandoque deliquium & febricula.

Subsectio prima. Pro Vteri ulcere.

PRaemissis venae sectione & purgatione, & julepis bilem & acrimoniam contemperantibus, ad ardorem & intemperiem tollendam imperavi, ut succum bursae pastoris & plantag. aliquando injiceret cum lacte muliebri, & exterius cum iisdem succis lavaret; vel cum panno lineo applicaret. Volescus utebatur aqua frigida· novi (inquit) aliquas mulieres quae sentientes se habere ejusmodi ulcera lavabant ea cum aqua frigida, mundabant, deinde & cum pannis lineis exsiccabant, & in matricem mittebant frequenter: atque iisdem [Page 921] praesidiis saepè mutatis haec ipsa saepius per se ad integram curationem su [...]siciebant. Ablata intemperie ad detergentia & exsiccantia devenimus. hoc optimum mihi videbatur quod ex sero lactis constabat cum pauco saccharo: quod ut injiceretur jubebam ad ulceris detersionem· postea etiam adjecto melle, & syr. de rosis siccis· aliquando etiam consului, ut injiceretur decoctum lentium & plantag. & agrimon. decoctum absynth. non convenit, nisi quando ulcus est sordidum· deterso satis ulcere aqua hordei & melle rosato, mandavi ut unguentum conficeretur ex tuthiae ablutae & praepar. partib. duabus cadmiae, litharg. argent. sarcocoll. an. part. j. cum ol. ros. vel aq. plantag. inungatur. demum deventum est ad unguenta partem resiccantia, ut ad unguentum diapompholig. & de cerussa, & sic egregie curata fuit. Io. Tiengius Medicus Amstelrodamensis nobilem se matronam hoc modo ab ulcere uteri restituisse dicebat dabat de quarto in quartum diem ℥v. decocti senae epithymi, ros. rub. myrobal. ind. & clysterem subinde in partem affectam injici mandabat ex aqua tepida decoction. senae, epithym. fumar. fl. chamaem. ros. cui terebinthina exigua, mel rosac. & hordei farina injecta erant, deinde pessos in uterum seu os uteri ponebat.

℞. Mell. rosac. lb ss. farin. lupin. siligin. faenugraec. sarcocoll. an. ℥ss.F. pessi. si pruritus aut dolor adesset, iisdem addebat semen papav. hyoscyam. & camphoram. Petrus Forestus. obs. 48. lib. 28. De Morb. Mulier.

Succus urticae cum pueri urina mistus abluendo injectus ulcera uterimirificè sanat. Felix Platerus. practic. tom. 2. cap. 14. pag. 575.

Subsectio secunda. Pro Vteri cervicis ulcere.

PRimò unguentum sequens doloris ulcerisque causa praescripsi, ut illud cum panno lineo discerpto uteri cervici intruderet.

℞. Mucilag. sem. psyll. factae cum aq. ros. ℥iij. vitell. ovi. num. ij. troch. alb. Rhas. cum opio. butyr. rec. an. ℥ss.F. instar. unguenti deinde utatur hac injectione cum syringa.

℞. Aq. solan. plantag. ros. an. ℥ij. opii. dissolut. ℈j. album. ovor. num. j. ol. rosac. ℥j. agitentur probè. lenimen ab hisce & praesertim unguento maximum sensit, quare illius usum postea semper continuabat· post dies aliquot, diversionis gratia, cum adeo copiosè ichor urens efflueret, dedi illi mannae ℥jss. in jusculo. & quia mire eam angebat fluxus illae, idque prae [...]ertim peracto menstruo fluore dedi sequentem potionem noctu cubitum iturae.

℞. Aq. plantag. & ros. an. ℥j. syr. de papav. ʒiij. trochisc. alkikengi sine opio & sacch. ros. tabul. an. ℥ss.M.F. potio. varia sunt subinde exhibita purgantia. Cum rediret per vices ardor & cruc [...]atus, qui tamen semper usu unguenti cessabat, dedi sequentem [Page 922] emulsionem, ut aliquoties biberet.

℞. Emulsionis iiij. semin. frigid. maj. fact. cum aq. ros. & plantag▪ an. ℥vj. item injectionem novam ordinavi sic.

℞. Troch. alb. rhas. cum opio. ℥ss. mucilag. sem. psyll. cum aq. ros. extract. ℥ij. infusion. gummi. tragacanth. ʒj. fact. cum aqu. plantag. ℥ij. misc. & injiciantur cum lacte· suffitum hunc quoque per infundibulum▪ injecto pulvere sequen [...]i super carbones excipiebat singulis matutinis, quem valde probabat.

℞. Thur. mastich. an. ʒjss. benjoin. storac. an. ʒj.F. pulvis pro suffitu.

Ad sanationem ulceris hanc injectionem praescripsi: nihilominus s [...]mper in usu unguenti perseverans, quod omnibus praestabat.

℞. Rad. consolid. ℥j. rad. bistort. ℥ss. alth. ʒvj. fol. plantag. equiseti, consolid. Sarac. an. M.j. sem. lini, ℥j. sem psyllii. ʒij. hord. p.i.F. decoctio, in colat. lb j. dissolv. mell. rosat. ℥ij. sacch. rubr. ℥j.M. pro injectione, purgato iterum corpore, usa est per vices sequenti pulvere.

℞. Ossium dactyl. ʒij. pulv. equiseti ʒj. corall. rubr. ʒjss. sacch. ros. tab. ℥jss. sang. drac. ʒss.F. pulvis tenuiss. horum usu coepit ita sanari, ut in publicum prodire posset· verum post tres menses, iterum fluor licet minore quantitate admodum tamen acris rediit. Postquam per quatriduum purgata erat, hac usa est insessione.

℞. Rad. consolid. herb. consolid. alchymill. plantag. equiset. heder. malv. chamaem. an. q.s. add. sem. lini & gypsi usti. scutell. j. coq. in aq. pluviali, add. aq. fabrorum extinctionis ferri· hac insessione usa est per mensem integrum semel in die ad duas horas; & quoties è balneo egrediebatur, suffitum hunc admittebat.

℞. Thur. mastich. an. ʒiij. benjoin. storac. calam. an. ℥ss. succini, ʒij.F. pulvis crassus, pro suffitu. injiciebat interim continuo troch. alkikengi dissolut. cum lacte caprino, dolore urgente cum opio, postea sine eo, & sic tandem in integrum restituta est. Felix Platerus. obs. lib. 2. pag. 480.

Sectio quadragesima. De Vulnere.

VUlnus (Graecè [...] in [...] vulnero) est unitatis in parte molli à resecante & acuta, caesim vel punctim facta solutio. Causae sunt, omnia armorum genera, & dentes animalium. Vulnerum variae sunt differentiae, una petitur ab ipsius vulneris natura, & sic aliud est rectum, aliud obliquum, aliud magnum, aliud parvum, aliud profundum, aliud superficiale, aliud in carne musculosa, aliud in venis aut arteriis aliud in tendinibus & nervis, aliud in ligamentis & articulis, aliud sine, & aliud cum contusione; alia rursus differentia [Page 923] sumitur à modo inflictionis, secundum quam, vulnus aliud est caesim illatum, aliud punctim inflictum, aliud per globum bombardicum illisum, aliud dentibus aut aculeis inflictum. Tertia differentia sumitur à parte affecta, & sic aliud est partium internarum, ut cerebri, cordis, jecoris, lienis, ventriculi, intestinorum, uteri, vesicae, &c. aliud externarum, ut capitis, oculorum, nasi, brachiorum, thoracis, dorsi, ventris, &c. Quarta differentia petitur ab eventu, juxta quam, aliud est securum, & facilè curabile, quale est quod cuti & carni ense infligitur, aliud rursus malignum, curatuque disficile, ut quod nervis, ligamentis, & osfibus infligitur; aliud denique lethale, ob nobilitatem & praestantiam partis affectae, vel quia ab armis intoxicatis infligitur, aut morsu animantium venenatorum.

Subsectio prima. Pro Vulnere.

DEscribam hîc aquam paratu facillimam, qua vulnera ferè omnia ad miraculum sanantur. Fit in hunc modum.

℞. Aq. vitae opt. vini ter destillatae lb vj. hyperic. hyssop. millefol. an. M.ij. thur. myrrh. pulv. an. ℥iij. infund. per quatuor dies. Postea destillentur per balneum vel arenam, bene obturatis capello & recipiente. Aquam d [...]stillatam serva in vase vitreo benè clauso. Cum aqua hac post unionem per suturam, totum vulnus madefiat. Imò haec aqua ter destillata cum infusione praedictarum herbarum & pulverum per octo dies, habet facultatem sanandi omnia vulnera infundendo illam, & superimponendo linteum madidum in ea, & superinfundendo pulveres.

℞. Thur. mastich. myrrh. sarcocoll. boli armen. sang. drac. an. part. aeq. pulveriz. M. & supra suturam illam aqua madidam insperge, & supra impone pessulam oleo terebinth. madidam, & liga; nec solvas, usque ad quartum diem, & quotidie semel vulnus ligatum fove, & madefac eadem aqua vitae. Quarto die solve ligaturam, reperies vulnus conglutinatum. Quod si non reperias, rursus eadem facito, & per tres dies non solvas, madefaciendo vulnus quotidie ut supra; post tertium diem solve, & rursus cura ut supra, usque ad duos dies· nec multum solicitus sis de diaeta, quae tamen sit accurata. Do tibi secretum maximum facilè parabile, ad curanda ferè omnia vulnera; quo si rectè uti sciveris, lucraberis multam pecuniam. Rodericus à Fonseca. tom. 2. consult. 9.

Habet hoc oleum vim curandi omnia vulnera & ulcera. Ita fit.

℞. Olei commun. antiq. lb x. resin. pini, terebinth. cerae, an. ℥ij. hyperic. [...]orismar. ros. millefol. an, M.ss. croci ʒj. pingued. porci rec. ℥vj. bulliant in balneo M. quo oleo calidissimo, quantum ferre possit aeger, quidam omnia vulnera curabat. Ad ulcera quoque maximè confert. Aliud.

[Page 924]℞. Aq. vitae opt. & generosi vini [...]luries circulatae, q. v. ponatur in boccia vitrea colli longioris: diligenter obturetur os, digeratur per viginti dies sub fimo equino calido, ita tamen, ut superior pars sit extra stercus aeri exposita; apparebit post viginti dies aqua caerulea supra faeces, quae erint caloris albi· separetur haec aqua paulatim per inclinationem à faecibus, & reponatur in vas vitreum bene obturatum ad usum. Haec est illa aqua qua (ni fallor) nuper quidam utitur Venetii [...], ad curanda omnia vulnera ad admirationem usque. Vocatur haec aqua à nobis divina. Rodericus à Fonseca. tom. 2. consult. 16.

Pro Vulnere Sclopeti in brachio.

Fiat digestio ex terebinth. ovi luteo & oleo rosac. In eandem intentionem prae caeteris laudatur oleum catulorum, quod omnibus digestivis anteponendum est. Est enim huic oleo vis mirifica, tum sedandi doloris, tum puris in ulcere maturandi. Si verò tale oleum non adsit, digeratur vulnus hoc digestivo.

℞. Ol. sem. lini & lil. alb. an. ℥iij. unguenti basilici ℥j. liquefiant simul, quo oleo calenti madefiant penicilla, & intromittantur. Suppurato vulnere, abstergendum est & mundificandum ita.

℞. Terebinth. cum aq. ros. lotae ℥iiij. ol. ros. ℥j. mell. rosac. ℥iij. myrrh. aloes, mastich. aristol. rot. an. ʒjss. fatin. hord. ℥iij.M. quo abstergetur ulcus▪ & caro gignetur: Si ob longitudinem sinus medicamentum non possit attingere omnes partes, per interjectiones▪ abstergendum erit ita.

℞. Aq. hord. lb iiij. agrimon. cent. min. pimpinell. absynth. an. M.ss. rad. aristol. rot. ʒss.F. decoctio ad lb j. colat. add. aloes. hepat. ʒiij. mell. rosac ℥ij. bulliant parum. F. injectio intra sinum. Rodericus à Fonseca. tom. 2. consult. 2.

Subsectio secunda. Pro Vulnere.

PRo vulneribus maximus erit usus linimenti vel balsami cujusdam à nobis inventi, cujus ea vis est, ut concoquat, digerat, mundificet, & carnem etiam inducat; cujus certissimi in omni periculo faciendo usus, nunquam me poenituit. Ejus descriptio talis est.

℞. Terebinth. clarae, & empl. de gummi elemi, an. ℥jss. pingued. castrat. ℥ij. pingued. porcin. antiq. ℥j. liquefiant ad. ignem, & F. linimentum. quo ad ignem liquefacto, gallinaceae plumae extremo vulnera leviter inu [...]gantur. Hujus balsami vis satis laudari nequit. Hoc etiam emplastrum optimum comperimus.

℞. Ol. rosat. viol. chamaem. an. ℥ij. axung. gallin. & medull. crur. vituli, an. ℥j. vermium. terrestr. vino nigro lotor. ℥ij. butyr. rec. ℥jss. mucilag. alth. lb j. bulliant omnia simul usque ad consumptionem mucilagin▪ Deinde colentur. Colatur [...] adde lithargyr. subtiliter tritur. ℥v. [Page 925] minii ℥vj. cum cerae alb. q.s.F. ceratum, addendo terebinth. ℥ijss. mastich. ℥j.F. ceratum. Omnibus recentibus vulneribus utile imprimis est· eo optime pus concoquitur & expurgatur, & caro demum inducitur. Franciscus Arcaeus. De curand. Vulneribus. lib. 1. cap. 1. & lib. 2. cap. 5.

Pro vulnere simplici in carne.

Statim huic candidum ovi (ut fieri solet) agitatum stupa canabina exceptum admotum est: deinde suto vulnere, appositus est hic Pulvis ruber.

℞. Bol. armen. terr. sigill. an. ʒvj. thur. mastich. sarcocoll. an. ʒijss. myrrh. aloes, an. ʒjss. tragacanth. pisti, sang. drac. an. ʒj. farin. hord. & fabar. an. ʒss.F. pulvis· qui cum ovi candido liquore agitetur, donec in corpus unum coeat, quod glutinis instar lentescat, postea stupis lenibus excipiendum erit medicamentum, & ita vulneri admovendum. Supra quod & aliae stupae solo ovi albo imbutae, & intra pannum lineum eodum madefactum liquore involutae apponendae sunt. Sed & supra vulnus, nulla alia intercedente materia, pannus aliquis tenuis praedicto liquore imbutus admoveri debet, ne scilicet dum removentur stupae, suturae jam factae fila abrumpant aut dilacerent. Loca etiam circumjacentia oleo rosac. inuncta fuere. Primus hic apparatus usque in quartum diem mutari non debet· quod si post quart [...]m diem transactum, vulnus non coa [...]erit, vino aliquo stiptico calente abluendum est. Deinde stupae praedicto vino imbutae & expressae super ipsum vulnus apponendae erunt, quas & quotidie mutare oportebit. Intra enim paucos dies hoc modo vulnus adglutinabimus & persanabimus. Vinum omnis vulneris, qua vulnus est, optimum est medicamentum: siccat enim & adstringit. Petrus Forestus. obs. 23. & schol. lib. 6. Obs. Chir.

Pro Vulnere cavo.

Chirurgus quidam hoc medicamento ad vulnus carne implendum, & ad deperditam carnē generandam feliciter cum linamentis utebatur.

℞. Terebinth. ℥iiij. ol. myrtin. ℥ij. resin. pini, colophon. an. ℥j. thur. ℥jss. sang. drac. ℥j. cerae parum. F. unguentum. Est unguentum quoddam, sine quo esse nolo, vocatum, in generando carnem apprimè Nobile; & tale est.

℞. Thur. myrrh. an. ℥ij. sang. drac. ℥ss. picis graec. & navalis, an. ℥j▪ centaur. ℥ss. terebinth. resin. pini, an. ℥ss. saevi vaccin. ℥ss. cerae ℥jss. ol. q.s.F. unguentum. Idem. obs. 25. & schol. lib. 6. Obs. Chir.

Vulneribus carne repletis, cicatricem inducere solebat Io. Carpus insignis Chirurgus modo cum unguento de cerussa, modo cum tetrapharmaco. Sed & hoc sequens unguentum cicatricem inducit.

℞. Terebinth. ℥ss. ol. ros. myrtin. an. ℥j. saevi castrat. ℥ij. cerae ℥iiij. litharg. plumbi usti, minii, ceruss. an. ʒiij. corall. rubr. ʒj. tuti [...]e brae [...]. ℈ij.F. unguentum. Pet. Forest. obs. 26 lib. 6. obs. chir.

[Page 926]

Subsectio tertia. Pro Vulnere.

IN contusione cum vulnere facta à bombarda in crure, aut in alio luco, Chirurgus quidam loca contusa inungebat oleo rosae· quo & Carpus uti solebat.

Inter alia etiam utebatur hoc unguento.

℞. Ol. rosac. ℥viij. ol. vitell. ovor. ℥ij. vitri albiss. subtiliss. pulveriz. ℥ij. cerae albae ℥jss. cortic. mediani sambuci M.j. bulliant omnia S.A. & colentur. Huic non est par à principio, usque ad repletionem carnis, & est mirabile in omni combustione ignis. Sed in contusionibus praedictis, Hoc unguento solum est utendum, quousque mala qualitas fit remota, deinde curantur ut aliae contusione [...]. Forestus. obs. 27. lib. 6. obs. chir.

Pro Vulnere cum haemorrhagia.

Chirurgus quidam ad sanguinem à vulnere profluentem restringendum, commodè hoc restrictivo utebatur.

℞. Vitriol. roman. lb j. ac [...]ti vini lb ij. boli ℥j. adde, si velis, croci Martis, & minus fallet ℥j.M. Quidam hoc tempore solo croco Martis contenti sunt. Hoc quod sequitur, ut à quodam accepi, nunquam fefellit.

℞. Argenti sublimat. ℥j. probè misce cum unguento populeo, & utere. Alius hoc restrictivo in vulneribus nimium sanguinem effundentibus utebatur: Usneam seu museum arboris sambuci in vulnere ponebat, & non extrahebat pri [...]squam vulnus pallesceret; sanguinem enim in vulnere restringit: quemad modum vasa spermatica vituli cum didymo si comburantur, & in pulverem redigantur, mirabiliter sanguinem stringunt, hoc pulvere utuntur Iudaei dum puellos circumcidunt.

Alius Chirurgus insignis hoc pulvere utebatur.

℞. Calcis vivae, vitriol. alb. aloes, an. q.s. Sed & hic pulvis valet ad restringendum sanguinem.

℞. Alumin. combust. cortic. granat. aloes, an. ʒj. vitriol. roman. ʒss. sang. drac. balaust. an. ℈j. acaciae ℈j. fiat pulvis. Petrus Forestus. obs. 36. lib. 6. obs. chir.

Pro vulnere in junctura humidum quid extillante.

Hoc unguentum contulit.

℞. Terebinth. lotae in aq. salv. ℥ss. mell. commun. vel rosac. ʒiij. farin. hord. ʒij. aloes succotrin. ʒiij.F. unguentum.

Chirurgus quidam hoc sequenti utebatur unguento in similibus accidentibus.

℞. Farin. sem. lini, farin. hord. orobi, an. part. aeq. mell. q.s. ad incorporandas praedictas farinas supra ignem ad spissi [...]udinem pultis, deinde cum frigidum [...]v [...]serit, adde pulv. thuris, myrrh. an. ℥ss. confice ad modum unguenti. His nervorum ac tendinum vulneribus caesim acceptis expeditissimum appriméque idoneum [Page 927] esse creditur, quod unguentum ex vermibus vulgò nuncupatur. Recipit au [...]em cent. min. linguae canis lanceolatae (quae plantago est maj. angustifolia) pilosell. consolid. maj. & min. an. M.j. verm. terrestr. lb ss. ol commun. lb j. vini lb jss. subigantur simul, & ita septem diebus nutrian tur seu fermententur. Deinde illis adde saevi arietis lb j. picis nigr. resin. an. quart. j. gummi ammoniac. galban. opoponac. in aceto dissolut. an. ʒv. simul omnia moderato igne decoq. usque ad vini & aceti consumptionem, & colentur. Ubi penè refrixerint, adde terebinth. quart. ss. thur. mastich. sarcocoll. an. ʒiij. croci ʒij spatula agitentur in mortario, ut F. unguentum. Si nervus sit nudatus, non applicabis acria medicamenta. Tunc praestantissimum erit, calcem aestatis tempore diebus canicularibus sub Sole aqua salubri & dulcissima saepius elotam, & exsiccatam, plurimo optimoque rosaceo admixtam apponere. Congruit etiam in hoc casu unguentum diapompholig. ut & emplastr. diachalcitid. Petrus Forestus. obs. 39. & schol. lib. 6. obs. chir.

Subsectio quarta. Pro Vulnere.

VUlneri turundam balsamo sulphur. imbutam mane ac vesperi applicabam, qua per agglutinationem & concretione m (quae facultates peculiares ac mirificae sunt in hoc oleo) sanabatur intra quatuor dies. Sic caetera vulnera omnia etiam à tormentis bellicis & sclopetis accepta, miraculosè curavimus. Martinus Rulandus. curat. 88· cent. 1.

Vulnera mane & vesperi vino mundifico: postea gossipium aut linteolum in oleum hyperic. intinctum vulneri applico· atque hoc perfacili remedio vulnera citò certóque sine majore negotio sano. Martinus Rulandus. curat. 6. cent. 3.

In parte nervosa vulnerata utendum est lenibus ac dolorem placantibus, ne à dolore fluxio incumbat parti· quare pax sit à validè refrigerantibus & stringentibus· potius calidis siccantibus curentur. Saepè non sine successu author fui Chirurgis, ut in his uterentur oleo extuso ex sem. hyperici, cui immacerati fuerant flores hyperici. Io. Heurnius. ad aphor. 66. sect. 5.

Vidi domicellam quae in humeri & scapulae articulo vulnus acceperat. Nullus tumor apparebat, leniter insaniebat, ac claudi januas ac senestras volebar, ne alicubi mors ingrederetur· obiit. Virum vidi, qui lapsu humeri carnem laeserat, nullus tumor, leniter insaniebat, edere nolebat, verebatur enim ne cochlearia ac patinae irreperent in ventriculum, obiit. Io. Heurnius. ad aphor. 65. sect. 5.

Succus urticae cum urina pueri mistus abluendo, vulnera citò & mirè sanat. Felix Platerus. practic. tom. 2. cap. 17. pag. 809.

Inter vulgus nostrum celebre & decantatum est unguentum Torchilli [Page 928] Rustici Cimbri, quo feliciter utuntur in vulneribus recentibus & inveteratis, in nervorum resolutione, & quam plurimis alijs affectibus, ut huc tanquam ad sacram anchoram confugiant· quanquam ex lege artis confectum non sit, contemnenda tamen neutiquam est plebei hominis experientia, quandoque olitor est opportuna locutus. Ut ad plures unguentum perveniat, non gravabor ejus compositionem hîc signare.

℞. Balsamitae seu salviae part. iiij. millefol. part. iij. quae colligantur exeunte mense Majo, vel aliàs pro tempestatis varietate· minutim incisa simul coquantur per horas duas in vase cum butyri Majalis lb viij. colentur; & colatura iterum igni imponatur, admixtis saevi cervini lb ij. & saevi hircini lb j. cerae lb ss. resin. pini, quart. j. terebinth. lb jss. coq. omnia invicem donec dissoluta sint, deinde ab igne remotis, addendum tantum aerugin. minu [...]im contusi, & viridi colore tingantur, immiscendae quoque ol. spicae ℥ij. & ita omnia invicem permisceantur, & agitentur donec refrigescant. Aliud ejusdem unguentum ad membrorum dolores, fracturas ossium, luxationes, aliosque externos morbos, qui integra & illaesa cute molesti sunt, miris à vulgo encomiis laudatur, cujus haec est conficiendi ratio.

℞. Absynth. marin. virid. quartarium vasis, consolid. maj. tantundem· minutim concisa coq. pe [...] horas duas in butyri Majalis lb [...] colentur. Colatura super novum ignem reponatur cum saevi cervin. lb ij. axung. taxi lb j. cerae lb ss. terebinth. lb ijss. donec haec liquescant. Deinde ab igne r [...]motis, addantur olei juniper, ℥iiij. & invicem agitentur donec refrig [...]scant. Thomas Bartolinus. histor. 25. cent. 6.

Nuper patefactum est remedium sympatheticum, quod sanat eminus. Doctor Theologus quidam retulit mihi, quod cum non posset assequi, subesse in chalcantho vim naturalem sanandi vulnus absens, si linteo cruento adspergeretur, ideoque reputasse opera Diaboli istam sanationem contingere: ex altera autem parte vidisse aliquot experientias à viris probis factas: itaque in re dubia & casu Conscientiae, se fecisse experientiam rei hoc mod [...]. Inspersit pulverem optimi chalcanthi linteo cruento, cum protestatione expressa, se nolle quicquam experiri, aut sanatum iri, si vel minima esset pacti aut cacodaemonis operatio: se vidisse tamen vulnus solito citius sanatum, cruorem etiam statim sedatum· adeoque deinde se credidisse causas naturales, quanquam nobis ignotas, operari in praefata sympathetica curatione. Io. Helmont. tract. cui tit Butler.

Subsectio quinta. Pro Vulnere maximo in bregmate ad cranium usque sine fractura in Muliere gravida.

ILla protinus accepto vulnere, in terram quasi mortua prostrata, [Page 929] cibum indigestum evomuit, sanguinem item per os, nares & aures, non solum primo die, sed etiam per dies aliquot ejecit, & loquelam amisit, ita ut postquam ipsam in lectum posuissent, cuncti nihil aliud quam mortem proximam expectarent· ut ad illam perveni abrasis crinibus maximum vulnus in bregmate dextro secundum longitudinem suturae rectae ductum ad cranium usque· quod tamen neque fractum neque impressum inveni, febris, dolores totius capitis, vigiliae, inquietudines, & syncope aderant. Quotiescunque item jusculum aliquod aut ptisanam sumeret, statim evomuit, aliaque signa, ex quibus cerebrum valde commotum & sanguinem extravasatum circa membranas cerebri effusum esse, conspiciebantur. Ego ut cerebrum sese evacuare posset, de perforatione cranii adstantes amicos monui: qui licet, rationibus meis intellectis, facilè consentire videbantur, suaserunt tamen, imò obnixè rogarunt, ut omnia alia remedia tentarem, priusquam ad hoc, quod ipsis tam grave atque periculosum videbatur, pervenirem. Ego ne mihi imputaretur, parui. Ossi itaque denudato, filamenta sicca, reliquo verò vulneri sequens digestivum imposui.

℞. Terebinth. lotae in aq. beton. & salv. ℥j. ol. rosac. & ol. nostri de betonic. an. ℥j. ol. de vitell. ovor. ʒj. gummi elemi dissolut. cum praedict. oleis & colat. ℥ss. croci ℈j. vitell. ovor. numero ij.M.F. unguentum. Omnia deinde emplastro basilicone obtegantur. Totum verò caput oleis sequentibus inunxi.

℞. Ol. nostr. de betonic. ℥j. ol. ros. ℥ij.M. eodem die quia alvus constricta, sub vesperam enema leniens exhibui, rejecto clystere, venam in cubito dextro pertudi sanguinemque ad ℥iiij. revulsionis gratia extraxi. Cum verò ab initio morbi, prae dolore non quievisset, post coenam per duas horas ipsi usque ad quatuor grana laudani exhibui. Ea nocte satis quietè dormivit· altero die iterum ossi (quod & tamdiu faciendum est, donec carne tectum sit) filamenta sicca, reliquo verò vulneri digestivum praescriptum imposui· totumque caput oleis praedictis inunxi. Interim autem dum contrectabam vulnus, sequenti sacculo calido totum caput cooperiebam.

℞. Rad. caryophyllat. ℥ij. fol. & fl. beton. fl. chamaem. melilot. ros. primul. veris, summitat. rosmar. majoran. an. M.j. sem. anis. ℥j. incid. & contund. Pro sacculo intersuto & ejus magnitudinis, ut totam ferè capitis partem capillatam cooperire possit· eo vino rubro incocto▪ calidè applicetur. Saceulus iste non solum vulnus ab injuria aeris defendit, verum etiam caput roborat, sanguinemque extravenatum dissolvit, incidit, atque ut partim per poros cutis, partim per vias naturales effluere possit, efficit: estque mihi in vulneribus & contusionibus capitis satis familiaris: non tamen statim ab initio, sed postquam [Page 930] universalia prius adhibita fuerint, eo utor. His administratis praesidiis, optimaque observata victus ratione, & alternis diebus adhibito enemate, febris, reliquaque symptomata circa quartum diem multùm imminuta fuere: Vulnus quinetiam ad optimam digestionem sese parabat, ita quidem ut septimo die morbi nulla amplius adesset febris neque dolòr· elapso septimo, solo oleo betonic. totum caput inunxi. vulneri verò sequens unguentum imposui.

℞. Terebinth. lotae in aq. salv. ℥ss. gummi elemi dissolut. in ol. betonic. ʒij. pulv. rad. caryophyllat. rad. irid. fl. aristol. rot. myrrh. thur. an. ʒss. cum s.q. mell. ros. & vitell. ovi. F. unguentum, quod filamentis est imponendum. Omnia denique emplastro de betonic. obtegantur; & fic tandem singulari Dei beneficio, feliciter curata fuit: & fructum usque ad constitutum tempus gestavit. Guil. Fabritius Hildanus. obs. 22. cent. 3.

Subsectio sexta. Pro Vulnere.

NOn possum silentio involvere medicamentum quoddam praestantissimum ad partium nervosarum vulnera: cujus descriptionem ab Hispano quodam Sacerdote fide dignissimo accepi; qui retulit in Hispania non licere hoc medicamentum componere, quod homines medicamenti viribus confisi, facilè digladientur, inque arenam descendant. Est autem hoc.

℞. Olei▪ vetustiss. ℥iiij. terebinth. purae ℥viij. frumenti integri ℥jss. hyperic. ℥ij. rad. card. bened. & rad. valerian. an. ℥j. thur. pulver. ℥j. radices & herbae crasso modo contundantur, in olla ponantur, & tantum vini albi superfundatur, ut omnia in vino mergantur: & per biduum facta infusione, oleum & frumentum adjiciantur, & coq. omnia ad vini consumptionem: mox facta forti expressione addatur terebinthina & thus: & iterum parum sinantur bullire· serventurque in vase vitreo. Sanat vulnera, ut aiunt, spatio viginti quatuor horarum. Modus utendi talis est; abluto prius vulnere vino albo frigido, statim inungitur totum vulnus oleo praedicto calente, quod si hoc fieri commodè nequeat, per siphonem intra vulnus, tanquam per clysterem immittitur, & confestim labia vulneris ad mutuum contactum adducuntur, deligatura, sutura, aut glutino: Deinde partes circumstantes praedicto oleo similiter inunguntur. Supra verò vulneris labia jam reducta, linteum imponitur, praedicto oleo madens, & supra hoc aliud vino nigro expressum, mox alia lintea sicca; deinde fascia superligatur. Hieron. Fabritius ab Aquapendente. Chirurg. part. 2. lib. 2. cap. 7.

Pro Vulnere sub ala ad pulmones penetrante, injectiones primùm abstergentes, postea siccantes & consolidantes successive in vulnus per syringam infundantur tepidè, corpore ita collocato ut rursus e [...]luere possint. Abstergens injectio talis sit.

[Page 931]℞. Seri lactis caprilli ℥viij. mell. ros. ℥ij. succi apii, chelidon. an. ℥j. sarcocoll. infus. in lacte & solut. ʒjss. terebinth. cum vitell. ovi solut. ʒij.M.F. injectio abstergens· interlapso medio die, injectio consolidans adhibeatur ita.

℞. Lactis caprin. in quo igniti silices sunt extincti lb jss. dissolv. succ. plantag. rad. consolid. maj. an. ℥j. sarcocoll. infus. & solut. in lacte ʒjss. terebinth. solut. cum vitell. ovi ʒij.M.F. injectio consolidans. Si multum puris emanet, abstergente frequentius, sin minus, consolidante utatur. Bibat singulis diebus lac caprillum, & si pus remittat, ovillum ad ℥iiij. pro vice, sumendo mane in lecto cum ʒjss. sequentis pulveris.

℞. Rad. consolid. maj. ʒij. rad. alth. ʒj. liquir. ʒiij. sem. plantag. ʒj. sem. hyoscyam. ʒss. ocul. cancri ʒj. gummi arab. trag [...]c. an. ʒss. sacch. ros. tabul. ℥iiij.M.F. pulvis. Injiciantur vulneri turundae isto unguento tinctae.

℞. Terebinth. lotae in aq. salv. ℥ss. mell. ros. ʒiij. farin. hord. ʒiij. aloes succotrin. ʒiij.M.F. unguentum. Paretur potus vulnerarius thoracicus in hunc modum.

℞. Herbar. pyrol. veronic. alchymill. caryophyllat. caul. rubr. sanicul. utriusque an. M.j. ungul. caballin. Mjss. agrimon. pentaphyll. an. M.ss. rad. consolid. maj. ʒiij. rad. bistort. ʒj. coq. in aq. font. ad lb j. add. mell. ros. co [...]at. ℥ij syr. jujub. ℥j.M. pro decocto traumatico. Io. Petrus Lotichius. obs. 6. cap. 8. lib. 6.

Subsectio septima. Pro Vulnere.

VUlneratus quidam in pectore cum globo sclopeti, sequenti potu curatus fuit.

℞. Fol. artemis. consolid. maj. buglae, ungul. caballin. hyssop. caul. rubr. an. M.j. vel ij. coq. in vino & aqua, addendo in fine mell. q.s. & F. potus.

Haec potio sequens mirabilis, ad vulnera interna valere dicitur.

℞. Agrimon. pimpinell. fol. oleae cent. min. staech. arab. salv. pilosell. consolid. utriusque arnogloss. caryophyllat. rubiae tinct. pedis columbin. hormin. absynth. tanacet. heder. terrestr. fragar. bugloss. gentian. betonic. verben. an. M.ss. bulliant in tribus quartis vini ad quart. j. Postea adde mellis ℥viij. colentur in modum clareti. Alii conficiunt ex pyrola, betonica, caryophyllat. consolidis, diaboli morsu, sanicula, bugla, p [...]rvinca, in cerev [...]sia, vino, aut aqua in duplici vase cum melle. Alia potio mirabilis, quae dicitur fistulam curare, & ossa fracta de vulneribus projicere.

℞. valerian. caulium rubr. fragar. abrotan. tanacet. summitat. & rad. lapath. acut. tormentill. rub. tinct. plantag. lanceolatae, caryophyllat. card. ben. an. M.j. sem. foenic. apii, petrosel. an. ℥ss. sem. canab. lb ss. grosso modo pulverizata, coq. in lb x. vini albi, usque ad consumptionem [Page 932] medietatis, abditis lb iij. mellis, F. Apozema. detur quolibet mane & serò cyathus. Petrus Forestus. schol. obs. 17. lib. 6. obs. chir.

Pluribus experimentis comprobatum audio millefolii virtutem ad vulnerum coitionem, indiesque novis observationibus confirmari· referam solùm quod ab Hollerio in Chirurg. adnotatur. Cuidam decisus nasus erat, qua os in cartilaginem desinit: Rusticus propendentem partem alteri digitis conjunxit, herbam tusam, & è vino nigro tritam, quod millefolium appellant, impegit, rudius omnia colligavit, unde celerrimè restitit sanguis profluens, & vulnus pulchra citatrice brevi coiit. Iul. Caesar Baricellus. hortul. genial. pag. 210.

In ulmo arbore inveniuntur vesiculae quaedam, in quibus gummi latet, ad instar lenti & glutinosi humoris, ex quo culices generantur. Humorem hunc unà cum culicibus colligit Michael Sterpinus insignis Chymicus mense Iunio, in phiola vitrea, qui glutinosus est instar argenti vivi, sed in vitrum conjectus rufescit. Post plures dies colat, & infuudit flores ac rad. Symphyti maj. concisas, recentes, maceratque in Sole per aliquot dies· tum aquositate in cineribus per destillationem abstracta ad dimidium, colat per filtrum, & conficit balsamum vulnerarium; quod se in plurimis expertum testatur consolidare vulnera recentia viginti quatuor horarum spatio, certissimo eventu. Hieronimus Reusnerus. obs. 136.

Sectio quadragesima prima. De Vvulae elongatione.

VIde supra lib. 3. sectione 49. De Columellae inflammatione

Subsectio unica. Pro Vvulae elongatione.

FIat rasio capitis super commissura sagittali, & applicetur ibidem ventosa habens orificium satis amplum & oblongum, & teneatur saltem per unam horam, vel mediam, ter vel quater in die reiterando ipsam· violenter etiam sursum attrahantur capilli ejus ita ut cutis capitis exfolietur à cranio suo· per tale enim ingenium statim uvula mirabiliter sublevatur. Vidi ipsum fieri & instanter profuit· sed non debet fieri nisi in cas [...] arduo magnae suffocationis. Barthol. Montagnana. consil. 88.

℞. Gummi gott. gr. viij. tartar. vitriol. gr. iiij. ol. succin. gt. iij. cum syr. ros. solut. F. pil. v. ante vesperam scarificatione cum cucu [...]bitulis utebatur· & paulo post isto gargarismate. usus est.

℞. Aq. verben. plantag. equiset. an. ℥iij. fl. ros. rub. cortic. granat. an. p.j. sem. cydon. ʒjss. ebulliant omnia simul. in colat. dissolv. diamor. dianuc. an. ʒvj. syr. papav. mell. ros. colat. an. ℥ss. vini granat. ℥i. syr. de granat. acid. ℥ss. sal. prunell. ʒj. spirit vitriol. q.s. ad grat. aciditatem. [Page 933] M. coletur denuo ut F. gargarismus pellucidus.

Tale circa collum inducatur cataplasma.

℞. Rad. alth. ℥j. fl. scabios. sambuc. ros. rub. melil. chamaem. an. M.j. sem. alth. ʒjss. coq. in vini albi. q.s. ad mollitudinem & pistentur· adde farin. sem. lini & faenugraec. an. ℥ss. pulv. nidi hirundin. ℥j. mell. ros. ℥ss. theriac. el. ʒj. ol. salv. ℈ss. ol. chamaem. amygd. d. rec. an. q.s.M. pro cataplasmate.

Contra Uvulae elongationem hoc etiam proposui.

℞. Rad. bistort. irid. tormentillgallar. immaturar. an. ʒij. fl. ros. rub. scabios. an. ʒj. lap. calamin. praep. ʒjss. alumin. usti ʒij.M.F. pulvis subtiliss. lingua speculo oris depressa, cochleari parvulo ad id facto, pulvis uvulae admoveatur, imò si fieri potest undique insuffletur. Io. Petrus Lotichius. obs. 1. & 2. cap. 5. lib. 2.

Ad faucium glandulas tumentes. Io. Heurnius hoc in secretis habuit.

℞. Argentinam. coq. ex cerevisia, & fiat gargarismus. notis ad cap. 9. lib. 5. patholog. Io. Fernelii.

Finis Libri decimi octavi & ultimi.

[Page]

INDEX Sectionum quae in toto hoc Opere continentur.

Index Libri Primi.

Sectio. 1. PRo Abdominis Abs [...]ssu. Pag. 1
Sectio. 2. Pro Abdominis musculorum inflammatione. Pag. 1
Sectio. 3. Pro Abdominis musculorm schirrho. Pag. 2
Sectio. 4. Pro Abdominis musculorum tum [...]re. Pag. 2
Sectio. 5. De Abortu. Pag. 2
Sectio. 6. De Aceto. Pag. 8
Sectio. 7. De Achoribus. Pag. 9
Sectio. 8. De Aegyl [...]pe Pag. 11
Sectio. 9 De Affectione hypochondriaca. Pag. 13
Sectio. 10. De Albugine. Pag. 15
Sectio. 11. De Alope [...]ia. Pag. 16
Sectio. 12. De Alvi adstrictione. Pag. 19
Sectio. 13. Pro Alvo constipata. Pag. 19
Sectio. 14. Pro Alvo d [...]riore. Pag. 21
Sectio. 15. De Alvi pertina [...]i obstructione. Pag. 21
Sectio. 16. Pro Alvi fluxu. Pag. 22
Sectio. 17. Pro Alvi fluxu colerico. Pag. 22
Sectio. 18. Pro Alvi nimia profusione à medicmento [...]. Pag. 23
Sectio. 19. Ad Alvum sistendam. Pag. 23
Sectio. 20. De Amaurosi. Pag. 23
Sectio. 21. De Ambustione. Pag. 29
Sectio. 22. De Aneurismate. Pag. 33
Sectio. 23. De Angina. Pag. 35
Sectio. 24. Pro Ani abscessu & ulcere. Pag. 45
Sectio. 25. Pro Ani fistula. Pag. 46
Sectio. 26. Pro Ani condylomatibus. Pag. 46
Sectio. 27. Pro Ani intertrigine. Pag. 47
Sectio. 28. Pro ani procidentia. Pag. 47
Sectio. 29. Pro Ani prolapsu. Pag. 48
Sectio. 30. De Aphthis. Pag. 48
Sectio. 31. De Apoplexia. Pag. 51
Sectio. 32. Pro Apum ictu. Pag. 59
Sectio. 33. De Apostemate circa genu, cujus purulenta materia per secessum excreta est. Pag. 60
Sectio. 34. Pro Appetentia canina. Pag. 60
Sectio. 35. Pro Area. Pag. 61
Sectio. 36. De Argento vivo siue noxa deglutito. Pag. 61
Sectio. 37. Pro Aronis punctura. Pag. 62
[Page]Sectio. 38. Pro Arsenici veneno. Pag. 62
Sectio. 39. Pro Arteria incisa. Pag. 63
Sectio. 40. De Arthritide. Pag. 64
Sectio. 41. De Asthmate. Pag. 80
Sectio. 42. Pro Atrophia. Pag. 90
Sectio. 43. De Auditus difficultate. Pag. 92
Sectio. 44. De Autis dolore. Pag. 94
Sectio. 45. De Auris sibilo, sonitu & tinnitu. Pag. 97
Sectio. 46. Pro Aurium fluxu. Pag. 99

Libri Secundi.

Sectio. 1. DE Bubone. Pag. 100
Sectio. 2. Pro Bufonibus in ventre genitis. Pag. 102

Libri Tertii.

Sectio. 1. DE Cachexia. Pag. 103
Sectio. 2. Pro Cacochymia à morbo relicta. Pag. 105
Sectio. 3. De Cal [...]ulo. Pag. 106
Sectio. 4. Pro Caloris naturalis debilitate. Pag. 132
Sectio. 5. De Calvitie. Pag. 132
Sectio. 6. De Cancro. Pag. 134
Sectio. 7. De Canis rabidi morsu. Pag. 143
Sectio. 8. De Cantharidum praeparatione tutissima. Pag. 148
Sectio. 9. Pro Cantharidum veneno. Pag. 148
Sectio. 10. Pro Capillorum casu a relaxatione meatuum cutis. Pag. 149
Sectio. 11. Pro Capillorum defl [...]vio. Pag. 149
Sectio. 12. Pro Capillorum in fronte proventu. Pag. 150
Sectio. 13. Pro Capitis contusione ex casu. Pag. 150
Sectio. 14. Pro Capitum puerorum erustis. Pag. 150
Sectio. 15. Pro Capitis & ventriculi debilitate. Pag. 151
Sectio. 16. De Capitis dolore. Pag. 151
Sectio. 17. Pro Capitis fluxione. Pag. 158
Sectio. 18. Pro Capitis gravedine & fluctuatione in eo a pituitae & serosi humoris copia. Pag. 158
Sectio. 19. Pro Capite tuberoso. Pag. 160
Sectio. 20. De Carbunculo. Pag. 160
Sectio. 21. Pro Cardialgia cum impedimento veluti bolo in faucibus. Pag. 163
Sectio. 22. De Carie Ossium. Pag. 164
Sectio. 23. De Carie Gallica. Pag. 166
Sectio. 24. Pro Carne superflua. Pag. 167
Sectio. 25. De Carne lateris ablata & restituta. Pag. 167
Sectio. 26. De Carunculis in meatu urinario. Pag. 167
Sectio. 27. De Caro. Pag. 171
Sectio. 28. De Castorei mira [...]i. Pag. 173
Sectio. 29. De Casu. Pag. 174
Sectio. 30. De Catalepsi. Pag. 177
Sectio. 31. De Cataracta. Pag. 180
Sectio. 32. De Catarrho. Pag. 181
Sectio. 33. Pro Cephalea antiqua. Pag. 193
Sectio. 34. Pro Cephalea biliosa. Pag. 193
Sectio. 35. Pro Cerebri commotione. Pag. 194
Sectio. 36. De Cerebri fungo. Pag. 194
Sectio. 37. Pro Cerebri inflammatione & sphacelo. Pag. 195
Sectio. 38. De Cervi lachryma. Pag. 196
Sectio. 39. De Chalybis praeparatione. Pag. 197
Sectio. 40. Pro Chlorosi. Pag. 197
Sectio. 41. De Cholera morbo. Pag. 198
Sectio. 42. Pro Cicatrice in facie auferenda. Pag. 200
Sectio. 43. Pro Cicutae veneno. Pag. 201
Sectio. 44. De Cingulo Mercuriali. Pag. 203
[Page]Sectio. 45. Pro Clavis pedum Pag. 204
Sectio. 46. De quadam gravida clysterum usu nutrita. Pag. 204
Sectio. 47. De Coeliaco morbo. Pag. 205
Sectio. 48. De Colica. Pag. 207
Sectio. 49. De Columellae inflammatione. Pag. 218
Sectio. 50. De Comate. Pag. 219
Sectio. 51. Pro Condiendo funere magnatum. Pag. 221
Sectio. 52. Pro Conditu [...]a corporis Nobilis Viri. Pag. 222
Sectio. 53. De Contusione. Pag. 223
Sectio. 54. De Convulsione. Pag. 224
Sectio. 55. De Cordis Calculo. Pag. 230
Sectio. 56. Pro Cordis dolore a verme in ventriculo proveniente. Pag. 232
Sectio. 57. De Cordis osse. Pag. 233
Sectio. 58. De Cordis palpitatione. Pag. 233
Sectio. 59. De Corde pilis referto. Pag. 236
Sectio. 60. De Corio humano. Pag. 237
Sectio. 61. Pro Cornea malè affecta a scoria Chalybis. Pag. 237
Sectio. 62. De Coxendicis dolore & luxatione. Pag. 237
Sectio. 63. De Cranii depressione & fractura. Pag. 240
Sectio. 64. Pro Cruribus exulceratis, &c. Pag. 244
Sectio. 65. Pro Cruris ulcere inveterato & maligno. Pag. 244
Sectio. 66. Pro Cutis externa excoriatione in Infantibus. Pag. 245

Libri quarti.

Sectio. 1. DE Dentium affectibus. Pag. 246
Sectio. 2. Pro deglutitioue depravata. Pag. 259
Sectio. 3. De Diabete. Pag. 259
Sectio. 4. De Diarrhoea. Pag. 262
Sectio. 5. Pro Digitorum in manibus contractione. Pag. 267
Sectio. 6. Pro Dorsi dolore. Pag. 268
Sectio. 7. Pro Dracunculis puerorum. Pag. 268
Sectio. 8. De Dysenteria. Pag. 269
Sectio. 9. De Dyspnoea. Pag. 281
Sectio. 10. De Dysuria. Pag. 282

Libri Quinti.

Sectio. 1. AD Ebrietatem praecavendam. Pag. 285
Sectio. 2. De Ectropio. Pag. 285
Sectio. 3. De Epyemate. Pag. 286
Sectio. 4. De Epilepsia. Pag. 289
Sectio. 5. De Epinyctide. Pag. 315
Sectio. 6. De Epiphora. Pag. 316
Sectio. 7. De Erysipelate. Pag. 317
Sectio. 8. Pro Excrescentia carnea in faucibus. Pag. 324
Sectio. 9. Pro Excrescentia carnea in ulcere. Pag. 324
Sectio. 10. De Excretione critica. Pag. 324
Sectio. 11. De Excretione pilorum. Pag. 325
Sectio. 12. De Exomphalo. Pag. 325

Libr. Sexti

Sectio. 1. DE Faciei vitiis. Pag. 327
Sectio. 2. Pro Fame ingenti ex verme cucurbitino. Pag. 331
Sectio. 3. De Favo. Pag. 332
Sectio. 4. Pro Faucium ulcere. Pag. 333
Sectio. 5. De Febre continua. Pag. 334
Sectio. 6. De Febre hectica. Pag. 369
[Page]Sectio. 7. De Febre intermittente. Pag. 349
Sectio. 8. Pro Febre alba in virgine. Pag. 375
Sectio. 9. Pro Febre verminosa cum alvi fluxu. Pag. 375
Sectio. 10. Pro Ficu cancroso in oculi dextri Orbita. Pag. 375
Sectio. 11. Pro Fissuris & rimis in volis manuum ex Lue Venerea. Pag. 378
Sectio. 12. De Fistula. Pag. 379
Sectio. 13. De Fistula lachrymali. Pag. 381
Sectio. 14. De Fluore albo. Pag. 385
Sectio. 15. De Fluxu post abortum. Pag. 389
Sectio. 16. Pro Fluxu hepatico. Pag. 390
Sectio. 17. Pro Fluxu narium vehementi in febre. Pag. 391
Sectio. 18. De Foetu mortuo. Pag. 391
Sectio. 19. De Fractura. Pag. 394
Sectio. 20. Pro Fuci vulnere. Pag. 397
Sectio. 21. Pro Fungorum veneno. Pag. 397
Sectio. 22. De Furunculo. Pag. 398

Libr. Septimi.

Sectio. 1. DE Ganglio. Pag. 400
Sectio. 2. De Gangraena. Pag. 402
Sectio. 3. Pro Genu tumido. Pag. 406
Sectio. 4. Pro Gibboso. Pag. 407
Sectio. 5. Pro Gingivis excrescentibus. Pag. 408
Sectio. 6. De Glaucomate. Pag. 408
Sectio. 7. De Gonagra. Pag. 409
Sectio. 8. De G [...]norrhoea. Pag. 410
Sectio. 9. De Graviditate salsa. Pag. 413
Sectio. 10. Pro Gulae dolore ab essiculo illic haerente. Pag. 413
Sectio. 11. Pro Gummis & doloribus Gal licis. Pag. 414
Sectio. 12. Pro Gutta rosasea. Pag. 414

Libri Octavi.

Sectio. 1. DE Haemoptoe. Pag. 417
Sectio. 2. De Haemorrhagia Narium. Pag. 426
Sectio. 3. Pro Haemorrhagia ex dente avulso. Pag. 436
Sectio. 4. Pro Haemorrhagia ex vulnere. Pag. 436
Sectio. 5. De Haemorrhoidum dolore & fluxu. Pag. 437
Sectio. 6. De Hemicrania. Pag. 44 [...]
Sectio. 7. De Hepatis morbis. Pag. 450
Sectio. 8. De Hernia. Pag. 464
Sectio. 9. De Herpete. Pag. 473
Sectio. 10. De Hordeolo. Pag. 476
Sectio. 11. De Hydrocephalo. Pag. 476
Sectio. 12. De Hydrope Pag. 478
Sectio. 13. Pro Hypercatharsi. Pag. 509
Sectio. 14. Pro Hypochondrii dextri duritie. Pag. 509
Sectio. 15. De Hysterico affectu. Pag. 509
Sectio. 16. Pro Humeri tumore laxo. Pag. 517

Libri noni.

Sectio. 1. DE Ictero. Pag. 518
Sectio. 2. De Ileo. Pag. 525
Sectio. 3. Pro Imbecillitate virium a nimia sanguinis profusione post partum. Pag. 531
Sectio. 4. Pro Imbecillitate virium dignoscenda per oppressionem facta ab [...]a quae per dissolutionem fit. Pag. 531
Sectio. 5. De Immictione. Pag. 532
Sectio. 6. De Impetigine. Pag. 532
Sectio. 7. Pro Impotentia ad Venerem. Pag. 535
Sectio. 8. De Inappetentia. Pag. 537
[Page]Sectio. 9. Pro intestini recti ulcere. Pag. 542
Sectio. 10. De Ischiade. Pag. 542
Sectio. 11. De Ischuria. Pag. 547

Libri Decimi.

Sectio. 1. PRo Labierum pustulis, decorticatione & fissuris. Pag. 549
Sectio. 2. Pro Labro exulcerato & cancroso. Pag. 550
Sectio. 3. Pro Lacte deperdito. Pag. 550
Sectio. 4. Pro Lactis exsiccatione. Pag. 551
Sectio. 5. Pro Languentibus in Venere concessa. Pag. 551
Sectio. 6. De usu Laudani opiati. Pag. 552
Sectio. 7. De Lentigine. Pag. 554
Sectio. 8. De Lepra Arabum & Graecorum. Pag. 554
Sectio. 9. De Lethargo. Pag. 560
Sectio. 10. Pro Lichene. Pag. 562
Sectio. 11. De Lienis Affectibus Pag. 562
Sectio. 12. De Lienteria. Pag. 569
Sectio. 13. De Linguae Calculo. Pag. 569
Sectio. 14. Pro Linguae & Labiorum resolutione, Pag. 570
Sectio. 15. Pro Linguae vulnere. Pag. 572
Sectio. 16. De Lochiis per alvum expurgatis. Pag. 572
Sectio. 17. Pro Lochiorum fluxu immodico. Pag. 572
Sectio. 18. De Lochiis suppressis. Pag. 574
Sectio. 19. Pro Loquela amissa. Pag. 575
Sectio. 20. De Loquela absque Lingua. Pag. 576
Sectio. 21. De Lue Venerea. Pag. 576
Sectio. 22. De Lumbricis. Pag. 590
Sectio. 23. Pro Lupia. Pag. 597

Libri Undecimi.

Sectio. 1. PRo Macilentis. Pag. 599
Sectio. 2. Pro Maculis Infantium. Pag. 599
Sectio. 3. De Madarofi. Pag. 600
Sectio. 4. Pro Mammarum inflammatione. Pag. 600
Sectio. 5. Pro Mammarum duritie & tumore. Pag. 601
Sectio. 6. De Mania. Pag. 602
Sectio. 7. Pro Manus ictu & paralysi. Pag. 606
Sectio. 8. Pro Marcore. Pag. 606
Sectio. 9. De Melancholia. Pag. 607
Sectio. 10. Pro Memoria dimiuuta & abolita. Pag. 614
Sectio. 11. De Mensium fluxu immoderato. Pag. 617
Sectio. 12. De Mensium suppressione. Pag. 623
Sectio. 13. Pro Mercurii sublimati veneno. Pag. 629
Sectio. 14. De Mesenterii abscessu. Pag. 630
Sectio. 15. De Mictione lactea. Pag. 631
Sectio. 16. De Mictione sanguinis. Pag. 632
Sectio. 17. Pro Mictione puris ab vesica uleerata. Pag. 633
Sectio. 18. Pro Mictione purulenta ex ulcere penis. Pag. 633
Sectio. 19. De Mola Pag. 634
Sectio. 20. De Morbillis. Pag. 637
Sectio. 21. Pro Morbis Chronicis. Pag. 638
Sectio. 22. De Morbis gravissimis ex levissimis causis ortis. Pag. 639
Sectio. 23. De Morphea. Pag. 639
Sectio. 24. Pro Morsu humano. Pag. 641
Sectio. 25. De Mydriasi. Pag. 641
Sectio. 26. Pro Myrmeciis. Pag. 642

[Page]

Libri Duodecimi.

Sectio. 1. PRo Narium Cancro. Pag. 643
Sectio. 2. Pro Nattis. Pag. 644
Sectio. 3. De Nephritide. Pag. 644
Sectio. 4. Pro Nervi punctura ab acu in digit [...]. Pag. 647
Sectio. 5. Pro Nocturnis caloribus. Pag. 647
Sectio. 6. De Nyctalopia. Pag. 647

Libri Decimi Tertii.

Sectio. 1. PRo Obaesitate. Pag. 649
Sectio. 2. Pro Obaesitate. Pag. 650
Sectio. 3. Pro Obstructione venarum Meseraicarum. Pag. 651
Sectio. 4. De Oculi cicatrice in pupilla. Pag. 652
Sectio. 4. Pro Oculi dolore. Pag. 652
Sectio. 6. Pro Oculorum hebe [...]udine. Pag. 652
Sectio. 7. Pro Oculorum rub [...]re & dolore. Pag. 652
Sectio. 8. Pro Oculi rubore & dolore. Pag. 654
Sectio. 9. Pro Oculi macula Pag. 654
Sectio. 10. Pro Oculo perforat [...]. Pag. 655
Sectio. 11. Pro Oculi tumore car [...]eo. Pag. 656
Sectio. 12. Pro Oculi vulnere. Pag. 656
Sectio. 13. De Oedemate. Pag. 657
Sectio. 14. Pro Opii veneno. Pag. 659
Sectio. 15. De Ophthalmi [...]. Pag. 659
Sectio. 16. Pro Ossiculis & aliis rebu [...] gutturi infixis eximendis. Pag. 664
Sectio. 17. Pro Ossis tutela. Pag. 666
Sectio. 18. De Ozaena. Pag. 666

Libri Decimi Quarti.

Sectio. 1. PRo Palpebrarum scabie. Pag. 668
Sectio. 2. De panno. Pag. 668
Sectio. 3. Pro papillis absconditis & latentibus. Pag. 669
Sectio. 4. Pro papillarum fiss [...]ris. Pag. 669
Sectio. 5. De paralysi. Pag. 670
Sectio. 6. Pro paraphimosi. Pag. 682
Sectio. 7. Pro paraphimosi infanti [...]m. Pag. 683
Sectio. 8. De paronychia. Pag. 684
Sectio. 9. Pro parotide è qua calculi exempti fueriut. Pag. 686
Sectio. 10. De partu difficili. Pag. 687
Sectio. 11. Pro pectoris abso [...]ssu. Pag. 693
Sectio. 12. Pro pectoris conquassatione ex nimio pondere elevato. Pag. 693
Sectio. 13. Pro pectoris dolore. Pag. 694
Sectio. 14. De pectoris vulnere admirando. Pag. 694
Sectio. 15. Pro penis ulcere. Pag. 695
Sectio. 16. De peripneumonia. Pag. 695
Sectio. 17. De pernionibus. Pag. 697
Sectio. 18. De pede sp [...]nte deciduo. Pag. 698
Sectio. 19. De peste. Pag. 698
Sectio. 20. Pro philtris. Pag. 732
Sectio. 21. De phlegmone. Pag. 734
Sectio. 22. De phlyctaenis. Pag. 737
Sectio. 23. De ph [...]e [...]itide. Pag. 737
Sectio. 24. De phthyriasi. Pag. 739
Sectio. 25. De ph [...]ifi. Pag. 740
Sectio. 26. De phyget [...]le. Pag. 749
Sectio. 27. De phymate Pag. 750
Sectio. 28. De pica. Pag. 750
Sectio. 29. Pro pilorum de [...]uvio Pag. 751
Sectio. 30. De pleuritide. Pag. 751
Sectio. 31. De podagra. Pag. 758
Sectio. 32. Pro pollicis vulnere. Pag. 769
[Page]Sectio. 33. Pro pollutione nocturna. Pag. 769
Sectio. 34. De polypo narium. Pag. 770
Sectio. 35. De porrigine. Pag. 771
Sectio. 36. De potus frigidi noxa. Pag. 771
Sectio. 37. Pro priapismo. Pag. 772
Sectio. 38. De pruritu uterino. Pag. 772
Sectio. 39. Pro pruritu totius corporis. Pag. 773
Sectio. 40. De Psydrachiis. Pag. 773
Sectio. 41. De pterygio. Pag. 774
Sectio. 42. De pulmone praeciso. Pag. 776
Sectio. 43. De pulsuum observatione. Pag. 776
Sectio. 44. De pulsu tangendo. Pag. 777
Sectio. 45. Pro pupillae ruptione. Pag. 777
Sectio. 46. Pro purgando corpore. Pag. 778
Sectio. 47. De purgatione solo odore medicamentorum. Pag. 779

Libri decimi quinti

Sectio. 1. DE Rachitide. Pag. 780
Sectio. 2. De Ranula. Pag. 785
Sectio. 3. De Raucedine. Pag. 786
Sectio. 4. Pro Renis dolore. Pag. 787
Sectio. 5. De Renum ulcere. Pag. 787
Sectio. 6. Pro Resolutione crurum à laeso dorso. Pag. 791
Sectio. 7. Pro Respirationis difficultate. Pag. 791
Sectio. 8. De Rhabarbari elogio & usu. Pag. 791
Sectio. 9. De Rheumatismo. Pag. 792
Sectio. 10. Pro Rhyade. Pag. 793
Sectio. 11. De Rosmari penis viribus. Pag. 793
Sectio. 12. Pro Ructu. Pag. 794
Sectio. 13. De Ruminatione hum [...]na. Pag. 794

Libri decimi sexti.

Sectio. 1. DE Sanguinis fluxu ex poro. Pag. 796
Sectio. 2. De Sanguinis sputo. Pag. 797
Sectio. 3. De Scabie. Pag. 800
Sectio. 4. Pro Scapularum dolore. Pag. 805
Sectio. 5. De Scirrho. Pag. 805
Sectio. 6. De Scorbuto. Pag. 806
Sectio. 7. Pro Scorpionis ictu. Pag. 811
Sectio. 8. De Scrophulis. Pag. 811
Sectio. 9. Pro Scroti gangraena. Pag. 816
Sectio. 10. De Secundina derelicta. Pag. 817
Sectio. 11. Pro Semine extinguendo. Pag. 819
Sectio. 12. Pro Serpentis ictu. Pag. 819
Sectio. 13. De Serpigine. Pag. 819
Sectio. 14. De Singultu. Pag. 820
Sectio. 15. Pro Siti intensa. Pag. 823
Sectio. 16. Pro Spasmi [...] periodicis. Pag. 824
Sectio. 17. Pro Sphacelo. Pag. 824
Sectio. 18. De Sterilitate. Pag. 824
Sectio. 19. De Sternutatione. Pag. 831
Sectio. 20. Pro Stomachi ardore Pag. 831
Sectio. 21. Pro Stomachi dolore. Pag. 832
Sectio. 22. Pro Stomachi exulceratione. Pag. 833
Sectio. 23. Pro Stomachi imbecillitate. Pag. 833
Sectio. 24. De Stranguria. Pag. 833
Sectio. 25. De Strumis. Pag. 835
Sectio. 26. De Studendi modo. Pag. 838
Sectio. 27. Pro Sublimati veneno. Pag. 838
Sectio. 28. De Suffocatione uterina. Pag. 839
Sectio. 29. De Suffusione. Pag. 841
Sectio. 30. Pro Sugillatione. Pag. 843
Sectio. 31. De Sulphuris Balsamo. Pag. 844
Sectio. 32. De Surditate. Pag. 844
Sectio. 33. De Stupore mortali ab exhalatione musti recentis. Pag. 847
Sectio. 34. Pro Syncope. Pag. 847

[Page]

Libri decimi septimi.

Sectio. 1. PRo Tabe. Pag. 848
Sectio. 2. Pro Tarantatis. Pag. 849
Sectio. 3. De Temperantia. Pag. 852
Sectio. 4. De Tenesm [...]. Pag. 852
Sectio. 5. De Termintho. Pag. 854
Sectio. 6. Pro Testium inflammatione. Pag. 854
Sectio. 7. Pro Testis scirrho. Pag. 855
Sectio. 8. De Thea. Pag. 855
Sectio. 9. De Theriaca. Pag. 857
Sectio. 10. Pro Thoracis abscessu & fistula. Pag. 857
Sectio. 11. De Tinea. Pag. 858
Sectio. 12. De Tonsillarum inflammatione. Pag. 860
Sectio. 13. Pro Torminibus Infantium. Pag. 860
Sectio. 14. Pro Tremore. Pag. 860
Sectio. 15. Pro Trichiasi. Pag. 860
Sectio. 16. De Tumore in genu ex quo aperto puris loco flatus egreditur. Pag. 862
Sectio. 17. Pro Tumore pedum. Pag. 862
Sectio. 18. Pro Tumore suppurato resolutione curato. Pag. 863
Sectio. 19. Pro Tumore ventoso. Pag. 863
Sectio. 20. De Tussi. Pag. 864

Libri decimi octavi.

Sectio. 1. DE Variolis. Pag. 869
Sectio. 2. De Varis. Pag. 873
Sectio. 3. De Vena integra à pulmone rejecta. Pag. 874
Sectio. 4. De Venaesectione Neroniana. Pag. 874
Sectio. 5. De Venaesectione. Pag. 874
Sectio. 6 Pro Veneficio & veneno. Pag. 875
Sectio. 7. Pro Ventriouli attritione. Pag. 876
Sectio. 8. De Ventriculi calculis. Pag. 877
Sectio. 9. Pro Ventriculi dolore insigni in febre. Pag. 877
Sectio. 10. Pro Ventriculi imbecillitate. Pag. 878
Sectio. 11. Pro Ventriculi imbecillitate. Pag. 879
Sectio. 12. Pro Ventris doloribus a flatibus in gravida. Pag. 879
Sectio. 13. Pro Ventris torminibus. Pag. 880
Sectio. 14. De Vermibus. Pag. 880
Sectio. 15. De Verrucis. Pag. 883
Sectio. 16. De Vertigine. Pag. 885
Sectio. 17. De Vesicae ulcere. Pag. 887
Sectio. 18. Pro Vesicae, Vteri & haemorrhoidum summo dolore. Pag. 888
Sectio. 19. Pro Vibicibus ad eos qui flagris caesi sunt. Pag. 888
Sectio. 20. Pro Vigiliis & sudoribus diaphoreticis. Pag. 889
Sectio. 21. Pro Viperae morsu. Pag. 889
Sectio. 22. Pro Visionis debilitate. Pag. 890
Sectio. 23. Pro Visionis debilitate. Pag. 891
Sectio. 24. Pro Visus debilitate. Pag. 891
Sectio. 25. De Vlcere. Pag. 892
Sectio. 26. Pro Vmbilici apostemate. Pag. 901
Sectio. 27. Pro Vmbilici prominentia a partu. Pag. 902
Sectio. 28. De Vnicornu Groenlandico. Pag. 906
Sectio. 29. De Vomitu. Pag. 902
Sectio. 30. De Vrinae difficultate & suppressione. Pag. 908
Sectio. 31. De Vrinae incontinentia. Pag. 913
Sectio. 32. De Vteri Cancro. Pag. 914
Sectio. 33 Pro Vteri dolore. Pag. 915
[Page]Sectio. 34. Pro Vteri ficis. Pag. 915
Sectio. 35. De Vteri furore. Pag. 916
Sectio. 36. De Vteri hydrope. Pag. 917
Sectio. 37. Pro Vteri procidentia. Pag. 918
Sectio. 38. De Vteri scirrho. Pag. 919
Sectio. 39. De Vteri ulcere. Pag. 920
Sectio. 40. De Vulnere. Pag. 922
Sectio. 41. De Vvnlae elongatione. Pag. 932

FINIS INDICIS.

[Page]

Books to be Sold by Robert Boulter at the Turks-Head in Cornhil over against the Royal Exchange.

FOLIO.

THe Institutes of the Laws of England, in four parts, by Sir Edward Cok [...].

The present State of the Ottoman Empire, containing Maximes of the Turkish Polity and the most material points of the Mahometan Religion by Paul Ry [...]ant Esq.

Cri [...]i [...]a S [...]c [...] on the Old and New Testament, with the Supplement to both, by Edward Leigh Esq.

A general M [...]tology▪ Or a History of all the great persecutions that have been in the world to this time; together with the Lives of many eminent Divines, by Sam. Clark.

Spiritual [...], in two parts, by Anthony Burgess.

—His 145 Sermons on Iohn 17.

—His Treatise of Original Sin.

The Merchants Map of Commerce, wherein the universal manner and matter of Trade is compendiously handled; the second Edition: by Lewis Roberts Merchant.

Quarto.

An Exposition with Practical Notes and Observations on the five last Chapters of the Book of Iob, by Ioseph Caryl.

Husbandry Spiritualized; or the Heavenly use of Earthly things, by I. Flavel.

An Exposition on the first eighteen verses of the first Chapter of S. Iohn; by I. Arrowsmith, D. D.

A Treatise of the Sabbath, in four parts, by Mr. Dan. Cawdry.

Vindi [...]ia Legis ▪ or, a Vindication of the Law and Covenant [...] from the Errors [Page] of Papists, Socinians and Antinomians, by Anthony Burgess.

The Saints Everlasting Rest; Or a Treatise of the blessed state of the Saints in their enjoyment of God in Glory, by Richard Baxter.

—His plain Scripture-proof of Infant-Baptisme.

Large Octavo.

Scholae Wintonniesis Phrases-Latinae, The Latine Phrases of Winchester School, Collected by H. Robinson, D. D.

A Discourse of growth in Grace, in sundry Sermons; by Samuel Slater, late of S. Katherines near the Tower.

The Grounds of Art, teaching the perfect work and practice of Arithmetick both in whole Numbers and Fractions; by R. Record.

A Cloud of Witnesses, or the Sufferers Mirrour made up of the Swan-like Songs, and other choice passages of several Martyrs and Confessors to the end of the 16th. Century, in their Treatises, Speeches and Prayers; by T. M. M. A.

A Treatise of the Divine promises, in five Books; by Edw. Leigh Esq.

The unreasonableness of Infidelity, in four parts; by R. Baxter.

—His method for getting and keeping spiritual peace and comfort.

—His safe Religion against Popery.

Small Octavo and Duodecimo.

A Saint indeed, Or, the great work of a Christian opened and pressed from Prov. 4 23. by I. Flavel.

Annotations on the Book of Ecclesiastes, by a Reverend Divine.

Artificial Arithmatick in Decimals, shewing the Original, Ground and Foundation thereof; by R. Iagar.

Euphrates, or the Waters of the East; being a short Discourse of that secret Fountain whose Water flows from fire Fire, and carries in it the Beams of the Sun and Moon.

The Queen's Wells, shewing the Virtue and Nature of Tunbridge Waters.

The Greatness of the Mystery of Godliness; together with Hypocrisie discovered in it Nature and Workings; by Cuthbert Syden [...]am.

[Page]

This keyboarded and encoded edition of the work described above is co-owned by the institutions providing financial support to the Text Creation Partnership. This Phase I text is available for reuse, according to the terms of Creative Commons 0 1.0 Universal. The text can be copied, modified, distributed and performed, even for commercial purposes, all without asking permission.

Thesaurus medicinæ practicæ expræstantissimorum tum veterum tum recentiorum medicorum observationibus, consultationibus, consiliis & epistolis : summa diligentia collectus ordineq, alphabetico dispositus / studio & opera Thomæ Bvrnet ... — Telluris theoria sacra

Author: Burnet, Thomas, 1635?-1715.1673

Sectio prima. Pro Abdominis Abscessu

Sectio secunda. Pro Abdominis Musculorum inflammatione

Sectio tertia. Pro Abdominis musculorum Scirrho.

Sectio quarta. Pro Abdominis musculorum tumore.

Sectio quinta. De Abortu.

Subsectio prima. Pro Abortu.

Subsectio secunda. Ad abortum praecavendum.

Subsectio tertia. Pro Abortu frequenti.

Subsectio quarta. Pro Abortu.

Subsectio quinta. Ad abortum praecavendum.

Subsectio sexta. Pro abortus praeservatione.

Subsectio septima. De abortus causa insolita.

Subsectio octavo. De Abortu revocato.

Sectio sexta. De aceto.

Sectio septima. De Achoribus.

Subsectio prima. Pro Achore seu tinea crustosa in puero 13. annorum.

Subsectio secunda. Pro Achore in puero octo annorum.

Subsectio tertia. Pro achoribus in puero 15. annorum.

Sectio octavo. De Aegilope.

Subsectio prima. Pro Aegilope in sistulam lachry­malem terminante.

Subsectio secunda. Pro Aegilope.

Sectio nona. De Affectione Hypochondriaca.

Subsectio prima. Pro affectione hypocondriaca cum Lienis tentione.

Subsectio secunda. Pro affectione Hypochondriaca.

Sectio decima. De Albugine.

Subsectio prima. Pro Albugine.

Subsectio secunda. Pro Albugine.

Sectio undecima. De Alopecia.

Subsectio prima. Pro Alopecia.

Subsectio secunda. Pro Alopecia in Iuvene quodam ex Lue gallica.

Subsectio tertia. Pro Alopecia.

Sectio duodecima. De Alvi adstrictione.

Sectio decima tertia. Pro Alvo constipata in viro quodam.

Sectio decima quarta. Pro Alvo duriore.

Sectio decima quinta. De Alvi pertinaci obstructione.

Sectio decima secta. Pro Alvi fluxu in puero.

Sectio decima septima. Pro Alvi fluxu cholerico febribus intermittentibus superveniente.

Sectio decima octava. Pro Alvi nimia profusione a me­dicamento cathartico.

Sectio decima nona. Ad Alvum sistendam.

Sectio vigesima. De Amaurosi.

Subsectio prima. Pro Amaurosi seu visus im­becillitate.

Subsectio secunda. Pro Amaurosi ad principem quendam.

Subsectio tertia. Pro Amaurosi in puero.

Subsectio quarta. De Amaurosi a tumore globoso ner­vos opticos premente.

Sectio 21. De Ambustione.

Subsectio prima. Pro Ambustionibus.

Sebsectio secunda. Pro Ambustione.

Subsectio tertia. Pro Ambustione.

Sectio 22. De Aneurismate.

Subsectio prima. Pro Aneurismate in flexura cubi­ti a male instituta venae Se­ctione.

Subsectio secunda. Pro Aneurismate ex incisa arteria in Brachio.

Sectio 13. De Angina.

Subsectio prima. Pro Angina in viro quodam ex sanguinis repletione.

Subsectio secunda. Pro Angina cum tumore in faucibus.

Subsectio tertia. Pro Angina.

Subsectio quarta. Pro Angina gravi in viro quodam.

Subsectio quinta. Pro Angina ad suppurationem tendente.

Subsectio sexta. Pro Angina.

Subsectio septima. Pro Angina.

Subsectio octava. Pro Angina notha in matrona.

Subsectio nona. Pro Angina.

Subsectio decima. Pro Angina Latente.

Sectio 24. Pro Ani Abscessu & Vlcere.

Sectio vicessima quinta. Pro Ani Fistula.

Sectio 26. Pro Ani condylomatibus.

Sectio 27. Pro Ani Intertrigine.

Sectio 28. Pro Ani procidentia ex Tenesmo praecedenti.

Sectio 29. Pro Ani Prolapsu.

Sectio 30. De Aphthis.

Subsectio prima. Pro Aphthis Puerorum.

Subsectio secunda. Pro Aphthis.

Sectio 31. De Apoplexia.

Subsectio prima. Pro Apoplexia pituitosa in Sexa­genario.

Subsectio secunda. Pro Apoplexia a delapsu ex sub­limi.

Subsectio tertia. Pro Apoplexia.

Subsectio quarta. Pro Apoplexia terminante in pa­ralysin cum sopore inex­pugnabili.

Subsectio quinta. Pro Apoplexia forti ab ebrietate.

Subsectio sexta. Pro Apoplexia.

Subsectio prima. Pro Aegilope in sistulam lachrymalem terminante.

Sectio decima octava. Pro Alvi nimia profusione a medicamento cathartico.

Subsectio prima. Pro Amaurosi seu visus imbecillitate.

Subsectio quarta. De Amaurosi a tumore globoso nervos opticos premente.

Subsectio prima. Pro Aneurismate in flexura cubiti a male instituta venae Sectione.

Subsectio prima. Pro Apoplexia pituitosa in Sexagenario.

Subsectio secunda. Pro Apoplexia a delapsu ex sublimi.

Subsectio quarta. Pro Apoplexia terminante in paralysin cum sopore inexpugnabili.

Sectio 33. De Apostemate circa genu cujus purulenta materia per secessum excreta est.

Sectio 36. De Argento vivo sine noxa deglutito.

Subsectio secunda. Pro Arthritide & praecipue Gonagra in Muliere.

Subsectio quarta. Pro Arthritide ex materia calida in viro quodam 40 annorum.

Subsectio quinta. Pro Arthritide ex materia pituitosa in muliere.

Subsectio prima. Pro Asthmate ex congestione humoris viscosi in pulmonibus, ad generosum quendam.

Subsectio quinta. Pro Asthmate ad virum quendam.

Subsectio secunda. Pro Auris dolore atroci ab humore bilioso.