[figure]

This lytell boke contaynethe cer­tayne gostly medycynes ne­cessary to be vsed among weldisposed people to eschewe & to auoyde the comen plage of pestilens / thus collecte and sette forth in ordre by the diligent laboure of the religy­ous brother syr Paule Bushe preste and bonehome in the good house of Edyndon. ✚

A deo est omnis medela.

Eccle. xxviii.
[...]
[...]

Syr Paule Bush to the reders.

YE people deuout / which coueyt to eschewe
The mortall plage / of cruell pestilence
Vse these medicyns gostly /
whiche after do enshewe.
Ones a day at lest / bewaylyng your offence
Askīg grate & mercy / for your greuous negligēs
And thā ye may be sure / where euer ye ride or go
gostly helth to optayne / with many ꝓfytes mo.
¶ It hath not ben sene / it is euydent & playne
That euer he miscaryed / at any tyme or seasone
whiche trusted in god / dredynge endles payne
Therfore by my coūsell / with singuler deuotion
Eōmyt your selfe to hym / & to his bytter passion
For his power defendeth / all people well lyuyng
From plage & pestilence / and euery euyll thyng.
¶ This medicyne is true / & proued longe agone
Serche wholysteth / he fyndeth nat the cōtrary
For our ghostly physycyans /
and fathers of relygyon
Least it in wrytyng / for a perpetuall memorye
God graunt vs his grace / his helpe and mercy
So here to vse yt /
with profyte / zele and good entent
That ioye may enshewe / after this lyfe present.

¶ This deuoute prayer folo­wyng is to be sayd dayly vnto our lord / or to be borne alwayes aboute one rydyng or goyng for a pre­seruation fro the plage of pestylence.

dEus' qui non mor­tem sed penitētiam de­sideras peccatorum / populum tuum ad te con­uertentem ꝓpitius res­pice: vt dum eorum de­uotus existit animus / iracundie tue ab eo flagella amoueas. Recordare dn̄e Iesu Christe testamenti tui et die angelo percutiēti populum tuum cesset iam manus tua ne vltra dissoluat hominem quem ad imaginem tuam creasti: et ne pardas oēm aīam viuentem. O Tetra­gramaton sancte. O Adonay sancte. O Emanuell sancte. O noia deuotissi­ma et sāctissima. Omnipotens † Dn̄s ✚ Iesus ✚ Xp̄s ✚ Messias ✚ So­ther ✚ Sabaoth ✚ Vnigenitꝰ ✚ Via ✚ Vita ✚ Manus ✚ Homo ✚ Vsy­on ✚ Principium ✚ Primogenitus ✚ Sapiētia ✚ Virtus ✚ Saluator ✚ Alphaa ✚ Oo ✚ Caput ✚ Finis ✚ [Page] fons ✚ Origo ✚ Paraclitꝰ ✚ Mediator ✚ Spes ✚ Fides ✚ Charitas ✚ Oza ✚ Agnus ✚ Ouis ✚ Vitulus ✚ Serpens ✚ Aries ✚ Leo ✚ Vermis ✚ Os ✚ Verbum ✚ Splēdor ✚ Sol ✚ Gloria ✚ Lux ✚ Imago ✚ Panis ✚ Flos ✚ Vitis ✚ Mons ✚ Ianua ✚ Petra ✚ Lapis ✚ Angelus ✚ Spō ­sus ✚ Pastor ✚ Propheta ✚ Sacer­dos ✚ Athanatos ✚ Kyryos ✚ Theos ✚ Panton ✚ Craton ✚ Ysus ✚ Pri­mus ✚ Nouissimus ✚ Creator ✚ Re­demptor ✚ Eternus ✚ Vnitas ✚ Di­uinitas ✚ Clemens ✚ Otheotecos ✚ Ego sum ✚ Qui sum ✚ Pater ✚ Fili­us ✚ et Spiritus sanctus ✚ O sacra et summa et sempiterna trinitas / trium person arum indiuisa maiestas. Perista sancta nomina protege me / salua me / et defende me indignum famulum tuum. N. et omnem populum christi­anum ab omni plaga / peste / siue morbo epidimie / et a morte subitanea. Sancte deus. Sancte fortis. Sancte et immortalis miserere nobis. Christus vincit. Christus regnat. Christus imperat. Xp̄s ab omni malo nos defendat. vꝰ. Fiat misericordia tua dn̄e super nos. Quēadmodū sꝑanimus in te. Oremꝰ

DOmine Iesu Christe rex glorie et mundi redemptor qui tuo precio­sissimo sanguine iram det placare vo­luisti: exaudi me inutilem seruum tuū / tamen in te confidentem / et ad te iugi­ter clamantem per merita sanctissime passionis tue: matris (que) virginis marie gloriosissime: et omnum sanctorum / an gelorum / archangelorum / patriarcha­rum / prophetarum / apostolorum / euan­gelistarum / martirum / cōfessorum / at (que) virginum / protege me / conserua me / et libera me ab omni pestilencia / et omni yiculo aīe et corporis / ꝑ virtutem huiꝰ signi Thau. Qui viuis et regnas deus.

Per oīa secula seculorū. A­mē. [...] Iesus Christus.

❧ This prayer folowynge serueth is be sayd nyghtely whan a man blessethe his chambre / his bedde / the wyn­dowes & the dores against the comen plage

PEr signū Thau a peste epidimie libera nos Iesu. Hic est titulus triumphalis. Iesus Nazarenꝰ rex iu­deorum. Christus venit in pace / et in pace hac nocte nos benedicat et ab om̄i plaga nos liberet et defendat. Per sig­num sācte crucis ✚ de inimicis nostris libera nos deus noster. Ecce viuifice crucis dīucum signum ✚ fugite partes aduerse: vicit leo de tribu Iuda / radix Dauid. Signum ✚ istud salutis / pone domine in domibus in quibus habita­mus et non ꝑmittas introire angelum percutientem de celo. Benedic domine domumistam / omnes (que) habitantes in ea / et angeli tui custodiant muros eiꝰ. Qui regis israell intende super eam. Qui deducis velut ouem Ioseph / ange in ea benedictionem tuam. Qui sedes super cherubin exaudi preces nostras / vt oculi tui sint aperti suꝑ eam et super nos die ac nocte. Pone domine Iesu christe signum ✚ tusi super eam et pro­tege nos / et non erit in nobis plaga no­cens: [Page] quia fortitudo nostra et laus nr̄a tu es: et factus es nobis in salutem. Quis similis tui in fortibus domine. Quis similis tui magnificus in sancti­tate / terribilis at (que) laudabilis et faciēs nobiscum misericordiam. Benedic ✚ igitur et nūc nobis et custodi nos: osten de nobis faciem tuā et miserere nobis. Cōuerte domine vultum tuum ad nos / et magnifica miam tuam nobiscum: et glorificemus nomen tuum nunc et ine­ternum.

❧: ❧ v. Miserere nostri dn̄e miserere nostri. ℟. Vt a plaga siue peste epidimie libere­mur. ❧ Oremꝰ

UIsita nos quesumus dn̄e et habi­tationem istam ab omnibus insi­dus inimici tuere et procull eas repelle: angeli tui sancti nos et habitantes in eam / in pace custodiāt et benedicāt seꝑ / et nos famuli tui ab omni pestilentia / subitanea et inprouisa morte liberent / Per Christum dominum nr̄m. Amen.

☞ This prayer folowing is to thanke our lorde euery mornyng whan you rise that his goodnes hath preserued you that nyght / desyrynge hym the day folowyng to saue you from the pestylens & sodayne deth.

QVeso domine deus celi fortis at (que) terribilis / vita viuentium christe / qui me misericorditer hac nocte custo­disti: similiter hac die a peste epidimie et ab iniqua et subitanea morte me libera. Verar vita Christe a peste epidimie et a terribili et subitanea morte erue me Christe salus vite a peste epidimie et ab angustus subitance mortis ꝓtege me. Qui plasmasti me / et preciosissuno san­guine tuo redemisti me: ne patiaris hodie preuentu subitance mortis vitā quā dedisti mihi vllo modo finiri: sed huma ne cōditionis figmētum intuens custo­di me vigilantem / tuere me dormientē / conserna me viuentem / vita immorta­lis christe. Par hic ✚ salus hic ✚ tri­nitas sācta me famusum tuum. N. sine intermissione custodi: et omnes sancti angeli et archāgeli tui me protegant et defendant: et ad vitā eternam me per­ducant. Amen. v. Dignare domine die isto. ℟. Sine periculo aīe et corporis hodie nos custodite. Oremus.

DEus qui Ezechie regi Iude te cū lactimis deprecanti / vite spacium ptendisti: concede mihi indigno famu­lo tuo. N. tantum vite spacium saltem ad mensuram contricionis: vt omnia [Page] peccata mea deplorate valeam / quate nus misericordiam et veniam scdm gratiam tuam cōsequi meriar. Qui viuis.

❧ This deuoute prayer is to your pro pre angel and desyreth hym with meke wordes to kepe you / saue you & gouerne you from all peryll of body and soule specyally from the plage of pestilence.

O Sancte angele dei minister celes tis imperit: cui deus omnipotens mei custodiam deputauit / ꝑ maiestatem eius et pietatem te humiliter deprecor vt custodias hodie et oī tempore aīam meam et corpus meum / et omnes sēsus meos / a prauis et illicitis desiderus / et immundis cogitationibus / et ab illusio nibus malorum spirituum a polucione mentis et corporis / et ab insidis inimi corum meorū visibilium et inuisibilium querentium anunam me am et sis mihi protector tutus vbicū (que) iero omnibus horis at (que) momentis: et conserua me hodie et omni tempore a plaga et pesti­lencia / et confirma me in timore et amo re Iesu christi cum sanctis desideriis et post hanc miseram & caducam vitā per duc animam meā ad eternā felicitatem [Page] vbi cum deo et omnibus sāctis gaudeat sine fine. v. Angele qui meus es custos pietate superna. ℟. Me tibi cōmissum serua defende guberna. Oremꝰ.

DEus qui sanctom angelorū tuorū aliquos tibi benigne cōcedis assi stere et aliquos iubes hic ī terris homi nibus misericorditer ministrare: cōcede prōpicius sic angelum mihi commissū ad custodiam / me in bonis dirigere / a pe riculis defēdere / ad virtutes assidue exci tare / et a peccatorum voragine poten­tissime liberare / quatenus in districto iudicio quando fiet vnū ouile hominum ac etiam angelorum sub tanto pastore meriar inter sui gregis pecora numera­ri. Per Christum dominum nr̄m.

❧ Here after foloweth a deuout pra­yer vnto our blessed lady conteynynge peticyons vnto her and to all the holy cōpany of heuyn to haue shryfte and housell or ye dye / and to be preser ued from the pestilens with dyuerse suche other.

SAncta maria regina celi et terre mater domini nostri iesu christi in sanctas et venerabiles manus eiusdem filu tui saluatoris nostri et redemptoris [Page] tocius mundi et in tuas manus et oīm sanctorum tuorum angelorum / archangelorum / patriarcharum / prophetarum apostolorum / euangelistarum / marti (rum) / doctorum / confessorum / at (que) virginum / et omnium sanctorum tuorum cōmen­do hodie et quotidie et oi tempore aīam meam / corpus meum / sensum meum / visum meum / labia mea / manus meas / pedes meos / oculos meos / et omnia mē bra mea / omnes parētes meos / fratres / sorores / amicos / inimicos / famuliares / propinquos / benefactores meos / et oēn [...] populum christianum. Custodi nos do­mine semper et vbi (que) / et defende nos ab ira tua et ab ira sanctissime genetricis tue marie et omnium sanctorum tuorū / ab ira et odio et omni mala voluntate / a fulgure / tonitruo / et tempestate / subi­tauca et eterna morte / a fame / peste / et clade: ab omni scādalo / dolore / verecun­dia et tristicia / ab omnibus malis: ab omni tribulatione et angustia / a lingua dolosa / a laqueis iniquis: a labiis per­uersis: et ab omnibus inimicis meis / visibilibus et inuisibilibꝰ / et ab insidiis et potestate eorum: ab omni periculo / anime et corporis / a vicus et peccatis / a cōcupiscēciis / a tēptationibꝰ diaboli / [Page] a penis inferni libera me domine Iesu christe / et adiuua me in omnibus neces­sitatibus meis / dona mihi salutem in corpore / dona mihi bene agere / et in isto seculo bene viuere et bene perseuerare. Dona mihi per intercessionem genetri­cis tue sanctissime / et omnium sanctorū tuorū vitam rect [...]m et emendacionem et spacium pemtentiam agendi in hoc seculo / et eternam beatitudinem in futu to / et in hora exitus mei sacrosanctum corpus et sanguinem tuum ad remissi­onem omnium peccatorum meorum recipere / & illuminare cor meū de spiritu sācto / et fac me de tua gratia viuere sem per / et per omnia tuis obedire manda­tis / et a te nū (quam) permittas separari / sed ad requiem sempiternam peruenire: et salua me domine vigilātem / custodi me dormientem / vt dormiam in pace et vi­gilem in te deus meus: tibi honor et glo ria in seculorum secula. v. O mater mi sericordie in hora mortis vltima. ℟. Peruati tui mortem / assis mihi cha­rissima. Oremus.

DOmine Iesu Christe qui es mu­rus inexpugnabilis omnium in te sperantium: propter fidem et honorem clementissime genet ricis tue / esto mihi [Page] refugiū in tribulatione / et paterna mi­seratione me semper protege: vt tua suffultus prouidentia / bonitatis tue dulce­dinem in me cognoscam / et dignam pe­nitentiam pro peccatis meis quotidie exsoluam. Per Christum dn̄m nr̄m.

Another special deuout prayer of great deuotion dayly to be sayd vnto out blessed lady agaynst the comen plage of pestilēce or soden deth.

STella celi extirpauit que lactauit dominum. Mortis pestem quam plantauit primus parens hoīm. Ipsa stella nunc dignetur sidera compescere. Quorum bella plebem cedunt dire mortis vlcere. O gloriosa stella maris / a peste succurre nobis. Audi nos nam te filius nihil negās honorat. Salua nos Iesu / Salua nos Iesu / Salua nos Ie­su: pro quibus virgo mater te orat. v. Te laudamus et rogamus mater Iesu christi. ℟. Ut intendas et defēdas nos a morte tristi. Oremus.

DEus misericordie / deus pietatis / deus indulgentie qui misertus es super afflictionem populi tui / et dixisti angelo percutiēti populum tuū sufficit: [...]c contine manum tuam / ob amorem [Page] illius stelle gloriose / cuius vbera preci­osa / contra venenum delictorū nostro­tum (quam) dulciter suxisti: presta auxilium gratie tue vt ab omni peste et iprouisa morte secure liberemur / et a totius per­ditionis in cursu saluemur. Per te Ie­su Christe saluator mūdi rex glorie quicum deo patre et spiritu sancto viuis et regnas deus. Pet oīa secula seculorum.

❧ This holy prayer folowynge was made by angell in the cyte of Rome in the tyme of a great plage or pestylence.

REgina celiletare. Alleluya.

Quia quē meruisti portare. Alla,

Resurrerit sicut dixit. Alleluya.

Ora pro nobis deum. Alleluya.

Marie mater gratie. Alleluya.

Mater misericordie. Alleluya.

Tu nos miserando. Alleluya.

Nunc respice et pestem remoue. Alla.

Natum placatum exibe. Alleluya.

Vt hic possimus viuere. Alleluya.

Et semper te laudate. Alleluya.

v. Orosa virgo pra. ℟. A peste defende nos gloriosa maria. Oremus.

O Clementissime deus qui vite et mortis ordinariam habes potesta tem:per intercessionē genitricis tue virginis marie / huius pestilencie plagam miseratus a nobis auerte: vt ui tua vi­uentes pietate / te fontem vite perhen­nis corde / ore / voce / et operatione laudemus. Per eundem christum dn̄m.

❧ A very deuoute prayer vnto the holy martire saynt Sebastyan agaynst the plage of pestylence or sodayne dethe.

O Beate Sebastiane egregie dei martir magna erat fides tua in­tercede pro nobis ad dominum Iesum Christum / vt a peste siue morbo epidi­mie tuis sanctissimis precibus meria­mur misericorditer liberari. v. Ora ꝓ nobis beate Sebastiane ad dominum deum nostrum. ℟ Vt dimittantur no­bis peccata nostra. Oremus.

OMnipotens sempiterne deus qui meritis et precibus gloriosissimi marteris tui Sebastiane. quamdam generalem pestem epidimie hoibus mor­tiferam reuocasti presta supplicibꝰ tuis vt qui hane orationē deuote in tuo sanctissimo [Page] nomine dixerint vel super se por tauerint vel suis inhabitaculis habue­rint sub eius (que) nomine et confidentia pro simili peste reuocanda ad te cōfuge rint / ipsius pus precibus et intercessio­nibꝰ ab huiusmodi peste siue morbo epidimie et ab omni febre et subitanea morte / et ab omnibꝰ periculis anime et cor­poris misericorditer liberemur. Per Christum dominum nostrum. Amen.

☞ This deuoute prayer folowynge / is to the holy confessour of Christ saint Rooke agaynst the plage of pesty­lence or sodeyne dethe.

O Domine Iesu christe fili dei viui quesumus vt quiescat ira tua pretibus et meritis beati et venerandi confessoris tui Rochi qui optinuit a te in celis sua assidua deprecatione / vt hi qui in afflictione sua ad te clamauerint a periculo pestis siue a morbo epidimie ac a subitanca morte protinus libentur. sancte deus / sancte fortis / sancte et im­mortalis miserere nobis et esto placabilis super nequiciam populi tui:sicut lu­rasti per temetipsum. v. Iustus germinabit sicut lilium. ℟. Et florebit in­eternū [Page] ante dominum. Oremus.

PRotector in te sperantium deus me famulum tuū. N. et omnem populum catholicum propitius respice: et ob amorem beati confessoris tui Ro­chi: nos a peste siue morbo epidimie a morte subitanea / et a cunetis aduersi­tatibus protege / et Virtute tue glorio­sissime passionis / resurrectionis / et ascē ­tionis defende / et in hora mortis susci­pe / vt possimus cū gloriosissima matre tua (de cuius vbera preciosa suxisti) Letari: et cum angelis sanctis tuis sem per decātare illud dulcissimum canticū: Sanctus / sanctus / sanctus / dominus deus sabaoth. Pleni sunt celi et terra gloria tua Osanna in excelsis. Qui vi­uis et regnas cum deo patre in vnitate spiritus sancti deus. Per oīa secula.

☞ whan ye haue sayde all these holye prayers before wryten / than deuoutly commytte your selfe vnto all the holy sayntes and compeny of heuyn with this prayer folowynge.

O Uos omnes sancti et electi dei quibus deus preparauit regnum eternum a principio: vos precor ꝑ charitatem qua dilexit vos deus / succur­rite mihi miserimo peccatori hodie et omni tempore / vt mors me non rapiat / et reconsiliate me deo meo: vt infernus me non deuoret. O beata maria / ma­ter dei / virgo Christi / peccatorū inter­uenteix: exaudi me / salua me / custodi me / et obtine mihi pia domina post cur­sum vite nice societatem ꝑpetue beati­tudinis. Tu etiam sancte Michaell cum omnibus milibus angelorum ora pro me vt eripiarde potestate aduersa­riorum meorū et obtine mihi amorem dei / cordis decorem / fidei vigorem / et celestis glorie iocūditatem. Uos quo (que) sācte patriarche et ꝓphete poscite mihi a deo meo indulgētiam et remissionem omnium peccatorum in hoe presenti se culo / et vitam eternam in futuro. O beati apostoli dei soluite me a peccatis / de­fendite me a penis inferni et de potesta­te tenebrarum: confortate me et ad reg­num eternum me perducite. Precor etiam vos sancti mertires dei / vt detur mihi a deo charitas sancta / pax sincera / [Page] mens pura / vita casta / et peccatorum remissio. O gloriosi confessores dei orate pro me: vt per vos mihi tribua­tur a deo celestis concupiscentia / mo­rum reuerentia / et criminum ablucio. Similiter et vos rogo omnes sancti virgines dei adiuuate me / vt habeam bo: nam voluntatem / cordis et corporis sanitatem / humilitatem / castitatem: et post cursum vite mee societatem per­petue beatitudinis. O vos omnes sāctiet sancte dei / vos quo (que) deprecor et sup­plico subuemte mihi. Miseremini mei misericorditer / et orate pro me instan­ter / vt per vestram intercessionem tri­buatur michi a deo conscientia pura / compunctio vite eterne / et consumma­tio laudabilis: quatenus per merita vestra peruenire valeam ad eterne bea­titudinis patriam. Prestante domi­no nostro Iesu Christo. v. Letami­ni in domino et exultate iusti. ℟ Et gloriamini omnes recti corde. Oremꝰ.

INfirmitatem nostram quesumus domine propitius respice: et ma­la omnia que iuste meremur / omnium sanctorum tuorum intercessione auerte. Per Christum dūm nr̄m. Amen.

❧ Now departyng out of the churche knelyng before the blessed sacrament or the crucifyxe / mekely and re­uerently saye this prayer deuoutly and than go about your busy­nesse vertu­ously.

IEsu Christe fili dei viui /

Miserere nobis.

Qui de virgine dignatus es nasci.

Miserere nobis.

Qui mundo misericorditer apparuisti.

Miserere nobis.

Qui surrexisti a mortuis.

Miserere nobis.

Qui sedes ad dextram patris.

Miserere nobis.

Gloria patri et filio / et spiritui sancto.

Iesu Christe fili dei viui.

Miserere nobis.

v. Exurge domine adiuua nos. ℟. Et libera nos ꝓpter nomen tuū. Om.

OMnipotens sempiterne deus di­rige actus nostros in beneplacito tuo: vt in nomine dilecti filii tui merea­mut bonis operibus abundare. Qui [Page] tecum viuit et regnat in vnitate spiritꝰ sancti deus. Per omnia secula seculom. Amen. Beuedicamꝰ dn̄o. Deo gratias.

☞ In nomine patris et filii et spi­ritus sancti. Amen.

❧ Syr Paule Bush to euery well dysposed pacyent / wyllynge to recouer ghostly. helthe. ❧

WHan this is done / and
broughte to passe
The nexte daye enshewynge /
with good deuotion
Use these medycynes agayne /
heyryuge a masse
In the temple of Christe /
clene of all corrupcyon
And thus vertuously continue /
all thy lyfe season
For whan all medicynes /
shall faynte and fayle
These euermore /
shall do good and preuayle.
¶ Thus fayre thou well /
[Page]my gentylle pacyente
And to practysc my physyke /
thou mayste be bolde
For god is the warker /
whose power omnypotent
Rulethe all planetes /
and wethers hoote and colde
There is no creature /
nother yonge nother olde
But yf yt be his wyll /
he may graunte hym grace
Here to lyue /
and also in a nother place.

¶ Probatum est.

¶ Imprynted by me Ro­berte Redman. Cum priuilegio.

[figure]
[figure]

This keyboarded and encoded edition of the work described above is co-owned by the institutions providing financial support to the Text Creation Partnership. This Phase I text is available for reuse, according to the terms of Creative Commons 0 1.0 Universal. The text can be copied, modified, distributed and performed, even for commercial purposes, all without asking permission.