Chronicon ex chronicis ab initio mundi vsque ad annum Domini. 1118. deductum, auctore Florentio Wigorniensi monacho. Accessit etiam continuatio vsq[ue] ad annum Christi, 1141. per quendam eiusdem cœnobij eruditum. Nunquam antehac in lucem editum.

Author: Florence, of Worcester, d. 1118.1592

CHRONICON ex Chronicis, ab initio mundi vsque ad annum Domini. 1118. deductum, Auctore Florentio Wigorniensi monacho.

Accessit etiam continuatio vs (que) ad annum Christi. 1141. per quendam eiusdem coenobij eruditum.

Nunquam antehac in lucem editum.

LONDINI, Excudebat Thomas Dausonus, pro Ricardo Watkins. 1592.

Illustrissimo viro D. Gulielmo Cecilio, Baroni de Burglegh, summo Angliae Thesaurario: praenobilis Ordinis Garterij Equiti aurato: Regiae Maiestati a secretioribus consiliis, ac Cantabrigiensis Academia Cancellario dignissimo, Domino suo honoratissimo.

CVm nuper (vir honoratissime) nonnulli venerādae antiquitatis admiratores, mihi cupidius instarent, vt hunc libellum apud me latē tem, non tam quidem stilo tersum, ac oratione politum, quàm inuentu rarum & lectu iucundum diuulgari paterer, nimis inhumanum videbatur tam aequum flagitantibus non annuere, praesertim cum publica multorum vtilitas, priuatae meae solius voluptati merito sit praeferenda. Horum praecibus, quas pro postulati aequitate repudiare non debui, & pro necessitudinis vinculo diutius sustinere non potui, [Page] iam tandem victus concessi. Iamque operi è tenebris in lucem prodituro patronus defuit. Vnus occurrebas eo nomine in primis dignus Hoc igitur qualitercumque elaboratum, vmbra tuae amplitudinis, tanquam praecipui literarum Mecaenatis tegere ausus sum, tum ob solidissimum tuum in ijsdem iudicium, tum propter eximium amorem, quo id genus studij fautores prosequi semper dignatus es. Nec dubito quin pro tua solita & singulari bonitate (quae mihi nunquam defuit) conatus hosce meos in alienis vigilijs edendis, quum nihil dignum oculis, dignum auribus tuis meo Marte proferre valeo, tanquam grati animi, & summorum tuorum erga me beneficiorum non obliti pignus sis accepturus: Pro quibus (quod solum possum) semper & vbique me tui obseruantissimum fore, & polliceor, & praestabo.

Amplitudinis tuae deditissimus GVLIELMVS HOWARDVS.

[Page]

Candido Lectori.

ECCE (benigne lector) tot euolutis saeculis prodit in lucem, & censurae tuae se subiicit opusculum: si auctorem quaeris, Florētii eruditi VVigorniae monachi: si originem, ab ipsis mundi incunabulis ad Henrici primi, regis Angliae, tēpora deductū: si materiam, tam extera quam domestica gesta continens: & nisi multorum (quod vix fieri posse arbitror) erret iudicium, quod praelo mandetur in primis dignum. Hoc cum iam diu intra priuatos parietes conclusum latuisset, quorundam hortatu animum induxi meum, sumptus aliquos & operam meā in eodem diuulgando impendere: maxime in eorum gratiam, qui se totos huic nunquam satis laudato studio deuouerunt. Vt autem ad huius operis pleniorem cognitionem (tanquam Theseo filo) ducaris, liceat mihi bona tua cum venia te praemonere, Auctorem in sua annorum computatione duas obseruare series, vnam secundum Dionisium, cui in vertice paginae haec nota S. D. praefigitur: alteram secundum Euangeliū, cui ex aduerso S. E. indicis loco praeponuntur. Quas quidem series .22. annis inter se discrepare inuenies. Quod attinet ad Genealogias in opere, cui titulus est Regalis prosapia Anglorum: quoniam ab Adam vsque ad VVodenum apte inter se cohaerent. Visum est te (Amice Lector) ad paginā .294. in historia praecedenti remittere. Sed cum à [Page] VVodeno ad heptarchiam descendendo illas multis in locis, tam quoad nomina quam quoad personas, non adeo quidem concinne inter se quadrare perspicerem, opere pretium duxi, easdem iuxta propositum exemplar, fusius & vberius describere, hac interposita lege, & conditione, vt cuique per me liberum sit ea de re sentire quid velit. Quantum ad historiam spectat, ab antiquo exemplari ne latum quidem vnguem discessi, quo factum est vt nonnunquam coactus fuerim aliqua manca & mutilata relinquere, cum nullum aliud adesset exemplar quod istius lacunas supplere posset. Huius operis (vt ante dixi) auctor fuit Florentius ecclesiae cathedralis VVigorniae monachus, qui historiam suam ab initio mundi ad annum à partu virginis .1118. deduxit, in quo vitam vna cum opere finiuit, quod inde postea ab alio eiusdem coenobii viro, Anonymo, vsque ad annum 1141. fuit continuatum: quanto vero vlterius ac nostro saeculo vicinius illa se extendat historia incertus sum, propterea quod libellus vnde continuationis illius pars desumitur, aliud est eiusdem auctoris opus, sed imperfectum in fine: quem libellum mihi vtendum tradidit dominus Gulielmus Lambardus, cuius multiplicis, & non vulgaris eruditionis passim extant pulcherrima testimonia. Quod solum restat, hortarer te (Amice lector) nisi eo te duceret naturae tuae candor, vt errata, quae inter excudendum irrepserunt, studio & ardore meo placendi tibi condones. Quod si [Page] feceris, sumptui ac operae meae, si quae fuit, abunde satisfacies: & alios pariter incitabis, vt maiorum nostrorum lucubrationes, tenebris obductas (quarum quamplures adhuc extant) ad publicam potius vtilitutem diuulgent, quam ad suam voluptatem sibi detineant. Vale. Calend. Aug. 1592.

[Page]

Ranulphi Higdeni de Florentio Wigorniensi testimonium.

RAnulphus Higdenus, monachus Cestrensis, in suo Polichronico, lib. 7. sic habet. Anno domini. 1118. obijt dominus Florentius Wigorniae monachus, cuius literato labore plurimùm adaucta est ista historia.

Ioh. Balei de eodem testimonium.

FLorentius Brauonius, Wigorniensis monachus, homo vtra (que) disciplina,Libro de scrip. Angl. Cen. 2. cap. 66. humana & diuina, opiparè praeditus, maximum sibi ex editis opusculis doctrinae comparabat nomen. Ingenium planè habuit, ad quodcum (que) volebat, apertum & conspicuum, memoriam splendidam ac foelicem. Tam ingenuè à teneris annis institutus fuit, & ita ad bene merendum propensus, vt nullā sineret praeterire diē, quin aliquā duceret lineā ad patriae suae splendorē. Ex frequenti & crebra chronicorū lectione, Chronographus euasit aetate sua magnus: Gildam, Bedam, Adonem, Marianum, Sigebertum, & similes religiosè sequutus. Illustrium virorum facta, seruato temporum ordine, ac debito locorum iconismo, vt pellucida quadam pictura, ob oculos posuit. Vnde posteris demum reliquit, ad celebrem Anglicae antiquitatis memoriam, eximia ingenij sui monumenta & dona, Latino sermone conscripta. Obijt tandem, non sine suorum luctu, anno nati Seruatoris .1119. sub Henrico primo, Anglorum rege. Hunc sequuntur ac laudant Gualterus Couentriensis, Rauulphus Higdenus, & Iohannes Rossus.

[Page 1]

Chronicon Florentii Wigorniensis Monachi.
Incipit liber Primus ab Adam vsque ad Christum.

ADam centum triginta annorum genuit Seth, & postea vixit octingentis annis, sed septuaginta interpretes ante natum Seth dixerunt annos ducentos triginta, & postea annos septingentos. Seth interpretatur resurrectio, id est, seminis iusti, eo ꝙ stirps filiorum dei est, & in ipso resuscitatum est semen iustum post mortē Abelis, siue significans, id est, Christi resurrectionem à mortuis, cuius mortem illatam à Iudaeis significat Abel, qui dicitur luctus, à fratre Cain occisus. Adam Hebraicè, [...] Graecè, Latinè homo terrenus, humus terrigena, terra rubra, sanguineus, & genitor. Istae interpretationes in humo & in sanguine, & in terra, & in creatione retinent dignitatem. Cain Hebraicè▪ Latinè possessio vel acquisitio, quia dixit Eua, acquisiui vel possedi hominem per deum. 130.

Septima aetas seculi quae per Sabbatum significatur, incepit cum primi martyris Abel à Cain fratre occisi, anima in requiem est translata, quam etiam aetatem omnes animae sanctae à corporibus solutae percipiunt: & perficientur, quando in resurrectione [Page 2] corpora sua incorrupta recipiunt, & deinde in octaua vita perpetuae quietis cum Christo sine fine permanebunt.

Septem peccata Cain.

PRimum, quod male diuisit, vt, non respexit deus ad munera Cain. Secundum, Inuidia: vt, iratus est Cain. Tertium, Tristitia, vt, concidit vultus eius. Quartum, homicidium. Quintum mendaciū; vt, nescio, nunquid custos fratris mei sum ego? Sextum, Impaenitentia, vt, quid fecisti. Ecce vox sanguinis, &c.

Septimum, desperatio, vt maior est iniquitas mea quam vt veniam merear. In Cain signum Dei est quod dicit, nequaquā ita fiet vt aestimas, non omnis sed vnus occidet te, & non sicut vis pro remedio morte finies cruciatum tuum, sed vsque in septimam generationem conscientiae igne torqueberis, vel qui tunc te occiderit, magno cruciatu te liberabit, id est, septē cruciatibus absoluet, vel in septima generatione occideris, nam occisor tuus septem vltionibus punietur.

Seth centum quinque annorum genuit Enos, & postea Vixit 235 807. annis. Septuaginta interpretes ante Enos 205. & postea 707. dixerunt. Enos interpretatur homo, de quo bene dicitur, Enos primus cepit inuocare nomen Domini, quod hominis proprium est, vt suae fragilitatis memor inuocet conditoris auxilium, eius videlicet qui fide Christi viuens filius resurrectionis esse laetatur. 105.

Enos 90. annorum genuit Cainan, & postea vixit annis 815. sed septuaginta ante 190. annis, & postea vixit 715. dixerunt. Cainan interpretatur natura dei. Hunc Enoch nōnulla scripsisse diuina Iuda apostolo attestante cōperimus. Sed vt Beatus Augustinus dicit, non frustra insunt in eo canone scripturarum, qui scribitur in templo Hebraej populi succedentium diligentia sacerdotum, nisi quia ob antiquitatem suspectae fidei iudicata sunt, nec vtrum haec essent quae ille scripsisset poterat inueniri. Vnde illa quae Eusebij nomine proferuntur, & continent illas de gigantibus fabulas quod non haberent homines patres, rectè à prudentibus iudicantur non ipsius esse credenda.

[Page 3] Cainan annorum 70. genuit Malaleel & postea vixit annis 395 840. sed septuaginta interpretes ante 170. annos, & postea 740▪ dixere. Malaleel interpretatur plantatio domini.

Malaleel annorum 65. genuit Iareth & postea vixit 830. sed Septuaginta ante 165. & postea 730. Iareth interpretatur 460 descendens siue portans. 65. Iared annorum 162. genuit Enoch, & postea vixit 800. annis sic & 70.62.

Enoch annorum 65. genuit Matusalem, & postea vixit 300.687 annis, ambulauitque cum deo: sed Septuaginta ante 165. & postea 200. Et bene in 7. generatione Enoch, qui interpretatur dedicatio tulit à mortalibus deus, quia ciuitas electorum in sex huius seculi laborans pro deo aetatibus, in septima sabbati futuri gloriam dedicationis expectat, ad quid reprobi sola praesenti sunt faelicitate contenti? Cain autem ciuitatem quam statuit non in septima generatione, sed in primogenito Enoch consecrauit. 65.

Matusalem annorū 187. genuit Lamech, & postea vixit 782.874 annis, id est vs (que) ad diluuium. Septuaginta autem ante Lamech 167. & postea 802. annos, id est, 12. annos post diluuium, quem nonnulli cum patre suo Enoch qui translatus est, aliquantulum fuisse donec diluuium praeteriret, falsa opinione existimant. Quam famosissimam quaestionem Sanctus Augustinus in libro 15. de Ciuitate Dei, plenissimè disputat. Hieronimus autem in libro Hebraicarum quaestionum sic. Tunc secundum Septuaginta, 14. annis post diluuium vixit Matusalem, & non octo tantum animae factae sunt in arca iuxta diuinam scripturam. Sed quia hic error est, anno 969. vitae eius, quo caepit diluuium obijt Matusalem. Haec Hieronimus. 187.

Lamech annorum 182. genuit Noe, & postea vixit annis 595. Septuaginta ante 188. & postea 565. Tempore Lamech Iubal ex genere Cain artem musicam atque citharam reperit. Cuius etiam frater Tubalcain, aeris ferri (que) faber & iuuentor fuit. Ipso etiam tempore concupiere filij dei filias hominum, & gigantes nati sunt. Filiae hominum, id est, generis Cain docuerunt filios dei, id est filios Seth viros suos, res profanas & noxias, & [Page 4] maleficiorum artes, & praestigias, magicasque, & elementa, vt ignem vel aereos deos colere primum instinctu daemonum sicut gens Cain consueuit, quod malum posteros maculauit. Cham vero filius Noe qui superstitionibus ipsis erat imbutus, ne diluuio delerentur, scripsit ea in laminis, & in durissimis sculpsit lapidibus, & inueniens ea post diluuium perdidit docendo posteros. Maiorum nostrorum ista sententia est, quod putent in septima generatione à Lamech interfectum Cain. Adam quippe genuit Cain. Cain genuit Enoch. Enoch genuit Cainan. Cainan genuit Malaleel. Malaleel genuit Matusalem. Matusalem genuit Lamech, qui septimus ab Adam ▪ non sponte, sicut in quodam Hebraeo volumine scribitur, interfecit Cain, vt ipse postea confitetur, quia virum occidi in vulnere meo, & iuuenem in liuore meo, septies vindicabitur de Cain, de Lamech vero septuagies septies.

Et quidē de Cain qui septima generatione interfectus est, sicut illud quod non interrogaueras, dū aliud agimus irrepsit. Hieronimus ad Damasum Papam, sic. Quae sunt 77. vindictae quae pro occisione Cain in Lamech soluendae sunt? Aiunt ab Adam vsque ad Christum generationes 77. Relege Lucam Euangelistam, & inuenies ita esse vt dicimus. Iesus vt putabatur filius Ioseph, qui fuit Heli, qui fuit Matthat, qui fuit Leui, qui fuit Melchi, qui fuit Iamnae, q. f. Ioseph, q. f. Matthathiae, q. f. Amos, q. f. Naum, q. f. Hesli, q. f. Naggae, q. f. Maath, q. f. Maetthathiae, q. f. Semei, q. f. Ioseph, q. f. Iuda, q. f. Iohannae, q. f. Resa, q. f. Zorobabel, q. f. Sallathiel, q. f. Neri, q. f. Melchi, q. f. Addi, q. f. Cosam, q. f. Helmadan, q. f. Her, q. f. Iesu, q. f. Eleezer, q. f. Iorim, q. f. Matthat, qui fuit Leui, q. f. Simeon, q. f. Iuda, q. f. Ioseph, q. f. Iona, q. f. Eliachim, q. f. Mela, q. f. Mennam, q. f. Matthatham, q. f. Nathan, q. f. Dauid, q. f. Iesse, q. f. Obed, q. f. Boos, q f. Salmon, q. f. Naason, q. f. Aminadab, q. f. Aram, q. f. Esrom, q. f. Phares, q. f. Iudae, qui fuit Iacob, q. f. Isaac, q. f. Abrahae, q. f. Tharae, q. f. Nachor, q. f. Seruch, qui fuit Ragan, q. f. Phalech, q. f. Heber, q. f. Salem, q f. Cainan, q. f. Arphaxat, q. f. Sem, q. f. Noe, q. f. Lamech, q. f. Matusalem, q. f. Enoch, q. f. Iared, q. f. Malaleel, q. f. Cainan, qui fuit Enos, qui [Page 5] fuit Seth, qui fuit Adam, qui fuit Dei. Sicuti ergo generatione septima Cain peccatum est dissolutum▪ non vindicabit quippe Dominus bis in idipsum, & qui semel recipit mala sua in vita sua, nō eosdem cruciatus patietur in morte, quos passus est in vita, ita & Lamech peccatum, id est totius mundi atque sanguinis qui effusus est, Christi soluitur aduentu, qui tollit peccata mundi, qui lauit amictum suum in sanguine vuae, & torcular calcauit solus, qui eodem rubicundus ascendens ad coelum clamantibus angelis miraculum praebuit, Eleuate portas principes vestras &c. Haec ita confirmat Hieronimus. Beda quoque super genesim sic. De Lamech verò septuagies septies secundum historiam dictum est, quod ab Adam vs (que) ad Christum 77. generationes sunt, quibus peccatum Lamech, id est totius mundi, sanguinis Christi effusione solutum est. 82.

Adam pater generis humani, dei manibus creatus ex terra, vixit annis 930. & obijt, sepultus (que) est in Cariatharbe, quae distat à Hierusalem 32. millibus ad australem plagam.

Enoch septimus ab Adam, annorum 365. reductus est viuus in Paradisum, id est 113. anno in fine seculi, mortem sub antichristo cū Helia passurus. Seth filius Adae annorum 912. obijt.

Noe annorum 600. vs (que) ad diluuium, annorum autem 500. genuit Sem, & postea vixit 450. annis.

Noe interpretatur consolatio, vel consolator, quia homines in diebus Noe consolati sunt, dum à peccato extincti sunt in diluuio, vel requies interpretatur Noe, quia omnibus animantibus praestitit requiem, vel requies interpretatur Noe, quia omnia elementa per diluuium in illis diebus requieuerunt.

Enos annorum nongentorum quinque obijt.

Cainan annorum nongentorum decem obijt.

Malaleel annorum 895. obijt.

Iared annorum 962. obijt.

Noe aetatis suae anno quingentesimo, diuino oraculo arcam fabricare praecipitur. Sem filius Noe nascitur. In his temporibus, vt resert Iosephus, scientes illi homines quod aut igne aut aquis perire deberent, in duabus columnis, ex lapide & latere factis, [Page 6] studia sua scripserunt, ne delerentur memoria quae sapienter inuenerunt, quarum columnam lapideam fertur diluuium euasisse, & hactenus in Syria permanere.

Lamech annorum 777. obijt.

Matusalem annorum 969. obijt. Diluuium venit anno aetatis Noe 600. die 17. mensis secundi. Arca quatuor angulis ex imo consurgens, eisdem paulatim ad summum in angustum attractis, in vnum cubitum fuit collecta, 80. in altitudine, in cacumine latitudinis & longitudinis vnus cubitus, mansiones autem in ea ob hoc fecit, vt diuersa animalia facilius secerni possent. Tradunt Hebraei quod Moyses qui vt de eo scriptura dicit, omni sapientia Aegiptiorum eruditus fuit, secundum artem Geometricam quam praecipuè Aegiptij colunt, cubitos hic cō stituit, apud quos secundum illam rationem quam virtutem vocant, ex solido & quadrato, vel in sex cubitos vnus deputatur, cubitus autem dicitur sex palmi, à pollice vsque in extremum digitum.

Prima mundi aetas ab Adam vsque in egressum Noe ex arca continet annos iuxta Hebraicam veritatem, 1656. secundum autem 70. interpretes 2242. generationes iuxta vtramque editionem numero decem. Quae vniuersalis generatio deleta est diluuio, nisi tantum octo animae saluae factae sunt per arcam, sicut primam cuiusque hominis obliuio demergere consueuit aetatem. Quis est qui suam recordetur infantiam? Arcam Noe sedisse super montem Armeniae qui vocatur ararat, Iosephus narrat. 12. Secūda seculi aetate prima eius die quae est. 27. mensis secundi, id est, Idus Maij egressus est Noe de arca. 13. Sem filius Noe cum centū annorū in diluuio esset, biennio post diluuium genuit Arphaxat, & postea vixit quingentis annis. Quod verò Hebraicae veritatis potius authoritati quàm 70 interpretum credamus▪ cū originem distantiae ipsarum sanctus Augustinus solertissimè quaesisset, in Libro de ciuitate Dei 15. capitulo 13. ita dicit. Credibiliùs ergo quis dixerit cū primum de Bibliotheca Ptholomei describi ista ceperunt, tunc aliquid tale erroris fieri potuisse in [Page 7] codice vno, sed primitus inde descripto, vnde iam latiùs emanaret, vbi potuit quidem accidere etiam scriptoris error, sed & hoc in illa quaestione de vita Matusalem non absurdum est suspicari, & post aliquantum, rectè fieri, inquit, nullo modo dubitaui, vt diuersum aliquid in diuersis codicibus inuenitur, quandoquidem ad fidem rerum gestarum vtrumque esse non potest, verum ei linguae potius credatur vnde in aliam per interpretes facta est translatio▪ Haec Augustinus. Beda autem sic. Translatio autem. 70. interpretum, vel minus solicitè primo edita est vt multi astruunt, vel postea à gentilibus corrupta vt Beato Augustino videtur, seu certè ex vtrisque commixto opere codicibus, vt sibi visum fuerit, cursum temporum notauerit. De corruptione autem aetatis secundae secundum Hebraeos tota eiusdem serie recensita, beatus Aug. in libro de ciuitate Dei. 16. cap. 10. sic conclusit. Fiunt itaque anni à diluuio vsque ad Abraham 1072. secundum vulgarem editionem, hoc est, interpretum 70. In Hebraeis autem codicibus longè pauciores annos perhibent inueniri, de quibus rationem aut nullam aut difficillimā reddunt, haec Beda. Ablatis igitur annis 292. secundae aetatis iuxta Hebraeos, & subductis annis 1072. secundae aetatis, secundum 70. interpretes, in loco eorum fiunt vulgariter hac emendatione Sancti Aug. anni 4732. ab Adam vsque in annum quintum ante incarnationem iuxta Dionisium, hoc est vsque ad incarnationem secundum Cronicam Eusebij, vel Bedae: qui sunt octo cicli magni, at (que) insuper 476. anni. Quae emendatio omnino stare nō potest, quia nec caput mundi iuxta vllam authoritatem, neque etiam dominica passio vel resurrectio iuxta Euangelium vnquam ita habebitur, de quo etiam sancto Euāgelio idem ipse sanctus Aug. in cōcordia 4. Euangelistarum capitulo 12. ita dicit. Cum enim fas non est Euangelistarum aliquem mentitum fuisse vel etiā existimare vel dicere, si alius eorum dicit quod alius praetermittit, vel variè vel aliter dixit quam alius expressit, nullus eorum mendaciū dixit. Haec Augustinus. Lucas Euāgelista sic, qui fuit Salem, qui fuit Cainan, qui fuit Arphaxat, Sanctus Beda sic. Hic Lucas dicit secundum 70. interpretes, [Page 8] qui hic vnam generationem plusquam Hebraica veritas posuerit, quod Arphaxat cum esset annorum 135. genuit Cainan, & Cainan cum 130. suerat annorum, genuit Salem. Haec Beda. .14. Hic igitur iuxta consecratā sancti Euāgelij historiam, Luca teste, 230. anni qui desunt inter dominicam natiuitatem secundum Hebraeos in anno 253. ante incarnationem iuxta Dyonisium, & dominicam Natiuitatem iuxta Euangelicam historiam eandem, in anno 42. Octauiani Caesaris, in anno 22. ante incarnationem iuxta Dyonisium habentur, & sic secundum eiusdem Euangelij veritatem, in quo nihil falsitatis testificatur, nec existimatur, nec creditur, resurrectio Christi secundum Hebraicam & Euangelicam veritatem sexto Calendarum Aprilium inuenitur. Subtracta ita (que) generatione Arphaxat secundum Hebraeos, id est annis 35. de aetate secunda etiam secundum Hebraeos, & postea introducta generatione eiusdem Arphaxat secundum 70. interpretes, id est▪ 135. nec non etiam generatione Cainan secundum 70. Interpretes, id est 130. & sic secunda aetas annis 522. assumuntur 265. anni pro annis 35. Quia ergo antea 3952. anni, id est, septem magni cicli & 228. anni ab Adam vsque ad Natiuitatem Domini secundum Hebraeos, teste Beda, fuerant, fiunt 4182. anni, qui sunt septem magni cicli, insuper 458. anni vsque 15. Calendarum Apriliū, quod est caput mundi, in anno in quo natus est Dominus, ipsis adde annos 230. supradictos, secundum Lucam. Eusebius sic. Annus 50. Abrahae principium est 41. Iubilei secundum Hebraeos. Iobel autem apud eos quinquagenarius annus vocatur. Itaque iuxta supputationem eorum ab Adam vsque ad annum 50. Abrahae sunt 2000. Haec Eusebius dicit. Iepta in libro Iudicum inter Moysen & semetipsum ait supputari annos 300. hoc est 30. annis plusquam supputat Hebraica veritas tantundem tempus. Anno 4. Gedeonis Tyrus condita est ante templum Salamonis annis 240. vt scribit Iosephus, hoc est annis decem plusquam Hebraica veritas. Scripsit etiam Iosephus centum annos ab euersa Hierusalem vs (que) euersionem regni Caldaeorum, id est vsque ad Cyrum [Page 9] qui destruxit illud. Scripsit enim post Nabuchodonosor, qui teste scriptura sacra 25. post euersionem Hierusalem vixit annos, Euilmerodach filium eius regnasse annis 18.43. Post Egesar filius eius annis 40.83. Cui successit filius eius Labosordachus, & regnauit mensibus 9.84. Hoc defuncto, ad Balthasar, qui & Naban, transiuit imperium, 102. Qui cum 18. annis regnaret, capta à Cyro Persarum, & à Dario Medorum rege Babilonia destruxerant regnum Chaldeorum▪ Haec Iosephus. Affricanus quoque annos 70. captiuitatis Iudaeorum vsque ad Cyrum computat. Et aliter. Cum septem anni inter Diocletianum atque Martianum per octo circulos decennouenales, id est, per 152. annos, quorum gesta & indictiones ac ciclos decennouenales conscripserunt sancti Episcopi & Apostolici Papae, sicut ibi probabitur. Quid mirum est si ab Adam vsque ad Christum per 4182. annos, qui minus quàm debuerant numerati sunt, defecerunt in chronicis 230 anni▪ Aliter enim numerātur anni iuxta cursum solis & lunae sine vllius puncti detrimento, atque aliter vulgaritèr & corruptè, secundum chronicas at (que) reges. Arphaxat igitur, secūdum Euangelistam Lucam, annorum 135. genuit Cainan, & post natum Cainan vixit annos 330. secundum septuaginta▪ quo [...]um translationem sanctus Lucas, spiritu sancto inspiratus, in hoc loco sequutus est. Secundum Hebraeos autem Arphaxat annorum 35 genuit Salem, & postea vixit annis 303. Arphaxat genuit Caldaeos teste sancto Hieronimo. 257.

Cainan (Lu [...] teste) annorū 130. genuit Salem, à quo antiqui Samarit [...] vel Indi sunt geniti: & post Salem natum, secundum 70▪ vixit annis 438.297. Sale, iuxta Hebraicam veritatem, annorum 30. genuit Heber, & postea vixit annis quadringentis tribus, sed 70. antea 130. & postea 330.331.

Heber, à quo Hebraei geniti & nominati sunt, 34. annorum genuit Phalec [...] & postea vixit annis 430▪ Sed 70. ante 134. & postea 270. Phalech interpretatur diuisio: qui tali [Page 10] nomine à parentibus appellatus est, quia in tempore natiuitatis ipsius, terra per confusionem linguarū est diuisa▪ Cuius diuisionis Arnobius Rhetor, in expositione Psalmi centesimi quarti, meminit, ita dicens. Sem primogenito Noe pars facta est à Persida & Bactrix vsque in Indiam longè, & vsque Rinocoruras, quae spacia terrarum habent linguas barbarico sermone 27. & gentes patriarum quadringentas sex, & flumen Euphraten. Nam diuersarum linguarum sicut & diuersarum patriarum erat: verbi gratia, cum vna lingua Latina sit, sub ipsa sunt diuersae patriae, Brutorum, Lucanorum, Apulorum, Calabrorum, Picentum, Tuscorum, & similium. Cham verò secundus filius Noe, à Rinocoruris vs (que) Gadiram habens linguas sermone Punico, à parte Garamantum: Latino, à parte boreali: Barbarico, à parte meridiana. Aethiopum & Aegyptiorum, ac barbaris interioribus vario sermone. 22. linguis, & patrijs 394. & flumine Gion, qui & Nilus vocatur. Iaphet autē tertius, à Media vs (que) ad Gabdira ad boream. Habet autem Mediam & Babiloniam in patrijs. 200. sermone vario, in linguis 23. Fiunt ergo omnes simul linguae 72. patriae autem generationum mille, quae in tripartito seculo hoc ordine sitae sunt. Turris autem altitudo, cuius causa diuisae sunt linguae, 2174. tenere dicitur passuum, paulatim altiùs angustior coarctata erat, vt pondus imminēs sacilius sustentaret. Describunt ibi tēpla marmorea lapidibus preciosis auro (que) distincta, & multa alia▪ quae videntur incredibilia. Hanc turrim Nemroth gigas construxit, qui post confusionem linguarum migrauit inde ad Persas, eos (que) ignem colere docuit. His temporibus templa primùm constructa, & quidam 361 principes gentium tanquam dij adorati sunt Falech annorum 30. genuit Reu, & postea vixit annis 209. Septuaginta autem ante. 130. & postea. 208 Reu annorum 32. genuit 393 Seruch, & postea vixit annis 207. Septuaginta ante 132. & postea 207. His temporibus principes gentium tanquam dij 323 adorantur. Seruch annorum 30. genuit Nachor, & postea vixit annis 200. Septuaginta ante 130. & postea ducentos. [Page 11] Scitharum regnum exoritur, quibus primus imperauit Tanaus. Nachor annorum 29. genuit Thare, & postea vixit annis 109. Septuaginta ante 79. & postea 29. Regnum Aegyptiorum exortum est, quibus primus imperauit Zoues. Assiriorum & Siciniorum regnum exortum est, quibus praefuit Belus, quem quidam Saturnum existimant. Primus Sicinijs imperauit Agealeus annis 52. à quo Agealia dicta est, quae nūc Peloponēsis nominatur. Ninus filius Beli, primus in omni Asia (exceptis Indis) regnauit annis 52. Thare annorū 70. genuit Abrahā, & postea vixit 135. annis, sic & 70. interpretes. In Graecia Sicinijs secundus imperabat Europs annis 45. Secunda seculi aetas à diluuio vsque ad natiuitatem Abrahae protenditur, generationes decem cōplectens, & annos 292. iuxta Hebraeos. Duarum autem simul aetatum ab Adam ad Abraham 1948. Secundum autē 70. interpretes, à diluuio ad Abraham 1072. & generationes 11. Duarum autem simul aetatum 3314. Secundum autem Lucae Euangelistae adiectionem anni sunt aetatis secundae 522. & generationes 11. & ita ab Adam ad Abraham 2178. Eusebius sic. Manifestum est Abraham Nini aetate generatum, iuxta eum tamen numerum quem contractiorem editione vulgata sermo praebet Hebraeus. Verum in curiositate necesse est, & cum diuinā scripturam diligentèr euolueris, à natiuitate Abrahae vs (que) ad totius orbis diluuium inuenies retrorsum annos nongentos quadraginta duos, itē (que) à diluuio vs (que) ad Adam annos 2212. in quibus nulla penitus nec Graeca, nec Barbara, vel (vt loquarin commune) gentilis inuenitur historia. Haec Eusebius. Secunda seculi aetas quasi pueritia fuit gentis populi dei, & ideo lingua inuenta est, id est Hebraea. A pueritia enim incipit homo nosse loqui post infantiam, quae hinc appellata est, quòd fari non potest.

Cap. 17.

ABraham centum annorum genuit Isaac, & postea vixit 75. annis. Primò apud Aegiptios. 16. potestas erat, quam [Page 12] vocant dinastian, quo tempore Thebei regnauerunt annis 190. Ninus apud Assirios condidit ciuitatem Ninum in regione Assiriorum quam Hebraei vocant Niniuen, Thoroastes Magus, rex Bactrianorum, clarus habetur: aduersus quem Ninus dimicauit▪ Abraham natione Caldaeus primam aetatem apud Caldaeos egit: à quibus, vt Iosephus dicit, edoctus, deum caeli, siderum conuersione cognouit, ipsamque mox disciplinam veracius intellectam, Aegiptiorum cum apud eos exularet gēti aduexit. 11. Assirijs tertius Semiramis vxor Nini regnat annis 42. de qua innumerabilia narrantur, quae & Asiam tenuit, & propter inundationem aggeres construxit, plurima Babiloniae vrbis instaurans. Sara nascitur. 12.13.14.15.16.17.18.19.20.21.22.23.24.25.

Sicinijs imperat secundus Thelcin annis 20.26.27.28.29.30.31.32.33.34.35.36.37.38.39.40.41.42.43.44.

Sicinijs tertius imperat Apis annis 15.45.46.47.48 49.

Eusebius sic dicit. Principium 41. Iubilei secundum Hebraeos▪ Iubel autē apud eos quinquegenarius annus vocatur. Itaque iuxta supputationem eorum ab Adam vsque ad annum praesentem fiunt anni 2000.50.51.52.53.

Assiriorum quartus rex Zaineus, qui & Ninias, filius Nini & Semiramidis, regnauit annis 38.54.

Apud Cretā regnauit primus Cres indigena. 55.56.57. Creta dicta est à Crete indigena, quem (que) aiunt vnum Curetarum fuisse: à quibus Iupiter absconditus est, & nutritus. Hic Noson ciuitatem in Creta condidit & Cibillae matris templum. 58.59.60. Siciniorum quartus Curuaxin annis decem. 61.62.63.64.65.66.67.68.69.70.

Siciniorū quintus Thelexion annis 52.71.72.73.74.75.

Abraham anno 75. aetatis suae▪ 145. Tharae patris sui, vt testatur Augustinus, iussu dei exiuit de Carran, & venit in terram Canaan accipiens promissionem, se fore in gentem magnam, & nascituri Christi de semine suo, in quo benedicerentur omnes, generationes. Sed anni patris fuerunt secundum scripturam, sic dicentem. Fuerunt anni vitae Tharae 205. [Page 13] in Carran, quia ibi finiuit vitam suam, & 70. annorum genuit Abraham. Hinc vsque ad exitum Israel de Aegipto 430. anni, Paulo teste. 76.

Primus annus repromissionis dei ad Abraham, qui est 76. aetatis eiusdem Abrahae. 77.78.79.80.81.82.83.84.85.

Annus decimus repromissionis. 86. Abraham ex Ancilla Agar genuit Ismael, à quo Ismaelitae, qui postea Agareni, & ad postremum Saraceni dicti sunt quasi à Sara geniti, Ismael autē genuit 12. Duces, & vixit annis 137.87.88.89.90.91.

Assiriorū 5. Arralius regnauit annis 30.92.93.94.95.

Annus 20. repromissionis. 96.97.98.99.100.

Primò omnium prophetarum Abraham verbum dei, cū in figura apparuisset humana, & vocationem gentium polliceretur, audiuit: quam in nostro tēpore sermo Christi deduxit ad finem per Euangelicam in omnes gentes praedicationem. Isaac annorum 60. genuit Iacob, & postea vixit annis 120.1.2.3.4.5.6.7.8.9.10.11.12.13.14.15.16.17.18.19.20.160

Centum viginti annorum Abraham. 21.

Assiriorum sextus Arius annis 40.22.

Siciniorum sextus Aegidrus annis 34.23.24.25.

Isaac immolatur. 26.27.28.29.30.

Centesimus 30. annus Abrahae. In Creta regnauit primus Cres indigena vt quidam volunt: alia verò suprà scriptum tē pus indicant. 31.32.33.34.35.36.37.38.39.

Sara obijt. Isaac Rebeccam conduxit. 40.41.42.43.44.45.46.47.48.49.50.

Centū quinquaginta annorum Abraham. 51.52.53.54.

Apud lacum Tritonidem Minerua in specie virginali apparuisse dicitur. 55.56.

Siciniorum 7. Iburimachus annis 45.57.58.59.60.

Centesimus 60. annus Abrahae. Sexagenario Isaac nascuntur filij gemini. Primus Esau, qui & Edom [...], à quo gens Idumaeorum. Secundus Iacob, qui postea Israel, à quo Israelitae, qui nunc Iudaei.

Iacob annorū 121. erat vs (que) ad ducatū filij sui Ioseph. 1.

[Page 14]Assiriorum. 7. Xerxes qui & Ebalacus annis 30. Primus Argiuorum Inachus regnauit annis 50. Inachi filia 10. quam Aegiptij mutato nomine Isidem colūt. Inachus fluuius apud Argos à filia Ione Bosforus nuncupatur. 2.3.4.5.6.

Serapis filius Iouis, Aegiptiorum rex obijt, & in deos transfertur. 7.8.9.10.

160. annus Abrahae, Isaac verò 70.11.12.13.

Castor cronographus de Argiuorum regno ita loquitur, consequenter persequens reges Argi ab Inacho vs (que) in Thenelantum filium Crotophi. Quorum inuenitur omne tempus, anni. 384.14.15. Annus 100. repromissionis. In quo Abraham, pater multarum gentium, natione Chaldaeus obijt, anno. 175. vitae suae▪ & sepultus est in Ebron, quae quondam Cariatharbe, id est, ciuitas quatuor appellabatur, eo quod ibidem tres patriarchae & Adam protoplastus sepultus est. 16.17.18.19.

Apis in Aegipto primùm deus putatun, quem quidam Serapem nominant. 20.

Octoginta anni Isaac. 21.22.23.24.25.26.27.28.29.30.31. Nonagesimus annus Isaac.

Assiriorum 8. Armamitres annis. 38.32.33.34.35.

Aegyptiorum reges pastores Con [...]cuni nunc [...]pati propter Ioseph & fratres eius, qui in principio pastores descendisse in Aegiptum comprobantur. Aegipti 16. potestas dinastia: quo tempore regnabant pastores annis. 103.36.37.38.39.40.

Centesimus annus Isaac. 41. Siciniorum octauus Leucippus annis. 53.42.43.44 45.46.47.48 49.50.51.

Argiuorum. 2. Foroneus annis 60. Foroneus Inachi filius & Niobae, primus leges iudicia (que) constituit. Quidam huius filiam Nioben arbitrantur. Horum temporum, quasi valde antiquorum, Plato in Thimaeo meminit, dicens. Et aliquando volens eos prouocare in sermones de temporibus antiquis, quae cuique ciuitati apud veteres accidissent, de Foroneo qui primus hoc nomine appellatus est, & Niobe, & his qui post diluuium fuerunt. 52.53▪54▪55.56.57.58.59.60.

[Page 15]Centum viginti annorum Isaac. 61.62.63.

Thessalaus Graeci filius regnauit in Thessalia. 64.65.66.

Niobe primò omnium mulierum mixtus est Iupiter, vt Graeci perhibent: de qua nascitur Apis, quem Serapem cognominant. 67.68 69.

Assiriorum. 9. Belochus annis. 35.70.

Centum 30▪ annorum Isaac. 71.72.

Theleisus & Caratus aduersus Foroneum instituunt bellum. 73.74.75.

Centesimus 60. annus repromissionis. 76.77.

Iacob descendit in Mesopotamiam & seruiuit apud Laban annis 7.78.79.

Argiuorum Ogius, in Attica Eleusinam condidit, quae antiquitùs vocabatur Acte, & alias plurimas ciuitates, cuius tē poribus apud Lacum Tridoniden virgo apparuit, quam gentiles Mineruam nūcupant. 80.

Centesimus 40. annus Isaac. 81.82.83.84.85.

Iacob genuit Ruben. 86.

Iacob genuit Simeon. 87.88. Iacob genuit Leui. 89.

Iacob genuit Iudam, à quo Iudaei appellati sunt. 90.

Centum 50. annorum Isaac. 91.92.

Iacob genuit Ioseph 92. suae aetatis anno. 93.94.

Siciniorum. 9. Messapus annis. 47.95.96 97.

Iacob post 20. annos, à Laban reuertitur in terram Chanaan, Hieronimo teste in suis epistolis. 98.

Argiuorum Messena, quae & Mamertina, conditur. 99.

Centesimus 60. annus Isaac, Iacob vero centesimus. 100. Diluuium, quod factum est sub Ogge. 101.102.103.104.

Assiriorū 10. Balachus annis. 52.105.106.107, 108.109.

Ioseph (vt Augustinus dicit) ante annos 12. mortis Isaac. 108. anno vitae Iacob. 17. annorum, venditus est à fratribus, & post annum venditionis. 13. annos agebat in Aegipto, ignotus Pharaoni. Putifar ad quem venditus fuit Ioseph, Eunuchus Pharaonis & princeps exercitus eius, Aegiptius fuit. 110.

170. annus Isaac, Iacob vero. 110.111.

[Page 16]Argiuorum tertius Apis annis. 35. Aiunt hunc Apem esse Serapem. Siquidem cum fratrem Egialeum, regem praefecisset Achaiae, ipse cum populo ad Aegiptum nauigauit. 112.

Thelcines Victorodom condiderunt, quae prius Ofiursa vocabatur. 113.114.115.116.117.118.119.

Memphis in Aegipto ab Ape conditur. 120.

Isaac filius Abrahae, in Geraris natus, obijt. 110. annorum, & sepultus est iuxta Abraham, relinquens filium Iacob habentem annos. 120.121.

361 Ioseph Dux Aegipti per annos. 80. Vxor Ioseph nomine Aseneth filia Putifares sacerdotis Eliopoleos ciuitatis fuit. 1.2.3.4.5.6.7.8.

Fames ingens exoritur. 9. Iacob secundo anno famis ingressus est Aegiptum cum filijs suis. Qui cum à Pharaone interrogaretur quotum annum ageret respondit, annorum se esse 130.10.11.12.13.

Aegiptiorum 18▪ dinastia Diapolitanorum, quorum primus Amosis annis. 25.14.15.16.17.18.19.

Sparta condita est à Sparto filio Corotho [...]i. 20.

Siciniorum decimus Cratus annis. 46.21.22.23, 24.25.

Argiuorum quartus Argus, annis. 70.26. Iacob filius Isaac, natus in terra Canaan, prophetans de Christo & vocatione gentium, obijt, in Aegipto, annorum 147. & sepultus est in Cariatharbe, in spelunca duplici. 27. Graecia, Argo regnante, delatis aliunde seminibus, habere segetes caepit. 28.29.30,

Sexaginta annorum Ioseph. 31.32.33.34.35.

Assiriorum 11. Altadas annis. 32.36.37.38.

Aegiptiorum 11. Chebron annis. 13.39, 40.

Septuagesimus annus Ioseph. 41.42.43.44.

250. annus repromissionis. 45.46.47.48.49.50.

Octogesimus annus Ioseph. 51. Aegiptiorum. 3. Menophis, annis 21. Secundum quorundam opinionem his temporibus fuit Prometheus, à quo homines factos esse commemorant, & re vera. Cum enim sapiens esset, à feritate [Page 17] eorum & nimia imperitia, ad humanitatem & scientiam eos figurabat. 55, 56, 57, 58, 59.60▪

Nonaginta anni Ioseph. 61, 62, 63, 64, 65, 66.

Siciniorum 11. Plemneus annis 49.67.

Assiriorum 12. Mamitas annis. 30.68, 69, 70, 71, 72.

Aegiptiorum▪ 4▪ Mephres annis. 12.73, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80.

Ioseph, filius Iacob, obijt in Aegipto, annorum centum & decem. Cuius ossa transtulerunt filij Israel in Sichem, ciuitatem patris sui, quae est Neapolis vrbs Samaritanorum. Post cuius interitum Hebraei Aegiptijs seruierunt annis 144. Fiunt autem omnes anni, quibus Hebraei in Aegipto fuerunt. 215. qui ab eo computantur tempore, quo Iacob cum filijs suis descendit in Aegiptum.

Hebraeorum seruitus in Aegipto, annis 144.1, 2, 3, 4.

Aegiptiorum quintus, Mispar Muthosis, annis. 27.5, 6,505 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15.

Argiuorū quintus, Crassus, annis. 54. In Argis, primus sacerdotio functus est Calithia, Spirantis filius. 16, 17.

Assiriorum 13. Mechaldeus, annis. 30.18, 19.

Athlas frater Promothei, praecipuus Astrologus fuit, qui ob eruditionem disciplinae, etiam caelum sustinere dictus est. Euripedes autem montem esse altissimum affirmat, qui Atlas vocatur. 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31.

Aegiptiorū 6. Thomosis vel Thumosis annis 9.32, 33, 34.

Siciniorum 12. Orthopolis annis 63.35, 36, 37, 38.

His regnantibus Siros fuisse perhibetur indigena, ex cuius vocabulo Siria nomen accepit. 39.

Aegiptiorum 7. Amenophis annis. 32. Hic est Amenophis, quem quidam Memnonem putant lapidem loquentem. 40, 41, 42, 43, 44.

Aethiopes ab Indo flumine cōsurgentes, iuxta Aegiptum consederunt. 45, 46, 47.

Assiriorum. 14. Saphrus, vel Phaereus, annis. 21.48, 49, 50, 51, 52, 53, 54.

[Page 18]Trecentesimus 40. annus repromissionis. 55, 56, 57, 58, 59, 60.61, 62, 63.

Amram genuit Moisen cum esset annorum. 40. ex matre Iochuel. 64, 65, 66, 67. Assiriorum 15. Mamilus annis 30. Epidaurus ciuitas condita est. 68 69.

Argiuorum sextus, Phorbas annis 35.70.

Aegiptiorum octauus, Orus 38. annis. 71, 72.

Quidam scribunt Prometheum & Athlantem fratrem eius, & Argum cuncta cernentem, & Io filiam Promethei, his temporibus fuisse. Alij verò aetate Cecropis, nonnulli ante Cecropem annis 40. siue nonaginta. 73, 74, 75, 76.

Primus regnauit in Thessalia Aemon. 77, 78.

Phorbas Rhodum obtinuit. 79. Moises adolescens omnem Aegiptiorum philosophiam didicit. 80, 81, 82.

Hercules primùm fertur Antheū lucto vicisse certamine. Annus 20. Moises. 83 84, 85, 86, 87. Argiuorum, primus quadrigam iunxisse fertur Troilus. 88, 89, 90.

Siciniorum, Zanthus Triapalespum condidit. 91, 92.

Argiuorum, in Creta regnauit Cidon. Tricesimus annus Moisis. 93▪ 94, 95, 96, 97. Assiriorum 16. Sparethus annis 40. Siciniorum 13. Marachius. 30. annis. 98▪ 99, 100.

Atheniensium regni principium. His temporibus in Achaia, quae nūc Attica nominatur, primus regnauit Cecrops, qui & Diphes, annis 50. Cecrops regnabat in Attica: à quo vsque ad Troiae captionem fiunt anni 375. A Cecrope vs (que) ad primam Olimpiadem numerātur reges 17. Principes verò quos mors tantum finiebat 41. Sub quibus apud Graecos multa miranda narrantur. 101, 102.

Quadragesimus annus Moisis. 103, 104.

Argiuorum 7. Triopas annis. 42.105. Moises Aegiptum derelinquens in heremo philosophatur. 106.

Atheniensium, Cecrope regnante primùm in arce Oliua orta est, & Minerua nomine, quae Graecè Athenae nuncupata. Dicebatur autem Cecrops Diphes, siue ob longitudinem corporis, siue idcirco quòd cum esset Aegiptus vtramque [Page 19] linguam sciebat. 107, 108.

Aegiptiorum 9. Acheucres 12. annis. 109, 110, 111, 112.

Quinquagesimus annus Moisis. 113, 114, 115, 116.

Siciniorum, Curetes & Coribantes Cnoson condiderunt, quique modulatam, & inter se concinentem in armis saltationem repererunt. 117, 118.

Atheniensium, Cecrops primus omnium bouem immolans Iouem appellauit, simulac reperit, aram statuit, victimas immolat, & Cecropia regio ab eo nuncupata. Iouis verò & suae coniugis Latonae erat Apollo filius. 119, 120.

Aegiptiorum 10. Achoris annis 9.121, 122.

Aegiptiorum, Deucalion apud eos regnare orsus est, qui circa Parnasum morabantur. 60. annus Moisis. 123.

Atheniensium, Musicus Cirthei & Nimphae filius agnoscitur. Iudicium Neptuni & Mineruae de contentione regionis apud Cecropem actum fuisse confingitur. 124.

Chaldaei contra Phoenices dimicant. 125, 126, 127.

Siciniorum 14. Maratheus annis 20.128, 129.

Aegiptiorum 11. Chenses annis 16. Siciniorum, Io Asiae filiae mixtus est Iupiter, quae in bouem (vt dicitur) conuersa, Bosphorus nominatur. 130, 131.

Aegiptiorum, in Aethiopia multae pestilentiae locales, vt Plato memorat, fuerunt. 132. Atheniensium, Cecrops in Cuboca Athenas (quas & Diadas) condidit, quam vrbem Cuboci Orchomenon appellauerunt. 133, 134.

Siciniorum, Diluuium factum est sub Deucalione in Thessalia, & incendium sub Phaetonte. 135, 136, 137.

Assiriorum 17. Ascatades annis 40. Athenienfium à Deucalione Hellenae & Pirrha. Hij qui priùs Graeci, Helles nuncupati sunt, & Actae sub eo Attica vocata. 138.

Siciniorum, Corinthus condita est, quae prius Ephira vocabatur. 139, 140, 141, 142. Moises in Sina monte diuino fruitur aspectu. 143, 144.

Habitatio filiorum Israel in Aegipto fuit. 430. annorum. Quibus impletis, eadem die egressi sunt de terra Aegipti, vt [Page 20] in Exodo legitur. Quos tamen annos Chronographi ab anno 75. natiuitatis Abrahae, quando terram repromissionis intrauit, computant: sequentes editionem 70. interpretum, quae dicit: Habitatio autem filiorum Israel, qua habitauerunt in Aegipto, & in terra Chanaan, ipsi & patres eorum, anni 430. Quam necessariò sequendam & ipsa Hebraica veritas ostendit, quae narrat Caath filium Leui, quem natum esse constat in terra Chanaan, vixisse. 133. annos, & filium eius Amram patrē Moisis 137. annorum, & ipsum Moisen 80. annorum fuisse in egressione ex Aegipto. Quam nimirum horum sumam annorum, constat quadringentos & triginta implere non posse. Quorum translationem etiam sanctus Paulus sic confirmat: Abrahae dictae sunt promissiones & semini eius, non dicit, in seminibus, quasi in multis: sed quasi in vno, & semini tuo, qui est Christus. Hoc autem dico, testamentum confirmatum à deo, quo post 430 annos facta est lex, non irritum facit ad euacuandas promissiones patrum. Haec Beda. Sicut igitur translationem 70. interpretum, propter dānum annorum, quo carere non possumus, in hoc loco consequimur. sic: Arphaxat 135. annorum genuisse Cainan, atque Cainan 130. genuisse Sale, Luca etiam teste dicimus. Quibus annis omninò carere non possumus, si Euangelicam veritatem veram esse credimus, & seculi caput in 15. Calendarum Aprilium fuisse, sicut in scriptura legimus.

Moises autem Amram filius & Iochuel. 80. annorum, eodem 545 die quo Aegiptum ingressus est populus, eduxit eum ex Aegipto, luna 15. post annos 430. egressionis Abraham de Carran in terram Canaan, post aduentum Iacob in Aegiptum. 215. transactis annis. Postquam autem 30. dierum annona azimorum panum farinae fermentatae defecit, quam ex Aegipto secum portauerunt, coturnices. Manna, & aquam de Petra murmuranti populo tradidit dominus: Beda. Ecce ego pluam panem de caelo &c. Per hoc quod dicitur, in sexta die colligant duplum, ostēditur quòd in dominico primum Manna datum est de coelo. A dominico enim die parasceuae [Page 21] Sabbati sextus dies est, & ob hoc intelligant Iudaei iam tunc praelatum esse Dominicum nostrum Iudaico Sabbato, quia nulla gratia in eo ad eos descendit. In praesenti igitur tempore, quod sex diebus completur, vel in quibus deus fecit saeculum, id est, mundum, vel in sexta aetate colligamus bonum opus, id est, cibos futuri diei. Quicquid autem seruatur in Sabbato, à vermibus immortalibus (quos parturit auaritia) corrumpitur. Manna est Christus vel verbum eius, vnde vermes fiunt in nobis, vt dicit: Si non venissem & locutus eis fuissem, peccatum non haberent. Haec Beda. Moises autem post tres menses egressionis venit ad montem Sina, & postquam ieiunando 40. diebus & 40. noctibus accepit legem, construxit tabernaculum. Mēsibus septem, antequàm autem sacra consecrarentur, astitit dominus Moisi, praecipiens Aaron in pontificem consecrari, qui natu tribus annis maior quàm Moises erat. Quo perfecto, caeteris (que) ritè consecratis, at (que) ordinatis, mense primo Nisan, id est, Aprili, anni secundi prima die mensis, erexit tabernaculum. Patriarchae autem. 12. nati in Mesopotamia, conditi sunt in Aegipto, & egredientes filij Israel ex Aegipto, portauerunt ossa eorum secum, & posuerunt ea in Sichem, vt Hieronimus refert. Argiuorū (secundum nonnullos) Io in Aegiptum profecta est, & ibi Isis nuncupata, quae nupta posteà Thelegoni, Epaphum genuit. Aegiptiorum. 12▪ Acherres annis. 8. Ab hoc loco vs (que) ad Salamonem & aedificationem templi numerantur anni. 480.1, 2, 3.

Siciniorum 15. Chorax annis 55. Aegiptiorum, in Aegipto regnauit Helleconus. 4, 5.

Primus apud Hebraeos pontifex cōstitutus est Aaron frater Moisis. Siciniorum, Apollinis Delphici templum ab Herisicrone fabricatur. 6. Argiuorum octauus, Chrotophus annis 21. Atheniensium secundus Cranaus annis 9.7.

Siciniorum, Hercules (cognomento Desanans) in Phaenice clarus habetur, vnde ad nostram vs (que) memoriam à Cappadocibus, & Heliensibus Desanaus adhuc dicitur. 8.

Argiuorū, vitis inuenta à Dionisio, sed non Similae filio. 9.

[Page 20]

[...]

[Page 21]

[...]

[Page 22]Aegiptiorum 13. Cherres annis 15. Argiuorum, Oris, pastoris filius, septimus ab Inacho, inuentus est. Hebraeorum, Ariopagos nomen iudicij constructum est. 10.11.

Argiuorum▪ Cranaus indigina, ex cuius filia, Athide nomine, Attica vocata est. 12, 13. Siciniorum, in Creta regnauit Aptreas, qui & vrbem condidit. 14.

Argiuorum, Deucalidonis filius Dionisius, verum non ille Semilei filius, cum in Atticam peruenisset, hospitio receptus à Semacho, filiae eius caprae pellem largitus est. Epaphus, filius Ionis, & Iouis, templum condidit cùm in Aegipto regnaret.

15. Atheniensium tertius, Amphiction annis 10. Argiuorum, Thenelus pastor, de Argiuorum principibus, cum Stenelum Danais expulisset, Argos tenuit, minores (que) eius perseuerauerunt vs (que) ad Aristeum filium Steneli, nepotem Persei. Post quem Pilopidae imperium susceperunt, primò regnante Atrio. Aegiptiorum, templum Delij constructum ab Erisictone filio Cicropis. 16, 17.

Tempore Ducatus Moisis Hebraei literas habere caeperunt, & Graecia vitem. 18, 19, 20, 21, 22, 23.

Lacedaemon condita à Lacedaemone Semelei filio. 24.

Aegiptiorum. 14. Armais▪ qui & Danaus, annis. 5.25.

Atheniensium 4. Ericthonius 50. annis. 26, 27.

Argiuorum nonus, Stenelus, annis 11. Siciniorum, Ericthonius, Vulcani & Mineruae filius, qui ab Homero Ericteus vocatur, his regnantibus fuit. 28.

Argiuorum, Arcas, filius Iouis & Calisto, Pelagios in deditionem eorum Archadiam nuncupauit. 29.

Aegiptiorum. 15▪ Remeses, qui & Aegiptus, annis. 68.30, 31, 32. Aegiptus, quae prius Eria dicebatur, ab Aegipto, tunc ibi regnante, nomen accepit. 33.

Assiriorum 17. Amintes annis 45. Atheniensium, Dardanus condidit Dardaniam. 34, 35, 36.

Atheniensium, post Stenaelum Argis regnabat Gelanor, quem cum Argi de imperio pepulissent, regnum Dardano tradiderunt. 37, 38.

[Page 23]Argiuorum 10. Danaus annis 50. Aegiptiorum, Argos sibi Danaus vindicauit, expulsus ab Aegipto, & eādem aquis inundari fecit. 39, 40. Aaron, sacerdos in lege primus, anno 40. egressionis ex Aegipto, aetatis, 123. in Calend. Aug. vt Iosephus perhibet, in Arabia, in monte Asim, qui nunc Petra dicitur Oreb, obijt: Eleazaro filio in locum eius subrogato.

Moises cum 40. annorum in Aegipto, 40. in Madian, 40. minus triginta diebus, in eremo praeesset populo, 120. aetatis anno, in monte Abarim▪ cōtra Iericho ad Iordanum, vbi nunc est ciuitas Abilal, obijt, sepultus (que) est à domino, in valle Moab, quae est in Arabia, Vsque in mortem Moisis, vt Eusebius dicit, quinque libri Moisis continent gesta annorum 3730. Secundum 70. seniorum interpretationem. Quot vero annos huius temporis Hebraica veritas contineat, Iosephus, in primo contra Appionem Grammaticum libro, ita dicit: Ne (que) igitur innumera apud nos habentur volumina, inter se inuicem discordātia, sed duo tantum & viginti sunt libri, qui omnium temporum seriem continent, qui iustè creduntur diuinitùs inspirati: ex quibus. 5. sunt libri Moisis, qui continent leges vitae, & successionis humanae prosapiam, vsque ad ipsius Moisis terminum pertendentes. Qui paulominus ad tria millia annorum continentiam gerunt. Inde à morte Moisis vs (que) ad Artaxerxen, regem Persarum, qui praefuit post Xerxen, Prophetae in 16. libris, quae secundum eos gesta sunt, conscripserunt.

Iosua per annos 26. regit populum, Iosepho teste: nam de 571 annis Ducatus ipsius, sancta scriptura tacet. Primus annus Iosuae, vt Eusebius perhibet in suis chronicis, principium erat quinquagesimi primi Iubilaei, secundum Hebraeos: id est, anni duo milia quingenti erant ab initio mundi completi, singulis Iubilaeorum ordinibus per quinquagenos annos supputatis, id est, ad quinquagesimum annum Abrahae duo millia, & inde ad Iosuā quingenti. Cum autem cōputantur 1656. ab Adam ad diluuium, & à diluuio ad Abraham 292. anni, [Page 24] qui. 75. erat annorum, quando promissionem dei accepit. Promissionis anni. 430. Ducatus Moisis anni. 40. qui sunt 2493. de sunt 7. anni de 2500. annis, id est, tres anni ab Adam ad annum quinquagesimum Abrahae, & 4. inde vsque ad Iosue. Anno primo sui Ducatus, Iosue decimo die primi mensis, patefacto Iordani alueo, & retrorsum conuerso, populum in terram promissionis induxit, & super lapides duodecem, à singulis ducibus de profundo Iordani adductos, pascha immolauerūt. Tunc manna, cibus videlicet 40. annorum, defecit, & Eleasar post Aaron pontifex factus est. 1.

Atheniensium, Ericthonius rex, primus in Graecia, quadrigam iunxit, erat quippe apud alias nationes. 2, 3.

Aegiptiorum, Danaus per 50. filias, 50. filios, Aegipti fratris interfecit, euadente solo Lincaeo, qui post eum regnauit. Neque verò multitudo filiorum incredibilis videri debet in Barbaris, cum iam innumerabiles habent concubinas. 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10. Iosue successor Moisis terram Palestinorum Iudeae genti sorte distribuit. Atheniensiū, in Creta regnauit Lapis Busyris Neptunus, & Libia Epae filiae filius, apud vicinalia tyrannidem exercuit, transeuntes hospites crudeli interfecit scelere. 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18.

Siciniorum 16. Echireus, annis 30. Aegiptiorum Phaenix & Cadmus, de Thebis Aegiptiorum in Syriam profecti, apud Tyrum & Sidoniam regnauerunt. 19, 20, 21, 22.

Atheniensiū, templum de Lapis Phlegio incensum Aegiptiorum, Europae filiae Phaenicis mixtus est Iupiter, quam postea Astrius, Cretensium rex vxorem accipiens, Minoem ex ea, & Radamanthum, & Sarpedonem procreauit. 23, 24, 25, 26. Atheniensium, in Creta regnauit Asterius. Post mortem Iosue seruierunt filij Israel Regj Mesopotamiae Chusan Rasathaim annis octo, qui iunguntur temporibus Othoniel secundum traditiones Iudaeorum.

611 Othoniel, de tribu Iuda, primus Israel Iudex (domino iubente) constituitur per annos 40.1.

Apud Hebraeos pontificatum suscepit Phinees filius Eleazari. [Page 25] 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9. Atheniensium quintus, Pandion, annis 40. Pandion filius Ericthonij, cuius filiae Progna & Philomela erant. 10, 11.

Assiriorum 19. Belocus annis 25. Argiuorum, apud Argos sacerdotio functa est Hipiermes, Dardani filia. Radamanthus & Sarpedon reges Liciorum. 12, 13.

Aegiptiorum, rex Cadmus regnauit Thebis, ex cuius filia, Simila, natus est Dionisius, id est, Liber pater: sub quo & Linus Thebeus, Musicus fuit. 14, 15, 16, 17, 18, 19.

Atheniensium, Melus & Paphus, & Thasus, & Thalista vrbes conditae. 20, 21. Siciniorum 17. Epopeus, annis 35. Argiuorum 11. Linceus, annis 41. Aegiptiorum, Bithinia condita à Phaenice, quae primùm Mariandina vocabatur. 22, 23. Atheniensium, Linus Thebeus, & Zephius, & Amphion, in Musica arte claruerunt. 24, 25.

Aegiptiorum, Ida & Dactilus his temporibus erant, qui ferrum reperierunt. 26, 27, 28. Atheniensium, Amphion & Zephius Thebis regnabant. 29, 30.

Aegiptiorum, 16. Menophis annis 40. Atheniensium, in Dardania regnabat Ericthonius filius Dardani. 31, 32.

Aegiptiorum, ea quae de Demetra, quā aiunt esse Isidem, & Danae, ex qua Perseus nascitur, dicuntur, his sunt gesta temporibus. 33, 34, 35, 36. Assiriorum 20. Bellepares, annis 30. Atheniensium, Ephunura, quae nunc Corinthus vocatur, à Sisipho conditur. Cadmia condita, & Sidae in Sicilia.

Mortuo autem Othoniel, seruiuit Israel Egloni regi Moab, annis 18. qui deputantur Aoth, iuxta traditiones Iudaeorum.

Aoth filius Gera, de tribu Beniamin, annis 80. qui vtra (que) 691 manu vtebatur pro dextera. 1, 2. Aegiptiorum, Eleus Maeceleus regnauit, coaeuus Triptolemi, quem Philochorus ait, longa naui ad vrbē accedentem distribuisse frumenta, & ob id dedisse suspicioni quòd nauis eius serpens pennatus fuit, id est figura, quae possit recipi. Fabula Proserpinae, quam rapuit Aidoneus, id est, Orcus rex Molossorum: cuius canis, ingentis magnitudinis, Cerberus nomine, Perithoum [Page 26] deuorauit, qui ad raptum vxotis cum Theseo venerat▪ quem, & ipsum iam in mortis periculo constitutum, adueniens Hercules liberauit, & ob id quoque ab inferis receptus dicitur. Scribit Philochorus in Antihidis libro secundo.

3, 4, 5, 6, 7, 8. Atheniensium 6. Erecteus annis 50.9, 10.

Achaia ab Acheo cōditur. 11, 12. Atheniensiū, Dionisius (qui Latinè Liber pater dicitur) nascitur ex Simela. Erecthei filiā Morithriam Boreas Austraelis filius, Trax, rapuit, quem fabula ventum fuisse confingit. Sub hoc & misteria caeperunt ea, quae de Perseo dicuntur, secundū quorundam opinionem, hac aetare. Phrixus cum Helle sorore sua, fugiens insidias nouercales, visus est per aërem vehi ab ariete velleris aurei. Fuit autem nauis ei parata fugienti, cuius insigne Aries erat. Porro Palephatus Arietem affirmat vocatum nutritorem, per quem liberatus sit. 13, 14, 15, 16.

Siciniorū 18▪ Laomedon annis 50.17, 18, 19, 20, 21, 22.

Argiuorum 12. Abas 23. annis. 23, 24.

Thebis, expulso Cadmo, Amphion & Zephus regnauerunt. 25, 26. Assiriorū 21. Lāprides annis 32.27, 28, 29.

Aegiptiorum 19. Dinastia, quorum primus Zetheus annis 55.30, 31, 32, 33. Atheniensium, ea quae de Progn [...] & Philomela dicuntur. 34, 35.

Aegiptiorum, bellum quod sub Emolpho fuit. 36, 37.

Atheniensium, Melamphus diuinus agnoscitur. 38, 39.

In Dardania regnauit Tros, à quo Troiani nuncupati sunt. 40, 41.

Aegiptiorum, apud Bithium vates prima Phemonöe, exametris versibus, futura cecinisse narratur. 42, 43, 44, 45.

Argiuorum 13. Proetus annis 17. Atheniensium, Phrigas rexit Tantalus: qui prius Macedones vocabantur. 46, 47.

Aegiptiorum, ob raptum Ganimedis, Troi patris Ganimedis & Tantalo bellum exortum est, vt scribit Phanocles poaeta. Frustra igitur Iouis fabula, & raptrix Aquila confingitur. 48.49, 50, 51.

Atheniensium, Titios conuixit Tantalo, & Titioni matri [Page 27] Apollinis qui cum Hercule seruiuit Admeto. 52, 53.

Aegiptiorū, ea quae de Phrixo & Melicerte dicuntur: sub quo celebrati sunt. 54.

Erecthei frater, Perseus, aduersus Persas dimicauit, Gorgonis meretricis capite desecto, quae propter eximiam pulchritudinem▪ ita spectatores, suae mentis impotentes reddebat, vt vertere eos putaretur in lapides, Dedinius scribit in Perigurna historia, & praebet scriptorem eius. 55, 56.

Siciniorum 19 Sicion, annis 45.57.

Atheniensium, Pelops Pedamiam duxit vxorem. 58.

Assiriorum 22. Bossares, 20. annis. 59.

Atheniensium 7. Cicrops secundus annis 40.60, 61, 62.

Argiuorum 14. Acrisius, annis 31. Pegasus, equus velocissimus cuiusdam mulieris, siue, (vt Palephatus affirmat) Bellerophontis nauis fuit. 63, 64 65, 66, 67, 68.

Atheniensium, Cirenea ciuitas condita est in Libia. 69, 70, 71. Atheniensium, Ion vir fortis, ex suo vocabulo Athenienses Iones vocauit. 72.

Aegiptiorum, Dionisius, qui & Liber pater aduersus Indos dimicans, Nisam vrbem (iuxta Indum flumen) cōdidit. 73, 74▪ 75. Gesta Persei. 76, 77, 78.

Assiriorum 23. Lampares, annis 30.79.

Secundum quosdam regnauit Thebis Cadmus. 80.

Atheniensium, Pelops, Peloponensibus regnans primus, Olimpijs quo (que) praefuit, qui postea aduersus Ilium arma ferens, superatur à Dardano.

Post mortem Aoth oppressit filios Israel Iabin, rex Chanaan, 20. annis, qui deputantur Deborae & Barach.

Debora prophetissa de tribu Ephraim, cum Barach de tribu 720 Neptalim, annis 40.1, 2, 3, 4, 5.

Aegiptiorum, 20. Raises 66. annis. 6.

Atheniensium, Europa à Cretensibus rapta est, cuius nauis insigne fuit Taurus. 7.

Aegiptiorum, ea quae de Spartis memorantur. quos Palephocus scribit, cum proximarum essent regionum, aduersus [Page 28] Cadmū constitisse, & propter repentinos quasi de terra contractus & ex omni parte conflictus Spartos vocatos. 8.

Saturnus filius Iani regnat in Italia. 9, 10, 11, 12, 13.

Argiuorum reges desecerunt, qui imperauerunt annis 544. vsque ad Pelopen, qui regnauit annis. 59. & in Micaenas imperio translato, post Acrisium regnauit Euristaeus filius Steneli annis. 45.14, 15, Atheniensium Nida regnauit in Phrigia. Ilium ab Ilo conditur. 16, 17.

Atheniensium. 8. Pandion annis. 25. Aegiptiorum, Perseus Acrisio non sponte interfecto, migrauit Argis, atque ibi regnauit. 18, 19.

Atheniensium, post Acrisium in Micaenas Argiuorum impio translato, hij reges fuerunt. Perseus, Stenelus, Euristeus, Atreus, Thiestes, Agamemnon, Egistus, Orestes, Tisamerius, Pentilus, & Comerus, vs (que) ad Heraclidarum descensum. Aegiptiorum, quidam his temporibus vendicant gesta Liberi patris, & ea quae Indis Ligurgo, ac Theone, & Pentheo memorantur, quomodo aduersus Perseum consistens occiditur in praelio, ait Dinarcus poaeta, non Rhetor. Qui autem voluerit, potest inspicere ipsius Liberi patris, apud Delphos, sepulchrum, iuxta Apollinem aureum. Pingitur autē Liber pater muliebri & delicato corpore, propter mulieres in suo exercitu militantes. Nam pariter ad arma viris faeminas sociabat, vt Philochorus ait. 20, 21. Siciniorum 20. Polibus annis 40. Laius Erisippum tenuit. 22, 23, 24. Templum Meleusina aedificatur. 25. Apollo cytharam condidit, artem (que) medicinam inuenit. 26, 27, 28.

Assiriorū 24. Pannius annis. 45.29, 30, 31, 32, 33, 34.

Aegiptiorum, Europa Agenoris filia (vt in quibusdam legitur) rapitur, his (que) cōgruunt, quae de Minoë dicuntur. 35, 36.

Picus filius Saturni regit Italiam. 37, 38.

Miletus conditur. 39.

Aegiptiorum, Philemon, Delphius, nobilis habetur, qui primus apud Bithium, chorum constituit. Pandion fuit à Metionidibus passus in Chadias. 40.

[Page 29]Post Deboram seruiuit Israel Madianitis & Amalachitis, annis octo: qui Gedeoni deputantur.

Gedeon, de tribu Manasse, annis 40.1. Atheniensium, de Cadmo & Spartis. 2, 3. Atheniensium 10.771 Egeus filius Pandionis, annis 48.4.

Tyrus condita ante templū Salomonis annis. 240. vt scribit Iosephus in libro tertio antiquitatum. Aegiptiorū, eae quae de Dedalo fabulae [...]erūtur, qui visus est simulachra fecisse mouentia. Primus enim omnium, pedes statuarum à se inuicem separauit, alis eas cōiunctas fabricans, Palephaco memorante, necnon quomodo cum filio Icaro Minoen naui fugerit, & propter inuestigabilem fugam auolasse pennis estimatus sit. 5, 6. Zizicus conditur. 7, 8. Argonautarum historia. 9, 10. Atheniensium, Atreus, & Thiestes, post Pelopen, Peloponense imperium diuiserunt.

11, 12, 13, 14. Atheniensium, Argonautarum nauigatio. 15, 16. Atheniensium, Orpheus Thrax clarus habetur, cuius discipulus fuit Musaeus filius Eumolpi. 17, 18.

Aegiptiorum, Linus, magister Herculis, omnibus notus efficitur. 19.20.21.

Siciniorum 21. Inachus, annis 42. Atheniensium, Micenis regnauit Euristeus, annis 43. Faunus, filius Pici, regit Italiam. 22. Aegiptiorum, ea quae fingunt de Oedipode, & Argonautis dicuntur: in quibus fuerunt Hercules, Asclepius, Castor, & Pollux. Quomodo poterat soror eorum Helena credi, quae post multos annos virgo rapitur à Theseo? Si fingam verò scripsit Palephacus, vxorem Cadmi, propter Zelum Armonicae à viro recedentem, contra Cadmum inijsse certamen. 23, 24. Micaenantium, Atreus & Thiestes annis 65.25. Hac aetate Mercurius lyram reperit, & Orpheo tradidit. 26, 27, 28, 29, 30, 31.

Aegiptiorum 21. Amenophis, annis 40.32, 33.

Assiriorum 25. Sosarmus annis 19. Minos mare obtinuit, & Cretensibus leges dedit, vt Paradius memorat: quod tamen Plato falsum esse affirmat. Aegiptiorum, Hercules Ilium [Page 30] vastat, & Antheum palestricae artis inuentorem, summo certamine victum interimit. Dicitur autem Antheus Terrae filius, qui solorum palestricae artis certaminum, quae in terra exercentur scientissimus erat: & ob id videbatur à terra matre adiuuari. Attridam autem callidissimam fuisse sophistam Plato asserit. 34, 35, 36, 37. Atheniensium, Tancris, Ammonis filius, insignis habetur. 38, 39, 40.

Gedeon, filius Ioas obijt senex, & sepultus est in sepulchro patris sui, in Ephrata.

774 Abimelech, annis tribus, filius Gedeonis, qui regnabat in Sichem, & occidit. 70. fratres suos, excepto vno▪ id est Ioathan. 1, 2. Atheniensium, bellum Lapitharum & Centaurorum, quos scribit Palephatus, libro de incredibilibus primo, nobiles fuisse equites Thessalorum septem, qui aduersus Thebeos pugnauerunt.

797 Thola, annis 23. filius Pao, patrui Abimelech, vir de Isachar, qui habitabat in Sanir, monte Ephraim. 1.

Priamus post Laomedontem regnauit in Troia. 2, 3, 4.

Medea Cholchensis ab Aegeo discedit. 5, 6, 7.

Androgeus Athenis dolo interficitur. 8.

Atheniensium 10. Theseus, annis 30. Ea quae de Minotauro dicuntur, quem Philochorus, in secūdo Atidis libro scribit, magistrum Minos▪ fuisse inhumanum at (que) crudelem: & quia Minos super morte Androgei agonem statuerat, praemij nomine pueros largiens Atticos, & ille fortissimus vniuersos in contentione superasset, tandem factum est, vt à Theseo in palestra vinceretur, & Atheniēses pueri à tributaria paena liberati sunt, sicut ipsos quoque Gnosios referre testatur. Assiriorum 26. Mitracus annis 27. Theseus Helenam rapuit, quam rursus fratres receperunt, capta matre Theseo peregrè profecto. 9, 10, 11, 12, 13, 14.

Atheniensium, Theseus, cum Athenienses, priùs per regionem dispersos, in vnam ciuitatem congregaret, eiectus ignominiosè est per signa testarum, eandem legem primus ipse constituens. 15, 16, 17, 18, 19, 20.

[Page 31]Siciniorum 22. Aestius annis octo. 21, 22, 23.

Iair ex tribu Manassae annis. 22.1, 2, 3. Atheniensium,819 Philistus scripsit, hoc tempore Carthaginē conditā. 4, 5, 6.

Siciniorum 23. Adrastus annis 4. Aegiptiorum. 22. Ammenemes 26. annis. 7, 8. Atheniensium, Hercules agonem Olimpiacum constituit, à quo vsque ad primam Olimpiadem supputantur anni 430.9, 10.

Siciniorum 24. Polipedes, annis 41. Atheniensium, Theseus Athenas profugus dereliquit. 11.

Amazones arma sumpserunt. 12, 13.

Atheniensium, bellum Amazonum contra Thebeos. 14.

Assiriorum 27 Tautanes annis 35. Latinus, Fami filius, regit Italiam annis 32. à quo Latini appellati sunt. Cuins 25. anno capta est Troia. 15, 16. Atheniensiū 11. Minesteus annis 23. Aegiptiorum, Minos in Sicilia aduersus Daedalum arma corripiens, à filiabus Cocali occiditur. 17, 18.

Atheniensium, Atreus Argis regnauit. 19, 20.

Carmentis Nympha Latinas literas reperit. 21, 22.

Post Iair Philistij & Amonitae deprimunt Israel, per annos 18. qui cum temporibus posteriorum copulantur, secundum traditiones Iudaeorum.

Iepte Galaadites, ex tribu Gad, annis sex, iudicat populum.825 Requiescit in ciuitate sua Galaad, quae est in dimidia tribu Manasse. 1. Menelaus regnauit in Lacedaemonia. Micaenarum, 1. Agamemnon annis 25.2, 3.

Aegiptiorum Hercules in morbum incidens pestilentem, ob remedium dolorum iecit se in flammas, & sic morte finitur anno aetatis 52. Quidam autem ante 30. annos eum perijsse scribunt. 4, 5.

Atheniensium interfectorum posteri, qui vocantur Epigoni, aduersus Thebeos bellum mouent. 6.

Abessan de Bethleem, tribus Iudae, iudicauit populum annis 832 7.1, 2. Alexander, filius Priami, Helenam rapuit, & Troianum decennale bellum surrexit. 3, 4.

Aegiptiorum Thuoris annis 7.5, 6, 7. [Page 32] Aegiptiorum, Mennon & Amazones Priamo fuere auxilio.

842 Achialon Zabulonites, annis 10. quem 70. non numerant, & ideo Eusebius, Iosuae Samueli & Sauli, quorum annos scriptura tacet plusquā in Iosepho legitur, dat: vt ab egressu Israelitarum▪ de Aegipto, vs (que) ad tēplum Salomonis, secundum scripturas, annos 480 haberet. 1, 2, 3▪ 4 5, 6, 7, 8, 9, 10.

850 Labdon, de Tribu Ephraim, annis octo. 1. Aegiptiorum, Mopsus regnauit in Sicilia, à quo Mopsicrenae & Mopsistiae. 2, 3. Troia capitur, à cuius captione vsque ad primam Olimpiadem fiunt anni 400. A. 35. anno aetatis Moisis, secundum Hebraeos, vs (que) in tertium annum Labdonis (in quo capta est Troia) sunt anni 385. Ab egressu Israel ex Aegipto, eodem anno annumerato, 340. Minesteus moritur in Melo, regrediens à Troia. Post quem, Athenis regnauit Demophoon. Atheniensium, Thouris rex Aegipti ab Homero vocatur Polibus, maritus Alcandrae. Cuius meminit in odisia, dicens post Troiae captionem, Menelaum & Helenam ad eum diuertisse. Latinorum rex primus post tertium annū captionis Troiae, siue vt quidam volunt, post annos 8. regnauit Aenaeas, annis tribus. Ante Aenaeam Ianus, Saturnus, Picus, Faunus, Latinus, in Italia regnauerunt, annis circitur, 150. qui tunc Latini posteà Romani nominati sunt. Aegiptiorum, de tertio Tomomanetho Aegipti 20. dinastia. Diapolitanorum, annorum 178.4, 5, 6.

Siciniorum 25. Pelaschus annis 20. Hic Aeneas rexit in Italia annis tribus. 7, 8. Mortuo Labdon seruiuit Israel Philistim annis 44. Iosephus historiographus Iudaeorum sic, Iosua 110. anno aetatis, id est, cum Moise 40. & post eum 70. senex obijt. Post Iosuam populus Iudaeorum, per annos 18. sine principe fuit. Post hos propter epulas & libidinem▪ ita eis iratus est deus, vt inuicem tribus Beniamin, praeter 600. viros ab Israelitis, reliquis sit deleta: & Cusan Rasathaim regi Assiriorum, per annos octo seruirent. Post quos ita liberati sunt. Cenez, de tribu Iuda, fortis & prudens, responso ei à deo dato, ne despiceret Hebraeos in tali miseria. [Page 33] Prius Cusan Rasathaim castra diripuit. Postquam benè processit initium, Hebraei congressi sunt cum Assirijs, & trans Ephraten coegerunt eos. Cenez igitur cum hoc fecisset, principatus honorē accepit per 40. annos. Quo mortuo, seruierunt filij Israel in omnibus malis Egloni, regi Moabitarum, ponenti regnum suum in Iericho per annos 18. Et ita liberati sunt. Aoth filius Gera, de tribu Beniamin, habitans in Iericho, & amicus Egloni regi factus, placans eum muneribus, vt inter charos circa regem esset: aliquando cum duobus famulis ferens regi dona, gladio in dextro femore ligato, cum post prandium aestate regis custodes dormiebant, famulis verò solis praesentibus, sed tunc quasi à secreto iussu regis abeūtibus, Aoth exiuit ad regem & gladium in cor eius fixit, relinquens (que) gladium, & ianuam clausam, exijt, & latenter in Iericho Hebraeis indicauit. Hebraeis verò se sociantibus, & tubis canentibus, decem millia hostium occiderunt. Aoth ergò ob hanc causam principatus honore functus est annis 80. Post hunc Saingar, filius Anad, electus ad principatum, primo anno obijt. Posteà propter iram dei, & transgressionē legis, seruierunt Iabin, regi Chananaeorum, habenti armatorum trecenta millia, equitum decem millia, curruum tria millia, & Sisarae principi militiae eius 20. annis. De caetero filij Israel temperantes à malis, rogauerunt Deboram prophetissam, vt deum rogaret pro eis. Deus verò per eam elegit Barach de tribu Nepthalim, qui noluit inire bellū sine Debora, ea decem millia ad bellum eligente. Tunc illa dixit ei: tu concedis mulieri, quod deus tibi dedit, sed & ego non recuso. Tunc cum victoria belli, Sisara occisus est, alioque bello rex Iabin. Qui duo, (scilicet Debora, & Barach,) principatum per annos 40. tenuerunt. Quibus eodem tempore obeuntibus, seruierunt Israelitae Madianitis annis septem. Sed & tunc conuersi à malis orabant deum, vt eos liberaret. Tunc Gedeoni silio Ioas, paucos manipulos, non in area propter hostes, sed in torculari terenti apparuit deus in forma iuuenculi, praecipiens ei vt liberaret Israel. Quo recusante, propter paucitatem [Page 34] tribus suae, suam (que) pueritiam, dominus quod deerat impleturum se dicebat, & victoriam per eum daturum Israelitis. Israel autem audiens visitationem dei, citò ad certamen aptauit decem millia virorum, & duos Reges Oreb & Zeb cum decem & octo millibus occiderunt. Gedeon verò principatum nolens, coactus tenuit per 40. annos. Abimelech iudicauit populum tribus annis. Thola 23. annis, Iair annis 22. Post Iair filij Israel prouocauerunt iram dei, transgredientes Legem. Conclusit autem illos dominus in manibus inimicorum suorum, & seruierunt Amalechitis & Palaestinis, per annos 18. Sed & tunc conuertentes se, & sacrificia celebrantes, Ammonitisque castrametantibus super eos, & non habentes ducem, rogauerunt Iepten, qui fuit potens, ad exercitum dispēsandum, promittentes ei Ducatum. Tunc Iepte per legatos causam itineris regis Ammonitarum accusante, rex egressum Israel ex Aegipto ad possidendam haereditatem Amorreorum, patrum suorum, accusabat. Iepte autem de terra sibi concessa per iussionem Moisis, etsi possibile erat eā tollere, iniustè se eos culpare dicebat. Quia terram, inquit, quam post annos. 300. dei auxilio reparauerant Israelitae, exigitis, ideo me pugnaturum contra vos sciatis. Qui cum vouisset, vt quicquid obuiaret sibi post victoriam belli, immolaret deo: filiam suam (cum gaudio sibi occurrentem) immolauit. Iepte annis 6. Abessan 7. Achialon 10. Labdon annis 8. Quo mortuo, seruiuit Israel Palaestinis, per 40. annos. A qua seruitute sic liberantur. Angelus domini, similis iuueni, apparuit Manuae, de tribu Dan, promittens ei optimum fortemq, filium, & Palaestinos praementem, praecipiens (que) ne coma eius abscinderetur, & non nisi aquam biberet. Qui natus, Samson, id est robustus, nominatur. Samson igitur▪ 20. annis iudicauit populum. Haec Iosephus. Si ergo per interualla regni, inter Iudices, filij Israel alienigenis seruierunt, sicut Iosephus testatur, damnum annorum 167. inter Moisen & Samson habetur. Causa exempli. Si post Iair oppressi sunt Israelitae, per annos 18. sicut legitur, quamuis in [Page 35] [...]ine vitae suae, Iepte Israelitas liberauit, cum ipse non nisi 6. annis regnauit▪ tamen 12. annorum damnū inter mortem Iair & mortem Iepte poterit inueniri, damnum autem annorum 18. post mortem Iair vs (que) ad Iepte pronunciatur.

Samson, de tribu Dan, annis 20. iudicauit populum. 1.870

Samson fortissimus omnium fuit, ita vt à quibusdam facta eius, gestis Herculis comparentur. Latinorum secundus, post Aeneam Ascanius annis 37. Micenis regnauit Egisius.

2. Liddi mare obtinuerunt. 3. Micenis, post necem Egisij, regnauit Cretes annis 15. Assiriorum 28. Teuteus annis 40. Ea quae de Vlisse fabulae ferunt, quomodo de triere Thirrenorum Scillam fugerit, quam mulierem spoliare hospites solitam esse scribit Palephatus, incredibilium libro primo, Syrenes quoque fuisse meretrices, quae deciperent nauigantes. 4, 5, 6, 7, 8.

Latinorum, Ascanius Aeneae filius, derelicto nouercae suae Lauiniae regno, Albam longam condidit, & Siluium Posthumum, fratrem suum, Aeneae ex Lauinia filium, summa pietate educauit. 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18.

Siciniorū, Zeusippus, annis. 31.19. Aegiptiorū, Pirrhus in tēplo Delphici Apollinis ab Oreste occiditur, proditione Sacerdotis Macheri. Quo tempore quidam Homerum fuisse dicūt. 20. Samson filius Manuae obijt, & requiescit in sepulchro patris sui in Escahol. Huc vs (que) liber Iudicū annos 299. numerat, Iudices 12. Othoniel primò apud Hebraeos. Post Samson praefuit Israeli Emegar. Heli sacerdos secundum Hebraeos. 40 annis▪ secundum autem 70. annis viginti.

Latinorum, Micenis regnauit Tysamenus filius Orestis. 1, 2, 3, 4, 5. Hectoris filij Ilium receperunt, expulsis Antenoris posteris▪ Heleno sibi auxilium ferente. 6, 7.

Secundum quosdam Heraclidarum descensus. 8, 9.

Atheniensium 13. Oxintes annis 12. Amazones templum Ephesi incendunt. 10, 11, 12.

Latinorū, Ascanius filium Iulum procreauit, à quo familia Iuliorum orta est: & propter aetatē paruuli, quia necdum regendis [Page 36] ciuibus idoneus erat, Siluium Posthumum, fratrem suum, regni reliquit haeredem. 13.

Castoris sententia de regno Atheniensium. A Cecrope vsque ad Thimoetem regnauerunt reges, quorum per omne tempus inueniuntur anni 424. Post quos suscepitur in regnum Menelanthus Piliensis Andropompi filius, & huius filius Codrus, qui imperauerunt simul annis 59.14.

Latinorum, Agon Liciorum primus actus. 15.

Castoris cronographi de Siciniorum regno exponemus, & Siciniorum reges ab Agialeo vs (que) ad Zeusippum, qui omnes regnauerunt annis 962. & sacerdotes, qui praefuerunt annis 33. Post quos sacerdos est constitutus Charidemius, qui Persas non sustinens, fugit. 16.17,, 18.

Latinorum 3. Siluius Aeneae filius, annis 29.19, 20, 21.

Atheniensium 14. Timoëthes anno vno. 22.

Atheniensium 15. Apidas annis octo. Latinorum, Siluius Posthumus, qui post mortem patris editus, ruri fuerat educatus, & Siluij, & Posthumi, nomen accepit: à quo omnes Albanorum reges Siluij vocati sunt. 23.

Assiriorum 29. Oneus annis 37.24, 25, 26, 27, 28.

Siciniorum reges defecerunt, qui regnauerunt annis 962. Post quos sacerdotes constituti sunt. 29, 30.

Atheniensium 16. Melanthus annis 37.31.

Aegiptiorum, Erihtidarum imperio destructo, Atticorum principum regnum ad aliud genus translatum est, cum Thimoetem prouocaret Xanthus Beotius, & Thimoetes regis Melanthi Peliensis Andropompi filius, suscepisset singulare certamen, ac deinde regnaret. Hinc & Parturion, id est, Fallaciarum solennitas celebratur, quia victoria fraude processit. 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40.

Mortuo Heli sacerdote, arca testamenti ab alienigenis possidetur, & opprobrium sempiternum dedit eis, ac deinde in domo Aminadab fuit annos viginti.

922 Samuel rexit annis 12. Iosepho teste, nā de annis eius scriptura sancta tacet. A quo prophetarū tēpora incipiunt. 1, 2, 3.

[Page 37] Dauid filius Iesse nascitur. 4, 5, 6. Latinorum: in alia historia reperimus, quarto Latinum Siluium regnasse, Lauiniae & Melampodis filium, vterinum fratrem Posthumi: & quinto Aeneam Siluium, Posthumi filium, qui nunc quartus hic ponitur. 7. Latinorum 4. Aeneas Siluius, annis 31.8, 9, 10, 11, 12. Assiriorum 30. Derculius, annis 40.

Saul, de tribu Beniamin, primus Hebraeorum rex, regnauit 942 annis. 20. secundum Iosephum: anni enim ipsius in scriptura diuina non habentur. Homerus (secundum quorundam opinionem) his temporibus fuisse iudicatur. Quanta autem dissonantia apud veteres de eo fuerit, manifestabitur ex sequētibus. Quidam enim cum ante descensum Heraclidarum ponunt. Eratostenes post centesimum annum Troianae captionis, Aristarchus in Ionica migratione, siue post annos centum: Philochorus è migrationis Ionicae tempore, sub Arcippo Atheniensium magistratu, post captam Troiam anno 180. Apollodorus Atheniensis 240. anno euersionis illius. Haec illi, qui post euersionem Troiae fuere. Alij verò, qui modicum antequam Olimpiades inciperentur, fuerant, 400. retrò annis Troianae captiuitatis eum fuisse putant, licet Archilochus 23. olimpiadem, & quingentesimum Troianae euersionis annum supputat. 1, 2, 3. Lacedaemoniorum regni principium, & Corinthiorum regni initium. In Lacedaemonia regnauit primus Euristheus annis 42. Corinthiorum rex primus Alethes annis 35.4, 5, 6, 7, 8.

Lacedaemoniorum, Heraclidarum descēsus in Peloponnesum. 9. Lacedaemoniorum, Euristheus, & Procles, Spartam obtinuerunt. 10, 11, 12.

Atheniensium 17. Codrus, Melanthi filius, annis 21.13.

Lacedaemoniorum, Iones profugi, Athenas se contulerunt. 14, 15, 16, 17, 18. Lacedaemoniorum, Peloponnenses contra Athenas dimicant. 19.

Incursus in Asiam Amazonum, & Cimmeriorum. 20.

Saul cum filijs suis bello occisus est à Philistinis in monte Gelboe. Ab Abraham vsque ad Dauidem tertia aetas seculī [Page 38] secundum vtram (que) aeditionem habet annos 942. Haec aetas velut quaedam adolescentia populi fuit, quia aetate ea incipit homo posse generare. Propterea (que) & Matheus Euangelista generationum ex Abraham sumpsit exordium, qui etiam pater gentium constitutus est, quando mutatum nomē accepit. Ab Adam vs (que) ad Dauid, secundum Hebraeos anni sunt 2890. cum adiectione verò Euangelica Lucae Euangelistae sunt anni 3120.

17 Dauid rex Hebraeorum secundus, de tribu verò Iudae primus, annis 40. regnauit. 1.

Latinorum quintus, Siluius annis 50.2, 3, 4, 5.

Hebraeorum, Abiathar pontifex, clarus habetur. 6, 7.

Dauid huc vs (que) regnauit super tribum Iuda tantum 7. annis. Hinc autē 33 annis regnauit super 12 tribus Israel. 8, 9.

Prophetabant Gad, Nathan, & Asaph. 10, 11.

Corinthiorum 2. Ixion annis 37.12.

Lacedaemoniorū, Codrus (iuxta responsum) seipsum morti tradens, interimitur bello Peloponnesiaco. In quo Erihtidarū regnum destructum est, quod. 487. annis perseuerabat. Post Codrum regnauerunt principes, quos mors finiebat: quorum primus Medon, Codri filius, annis 20.13.

Assiriorum 31. Eupales annis 38.14, 15, 16, 17, 18.

Lacedaemoniorum 2. Egis anno vno. Post quem tertius Egestratus annis 35.19, 20, 21.

Lacedaemoniorū, Pelasgi mare obtinuerunt. 22, 23, 24.

Lacedaemoniorū, Magnesia in Asia cōdita est. 25, 26, 27.

Lacedaemoniorum, Micena in Italia condita est. 28.

Atheniensium 2. Acastus, annis 36.29. Lacedaemoniorum Mirrhena condita. Ephesus condita ab Andronico. 30, 31. Salomon filius Dauid ex Bethsabe, quae fuit Vriae, nascitur. 32, 33.

Lacedaemoniorum, Carthago cōdita est, vt quidam volunt à Charcedone Tyrio, vt verò alij à Didone filia Aegaei anno 143. post Troiae excidium. 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40.

Dauid filius Iesse, obijt 4. die Calendarum Ianuarij, & [Page 39] in arce Hierusalem, quae dicta est ciuitas Dauid, sepultus est, cum multis diuitijs. Post tempus autem annorum 828. Hercanus pontifex, qui & Iohannes, in secundo anno sui pōtificatus, Antiocho pio, filio Demetrij, vt ab obsidione Hierusalem abiret, de sepulchro Dauid, tria millia talentorum obtulit. Et iterum Herodes rex multam pecuniam inde tulit.

Salomon 12. aetatis suae anno, super Israel caepit regnare in Solio patris, & postea, quod scriptura tacet, vixit Dauid regnāte iam filio, aliquot annis: qui sibi & non Salomoni imputantur. Mortuo autem patre, post, filius regnauit annis 40. quibus sine parente regnauit, & sic initium regni Salomonis, & tempus quo solus regnauit historia non ostendit, sed tamen omnes annos vitae illius 52. tantum contineri. Quòd regnum non filijs sed patribus, quamdiu simul vixerunt imputari, confirmat liber Regum, dicens: quòd Ozias postquàm lepra percùssus est, habitauit in domo separata, & filius eius Ioathan imperauit pro eo vsque ad mortem patris eius, & tamen posteà, cum esset 25. annorum 16. annis regnauit solus. Quod igitur de Salomone intelleximus, & de Achaz similiter intelligendum est. Qui Ioathae filius Ezechiae pater fuit. Haec dicit Hieronimus ad Vitalem praesbiterum de Salomone & Achaz, qui decem annorum dicuntur filios genuisse.

Salomon filius Dauid, annis 40.1. Lacedaemoniorum,80 Ionica emigratio, in qua quidā Homerum fuisse scribunt. 2, 3, 4. Salomon quarto regni sui anno, mense secundo, templum domino aedificare caepit in Hierusalem, post exitum Israel de Aegipto 480. anno, vt Regum liber tertius testatur. Quod in figuram temporis totius, quo in hoc seculo Christi aedificatur Ecclesia, quae in futuro perficietur, septimo anno perfecit, & septimo octaui anni mense dedicauit. 5, 6, 7, 8, 9. Corinthiorum, Agelaus annis 37.10.

Latinorum 6. Alba Siluius, annis 39.11.

Assiriorū 32. Laostenes, annis 45.12, 13, 14. Sadoch sacerdos, octauus ab Aaron, clarus habetur. 15, 16, 17, 18, 19.

Lacedaemoniorum, quidā Homerum, & Hesiodum his temporibus [Page 40] aiunt fuisse. 20, 21, 22.

Regina Saba venit audire sapientiam Salomonis. 23.

Atheniensium tertius, Arcippus annis 19. Carthago condita est hic, secundum quosdam. Alij autem sicut suprà scriptum est. 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31.

Lacedaemoniorum, tertiò mare obtinuerunt Thraces annis 19.32. In Aegipto 22. Dinastia regnauit Sinendis annis. 26.33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40.

Salomon, filius Dauid, natus in Bethleem: anno 40. regni sui, 50. autem aetatis obiens, sepultus est in Hierusalem. Post mortē verò Salomonis, Hieroboam de tribu Ephraim, separauit decem tribus à domo Dauid, & à domino: in figuram haereticorum, qui suos sequaces à Christo & Ecclesia segregant.

97 Hebraeorum Iuda, Roboam filius Salomonis, regnauit annis 17. duasque tribus sibi habuit subiectas, id est Iudae & Beniamin, ob reges Iudaeorum, qui ex stirpe Iudae descenderunt, vnde & vniuersa gens nomen Iudeae sortita est. 1. Apud Hebraeos, qui in Samaria erant, & vocabantur. Israelitae, primus rexit Hieroboam annis 22. in Samaria. 2, 3.

Atheniensium quartus, Thersippus annis 42.4.

Sesach rex Aegipti, contra Iudaeos dimicans, templum spoliat. 5. Corinthiorum 4. Primnus annis 35.6, 7, 8, 9.

Latinorum 7. Aegiptus Siluius annis 24. Siluius Atissius Aegiptus, Albae superioris regis filius fuit. 10, 11.

Lacedaemoniorum Doristus annis 29.12, 13.

Samos condita est, & Smirna in vrbis modum ampliata. 14, 15, 16. Assiriorum 33. Piritiades annis 30.

100 Hebraeorum Iuda quartus, Abia filius Roboam, annis tribus. Abia quia sperauit in domino, Hieroboam contra se pugnantem superauit, occisis de exercitu eius quinquaginta millibus. 1, 2. Aegiptiorum, Pseusennes annis 41.3. Hebraeorum pontifex Abimelech clarus habetur.

112 Hebraeorum Iuda, Asa iustus, filius Abiae, annis 41. qui idola destruxit, templum mundauit, egredientem contra se Zarā Aethiopem, cum suo exercitu interemit. 1, 2, 3.

[Page 41]Hebraeorum Israel, Nadab annis duobus. 4, 5.

Hebraeorum Israel, Baasa annis 24. Lacedaemoniorum, Thraces Ebriciam, quae nunc Bithinia vocatur, transeuntes, Astrimonem occupauerunt. 6.

Prophetabant in Iudaea Achias, Semeias, & qui erant apud altare in Samaria, Iehu, Ioed, Azarias, Anani. 7.

Ab Asa conductus Benedab, rex Siriae Damasci, contra Israel profectus▪ percussit omnem terram Neptalim. 8, 9.

Hieu prophetes ab Asa rege Israel occiditur. 10, 11.

Thraces mare obtinuerunt. 12, 13.

Latinorum octauus, Capis Siluius annis, 28. qui fuit filius superioris regis Aegipti Siluij. 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20.

Lacedaemoniorum sextus, Agesilaus, annis 44.21, 22, 23.

Corinthiorum quintus, Bacis, annis 34.24.

Atheniensium quintus, Phorbas, annis 31.25, 26.

Assiriorum 34. Ophratheus, annis. 20.27, 28, 29.

Hebraeorum Israel, Ela, annis duobus. 30, 31.

Hebraeorū Israel, Amri, annis 12. qui emit montē Samariae à Somer duobus talentis argēti, & aedificauit eum. Aihell de Bethel instaurat Iericho. 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40.

Aegiptiorum▪ Nephercheres, annis 4.41.

Latinorum nonus, Carpenthus Siluius, annis 13.

Hebraeorū Iuda 6. Iosaphat iustus, filius Asa, annis 25.1, 2.166

Hebraeorum Israel sextus, Achab filius Amri, annis 22. cuius vxor erat Iezabel idolatra, filia Ionabal, regis Tyri & Sidonis. Helias Thesbites per tres & semis annos, à mense Hiberueritheon, id est, Octobri, vs (que) in aliū annū mensis Hiberuerithei, pluuiā propter peccata populi & Achab, continuit. Prophetabant Helias, Abdias, Azarias, Micheas. 3.

Aegiptiorum, Amenostis▪ annis octo. 4, 5.

Assiriorū 35. Ophrathanes annis 50.6, 7, 8, 9, 10, 11, 12.

Aegiptiorum quintus, Osochor, annis sex. 13.

Latinorū 10, Tiberinus Siluius, annis 8. qui erat Carpenthi filius. A quo & fluuius Tiberis nomē accepit, qui anteà Albula dicebatur. Corinthiorum sextus, Agelas, annis 31.14.

[Page 42]Atheniensium sextus, Mexacles, annis. 30.15, 16, 17, 18.

Aegiptiorum, Spinaces, annis 9▪ 19, 20. Hebraeorum Israel 7. Ochozias, filius Achab, annis duobus. 21.

Latinorum 11. Agrippa Siluius, filius Tiberini, annis 42. 22, 23. Lacedaemoniorum 7. Archelaus, annis 60.24, 25.

In Latina historia haec ad verbum scripta reperimus: Agrippa apud Latinos regnante, Homerus poeta in Graecia claruit, vt testantur Apollodorus grammaticus, & Euphorbius Historicus, ante vrbem Romam cōditam annis 124. & vt ait Cornelius, ante Olimpiadem primam▪ annis 100 Hebraeorum, Israel octauus▪ Ioram frater Ochoziae annis 12.

174 Hebraeorum Iuda septimus, Ioram filius Iosaphat, annis octo, nominatus nomine filij Achab, fratris matris suae Athaliae, & ambulauit in vijs sacrilegis domus Achab Prophetabant Helias, & Heliseus. 1, 2.

Aegiptiorum, Pseusennes annis 35.3, 4, 5, 6, 7 8.

Helias Thesbites, sacerdos magnus & propheta, 40 dierum exercitatur ieiunio, curru rapitur, quasi vsque in caelum, mortem in fine mundi ab Antichristo passurus▪ & Heliseum filium Iosaphat, qui erat de Abel, in aula pro se vnxit prophetam. Heliseus verò primo miraculo aquas Iericho sanat. Micha de tribu Ephraim in Morasthi ortus, sub Ioram filio Achab praecipitatus obijt, sepultus (que) in terra sua iuxta Poliandrum, hoc est iuxta Nauum. In diebus Ioram recessit Edom, ne esset sub Iuda, & constituit sibi regem. Hebraeorum Iuda, Azarias, qui & Zacharias, vel Ochozias, filius Ioram, anno vno. 1. Azariam autē cū filio suo Ioas, & nepote Amasia, propter scelera sua, Matheus Euangelista à Saluatoris genealogia secludit. Hebraeorum Israel▪ Hieu, annis 28.

171 Hebraeorum Iuda, Athalia, filia Achab, mater Azariae annis sex: secundum autem 70. Interpretes annis septem. Quae videns interfectum ab Hieu, rege Israel, filium suum Azariam, occidit omnem stirpem regiam domus Ioram, nisi solùm Ioas filium Azariae, quem Iosabeth soror Azariae, vxor Ioadae pontificis, furata est de medio filiorum regis, cum interficerentur. [Page 43] Ioadas pontifex insignissimus, qui solus post Moisen vixit annis 130. & propheta Zacharias, filius eius, clari habentur.

Hebraeorum Iuda, Ioas filius Azariae, annis 40. qui in principio 121 regni sui templum innouauit. 1, 2, 3.

Atheniensium septimus, Diognetus, annis 28.4, 5.

Corinthiorum septimus, Eudemus, annis 25. Lacedaemoniorum, quintò mare obtinuerunt Phriges▪ annis 25.6.

Azarias propheta apud Hebraeos claruit, qui ortus est in terra sublata, & sepultus est, nono huius Ioas anno occisus. 7, 8, 9, 10. Zacharias propheta clarus habetur. 11, 12.

Lacedaemoniorum, Bigurgus clarus habetur. 13, 14.

Assiriorū 36 Ascrazapes, annis 42.15, 16, 17, 18, 19, 20.

Latinorum 12. Aremulus Siluius, annis 19. Siluius iste Aremulus siue Remus, Agrippae superioris regis filius, praesidium Albanorum inter montes, vbi nunc Roma est posita, constituit, qui ob impietatem fulmine interijt. Huius filius fuit Iulius, proauus Iulij Proculi, qui cum Romulo Romam commigrans, fundauit Iuliam gentem. Aegiptiorum 22, Dinastia, Senchoris, annis 21.21, 22. Hebraeorum Israel 10. Ioachab filius Hieu, in anno 22. regni Ioas incipiens, regnauit annis 16. teste Iosepho. 23, 24, 25, 26, 27, 28.

Corinthiorum 8. Aristomenedes annis 35.29, 30, 31.

Heliseus propheta, Heliae discipulus, ex tribu Ruben obijt, & requiescit in Sebasti ciuitate. quae quondam Samaria dicebatur. Atheniensium 8. Phereclus annis 19.32.

Lacedaemoniorum, sextò mare obtinuerunt Cipri, annis 23.33, 34, 35. Apud Hebraeos Zacharias propheta, filius Ioadae, tutoris quondam ac regni viuificatoris, inter templum & altare, à rege Ioas lapidatus est, quem ob merita sua dominus in Euangelio filium Barachiae, id est, benedicti domini cognominat. 36, 37, 38, 39.

Latinorū 13. Auentinus Siluius, annis. 37. Auentinus Aremuli superioris filius regis, in eo monte, qui nunc pars vrbis est, mortuus ac sepultus, aeternū loco vocabulū dedit. 40.

[Page 44]Hebraeorum Israel 11. Ioas, qui & Amazias, filius Ioachab, annis 17. In cuius anno secundo, Amazias super tribum Iuda caepit regnare, teste Iosepho.

250 Hebraeorum Iuda 11. Amasias annis 29.1, 2.

Lacedaemoniorum, Telechius, annis 40.3.

Aegiptiorum 23. Ororthon annis 15.4.

Carthaginem hac aetate conditam quidam putant: alij verò, vt suprà memorauimus. 5, 6, 7.

Azael rex Siriae, afflixit Israel. 8, 9, 10.

Atheniensium nonus, Ariphrox annis 20. Sub quo, & sub Sardanapalo, Assiriorum rege, idem regnum Assiriorum destructum est. 11, 12, 13, 14, 15, 16.

Assiriorum 37. Thonos Concoleros, qui vocatur Graecè Sardanapalus, annis 20. qui Tharsum, atque Anchialem condidit, & in praelio victus à Barbaco Medo, semet incendio concremauit. Vsque ad id tempus fuere reges Assiriorum, vt historia refert, per annos 1197. Omnes autem anni regni Assiriorum, à primo anno Nini, numerantur 1240.17.

Aegiptiorum. 24. Celothis annis 13, 18, 19.

Hebraeorum Israel 12. Hieroboam, filius Ioas, annis 46. In cuius anno vndecimo Osias, filius Amasiae, caepit regnare super tribum Iudae, teste Iosepho. 20. Lacedaemoniorum, septimo loco Phaenices mare obtinuerunt. 21, 22, 23.

Corinthiorum 9. Agenon annis 16.24, 25, 26, 27, 28, 29.

Laced. Thespico, Ariphronis filio, Athenis regnante, Assiriorum imperium deletum est.

302 Hebraeorum Iuda 11. Azarias, qui & Ozias, Amasiae filius, annis 52.1. Atheniēsium 10. Thespicus annis 27.2, 3.

Aegiptiorum 23. Dinastia, Petupastis, annis 25.4, 5, 6, 7.

Medorum primus, Abarces, annis 29.8 9.

Latinorum 14. Procas Siluius, Auentini superioris regis filius, annis. 22. Medorum, Abarces Medus, Assiriorum imperio destructo, regnum in Medos transtulit, & interim sine principibus res agebantur vsque ad Eiocum regem Iudaeorum. In medio autem tempore Chaldaei propriè praeualebant, [Page 45] quorum separatae quaedam regum successiones feruntur: Reliquae verò gentes proprijs regibus vtebantur. 10.

Corinthiorum, Alexander annis 25.11, 12. Lacedaemoniorū, Licurgus Lacedaemonijs iura cōposuit. 13.

Macedonum primus Cranus annis 28.14, 15.

Lacedaemoniorum, Thalcamenes annis 37.16.

Lacedaemoniorum, templum Iunonis incensum. 17.

Hesiodus insignis habetur, vt vult Porphirius. 18, 19, 20, 21, 22. Aegiptij suum regem, Osorthon, Herculem cognominauerūt. 23, 24. Prophetabāt apud Hebraeos, Osee, Amos, Isaias, Ionas. 25, 26. Aegiptiorum, Osorthon, annis 20.27. Lacedaemoniorum, Phidon Argiuus mensuras & pondera primus inuenit. 28.

Atheniensium 11. Agamnester annis 20.29.

Lacedaemoniorum, Licurgi leges in Lacedaemonia, iuxta sententiam Apollodori, hac aetate susceptae. 30.

Latinorum 15. Amulius Siluius. 31.

Numitor, Procae superioris regis maior filius, à fratre Amulio regno pulsus, in agro suo vixit, filia autem eius Rhea, vel Etilia, adimendi partus gratia, virgo vestalis electa est. Quae cùm septimo patrui anno, geminos edidisset infantes, & scelus suum niteretur excusare, à Marte se comprehensam mentita, iuxta legem, in terra viua defossa est. Verum paruulos iuxta ripam Tiberis expositos, Faustus vel Faustulus, regis pastor, ad Acciam Laurentiam, vxorem suam, detulit, quae propter rapacitatem, & pulchritudinem corporis quaestuosi, Lupa appellabatur. Vndè ad memoriā vs (que) nostrā cellulae meretricum Lupanaria dicuntur. 32, 33, 34, 35.

Medorum 2. Sosarmus annis 30.36. Corinthiorum, Thelestus annis 12▪ Aegiptiorū, Psamus annis 10.37.

Trieris prima magna nauigauit in Corinthum. 38.

Emuleus Corinthius, versificator, agnoscitur, & Sibilla Erithrea. 39, 40.

Aegiptij post Phaenices mare obtinuerunt. 41.

Macedonum secundus, Coënus annis 12.42, 43, 44.

[Page 46]Bochorus Aegiptijs tradidit iura: sub quo agnus loquutus est. 45. Lacedaemones contra Messenios vicennale bellum habebant. 46. Aegiptiorum, dinastia 24. Bochorus annis 46.47. Corinthiorum Automenes anno vno Post hos in Corintho constituti sunt iudices. 48. Atheniensium 12. Aeschilus, Agemestoris filius, annis 23. Liddorum primus rex Ardisus, filius Aliatis, 36. annis. 49, 50. Olimpias prima secundum Eusebium. 51, 52. Anno 52. Azariae, caepit super Israel regnare Phaceas filius Manaen, annis 10. vt legitur in libro Regum.

Hebraeorum Iuda 12. Ioathan filius Azariae, annis 16.1.

Olimpias prima ab Iliensibus cōstituitur, post annos 305. Troianae captiuitatis, anno primo Ioathan, secundum Hebraeos. Anno sexto Aeschili, Atheniēsium iudicis, prima Olimpias facta est: in qua Chorebus Iliensis victor extitit. Olimpus autem est nomen campi in Graecia, apud Acteum littus: qui propter amaenitatem planiciei suae sic dicitur, quasi amaenae Olimpi, id est, dei. Ilienses agunt quinquennale certamen, aut agonem▪ 4. annis in medio expletis, in quibus principes constituuntur anni quatuor. Qui quatuor anni Olimpiae nominantur, cuius Olimpiadis, primo vel secundo, siue tertio, aut quarto anno, aliquid gestum esse narratur. Quam Olimpiadem Iphethus filius Praxonidis siue Ammonidis primus constituit. Aphricanus sic: Adhuc modicū Aeschilus, Agemestoris filius, apud Athenienses obtinuit principatum annis 23. qua aetate Ioathan regnabat in Hierusalem. Porro & nos in prima Olimpiade Ionathan posuimus. Annus igitur primus Ionathan, secundum Trostā, Aphricanum, Bedam, atque Iosephum, Olimpiadis primae primus erat annus. Macedonum, Artunus Milesius versificator florentissimus habetur. Macedonum tertius, Tiramas annis 38.2, 3, 4.

Remus & Romulus nascuntur. 5.

Olimpias secunda, Athenis primùm Trieres nauigauerunt Aminedeo cursum dirigente. 6, 7, 8, 9.

[Page 47]Olimpias tertia. Prophetabāt Osee, Iohel, Isaias, Oded. 10. Hebraeorum Israel 17. Phacea filius Romeliae annis 20. Sub quo Teglat Phalassar, rex Assiriorum, magnam partem populi Iudaeorum in Assirios trāstulit. Macedonum, Hesiodus secundum quosdam clarus habetur. Mare obtinuerunt Milesij annis 18. Thirei Cyrenen condiderunt, oraculo sic iubente. Conditor vrbis nomine Beatus, sed proprium eius nomen Aristotiles. 11, 12. Thales Milesius, phisicus, philophus, agnoscitur. 13. Olimpias 4. Medorum tertius, Anedidis annis 40▪ Eumulus poëta, qui pagoniam & Europiam, & Aretinus, qui Ethiopiam composuit, & Iliacam Persis agnoscūtur. 14. Aradus insula condita. 15, 16.

In Lacedaemonia primus Eporos, qui magistratus nomen est, constituitur. Fuit autem sub regibus Lacedaemonia annis 350.

Hebraeorum Iuda 13. Achaz filius Ioathae, annis 19. Anno autem octauo Phaceae filij Romeliae regis Israel, regnauit Achaz,334 teste Hieronimo. 1. Olimpias quinta. 2, 3, 4.

Nonnulli autem Romanorum scriptores Romam conditam ferunt. 5. Olimp. sexta, Roma condita est in monte Palatino à geminis, 11. Calend. Maij. Romulus & Remus, collecta multitudine pastorum, Romanae vrbis aedificium inchoant, suoque de nomine iunior, qui germanum peremerat, vrbem praecepit vocari Romam. Atheniensiū. 14. Charops annis 10. Athenis principes, qui vsque ad mortem Reipublicae praeerant, desierunt, & in decē annos magistratuum consuetudo versa est, regnauit (que) primus Charops annis decem, filius Aeschili. 6.

Romanorum primus, Romulus, à quo Romani ex Latinis dicti, anno secundo ab vrbe condita, regnauit annis 38.7.

Anno ab vrbe condita tertio Remus rastro pastorali à Fabio, Romuli duce, occisus est. Eodem (que) anno Consulibus ludis Sabinae raptae sunt, & vna virginum pulcherrima, cunctorum acclamatione rapientium, Thalasso duci Romuli decernitur. Vnde in nuptiarum solēnitatibus Thalasso vulgò clamitant: quòd scilicet talis nupta sit, quae habere mereatur [Page 48] Thalassum. 8. Ob asyli impunitatem magna Romulo coniungitur multitudo. 9. Olimp. 7.10, 11▪ 12, 13. Olimp. 8.14. Osee filius Ele annis regnauit nouem. In cuius anno quarto Ezechias caepit regnare super tribum Iuda▪ teste Iosepho. 15. Atheniensium 15. Aesimides annis decem Cetinēses, Autemnates, Crustumeni, Fidenates, qui propter Sabinarum raptum bellum mouerant, vincuntur à Romulo, & Tarperachus rex Sabinorum obrutus in monte, qui ex eo Tarpeius dictus est, in quo nunc est capitolium. 16. Liddorum secundus, Aliattes annis 14. Naxus condita in Sicilia. Midas regnauit in Phrigia.

363 Hebraeorum Iuda 14. Ezechias annis 29.1. Olimp. 9.2. Siracusa in Sicilia condita. 3. Cathina in Sicilia condita. 4. Apud Hebraeos prophetabant Osee & Isaias. 5. Olimp. 10.6.

Cap. 18.

PRima captiuitas Israel, quae à rege Sennacherib facta est, decem tribus gentis Iudaeae, quae vocabatur Israel, erant in parte Samariae, victae à Sennacherib rege Chaldaeorum translatae sunt in montes Medorum, à primo Hieroboam anno ducentesimo sexagesimo. Sennacherib rex Chaldeorū ad custodiendā regionem Iudaeorum accolas misit Assirios, qui aemulatores Iudaeae legis facti, Samaritae nuncupati sunt, quod interpretatur latinè Custodes. Ezechiel propheta sic. Et tu dormies super latus tuum sinistrum, & pones iniquitates Israel super eo numero dierum, quibus dormies super illud. Et assumes iniquitates eorum. Ego autem dedi tibi annos iniquitatis eorum numero dierum. 390. dies, & portabis iniquitatem domus Israel. Et cum compleueris haec, dormies super latus tuum dextrum secundò, & assumes iniquitatem domus Iuda 40. diebus: diem pro anno, diem inquam pro anno dedi tibi. Sanctus Hieronimus super Ezechiel. Quaerimus annos. 390. cum pro diebus totidem sinistro latere dormit propheta Ezechiel, vinctus & constrictus, ita vt in latus aliud se non verteret, decem tribuum Israel captiuitatem [Page 49] ostendens, & quaerimus, qui sunt anni 40▪ tribus Iudae in dextro latere. Hoc igitur dicendum est, quòd sub Phacea rege, filio Romeliae, qui vndeuigesimus regnauit in Israel, anno 20. venit Teglat Phalassar, rex Assur, & caepit Aion & Abel domum Maacha & Ioanoe, & Cedes, & Asor, & Galaad, & vniuersam terram Nepthalim, & transtulit eos in Assirios. Post quem regnauit in Israel Osee▪ filius Elae annis 9. captus (que) est cum omni Samaria à Salmanasar rege Assiriorum, & transtulit eos in Ela & Babor fluuios Gozam in ciuitatibus Medorum. Anno autem sexto Ezechiae regis Iudae (vt regum narrat historia) caprus est Osee, à quo & cum quo [...]. scilicet Ezechiae, eodem annumerato, vs (que) in annum 29. regni sui sunt anni 24. Tot enim annis Ezechias post captiuitatem Osee regnauit.

79. Post quem Manasses regnauit annis 55.81. Post quem Amon annis duobus. 112. Post quem Iosias annis 31. Post quem regnauit Ioachas, filius Iosiae, mensibus tribus: quem Nechao vinctum ducens in Aegiptum, seniorem eius fratrem Ioachim ▪ qui & Eliachim, constituit regem. 123.

Ioachim, qui & Eliachim, regnauit annis 11. Post quem regnauit Ioachim, qui & Iechonias, mēsibus tribus diebus decem, qui statim ductus est in captiuitatem, regnauit (que) pro eo Sedechias annis 11. sub quo capta est Hierusalem, & Tēplum destructum. 134. Ita (que) à primo anno captiuitatis Israel sub Phacea, vs (que) in annum. 11. Sedechiae, anni sunt 163. menses sex. A secunda captiuitate sub Osee 134. menses sex▪ Adde annos 70. desolationis Templi primae captiuitatis, fiunt 204. In secundo autē anno Darij, regis Persarum, Templū cōstructum est à Zorobabel filio Salathiel, & Iesu filio Iosedech, prophetantibus Aggeo & Zacharia. 35. Darius regnauit annis 36 quorum primo sublato, in quo completus est annus 70. desolationis Templi, fiunt 35.55. Cui successit filius suus Xerxes annis 20. Artabanus mensibus septem. 95. menses 7. Artaxerxes annis 40. Xerxes mensibus duobus.

96. menses 4. Sogdianus mensibus 7. Adde Artabani menses 7. mensibus duobus Xerxis, fit annus, & suprà menses [Page 50] 4.115. menses 4. Artaxerxes annis 40. qui Innemorandarij & Parsatidis filius, qui ab Hebraeis Assuerus dicitur. Sub quo Hester historia conscribitur, & populus pristinam libertatem periculo mortis liberatus accepit. Fiunt ergo à secundo anno Darij vsque ad extremum annum Assueri. 155. anni, & menses 4. qui additi prioribus 233. annis, & mensibus sex, fiunt anni 389. & menses decem. Dextri vero lateris dormitio, id est, annorum 40. facilè computatur. Post Eliachim enim, qui & Ioachim, regnauit filius eius Ioachim qui & Iechonias, mensibus tribus, qui cum matre & eunuchis, & seruis & principibus suis exijt ad Nabuchodonosor, & suscepit eos Nabuchodonosor rex Babilonis anno 8. regni sui, cum omni thesauro Templi domini, & domus regiae, & omni populo (decem millibus relictis tantùm pauperibus) transtulit eos in Babiloniam. Post quem regnauit Sedechias annis 11. sub quo Templum destructum est: cuius solitudo, vs (que) ad secundum annum Darij, permansit annis 70. Anno verò 30. desolationis Templi Cyrus, secundum prophetiam Isaiae, regnauit in Persis, subuerso rege Medorum Astiage. Qui quinquaginta millia hominum de tribu Iudae, & vasa templi aurea & argentea quinque millia quadringenta, quae Nabuchodonosor asportauit, remisit in Hierusalem. Sicuti ergo à Phacea rege Israel, sub quo Salmanasar multa populi millia vastauit, vs (que) in annum 40. Assueri, supputamus annos 390. quando vniuersi populi Iudaici persecutio mitigata est: sic à primo anno Iechoniae ▪ (quando magna pars Hierusalem translata est in Babilonem) vs (que) in primum annum Cyri regis Persarum, qui desolationis templi erat annus 30. computantur anni 40. sub quo Iudaeorum laxata est captiuitas, & populo reddita libertas. Qui autem voluerit computare à prima captiuitate, quae facta est sub Manue, filio Gaddi, rege Israel, qui in Samaria regnauit annis decem, quando venit Phul rex Assiriorum in terra Israel, & accepit mille talenta argenti, & post eum annos duos alios Phaceae, quibus regnauit in Israel, inueniet anno 28. Assueri cōpleri annos 390. quando Hester [Page 51] ferunt conscriptam historiam, quod & credibilius est. Ne (que) enim finito imperio Assueri, sed adhuc eo regnante, Israel iugum seruitutis abiecit. Haec Hieronimus. 7.

Romani Tatio Sabinorum rege regnante cum Romulo, à Quiritibus. Quirites appellati sunt. Macedonū quartus, Perdicas annis 51. Aegiptiorū. 25. Dinastia, Sabachon Aethiops, annis 12.8. Romulus primus milites sumpsit ex populo, & nobilissimos centum elegit, quos ob aetatem Senatores appellauit, & ob curam patres vocauit, templa & muros Romae construxit. 9. Olimp. 11. Atheniens. 16. Elidicus annis decem. 10, 11. Sabachon Bochorum regem captum viuum exussit. 12, 13. Olimp. 12.14. Liddorum tertius, Meles▪ annis 12.15, 16. Bellum quod in Tirca inter Lacedaemones & Argiuos gestum est. 17. Olimp. 13.18, 19. Atheniens. 17. Hippomenes annis decem. Aegiptiorū, Sephicus annis 12.20, 21. Olimp. 14. Medorum quartus, Cardiceas, annis. 13.22, 23, 24, 25.

Olimpias 15.26. Romulus, cum concionem haberet ante vrbem, apud Capreae paludes, è conspectu ablatus est. Discerptum aliqui à Senatu putant, ob asperius ingenium: sed oborta tempestas, Solis (que) consecrationis speciem praebuere. Cui mox Iulius Proculus [...]idem fecit, visum à se Romulum affirmans augustiori forma quàm fuisset, mandare praetereà vt se pro numine acciperent, Quirinum in caelo vocari, placitum dijs, vt Roma gentium potiretur. Ipse verò Romulus reuera interfectus est, anima in inferno, corpus in palude sepultum est. Quo mortuo, per quinos dies Remp. rexêrunt Senatores, at (que) ita vnus annus expletus est. Quod tempus ad regnum reputatur. Romanorum 2. Numa Pompilius annis 41. qui nullum cum finitimis bellum gessit, quique duos menses addidit in anno Ianuarium & Februarium, cum anteà decem tantùm menses apud Romanos fuissent. Capitolium quoquè à fundamentis aedificauit, & ad congiarium dedit asseos ligneos & corticeos. Liddorum quartus, Candaules annis 17.27. Sibilla, quae & Herophila, in Samo [Page 52] insignis habetur. 28, 29. Olimp. 16.

418 Hebraeorum Iuda 15. Manasses, filius Ezechiae, annis 55.

1. Atheniensium. 18. Leocrates annis decem. 2. Aegiptiorum, Tarachus Aethiops, annis 20.3, 4. Olimp. 17. Nicomedia cond [...]ta est, quae priùs Artachus vocabatur. Croton, & Parion, & Sibaris▪ conditae. 5. Medorum quintus, Deioces annis 54. Hij qui Parthenij vocabantur, Tarentum condiderunt, & Corinthi Conthiram.

6, 7, 8. Olimp. 18.9, 10, 11. Atheniensium 19. Absander annis decem. 12. Olimp. 19.13, 14, 15. Liddorum quintus, Giges annis 35.16. Olimp. 20.17.

Mydas cùm apud Phriges regnaret sanguine potato tauri, extinctus est. 18, 19, 20. Olimp. 21. Atheniensium 20. Erixias annis decem. 21. Claticus Chinus, primus ferri inter se glutinum excogitauit. 22. Aegiptiorum Dinastia, Merres Aethiops, annis. 12.23. In Sicilia Gela, in Pamphilia Phaselis condita. 24. Olimp. 22.25. Chalcedon condita. 26. Manasses ob scelera sua, catenatus & compeditus, in Babiloniam ducitur, sed ob paenitentiam & preces restituitur in regnum. 27, 28. Olimp. 23. Hipponax notissimus redditur. 29. Macedonum quintus, Argaeus, annis 38.30. Athenis annui principes constituti sunt. Cessantibus regibus nouem principes ex nobilibus vrbis electi Atheniēsibus praeficiuntur. 31, 32▪

Olimp. 24.33, 34. Cristitus condita est, & Locris in Italia. 35. Aegiptiorum, Stephinatis annis 7.36.

Olimp. 25.37, 38. Romanorum, Tullus Hostilius annis 32. qui primus in regno Romanorum, purpura & fascibus vsus est, ac deinceps cum domo sua fulmine conflagrauit. 39.40. Olimp. 26.41, 42.

Aegiptiorum, Nechepsos, annis 5. Nudipedalia primum acta sunt in Lacedaemonia. 43, 44. Olimp. 27.45.46.

Tullus Hostilius▪ post longā pacem, bella reparauit, Albanos & gentes Fidenates vicit. Archilochus, & Simonides, & Aristoxenus, Musici illustres habentur. 47, 48. [Page 53] Olimp. 28. Aegiptiorum, Nechao annis octo. 49. Sibilla, quae & Orophilla vel Samia, in Samo nobilis habetur. Tullius Hostilius (adiecto monte Caeleo) Romam ampliauit. Zaleuchus, legum lator apud Locros, crebro sermone celebratur. 50. Liddorum sextus, Ardis annis. 28. 51, 52. Olimp. 29. 53, 54. Bisantium condita. Alcmeon clarus habetur, & Lesches Lesbius, qui paruam fecit Iliadem. Cipselus in Corintho tyrannidem exercuit annis 29. 55. Aegiptiorum, Psammeticus annis 44.

Hebraeorum Iuda 16. Amon, annis duobus secundum Hebraeos,420 secundum autem 70. interpretes▪ annis 12.1. Olimp. 30. Acanthus condita est. Histrus ciuitas in Ponto condita est. Medorum sextus, Phraorthes annis 24. Lāpsacus condita est. Phalaris apud Agrigentinos tyrannidem exercet. 2. In Sicilia Silenis est condita. In Ponto Borosthius conditur. Macedonum sextus, Philippus annis 38. Amon à suis seruis occiditur.

Hebraeorum Iuda 17. Iosias Iustus, filius Amon, annis 31.451 secundum Hebraeos, secundum autem 70. interpretes 32.

1, 2, 3. Olimp. 31. Hebraeorum maximus pontifex Helcias clarus. 4, 5. Terpander, musicus, insignis habetur. 6.

Thales Milesius, Examij filius, primus phisicus philosophus agnoscitur: quem vixisse aiunt vs (que) ad quinquagesimā octauam Olimpiadem. 7. Olimp. 32. 8. Messena à Lacedaemoniorum societate discedit. 9, 10. Oraculo Dodonaeo primùm Graecia vsa est. Scythae vs (que) ad Palaestinam penetrauerunt. 11. Olimp. 33. Romanorum 4. Ancus Martius, nepos Numae à filia, annis 23. 12, 13. Hieremias propheta se ab anno 13. Iosiae vs (que) in annū quartū Ioachim, 23. annis prophetasse perhibet: & Nabuchodonosor quarto anno Ioachim regnare caepisse, decimo nono eius anno Hierusalem fuisse destructam. 14. Mirtaeus Atheniensis poaeta agnoscitur. 15. Olimp. 34. Batius condidit Syrenen. 16. Medorum 7. Ciaxares annis 30. Apud Corinthios tyrannidem exercuit Periander. Sinope cōdita. Lipara [Page 54] condita. Perusias condita▪ Epidamnus condita, quae posteà Dirachium est vocata. Phalaridis tyrannis destructa. 17. Holda mulier & Sophonias, & Ieremias prophetabant. 18.

Iosias, mundata Iudaea & Hierusalem, templo etiam innouato, post abiectas Idolatriae sordes, Pascha domino celeberrimum fecit. 18. anno regni sui. 19. Olimp. 35. Draco, legum lator, vt quibusdam videtur, agnoscitur. 20.

Ancus Martius, Numae ex filia nepos, Auentinum montem, & Ianiculum vrbi addidit, & supra mare 16. ab vrbe miliario Hostium condidit, ad extremum morbo perijt. 21.

Liddorum. 7. Sadiatas annis 15. 22, 23. Olimp. 36.

24, 25, 26, 27. Olimp. 37. 28. Arion Methimnaeus clarus habetur, qui à Delphino in Tenarum dicitur transportatus. 29, 30, 31. Olimp. 38. Iosias cum Nechao rege Aegipti, qui & Pharao, congressus occiditur Mageddo▪ quae nunc Maximionopolis dicitur. Aegiptiorum, Nechao. 2. qui & Nechepso, annis sex. Hebraeorum Iuda. 18. Ioachaz, filius Iosiae, regnauit mensibus tribus, quasi vsque Calendas Aprilis. Cùm enim à capite mundi, id est, 15. Calend. Aprilis annos numerauimus ab Adam vs (que) in mortem Dauid 4. Calendarū Ianuarij, annos integros inuenimus. Ioachaz ita (que) à Calendis Ianuarij incipiens, regnauit tribus mensibus vsque Calendas Aprilis. Quem Nechao vinctum ducens in Aegiptū, seniorem fratrem eius Eliachim pro eo constituit regem. Romanorum quintus, Tarquinius Priscus annis 37. qui Circum Romae aedificauit, numerum Senatorum auxit, Romanis ludos instituit, muros & cloacas aedificauit, Capitolium extruxit. Panae [...]ius primus in Sicilia arripuit tyrannidem.

462 Hebraeorum Iuda 19. Eliachim, qui & Ioachim, filius Iosiae, regnauit annis 11. 1. Stesichorus poaeta clarus habetur. 2. Liddorum octauus, Actes annis 49. 3. Anno tertio Ioachim Nabuchodonosor rex Babiloniae Iudaeam capit, & in ditionem suam redigit plurimos captiuos, in quibus erāt, Daniel, Ananias, Azarias, Misahel, Ezechiel quo (que), partem (que) vasorum templi transtulit in Babiloniam. 4. [Page 55] Olimp. 39. A quarto anno Ioachim sancta scriptura regnum Nabuchodonosor computat, quia ex eo non solum Chaldaeis, & Iudaeis, sed & Assirijs Aegiptijs, Moabitis, alijs (que) innumeris gentibus caepit imperare. Atemnan, vt quibusdam videtur, agnoscitur. 5. Macedonum septimus▪ Aeropus annis 26. Aegiptiorum, Sameticus annis 12. 6. Pitacus Mitileneus, qui de 7. Sapientibus fuit, cum Phrinone Atheniensi Olimpionicè congressus, interficit eum. 7. Craxares Medus, contra Assirios dimicans, Ninum subuertit. 8. Olimp. 40. 9, 10, 11.

Hebraeorum Iuda, Ioachim, qui & Iechonias, filius Ioachim, 462 mensibus tribus, hoc est, vsque ad mensem Iulium: qui circundata, à Caldaeis ciuitate, exijt ad regem Babilonis cum matre, & ductus est cum populo in Babiloniam anno septimo regni Nabuchodonosor. Timuit enim Nabuchodonosor ne non obediret ei, quia occidit patrem eius Ioachim, & constituit pro eo patruum suum Zedechiam, qui annis 8. obediuit: deindè ad Aegiptum se vertit.

Hebraeorum Iuda, Sedechias, qui & Mathanias, filius Iosiae,473 annis 11. Prophetabant Hieremias & Baruch. 1. Olimp. 41. 2. Camerina vrbs condita. Perinthus cō dita. 3. Messalia condita. Sapho & Alcaeus poaetae clari. 4. Medorum octauus, Astiages annis 38. His temporibus, certantibus in agone, tragos, id est, hircus in praemio dabatur, vnde aiunt tragaedos nuncupatos. 5. Olimp. 42. Epimenides Athenas emundari docuit. 6.

Aegiptiorum, Vaphres annis 30. 7. Solon Draconis legibus antiquis extraneatis, quae ad sanguinem pertinebant, sua iura constituit. 8. Daniel pròpheta soluit vifionem Nabuchodonosor regi, anno 16. regni sui, teste Iosepho. 9. Olimp. 43. 10, 11.

Cap. 19.

TEmplum incensum est, ex quo aedificari caepit 430. anno. Qui autem reliqui fuerunt Iudaei, transfugerunt in [Page 56] Aegiptum: qua post annos 5. à Chaldaeis percussa, in Babiloniam & ipsi transmigrarunt. Anno 11. Sedechiae. Nabuchodonosor, rex Chaldaeorum, anno 19. regni sui, capta Hierosolima nono die mensis 4. id est. Iulij, obsidensque ciuitatem mensibus 8. Templum mense quinto, id est, Augusto incendit, sicut Iosephus perhibet. Isidorus autem Episcopus sic Festi autem dies in veteri lege isti sunt. Dies azimorum Paschae 14▪ die mensis primi est, quando luna plenissima, abiecto fermento, agnus immolatur. Dies pentecostes, in quo, in vertice montis Sina, lex data est Moisi, in quo de frugibus primùm panes offerebantur propositionis. Dies Sabbatorum, in quo otia celebrantur in lege, & Manna non licebat colligere. Dies Neomeniarum, celebratio nouae lunae. Super hoc Iudaei in mensium principio, hoc est, prima luna, diem festum agebant idcirco quia deficiente luna tempus finitur, & nascente incipitur. Dies autem tubarum septimi mensis principium est, quādo Iudaei solennita [...]em agentes, ampliùs tuba canebant, & pluriora offerebant sacrificia, quàm per singulos menses. Dies Scenopegiorū decimus dies mensis septimi, in quo tabernaculorum solennitas apud veteres celebrabatur Scenopegia enim tabernacula interpretantur. Dies ieiunij quarti, est 17. dies mensis Iulij, quando descendens Moises de monte, tabulas legis confregit. In eo etiam die Nabuchodonosor vrbis Hierusalem primò muros destruxit. Dies ieiunij quinti, est in mense Augusto, quando prospeculatoribus ad terram missis, seditio in castris exorta est: & factum est, vt per desertum 40. annis decurrerent laboriosè, & in annis. 40. in eremo omnes perirent. Siquidem in eodem mense à Nabuchodonosor ▪ & multo post tempore à Caesare Tito, templum euersum est, at (que) succensum, & in opprobrium Iudaeorum exaratum. Dies ieiunij septimi in mense 7. est, id est, in Octobri, in quo occisus est Golias, & reliqui qui erant in Hierusalem interfecti sunt, sicut dicit Hieremias. Dies ieiunij decimi, est mense decimo, qui apud nos Ianuarius vocatur, quando agnouerunt cuncti in Babilone captiui, quinto [Page 57] mense templum fuisse destructum, & fecerunt planctum & ieiunium. Haec Beatus Hieronimus in commentarijs Zachariae scripsit. A Dauid vs (que) ad captiuitatem quartae aetatis, anni numerantur 473. menses. 6. dies 10. Secundum autem 70. interpretes. 12. amplius. Ab Adam vsq: ad captiuitatem 4. aetatum simul sunt. 3363. anni, menses 6 dies. 10. cum adiectione autem Lucae Euangelistae sunt anni 3593. menses sex. dies 10. Generationes autem aetatis huius, iuxta vtros (que) codices sunt 17. quas tamen Mathaeus Euangel. certi misterij gratia 14. componit. Hac aetate, velut iuuenili aetate in populo dei, regum tempora caeperunt. Haec autem in hominibus aetas, apta gubernando solet existere regno.

Cap. 20.

QVinta mundi aetas à captiuitate caepit populi Israel: quae secundum Hieremiam 70. annis permansit, dicentē. Cum caeperint impleri in Babilone 70. anni, reducā vos ad locū istū ait dominis. 1. Primus annus captiuitatis, in quo tēplū domini Nabuchodonosor mense Augusto incendit. 2. Olimp. 44. 3. Corinthiorū monarchia destructa est. 4. In Babilonia prophetabant Daniel & Ezechiel. 5. Solis facta defectio, cùm futurā eā Thales antè dixisset. 6. Olimp. 45. Aliates & Astiages dimicauerūt. 7. Sapientes. 7. appellati. 8, 9. Macedoniorum, Algetas annis 29. 10. Olimp. 46. Iustinia post Melicertem, & Pithia primum acta. 11, 12. Astiages cōtra Liddos pugnauit. 13. Tarquinius occisus est à filijs Anci. Cui successit in regnum Seruius Tullus. Anaximander Milesius, phisicus, agnoscitur. 14. Olimp. 47. Romanorum sextus, Seruius Tullus annis 34. Seruius ancillae (sed nobilis captiuae) filius, tres montes vrbi addidit, Quirinalem, Esquilinum, Viminalem. Fossas circa muros duxit. Censum Romanorum ciuium primus instituit. Et ad extremū, Tarquinij Superbi, generis sui, superioris regis filij, scelere occisus est. Anno 14▪ postquā percussa est ciuitas. 25. transmigrationis regis Ioachim, & Ezechielis, ipse [Page 58] Ezechiel vidit in visionibus renouationem ciuitatis & templi, ac ceremoniarum eius. 15, 16, 17, 18.

Olimp. 48. Agon Emeachus primùm ab Argiuis actus, post eum qui sub Archemoro fuit. 19, 20. Phalaris tirannidem exercuit annis 13. 21, 22. Olimp. 49. 23. Eugamon Cireneus, qui Thelegoniā fecit, agnoscitur. 24.

Agon Gimnicus, quem Paratheon vocant, actus est. 25.

Mortuo Nabuchodonosor Babiloniorum rege, suscepit imperium Euilmerodach: cui frater eius Balthasar successit. Aegiptiorum, Amasis annis. 42. 26. Olimp. 50. Anno 26. Post euersionem Hierusalem, qui est 37. annus transmigrationis regis Ioachim, subleuauit Euilmerodach, filius Nabuchodonosor, rex Babilonis, anno quo regnare caepit, caput Ioachim regis Iuda, de carcere, & posuit thronum eius super thronum regum, qui erant cum eo in Babilone. 27, 28.

Pisistratus, Atheniensis tirannus, in Italiam transgreditur. Esophus interimitur à Delphis. 29. Liddorū Craesus annis. 15. Anaximenes phisicus clarus. Olimp. 51.30. Balthasar occisus est. Sub quo Daniel eandem scripturam, quae in parie [...]e apparuerat, interpretatus est▪ significantem imperium Chaldaeorum in Medos & Persas transferendum. Haec est interpretatio. Mane, id est, numerus, Thechel pondus, phares fragmentum vel diuisio.

Cyrus, Persarum primus, subuerso rege Astiage, regnum Medorum regit annis 30. Cyrus, vt impleretur verbum domini ex ore Hieremiae, primo anno regni sui laxata Hebraeorum captiuitate, 50. fermè millia hominum regredi fecit in Iudaeam, restituens eis vasa templi domini aurea & argentea 5300. Qui congregati in Hierusalem mense septimo, aedificauerunt altare: & à primo die eiusdem mensis caeperunt offerre holocaustum domino. Anno autem secundo aduentus sui, mense secundo, templi fundamenta iecerunt anno incensionis eius 72. iuxta Aphricanum & Iosephum. Sed impedientibus Samaritis intermissum est opus vsque ad secundum annū Darij. Qui etiā in regno suo, Assuero (qui & Artaxerxes) [Page 59] scripserunt accusationem contra Iudaeos, & rescripsit Artaxerxes, ne aedificaretur Hierusalem. 31, 32. Medorum, Stesicorus moritur. 33. Simonides claus habetur. 34. Olimp. 52. Prophetabant Aggeus, & Zacharias. 35. Chilo claruit, qui de 7. Sapientibus fuit. Eporos in Lacedaemo nia constituitur. 36. Quo tempore Iesus filius Iosedech, & Zorobabel regij generis filius Salathiel, [...]lari habebantur: qui & principes fuerunt eorum, qui regressi sunt in Iudaeam▪ 37. Aenophones Colophonius clarus habetur. 38. Olimp. 53. Macedonum 9. Amintas annis 50.

39. Templum Delphici Apollinis secunda vice incensum est. 40, 41, 42. Olimp. 54. Ea quae de Craeso memorantur, quomodo tentarit oraculum. Traies moritur. Craesus aduersus Cimbros bellum inijt. 43, 44. Romauorum 7. Tarquinius annis 35. Craesus à Cyro captus est, & Liddorum regnum destructum, quod stetit annis 231. Tarquinius Superbus socero Seruio occiso, arripuit imperium. Velsos, Gabios, ciuitatem & Sessam Pometiam subegit, & cum oppugnaret Ardeam causa Tarquinij iunioris, filij sui, qui Lucretiam corruperat, regno expulsus est. Pisistratus secūda vice Athenis regnat. Pheretides historicus clarus habetur. 45.

Hippicus carminum scriptor agnoscitur. 46. Olimp. 55. Cyrus Sardos capit. 47. Harpagus, qui apud Cyrum primo loco habebatur, aduersus Ioniam dimicat. 48. Simonides Lyricus, & Pholycides clari habentur. 49, 50. Olimp. 56. Colligitur omne tempus captiuitatis Iudaeorum annis 70. qui secundum quosdam, à tertio anno Ioachim vsque ad 20. annum Cyri regis Persarum cōputantur. Porro secundum alios à Iosiae Iudaeorum regis anno 13. sub quo Hieremias prophetare caepit, vsque ad primum annum supradicti Cyri regis, desolationis verò templi sub Dario rege complentur anni 70. 51, 52. Zenophanes phisicus scriptor tragaediarum. 53. Theognis poëta clarus habetur. 54.

Olimp. 57. 55. Anacreon Liricus poëta agnoscitur. 56. Apud Samumtirannidem exercent tres fratres, Polycrates, [Page 60] Silus, & Pantagnosus. 57, 58. Olimp. 58. 59, 60.

Tomyris, regina Massagetarum, Cyrum interfecit. 61. Cambyses, Cyri filius, annis octo regnauit. Hic deuicta Aegipto, cunctam eius religionem abominatus, ceremonias eius & templa deposuit, Babilonem in Aegipto aedificauit▪ Hunc aiunt (ab Hebraeis) secundum Nabuchodonosor vocari, sub quo Iuaith historia conscribitur. 62. Olimp. 59. Apud Hebraeos Pontifex maximus Iesus, filius Iosedech, & princeps gentis Zorobabel clari habentur. 63. Pythagoras, phisicus & philosophus, clarus habetur. 64. Hipparchus & Hippias Athenis tyrannidem exercent. 65. Sandicae Archiam cōdiderunt, quam nunc Puteolos vocant. Aegiptiorum 26. Dinastia. Persarum: obtinuit quippe Aegiptum Cambyses in anno quinto regni sui. 66. Olimp. 60. 67, 68, 69. Persarum, tertio loco fratres Magi, mensibus 7. hoc est vsque Calendas Aprilis: mensibus autem tribus Ioachaz, & mensibus tribus Ioachim, cum diebus decem, & cum mense Augusto, in quo combustum est templum: iunctis simul cum mensibus 7. Magorum▪ fiunt menses 14. à quarto Calendarū Ianuarij, quo Dauid obijt, vs (que) Calendas Aprilis ante Darium. A Dauid igitur vs (que) in captiuitatem sunt 473. anni, & menses 7. A captiuitate & combustione templi vs (que) ad Darium 69. anni, & menses 7. A Dario vsque Calendas Aprilis in anno 42. Octauiani Augusti, in cuius sine natus est dominus (teste Euangelio) sunt 519 anni, hoc est à Dauid ad captiuitatem 473. anni, & a captiuitate ad Christum 589. anni. A Dauid etiam vs (que) Manufortē Dauid. 1062. anni, iuxta Hebraicam veritatem. Aggeus, Zacharias, & Malachias prophetae clari. 70. Olimp. 61.

Cap. 35.

DArius, filius Hidaspidis, annis 36. 1. Primo anno captiuitatis ignis ab altari sublatus & absconditus in puteo▪ post 70. reuersionis annum assumitur, inuentus viuus. 2. Secundo anno Darij, 70. annus captiuitatis Hierusalem [Page 61] impletur, Zacharia propheta teste. Apud quem secundo anno Darij Angelus sic loquitur: Domine exercituum, vsque quo tu nō misereberis Hierusalem, & vrbium Iudae, quibus iratus es? Iste 70. annus est, &c. Secundo anno Darij Tē plum Hierosolimis extruitur à Zorobabel, consummatur (que) opus annis 4. Remissio quidem captiuitatis Iudaeorum, & venia Templi aedificandi, sub Cyro exordium habuit, cōsummatur vero Templum sub Dario: quia vicinae gentes assiduis incursionibus aedificationem impediêrunt. 3. Armodius & Aristogiton Hippascum tirannum interfecerunt, & Lena meretrix, eorum amica, cùm tormentis cogeretur, vt socios proderet, linguam suam morsu amputauit. 4. Olimp. 62. 5, 6. Sexto Darij anno, Templi aedificatio cō pletur, die tertio mensis Adar, qui est 46. annus, ex quo eius sub Cyro fundamenta iacta sunt. Vnde in Euangelio dixerunt Iudaei 46. annis aedificatum est Templum hoc. Caeperunt autem aedificare anno secundo Darij, mense sexto, die 19. & anno sexto (vt dictum est) mense 12. die tertio compleuerunt. 7, 8. Olimp. 63. 9. Cassiodorus sic. Reges Latini. Latinus rex annis 32. à quo Latini sunt appellati. Huius imperij anno 25. Troia capta est, ad quem Aeneas profugus venit, factus (que) est gener eius, cui etiā successit in regnum. 3. Aeneas, post octo annos Troiae captae, regnauit in Italia annis tribus. 31. Ascanius, filius eius, regnauit annis 38.70. Siluius, Aeneae filius ex Lauinia, regnauit annis 29. Homerus poaeta tunc temporis fuit. 101. Aeneas Siluius regnauit annis 31.151. Latinus Siluius regnauit annis 50. Huius temporibus Amazones Asiam vastauerunt, & Carthago cō dita est, à Carcedone Tyrio. Salomon quo (que) Dauid filius, regnans Hierosolimis, Templum famosissimum cōdidit. 290. Alba Siluius regnauit annis 39.214. Aegiptus Siluius regnauit annis 24.242. Capis Siluius regnauit annis 28.252. Carpentus Siluius regnauit annis 13.263. Tiberius Siluius annis 8.303. Agrippa Siluius regnauit annis 40.322. Aremulus Siluius regnauit annis 19.359. [Page 62] Auentinus Siluius annis 37.380. Procas Siluius annis 23.

425. Amulius Siluius annis 43. qui fratrem suum Numitorē regno expu [...]it, cuius tēpora isti applicata sunt. 463. Reges Romani. Romulus regnauit annis 38. à quo Roma condita, & ex Latinis Romani dicti. Hic primùm 100. cōstituit Senatores Huius temporibus Siracusa & Catina in Sicilia conditae sunt. 504. Numa Pompilius regnauit annis 41. qui duos menses addidit anno Ianuarium & Februarium, cū anteà decem tantum menses apud Romanos fuissent Capitolium quo (que) à fundamentis construxit. Cuius etiam temporibus Sibilla in Samo insignis habetur. 536. Tullus Hostilius regnauit annis 32. qui primus apud Romanos purpura vsus est. Cuius temporibus Chalcedon conditur, & Bizantium, quod nunc Constantinopolis appellatur. 559. Ancus Martius annis 23. qui. 16. miliario ab vrbe Roma Ostream condidit. 596. Tarquinius Priscus annis 37. Huius temporibus Massilia in Gallijs condita est. 630. S [...]ruius Tullus annis 34. qui primus censum instituit ciuium Romanorum. His temporibus apud Persas Cyrus primum regnare caepit. 665. Tarquinius Superbus annis 35. His temporibus Pythagoras Samius, phisicus philosophus, claruit. Expulso autē vrbe Tarquinio, bini Consules caeperunt pro vno rege annis singulis administrare Rempub. Haec dixit Cassiodorus. Ab anno quo (que) tertio Samsonis, qui est octauus annus post captam Troiam, vs (que) in annum nonum Darij, regis Persarum, hoc est vsque in annum 78. quintae aetatis, sunt. 666. anni, iuxta Cassiodorum. Secundum autem Hebraeos. 640. anni. Desunt igitur (teste Cassiodoro) 26. anni in tāto spatio, secundum computationē Hebraeorum. Initium Consulum Romanorum. Pulsis ab vrbe regibus, vix vs (que) ad 15. lapidem Roma tenebat imperium. Mare obtinuerunt Aginetae annis 20. vsque ad transitum Xerxis. Eusebius sic. Romanorum reges 7. à Romulo vs (que) ad Tarquinium Superbū, imperauerunt annis 240. siue (vt quibusdā placet) 243. 11. Romae post actos reges▪ primùm Consules à Bruto esse caeperūt. [Page 63] Deinde Tribuni plebis, ac Dictatores, & rursum Consules Rempublicam obtinuerunt per annos fermè 464. vsque ad Iulium Caesarem, qui primus singulare arripuit imperium. Olimpiade 183. 12. Olimp. 64. 13, 14. Valerius, Bruti collega, obijt adeo pauper, vt collatis à populo nummis sumptum habuerit sepulturae. 15, 16. Olimp. 65. Censu Romae agitato, inuenta sunt hominum 120. millia. 17. Nono anno post reges exactos, noua dignitas Romae est creata, quae Dictatura appellatur, maior quam Consulatus. Eodem etiam anno Magister Equitum factus est, qui Dictatori obsequeretur. 18, 19. Macedonum, Alexander annis 43. 20. Olimp. 66. Dictator primus Romae fuit Largius, & Magister Equitum primus Spurius Cassius. 21. Hellanicus Histeriographus, & Democritus phisicus claruerunt. 22. Heraclitus cognomento Tenebrosus, & Anaxagoras, phisici, clari habentur. 23, 24. Olimp. 67. Pythagoras philosophus moritur. 25. Volsci Coriolos ciuitatem, quam habebant optimam, perdiderunt, à Romanis sublatam, ipsis quoque victis quia rebellauerunt. 26.

Aeschilus, Tragaediarum scriptor, agnoscitur. 27, 28.

Olimp. 68. Romae populus à patribus facta seditione discêdit. 29. Quintus Martius, Dux Romanus, qui Coriolanos caeperat, à Roma expulsus, ad ipsos Volscos iratus contendit, auxilia accepit, Romanos saepe vicit, pacem oblatam repudiauit, ad quintum milliarium patriā oppugnaturus accessit, sed tandem interuentu matris suae Veturiae & vxoris Volumniae ab vrbe remouit exercitum. 30. Bellum quod in Marthone gestum est, & ea quae Demilij ascribuntur. 31, 32. Olimp. 69. Pinnassis poaeta habetur illustris. Trecenti viri nobiles, qui ex Fabia familia erant, soli contra Veientes bellum susceperunt, & omnes in ea pugna occisi sunt. 33. Cum in Algido monte Romani milites obsiderentur, à Dictatore Lucio Quintio Cincinnato liberati sunt. 34. Aegiptus recessit à Dario. Gelo obtinuit Siracusas. 35. Pindarus & Simonides Lirici poëtae insignes [Page 64] habentur. 36. Olimp. 70. Romae virgo Pompilla depraehensa in stupro, viua defossa est.

55 Persarum quintus, Xerxes filius Darij annis 20. 1, 2. Xerxes Aegiptum capit. Aristides cū ignominia eijcitur. 3.

Choerilus, & Erinissemus illustres habentur. 4. Olimp. 71. Diagoras agnoscitur, & sectatores eius phisici philosophi. 5. Xerxes, cùm Athenis venisset, incendit vrbem sub principe Gellio. 6. Bellum quod in Thermopoli gestum est, & apud Saliminā nauale certamen. 7. Athenienses Pireum muro vallant. 8. Olim. 72. 9, 10, 11. Hieron post Gelonem Siracusis tirannidem exercet. 12. Olimp▪ 73. 13, 14. Themistodes in Persas fugit. 15. Sophocles tragaediarum scriptor, primùm ingenij sui opera publicauit. 16. Olimp. 74. Romae virgo Suma depraehensa in stupro, viua defossa est. 17. Sophocles & Euripedes clari habentur. Herodotus historiarum scriptor agnoscitur. Basilides & Diagoras Athenis plurimo sermone celebrantur.

Olimp. 75. Xeuxis pictor agnoscitur, ex cuius imaginibus, quas plurimas inuitatus fecerat, alij Lauacrum Bizantiorum appellatum arbitrantur. Themistodes hausto tauri sanguine obijt. Socrates nascitur. Lapis in Egis flumen Trachiae parte, Olimpiadis 75. anno secundo cadit▪ è solis magnitudine calore adusto, qui lapis etiam nunc ostenditur. Persarum sextus, Artabanus mensibus 7. vs (que) ad mensem Nouembris.

95 Persarum 7. Artaxerxes, qui Lōgimanus appellabatur, annis 40.1. Ea quae de Hester & Mardocheo scripta sunt, quidam affirmant sub hoc rege gesta: quod ego non puto. Nunquam enim Hesdras de Hester siluisset, qui scripsit hoc tempore Hesdram & Nehemiam reuersos ex Babilone, & ea deinceps consecuta, quae ab ijs gesta sunt. 2. Sicilia à populo regebatur. 3. Cymon iuxta Eurimedontem Persas nauali pedestri (que) certamine superat, & Medicum bellum cōquiescit Solis facta est defectio. 4. Olimp. 76. Anaxagoras moritur. Heraclitus clarus habetur. Macedonum, [Page 65] Perdicas annis 28. 5, 6. Esdras sacerdos apud Hebraeos insignis agnoscitur, cuius aetate pontifex maximus habitus est Eliasib filius Ioachim, filij Iesu, filij Iosedech. 7. Anno 7. Artaxerxis, prima die mensis primi, Esdras sacerdos, & scriba legis Domini, descendit de Babilone cum epistolis regis, & in prima die mensis quinti venit in Hierusalem cum viris mille septingentis. Qui inter alia strenue gesta, castigauit filios transmigrationis ab vxoribus alienigenis. Fuit autem eruditissimus legis diuinae, & clarus omnium Iudaeorum magister, qui de captiuitate regressi fuerant in Iudaeam. 8. Olimp. 77. Empodecles, & Parmenides, phisici philosophi, notissimi habentur. 9. Zeno & Heraclitus Tenebrosus, agnoscuntur. 10. Pheretides secundus, historiarum scriptor, agnoscitur. 11. Cratinus & Plato comaediarum scriptores, clari. Romae Agon centenarius primùm actus. Aristarchus tragaediographus agnoscitur. 12. Olimp. 78. Trecentesimo secundo anno ab vrbe condita, decemuiri Consules creati, post annum eiecti sunt, propter Appium Claudium, qui Virginij cuiusdā filiam voluit corrūpere. 13.

Romani per legatos ab Atheniensibus iura petiêrunt, ex quibus. 12. tabulae circumscriptae venerunt. 14. Cretes comicus, & Thelessilla, ac Basilides, lyrici, clari habentur. Praxilla quoque, & Cleobulina sunt celebres. 15. Templum Iunonis, quod in Argis fuerat, incensum est. Habaris Hiperboranus Ariolus agnoscitur. 16. Olimp. 79. Tribuni plebis Aediles Romae facti sunt, Consulibus eiectis. 17, 18, 19, 20. Olimp. 80.

Cap. 31.

NEhemias Hebraeus, minister vinarius regis Artaxerxis, concedente sibi domino suo, 20. anno, de Babilone venit in Iudaeam, & 32. muros vrbem (que) restituit. Scribit Esdras, sub pontifice Iudaeae Eliasib (cui successit Iohannes filius suus qui temporibus Alexandri Macedonis fuit) opus fuisse cō pletum. Beda sic. Nehemias, pincerna regis Artaxerxis, de [Page 66] Susis castro de Babilone veniens Hierusalem, muros ciuitatis 52. diebus restituit, & Ducatum genti annis 12. praebuit. Huc vsque Hebraeorum diuina scriptura temporum seriem continet. Quae verò post haec apud Iudaeos sunt gesta, de libro Macabaeorū, & Iosephi, & Aphricani scriptis exhibentur, qui deincèps vniuersam historiam vsque ad Romana prosecuti sunt tempora. Aphricanus quidem, in libro quinto temporum, ita dicit: mansit itaque imperfectum opus vsque ad Nehemiam & 20. annum regis Artaxerxis. Quo tempore regni Persarum. 115. anni euoluti sunt: Captiuitatis autem Hierusalem. 185. annus erat, & tunc primùm Artaxerxes iussit muros exstrui Hierusalem. Cui operi praefuit Nehemias, & aedificata est platea, & muri circundati. Et ex illo tempore si velis numerare. 70. annorum Hebdomadas, vsque ad Christum poteris venire. Beda. Septima species hebdomadis est, qua propheta Daniel vtitur, more quidem legis, 7. annis singulas computans hebdomadas, sed solito more breuiùs, id est, solaribus annis. Duodenis enim mensibus Lunae annos singulos determinans: embolisinos autem menses, qui de annis 11. epactarum crescunt, non lege solita, tertio vel altero anno adijciens. Sed vbi menses. 12. embolismorum impleti fuerint, ibi eos pro anno integro inter [...]erit. Et ita angelus ad eum dicens. 70. (inquit) hebdomades abbreuiatae sunt super populum tuum, & super vrbem sanctam tuam, vt consumetur praeuaricatio, & finem accipiat peccatum, deleatur (que) iniquitas, & adducatur iustitia sempiterna, & impleatur visio, & prophetia, & vngatur Sanctus Sanctorum. Beda. Nulli dubium est, quin haec verba, Christi nuncient incarnationē, qui tulit peccata mundi, legem & prophetiā impleuit, vnctus (que) est oleo laetitiae prae particibus suis. Et nulli dubium, quòd hebdomades. 70. annorum lunarium, mensium (que). 12. in vnoquoque anno per septenos annos distinctae, 490. annos lunares absque embolismis mensibus insinuent. Sed notandum est, quòd non simplicitèr sed breuitèr, eas dixit computatas, id est, breuiores solitis annis. Scito ergò (inquit) & [Page 67] animaduerte ab exitu sermonis, vt iterùm aedificetur Hierusalē, vs (que) ad Christum Ducem hebdomades. 7. & hebdomadas. 62. erunt. Et rursùm aedificabitur platea, & muri in angustia temporis. Beda. Esdra narrante didicimus quod Nehemias, cùm esset pincerna regis Artaxerxis▪ anno 20. regni eius, mense Nisan id est Aprili, impetrauit ab eo restaurari muros Hierusalem: ipsum (que) opus (vt dictum est) tanta temporis angustia est actum, vt structores singuli armis induti, vna manu pugnasse, altera murum reparasse narrantur. Ab hoc igitur tempore, id est, ab anno 20. Artaxerxis, vs (que) ad Christū hebdomadas. 70. cōputa, id est, annos duodenorum mensium lunarium. 490. qui fiunt solares anni. 475. Siquidem Persae à praefato anno 20. Artaxerxis, vsque ad mortem Darij, Arsami filij, regnauerunt annis 116. Ex hinc Macedones, vsque ad mortem Cleopatrae, annis 300. Inde Romani vsque ad 17. annum Tiberij summam rerum potestatem, quam Graeci Monarchiam vocant, tenuêrunt annis. 59. qui simul sunt 475. & continentur ciclis decemnouenalibus 25. Deciès nouiès enim viceni & quini fiunt 475. anni. Et quia singulis circulis embolismi septem accrescunt, multiplica 25. per 7. fiunt 175. menses lunares, qui sunt embolismi menses annorum 475. Si autem vis scire quot annos lunares faciunt, partire 175 menses per 12. duodeni menses deciès, & duodeni quatèr, id est, 168. menses, anni sunt 14. & remanēt menses 7. His adde annos 475. fiunt 489. Adde menses 7. supra, partem (que) anni. 18. Tiberij, quo passus est Dominus: fiuntq: ab anno 20. Artaxerxis vsque in passionem Domini hebdomades. 70. abbreuiatae, id est, anni lunares 490. Ad eius verò baptisma, quandò vnctus est Sanctus Sanctorum à Spiritu Sancto, in columbae specie, non solùm hebdomades 7, & 62. completae sunt, sed & pars 70. hebdomadis iam inchoatae praeterit. Et post hebdomadas (inquit) septem, & sexaginta duas occidetur Christus, & non erit eius populus, qui eum negaturus est. Non statim post 7. & 62. sed in fine 70. hebdomadis est occisus. Quam hebdomadam ideò separauit [Page 68] à caeteris, quiâ de ea plura relaturus erat. Nam in ea Christu [...] crucifixus erat, & negatus à Iudaeis, non solùm in tempore passionis, sed etiam à praedicatione Iohannis. Quod autem sequitur, & ciuitatem & sanctuarium dissipabit populus cum duce venturo & finis, & vastitas, & post finem belli, statuta desolatio. Hoc non ad 70. hebdomadas pertinet. Praedictū est enim quod hebdomades. 70. ad Christi vsque Ducatum pertingerent. Sed scriptura praedicto aduentu & passione Christi quid etiam posthaec populo neganti eueniret ostendit. Ducem enim venturum dicit Titum, qui anno 42. passionis cum populo Romano ciuitatem & sanctuarium dissipauit, vt lapis super lapidem non remaneret: deindè ad exponendam bebdomadam, quam omiserat redit. Confirmabit autem pactum multis hebdomada vna, id est, ipsa nouissima, in qua vel Iohannes baptizans, vel dominus & Apostoli praedicando multos ad fidem conuertêrunt, & in dimidio hebdomadis deficiet hostia & sacrificium. Dimidium hebdomadis huius, annus. 15. Tiberij erat: quando inchoato Christi baptismate, hostiarum purificatio fidelibus paulatìm caepit vilescere. Item quod sequitur, Et in templo erit abhominatio desolationis, & vsque ad finem & consummationem perseuerabit. Desolatio▪ ad sequentia tempora respicit. Cuius prophetiae veritatē, & historia veterum & nostrorum, hodiè (que) temporum testatur euentus. Sciendum est autem quòd Aphricanus cursum hebdomadarum, quem nos in annum. 17. vel 18. Tiberij Caesaris, quo dominum passum credimus, iuxta chronicam Eusebij, perduximus, ab eodem 20. anno Artaxerxis, quo & nos incipiens, anno 15. Tiberij, quo eum passum credit, putat esse completum, ponens annos regni Persarum 115. Macedonum 300. Romanorum 60. Haec Beda. De hac ergo summa ab anno 20. Artaxerxis vs (que) in passionem domini, deme annos. 80. quos à praefato anno vsque Assuerum Hieronimus numerauit, & tunc. 395. iunge annis. 397. à prima Olimpiade vsque in postremum Assueri (vt Hieronimus tractat) fiunt anni. 792. vs (que) in passionem▪ [Page 69] id est, Olimpiades 198. Demptis item 33. annis de hac summa, fiunt vs (que) ad natiuitatē Domini ab Olimpiade prima anni 760. id est, Olimpiades 190. A Dauid autem vsque Olimpiadem primam anni sunt 302. Ab Olimpiade prima vsque ad captiuitatem & combustionem Templi, anni sunt. 171. & 6. menses. Hoc modo. Ioatham annis 16. Achaz, 17.61. Ezechias 29.116. Manasses 55.55. Amon 2.149. Iosias 31. Ioachaz, à, 4. Calendarū Ianuarij, quo Dauid obijt, regnauit mensibus tribus, vs (que) ad Calendas Aprilis. 160. Eliachim 11. Iechonias menses tres, & dies 10. vsque in mensem Iulij. Sedechias annis 11. In anno igitur primo Cyri, annus 30. desolationis Templi impletus est, & in medio octaui anni Cambisis, completus est annus 67. Adde menses 7. suprà, ad dimidium annum Cambisis, fit annus 68. vs (que) ad Calendas Augusti. Fratres Magi menses 7. vs (que) ad Cal. Aprilis, hoc est vsque ad annum primum Darij. In anno igitur secundo Darij (sicut dixit Hieronimus) annus 70. captiuitatis completus est. 35. Darius 36.55. Xerxes annis 20. Artabanus mēses 7. vs (que) ad Cal. Nouembris. 95. Artaxerxes, filius Largi, annis 40. Xerxes mēses 2. vs (que) ad Cal. Ianuarij. 96. Post quē Sogdianus menses 7. vs (que) ad Cal. Aug. Adde menses 7. Artabani, & mēses duos Xerxis, fit annus & 4. menses. 95. Darius Nothus 19.155. Assuerus 40.181. Ochus 26.185. Xerxes 4.191. Darius annis sex. 197. Alexander annis 6.

237. Ptolemaeus filius Largi annis 40.275. Ptolemaeus Philadelphus annis 38.301. Ptolemaeus Euergetes annis 26.318. Ptolemaeus Philopater annis 17.342. Ptolemaeus Epiphanes annis 24.377. Ptolemaeus Philomater annis 35.406. Ptolemaeus Euergetes annis 29.424. Ptolemaeus Sother annis 17.433. Ptolemaeus Alexander annis 10.441. Ptolemaeus Phiscon annis 8.471. Ptolemaeus Dionisius annis 30.473. Cleopatra annis 2.478. Caius Iulius annis 4. mensibus 6. vs (que) ad Cal. Martij. Adde menses 5. ante, fiunt menses 10.529. Octauianus Augustus 41. annis, vs (que) in annum, quo natus est Dominus, & mense [Page 70] Martio▪ incipit annus. 42. His annis 519. adde annos 70. captiuitatis, fiunt anni 589. vs (que) ad annum Natiuitatis. [...]j sunt anni quintae aetatis, id est, Olimpiades. 147. atque vnus dies. Adde etiam his annos. 171. à prima Olimpiade vsque ad captiuitatem, qui sunt Olimpiades 43. minus mensibus 7. fiunt anni 760. id est Olimpiades. 190. vsquè ad solstitium brumale in parte duodecima Capricorni: in qua Graeci incipiūt annum etiam cum Olimpiade, vt putatur. Et Dominus natus est in fine anni 42. Octauiani Caesaris, in principio Olimpiadis. 191. iuxta veritatem Hebraicam. De eadem ipsa summa à prima Olimpiade deme. 20. annos, id est. 16. Ioathan & 4. Achaz, id est Olimpiades 5. fiunt à conditione vrbis vs (que) ad annū natiuitatis domini anni 740. Vs (que) in passionis verò annum ab Olimpiade prima anni sunt 794. id est Olimpiades 198. & anni duo. 21. Athenienses & Lacedaemones faedus. 30. annorum ineunt. 22. Herodotus, cùm Athenis libros suos in Concilio legisset, honoratus est. 23. Melissus phisicus clarus. 24. Olimp. 81. Euripedes tragaediarum scriptor clarus. 25. Prothagoras sophista clarus habetur. Cuius libros decreto publico Athenienses combusserunt. 26. Romae rursùm Consules creati. 27. Phicides eburneam Mineruam fecit. Et Fidenates contra Romanos rebellant. Theetetus Mathematicus agnoscitur. 28. Olimp. 82. Aristophanes clarus habetur, & Sophocles poaeta tragaedus. 29. Gens Campanorum in Italia constituta. 30. Democritus Abderites Empedocles, & Hippocrates medici. 31. Gorgoas, Hispias, Prodicus, Zeno, Parmenides, philosophi, insignes habentur. 32. Olimp. 83. Socrates plurimo sermone celebratur. Nehemiam, qui construxit muros Hierusalem, consummasse opus 32. anno Artaxerxis, regis Persarum commemorat Esdras. 33. Initium belli Peloponnesiaci. Macedonum 11. Archelaus annis 24. 34. Basilides, carminum scriptor, agnoscitur. 35. Athenienses pestilentia laborant. 36. Olimp. 84. Thicitides agnoscitur. Pericles moritur. [Page 71] 37. Eupoles & Aristophanes, scriptores comaediarum clari. 38. Aetna mons ignem emisit. 39. Terrae motu apud Locrenses scisso Atlante monte, facta est Insula. 40. Plato nascitur.

Persarum octauus, Xerxes mensibus duobus, vs (que) ad Cal.96 Ianuarij.

Persarum nonus. Sogdianus mensibus 7. vs (que) ad Cal.115 Aug. His adde menses. 7. Artabani, sit annus, & menses 4. Darius Nothus, annis 19. 1. Lacedaemones & Athenienses faedus percutiunt. 2. Eudoxus Gnidius clarus habetur. 3. Olimp. 86. Lacedaemones Heracieam vrbem condunt. 4. Clades quae Atheniensibus accidit sextò in Sicilia. 5, 6, 7. Olimp. 87. 8. Aegiptus à Persis recessit, & regnauit Amaxicus annis sex. 9, 10, 11. Olimp. 88. Alcibiades profugus abijt ad Tisaphernem. 12. Euboea ab Atheniensium societate discessit. 13. Macedonum. 12. Cresies annis 7.14. Olimp. 89 15. Dinastia 28. Aegipti. 16. Euripedes apud Archelaum, & Sophocles Athenis moritur. Dionisius in Sicilia tirannidem exercet.

17, 18. Aegiptiorum 29. Dinastia, Nepherites annis 6. 19. Olimp. 90.

Persarum, Artaxerxes, qui cognominatus est Mnemon,155 Darij & Paristidis filius, annis 40. Sub hoc rege, mihi videtur historia, quae in libro Hester continetur, expleta. Ipse est quippe qui ab Hebraeis Assuerus, & à 70. Interpretibus Artaxerxes vocatur. 1. Macedonum 13. Archelaus annis 4.

2. Dionisius Siracusis tyrannidem exercet. 3. Athenienses sustinent tirānidem. 4. Olimp. 91. Socrates rhetor agnoscitur. 5. Macedonum 14. Amintas anno vno. Aegiptiorum, Achoris annis 12. 6. Democritus moritur. Macedonum, Pausanias anno vno. Tirannus Athenis oppressus. Socrates venenum bibit. Alcibiadem Tisaphernes interficit Cyri regis ascēsus, de quo scribit Zenophon. 7. Athenienses 24. literis vti caeperunt, cùm anteà 16 tantùm literas haberent. Macedonum, Amintas annis 7. 8. Olimp. [Page 72] 92. Zenophō, filius Griliri, & Etesias clari habētur. 9. Templum Ephesi rursùm incenditur. Socratici clari habentur. 10. Diogenes Cynicus clarus. Speusippus insignis.

11, 12. Olimp. 93. Dionisius in tirānide perseuerat. 13. Carthaginensium bellum famosum. Macedonum, Atheus annis duobus. 14. Eudoxus astrologus agnoscitur. 15. Macedonum, Amintas annis 18. 16. Olimp. 94. Galli Senones Romam inuaserunt, excepto Capitolio. 17. Aegiptiorum, Psamutes anno vno. Plato philosophus agnoscitur. 18. Tribuni militares pro Consulibus esse caeperunt. Aegiptiorum, Nepherites menses 4. Aegiptiorum, Nectanabus annis 14. 19. Euagoras in furorem versus est, cùm regnaret Cypri. 20. Olimp. 95. 21, 22, 23, 24. Olimp. 96. 25. Magno terrae motu facto Helica & Bura Peloponnesi vrbes absorptae sunt. 26, 27. Praenestini à Romanis victi, apud flumen Hallam, per Titum Quintium Cincinnatum. 28. Olimp. 97. Hester historia scribitur Hieronimo teste. 29. Athenienses principes Graeciae facti.

30. Socrates rhetor agnoscitur. 31. Plato, & Zenophon, necnon & alij Socratici clari habētur. 32. Olimp. 98. 33. Macedonum, Alexander anno vno. 34. Macedonum, Ptolemaeus Salorites annis 4. 35, 36. Olimp. 99. 37. Aegiptiorum, Theo annis duobus. 38. Dionisius rex Siciliae anno 18. moritur. Theo rex Aegipti fugit in Arabiam. Macedonum, Perdicas, annis 6. Post Dionisium, regem Siciliae, iunior Dionisius regnum inuadit. 39. Aristoteles 18. aetatis annum agens, adiutor fit Platonis. Aegiptiorum, Nectanabus annis 19. 40. Olimp. 100. Huc vs (que) à Phacea rege Israel, sub quo Salmanasser multa millia populi vastauit, tractat Hieronimus captiuitatem decem tribuū Israel annos 390. super prophetam Ezechielem.

181 Persarum, Artaxerxes, qui & Ochus, annis 25. 1. Temporibus Ochi immensa per continuum biennium Romanos pestis afflixit, sequenti (que) anno sequutum est satis triste prodigium. Siquidem in medio vrbis Romae terra dissilijt, vasto (que) [Page 73] praerupto hiantia subitò patuerunt inferna. Quod cùm diutiùs ita maneret, terrorem (que) cunctis inferret, tandem interpretantibus aruspicibus quod viui hominis sepulturam expectaret, Marcus Curtius, eques Romanus, sese in id barathrum armatus proiecit, sic (que) conclusum est. 2. Alexander Pheraeus agnoscitur. 3. Camillus Gallos, qui bellum Romanis intulerant, superatis (que) Romanis, etiam Capitolium qui obsidebant grauissimè, vicit. 4. Olimp. 101. Macedonum, Philippus annis 26. 5. Demosthenes orator agnoscitur. 6. Ochus, Aradasmo Iudaeorum capta, in Hircaniam accolas translatos iuxta mare Caspium collocauit. 7, 8. Olimp. 102. 9. Dionisius è Sicilia pellitur. 10, 11. Alexāder Magnus, Philippi & Olimpiadis filius, nascitur. 12. Olimp. 103. Dionisius Siracusis interficitur. 13. Post quem Hipparinus, filius eius, Siracusis tirannidem exercet. 14. Hetrinna poaetria agnoscitur. Ochus Aegiptū obtinuit, Nectanabo in Aethiopiam pulso, in quo Aegiptiorum regnum destructum est. Sidoniam subuertit. 15, 16. Olimp. 104. 17, 18. Demosthenes orator omnium rumore celebratur. 19. Romani Gallos superant. Dionisius Corinthum sub faedere nauigauit. 20. Olimp. 105. Plato moritur. Post quē Academiā Speusippus tenuit. 21. Romani cùm Samnites duobus praelijs superassent, vniuersos confines suos, qui à sua societate discesserant, in ditionem propriam redegerunt. 22, 23, 24. Olimp. 106. Dionisius Corintho expulsus. 25. Descriptione Romae facta, inuenta sunt centum sexaginta millia.

Persarum 13. Xerxes, Ochi filius, annis 4. 1. Iudaeorum 185 pontifex maximus Iaddus clarus. 2. Speusippus moritur, cui successit Xenocrates. 3. Olimp. 107. 4. Macedonum, Alexander Magnus, Philippi filius, annis 12. mensibus 6.

Persarum 14. Darius, Xerxis filius, annis 6. 1. Manasses,191 frater Iaddi, pōtificis Iudaeorum, templum in monte Garizi constituit. 2. Alexander aduersum Illiricos & Thraces [Page 75] foeliciter dimicans, subuersis Thebis in Persas arma corripuit, & apud Granicum flumen, regis Darij ducibus oppressis, vrbem Sardis capit. 3. Olimp. 108. Romanorum Consul Manlius Torquatus, filium suum, quòd contra imperium in hostem pugnatum iret, virgis caesum securi percussit. 4. Alexander, capta Tyro, Iudaeā inuadit à qua amicè exceptus▪ victimas immolat Deo, & pōtificem templi honoribus plurimis prosequitur, Andromacho locorum custode dimisso, quem postea Samaritani interficiunt. Ob quam causam, ab Aegipto reuersus Alexander, magnis eos supplicijs affecit, vrbem (que) eorum captam Macedonibus ad inhabitandum tradidit. 5. Alexandria in Aegipto condita sexto anno regni Alexandri. Quo tempore etiam Latini à Romanis perdomiti sunt. Alexander obtinuit Babilonem interfecto Dario, in quo regnum Persarum destructum est, quod steterat annis 231. A 20. anno Artaxerxis, Persae regnauerunt vsque hùc, annis 116. 1. Olimp. 109.

Cap. 197.

PErsarum 15. Alexāder in anno 7. regni sui, super Asiā regnauit annis sex post mortem Darij. Alexander Macedo annis quin (que). Huius quin (que) anni postremi in ordine temporum numerantur, quibus monarchiam obtinuit, nam 7. priores in Persarum regibus supputantur. Anaximenes & Epicurus clari habentur. 2. Alexander Hircanos & Parthos capit: Ornim quoque Petram & Indicum transgreditur amnem. 3, 4. Bellum Alexandri in India aduersus Porum & Taxilem. Arpallus fugit in Asiam. 5. Olimp. 110. Romani Samnites subigunt, & colonias deducunt. Alexandri tempore luna defecit in Arabia hora noctis secunda, eadem (que) in Sicilia exoriens. 6. Alexander Indicum vsque Oceanum victorijs potiùs quam bellis peruenit, ac Babilonem reuersus 32. vitae, regni autem 12. anno, veneni haustu obijt. Post quem translato in multos imperio, Aegiptum Ptolemaeus Lagi filius tenuit. Macedones Philippus, qui [Page 74] & Aridaeus, frater Alexandri, Syriam & Babilonem omniaque regna Orientis Seleucus Nicanor, Asiae regnum Antigonus. Qui apud Danielem per 4. hirci cornua, qui arietem contriuit, designantur.

Aegiptiorum primus, regnauit Ptolemaeus, filius Lagi, annis 237 40. 1. Appius Claudius, Consul Romanus, Romae clarus habetur, qui aquam Claudiam induxit, & viam Appiā strauit. Macedonibus imperauit Philippus, qui & Aridaeus, frater Alexandri, annis 7. 2 Lidiam & Thraciam & Hellespontum Lysimachus tenuit. Macedonum duces in seditionem versi. Agathocles Syracusis tirannidem exercet. Lamiacum bellum motum. Perdicas contra Aegiptios dimicat. 3. Olimp. 111. Ptolemaeus, Lagi filius, Hierosolimis & Iudea in ditionem suam dolo redactis, plurimos captiuorum transtulit in Aegiptum. 4. Iudaeorum pontifex maximus Onias, filius Iaddi, clarus habetur. Theophrastus philosophus agnoscitur, qui ob diuinitatem loquendi, vt ait Cicero, nomen accepit. Menander claruit. 5. Demetrius Phalereus habetur illustris. 6. Romani Samnites, contra se diutissimè praeliantes, ad extremam seruitutem redigunt. 7. Olimp. 112. 8. Menedaemus & Speusippus philophi insignes. Macedonum, Cassander annis 19. 9. Romani Marsos & Cimbros & Pelignos superant. 10, 11. Olimp. 113. Cyprum Ptolemaeus inuasit. Theodorus Athenus agnoscitur. 12. Demetrius Phalereus ad Ptolemaeū veniens, impetrauit vt Atheniensibus demùm Graecia redderetur. 13. Syriae & Babiloni, & superioribus locis imperauit Seleucus Nicanor annis 32. 14, 15. Olimp. 114.

16, 17. Macabaeorum Hebraea historia, hinc Graecorum supputat regnum: verum hi libri inter diuinas scripturas nō recipiuntur. 18, 19. Olimp. 115. 20, 21. Seleucus Antiochiam, Laodiciam, Seleuciam, Apamiam, Edissam, Beroeam, & Pellam vrbes condidit. 22, 23. Olimp. 116.

24, Quarum Antiochiam 12. regni sui anno exstruxit. Seleucus Babilonem obtinuit. Iudaeorum pontifex maximus [Page 76] Simon, Oniae filius, clarus habetur: cui cognomentum Iustus fuit, propter solicitam in Deum religionem, & in ciues suos pronam clementiam. 25. Asiae, Demetrius, qui & Polyarches, annis 16. 26, 27. Olimp. 117. Macedonum, filius Cassandri annis 4. 28. Demetrius rex Asiae, cognomento Polyarches, Samaritarum vrbem vastat, quam Perdicas ante construxerat. 29, 30. Censu Romae agitato inuenta sunt ciuium Romanorum 260. millia. 31. Olimp. 118. Legati Alexandrini à Ptolemaeo primùm Romam missi, amicitias impetrauerunt. Macedonum, Demetrius annis 6. 32. Menander comicus moritur. 33. Romani Gallos Tyrrhenos (que) superant, & Sabinorum terra diuiditur. 34. Seleucus in eas vrbes, quas exstruxerat▪ Iudaeos transfert, ius eis ciuium, & numicipalem ordinem cum Graecis aequali honore concedens. 35. Olimp. 119. 36, 37. Iudaeorum pontifex Eleazarus, frater Simonis, suscepit templi ministerium, filio Simonis Onia paruo admodum relicto. Macedonum, Pirrhus menses 6. Seleucus, capto in Cilicia Demetrio, Syriae & Asiae paritèr imperauit. 38, Macedonum, Lisimachus annis 5. 39. Olimp. 120. Serapis ingressus est Alexandriam. 40. A Romanis conditae sunt vrbes, Ariminus, & Beneuentum.

275 Aegiptiorum Ptolemaeus Philadelphus annis 38. 1. Sostratus Guidius Faram in Alexandria construxit. Antigonus Lacedaemoniam obtinuit. Demetrius semetipsum Seleuco tradidit. 2. Ptolemaeus Philadelphus Iudaeos, qui in Aegipto erant liberos esse permisit, vasa (que) Eleazaro pontifici Hierosolimorum votiua transmittens, diuinas scriptuturas in Graecam vocem ex Hebraea lingua, per 70. interpretes, transferri curauit, quas in Alexandrina bibliotheca habuit: quam sibi ex omni genere litteraturae comparauerat.

3. Olimp. 121. Macedonum, Ptolemaeus cognomento Ceraunus, anno vno. Meleagrus mensibus duobus. Antipater dies 45. 4. Post quē Sosthenes annis duobus. Tātae autē potentiae fuisse narratur Ptolemaeus Philadelphus, vt Ptolemaeū [Page 77] patrem vinceret. Narrant enim historiae eum habuisse peditum 200. millia, equitum 20. millia, curruum 2. millia: elephantes, quos primus adduxit ex Aethiopia, 400. & his similia. Syriae & Asiae, post Seleucum regnauit Antiochus Sother annis 19. 5. Antigonus regit Macedones annis 36. 6, 7. Olimp. 122. 8. Vna virginum Romanorū in corruptione deprehensa, percutitur. 9, 10. Milo Romanis Tarentum tradidit. 11. Olimp. 123. 12. Romani Calabriam Messanam (que) tenu [...]runt. 13. Aratus agnoscitur. 14. Argenteus nummus primùm in vrbe figuratur. 15. Olimp. 124. Polemo philosophus obijt. 16.

Post quem Archesilaus & Crates clari habentur. 17. Romani colonias deduxetunt, multae (que) vrbes in Sicilia eis iunctae. 18, 19. Olimp. 125. Romae virgo vestalis in stupro detecta, laqueo vitam finiuit. 20, 21. Zeno Stoicus, moritur▪ Post quem succedit Cleanthes. 22. Romani Siracusas capiunt. 23. Olimp. 126. Nicomedes, rex Bithiniae, Astacum vrbem amplians, Nicomediam vocat. 24. Syriae, Antiochus, qui vocabatur Theos, annis 15. 25. Romani Carthaginenses nauali certamine superant, & centum Libiae vrbes capiunt. 26, 27. Olimp. 127. 28. Erasistratus medicus clarus. 29. Antigonus Atheniensibus reddidit libertatem. 30. Iudaeorum pontificatum, post Eleasarum, auunculus eius Manasses accepit. 31. Olimp. 128. 32. Carthaginenses. 90. Romanorum naues in Sicilia capiunt, Metello Consule in fugam verso. 33, 34, 35. Olimp. 129. Parthis à Macedonum imperio recedentibus, primus regnauit Arsaces, vnde Arsacidae dicti sunt. 36, 37, 38.

Aegiptiorum 3. Ptolemaeus Euergetes annis 29. 1. Olimp. 130. Iudaeorum pontifex Onias, Simonis Iusti filius,301 clarus habetur, qui consueta Ptolemaeo regi tributa non reddens, iram eius impulit. Verùm Iosephus (vir inter suos nobilis) legatus à Iudaeis ad Ptolemaeum missus, cùm familiaritatem regis ob plurima in eum meruisset obsequia, Dux Iudaeae & finitimarum regionum constituitur. 2. Syriae, Seleucus [Page 78] Gallinicus, annis 20. 2, 3. Romae templum Vestae incensum. 4, 5. Olimp. 131. Macedonū, Demetrius annis decem. 6. Quintus Ennius poaeta Tarenti nascitur. 7, 8. Qui à Catone Quaestore Romae translatus habitauit in mōte Auentino, paruo admodùm sumptu contentus, & vnius ancillae ministerio. 9. Olimp. 132. 10, 11, 12. Virgo vestalis Romae à seruo corrupta, propria se manu interimit. 13. Olimp. 133. 14. Iudaeorum pontifex Simon, Oniae filius, clarus habetur. Sub quo Iesus, filius Sirach, Sapientiae librū componens, quem vocant Panarethon, etiam Simonis in eo mentionem facit. 15. Macedonum, Antigonus annis 15.

16. In anno 15. Ptolemaei Euergetis dominica natiuitas secundum Haebreos proueniet, si anni 3952. à capite mundi, hoc est, à 15. Calendarū Aprilis, vs (que) ad natiuitatē Domini, iuxta Hebraeos cōputantur, Sancto etiam Beda tractante. 17. Olimp. 134. 18, 19, 20. Quadraginta fermè millia Gallorum à Romanis caesa sunt. 21. Olimp. 135. 22. Syriae, Seleucus Ceraunus, annis tribus. 23, 24. Syriae, Antiochus Magnus, annis 36. 25. Olimp. 136. 26.

318 Aegiptiorum, Ptolemaeus Philopator, annis 17. 1, 2. Ea quae in tertio Macabaeorum libro scripta sunt, sub hoc principe gesta referuntur. 3. Olimp. 137. Macedonum, Philippus, annis 42. 4, 5. Victi Iudaei & 40. millia armatorum ex numero eorum caesa. 6. Romae virgines vestae (ob stuprum) terra obrutae sunt. 7. Olimp. 138▪ Herastones agnoscitur. 8. Romani Marcello consule Syracusas capiunt. 9. Romani subigunt Campaniam & Siciliam. 10. Antiochus rex Syriae, victo Philopatore Ptolemaeo, Iudaeam sibi sociat. 11. Olimp. 139. 12. Leuinus Consul Romanus cum rege Asiae Attalo amicitiam facit. 13. Iudaeorum pontifex maximus Onias, Simonis filius, insignis habetur, ad quem Lacedaemoniorū rex Arios legatos mittit. 14, 15. Olimp. 140. 16, 17. Scipio vrbes Hiberiae recipit.

342 Aegiptiorum, Ptolemaeus Epiphanes annis 24. 1. Ptolemaeus [Page 79] Epiphanes Scopam principem militiae mittens, Iudaeā capit, & plurimas Syriae ciuitates. 2. Olimp. 141. Neuius comicus Vticae moritur, pulsus Roma factione nobiliū precipuè Metelli. 3, 4. Plautus ex Arsina vmbriae, Romae moritur, qui propter annonae difficultatem ad molas manuarias pistori se locauerat. Ibi quotiès ab opere vacaret, scribere fabulas, ac vendere solitus est. 5. Iuxta Theram apparuit Insula, dicta Hiera. 6. Olimp. 142. Antiochus, Scopa superato, Syriae vrbes recipit, & Iudaeam. 7, 8. Romani Graecos liberos esse iussêrunt. 9. Antiochus, Iudaeorum erga se cognita voluntate, magnis eos muneribus donat, & per epistolas crebris laudibus prosequitur. 10. Olim. 143.

11. Post praelium, quo in Thermopolis victus est Antiochus, hoc inter Romanos & eum conuenit, vt mille talenta per annos singulos eis, vectigalis nomine solueret. 12, 13. Romani multas colonias deduxerunt. 14. Olimp. 144. Antiochus, in amicitiam Ptolemaei regressus, pacem cum eo facit, & Cleopatram filiam eius ducens in vxorē, dotis nomine Syriam, Phaenicem, Samariam, Iudaeam (que) concedit. 15. Eumenes, frater regis Attali, qui Eumeniam in Phrigia condidit, clarus habetur. 16. Secundus liber Macabaeorum apud Iudaeos huius temporis gesta continet. 17. Titus Liuius, tragaediarum scriptor, clarus habetur: qui ob ingenij meritum à Liuio Salinatore (cuius liberos erudiebat,) libertate donatus est. Syriae & Asiae, Seleucus, qui & Philopator, annis 12. 18. Olimp. 145. Cum ab Antiocho per legatos Hannibal reposceretur, cui (à Scipione victus) se sociauerat, ad Prusiam regem Bithiniae transfugit. 19. Quem cùm rursùm per Titum Quintum Flaminium Senatus repeteret, cùm iam Romanis tradendus esset, venenum bibit, & apud Libissam in finibus Nicomediēsium sepultus est. 20. Simon, praepositus templi Hierosolimorum, ad Apollonium Ducem Phaenicis cōfugiens, multis ei muneribus repromissis, sacerdotium sibi vendicare caepit. Quo audito Seleucus Heliodorum mittit ad negotium prouidendum, qui cum in [Page 80] Iudaeam peruenisset, iniquè iudicans, & multa perperàm gerens, diuinis aduersum se signis territus, redit ad Seleucum.

21, 22. Olimp. 146. 23. Onias sacerdos curauerat vt Simon profugus fieret. 24. Hircanus, Iosephi Ducis Iudaeae filius, cùm ad Ptolemaeū perrexisset, honorificè ab eo susceptus est. Verùm fratres eius, seditione contra eum mota, magnarum calamitatum Iudaeae genti causae extiterunt.

Aegiptiorum, Ptolemaeus Philometor, annis 35. 1. Statius 177 Cecilius, comaediarum scriptor, clarus habetur. 2. Olimp. 147. 3. Aristobulus, natione Iudaeus, Peripateticus philosophus, agnoscitur, qui ad Ptolemaeum Philometorem explanationum in Moisen commentarios scripsit. 4 5. Syriae & Asiae, Antiochus Epiphanes, annis 11. Antiochus Epiphanes cum de regione Ptolemaei, quam subitò inuaserat, Senatus praecepto recessisset, in Iudaeam venit, ibiquè Iesu, qui & Iason, fratri Oniae, pontificatum tradidit, quo deindè expulso, Onian cognomento Menelaum successorem ei dedit. 6. Olimp. 148. 7, 8▪ 9, 10. Olimp. 149. Ob sacerdotij dignitatem orta seditione inter principes, ingentiū miseriarum semina pullulârunt. 11. Antiochus Epiphanes, anno 145. post regnum Seleuci, id est regni Graecorum, vt Iosephus perhibet▪ die 25. mensis Casleu, id est Decembris, secundum Macedones Apelen, caepit Hierusalem, tulit decem millia captiuorum, destruxit muros, ac primùm quidem omnem eorum prouinciam ad idolatriam compellens, qui parere noluerunt, enecat: porcos in Sacrario, praecipit immolare, praeputium dimittere. Posteà verò Hierosolimam ascendit, templum vastat, vasa quae in ministerio fuerant cō secrata, auferēs, in templo simulacrum Iouis Olimpi posuit, in Samaria super verticem montis Garizin Iouis Peregrini delubrum aedificauit, ipsis Samaritanis vt id faceret precantibus. Septem fratres passi sub Antiocho tunc. Verùm hoc in tempore Mathathias quidam ex sacerdotibus, filius Ioarim, de vico Modin, aduersus Antiochi duces arma corripiens, [Page 81] fultus etiam auxilio filiorum, leges patrias vindicauit.

12, 13. Ennius poaeta, septuagenario maior, articulari morbo perijt, sepultus (que) est in Scipionis monumento, via Appia, intra primum ab vrbe miliarium. 14. Olimp 150, 15, 16. Romani, victo Perseo rege Macedonum, Illiricos, Macedones, & Galathas liberos esse iussêrunt. Syriae & Asiae, Antiochus Eupator, annis duobus. 17. Iudaeorum Dux Iudas, qui & Machabaeus, filius Mathathiae, Antiochi duces de Iudaea expellens, templum (que) ab idolorum imaginibus emundans, patrias leges per triennium suis ciuibus reddidit. 18. Olimp. 151. 19. Syriae & Asiae, Demetrius Soter▪ annis 12. 20. Iudaeorum Dux Iudas, annis tribus. Menelao pontifice Iudaeorum, à iuniori Antiocho occiso, qui priùs Iudaeam Antiocho Epiphani prodiderat, Alchimus alienus à generc sacerdotali, ambitione pontificatum inuadit. 21. Ob quod Onias, filius pontificis Oniae, Aegiptum transmigrans, in Heliopolitano pago ciuitatem nominis sui condidit, templo ad similitudinem templi patrij constructo. Alchimus verò aduersus Iudam Machabaeum inimicitias gerens, post non multum temporis dei ira percussus interijt, ac sic cum omnium Iudaeorum fauore Iudae Machabaeo sacerdotium decernitur. Qui dignitate suscepta, Romam legatos dirigit, decreuit (que) Senatus Iudaeos amicos & auxiliatores Romanorum habendos. 22. Olimp. 152. Iudas aduersus Demetrij duces inito bello occiditur, tribus annis gesto pontificatu. 23. Publius Terentius Carthaginiensis, comaediarum scriptor, ob ingenium & formam libertati donatus, in Archia moritur, qui primùm Andriam, antequàm aedilibus venderet, Caelio multùm se miranti legit. Iudaeorum Dux Ionathas annis 19. 24. Aristarchus grammaticus agnoscitur. 25. Dux Iudaeorum Ionathas, frater Iudae, Bachide duce Demetrij Iudaea expulso, pontificatum suscepit. 26. Olimp. 153. Pacuuius Brundusinus, tragaediarum scriptor, floruit, Ennij poaetae ex filia nepos, vixit (que) Romae quoàd picturam exercuit, ac fabulas [Page 82] venditauit, deinde Tarentum transgressus propè nonagenarius, diem obijt. 27, 28. Pseudophilippus in Macedonia regnauit. 29, 30. Olimp. 154. Syriae & Asiae, Alexander annis 9. mensibus 6. Alexander, Antiochi (qui Epiphanes cognominatus est) filius, Syriae & Asiae imperās, Ionathan corona & multis insignibus donis prosequitur. Romani interfecto Pseudophilippo, Macedones tributarios faciūt. 31. Samaritani & Iudaei Alexādriae, Ptolemaeo iudicante, cōtendunt de honoribus ex vtra (que) parte sui tēpli disserentes, & superāt Iudaei. 32. Lucius poaeta nascitur. 33. Appius Gallos capit.

34. Olimp. 155 Carthago destructa per Scipionem est, habens à cōditione sui annos 668. vt verò alij affirmant 768.

406 Aegiptiorum, Ptolemaeus Euergetes, annis 29. 1. Ionathas Dux Iudaeorū pariter & pōtifex, cum Romanis & Spartiatis amicitias facit. 2. Alexandro Philobalo regi Syriae, Ptolemaeus filiam suam Cleopatram tradidit vxorem. 3. Olimp. 156. Scipio Numantinos subuertit. Brutus Hiberiā vsque ad Oceanum subegit. 4. Triphon Antiochum, filium Alexandri, occidit. 5. Ptolemaeus Demetrio filiam suam Cleopatram tradidit vxorem cum regno, quod abstulit Alexandro. 6. Triphon Ionathan pontificem Iudaeorum interfecit, & in sacerdotium fratris Ionathae Simon assumitur. 7. Olimp. 157. Lucius Accius, tragaediarū scriptor, clarus habetur, natus Maurino & Serrano Cōsulibus, parētibus libertinis, & seni iā Pacuuio Tarenti sua scripta recitauit, à quo & fundus Accianus iuxta Pisaurū dicitur, quia illùc inter colonos fuerat ex vrbe deductus. Iudaeorum Dux Simon annis octo. 8. Triphon Syriae regnū conatꝰ inuadere, Antiocho filio Alexādri interfecto, ad extremum ipse moritur. Syriae, Antiochus annis 9. 9. Post Demetrium imperauit vniuersae Siriae frater eius Antiochus, qui cognominatus est Soter 10. Simoni Iudaeorū pōtifici, paritèr & principi, Romani & Spartiatae, legatione eius libēter excepta, amicabilia scripta misêrunt. 11. Olimp. 158. Bellum seruile ortū in Sicilia. 12. Antiochus rex Syriae, aduersus Iudaeam arma [Page 83] corripiens, & Hierosolimam vallo circundans, cùm ad conditiones pontificē Simonem compulisset, recessit. 13, 14. Attalus rex moriens, regni sui populum Romanum reliquit haeredem. Simon Iudaeorum pontifex interficitur, cui succedit filius suus Iohannes. 15. Olimp. 159. 16. Ptolemaeus expulsus Aegipto. Arsaces Parthus occidit Antiochum. Iudaeorum rex Hircanus, qui & Iohannes, annis 26. 17. Syriae & Asiae, Demetrius iterum annis 4. Serui qui in Sicilia rebellabant, obsidionis necessitate compulsi, ad sua inuicem cadauera deuoranda conuersi sunt. 18. Aruertius nobilissima vrbs Galliarū capta est, & rex Gallorū Bituitus. Iohannes Dux Iudaeorum & pontifex, aduersus Hircanos bellū gerens, Hircani nomen accepit, & à Romanis ius amicitiae postulans, decreto Senatus inter amicos relatus est. 19. Olimp. 160. 20, 21. Syriae & Asiae, Antiochus Gryphus, annis 12. 22, 23. Olimp. 161. Narbona coloniae deductae. Hircanus pontifex Iudaeorum Samariam, quae nunc Sebaste vocarur, obsidione captam, solo coëquauit. 24.25, 26, 27. Olimp. 162. 28. Quam posteà Herodes restaurans, Sebasten, in honorem Augusti, appellari voluit. 29. Marcus Terentius Varro, philosophus & poaeta, nascitur.

1. Aegiptiorū, Ptolemaeus Soter, Cleopatrae filius, regnauit annis 17. 2. Olimp. 163. 3, 4. Syriae & Asiae, Antiochus 423 Sizicaenus, annis 19. 5. Antiochus Sizicaenus, eiecto Grypho, Syriam obtinuit, ac rursùs Gryphus superato Sizicaeno tandem recipitur: ita ex successione regnabant, aduersus se inuicèm dimicantes. 6. Olimp. 164. Iugurtha, contra Romanos dimicans, capitur. 7, 8. Ionathas gloriosè apud Iudaeos principatum gerit. 9. Cicero nascitur Arpini, matre Helbia, patre equestris ordinis, ex regno Volscorum genere. 10. Olimp. 164. 11. Cneus Pompeius Magnus oritur. 12. Iudaeorum primus rex Aristobulus, filius Ionathae, regnauit anno vno, qui rex, paritur & pōtifex, primus apud Iudaeos Diadematis sumpsit insigne, post 484. annos Babilonicae captiuitatis. 13. Post quem [Page 84] regnauit filius eius Aenneus, cognomento Alexander, qui pō tificatum quoque administrans, crudelissimè ciuibus praefuit. Caius Lucilius, Satyrarum scriptor, Neapoli moritur, ac publico funere effertur, anno aetatis. 46. 14. Olimp. 166. Marcus Purius, poaeta, cognomento Bibaculus, Cremone nascitur. Ducenta millia Cimbrorum à Romanis caesa. 80. millia capta cum duce eorum Theothodo, à Consule Romano Mario, qui Iugurtham vicerat, & habuit collegam in hoc Cimbrico bello Quintum Luctatium Catulum. 15. Iterùm Cimbri & Teutoni, quorum erant adhùc infinitae copiae, in Italiā adeunt, & à Mario Catulo (que) superantur, caesis 140. millibus, 60. millibus captis. 16. Thraces à Romanis victi. 17. Rursùm in Sicilia bellum seruile oritur.

433 Aegiptiorum, Ptolemaeus, qui & Alexander, annis 10. expulso de regno Ptolemaeo, qui cognominabatur Soter, per matrem Cleopatrā, & in Cyprum recedente. 1. Olimp. 167. 2. 3. Aquilius in Sicilia bellum seruile compescuit.

4. Ptolemaeus rex, Cirenae moriens, Romanos testamento reliquit Haeredes. Seleucus ab Antiocho, Siziceni filio, viuus exuritur. 5. Olimp. 168. Titus Lucretius poaeta nascitur, qui posteà amatorio poculo in furorem versus, cum aliquot libros per interualla insaniae scripsisset, quos posteà Cicero emendaait, propria se manu occidit, anno aetatis 44. Syriae, Philippus annis duobus. 6. Antiochus in Parthos fugiens, Pompeio se deincèps tradidit. Post quem Philippus captus est à Gabinio. Siriae & Asiae regnum defecit. Hùc vs (que) Syria possessa est per reges, posteà in Romanam ditionem cessit. 7, 8. Bellum aduersus Romanos Picentes, Marsi, Peligni (que) mouêrunt. 9. Olimp. 169. 10. Pomponius Bononiae satyrarum scriptor illustris.

441 Aegiptiorum, Ptolemaeus Soter, qui à matre fuit eiectus, annis 8. 1. Ptolemaeus regressus de fuga regnum obtinuit, quia Alexandrum (qui ante eum fuerat) ob interfectionem, matris ciues pepulerant. Plautius Gallus primus Romae latinam rhetoricam docuit, de quo Cicero sic refert. Memoria [Page 85] teneo, pueros nos primùm latinè docere, nos caepisse Platiū Gallum quendam. 2. Caius Valerius Catullus, scriptor lyricus, Veronae nascitur. 3. Olimp. 170. Salustius Crispus▪ scriptor historicus, in Sabinis Amiturni nascitur. Silla Athenienses vastat. 4. Descriptione Romae facta, inuenta sunt 464. millia hominum. 5. Templum apud Delphos tertiò incensum à Thracibus, & Romae Capitolium. 6. Lucius Ennius plurimas ciuitates capit. Cicero 26. anno aetatis defendit Quintium. 7. Olimp. 171. Publius Terentius Varro in vico Atacae in prouincia Narbonensi nascitur, qui posteà 35. annorum cum summo studio Graecas litteras didicit. Vultacilius Plautus, Latinus rhetor, Cnei Pompei libertus & doctor, Romae scholam aperuit.

Aegiptiorum, Ptolemaeus Dionisius, annis 30. 1. Silla Romam obtinuit, & post biennium moritur. 2. Cicero Athenas recedit, & indè post triennium Romam regreditur.

3. Olimp 172. Pompeius gloriosissimè de Hispanis triumphauit, & Lepidus publicus hostis est iudicatus. 4. Titus Quintus Acca, scriptor Togatarum, Romae moritur, sepultus (que) est via Praenestina ad miliarium secundum. 5. Alexandra, quae & Salina, vxor Alexandri, Hierosolimis regnauit, ex cuius aetate Iudaeos rursùm confusio & variae clades oppressêrunt: regnauit autem annis nouem. 6. Bellum gladiatorum in Italia ortum, 7. Olimp. 173. Lucius Lucillus, primus Imperator appellatus. 8. Victa Armenia, Mesopotamia per Lucillum. 9. Pompeius Tigranem, Armeniae regem▪ superauit & caepit, imposito (que) tributo sex millium talentorum argenti, quia sponte bellum intulit Romanis, dimisit: mox (que) Albanos aggressus cum rege eorum vicit, Hiberiam quo (que) cum rege ipsius Romanis subiugauit. 10. Marcus Lucillus de Bessis triumphauit. 11. Olimp. 174. Virgilius Maro in pago, qui Audes dicitur, nō longè à Mantua nascitur, Pompeio & Crasso Consulibus. 12. Marcus Portius Cato, Stoicus philosophus, agnoscitur. 13. Antiochia Syriae capta à Romanis. Creticum bellum motum [Page 86] est, vnde dictus est Metellus Creticus, quia huic bello finem dedit. 14. Aristobulus, & Hircanus, filij Alexandri, inter se ob imperium dimicantes, occasionem praebuêre Romanis vt Iudaeam inuaderent. Ita (que) Pompeius Hierosolimam veniens, capta vrbe, & templo resorato, vsque ad Sancta Sanctorum accedit, Aristobulum vinctum secum adducens, pontificatum confirmat Hircano. Deinde Antipatrum, Herodis Ascalonitae filium, procuratorem Palestinae facit. Igitur Iudaei Romanorum vectigales facti, & pontificatum apud eos suscepit Hircanus annis 23. 15. Olimp. 175. 16. Libia, per testamentum Appionis regis, Romanis relicta est. Horatius Flaccus, satyricus & lyricus poaeta, libertino patre, Venusiae nascitur. 17. Apollodorus Pergamenus, Graecus orator, praeceptor Callidij & Augusti, clarus habetur. 18. Ea, quae de Catilina Salustius narrat, hoc tempore gesta sunt.

19. Olimp. 176. 20. Cicero in exilio annum agit, honorificè susceptus à Plautio. 21. Pompeius Imperator appellatur, & Iulius Caesar Lusitaniam & Insulas quasdam in Oceano capit. 22. Messala Coruinus, orator, nascitur, & Titus Liuius Patauinus, scriptor historicus. Virgilius Cremonae studiose eruditur. Marcus Callidius, orator, clarus habetur, qui bello posteà ciuili Caesarianas partes sequutus, cùm totam Galliam regeret, Placentiae obijt. 23. Olimp. 177. 24, 25. Iulius Caesar, Rhenum transiens, Germanos vastat. Crassus à Parthis cum filio suo occiditur. 26. Ventidius primus Romanorum Parthos superat. 27. Olimp. 178. Curio, promptus & popularis orator Romae, insignis habetur. 28. Virgilius sumpta toga Mediolanum transgreditur, & post breue tempus Romam pergit. 29. Simulacrum Olimpiaci Iouis tactum fulmine. 33. Caesar Germanos & Gallos capit.

473 Aegiptiorum, Cleopatra soror Ptolemaei, annis 22. ex quibus duo tantùm numerātur. Hinc igitur Cleopatrae anni 22. numerantur vsque in annum 15. Octauiani Caesaris, in quo obijt. Olimp. 179. 1. Principium belli ciuilis Caesaris [Page 87] & Pompei. Orto enim primo bello ciuili inter Caesarem & Pompeium, victus Pompeius Alexandriam petijt, ibique ab ipso, à quo sperabat auxilium, Ptolemaeo occiditur. Mox Caesar Alexandriam venit, ipsi quo (que) Ptolemaeus parare voluit insidias. Vnde bello ei illato, victus in Nilo interijt. Caesar verò Alexandria potitus, regnum Cleopatrae dat ob stupri gratiam. Cuius regni anno tertio ipse Caesar (primus Romanorum) singulare orbis obtinuit Imperium, à quo principes Romanorum, Caesares appellati sunt. 3. Diodorus Siculus, Graecae scriptor historiae, clarus habetur.

Cap. 22.

ROmanorum primus Imperator, Caius Iulius Caesar, regnauit 478 annis 4. mensibus 6. vsque ad Calendas Martij. Adde menses 5. supra, fit annus. Sub quo hi consules fuerunt, teste Cassiodoro. 1. Caius Iulius 3. Seruilius. 2. Fabius, Vaticanus. Ptolemaei cadauer cum aurea lorica in Nilo repperitur. Iulius Caesar. Lepidus 3. Olimp. 18 [...]. Romae basilica Iulia dedicata 3. Decretum Senatus & Athenisium ad Iudaeos mittitur, qui per legatos amicitiam postulabant. Cleopatra regio comitatu vrbem est ingressa, prohibitae (que) sunt lecticis margaritis (que) vti mulieres, quae nec viros nec liberos haberent, & minores essent annis 45. 4. Iulius Caesar quartò. Maximus. Antonius decernit Quintilem mensem, Iulium debere dici, quia in eo natus est Iulius Caesar. 5. Iulius Caesar 5. Antonius. Cassius Iudaea capta templum spoliat. Idibus Martijs Caius Iulius Caesar, ciuilibus bellis toto orbe compositis, cum Romam venisset, insolentiùs agens multa (que) tirannica perpetrans, coniurantibus in eum 70. vel ampliùs Senatoribus, equitibus Romanis, cùm in Senatū die inter caeteros venisset ad Curiam 23. vulneribus confossus, interijt, & fasces quidem statim suscepit Dolobella: Caesaris verò corpus in rostris est concrematum. Romae tres simul exorti soles, paulatim in eundem orbem coiêrunt. Inter caetera portenta, quae toto orbe facta sunt, bos [Page 88] in suburbano Romae ad arantem loquutus est, frustrà se vrgeri, non enim frumenta, sed homines breui defuturos. Cassiodorus sic. Iulius Caesar quinto Consulatu & Marcus Antonius. Hic Consul Marcus Antonius, in Lupercalibus sella aurea sedenti, Caesari diadema renuenti imposuit, atque Idibus Martij Caesar in Pompeiana Curia occisus est. Cui successit Octauianus Caesar. Haec Cassiodorus. Hinc ob facilitatem computādi à Calendis Ianuarij, more Romano, numeramus annos.

Romanorum 2. Octauianus Caesar Augustus regnauit annis. 56. mensibus 6. aliquantis (que) diebus. Iosepho teste, hoc est, vsque Calendas Octobris in anno 17. incarnationis secundum rationem supputationis, quorum 15. viuente Cleopatra, 41. menses (que) 6. posteà vixit. 1. A quo reges Romanorum Augusti appellati sunt. Antonius aduersus Caesarem Augustum bellum mouet. Cicero in Firmiano suo ab Erennio & Popilio occiditur, 67. aetatis suae anno. 2. Olimp. 181. Pansa Hirtius. Ciceronis caput, cum manu dextra pro rostris positum, iuxta (que) nouies coronata imago Popilij militis, qui eum occiderat. Ouidius Naso nascitur in Pelignis. Crassus Falcidius, Tribunus plebis, legem tulit ne quis testamento legaret plus, quàm vt quarta pars haeredibus superesset. Curtius Salussus in insula A rado, cum. 4. cohortibus, viuus combustus est, quòd tributa grauiùs exigeret. 3. Lepidus, Plancus. Taberna mediatoria trans Tiberum, terra oleum erupit, fluxit (que) tota die sine intermissione, significans gratiam Christi ex gentibus. Antonium superat Augustus, pacem (que) cum eo facit, Lepido operam dante. Templa Rhodiorum depopulatus est Cassius. Secunda recessio Augusti & Antonij. 4. Seruilius secundò. Antonius. 5. Domitius. Asinius. 6. Censorinus. Caluisius. Olimp. 182. Forni duo, pater & filius, clari habentur oratores, quorum filius Consularis ante patrem moritur. 7. Claudius. Norbanus. 8. Agrippa. Camnius. Salustius diem obijt, quadriennio ante Actiaticum bellum. 9. Gellius, Cocceius, [Page 89] Bauius poaeta, quem Virgilius in Bucolicis notat, in Cappadocia moritur. 10. Pompeius. Cornificius. 11. Olimp. 183. Scribonius, Atratinus. Anno 11. Augusti, deficiente Iudaeorum principatu, Herodes nihil ad se pertinentem, vtpote Antipatris Ascalonitae matris (que) Cipridis Arabicae filius. à Romanis Iudaeorum suscepit principatum per annos 36. Qui ne ignibili fortè & Iudaeorum semine argueretur extraneus, combussit omnes libros, quibus nobilitas Iudaeorum in templo seruabatur ascripta, vt deficientibus probamentis, & ipse ad hanc pertinere putaretur. In supèr etiam, vt suam sobo lem regio illorum generi commisceret, proiecta Dosida faemina Hierosolimitana, priore vxore, & nato ex ea filio Antipatro, sociat sibi Mariānem, filiam Alexandri, neptem Aristobuli fratris Hircani, qui ante eum rex erat Hierosolimis. Haec quinque ei filios genuit, quorum duos Alexandrū & Aristobulum ipse necauit in Samaria. Huius Aristobuli ex Beronica filia Saloniae, sororis Magni Herodis, sunt filij, Agrippa Maior, & Aristobulus, atque Herodes: qui in actibus Apostolorum ab angelo percussus legitur, duas (que) filias Mariamnem, & Herodiadem, quae Herodias (sicut Iosephus perhibet) Herodi, filio Magni Herodis, & Mariamnae filiae Alexandri pontifitis, viro suo viuente, (forte ipse est Philippus) nupsit Herodi filio Cleopatrae Hierosolimitanae & Herodis Magni. 12. Caesar. Volcatius. Lunae cursus secundū Romanos inuentus. Antonij & Augusti faedus. Colonias Romani deduxêre. Augustus triumphauit pedestris certaminis triumpho. Antonius Cleopatrae Arabiam tradidit. 13. Domitius, Sosius, Actoricus medicus clarus. 14. Olimp. 184. Caesar. Messala. His cōsulibus apud Actiacum littus Antonius à Caesare bello superatur. 15. Caesar. Crassus. His consulibus (Cassiodoro teste) Nicapolis iuxta Atticum littus à Caesare est cōdita. Et agon Actiacus cōstitutus. Tertio inter Augustum & Antonium ortum est bellum, eo quòd Antonius, qui Asiam & Orientem tenebat, repudiata sorore Augusti, Cleopatram Reginam Aegipti duxisset vxorem, quae ei etiam [Page 90] persuasit vt Caesari bellum inferret. Antonius verò praelio peremptus à Caesare, Alexandriae in Mausoleo reconditur. Antonio autem occiso, regina Cleopatra ad pedes Augusti prouoluta, tentauit in se inclinare oculos eius, frustra quidē. Nam pulchritudine eius recusata, Augustus praecipit eam custodiri. Illa autem non tam pro vita, quàm pro regni parte laborabat, quod vbi desperauit à principe obtinere, & seruari se triumpho cognouit, incautiorem nacta custodem fugit, in mausoleum se regium recepit, ibique maximo vt solebat cultu, irreferto odoribus solio, iuxta suum se collocauit Antonium, admotísque ad venas serpentibus, sic morte quasi somno resoluta est. Aegiptus deinde fit Romana prouincia, quam primus tenuit Cornelius Gallus, de quo virgilius loquitur in Bucolicis. Vsque ad Cleopatram regnauerunt in Aegipto, qui vocabantur Largidae, annis 295. Artoricus medicus Augusti post Actiacam victoriam naufragio perijt. Quidā ab hoc loco primum annū Augusti monarchiae supputant, quod Beda confirmat, dicens super Danielem, Romanos hinc annos 59. cum anno 17. Tiberij, regnasse. Omnes historici, & Beda etiam dicit, Cleopatram regnasse 22. annis, hoc est, annis 2. ante Iulium Caesarem, & 5. Iulij Caesaris, & 15. Octauiani Augusti, in quo sese interfecit. Augustus Romanis plurimas leges constituit, à quo etiam Senatusconsultu mensis, qui priùs Sextilis vocabatur, dictus est, in memoriam scilicet Augusti Caesaris, quia in eo Antonium superauit, & Cleopatram, imperiumque Romani populi firmauit. 16. Caesar quartò Apuleius. Censu Romae agitato, iuuenta sunt ciuium Romanorum 292. millia, 334. Alexandrinorum regnum defecit in Cleopatra. 17. Caesar 5. Agrippa 2. Marcus Terentius Varro, philosophus, propè nonagenarius, moritur. Thebae. Aegiptus (que) ad solum erutae, Cornelius Gallus, quem suprà diximus Aegipto praefuisse, poaeta, 43. anno aetatis suae, in Foro Iulij, propria manu se occidit.

18. Caesar 6. Agrippa 3. Olimp. 185. Indi ab Augusto per legatos amicitiam postularunt Messala Coruinus primus [Page 91] praefectus vrbis factus, sexto die magistratu se abdicauit, inciuilem potestatem esse contestans. 19. Caesar septimò, Statilius. Augustus Calabriam, Gallos (que) vectigales facit. Minutius Plancus Ciceronis discipulus orator insignis habetur, qui cum Galliam regeret, Lugdunum condidit. 20. Caesar octauò. Sillanus. Caesar Galatiam Romanam prouinciam facit. 21. Caesar 9. Norbanus 2. Quintilius Cremonensis, virgilij & Horatij familiaris, moritur. 22. Caesar 10. Piso. Olimp 186. Augustus Cizicaenos libertate priuauit. Pilades Cilex, Pantomimus, cum priores ipsius canerent & saltarent, primus Romae Chorum & fistulam sibi praecinere fecit. 23. Marcellus. Aruntius. Tiberius ab Augusto missus occupauit Armeniam. 24. Lollius, Lepidus. Cantabri res nouas molientes opprimuntur. 25. Apuleius. Si [...] lius. Herodes apud Hierosolimam multas magnasque aedes construxit. 26. Sentius▪ Lucretius. Olimp. 187. Virgilius Brundusij moritur cuius ossa Neapolim translata, in secundo ab vrbe milliario sepeliuntur, titulo istiusmodi suprascripto, quem moriens ipse dictauerat.

Mantua me genuit. Calabri rapuêre tenet nunc

Parthenope: cecini pascua, rura, duces.

Herodes Samariam, iam olim in cineribus sedentem à fundamentis suscitans aedificauit, eam (que) in honorem Augusti, Augustam, id est, Sebasten appellauit, & in Paneade id quod Pamona vocatur, exstruxit. 27. Lentulus. Lentulus. In Cypro plurimae ciuitatum partes terrae motu conciderunt. Germanos in arma versos Lelius superat. Varrus & Tucca, Virgilij & Horatij contubernales poaetae, habentur illustres, qui Aeneidos posteà virgilij libros emendarunt sub hac lege, vt nil adderent. 28. Furnius. Sillanus. Augustus Caium Agrippam adoptauit in filium. 29. Domitius. Scipio. Aemilius Macer, Veronensis poaeta, in Asia moritur. Tiberius Vindelicos, & eos qui in Thraciarum finibus, & confines erant. Romanas prouincias facit. 30. Drusus. Piso secundò. Anno primo 188. Olimpiadis, Sancta Maria nascitur ex [Page 92] patre Ioachim de tribu Iuda, & ex matre Anna filia Isachar de genere Dauid. Bosphorum Agrippa capit. 31. Lentulus. Crassus. Augustus à Senatu Pontifex maximus appellatur. 32. Nero, Quintilius. Herodes Caesaream, in nomine Caesaris, condidit, quae priùs Stratonis Turris vocabatur. 33. Messala, Sulpitius. Herodes Antidonam condidit, & Antipatridam, at (que) Herodionem, in honorem patris sui Antipatris & suum, exstruxit: Innumerabilia quoque opera in singulis Syriae vrbibus, quas regebat, solertissimè aedificauit. 34. Paulus Fabius. Aelius. Olimp. 189. 35. Iulius Antonius, Fabius Africanus, Tiberius de captiuis Pannonibus triumphauit. Horatius 57. aetatis suae anno, Romae moritur. Passienus, declamator insignis, diem obijt. Ca. Iulius Hircinus, cognomento Polyhistor, grammaticus, habetur illustris. Tiberius vastata Germania Imperator appellatur. 36. Drusus Nero, Quintius Crispinus. Herodes Hircanum, qui olim rex & Sacerdos Iudaeorum erat, de captiuitate Parthica regressum, filium (que) eius, qui in sacerdotio patri successerat, interfecit. Herodes enim Ananelum quendam de Babilone accitum, Iudaeorum pontificem cōstituit, & post exiguum temporis Aristobulum fratrem vxoris suae, nepotem Hircani, successorem ei dedit, quem post annum interficiens, rursùm Ananelo reddidit sacerdotium. 37. Asinius. Martius. Herodes quoque sororem Aristobuli, vxorem suam, crudelissimè necauit. Tunc ergò Christi natiuitate vicina, principatus & sacerdotium Iudaeorum de stirpe Iuda defecit, transiens ad Herodem extranei generis, & completa est prophetia dicens: Non deficiet princeps ex Iuda, neque dux de faemore eius, donec veniat, qui mittendus est, & ipse erit expectatio gentium. Hircanum enim in Babilonia à vinculis solutum (vt Iosephus perhibet) tanquam principem sacerdotum regem (que) Iudaeorum, multitudo Iudaeorum, & omnes vsque ad Euphratem Iudaei habitantes, honorabant, ipsum (que) rogabant vt apud eos permaneret, dicentes quòd officiorum aliquid simul & honoris in sacerdotali vel principali dignitate [Page 93] nil minùs haberet apud eos, quam in Hierusalem. Postquàm autem multo Herodis rogatu de Babilonia in Hierusalem venit, cum omni honore eum Herodes suscepit, cùm (que) vocaret ipsum patrem suum, primum ei locum cō cedebat, disponebat (que) cum eo vtilitates caeteras sui princip [...]tus. Amicissimus enim Herodi anteà erat, at (que) de periculo mortis eum liberauit. Quamdiu vixit Hircanus, quamuis principatus primatum non habuit, tamen princeps fuit. 38. Nero. Piso. Olimp. 190. Tiberius de Vindelicis, Armenijs, & Pannonijs triumphauit. Albutius Fileno Valiēsis, clarus rhetor agnoscitur. 39. Laelius. Antistius. Augustus filiā suā, deprehensam in adulterio, exilio damnat. Marcus Tullius Tyro, Ciceronis libertus, qui primus notarius commendatus est, in Puteolano praedio vs (que) ad centesimum annum consenescit. 40. Augustus Caesar 11. Silla. Augustus gladiatorium ludum, & nauale certamen exhibuit. Milesius Polentinus Grammaticus agnoscitur. Marcus Portius Latro, Latinus declamator, taedio duplicis quartanae seipsum interfecit. 41 Caluisius. Passianus. Herodes super ea quae fecerat crudelitèr, etiam hoc addidit: virum sororis suae Salomae interfecit, & cùm alij eam tradidisset vxorem, etiam hunc necauit, scribas quoque & interpretes diuinae legis simili scelere occidit. Iohannes Baptista concipitur feria quinta, luna 11. mensis septimi, id est, Octobris.

[Page 94]

Florentij Wigorniensis Monachi Chronicorum Liber secundus.Anno Christi Secundū Euangeliū.

42. Lentulus. Messala. Praeses Syriae Quirinus ex consilio Senatus Iudaeam missus. Census hominum possessionum (que) describitur.

DOminus noster Iesus Christus, filius dei, cōceptus 8. Cal. Aprilis. feria 6. Indict.1 12. anno aetatis S Mariae. 12. Iohanne Baptista. 8. Calendas Iulij, in praesentia eiusdem virginis nato. His consulibus, Cassiodoro teste, in Bethlem Iudae. 8. Calend. Ianuarij, Indict. 13, Dominica nocte nascitur, octaua, etiam Dominica, circumciditur. 13. die (stella duce) adoratur à Magis. 40. die, feria quinta, 4. Non. Februarij à S. Simeone, & Anna vidua, agnoscitur. Deinde praecepto dominico in Aegiptum, propter metum Herodis, indict. 13. transfertur.

43. Augustus. Paulus. Caesar amicitiam cum Parthis 2 facit. Sextus Pythagoricus philosophus claruit.

44. Cossus Lentulus. Piso. Augustus Tiberium & 3 Agrippam in filios adoptauit. Iudas Galilaeus ad rebellandum Iudaeos cohortatur.

45. Caesar. Paulus. Herodes cum Christum natum 4 Magorum indicio cognouisset, omnes pueros in Bethlem iussit interfici.

46 Vinitius. Alferus. Iohannes Apostolus domini 5 nascitur.

47. Seruilius. Lamia. Herodes morbo intercutis 6 aquae & scatentibus toto corpore vermibus, miserabilitèr & dignè obijt.

48. Elius. Sentius. Christus reducitur ab Aegipto 7 3. Idus Ianuarij. In Herodis locum Archilaus, filius eius, [Page 95] ab Augusto constituitur per annos 7. Tetrarchae fiunt fratres eius. Herodes, Antipater. Licias. Philippus.

8 49. Cinna. Valerius. Fames Romae ingens, ita vt 5. modij venderentur denarijs. 27. semis.

9 50. Lepidus. Aruntius. Tiberius Caesar Dalmatas Sarmatas (que) in Romanam redigit potestatem.

10 51. Caecilius. Licinius. Anthemodorus Tharsensis, Stoicus philosophus, habetur insignis.

11 52. Furius. Nonnius. Marcus Varrus Flaccus, grā maticus, clarus.

12 53. Sulpitius. Pompeius. Athenienses, res nouas cō tra Romanos molientes, opprimuntur, autoribus seditionis occisis.

13 54. Dolobella. Sillanus. Cùm esset Iesus annorum 12. inuentus est in templo, sedens inter doctores legis, interrogans & audiens illos.

14 55. Lepidus. Statilius. Augustus cum Tiberio filio suo censum Romae agitans, inuenit hominum nonagenta & septuaginta millia.

15 56. Caesar 10. Fonteius. Socio, philosophus Alexandrinus, praeceptor Senecae, clarus habetur.

16 57. Plancus. Silius. Archelaus nō ferētibus Iudaeis, sed accusantibus apud Augustū ferocitatē illius, in Viennā vrbē Galliae relegatur, & ad minuendā Iudaici regni potētiā, insolētiam (que) domandam, quatuor fratres eius pro eo sunt Tetrarchae creati. Herodes. Antipater. Licias. Philippus.

Pompeius. Apuleius. His consulibus teste Cassiodoro. Octauianus Augustus obijt, in Campania, anno aetatis suae 76. Imperij autem 56. semis, mense quasi Septembri, sepelitur (que) in campo Martio, cui successit Tiberius.

17 1. Romanorū 3. regnauit Tiberius, priuignus Augusti, hoc est, Liuiae vxoris eius filius, ex superiore genitus coniugio, annis 23. & aliquibus diebus, teste Iosepho, hoc est, vsque Calendas Octobris in anno quinto post passionem Domini. Sub quo hi consules fuerunt.

[Page 96]2. Drusus Norbanus.18

3. Sisenna Statilius. Scribonius. Incarnatio incipit 19 iuxta Chronicam Eusebij vel Bedae. Dinumerantur anni à nobis versus supra vs (que) ad annum 42. Octauiani Caesaris.

4. Pōponius. Celius. Ouidius poaeta in exilio obijt.20

5. Caesar 15. Germanicus Caesar. Germanicus Caesar 21 de Parthis triumphauit, Duodecim vrbes terrae motu corruerunt, id est Ephesus, Magnesia▪ Sardis. Mosthene. Age. Hiero. Caesarea. Philadelphia. Tmolus. Temis. Cimerina. Apollonia. Hircana.

6. Sillanus. Norbanus. Ciclus magnus paschalis hic 22 incipit, indict. 3. in cuius secundo anno, secundum Dionisium, natus est Dominus.

7. Valerius. Aurelius. Tiberius multos reges ad se 23 per blanditias euocatos,An. Christi Secundum Dionisium. nunquam remisit, inter quos & Archelaum Cappadocem occidens, & regno eius in prouinciam verso, Mazacham nobilissimam ciuitatem Caesaream appellari praecepit.

1 INcarnatio secundum Dionisium incipit, conscripta per ordinem, contraria incarnationi iuxta Euangelium.

2 8. Caesar. Drusus Caesar. Pompei Theatrum incēsum.24

3 9. Harterius. Sulpitius. Tiberius Drusum consortem 25 regni facit.

4 10. Asinius. Antistius. Drusus veneno obijt. Quintus 26 Atherius, promptus & popularis orator, propè vsque ad 90. annum in honore consenescit.

5 11. Cornelius. Visellius. Seruius Plautus corruptae filiae 27 reus, semet in iudicio interimit.

6 12. Asinius Cossus. Cornelius. Philippus Tetrarcha 28 Paneadem, in qua multas aedes construxerat, Caesaream Philippi vocauit, & Iuliadem aliam ciuitatem.

7 13. Caluisius. Getulicus. Pilatus procurator Iudaeae 29 à Tiberio mittitur.

8 14. Piso. Crassus. Votienus Montanus Narbonensis▪ 30 orator, in Balearibus insulis obijt, illuc à Tiberio 15. anno [Page 97] religatus. Herodes tetrarcha, princeps Iudaeorum, regnās annis. 24. in honorē Tiberij & matris eius Libiae, Tibiriadem condidit, & Libiadem.

15. Sillanus. Silius. Ab Adam vsque ad annum 15.9 31 Tiberij, secundum Hebraeos, sicut Eusebius in chronica sua signat, tria millia annorū, annotando quòd. 16. anno Tiberij principium fuit. 71. Iubilei secundum Hebraeos. Tria enim millia 60. Iubilei sunt. Cap. 3.

Anno 15. imperij Tiberij Caesaris, sub principibus sacerdotum Anna & Caipha, factum est verbum Domini super Iohannem, Zachariae filium, in deserto, & venit in omnem regionem Iordanis. Mathaeus sic. Tunc venit Iesus vt baptizaretur ab eo in Iordane &c. Augustinus sic: quod autem Matthaeus ait: tunc venit Iesus à Galilaea vt baptizaretur a Iohanne, hoc est secundum Iohannem Euangelistam. Altera autem die &c. Marcus sic. Et Baptizatus est a Iohanne. Lucas sic. Et ipse Iesus incipiens erat quasi 30. annorum, hoc est, non plenus. 30. annorum, mē sium 12. sed secundum Hieronimum & Lucam incipiebat 30. quandò baptizatus est in die, 13. incipientis anni sui 30. die Dominica Epiphaniae. Secundum solares autem annos, tunc incipiebat annum 31. Annus enim solaris, in cuius fine natus est, natiuitatis eius annus est: annus autem aetatis suae 12. mensium, sicut in fine anni primi natiuitis incaepit, ita in fine anni secundi natiuitatis suae solaris compleuit. Marcus. Et statim post baptismum spiritus impulit eum in desertum. Hoc est secundum Mathaeum, Iesus plenus spiritu sancto regressus a Iordane, agebatur a spiritu in deserto diebus 40. &c. Dominus ergo feria secunda incaepit ieiunium, & 40. die, feria sexta, 15. Calendas Martij, in gula, ac vana gloria, atque auaritia diabolum superauit, in quibus diabolus primùm Adam decepit. Ipse Dominus Iesus Christus hinc populis praedicauit salutarem viam, teste S. Petro sic, in electione S. Mathaei. Oportet ergò ex his viris, qui nobiscum sunt congregati▪ in omni tempore, quo intrauit & exiuit inter nos Dominus [Page 98] Iesus &c. signis & virtutibus vera esse comprobat ea, quae dicit: ex quibus pauca in Euangelijs leguntur. Apostolos vocat▪ & ad praedicandum mittit.

10 16. Rubellius Fusius. Eusebius sic. Principium 81. Iubilaei secundum Hebraeos▪ hoc est, ab Adam vs (que) in praesentem 32 annum 4000 annorum. Iobel autem apud Hebraeos quinquegenarius vocatur.

11 17. Vinitius. Cassius. Iohannes Bapt. decollatur.33

12 18. Tiberius Caesar. 5. consul. Lazarus resuscitatur à mortuis, episcopus Cypri futurus, & 24. annis victurus▪ 34 Cassiodorus sic. His Consulibus dominus noster Iesus Christus passus est 8. die Calend. Aprilis, & defectio solis facta est, qualis anteà vel posteà nunquam fuit. Iesus Christus filius Dei, iuxta prophetias (quae de eo fuerant praeloquutae) passus est, 8. die Cal. Aprilis luna 15. iuxta 4. Euangelia, in anno 18. Tiberij Caesaris, secundū Euang. sancti Iohannis, at (que) die tertio, id est, 6. die Calendarum Aprilis, luna 17. secundum historiam sancti Euang. a mortuis resurrexit. Flegon historicꝰ sic. Quarto anno 202. Olimpiadis, magna & excellens inter omnia, quae ante eā acciderant, solis defectio facta est, hora diêi sexta, adeò tenebrosa, vt stellae in caelo visae sint: terrae (que) motus in Bithinia Nicenae vrbis multas aedes subuertit: hoc Flegon. Iosephus etiam vernaculus Iudaeorum scriptor historicus, ad haec commemorat, die Pentecostes sacerdotes primùm commotionem locorum & quosdam sonitus sensisse, deindè ex abdito templi repentinam subitò erupisse vocem dicentium: Transmigremus ex his sedibus. Sanctus Stephanus passus est Saulo hortante & praesente: quod verò ipse Paulus in hoc anno conuersus sit, ita ad Galathas confirmat. Cùm vocauit me Dominus per gratiam suam vt reuelaret filium suum per me, vt Euangeliazarē illum in gentibus, continuò non acquieui carni & sanguini, id est, sine mora post reuelationem Christi non exiuit ad Apostolos, vt reuelationem Domini cōferret cum hominibus, sed abijt in Arabiam, & rursùm de Arabia reuersus [Page 99] est Damascum. Post 3. annos Euangelium praedicauit, & tunc demum Hierosolimam venit, ipso ita teste: neque enim veni Hierosolimam ad antecessores meos Apostolos,1 sed abij in Arabiam, & iterum reuersus sum Damascū.2 Quae vt vera credantur ab absentibus, sub testatione Domini confirmat, dicens: Quae autem dico vobis, ecce corā Deo quia non mentior. Isti sunt 3. anni, quos Lucas dies 3 multos dicit in actibus Apostolorum, quibus Paulus in 4 Damasco Euangelium audactèr loquebatur. Certum est 5 enim quòd statim vt baptizatus sit, & accepto cibo confortatus, eum cum discipulis, qui erant Damasci, esse per 6 dies aliquot, & stupentibus cunctis, in synagogis Iudaeorum praedicasse, quòd Iesus esset filius Dei, & recessisse in 7 Arabiam, & de Arabia in Damascum reuertisse, & ibi fecit triennium, quos dies multos dicit scriptura sic: Et cū implerentur 8 dies multi, voluerunt Iudaei occidere eum &c. Accipientes ergo discipuli eius, nocte per murum dimiserunt eum, summittentes in sporta, ipso ita testante. Deinde 9 post annos 3. hoc est conuersionis, veni Hierosolimam videre Petrum, & mansi apud eum diebus 15. alium autem 10 Apostolorum vidi neminem, nisi Iacobum fratrem Domini. Quae autem dico vobis, ecce coram Deo, quia nō mentior. Anno igitur 38. incarnationis, hospitatus est 11 Paulus apud Petrum in Hierusalem. Deinde, id est, post praedictos annos, & gesta dicit sic: Veni in partes Syriae & Ciliciae: eram autem ignotus facie ecclesijs Iudeae, quae erant 12 in Christo: tantùm auditū habebant quod qui persequebatur eos aliquandò, nunc euangelizaret fidem, quam aliquandò oppugnabat, & in me clarificabant Deum. Deinde 13 post annos 14▪ rursùm ascendi Hierosolimam cum Barnaba, assumpto etiam Tito &c. In principio suae cōuersionis 14 & fidei, in transitu Apostolos vidit in Hierusalem, hoc est, post tres annos postquàm conuersus est. Deinde post annos vt ipse perhibet 14. supra praedictos 3. annos, hoc est, post 17. annos suae conuersionis plenè cum Apostolis loquitur in Hierusalem, & se humiliat. Deinde Petrus [Page 100] venit Romā, vbi praedicans Euangeliū, 25. annis, mensibus 5. diebus 13. eiusdem ciuitatis fuit episcopus, hoc est vs (que)

in vltimum annum Neronis, in quo cum Sancto Paulo passus est. Sub Cō sulibus Siluano & Othone, teste Cassiodoro Senatore. Cassiodorus sic dixit. Siluanus & Otho viri clari Consules, quibus Consulibus Petrus & Paulus passisūt sub Nerone, qui turpitèr viuēs, cùm à Senatu quaereretur ad paenam, de palatio fugiens, ad 4. vrbis milliariū, in suburbano via Numantana sese interfecit, anno aetatis 32. Cui successit Galba, qui regnauit mens 7. Post hūc regnauit Otho mēsi. 3. Post quē Vitellius regnauit mēsibꝰ 8. Qui infra oēs p̄scriptos duos Cō sules regnauerunt. Haec Cassiodorus. Vitellius verò occisus est 3. die mensis Octobris, Iosepho teste historico, qui tūc interfuit. Cassiodorus sic perhibet.

80. Vespasianus, & Titus.
81. Vespasianus & Titus 2. His Consulibus Vespasianus suscepit imperium, annis 9. mensibus 11. diebus 22.
82. Vespasianus, annis 10.
92. Titus annis duobus.
94. Domitianus, annis 15. mens. 5.
110. Nerua, anno 1. mens. 5.
111. Traianus, annis 19. mens. 8.
130. Adrianus 31. mens. 11.
152. Pius annis 23.
175. Marcus. 19. mens. 1.
195. Commodus annis 13.
208. Helius, mens. 5.
209. Iulianus mens. 7.
227. Seuerus annis 18.
234. Caracalla annis 7.
235. Macrinus anno vno.
239. Aurelius annis 4. Alexander annis 13.
252. Maximinus annis 3.
255. Gordianus annis 6.
261. Philippus annis 7.
268. Decius anno 1. mēs. 3.
269. Gallus & Volusianus, annis 2. mens. 4.
271. Galienus annis 15.
286. Claudius anno vno.
[Page 101]287. Quintilus frater Claudij mense vno.
290. Aurelianus anno vno, mens. 6.
291. Tacitus mens. 6.
292. Probus anno vno, mens. 4.
293. Florianus mens. 3.
295. Carus annis 2.
315. Diocletianus annis 20.
340. Constantinus Magnus annis 20. mens. 10.

Chronicae verò perbibent Tiberium 23. annis, hoc est 5. annis post passionem. Caium 4. annis. Claudium 14. annis imperasse, praetermittentes superos menses, quibus super annos regnauerunt, & interualla temporum inter reges & fines annorum, in quibus reges saepè moriebantur, vel regno defecerunt. Iuxta ergò chronicas, inter passionis annū, & Vespasiani annum sunt anni 37. 47. verò iuxta Sanctum Paulum, teste S. Hieronimo super eum ad Paulum, & Eustachium. Decem itaque anni desunt in chronicis in tanto spatio: sed tamen alio vestigio sequamur chronicas, hoc modo.

35 19. Vicinitius. Longinus. Sancta Maria annorum 47.13 moritur, feria tertia. Sanctus Stephanus passus est, & S. Paulus conuersus. Pilatus Thesaurum sacrum, qui & Corbona vocatur, in aquae ductum Hierosolimorum expendens, secundae seditionis praebuit semina.

36 20. Sulpitius. Sylla. Seranus praefectus Tiberij, qui apud 14 eum plurimum poterat, instantissimè cohortatur vt gentem Iudaeorum deleat, scribit Philo in libro legationis secundo.

37 21. Priscus. Vitellius. Paulus sic ad Galatas: cum autem 15 placuit ei qui me segregauit ex vtero matris meae, & vocauit per gratiam suam, vt reuelaret filium suum super me, vt euangeliazarem illum in gentibus. Continuò non acquieui carni & sanguini, ne (que) veni Hierosolimam ad antecessores meos Apostolos, sed abij in Arabiam, & iterùm reuersus sum in Damascum. Deinde post annos 3. veni Hierosolimam videre Petrum, & mansi apud eum diebus 15. alium autem Apostolorū vidi neminem, nisi [Page 102] Iacobum fratrem Domini. Quae autem scribo vobis, ecce coram Domino nō mentior. Beda sic. Constat ergo Paulum post annos 3. cōuersionis suae venisse Hierosolimam, & Apostolorum numero sociatum: hoc est, quando Lucas, sicut dicit in actibus Apostolorum, Barnabam apprehensum illum duxisse ad Apostolos. Haec Beda.

16 22. Gallus. Nonianus. S. Petrus cathedram Antiochenae 38 ecclesiae tenet annis 7. Agrippa, qui & Herodes, filius Aristobuli, filij Herodis Magni, accusator Herodis Tetrarchae, Romam profectus, à Tiberio in vincula conijcitur, vbi plurimos sibi asciuit in amicitiam, & maximè Germanici filium Caium. Pilato de Christianorum dogmate ad Tiberium referente, Tiberius retulit ad Senatum, vt inter caetera sacra reciperentur. Verùm cùm ex consilio Senatus, Christianos ex vrbe eliminari placuisset, Tiberius per edictum accusatoribus Christianorum minatus est mortem.

17 23. Gallienus. Plautianus. Scribit Tertulianus multi 39 Senatorum & equitum Romanorum interfecti. His cō sulibus (teste Cassiodoro) anno 23. Imperij▪ aetatis 78. Tiberius veneno obijt in Campania, quasi mense Septembri. Cui successit Caius. Romanorum quartus Caius, qui & Caligula, in eodem anno, quo obijt Tiberius, incipiens, regnauit annis 4. mensibus 10. diebus. 8. teste Eusebio & Beda. Hoc est, vsque Calendas Augusti in anno 10. post passionem Domini. Sub quo hi consules fuerunt: teste Cassiodoro.

18 1. Proculus. Nigrinus. Sanctus Petrus in anno 6.40 post passionem, primo anno Caij, cathedram Antiochiae ecclesiae 8. Calend. Martij tenet per annos 7. Cum Petrus venisset Antiochiam, affirmante Paulo, tunc credendum in facie illi Paulum restitisse. Caius Herodem Agrippam, amicum suum, vinculis liberatum, regem Iudaeae facit per annos 7.

19 2. Iulianus. Asprenas. Ciclus decen. 2. incipit, Indict. 7 41 [Page 103] Flaccus Auilius, praefectus Aegipti, multos Iudaeos calamitatibus premit, consentiente Alexandriae populo, & crebris aduersus eos clamoribus personāte: synagogas quo (que) eorum imaginibus, statuis, aris, & victimis polluit. Philo scribit in libro, qui & Flaccus, haec omnia se praesente gesta, ob (que) legationem ad gaudium ipse suscepit. Herodes tetrarcha & ipse amicitiam Caij petens, agente Herodiade vxore sua, Romam venit. Sed accusatus ab Agrippa, tetrarchiam perdidit, fugiens (que) in Hispaniam cum Herodiade, moerore perijt, pro laetitia decollationis S. Iohannis.

42 3. Publicola. Nerua. Caius Memnij reguli vxorem 20 duxit, impellens eum vt vxoris suae se parentem scriberet. Pilatus in multas incidens calamitates, & irrogante Caio, eo actus est, vt sua manu, qua Christum crudelissimè flagellauit, ipsa semet perimeret. Caius Petronio praefecto praecepit, vt Hierosolimis statuam suam, sub nomine Iouis Opt. Max. poneret toto orbe Romano. Sicut Philo scribit & Iosephus, in synagogis Iudaeorum, statuae, imagines & arae Caij Caesaris consecratae sunt.

43 4. Caius Caesar 2. Claudius. Plurimi nobilium à Caio 21 sunt interfecti, sorores (que) suas, quibus ipse stuprum intulerat, insularum exilio condemnat, iussit (que) omnes exules interfici.

44 5. Caesar 3. Iulianus. S. Mathaeus in Iudaea praedicans,22 Euangelium scripsit. His consulibus, Cassiodoro teste. Caius à protectoribus suis occiditur in palatio, anno aetatis suae 24. mense quasi Iulio. Cui successit Claudius. Romanorum. 5. Claudius regnauit annis 14. mensibus 7. diebus 38. Hoc est vs (que) Calendas Aprilis, in anno 25. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

45 1. Claudius. Caesar 4. Saturninus. Hic est Claudius patruus 23 Drusi, qui apud Moguntiacum monumētum habet.

46 2. Saturninus. Venustus. Eusebius sic. Petrus Apostolus,24 cùm primus Antiochenā ecclesiam fundasset, Romam mittitur, vbi Euangelium praedicans 25. annis, mensibus [Page 104] 5. diebus 13. episcopus eiusdem vrbis perseuerat.

25 3. Tiberius. Gallus. Marcus Euangelista, interpres 47 Petri, in Aegipto & Alexandria Christum praedicat. Primus Antiochiae episcopus ordinatur Euodius.

26 4. Crispinus. Taurus. Anno 15. Tiberij, secundum 48 Chronicā Eusebij, & Bedae presbiteri, Agrippa rex Iudaeorū annis 7. imperans obijt, post quē filius suus Agrippa à Claudio in regnum constituitur. Prophetia Agabi, quae in actibus Apostolorum famem in toto orbe dixerat futuram, sub Claudio expletur. Haec Eusebius. Beda verò sic. Quarto anno Claudij fames grauissima, cuius Lucas meminit, facta est. Haec Beda. Lucas verò in actibus Apostolorum sic. In diebus illis superuenerunt, ab Hierosolimis prophetae Antiochiam, & surgens vnus ex eis, nomine Agabus significauit per spiritum sanctum, famem magnam futuram in vniuerso orbe terrarū, quae facta est sub Claudio. Discipuli autem (proùt quisque habuerat) proposuerunt ministerium mittere in Iudaeam frattibus, quod & fecerunt, mittentes ad seniores per manus Apostolorum Barnabae & Pauli. Eodem autem tempore, misit Herodes rex Magnus, vt affligeret quosdam▪ de ecclesia &c. Sequitur Lucas. Segregate mihi Barnabam & Paulum, in opus, ad quod assumpsi eos. Beda sic. Paulus iuxta ordinem historiae 13. anno post passionem Domini Apostolatum cum Barnaba, Pauli (que) accepit vocabulum. 14. autē anno post passionem iuxta condictum Iacobi, Cephae, & Iohannis, ad gentium magisterium est profectus. Haec Beda. De hac ergò ascensione sua in Hierusalem, post quam dixit (vt supra diximus) post 3. annos conuersionis suae, in Hierusalem vidisse Petrum, subiunxit, deinde post annos 14. ascendi Hierosolimā cum Barnaba, assumpto & Tito, & cō tuli cum illis Euangelium, quod praedico in gentibus &c. Et hoc est secundum Lucam, statuerunt Paulus & Barnabas vt ascenderent, & quidam alij ex illis ad Apostolos & presbiteros in Hierusalem &c. Sequitur igitur vt B. Petrū [Page 105] nō ante eundem. 14. annum post passionem Domini, quo cum Hierosolimis alloquitur Paulus, hoc est, quarto Claudij Caesaris anno Romam venisse credamus. Vbi numerus ipse, quem posuit S. Paulus, recensendus est annorum. Scimus enim Petrum & Paulum Apostolos anno 39. post annum passionis, id est vltimo anno Neronis, passos fuisse, & B. Petrum Romae 25. annis, mens. 5. diebus 3. à 15. Calend. Februarij, quo cathedram tenuit, vs (que) 3. Cal. Iulij, quo passus est praedicasse. Viginti quin (que) anni Petri, & 14. S. Pauli, cum anno passionis domini, fiunt 39. anni. Incarnationis ergò. 45. Claudij verò primo anno. Iacobus, frater Iohannis, gladio occiditur ab Herode 8. Cal. Aug. Petrus autem anno secundo Claudij, in diebus Azimorū, in carcerem mittitur, idemque Herodes qui & Agrippa ab angelo percutitur. S. verò Petrus anno 14. passionis, hoc est quarto Claudij, iuxta chronicas, 15. Calend. Feb. Romae cathedram tenuit. Claudius de Britannis triumphauit, & Orcades insulas Romano adiecit imperio.

49 5. Vicinius▪ Cornelius. Domitius orator clarus, qui 27 sub Nerone abundantia cibi in caena obijt. Inter Theras & Therasiam exorta est insula habens stadia 30.

50 6. Asiaticus. Cornelius. Descriptione Romae facta, inuenta 28 sunt ciuium Romanorum 215. millia. Thracia in prouinciam redigitur. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus bissextilibus.

51 7. Tiberius. Vitellius. Sub procuratore Iudaeae Cumano, in diebus Azimorum, tāta est Hierosolimis orta seditio,29 vt in exitu portarum populo corruente. 30000 Iudaeorum corruerunt. Annus passionis Domini, secundum chronicam Eusebij, & Bedae.

52 8. Vitellius. Publicola. Palaemon Vicetinus grammaticus 30 Romae clarus habetur: qui quondàm interrogatus, quid inter stillam & guttam interesset, gutta, inquit, stat, stilla cadit. Annus. 15. Tiberij▪ iuxta Dionisium.

53 9. Veranus. Gallus. Claudius omnes Iudaeos à Roma 31 [Page 106] discedere praecepit.

32 10. Vetus. Seruilianus. Fame facta in Graecia, modius 6. dragmis venundatus est.54

33 11. Claudius. Orfetus Magna fames Romae. Marcus Euangelium, quod Romae scripsit, Petro mittente, in 55 Aegipto praedicat.

34 12. Siluanus. Siluius. Passio & resurrectio Christi secundum 56 Dionisium. In anno passionis secundum Dionisium Caena dominica, dominico die, 12. Calend. Aprilis, & resurrectio Christi 5. Calend. Aprilis, luna 21. contra 4. Euangelia. Claudius Foelicem procuratorem Iudaeam mittit, apud quem Paulus Apostolus accusatus, in defensionem sui perorat.

35 13. Tiberius 3. Caius regnauit annis 4. mensibus 10.57 Lazarus primus episcopus Cypri obijt secunda morte, dum 24. annis inter 2. vixit mortes, Amalario teste. Sub Faelice procuratore in Iudaea extiterunt multi, qui populum suis persuasionibus deciperent iniquis, & Aegiptius quidam pseudopropheta fuit, qui plurimos sibi associans, in ipso rerum magnarum conatu, per exercitum Faelicis opprimitur. Scribit Iosephus consentaneus Apostolorum actibus, in quibus Paulo dicitur à Tribuno, nonne tu es Aegiptius, qui ante hos dies populum concitasti, & eduxisti in desertum. 4000. virorum sicariorum?

36 14. Sillanus. Otho. Agrippa vxor Claudij, postquam 58 eum veneno occidit, vt filium suum Neronem regem faceret, misit repētè Birrum principem militiae, cum Tribunis potentibus ad castra, & ductus adoratus est more principis. His Consulibus, teste Cassiodoro, Claudius in Palatio obijt, 64. aetatis anno, mense quasi Martio, & Nero suscepit imperium. Romanorum. 6. Nero regnauit annis 13. mensibus 7. diebus 28. hoc est, vsque pridiè Calend. Decembris, in anno. 29. post passionem domini. Huius auunculus fuit Caius Caligula. Sub quo hi Consules fuerunt.

[Page 107] 59 1. Sillanus. 2. Antonius 2. Faelice regnante in Iudaea,37 seditio orta est in Caesarea Palestinae, & magnam Iudaeorum multitudinem perdidit.

60 2. Marcellinus. Auiola. Ciclus decennouenalis tertius,38 incipit, indictione vndecima. Festus successit Faelici, apud quem, praesente Agrippa rege, Paulus Apostolus religionis suae rationem exponens, vinctus Romam mittitur. His Consulibus, Cassiodoro teste, anno 2. Neronis, id est, 26. post passionem, & post biennium liberae suae custodiae, ad praedicandum liber dimittitur, anno quarto Neronis. Romani autem dicunt Petrum annis. 15. in Roma fuisse antequam Paulus ad Romam venit. B. Petrus secundum gesta pontificum ordinauit duos episcopos, Linum & Cletum, qui praesentialitèr omne ministerium sacerdotale in vrbe Roma populo super venientium exhiberent. Petrus verò orationi & praedicationi, populum erudiens, vacabat. Linus corepiscopus sub Petro Apostolo, exteriora curauit per annos 11. menses (que). 3.

61 3. Nero. Vetus. Claudius regnauit annis 14. mensibus 39 7. diebus 28. adde menses 10, Caij, fit annus, & menses 5. dies 36.

62 4. Nero 2. Piso. Probus Romae eruditissimus grammaticus 40 habetur.

63 5. Nero 3. Messala. Nero matrem suam Agrippinā,41 & sororem patris interfecit. Terrae motus Romae, & defectio solis.

64 6. Nero 4. Cornelius. Nero tantae luxuriae fuit, vt frigidis 42 & calidis lauaretur vnguentis. Festo procuratori Iudaeae successit Albinus. Iacobus filius Alphei, frater domini, cum 30. annis post passionem domini Hierosolimorum rexisset ecclesiam, 8. Calendarū Aprilis, sancto die Paschae, à Iudaeis lapidatur, vindicantibus in eo, quòd Paulum occidere nequiuerunt. Quoniam ita (que) 8. Cal. Aprilis in Pascha passus est Iacobus, & hoc in anno 30. post passionem, factum est iuxta totam ecclesiam, & omnes historicos [Page 108] satis apparet▪ quod 6. Cal Aprilis resurrexit Dominus. Hic itaque est annus sextus Neronis ratione temporis, secūdum verò falsam supputationem Olimpiadarum eius est 7. in quo antea iuxta Bedam & Theophilum, in 8. Cal. Aprilis Dominum resurrexisse narrauimus. Resurrectionem enim Christi in hoc anno 8. Cal. Aprilis S. Beda putat propter supputationem iniquae chronicae Eusebij, & posteà suam chronicam composuit ab incarnatione Domini, sicut ipse dicit. Iacobo verò passo, in thronum eius frater, eius Simeon, qui & Simon, assumitur. Hi fratres Domini dicuntur, quia mater eorum Maria, vxor Alphei, soror erat Mariae matris gloriosae Domini, ꝙ Mariae Cleophae dicit Iohannes, vel quia Alpheus Cleophas, vel post natum Iacobum, defuncto Alpheo Maria nupsit Cleophae, cui Simonem filium genuit, qui Cleophas fuit frater Ioseph: Ipsa etiam Maria est, quae Iacobi minoris scribitur mater, fuit (que) vxor Alphei, & soror matris Domini, quam Mariam Cleophae Iohannes dicit, à patre, vel à gentilitate familiae, vel alia causa, vel binomia fuit. Fratres Domini appellantur filij materterae eius Mariae, qui antè non credentes, posteà crediderunt. Tres enim sorores fuerunt: Maria mater Domini, & mater Iacobi, & Iosephi, & mater filiorum Zebedei. Iacobus Alphei, id est filius Alphei, ad distinctionem superioris Iacobi, quaedam Mariae Cleophae quae matris Domini soror erat, ex patre Alpheo nata. Hic Cleophas, & pater huius Mariae fuit, & frater Ioseph. Ioachim habuit vxorē nomine Annam, ex qua nata est virgo Maria. Defuncto Ioachim, accepit eam Cleophas vxorem, ex qua genuit filiam, quam vocauit Mariam, quae est soror matris domini. Dedit autem Cleophas filiam suam Alpheo in vxorem, ex qua natus est Iacobus, frater Domini dictus. Desponsauit etiam Ioseph fratri suo virginem Mariam, de qua natus est Iesus. Maria verò Salome (teste Haimone) vel à vico, vel à viro dicta est. Tradunt enim eam habuisse duos viros Cleopham, & Salomem. Ipsam [Page 109] volunt esse, quae alibi Maria Cleophae appellatur.

7. Pius. Turpilianus. Nero Romae cythara contendens 43 65 superat.

8. Macrinus. Gallus. Nero retibus aureis piscabatur,44 66 quae funibus purpureis extrahebātur, ante cuius mensam fulmen cecidit.

67 9. Crassus. Bassus. Marcus Euangelista carne exuitur 45 sancto die Paschae, 7. Cal. Maij, vt legitur in martirologia. Marci Euangelistae natiuitas. 7. Cal. Maij. Hic discipulus, & interpres S. Petri, rogatus Romae à fratribus, scripsit Euangelium, quod quanto caeteris tardius inchoauit, tanto in longiora scribendo tempora porrexit. Ab initio enim Euangelicae praedicationis, quod per Iohannem factum est, caepit: & vsque ad tempus, quo Apostoli praedicauêre, peruenit. Quod cùm Petrus audisset, probauit, & ecclesijs legēdum sua authoritate firmauit. Quo Euangelio assumpto, idem Marcus, mittente Petro, perrexit in Aegiptum, primùm (que) Alexandriae Christum praedicans, constituit eeclesiam. Erat autem tanta doctrina, vitae (que) continentia, vt omnes sectatores Christi ad exemplum suum cogeret. Cuius Petrus in epistola sua sic meminit, nomine Babilonis, nominans Romam, salutat vos ecclesia, quae in Babilonia est collecta, & Marcus filius meus. Qui (que) constitutis & confirmatis ecclesijs per Lybiam, Marmaricam, Hammonicam, Pentapolim, Alexandriam & Aegiptum vniuersam, ad vltimum tentus est à Paganis, qui remanserunt in Alexandria, qui vidētes eum missas facientem die sancto Paschae. 7. Cal. Maij, miserunt funem in collum eius, & trahebant eum ad loca Bubali, quae erant iuxta mare sub rupibus, vbi erat constructa ecclesia, defluebant (que) carnes eius in terram, ac saxa inficiebantur sanguine. Vespere autem facto, miserunt eum in carcerem, vbi circa mediam noctem primò angelica visitatione confortatus est. At manè cùm traheretur ad loca Bubali, gratias agens ac dicens, In manus tuas Domine [Page 110] commendo spiritum meum, obijt, & sepultus est in loco lapidis excisi cum gloria, à viris sanctis, 9. anno Neronis. Hoc in martirologio. Quod autem nostrum nō Hebraeorum Pascha celebraret, S. Marcus testis est. Etiam Beda super actus Apost. ita. Constat iam Apostolum Petrū Romae die dominico resurrectionis Domini N. I. C. Pascha celebrasse. Constat etiam hoc: Euang. Marcum ab eo missum docuisse in Aegipto. Haec Beda. Quùm igitur Indict. 10. incaepit primus annus Neronis, in 25. anno post passionem Domini, & Indictione 3. octauus eiusdem annus finitur. In anno 33. post passionem, in quo 7. Cal. Maij die dominico passus est S. Marcus, & pagani carnem eius in terram trahebāt, tamen adhuc spiritum retinens, vixit vsque mane, nonne emicat ꝙ Christus 7. Cal. Aprilis resurrexit à mortuis? Pascha enim, 7. Cal. Maij, non ante vel post praedictum annum quàm 95. annis habetur. Post Marcum Euangelistam primus Alexandriae ecclesiae ordinatur episcopus Anianus, qui praefuit annis 22.

10. Sillanus. Paulinus. Perseus obijt anno aetatis 29.68 46 Thermae à Nerone aedificantur, quas Neronianas vocabat. M Anneus. Lucanus, Cordubensis, poaeta, in Pisoniana coniuratione deprehensus, brachium ad secandas venas praebuit medico. Nero vt similitudinem Troiae ardentis inspiceret, plurimam partem Romanae vrbis incē dit. In Asia tres vrbes terraemotu conciderunt, Laodicia Hieropolis, Colossae, Albino succedit Florus, sub quo Iudaei contra Romanos rebellauerunt. Iunius Gallio, frater Senecae, aegregius declamator, propria se manu interfecit.

11. Censinus. Apuleius. Duae tantū sub Nerone prouinciae 69 47 factae Pontus Ptolemiacus, & Alpes Cottiae Cottio rege defuncto. Multi nobilium Romae à Nerone interfecti sunt. Nero in Olimpiade coronatur, cericas, citharistas, tragaedos, aurigas vario certamine superans.

48 12. Capito. Rufus. Linus Corepiscopus, secundum 70 gesta pontificum, his Consulibus (teste Cassiodoro) passus [Page 111] est 9. Cal. Octobris, & sepultus est iuxta corpus B. Petri in Vaticano. Cletus corepiscopus, succedit, annis 12. L. Anneus Seneca, Cordubensis, praeceptor Neronis, & patruus Lucani poaetae, incisione venarum, & veneni haustu obijt.

71 13. Italicus. Turpilianus. Nero in expensas centies centena millia decreto Senatus annua sumministrat. Nero 49 cum caeteris viris insignibus, & Octauiani vxorem interfecit, Cornutum (que) philosophum, praeceptorem Persei, in exilium fugat.

72 14. Siluanus. Otho. His Cōsulibus (teste Cassiodoro)50 Nero Petrum & Paulum & se interfecit. L. Anneus Melas, frater Senecae, Cordubensis, & Gallionis bona Lucani poaetae filij à Nerone promeretur. Primus Nero super omnia scelera sua, etiam primam persecutionem in Christianos facit, in qua vna die B. Petrus crucifigitur, & Paulus gladio caeditur, anno 38. post passionem. Contra Judaeos qui, Flori auaritiam non ferentes, rebellabant, Vespasianus magister militiae à Nerone transmittitur, qui in Iudaea multas vrbes cepit. Flauius Iosephus, scriptor historicus, dux belli Iudaeorum, cum à Romanis interficiendus esset, Vespasiano praedixit de morte Neronis, & eius imperio. Leo 2. successor Agathonis Papae, in sua decretali epistola sic. Si autem Petrus, Apostolorum princeps, adiutores sibi acciuit Linum & Cletum, non tamen pontificij potestatem, aut soluendi vel ligandi normam eis tradidit, sed Clementi successori suo, qui sedem Apostolicam post eum, & pontificalem, tradente sibi B. Petro Apostolo, tenere promeruit. Linus verò & Cletus ministrabant exteriora: princeps autem Apostolorum Petrus verbo & orationi insistebat. Linum enim & Cletum nihil vnquam legibus suis ex pōtificali ministerio potestateué egisse, sed quantum eis à B. Petro praecipiebatur, tantum solummodò agebant. Haec Leo Papa. Clemens ergo Papa, primus post Petrum, Romanam ecclesiam tenuit, vel [Page 112] cum Lino & Cleto, sicut cum Petro fuit. Post Petrum, im [...]ò etiam cum Petro primus Papa S. Clemens Romanam rexit ecclesiā, ipso ita teste: Clemēs Rom. ecclesiae praesul, Iacobo Hierosolimorum episcopo, Quoniam sicut à Beatro Petro Apostolo accepimus, omnium Apostolorum principe & patre, qui claues regni caelestis accepit, aequalitèr tenere debemus de Sacramentis, quae geruntur in sanctis, te ex ordine nos decet instituere &c. Clemens vrbis Rom. episcopus: &c. Et infrà sic. De quibus B. Petrus instructor & ordinator noster. Et paulò post. Haec Apostoli à Domino acceperunt, & nobis tradiderunt: haec nos docemus, vobis (que) haec omnia absq, reprehensione tenere & docere, quibus agendum est mandamus. Et pòst. Dominus noster Iesus Christus, mittens discipulos suos, praecepit nobis, in quamcun (que) ciuitatem intraueritis, dicite: Pax huic domui &c. Clemens Rom. vrbis episcopus, charissimis fratribus Iulio & Iuliano &c. Dilectissimis fratribus & condiscipulis Hierosolimis, cum charissimo fratre nostro Iacobo episcopo habitantibus. Clemens episcopus &c. Haec ipse Clemens. Sanctus ergò Clemens, non tantùm successor B. Petri fuit, sed etiam viuente Iacobo, nouem annis ante passionem Petri Rom. cathedram tenuit iuxta scripturam, & deinde post Petrum 21. id est, 12. cum Cleto, vel cum Lino & Cleto, & 9. annis post eos, vsque dùm in exilium missus est. Si S. Clemens Papa tunc fuit, quandò decretalem istam epistolam S. Iacobo cōscripsit. Nullius autem legitur decretalis epistola nisi papae, qui annum nonum ei imputant, quasi post Cletum, tanquam ipsi soli cathedram tenerent, & praetermittitur Anacletus Papa 2. post Petrum 10. annis sedens, quià non possunt sub regibus supputari vsque ad Traianum Imperatorem, Papae 4. Iacobus enim in anno 30. post passionem Domini passus est, & Petrus 39. Traianus etiam in anno 70. post passionem regnare caepit, sub quo passus est S. Clemens. Nullum autē graui anathematis [Page 113] sententia percussisset S Clemens, nisi episcopali potestate sedis apostolicae, dicendo, sit anathema. Linus ex praecepto B Petri praecepit, nè mulier non velato capite ecclesiā intraret. Cuius Paulus in epistola ad Timotheum meminit, qui etiam martyrio 6 Cal. Decembris coronatur. Romae passi sunt Processus & Martinianus, & 47. qui baptizati sunt à Petro, & in custodia Mamertini retrusi. Torpes. Marcellus, & Apuleius. In Alexandria Marcus Euang. 8. anno Neronis, Mediolano Nazarius & Celsus. Apud Aquileiam Hermagoras episcopus, Fortunatus diaconus, Faelix cum Constantia. Orosius presbiter sic: At verò Nero postquàm Galbam in Hispania Imperatorem creatū ab exercitu cognouit, totus animo ac spe cōcidit. Siquidem Petro in vrbe Romana interfecto, & Christianis paenarū diuersitate laniatis, de Hispania illicò Galba surrexit. Cū (que) Nero perturbandae, immò ignominiosissimè subruendae Reip. mala moliretur, hostis à Senatu pronunciatus, & ignominiosè fugiens ad quartū ab vrbe lapidē, id est, ad quartū vrbis miliariū, in suburbano libertini sui, inter Salariā & Numantanā viā seipsum occidit, aetatis 32. anno. In quo omnis familia Augusti cōsumpta est.

ROmanorum 7. Galba Seruius, mòx vt mortem Neronis comperit, Romam venit. Qui cùm antiquissimae nobilitatis Senator anno 73. aetatis esset, ab Hispanis & Gallis electus, mòx ab vniuerso exercitu libentèr acceptus est. Nam priuata eius vita insignis erat militibus, & militaribus ac ciuilibus rebus. Saepe Consul, saepè Proconsul, frequentèr dux grauissimus belli. Huius breue imperium bono caepit exordio, nisi quòd propensior erat ad seueritatem. Orosius sic: Cum (que) omni auaritia, saeuitia, segnitia (que) offenderet, sibi Pisonem nobilem industrium (que) adolescentem in filium atque in regnum adoptauit. Cum quo insidijs Othonis in medio vrbis Romae foro capite truncatus est mense 7. septem (que) diebus sui Imperij, & sepultus est in suis hortis, qui sunt via Aurelia, nō [Page 114] longè à Roma. Hic igitur regnauit vsquè in finem Iulij in anno 32 post passionem, iuxta temporis [...] rationem.

1, Vespasianus. Titus. Fabius Quintilianus Romam 73 51 à Galba perducitur.

ROmanorū 8. Lucius, ꝗ & Otho, Galba & Pisone Romae interfectis inter tumultus caedes (que) intrauit imperiū. Hic matre erat nobilior quàm patre, neutro tamē obscurus: in priuata vita mollis, & Neronis familiaris, in imperio documentū sui nō potuit ostendere. Nā cùm Otho Galbā occidit à Germanis Vitellius factus est imperator. Otho igitur cùm mòx creatum imperatorem in Gallia per Germanicas legiones Vitellium comperisset, bellum ciuile molitus est. Cùm autem primùm tribus leuibus praelijs, hoc est, vno apud Alpes, alio apud Placentiam, tertio circa locum, quem Castoris vocant, contra Valentem & Cinnam Vitelliani duces congressus, victor extitisset, quarto cùm apud Petriacum praelio aduertisset suos vinci, cùm ingentes tamen copias haberet, & petentibus militibus, nè tam citò de euentu belli desperaret, dixit se tanti non esse, vt propter eum bellum ciuile oriretur, sicque anno 38. aetatis, imperij autem die. 90. postquàm imperare caepit, sese interfecit, hoc est, vsquè in mensem Octobrem in eodem anno quo Galba occisus est. Cui successit Vitellius vsquè Octobr. mensem, in anno. 40. post passionem.

1. ROmanorū 9. rex Vitellius regnauit mensib. 8▪ & 8. diebꝰ, vs (que) mēsē Octob. in anno 40. post passionē.

52 1. Vespasianus 2. Titus 2. His Cōsulibus, teste Cassiodoro,74 Vespasianus apud Iudaeam ab exercitu imperator appellatus est. Vitellius occiso Othone potitus imperio, cum suis Othonis (que) militibus ingenti gloria victor Romam venit. Hic familia erat ortus honorata, magis quàm nobili. Nam pater eius non admodùm clarè natus, tres tamen ordinarios gessit Consulatus. Hic cum multo dedecore imperauit, & graui saeuitia notabilis, [Page 115] praecipuè ingluuia, & voracitate vitam humanam proprijs malis aggrauauit, quippè vno die saepè quatèr, vel quinqui [...]s fertur epulatus. Notissima certè caena memoriae mandata est, quam ei frater Vitellius exhibuit, in qua (supra caeteros sumptus) duo millia piscium, & 7 millia auium apposita traduntur. Hic cùm Neroni similis esse vellet, & adeò se ob id proferret, vt etiam exequias Neronis, quae humilitèr sepultae erant, honoraret. Qui cùm de Vespasiano comperit, primùm molitus est deponere imperium, sed posteà à quibusdam animatus, Sabinum Vespasiani fratrem, nihil tùm mali suspicantem, cum caeteris Flauianis in Capitolium compulit. Succēso ita (que) templo & mixta simùl flamma ruina (que), omnes in vnum paritèr interitum atque tumulum dedit [...]. Pòst deficiente eo, in Vespasiani nomine, & ab exercitu suo destitutus, appropinquantibus (que) iam hostibus, trepidus cùm se in quā dam proximam palatio cellam contrusisset, turpissimè inde protractus est, & per vrbem publicè nudus, erecto capite, & subiecto ad mentum gladio, stercore in vultu & pectore ab omnibus obuijs appetitus▪ postremò apud Gemonias scalas graduum minutissimorum ictuum crebrisque compunctionibus gladio stercore inuoluto excarnificatus est, & inde vnco tractus, in Tiberim proiectus, communi sepultura caruit. Occisus est autem 3. die mensis Octobris anno aetatis 57. Iosepho Iudaeorum historico teste, & tunc viuente. Eusebius sic. Galba 7. mense imperij sui in medio Romanae vrbis foro capite truncatus est. Otho 3. regni sui mense apud Petriacum propria manu occubuit. Vitellius 8. mense sui imperij à Vespasiani ducibus occisus, in Tiberim proijcitur. Haec Eusebius. Hoc autem tempus inter Neronem & Vespasianū, nec Eusebius, nec etiam Beda supputat. Multis autem & nesarijs modis per complures dies à Vespasiani militibus, id est, ab Antonio primo & Martiano (qui Vitellium occiderunt) ducibus Vespasiani, aduersus Senatū, Populum (que) Rom: indiscreta [Page 116] caede saeuitum est. Vespasianus cùm Iudaeos in vrbe Hierosolimorum, praecipuè ob diem festum Paschae, congregatos obsidione clausisset, cognita morte Neronis, hortatu plurimorum regum & ducum, maximè Iosephi Iudaeorum ducis sententia, qui captus cum in vinculaconijceretur, constantissimè dixit continuò se ab eodem Vespasiano sicut imperatore soluendum imperio adepto. Bellum ita (que) Tito filio committens, Romam per Alexandriam proficiscitur, sed cognita morte Vitellij, paulispèr Alexandriae subsistit. Titus verò ab exercitu pronunciatus est imperator, capta (que) vrbe, muros vniuersos solo adaequauit. 600. millia Iudaeorum interfecta eo bello, Cornelius & Suetonius referunt. Iosephus verò Iudaeus, qui ipsi praefuit bello, & apud Vespasianū, post praedictū imperiū, veniā gratiā (que) meruit, scribit vndeciès centena millia gladio & fame perijsse, reliquos autē toto orbe dispersos 900. millia narrat. Vespasian. & Titus imperatores appellātur.

ROmanorum. 10. Vespasianus secundum omnes regnauit annis 9. mensibus 11. diebus 22. hoc est, vs (que) Cal. Octobris in anno 50▪ post passionem. Hic imperante Claudio ab eodem in Britanniam missus, etiam Vectam insulam, Britanniae proximam à meridie, Romanorum ditioni subegit. Linus episcopus annis 11.

53 1. Vespasian. 3. Nerua. Capitoliū Romae incensum.75

54 2. Vespasian. 4. Titus 3. His Consulibus, à Tito filio 76 Vespasiani Iudaea capta, vt Iosephus dicit, vndeciès cētena millia fame & gladio perierunt, & 100. millia captiuorum venditi. Mathaeus: Amen dico vobis, non relinquetur lapis super lapidem, qui non destruatur. Iuxta historiam manifestus est sensus, quia 42. anno post passionem Domini, sub Vespasiano & Tito, ipsa ciuitas cum templo magnificentissimo funditùs est euersa, ita vt solo coaequaretur. Haec Hieronimus In anno igitur 42. post passionem, hoc est, cum anno passionis, in quo incaepit Vespasianus annum secūdum, capta est Hierosolima in diebus [Page 117] Paschae, Iosepho teste & ibi praesente. Cum enim noluerunt verti ad paenitentiam, domino eos expectante per annos 40. dignum erat vt in tempore, quo occiderunt dominum, etiam ipsi occiderentur. Pascha enim Hebraeorum (anno praedicto) contigit quarta feria, in qua congregati sunt omnes principes sacerdotum, & seniores populi in atrium principis sacerdotum, qui dicebatur Caiphas, & concilium fecerunt vt Iesum dolo tenerent & occiderent. Nostrum autem Pascha. 8. Cal. Aprilis, in quo crucifixerunt dominum, in quibus diebus Titus capit ciuitatem, deinde templum succendit, muros vrbis vniuersos solo coaequauit, & vndecies centena millia gladio & fame perire scribit Iosephus Iudaeorum historicus tunc praesens, & centum millia captiuorum vendita, & 900. millia dispersa. Ideo autem tanta multitudo Hierosolimis erat tunc, quia ex omni Iudaea ad templum in diebus azimorum confluebant.

77 3. Vespas. 5. Titus 4.55

78 4. Vespas. 6. Titus 5. Ciclus incipit. 4. concurrentibus bissextilibus.56

79 5. Vesp. 7. Titus 6. Ciclus decennouenalis. 4. incipit 57 indictione 15. Vespasianus Capitolium aedificare orsus est: & Achaiam, Liciam, Rhodum, Bizantium, Samum, quae liberae ante suum tempus fuerunt: item Thraciam. Ciliciam. Comagennem, quae sub regibus amicis egerant, in pronuncias redegit.

80 6. Commodus. Rufus. Colossus erectus est, altitudinis 58 habens pedes 107.

81 7. Vesp. 8. Titus 7. Asconius Pedianus, scriptor historicus, clarus habetur, qui 73. aetatis anno captus luminibus.59 12. posteà in summo omnium honore consenescit. Gabinius rhetor in Gallia docet.

82 8. Vespas. 9. Titus 8.60

83 9. Siluanus. Verus. Tres ciuitates Cypri terraemotu 61 corruerunt. Lues ingens Romae facta, ita vt post non multos [Page 118] dies in Ephemeridem decem fermè millia hominum mortuorum efferrerentur.

62 10. Domitianus. Messalinus. Vespasianus colonias 84 deduxit. Apollinaris episcopus ad Rauennam missus, & passus est. Vespasianus profluuio ventris, in villa propria, circa Sabinos obijt, 69. aetatis anno, mense quasi Septembri. Cui successit Titus, his Consulibus teste Cassiodoro.

ROmanorum 11. Titus, filius Vespasiani, iuxta historiā Romanā, regnauit annis, 2. mensib. 8. diebus 20. hoc est, vsque Cal. Iunij, in anno. 53. post passionem domini.

1. Domitianus. Rufus. Titus filius Vesp. in Graeca 63 & Latina lingua disertissimus fuit, & tantae bonitatis, vt 85 vt cum quadam die recordatus fuisset in caena, nihil se illo die cuiquā praestitisse, dixerit, amice hodiè diem perdidi. Mons Vespius ruptus in vertice, tantum ex se iecit incendium, vt regiones vicinas & vrbes cum hominibus exureret.

2. Domitianus. Sabinus. Titus Musonium Rufum,86 64 philosophum, de exilio reuocat, & theatrum Romae aedificans, in dedicatione eius, 5. millia ferarum occidit. Romae plurimae aedes incendio concremantur. Titus vir fuit omnium virtutum genere admirabilis, adeò vt amor & deliciae humani generis diceretur, facundissimus, bellicosissimus, moderatissimus. Causas latinè egit, poaemata & tragaedias graecè composuit. In oppugnatione Hierosol. sub patre militans. 12. contra se pugnantes, 12. sagittarum confixit ictibus. Tandem obijt in villa qua etiam pater, anno aetatis 42. imperij autem anno 2. mense. 8. die 20. secundum Romanam historiam. Cui successit frater suus iunior Domitianus.

ROmanorum. 12. Domitianus regnauit annis 15. mensib. 5. secundum omnes, hoc est vs (que) Calend. Nouembris in anno 68. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt teste Cassiodoro.

65 1. Domitianus 4. Rufus 3. Domitiani vxor Augusta 87 [Page 119] appellatur. Cletus his Consulibus passus est. 6. Cal. Maij, secundum gesta pontificum.

88 2. Domitianus 5. Dolobella. Decreto Senatus Titus 66 inter Deos refertur.

89 3. Domitianus 6. Rufus 4. Domitianus eunuchos fieri prohibet. Tres virgines Vestae ob stuprum dānantur.67

90 4. Flauius. Traianus. Plurimos Senatorum Domitianus in exilium mittit. Linus episcopus annis 11.68

91 5. Domitianus 7. Nerua. Secundus Alexandrinae ecclesiae 69 episcopus constitutus est Abalus, qui praefuit annis 13.

92 6. Traianus 2. Glabrio. Domitianus templum sine lignorum admixtione construxit. Primus Domitianus 70 dominum & Deum appellari se iussit. Cuius anno 6. Clemens papa in exilium missus est vt videtur, cùm annis 9. post Cletum cathedram teneret.

93 7. Domitianus. Saturninus Duo mēses alitèr appellati, September Germanicus, October Domitianus. Anacletus 71 papa post Petrum 2. Clementi successit annis 10. ipso ita teste. Anacletus seruus Iesu Christi, in sede Apostolica &c. & infra. Nam vt ait B. Clemens antecessor noster &c. Anacletus episcopus vniuersis episcopis in Italia constitutis. Quantam Apostolicae sedis debitam reuerentiam erga me charitas vestra distribuit &c. Et posteà: Et vt à B. Petro principe sumus instructi, à quo & presbiter sum ordinatus, &c. Prouinciae autem multae ante aduentum Christi diuisae erant maxima ex parte, & posteà ab Apostolis & B. Clemente, praecessore nostro, ipsa diuisio est renouata &c. Anacletus seruus Iesu Christi, in Apostolica sede à domino constitutus, & à S. Petro Apostolorum principe presbiter ordinatus. Quoniā hactenùs de his à B. Petro Apostolo & reliquis Apostolis, & B. Clemente praecessore nostro & martire nouimus statutum, denegare vobis minimè possumus. Illi autem qui in metropoli à B. Petro, ordinante domino & praecessore [Page 120] nostro praedicto S. Clemente, siuè à nobis constituti sunt, non omnes primates esse possunt &c, & posteà B. Petrus Apostol. princeps de S. praecessore nostro Clemente plebibus praedicando, docens eos qualiter & obedire deberent, eum (que) obseruare &c. Haec Anacletus papa ait. Anacletum verò omninò Eusebius praetermisit, quoniam Linus & Cletus, qui non fuerunt papae, & Clemens & Anacletus à passione Petri in vltimo anno Neronis, vsquè ad Traianum non possint simùl cum regibus stare. In loco enim annorum Clementis, quibus post Petrum cum Lino & Cleto, si simul post Petrum viui fuerunt, vel cum Cleto tantùm Clemens cathedram tenuit, Linus & Cletus sunt positi, & in loco Anacleti papae, qui post Clementem 10. annis successit, Clemens positus est.

72 8. Siluanus. Priscus.94

73 9. Asprenas. Clemens 1. Domitianus plurimos nobilium in exilium mittit, atque occidit: & mathematicos,95 & philosophos Roma expulit.

74 10. Domitianus 9. Clemens 2. Multa opera Romae 96 facta, in quibus Capitolium, & Forum trāsitorium, Diuorum porticus, Nisium, ac saepiumstadium. His Consulibus (teste Cassiodoro) Anacletus papa obijt, secundum gesta pontificum.

11. Nerua. Rufus. Domitianus de Dacis & Germanis 75 triumphauit, qui (que) tantae superbiae fuit vt nullam sibi statuam 97 nisi auream pateretur poni.

76 12. Flauius. Vetus. Maxima virginū vestalium Cornelia,98 conuicta stupri, iuxta legem viua defossa est. Domitianus prohibuit vites in vrbibus seri.

77 13. Sabinus. Antonius. Flauius Iosephus historiographus,99 20. libros antiquitatum his temporibus scribit. Ciclus decēnonenalis incipit, indictione 3.

14. Nerua 3. Traianus 3. Secundus post Neronem 100 78 Domitianus Christianos persequitur, & sub eo Apostolus Iohannes in feruentis olei dolium ante Portam Latinā [Page 121] Romae missus, sed nihil laesus, sicut à corruptione carnis fuit immunis. Deinde in Pathmos insulam religatus Apocalipsim vidit, quam Irenaeus interpretatur. His Consulibus papa Clemens passus est, secundum gesta pontificū.

101 15. Senecio. Palma. Domitianus rursùm philosophos 79 & mathematicos Roma per edictum extrudit. Romae 6. Cal. Maij natalis Anacleti papae & martiris, sub Domitiano passi, qui memoriam B. Petri construxit & composuit, vbi episcopi reconderentur. Euaristus papa 3. annis 10. mens. 2. Apollonius Tianius, & Euphrates philosophi, clari habentur.

16. Traianus. Fronto. Domitianus eos qui de genere 80 102 Dauid erant interfici iussit, vt nullus Iudaeorum regni reliquus foret. Scribit Brutus plurimos Christianorum sub Domitiano martires factos, inter quos & Flauiam domicillam, Flauij Clementis Consulis ex sorore neptem, in insulam Pontianam relegatam, quia se Christianam testata est. Multa signa atque portenta Romae & toto orbe facta. Domitianus suorum coniuratione occisus est in palatio, anno aetatis 35. & per vespiliones ignobilitèr portatur. Cui successit Nerua his Consulibus.

ROmanorum 13. Nerua, Iosepho & Beda teste, regnauit anno vno mēsibus 4. diebus 8. hoc est, vs (que) Cal. Martij in anno 70. post passionē. Sub quo hi Cōsules fuerunt.

103 1. Traianus. Orfitus. Alexandriae tertius episcopus 81 Cerdo annis 11. Senatus decreuit vt omnia, quae Domitianus statuerat, in irritum deducerentur. Ita (que) multi quos iniustè eiecerat, de exilio reuersi sunt, nonnulli propria bona receperunt. Aiunt etiam Apostolum Iohannem inter reuersos de exilio solutum, Ephesum reuersum fuisse, vbi & hospitiolum, & amicos amantissimos sui habebat. Euangelium quo (que) contra haereticos scripsit. Iustus à Tiberiade Iudaeorum scriptor agnoscitur.

104 2. Senicio. Sura. Romae passi sunt Eutiches, Victorinus,82 & Marcus. Apud Aminterninam vrbem Victorinus [Page 122] episcopus, frater Seuerini. Nerua his Consulibus (teste Cassiodoro) obijt in hortis Salustianis, anno aetatis. 72. cum iam Traianum adoptasset in filium.

ROmanorū. 14. Vlpius Crinitus Traianus, natus Italice in Hispania, regnauit annis. 19. mensib. 6. diebus 15. teste omni historico. Hoc est vsq, Calendas Septē bris in anno 89. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

83 1. Traianus 6. Maximus. Decreto Senatus Nerua inter deos refertur.105

84 2. Senicio 3. Sura 2. Ciclus solaris incipit 4. concurrentibus 106 bissextilibus. Hoc anno, id est, 84. incarnationis secundum Dionisium, in fine dominici diêi subsequente. 6. Cal. Ianuarij potuit Iohannes dormire.

85 3. Vrbanus. Marcellus. Irenaeus episcopus scripsit 107 eum vsque ad Traiani tempora permāsisse. Post quem discipuli eius insignes fuerunt, Papias Hierosolimitanus episcopus, & Policarpus.

86 4. Candidus. Quadratus. Traianus de Dacis & Scythis 108 triumphauit.

5. Commodus. Cerealis. Traianus victo rege Decibalo,109 87 Daciam facit prouinciam.

88 6. Senecio. Sura. Traianus Hiberiam, sarmatas Osoroenos,110 Arabas, Bosphorianos, Colchos, in deditionem accepit, Seleusiam & Ctesephontem, Babilonem (que) occupauit & tenuit. In mari rubro classem instituit, vt per eam Indiae fines vastaret.

89 7. Gallus. Bradua. Romae domus aurea incenditur.111 Hoc anno dominicus dies 6. Cal. Ianuarij contigit, quo fortè S. Iohannes obijt. Decretalis epistola Euaristi Papae data est Gallo & Bradua Consulib. sub quibus passus est secundum gesta pontificum.

90 8. Africanus. Crispinus. Terraemotu. 4. vrbes Asiae 112 subuersae sunt, & Graeciae duo.

91 9. Crispinus. Solenus. Alexandrinae ecclesiae quartus 113 [Page 123] episcopus Primus annis 12. Euaristus Papa obijt. 10. Cal. Ianuarij. Alexāder Papa. 4. post Petrum annis 10. mensibus. 5.

10. Piso Rusticus. Traiano Christianos persequente,92 114 Simon, qui & Simeon, filius Cleophae, qui post Iacobū Hierosolimis tenebat episcopatum, crucifigitur, omnibus mirantibus, & ipso iudice, vt centum viginti annorum senex crucis supplicium pertulisset. Cui successit Iustus.

115 11. Traianus 7. Africanus 2. Antiochiae quo (que) episcopus 93 Ignatius Romam perductus, bestijs traditur: post quem tertius constituitur episcopus nomine Oron. Praefectus Traiani cùm in quadam prouincia Christianorum multos occideret▪ omnes (que) alacres ad martyrium properare aduerteret, multitudine perterritus, misit ad Traianum, interrogans quid facto opus esset, nuntians ei quòd praeter obstinationem non sacrificandi, & antelucanum congregari ad canendum cuidam Christo: nihil apud eos mali reperiri. Praetereà ad conferendam disciplinam, vetari apud eos homicidia, furta, adulteria, latrocinia, & his similia. Ad quem commotus Traianus, rescripsit: hoc genus quidem inquirendum non esse, oblatos verò puniendos.

116 12. Celsus. Crispinus. Plinius secundus, Nouocomē sis, orator & historicus, insignis habetur.94

117 13. Hasta. Piso. Ciclus 6. decenn. Indict. 8. Tres vrbes Galatiae terraemotu erutae, & Pantheon Romae fulmine 95 concrematur.

118 14. Messala. Paedio. Post Iustum ecclesiae Hierosolimitanae 96 episcopatum 4. suscepit Zachaeus.

119 15. Aemilius. Vetus. Post Zachaeum 5. Tobias. Cui 97 successit 6. Beniamin, ac deinde. 7. Iohannes. 8. Mathathias. 9. Philippus.

120 16. Niger. Apronianus. Traianus Armeniam, Syriam,98 Mesopotamiam fecit prouincias.

121 17. Clarus. Alexander. Iudaei, qui Libiae erant, aduersum 99 [Page 124] cohabitatores alienigenas dimicant. Similitèr in Aegipto & Alexandria, apud Cyrenem quo (que). & Thebaidam magna seditione contendunt, sed gentilium pars superat in Alexandria.

100 18. Alexander. Salinator. Iudaeis Mesopotamiae rebellantibus 122 praecepit imperator Traianus Lisiae Quieto vt prouinciam exterminaret. Aduersus quos Quietus aciē instruens, infinita millia eorum interfecit. Ob hoc Iudaeae procurator ab imperatore decernitur. Salaminam vrbem Cypri interfectis in ea gentibus, subuertêre Iudaei.

19. Adrianus. Rusticus. Alexandri Papae passio. 5. Nonas 123 101 Maij Romae, via Numantana, ab vrbe miliario 7. cum Euentio & Theodolo praesbiteris, sub Traiano imperatore, iudice autem Aureliano decollatus. Siquidem Adrianus non adhùc imperabat, sed in martyrologio legitur. Alexander papa constituit aquam sparsionis cum sale benedicto in habitaculis hominum spargi. Sixtus Papa 5. annis 10. mensib. 11. Qui constituit in decretalibus suis, vt sacra misteria non tractarentur, nisi à sacris ministris. Et vt intra actionem missarum Sanctus, Sanctus, Sanctus cantaretur. Romae passi sunt Clemens & Alexander Papae, Quirinus cum filia Balbina, Sulpitius, Seruilianus, Domicilla, Serapia virgines, Nereus, Achilleus, Ignatius.

102 20. Seruilius. Fuluius. His Consulibus (teste Cassiodoro)124 Traianus apud Seleuciam Isauriae profluuio ventris obijt, anno aetatis 63. mense nono, die 4. Mensis autem nonus anni est secundum Latinos September. Solus inter omnes Traianus intra vrbem sepultus est. Ossa eius collata in vrnam auream, foro quod aedificauit sub columna posita sunt, cuius altitudo 144. pedes habet. Huius tantum memoriae delatum est, vt vsque ad nostram aetatem non alitèr in Senatu acclametur principibus, nisi, faelicior Augusto, melior Traiano.

ROmanorum 15. Adrianis secundum historiam Romanam regnauitannis 21. in anno centesimo vndecimo [Page 125] post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt, teste Cassiodoro. Antiochiae constituitur 4. episcopus Cornelius. Nicapolis & Caesarea terraemotu conciderunt.

125 1. Verus. Augurinus.103
126 2. Auiola. Pansa.104
127 3. Paternus. Torquatus.105
128 4. Glabrio. Apronianus.106
129 5. Asiaticus. Quintus.107
130 6. Verus. Ambiguus.108
131 7. Gallicanus. Titianus.109
132 8. Torquatus. Libo.110
133 9. Celsus. Marcellinus.111
134 10. Pontianus. Rufinus.112
135 11. Augurinus. Sergianus.113
136 12. Tiberius. Silanus.114
137 13. Sergius. Verus.115

Ciclus solaris incipit. 4. Ciclus decennouenalis septimus, Indictione. 12. Antinous puer regius, eximiae pulchritudinis, in Aegipto moritur. Quē Adrianus valdè plorans (nā eum pro delicijs habuerat) inter Deos refert. Ex cuius nomine etiam vrbs appellata est. Alexandrinae ecclesiae episcopus sextus fuit Eumenes annis. 13.

138 14. Pompeianus. Atilianus. Templum Romae Veneri 116 sub Adriano in vrbe factum est. Saluius Iulianus perpetuum composuit edictum.

139 15. Pompeianus. Cōmodus. Adrianus Athenis hiemem 117 exigens, Eleusinam inuasit: quique cùm insignes & plurimas aedes Athenis fecisset, agonem edidit, bibliothecam (que) construxit. Ab Adriani temporibus vsque ad imperium Constantini per annos circiter. 180. in loco resurrectionis simulacrum Iouis in crucis rupe, statua ex more Veneris à gentilibus posita colebatur: estimantibus persecutionis autoribus, quòd tollerent fidem nobis resurrectionis & crucis, si loca sancta per idola polluissent.

140 16. Lelius. Albinus. Iudaei ad arma versi, Palaestinam 118 [Page 126] depopulati sunt, tenente prouinciam Tinio Rufo. Cui ad opprimendos rebelles Adrianus misit exercitum. Fauorinus & Polemo rhetores, insignes habentur.

17. Camerinus. Niger. Basilides haeresiarcha in Alexandria 119 cōmoratur, à quo Gnostici. Chochabas dux Iudaicae 141 factionis, nolentes sibi Christianos aduersum militem Romanum ferre subsidium, omnimodis cruciatibus necat.

18. Antoninus 2. Praesens 2. Bellum Iudaicum, quod 120 in Palaestina gerebatur finem accepit, rebus Iudçorum penitùs 142 oppressis: ex quo tempore etiam introeundi Hierusalem eis licentia ablata est, primùm Dei nutu sicut prophetae vaticinati sunt, deinde Romanis interdictionibus.

19. Antoninus 3. Praesens 3. Hierosolimae primus ex 121 gentibus constituitur Marcus, cessantibus episcopis his,143 qui fuerunt ex Iudaeis, numero 15. à passione Domini per annos. 107. sicut Eusebius & Beda perhibent. Da igitur annos. 34. vsquè in passionem, & 107. fiunt 141. anni, vsque ad annum quo omnes Iudaei de Hierusalem sunt proiecti.

122 20. Seuerus. Siluanus. Aelia ab Aelio Adriano cōdita 144 est. In fronte eius portae qua Bethlem egredimur, subsculptus in marmore porcus, significans Romanae potestati subiacere Iudaeos. Nonnulli verò à Tito Aeliano, Vespasiani filio, constructam arbitrantur.

123 21. Rufinus. Torquatus. Hoc tempore fuit Aquila 145 Ponticus 2. interpres post 70. interpretes, qui scripturam de Hebraeo transtulit. Thelesphorus Papa passus No. Ianuarij. Hic decreuit vt per 7. hebdomadas plenas ante Pascha, celebrent ieiunium, & omnes clerici à carne abstineant, & in nocte Natalis Domini missae celebrarentur, ad [...]missam Gloria in excelsis cantaretur. Higinus Papa. 7. post Petrum annis. 4. Hic constituit clerum, & distribuit ecclesiasticos gradus. Romae passi sunt Sixtus & Thelesphorus Papae, & Getulius Sabina & Serapia virgines. [Page 127] Apud Maessanam ciuitatem Apuliae Eleutherius episcopus cum Anthia matre, Dionisius episcopus Areopagita, Apud Tiburtinam vrbem Italiae, Simphorosa cum. 7. filijs suis. Apud Athaenas Quadratus & Aristides clarescūt. His Consulibus Adrianus intercutis aquae morbo apud Baias in Campania obijt, maior sexagenario, imperij autem anno 21. mense. 10. die. 20. sicut habetur in historia Romana. Cui succedit Antoninus Pius.

ROmanorum. 16. Antoninus cognomento Pius. 13. imperator à Iulio Caesare, segregatis à numero principum Galba, Othone, & Vitellio, regnauit cum liberis suis Aurelio & Lucio 20. & non plenis tribus annis, haec Orosius. Mensibus item tribus, secundum Eusebium & Bedam, hoc est, vsque Calendas Nouembris in anno 134. post passionem. Quia autem mos erat historicorum, vt imperatori deputarent annum, in quo moreretur, vel regno defecisset, ideò potest dici quod nō plenis 23. annis Antoninus Pius regnauerit, cùm non vs (que) in finem anni vixit.

146 1. Torquatus. Herodes. Iste Antoninus ideò Pius dictus est, quià in omni Rom. regno hominibus debita 124 relaxauit.

147 2. Auiola. Maximus. Antoninus pater patriae appellatur.125

148 3. Antoninus. Aurelius. Sub Higino. Rom: vrbis episcopo,126 Valentinus Haeresiarcha, & Cerdo magister Martionis Romam venerunt.

149 4. Gratus. Seleucus. Iustinus philosophus librū pro 127 nostra religione conscriptum Antonino tradidit. Higinus Papa obijt 4. Idus Ianuarij.

150 5. Antoninus. Aurelius. Sub Pio Papa 8. Hermes scribit 128 librum, qui dicitur Pastor, vt Pascha die dominico celebretur.

151 6. Largus. Messalinus. Antiochiae 5. episcopus constituitur 129 Heros.

[Page 128] 130 7. Torquatus. Iulianus. Alexādriae. 7. episcopus Marcus annis decem.152

131 8. Orfitus. Priscus. Valentinus haereticus agnoscitur, & permanet vsque ad Nicetum Papam.153

132 9. Glabrio Vetus. Mesomedes Cretensis, cytharicorum carminum musicus poaeta, agnoscitur.154

133 10. Gordianus. Maximus. Marcion haeresiarcha agnoscitur. Ciclus decennouenalis 8. Indict. prima.155

134 11. Glabrio. Romulus. Taurus haereticus, Platonicae sectae philosophus, clarus.156

135 12. Praesens. Rufus. Arrianus, philosophus, Nicomediensis,157 agnoscitur.

136 13. Commodus. Lateranus. Maximus Tyrius Apollonius, Stoicus, natione Chalcidicus, clarus,

137 14. Verus. Sabinus. Basilides Scythapolitanus philosophus 158 claruit.159

138 15. Siluanus. Augurinus. Qui omnes praedicti philosophi verissimi quoquè Caesaris praeceptores fuerunt.160

16. Barbarus. Regulus. Alexandriae. 8. episcopus Celadion 139 annis. 14.161

140 17. Tertullus. Sacerdos. Ciclus solaris incipit. 4. cō currentibus 162 bissextilibus. Crescens Cynicus agnoscitur, qui Iustinum nostri dogmatis philosophum Asegnilosum & praeuaricatorem philosophiae coarguens, persecutionem suscitauit, in qua ille gloriosè pro Christo sanguinem fudit.

18. Quintilius. Priscus. Galenus medicus, Pergamo 163 141 genitus, Romae clarus habetur.

19. Verus. Bradua. Pius Papa obijt 5. Idus Iulij. Anicetus 164 142 Papa 9. post Petrum, annis 11. mensibus 4. Hic constituit nè clerici comam nutriant, iuxta praeceptum Apostoli.

20, Antoninus 5. Aurelius 3. Sub Aniceto Papa Policarpus 165 143 Romam veniens, multos ab haeretica labe castigauit, qui Valentini, & Cerdonis fuerant nupèr doctrina [Page 129] corrupti. Hierosolimorum episcopus post Marcum. 17. Publius.

166 21. Antoninus. Aurelius. Succedit Publio. 19. Maximꝰ. 20. Iulianus. 21. Caianus. 22. Simmachus▪ 23. Caius. 24.144 Iulianus 25. Capito.

167 22. Antoninus. Aurelius.145

168 23. Antonius. 8. Aurelius. 6. Antoninus Pius apud Lorium 146 villam suam. 12. ab vrbe milliario moritur, his Consulibus, este Cassiodoro. Cui successerunt filij sui, id est, Marcus Antoninus Verus, & Lucius Annius, & Antoninus Seuerus. Sub quibus hi Consules fuerunt.

ROmanorum. 17. Marcus Antoninus Verus, cū fratre Lucio Commodo, post patrem regnauit annis▪ 19. mense vno: hoc est, vsquè Calendas Decembris, in anno. 153. post passionem.

169 1. Duo Augusti Consules. Hi primi aequo iure imperium administrauerunt, quùm vsquè ad hoc tempus singuli 147 Augusti fuerunt.

170 2. Rusticus. Aquilinus. Lucio Caesari, Athenis sacrificanti,148 ignis in coelo ab Occidente in Orientem ferri visus est.

171 3. Lelianus. Pastor. Vologressus rex Parthorum, vicinas sibi Romanas prouincias depopulatus est.149

172 4. Macrinus. Celsus. Fronto orator insignis habetur,150 qui Antoninum Verum latinas literas docuit. Seleucia, Assiriae vrbs, cum. 300. millibus hominum à Romanis capta est.

173 5. Orphitus. Prudens. Apud Pysas Peregrinus philosophus, rogo ex lignis facto, semet cōbussit. Lucius Caesar 151 cum fratre de Parthis triumphauit. Ciclus. 9. incipit.

174 6. Prudens. Pollio. Alexandriae. 9. episcopus praefuit 152 Agrippinus annis. 12. Persecutione orta in Asia, Policarpus & Pionius passi sunt, quorum quo (que) passiones scriptae feruntur. Plurimi in Gallia gloriose ob nomen Christi interfecti sunt, quorum vsque in praesentem diem, condita [Page 130] libris certamina perseuerant.

7. Verus. Quadratus. Lues multas prouincias occupauit 175 153 Roma ex parte occupata. Romani contra Germanos, Marcomannos, Quados, Sarmatas, & Dacos dimicāt.

154 8. Apronianus. Paulus. Anicetus Papa passus. 16. Cal.176 Maij. Soter Papa. 10. post Petrum annis. 9. qui constituit, vt nulla monacha pallam sacratam in ecclesia contingat, neque incensum ponat. Antiochiae. 7. episcopus ordinatur Theophilus, cuius plurima ingenij opera extant. Lucius imperator anno regni sui. 9. siuè vt quidam putant, 11. inter Concordiam & Altimum apoplexia extinguitur, sedens cum fratre in vehiculo. Apollinaris Asianus, Hierapolitanus episcopus, insignis habetur.

9. Priscus▪ Apollinaris. Antonino imperatori Mellito 155 Asianus Sardiensis, apollogeticum pro Christianis tradidit.177

156 10. Cethegus. Clarus. Decretalis epistola Soteri Papae 178 data est Cethego & Claro, viris clarissimis, Consulibus. Dionisius episcopus Corinthiorum clarus habetur, & Pynitus Cretesius vir eloquentissimus.

11. Seuerus. Herennianus. Pseudoprophetia▪ quae Cataphrigas 179 157 vocatur, accepit exordium, autore Montano, & Priscilla, Maximilla (que) insanis vatibus. Tatianus haereticus agnoscitur, à quo Tatiani.

12. Orphitus. Pluton. Tanta per totum orbē pestilentia 180 158 fuit, vt penè vsque ad internecionem Romanus exercitus deletus sit.

159 13. Seuerus. Pōpeianus. Imperator, multis aduersum 181 se nascētibus bellis, ipse saepè intererat, saepè duces nobilissimos destinabat, in quibus saepè Pertinaci, & exercitui, ꝗ cum eo in Quadorū regione pugnabat, siti oppressis, pluuia diuinitùs missa est, cū è cōtrario Germanos, & Sarmatas fulmina persequerētur, & plurimos eorū interficerēt.

160 14. Gallus. Flaccus.182

161 15. Piso. Iulianus. Extant literae Marci Aurelij grauissimi 183 [Page 131] imperatoris, quibus illam Germanicam sitim, Christianorum fortè militum precibus impetrato imbre, discussam contestatur.

16. Pollio. Aper. Soter Papa obijt. 11. Calend. Maij▪ 162 184 Eleutherius Papa. 11. post Petrum annis. 15. mense vno. Lucius Britanorum rex, ab Eleutherio Papa per epistolā Christianum se fieri impetrat, & mox effectum piae petitionis consequutus est, susceptam (que) fidem Britanni vsque in tempora Diocletiani principis, inuiolatam integram (que) quieta pace seruabant. Antiochiae. 7. episcopus constituitur Maximus.

185 17. Commodus▪ Quintilius. Antoninus Commodū 163 filium suum consortem regni facit, cum quo de hostibus triumphauit, quorum per triennium apud Carnotum statiua castra vastauerat.

186 18. Orphitus. Rufus. Imperatores multis multa largitisunt,164 & pecuniā, quae fisco debebatur, prouincijs cōcedentes, tabulas debitorum in medio Rom. vrbis foro incendi praeceperunt, ac ne quid bonitati deesset, seueriores quasque leges nouis cōstitutionibus temperauerunt. Romae passi sunt Anicetus Papa, Simmeritus presbiter. Foelicitas cū. 7. filijs, Iulius, Eusebius, Potentianus, Peregrinus. Vincentius. Apud Sebasten Armeniae minoris multi martires sub iudice Agricola. Apud Spoletum Concordius. Apud Smirnā Policarpus episcopus discipulus Iohannis, item Germanicus & Pionius. Apud Apamiam Alexāder, Caius. Apud Cretam vrbe Coritina Philippus episcopus. Apud Pergamum vrbem Asiae, Carpus episcopus, Papirius diaconus, Iustinus philosophus. Apud Lugdunū vrbem Galliae Irenaeus episcopus cum multis, Fotinus episcopus eiusdem vrbis, & Blandina cum alijs. 48. Epipodius, Alexander. In Syria, Corona & Victor, Mediolani Faustus. Cabilonae Marcellus. Item in territorio Cabilonensi castro Trenortio, Valerianus. In Alexandria Ptolemaeus & Lucius.

[Page 132]19. Cōmodus. Verus. Antoninus post victoriā adeò 165 in editione munerū magnificus fuit. vt cētum simùl leones 187 exhibuerit. Cōmodus à senatu Augustus appellatur. Smirna vrbs Asiae terraemotu ruit, ad cuius instaurationem decennalis tributorū immunitas data est. Alexādrinae ecclesiae. 10. episcopatū sortitur Iulianus annis. 10. His Cōsulibus teste Cassiodoro Antoninus in Pannonia morbo perijt, anno aetatis 61. Cui successit Cōmodus filius suus.

ROmanorum 18. Commodus, secundum omnes, regnauit annis. 13. mensibus. 7. iuxta historiam Romanam, hoc est, vs (que) Cal. Augusti in anno. 167. post passionē. Sub quo sequentes Consules fuerunt.

166 1. Praesens. Gordianus. Commodus de Germanis 188 triumphauit.

167 2. Commodus. 3. Rufus. Templum Serapis Alexandriae 189 incensum.

168 3. Mamertinus. Rufus. Ciclus solaris incipit. 4. cōcurrentibus 190 bissextilibus. Irenaeus episcopus Lugdunensis, insignis habetur.

169 4. Commodus. Victorinus. Thermae Commodianae 191 Romae factae.

5. Marullus. Helianus. Commodus Septēbrem mensem 192 170 suo appellauit nomine.

6. Maternus. Bradua. Ciclus decenn. 10. incipit Indict.193 171 9. Hierosolimis. 26. ordinatur episcopus Maximus, post quem. 27. Antoninus. 28. Valens. 29. Dulcianus. 30. Narcissus. 31. Dius. 32. Germanio. 33. Gordius. 34. iterum Narcissus. Tot episcopis apud Hierosolimam constitutis, non potuimus discernere tempora singulorum, eo quòd vsque in praesentem diem episcopatus eorum anni minimè seruarentur. In capitolium fulmen ruit, & magna inflammatione facta, bibliotheca & vicinae quaeque aedes concremantur. Decretalis epistola Eleutherij Papae data est Materno & Bradua Consulibus.

172 7. Commodus. Glabrio. Commodus multos nobilium 194 [Page 133] interfecit.

195 8. Crispinus. Helianus. Commodus spectacula Romano populo exhibet insignia.173

196 9. Fuscianus. Silanus. Theodosion Ephesius. 3. interpres 174 habetur.

197 10. Duo. Silani. Alexandriae 11. constituitur episcopus 175 Demetrius annis 43. Commodus imperator, Colossi capite sublato▪ suae imaginis caput iussit imponi.

198 11, Commodus 6. Septimianus. Seraphion nonus 176 Antiochiae episcopus ordinatur.

199 12. Apronianus. Bradua. Incendio Romae facto, palatium 177 & aedes Vestae plurima (que) vrbis pars solo adaequatur. Eleutherius Papa obijt. 8. Cal. Iunij. Victor Papa 12. annis decem, mensibus. 13.

200 13. Commodus. Grauius. Victor Romanae ac vniuersalis 178 ecclesiae archiepiscopus Theophilo episcopo, & fratribus Alexandriae, Christo famulantibus, salutem in domino, &c. Haec epistola data est, 13. Cal Augusti, Commodo & Grauio Consulibus. Multi in tempore huius passi sunt ex his quos suprà diximus, sed propter similitudinem nominum imperatorum minimè discernitur. Dicunt enim quòd Irenaeus Lugdunensis episcopus sit passus sub isto.

201 14. Commodus. Pertinax. His Consulibus, teste Cassiodoro,179 Commodus strangulatur in domo Vestiliani. Cui successit Pertinax. Sub quo sequentes Consules fuerunt.

ROmanus 19. Aelius Pertinax, secundum omnes regnauit mensibus 6. hoc est, vsquè Cal▪ Februarij in anno 168. post passionem.

202 1. Flaccus. Clarus. Pertinax sexagenario maior, cùm 180 Praefecturam vrbis ageret, ex Senatusconsulto imperare iussus est. Qui (obsecrante Senatu) vt vxorē Augustam, & filium Caesarem appellaret, contradixit, sufficere sibi testatus, quòd ipse regnaret inuitus. Victor Papa, datis latè libellis, constituit vt Pascha die dominico (sicut & praecessor [Page 134] eius Eleutherius, a 14. luna primi mensis vsquè in 21. celebraretur. Cuius decreta Theophilus Caesariae Palestinae episcopus adiuuit. His Consulibus, teste Cassiodoro, Pertinax occiditur in palatio, scelere Iuliani iuris periti.

ROmanorum 20. Saluius Iulianus (secundum historiam Romanam) post Pertinacem inuasit Remp. vir nobilis & iuris peritissimus, nepos Saluij Iuliani, qui sub diuo Adriano perpetuum composuit edictum. Iulianus (interfecto Pertinace) inuasit imperiū, sed mòx à Seuero apud Montem Miluium, bello ciuili victus, interfectus est mense. 7. postquàm imperare caeperat. Et ita in Pertinacē & Iulianum vnus annus assumptus est. Haec Orosius. Et hoc est, vsque Calend. Septembris in eodem anno 168. post passionem.

ROmanorū 21. Seuerus, prouincia Tripolitana natus, oppido Lepti, regnauit annis 18. teste Cassiodoro, mensibus etiam 3. secundum historiam Romanā, hoc est, vs (que) Cal. Decembris in anno 186. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

181 1. Seuerinus. Albinus. Seuerus prouincia Tripolitana,203 oppido Lepti, solus ex Africa vsquè in praesentem diē Romanus imperator fuit, & in honorē Pertinacis, quem Iulianus occiderat, Pertinacem se cognominari iussit. Clemens Alexandrinae ecclesiae presbiter, & Panthenus philosophus, Stoicus, in disputatione nostri dogmatis disertissimi habentur.

182 2. Tertullus. Clemēs. Simmachus interpres 4. habetur.204 Hic Samarites Iudaeorum factus prosilitus diuinas scripturas ex Hebraeo sermone in Graecam linguam transfudit. Condit aeditionem.

183 3. Dexter. Priscus. Narcissus Hierosolimorum episcopus,205 & Theophilus Caesariensis, Policarpus quoque & Bachilis, Asianae prouinciae episcopi, insignes habentur.

184 4. Lateranus. Rufinus. Quaestione orta in Asia inter 206 episcopos, an secundum legem Moysis. 14. mensis Pascha [Page 135] obseruandum esset. Victor Romanae vrbis episcopus, & Narcissus Hierosolimorum, Policrates quo (que) & Irenaeus, & Bachilis, plurimiq, ecclesiarum pastores, quod probabile visum fuerat, literis ediderunt, quarum memoria ad nos vsque perdurat. Decretalis epistola Papae Victoris data Laterano & Rufino. Consulibus.

207 5. Saturninus. Gallus. Iudaicum & Samariticum bellum 185 motum.

208 6. Amulinus. Fronto. Seuerus Parthos, & Adiabenos superauit, Arabes (que) interiores ita cecîdit, vt regionem 186 eorum prouinciam faceret.

209 7. Seuerus. Victorinus. Ob quod Parthicus, & Adiabenicus 187 cognominatus est Seuerus.

210 8. Fabianus. Mutianus. Seuero imperante Thermae 188 seu Erianae Antiochiae & Romae exstructae, & Septizomiū. Victor Papa obijt Cal. Augusti. Zepherinus Papa 13. post Petrum, annis 9. qui constituit vt praesentibus omnibus fidelibus clericis & laicis, siuè diaconus seu sacerdos ordinetur, & vt astantibus sacerdotibus missae celebrentur.

211 9. Seuerus. 3. Antoninus. Quinta persecutione Seuerus persequitur Christianos.189

212 10. Geta. Plautianus. Ciclus decēn. 11. incipit, indict. 13. Leonides Origenis pater gloriosa, morte martirij 190 transfertur.

213 11. Chilo. Libo. Alexander ob confessionem dominici 191 nominis clarus habetur.

214 12. Antoninus. Geta. Clemēs multa & varia scribit.192

215 13. Aelianus. Albinus. Musinus nostrae philosophiae 193 scriptor agnoscitur.

216 14. Aper. Maximus. Clodium Albinum, qui se in Gallia 194 Caesarem fecerat, apud Lugdunum Seuerus interfecit.

217 15. Geta. Seuerus. In Britannos bellum transiecit, vbi, vt receptas prouincias ab incursione barbarica faceret 195 securiores, vallum per 132. passuum millia, à mari ad mare deduxit.

[Page 136] 196 16. Pompeianus. Auitus. Ciclus solaris incipit. 4. cō currentibus bissextilibus. Tertullianus Afer, Centurionis 218 Procōsularis filius, omniū ecclesiarū sermone celebratur.

197 17. Faustinus. Rufus. Origenes Alexandriae studijs 219 vacauit.

198 18. Gentianus Bassus. Seuerus obijt Eboraci in Britannia.220 Cui successit filius suus Caracalla.

ROmanorum 22. Bassianus Antoninus, qui & Caracalla, regnauit annis 7. mensibus 8. iuxta historiam Romanam, hoc est, vs (que) Cal. Decembris in anno 199. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

199 1. Duo. Aspri. Antiochiae 9. episcopus constituitur 221 Asclepiades.

2. Antoninus. Balbinus. Alexander 35. Hierosolimorum 222 200 episcopus ordinatur, adhùc viuente Narcisso, & cum eo paritèr ecclesiam rexit.

201 3. Messala. Sabinus. Antoninus Caracalla cognominatur 223 propter genus vestis, quod Romae erogauerat, & è contrario Caracallanae thermae Antoninae ex eius nomine dictae.

202 4. Laetus. Caerealis. In Iericho quinta aeditio diuinarum 224 scripturarum inuenta est in dolio, cuius author non apparet.

203 5. Sabinus. Venustus. Antoninus Romae thermas sui 225 nominis aedificauit. Perpetua & Faelicitas apud Carthaginem Aphricae, in castris bestijs deputatae sunt pro Christo Nonas Martij.

6. Praesens. Extricatus. Antoninus tantae libidinis 226 204 fuit, vt nouercam suam, Iuliani vxorem duxerit. Qui aduersus Parthos post, expeditionē moliens interficitur in Osdroena, inter Edissam & Carassam, anno aetatis. 43.

205 7. Antoninus.227

8. Aduentus.228

206 ROmanorum 23. Ophilus Macrinus, qui Praefectus Praetorij erat, cum filio Diadumeno imperator factus est, [Page 137] sed nihil memorabile temporis breuitate egit. Nam imperium vnius anni & 2. mensium habuit, teste historia Romana, hoc est, vsquè Cal. Aprilis in anno 195. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt, teste Cassiodoro.

229 1. Antoninus. Sacerdos. Romae Amphitheatrum inc [...]sum. Antiochiae 10. episcopus cōstituitur Philetus. Abagarus 207 vir sanctus regnauit Edissae, vt vult Aphricanus. Zepherinus papa obijt. Calixtus papa 14. post Petrum. Hic constituit ieiunium 4. temporum in anno fieri, propter abundantiam fructuum terrae, iuxta prophetiā. His Consulibus Macrinus cum filio apud Archilaidem militari tumultu occiditur, quasi mense Februario. Cui Marcus successit.

ROmanorum 24. Marcus Aurelius Antoninus, Caracallae filius, regnauit annis 4 mensibus 8. iuxta historiā Romanam, hoc est, vs (que) Cal. Decembris in anno 199. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

230 1. Antoninus. Comazon. Marcus Aurelius Antoninus 208 Caracallae, vt putabatur filius, & sacerdos Heliogabali templi, adeò impudicè in imperio suo vixit, vt nullum genus obscaenitatis omiserit.

231 2. Gratus. Seleucus. Ciclus decen. 12. incipit, indict.209 2. Sexta aeditio inuenta est Nicapoli.

232 3. Alexander. Antoninus. Epistola Calixti papae data 210 Alexandro & Antonino vrbis Consulibus. 11. Cal. Decembris. In qua praedictum constituit ieiunium Heliogabali templum Romae aedificatum. In Palestina Nicapolis, quae priùs Emaus vocabatur, vrbs condita est, legationis industriam pro ea suscipiente Iulio Aphricano, scriptore temporum.

233 4. Maximus. Aelianus. His Consulibus (teste Cassiodoro)211 Antoninus Romae occiditur tumultu militari, cum matre Simiasera.

ROmanorum 25. Alexander Mameae filius, secundum omnes regnauit annis 13. & aliquibus diebus, hoc est, [Page 138] vsquè Cal. Ianuarij, in anno 212. post pass. Sub quo hi Consules fuerunt.

212 1. Iulianus. Crispinus. Alexandro imperatore, Vrbanus 234 15. Papa post Petrum.

2. Fuscus. Dexter. Alexander disciplinae militaris 235 213 adeò seuerus corrector fuit, vt quasdam tumultuantes legiones integras exauctorauerat.

214 3. Alexander. Marcellus. Epistola Vrbani Papae data 236 Non. Septēb. Alexandro & Marcello vrbis Cōsulibus.

215 4. Anianus. Maximus. Vlpianus iuris Consultor, assessor 237 Alexandri insignissimus habetur.

216 5. Albinus. Maximus. Thermae Alexandrinae Romae 238 aedificantur.

217 6. Modestus. Probus. Geminus presbiter Antiochenus, & Hippolitus, & Berillus episcopus Arabiae postremus,239 clari scriptores habentur.

218 7. Alexander. Dion. Antiochiae. 11. episcopus Zebennus.240

219 8. Gratus. Seleucus. Alexandriae. 12. episcopus Heraclas 241 annis 16.

220 9. Pompeianus. Faelicianus. Alexander in matrem 242 Māmeam vnicè pius fuit, & ob id omnibus amabilis. Vrbanus Papa postquàm multos nobilium ad fidem Christi perduxit, passus est sub Alexandro. 8. Cal. Iunij, & sepultus in coemeterio Praetextati. Pontianus papa. 16. post Petrum annis 5.

221 10. Lupus. Maximus. Origenes de Alexandria ad Caesaream 243 Palestinae transijt.

222 11. Maximus. Paternus. Origenes toto orbe clarus.244

12, Maximus. Vrbanus. Mammea mater Alexandri,245 223 cùm Origenem vellet audire, Antiochiam accitum, summo honore habuit. Romae passi sunt Calixtus, Vrbanus papae. Cecilia virgo, Tiburtius, & Valerianus, & Maximus, Calipodius presbiter, Austerius presbiter. Palmatius Consul cum vxore & filijs. Simplicius Senator.

[Page 139] 246 13. Seuerus. Quintianus. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus 224 bisextilibus. Epistola papae Pontiani data 10. Cal. Februarij Seuero & Quintiano vrbis Consulibus. His Cons. in Gallia, apud Moguntiacum Alexander tumultu militari interficitur.

ROmanorum. 26. Maximinus regnauit annis 3. mense vno, & paucis diebus, hoc est, vsque Calend. Februarij in anno. 216. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

247 1. Maximinus. Africanus. Maximinus primus ex 225 corpore militari, sine auctoritate Senatus, ab exercitu imperator electus est. Pōtianus papa cū Hippolito presbitero in Sardiniā insulā à Maximino deportatus est, ibi (que) fustibus. 12. Cal Decēbris mactatus: Cuius corpus. B. Fabianꝰ papa reduxit, & in coemeterio Calixti sepeliuit. Antheros papa. 17. mense vno. Decretalis eius epistola data est Cal. Iulij sub praedictis Cons. qui passus est in Non: Ianuarij, & in coemeterio Calixti via Appia sepultus. Fabianꝰ papa. 18. post Petrum annis. 16. Dilectissimis vbiquè catholicae ecclesiae comministris Fabianus papa salutem in domino &c. & post: Denique. 7. similitèr diaconos ordinauimus, qui. 7. imminerent notarijs & gesta martirum veracitèr de integro colligerent, nobis (que) rimanda manifestarent, quod etiam omnes vos agere monemus, nè in posterū aliqua ex his dubitatio fiat, quaestio (que) oriatur &c. data Cal. Iulij Maximino & Aphricano Consulibus.

248 2. Perpetuus. Cornelius. Maximinus sextam persecutionem facit aduersus sacerdotes ecclesiarum.226

249 3. Pius vrbis Consul. Maximinus persequitur ecclesiam propter fidem Christianam, vel propter familiam 227 Alexandri, cui successit, & Māmeae matris eius, vel praecipuè propter Originem presbiterum.

250 4. Proculus vrbis Consul. Ciclus decenn. 13. incipit,228 Indict. 5. Hoc Consule Cassiodoro teste, Maximinus Aquileiae à Pupieno occiditur.

[Page 140]ROmanorum. 27. Gordianus regnauit annis 10. hoc est, vs (que) Cal. Februarij in anno 222. post pass. Sub quo hi Consules fuerunt.

229 1. Gordianus. Auiola. Gordiano Romam ingresso Pupienus & Albinus, qui imperium arripuerant, in palatio 251 occisi sunt.

2. Sabinus. Venustus. Origenes contra quendam 252 230 Celsum Epicurum philosophum, qui contra nos librum conscripserat, 8. voluminibus respondit.

231 3. Gordianus. Pompeianus. Flauianus testimonio 253 Spiritus Sancti, in specie columbae super caput eius descendētis, Romam veniens, ordinatur episcopus licet quidam hoc veriùs de Seuerino affirment.

232 4. Atticus. Praetextatus. Origenes adeò sedulus in 254 scribendo fuit, vt Hieronimus dicit. 6000. librorum eius se legisse.

233 5. Arrianus. Pappus. Gordianus admodùm adolescens 255 Parthorum natione superata, cùm victor reuerteretur ad patriam, fraude Philippi Praefecti Praetorij, haùd longè à Romano solo occisus est.

234 6. Peregrinus. Aemilianus. His Consulibus (teste Cassiodoro)256 milites Gordiano tumulum aedificant, qui Euphrati imminet, ossibus eius Romam reuectis.

ROmanorum. 28. Philippus cum Philippo filio suo, secundum omnes, regnauit annis. 7. vsque Cal. Februarij, in anno. 230. post pass. Sub quo hi Consules fuerunt.

235 1. Philippus. Titianus. Philippus Philippum filium 257 suum consortem regni facit, primusquè omnium ex Romanis imperatoribus Christianus fuit.

236 2. Praesens. Albinus. Regnantibus Philippis millesimus 258 annus Romanae vrbis expletur.

237 3. Duo Philippi, pater & filius. Athalamos Natali Romanae vrbis cucurrit, eiusque agon mille annorum actus 259 est.

238 4. Philippus & filius eius. Philippus vrbem cognominis 260 [Page 141] sui in Thracia construxit.

261 5. Aemilianus. Aquilinus. His Cōsulibus, teste Cassiodoro, millesimus vrbis Romae à conditione eius annus 239 expletur. Ob quam solemnitatem innumerabiles bestias Philippus in Circo magno occidit, ludos (que) in cāpo Martio theatrales tribus diebus noctibus (que) populo peruigili celebrauit. Quadraginta etiam Misses natali Romanae vrbis cucurrerunt, & Agon mille annorū actus est. Haec Cassiodorus. Cùm autem secundum Hebraeos Olimpias prima posita est in anno primo Ioathan, & in anno primo Olmpiadis sextae, condita est vrbs Roma, atque sicut Hieronimus & Beda tractant, à prima Olimpiade vs (que) in passionem Domini sunt anni. 794. sublaris. 20▪ annis, id est, annis. 16. Ioathan, at (que) 4. Achaz, qui sunt. 5. Olimpiades, fiunt à conditione vrbis vs (que) in passionem Domini anni. 774. à passione Domini vs (que) in annum postremum Philippi anni. 229. fiunt (que) simùl a conditione vrbis ad obitū Philippi 1003. anni.

262 6. Decius. 1. Gratus. His Consulibus Fabianus papa 240 passus est. 14. Cal. Februarij. secundum gesta pontificum. Alexandriae 13. episcopus Dionisius annis 17. Cornelius papa. 19.

263 7. Decius 2. Rusticus. His Consulibus Philippus senior Veronae, & iunior Romae occidūtur. Decius regnauit 241 annis. 8. Decretalis epistola Fabiani papae. Dilectissimo fratri Hilario episcopo, Fabianus salutē & reliqua data 17. Cal. Nouēb. Aphricano & Decio vrbis Cōsulibus. In martirologio sic. Romae natalis Fabiani papae. 14. Cal. Februarij, qui cum. 14. annis mensibus. 11. diebus. 12. ecclesiae praeesset, passus est sub Decio in principio sui imperij, & in coemeterio Calixti sepultus. Beda sic. Decius cùm Philippos patrem & filium interfecisset, ob odium eorum in Christianos persecutionem mouit, in qua Fabianus in vrbe Roma martirio coronatus, sedem sui episcopatus Cornelio reliquit▪ Qui & ipse passus est, & sedit in episcopatu [Page 142] annis 2. mensibus 8. minùs quin (que) diebus. Decretalis epistola Cornelij papae data. 7. Iduū Septēbris, Decio & Maximo vrbis Consulibus. In martyrologio sic. Romae via Appia in coemeterio Calixti. 8. Cal. Octobris natalis S. Cornelij papae sub persecutione Decij, cum presbiteris & diaconibus cētum ex illis exilio deputati, ad quem cōfortandum multi Christianorū veniebāt. Quo tempore B. Ciprianus scripsit ei de Celerino lectore &r. quae in passione ipsius habentur. Decretalis epistola eius. Charissimis atque dilectissimis fratribus S. ecclesiae filijs Cornelius episcopus: Decreui vobis scribere, quae nunc temporis necessaria sunt sciri &r. Et posteà: Quapropter vos rogo nobis congratulari, quia rogatu cuiusdam deuotae faeminae ac nobilissimae matronae, Lucinae, leuata sunt corpora Apostolorum Petri & Pauli de Catatumbis, & inde primùm B. Pauli corpus leuatum silentèr, ac positum est in praedio praedictae matronae, via Ostiensi, ad latus vbi decollatus est: posteà verò B. Apostolorum principis Petri accepimus corpus, & decentèr posuimus illud iuxta locum vbi crucifixus est, inter corpora S. episcoporum in tēplo Apollinis in Monte aureo in Vaticano palatij Neroniani 3. die Cal. Iulij. Haec epistola data est Decio & Maximo viris claris Cōsulibus. Postquàm verò passus est Cornelius, Lucius papa, in 3. anno Decij incipiens, sedit mensibus. 5. vsque. 4. Non. Martij, in initio. 4. anni Decij sub Valeriano Praefecto. Inde Stephanus papa sedit annis 3. mensibus. 5. vsque. 4. Non. Aug. quo passus est sub Valeriano Praefecto in anno 6. Decij. Decretales eius epistolae datae Valeriano & Galieno vrbis Consulibus. In martyrologio ita. Romae in coemeterio Calixti natalis Stephani papae & martiris, sub Valeriano & Galieno imperatoribus. Qui cùm persecutio saeua grassaretur, congregato vniuerso clero suo hortabatur eos, vt pro Christo coronam martirij alacritèr susciperent. Ordinauerat tres presbiteros. 7. diaconos, 10. clericos, cum quibus de regno dei assiduè [Page 143] docebat &r. passionis eius vsque in finem. Hic constituit, vt sacerdotes & leuitae vestes sacras in vsu quotidiano non haberent, nisi tantùm in ecclesia. Post Stephanū Sixtus papa successit, annis 2. Decretalis epistola Sixti papae data Calend. Septembris Valeriano & Decio vrbis Consulibus. Alia, Cal. Augustiijsdem Cōsulibus. In martyrologio sic. Decius imperator & Valerianus Praefectus tenuerunt beatissimum senem Sixtum &r. in passione eius vs (que) sanctum Sixtum, Felicissimum, & Agapitum duxerunt in cliuum Martis ante templum, & ibi decollati sunt 8. Idus August. & cum eis alij. 4. vt in gestis pontificum legitur. Ianuarius, Magnus, Vincentius, Stephanus subdiaconi. Passus est cum eis etiam B. Quartus, vt scribit B. Ciprianus. B. Sixtus papa apud Athenas natus, & doctus, prius philosophus, deinde Christi discipulus, sedit in episcopatu annum vnum, menses▪ 10. dies. 23. Si ergo S. Ciprianus, qui tunc praesens erat, haec. scripsit, quis hoc negat? Tentus ita (que) B. Laurentius est à militibus & traditus Parthenio Tribuno &r. vsque in passionem eiusdem B. Laurentij, Hippoliti, & caeterorū. A Decio imperatore hùc vs (que) papae per annos. 8. cathedram tenuerunt, iuxta chronicam Eusebij, quamdiù verò secundum martyrologium sederint dicendum est. Decius regnauit annis. 16. Fabianus papa passus. 14. Cal. Februarij in anno primo Decij. Inde Cornelius papa annis. 2. mensibus 8. passus. 18. Cal. Octobris in anno. 3. Decij. Inde Lucius papa annis. 3. mē sibus. 5. passus sub Valeriano Praefecto, in anno. 7. Decij, 4. Nonas Martij. Stephanus papa annis. 7. mensibus 5. passus sub Valeriano Praefecto. 4. No. Augusti, anno. 13. Decij Sixtus papa annis. 2. passus. 8. Idus Aug. in anno. 16. Decij. Laurētius quo (que) & Agapites, Faelicissimus & Hippolitus passi sunt sub Decio si ecclesia non fallitur. Damnum igitur annorum. 18. in chronicis Eusebij & Bedae ab anno. 15. Tiberij in anno decimo magni Cicli iuxta historiam sacri Euangelij ad Ciclum Dionisij. Implent isti anni. 16. [Page 144] Decij &. 2. anni Galerij, teste Isidoro episcopo, ꝗ. 2. annis regnauit. Quòd si aliquid his rationibus obsistit, ecce alitèr resurrectionem Domini iuxta historiam inquirimus.

ROmanorum. 29. Decius secundum Orosium regnauit annis. 3. mensibus. 3. iuxta Eusebium & Bedam, at (que) Cassiodorum, anno ab vrbe condita 1004. incipiens, & hoc est vs (que) Cal. Maij, in anno. 232. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

242 1. Gallus. Volusianus. Decius Pannonia inferiore Budeliae natus fuit, qui ob odium Philipporum quos occidit,264 persecutionē in Christianos mouit, in qua Fabianus papa passus est. 14. Cal. Febr. Cornelius papa 19. annis tribus, mensibus. 5.

243 2. Africanus. Decius. Antoninus in Aegipto nascitur. His Consulibus Decius Lauacra publica aedificauit,265 quae suo nomine appellari iussit.

244 3. Maximus. Decius. Romae Amphitheatrum incensum 266 est. Alexandro Hierosolimorum episcopo apud Caesareā Palestinae ob martirium interfecto, & Antiochiae Babilla. Mazabanus & Fabius episcopi constituuntur. Cornelius papa passus. 8. Cal. Octobris. Romae passi Fabianus & Cornelius papae. Victoria virgo Miniates. Antiochiae Babillas episcopus. Apollonia ciuitate Leutius, Tirsus, Galenicus, Hierosolimae episcopus Alexander, Nazanzo, Tripho. In Aegipti ciuitate quae dicitur Tynnis Phileas episcopus, Philoronus Tribunus, cū multis. In Cicilia ciuitate Catinensium Agathes virgo. In Perside in Babilone Polichronius Cresiphontis episcopus. Pergen Pamphiliae Nestor episcopus. In Cordula ciuitate Parmenis presbiter cum socijs. Apud Circēsem Coloniam Marianus, Iacobus. In Tyro, Anatalia & Audax. Apud Aphricam Nemesianus & Foelix, Rogatianus presbiter, & Faelicissimus, & Dioscorus cum socijs. Decius occiditur cum filio in abrupto Thraciae loco à Gothis in bello.

[Page 145]ROmanorum 30 Gallus cum filio Volusiano regnauit annis 2. mensibus 4. hoc est, vsque Cal. Septembris in anno 234. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

1. Volusianus. Maximus. Pestilens morbus multas 245 267 totius orbis prouincias occupauit, maximé (que) Alexandriā & Aegiptum, vt scribit Dionisius & Ciprianus. Nonutus presbiter Cipriani Romam veniens. Nouatianum & caeteros cōfessores sibi sociat, eò quòd Cornelius poenitentes apostatas recepisset. Antiochiae 14 constituitur episcopus Demetrius. Lucius. 20. papa mensibus 8. Dilectissimis omnibus fratribus Lucius episcopus salutem in domino &r. Et posteà: In hac sancta sede Apostolica constituimus, vt 2. presbiteri, &. 3. Diaconi in omni loco episcopum non deserant propter testimonium ecclesiasticum, &r. data Cal▪ Aprilis Gallo & Volusiano vrbis Consulibus. Lucius papa passus 8. Cal. Septembris, secundum gesta pontificum. Stephanus successit illi, secundum gesta pontificum, his Consulibus.

268 2. Valerianus. Galienus. His quoquè Consulibus, teste 246 Cassiodoro, Gallus & Volusianus cùm aduersus Aemilianum, qui in Mesia res nouas moliebatur, ex vrbe profecti essent, in Foro Flaminij, siue, vt alij putant, in certamine occisi sunt. Aemilianus tertio mense inuasae tyrannidis extinctus est.

ROmanorum 31. Aemilianus, cùm Gallum & Volusianum occidisset, imperauit mensibus 3. qui obscurissimè natus, obscurus imperauit. Siquidē Maurus erat, at (que) 3. mense, extinctus est, scilicet Nouemb. in eodem anno, quo occidit Gallum & Volusianum. Origenes anno, 70. aetatis suae obijt, & in vrbe Tyri sepultus est.

ROmanorum 32. Valerianus cum filio Galieno regnauit annis 15. hoc est, vsque Cal▪ Decemb. in anno 249. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

269 1. Valerianus. Galienus. Ciclus decen. 14. incipit In-Indict.247 [Page 146] 10. His Consulibus Stephanus papa passus est. 4. Non. Augusti. secundum gesta pontificum. Valerianus in Graecia Augustus, Galienus Romae à Senatu Caesar appellatur.

248 2. Maximus. Glabrio. In martyrologio sic. 4. Non. Martij natalis S. Lucij papae, qui persecutione Valeriani & 270 Galieni, ob fidem Christi exilio religatus, postmodū diuino nutu ad ecclesiam suam redire permissus, martyrium capitis obtruncatione compleuit, positus via Appia ad S. Sixtum▪ Sedit in episcopatu annis 3. mensibus 5. Stephanus papa 21. post Petrum, annis 3. mensibus. 5. His Consulibus Sixtus papa successit, secundum gesta pontificum.

249 3. Valerianus. Galienus. Ciprianus primùm rhetor,271 deindè presbiter, ad extremum Carthaginensis episcopus, martyrio coronatur.

250 4. Thuscus. Bassus. Valerianus persecutionem in 272 Christianos mouens, à Sapore rege Persarum capitur, & caecatur, ibi (que) seruitute miserabili consenescit. His Consulibus Sixtus papa passus est, secundum gesta pontificū.

251 5. Aemilianus. Bassus. His Cons. Dionisius papa successit, secundum gesta pontificum. Sapor rex Persarum,273 Siriam Ciliciam, & Cappadociam depopulatur. Stephanus papa passus est 4. Non. Augusti. Sixtus papa 22. annis 2.

6. Secularis. Donatus. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus 274 252 bisextilibus. Valeriano in Persas ducto, Galienus nostris pacem reddidit. Theodorus, qui & Gregorius Nazanzenus, Ponti episcopus, inter caetera virtutum insignia, vt ecclesiae faciendae locus sufficeret, precibus montem mouit.

253 7. Galienus. Gentianus. Antiochiae. 15. constituitur 275 episcopus Paulus Samosatenus. Dionisius 23. papa annis 6. mēsibus. 5. Hic ecclesias presbiteris, parrochias & dioceses dedit atque constituit.

254 8. Galienus. Victorinus. Galieno in omnem lasciuiam 276 [Page 147] resoluto, Germani Rauēnam vs (que) venerunt Marcomanni, vastatis Gallijs, in Italiam transierunt.

9. Albinus. Maximus. Graeciam, Macedoniam, Pontum, 277 Asiam, depopulati sunt Gothi. Quadri & Sarmatae 255 Pannonias occupauerunt.

278 10. Galienus. Saturninus. Germanis, Hispaniā obtinentibus terra expugnata. Parthi Mesopotamiam tenentes,256 Syriam incursauerunt.

278 11. Valerius. Lucillus. Alexādriae 14. episcopus Maximus annis 9.257

280 12. Galienus. Sabinillus. Ordinatus decurio Palmirenus, collecta agrestiū manu, ita Persas cecîdit, vt ad Ctesi 258 fontem castra poneret.

281 13. Paternus. Archisilaus. Hierosolimorum episcopatum 259 tenet Himenaeus. Dionisius papa obijt. 6. Cal. Ianuarij. Foelix papa. 24 annis. 4. Romae passi sunt Stephanus & Sixtus papae, Faelicissimus, Agapitus, & B. Laurentius diaconi. Hippolitus, Iouinus, Basilius, Eugenia virgo, Basilla, Rufina, Secunda, Tertullianus, Prothus, Iacinctus, Valerianus, Nemesius, Simphronius, Olimpius. Veronae Zenon episcopus & confessor, Fructuosus episcopus, Augurius, & Eulogius diaconus. In Cesaraea Palestinae Marinus. In Aphrica, Maxima, Donatilla, & Secūda virgines. In territorio Cabalitano, vico Mitanensi Priuatus episcopus.

282 14. Paternus. Marinus. Post Posthumum Victorinū,260 & Tetricum Galliae ciuitates receptae sunt.

283 15. Claudius. Paternus. His Cōsulibus, teste Cassiodoro, Galienus post. 15. annos sui imperij, Remp. deserens,261 & libidinibus seruiens, Mediolani occiditur.

ROmanorum. 33. Claudius regnauit anno vno, mensibus. 9. Hocest. vs (que) Cal. Semptembris in anno 251. post passionem.

284 1. Antiochenus. Orphitus. Claudius Gothos Illiricū & Macedoniam vastantes superat, ob quod in Curia ei 262 [Page 148] clipeus aureus, & in Capitolio statua aurea collocata est.

2. Valerianus. Bassus. Foelix papa passus est 3. Cal.285 263 Ian. teste Beda. Iste decreuit missas celebrari super memorias martyrum. Romae passi, Foelix papa, Marius cum Martha coniuge sua, & filijs, Cirilla virgo filia Decij, & 46. milites, baptizati à papa Dionisio. In Terracina ciuitate Campaniae Foelix presbiter & Eusebius. His Consulibus Claudius Sermij obijt, teste Cassiodoro.

ROmanorum 34. Quintilius, frater Claudij, ex consensu militum imperator factus est, qui consensu Senatus appellatus est Augustus. Hic vir erat vnicae moderationis & ciuilitatis, aequandus vel praeferendus fratri. Eutichianus papa. 25. annis 6. Hic constituit, vt fruges super altare fauae tantùm & vuae benedicerentur, & vt nullus martyrem sine Dalmatica aut colobio purpurato vlla ratione sepeliret. Quintilius. 17. die imperij sui (teste Cassiodoro) Aquileiae occiditur, hoc est, Cal. Octobris, eodem anno quo Claudius obijt.

ROmanorum 35. Aurelianus regnauit annis 5. mensibus. 6. hoc est, vsque Cal. Aprilis, in anno 256. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

1. Quietus. Voldumianus. Antiochiae ecclesiae. 17. episcopus 264 Timaeus. Aurelianus, Tetrico apud Catalaunos 286 prodente exercitum suum, Gallias recepit.

2. Tacitus. Placidianus. Zenobia apud Humnas haùd 287 265 longè ab Antiochia vincitur, quae occiso Odenato marito, Orientis tenebat imperium. In qua pugna strenuissimè aduersus eam dimicauit Pompeianus dux, cognomē to Francus. Cuius familia hodiè apud Antiochiam perseuerat. Ex cuius stirpe Euagrius presbiter charissimus nobis descendit.

266 3. Aurelianus. Capitolinus. Ciclus decenn. 15. incipit 288 Indict. 14. Eusebius Laodicenus episcopus insignis habetur. Aurelianum Romae triumphantem Tetricus & Zenobia praecesserunt equitibus. Tetricus & corrector [Page 149] posteà Lucaniae fuit, & Zenobia in vrbe summo honore consenuit, à qua hodiè Romae, Zenobiae familia nuncupatur. His Cōsulibus Foelix papa passus est secundum gesta pontificum. 4. Cal. Ianuar.

289 4. Aurelianus. Marcellus. His Consulibus successit 267 Eutichianus papa secundum gesta pontificum. Aurelianus templum Soli aedificat, & Romam firmioribus muris vallat.

290 5. Probus. Paulinus. Aurelianus cùm aduersum nos 268 persecutionem mouisset, fulmen iuxta eum comites (que) ruit. Eutichianus papa passus est. 6. Idus Decembris, & sepultus in coemeterio Calixti. Romae passi sūt Eutichianus papa, Theodora, Basilides, Tripodus, Mandalus. Lingonis, Sancti Gemini. Caesarea Cappadociae Mames. Apud Praenestinam vrbem Agapitus. In ciuitate Salona Anastasius. Apud Augusto dunum Simphorianus. In territorio Viuariense Andeolus subdiaconus, Andochius presbiter, Thirsus diaconus, & Foelix. In Castroduno Benignus presbiter.

291 6. Probus. Paternus. His Consulibus, teste Cassiodoro,269 Aurelianus inter Constantinopolim & Heracliam occiditur.

ROmanorum. 36. Tacitus post Aurelianum adeptus est imperium, mensibus. 6. Sub quo hi Consules fuerunt.

1. Probus. Paternus. Anatholius natione Alexandrinus Laodiciae Syriae episcopus, philosophorum disciplinis eruditꝰ, plurimo sermone celebratur. Cuius ingenij magnitudo de libro, quem super Pascha composuit, & de decem libris arithmeticae institutionis apertissimè potest agnosci. Insana Manichaeorum haeresis exoritur. Caius. 26. papa post Petrum. Tacitus mense. 6. sui imperij apud Pontum occisus est, hoc est mense Septembri.

ROmanorum. 37. Florianus, omni teste historico, post Tacitum obtinuit imperium, qui tertio demùm mense sui imperij apud Tharsum interfectus est, hoc est, vsque [Page 150] Cal. Ianuarij, in eodem anno quo Aurelianus occisus est. Hic nec quicquā memorabile egit tanta temporis breuitate sui imperij.

ROmanorum. 38. Probus regnauit annis. 6 mensibus. 4. hoc est, vsque Cal. Maij in anno. 264. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

270 1. Messala. Gratus. Probus Gallias à Barbaris occupatas 292 ingenti virtute restituit.

271 2. Probus. Tiberianus. Initium. 86. Iubilei secundum 293 Hebraeos. Iobel autem apud Hebraeos quinquagenarius annus vocatur. Ita (que) secundum supputationē Hebraeorum (sicut dicit Eusebius in chronicis suis) ab Adam vsque in praesentrm diem, id est, secundum annum Probi, fiunt anni. 4200. in quibus sunt. 4. Iubilei, &. 50. anni id est vnus Iubileus. 40. Iubilei ab Adam ad annum. 50. Abrahae, & ab Adam ad annum. 16. Tiberij. 80. Iubilei. Eusebius sic. Secundo anno Probi iuxta Antiochenos. 325. annus fuit, iuxta Tyrios. 402. iuxta Laodicenos. 324. iuxta Edissenos. 588. iuxta Ascalonitas. 380.

272 3. Probus. Victorinus. Probus Gallos & Pannonios 294 vineas habere permisit, Almam (que) & Aureum montem militari manu consitos prouincialibus colendos dedit.

273 4. Carus. Carinus. His Consulibus Entichianus passus 295 est secundum gesta pontificum. 8. Cal. Augusti. Cui successit Caius papa. 16. Cal. Ianuarij. Antiochiae. 18. episcopus Quirillus. Saturninus Magister exercitus nouam ciuitatem Antiochiae orsus est condere, qui posteà molitus imperiū inuadere Apamiae, occiditur. Decretalis epistola Eutichiani papae data. 13. Cal. Octob. Caro & Carino Consulibus.

274 5. Carus. Numerianus. Archilaus Mesopotamiae episcopus 296 librum disputationis suae, quam habuit contra Manichaeum exeuntem de Perside, Syro sermone composuit, qui translatus à Graecis habetur multis.

275 6. Diocletianus. Aristobulus. Alexandriae episcopus.297 [Page 151] 15. Theonas annis. 19.

298 7. Iisdem Consulibus, Probus tumultu militari apud Sirmium, in turri quae vocatur Ferrata, occiditur.276

ROmanorū. 39. Carus, cum filijs suis Carino & Numeriano, regnauit annis. 2. mensibus item. 2. iuxta historiam Romanam, hoc est, vs (que) Cal. Iulij in anno. 266. post passionē. Sub quo hi Consules fuerunt, teste Cassiodoro.

299 1. Maximus. Aquilinus. Carus Narbonensis cùm 277 omni Parthorum regione vastata, Cochem & Ctesiphō tem nobilissimas hostium vrbes cepisset, super Tigrim castra ponens fulminis ictu interijt.

300 2. Diocletianus. Maximianus. Numerianus cùm ob oculorum dolorem lectica veheretur, insidijs Apri, soceri 278 sui, occisus est, vix faetore cadaueris (post aliquot dies) scelere comperto. Romae passi sunt Crisanthus & Daria, Claudius cum vxore Hilaria, & filijs Iasone & Mauro, & 70. militibus. His Cōsulibus Carinus praelio victus, apud Margum occiditur.

ROmanorum. 40. Diocletianus regnauit annis. 20. hoc est, vs (que) Cal. Iulij, in anno. 287. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt, teste Cassiodoro.

301 1. Maximianus. Ianuarius. Diocletianus Dalmatae 279 scribae filius, imperator electus, statim Aprum in militum concione percussit, iurans sine suo scelere Numerianum interfectum esse.

302 2. Bassus. Quintianus. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus 280 bisextilibus. Diocletianus in consortium regni Herculeum Maximianum assumpsit, qui multitudine rusticorum oppressa, quae factioni suae Bacandarum nomen indiderat, pacem Gallis reddidit.

303 3. Diocletianus Maximianus. Carus sumpta purpura 281 Britannias occupauit.

304 4. Tiberianus. Dion. Narseus Oriēti bellum intulit.282 Quin (que) Gentiani Aphricam infestauerunt.

305 5. Anniballianus. Asclepiodotus. Aegiptū Achilleus 283 [Page 152] obtinuit, ob quod Constantius, & Galerius Maximianus Caesares in regnum assumuntur. Quorum Constantius Claudij ex filia nepos traditur, Maximianus verò Galerius in Dacia haùd longè à Serdice natus est.

284 6. Diocletianus quo (que), vt etiam affinitate eos coniungeret,306 Constantius priuignā Herculei Theodoram accepit, ex qua posteà▪ 6. liberos Constantij fratres habuit, Galerius filiam Diocletiani Valeriam, atque ambo vxores, quas habuerant, repudiare compulsi sunt.

285 7. Constantinus. Maximus.307

286 8. Tuscus. Anulinus. Bustris, & Coptus contra Romanos 308 rebellantes ad solum vsque subuersae sunt.

287 9. Diocletianus. Constantius. Carporum & Absternorum 309 gentes in Romanum solum translatae sunt. Decretalis epistola Caij papae. Dilectissimo fratri Foelici episcopo Caius salutem, &r. data Cal. Martij, Diocletiano & Constantio vrbis Consulibus. In hac epistola constituit, vt per omnes gradus ecclesiasticos, Accolitus, Ostiarius, lector, exorcista, subdiaconus, diaconus, presbiter, primùm ascenderat, si quis episcopus fieri debet. Caius passus est, 10. Cal Maij, & sepultus est in coemeterio Calixti. Marcellinus 27. papa annis. 8.

288 10. Faustus. Gallus. Primò Diocletianus adorari se 310 vt deum iussit, & gemmas vestibus, cal ciamentis (que) inseri, cùm omnes ante eum imperatores in modum Iudicum salutarentur, & clamidem tantùm purpuream à priuata habitu plus haberent.

289 11. Diocletianus. Maximinus.311

290 12. Constantius. Maximus. His persecutoribus intra.312 30. dies. 700. passi sunt.

291 13. Titianus. Nepotianus. Alexandria cum omni Aegipto 313 per Achilleum ducem à Romana potestate desciscens, octauo obsidionis mense capta est à Diocletiano.

292 14. Constantius. Maximus. Ita (que) plurimi per totam 314 Aegiptum grauibus proscriptionibus exilijsque uexati [Page 153] sunt, interfectis his qui autores perduellionis extiterant.

315 15. Diocletianus. Maximianus. Ecclesiae Hierosolimorum.293 37. ordinatur episcopus Zabdas. Post. 10. annos per Asclepiodotum, Praefectum Praetorij, Britanniae receptae. Iuxta Lingones à Constantio Caesare. 60. millia Alamannorum caesa sunt.

316 16. Diocl. Maximianus. Galerius Maximianus victus 294 à Narseo, & ad Diocletianum profectus, cùm in itinere ei occurrisset, tanta insolentia à Diocletiano fertur exceptus, vt per aliquot passuum millia purpuratus tradatur ad vehiculum cucurrisse. Veturius Magister militiae Christianos milites persequitur, paulatim ex illo iam tempore persecutione aduersum nos incipiente▪ His Cō fulibus Marcellinus papa ad sacrificandum ductus, sacrificauit, sed posteà poenitentia ductus capite truncatus est. 6. Cal. Maij, cum Claudio & Quirino atque Antonino, & sepultus est post dies. 35. in quodam cubiculo. Marcellus papa. 28. post Petrum annis. 5.

317 17. Constantius. Maximus. Galerius Maximianus, superato 295 Narseo, & vxore ac liberis sororibus (que) eius captis, à Diocletiano ingenti honore suscipitur. Romae thermae Diocletianae factae sunt, & Maximianae Carthagini.

318 18. Constantius. Maximus. Ecclesiae Hierosolimorum 296 38. constituitur episcopus Thermon. Antiochiae. 19. episcopus Tyrannus. Alexandrinae ecclesiae. 16. post Theonam, episcopus ordinatur Petrus, qui posteà nono persecutionis anno gloriosè martyrizatus est.

319 19. Diocletianus. Constantius. Primus annus persecutionis 297 Diocletiani tyranni. Diocletianus & Maximianus Augusti insigni pompa Romae triumpharunt, antecedentibus currum eorum Narsei coninge, liberis & sororibus, omni (que) praeda, qua Parthos spoliauerant. Terraemotu horribili apud Tyrum & Sydonē multa opera corruerunt, & populus innumerabilis est oppressus. Decimo nono anno Diocletiani mense Martio in diebus Paschae [Page 154] ecclesiae subuersae sunt. Quarta autem persecutionis anno, Constantinus regnare orsus est.

298 20. Diocletianus. Maxim. His Consulibus teste Cassiodoro, secundo persecutionis anno Diocletianus Nicomediae,320 Maximianus Mediolani purpuram deposuerunt.

ROmanorum 41. Galerius Maximinus regnauit anno vno hoc est, vsque Cal. Iulij, in anno. 288 post passionem▪ Epistolae Decretales Marcelli papae, vna data Cal. Aprilis, Maxentio, & Maximiano vrbis Consulibus: alia data. 16. Cal. Feb. ijsdem Consulibus. Marcellus papa iubente Maximiano imperatore primò fustibus caesus, à facie eius expulsus est, deinde audiens quòd domum Sanctae Lucinae, quam ipse proscriptione damnauerat, eò quòd de facultatibus suis Christianis dederat, ecclesiam faceret, & in ea missas celebraret, in media ciuitate iussit in eadē ecclesia plancas sterni ad animalium stabulū, & in eodē stabulo episcopū ad seruitium animalium deputari cum custodia publica: vbi post multos dies seruiendo, indutus silicio obijt. 17, Cal. Feb. & conditus aromatibus à Iohanne presbitero, & B. Lucina sepultus est via Salaria, in coemeterio Priscillae. Eusebius papa. 29. post Petrum ordinatur, qui sedit mensibus. 8. & obiit. 6. Non. Octob. Sub huius tempore inuenta est crux domini sub Constantio patre Constantini Magni, vt in gestis Rom. pontificum habetur, ita. Sub huius temporibus inuenta est crux domini. 5. No. Maij, & baptizatus est Iudas, qui & Ciriacus. Melciades papa. 30. post passionem ordinatur, qui sedit annis. 4. Iste decreuit, vt die dominico vel feria. 5. nullus ieiunet fidelis: quoniam hos dies Pagani quàsi ieiunio sacro celebrant.

299 1. Maximinus. Seuerus. Tertio persecutionis anno,321 quo Constantius Eboraci obijt, Maximinus & Seuerus à Galerio Maximiano imperatore Caesares facti sunt, ex quibus Maximinus maleficia & stupra sua Christianorū persecutionibus accumulat. Passus est in ea tempestate [Page 155] Petrus Alexandriae episcopus, cum pluribus Aegipti episcopis. Lucianus quo (que) vir nobilis, & continentia & eruditione, moribus praecipuus Antiochenus presbiter, & Timotheus Romae. 10. Cal. Iulij. Intereà Diocletianus in Oriēte, Maximianus Herculeus in Occidēte, vastare ecclesias, affligi interfici (que) Christianos, decimo post Neronem loco praeceperunt. Quae persecutio omnibus ferè diuturnior fuit & immanior. Nam per. 10. annos incendijs ecclesiarum proscriptionibus innocentium, caedibus martyrum incessabilitèr acta est. Deni (que) etiam Britanniam tàm plurima confessionis Domino deuotè gloria sublimauit. Siquidem in ea tempestate passus est S. Albanus, Aaron, & Iulius Legionum vrbis ciues, alij (que) vtrius (que) sexus diuersis in locis quamplures, qui diuersis cruciatibus torti, & inaudita membrorum discerptione lacerati, animas ad supernae ciuitatis gaudia perfecto agone miserunt. Secundo persecutionis anno Diocletianus ab inuito exegit Maximiano, vt simùl purpurā imperium (que) deponerent, ac iunioribus in Remp▪ substitutis, ipsi in priuato otio consenescerent. Ita (que) sub vno die Diocl. Nicomediae, Maximianus Mediolani potestatem imperij, simulq, cultum deposuerunt. Beda. Attamen coepta semèl persecutio vsque ad Septimum Constantini annum feruere non cessat. Orosius. Galerius & Constantius Augusti primùm Romanum imperium inter se diuiserunt. Galerius Maximianus Illiricum, Asiam & Orientem; Constantius Italiam & Aphricam, Galliasque obtinuit. Sed Constantius vir tranquilissimus Gallia tantùm Hispania (que) contentus, Galerio caeteras partes concessit. Galerius duos Caesares elegit, Maximum quem in Oriente cō stituit, & Seuerum cui permisit Italiam, ipse in Illirico cō stitutus. Beda. Tertio anno persecutionis, quo & Constantius. 16. imperij sui anno Eboraci in Britannia obijt, Maximinus & Seuerus à Gallerio Maximiano Caesares facti sunt. Orosius. Constantius in Britannia obijt, & [Page 156] Constantinum filium ex concubina Helena creatum, imperatorem Galliarum reliquit. Constantino verò in Gallijs strenuissimè Remp. procurante, Praetoriani milites Romae Maxentium filium Maximiani Herculei, qui priuatus in Lucania morabatur, Augustum nominant. Galerius Augustus Seuerum Caesarem aduersus Maxentium Romam cum exercitu misit. Seuerus cùm vrbem obsideret, militum suorum scelere desertus & proditus, & ex eo fugiens Rauennae occisus est. Herculeus Maximianus persecutor ex Augusto tyrannus, confirmatum iam in regno filium, veste ac potestate regia spoliare conatus▪ conuitijs autem ac tumultibus militum palàm cōtritus, in Galliam profectus est, vt Constantino generi suo e (que) dolis iunctis auferret imperium, sed per Faustā filiam detectus & proditus, quòd dolum Constantino viro suo pararet, Massiliam fugiens occiditur. Porrò Galerius occiso Seuero. Licinium imperatorem creauit. Cùm (que): persecutionem à Diocletiano & Maximiano immissā ipse atrocibus edictis accumulasset, ac postquàm ꝑ annos. 10. omni genere hominum exhausit prouincias, putrefacto introrsus pectore & vitalibus dissolutis, cùm vltra horrorem humanae miseriae etiam vermes eructaret, & medici vlterius faetorem eius non ferentes, crebro iussu eius occiderentur, & à quodam medico ei diceretur, iram Dei esse paenam eius, & ideò incurabilem esse, aedictis latissimis Christianos de exilio reuocauit, ipse verò obijt. Constantinus pacem ecclesijs post. 10. annos quòd à persecutoribus vexabantur, indulsit. Deindè orto bello ciuili inter Constantinum & Maxentium, apud Pontem Miluium victus Maxentius occiditur. Haec Orosius. Anni autem persecutionis sunt secundum chronicam Eusebij, & Bedae, vs (que) ad annum septimū Constātini, hoc est, annus. 19 & 20. Diocletiani, vnus Galerij, &. 6. Constantini. Tertium enim annum persecutionis, quo & Constantius (pater Constantini) Eboraci obijt Bedae computat inter Diocletianum & Constantinum. [Page 157] Quartum verò annum persecutionis sub Galerio & Seuero, & Maxentio in Roma, & Constantino interim in Gallia imperante, cum praecedente tertio anno persecutionis, Isidorus episcopus Galerio computauit. Romae passi sunt Caius, & Marcellus papae, Ciriacꝰ diaconus, Largus, Smaragdus, Apronianus, Papias, Maurus▪ Claudius, & Prepedigna cum filijs, Gabinius presbiter, Castulus, Pancratius, Artemius cum vxore & filia, Sebastianus, Marcus, Marcellianus. Marcellinus presbiter, Petrus exorcista. Tranquillinus. Nicostratus cum vxore Zoa, Primus & Faelicianus, Claudius, Castori [...], Victorinus, Simphorianus, Basiliscus, Faustinus, Beatrix, Tiburtius filius Cromacij, Simplicius, Susanna virgo, Iohannes, Crispus, Genesius. Foelix, Adauctus, Lucia, Geminianus, Sergius, Bachus, Crisogonus, Saturninus. Sisinnius, Quatuor coronati, Theodorus, Pontianus, Pretextatus, & Tharso. Apud Spoletum Gregorius presbiter, Sabinus episcopus, Exuperantius & Marcellus diaconi. Apud insulas Parmarias Anastasia, Pamphilus presbiter, Eusebij Caesariensis episcopi contubernalis, cuius vitam ipse tribus libris comprehendit. Antiochiae Iulianus, & Basilissa. In Hispanijs ciuitatibus Caesaraugustana, Vincentius diaconus. In Barcillona Eulalia virgo, Cucuphas. Apud Gerundam Foelix. In Cumis Iuliana virgo. Apud Tyrum Tirannio, Siluanus, Plenus at (que) Linus episcopi, cum innumera multitudine. Apud Sirmium, Serenus. In Nicomedia Petrus & Lucianus presbiter Antiochenus. Antimus episcopus, Hermolaus presbiter, cum alijs, Pantaleon. Iohānes, Adrianus, Dorotheus, Gorgonius, Eleutherius. In Smirna. Hirenaeus episcopus. In Palestina ciuitate Gaza Siluanus. Mediolani Victor. Apud Illiricū ciuitate Siscia Quirinus episcopus. Apud Tharsum Bonifacius. Apud Aquileiam Foelix. Fortunatus. Apud Siciliam Vitus, Modestus, Crescentia, Lucia virgo. In Britannia Albanus. Apud Massiliam Victor. In Retia apud Augustam Affra cum socijs suis. In Nicaea [Page 158] Bithiniae Theodota cū filijs suis. In Hispanijs ciuitate Cō pluto Iustinus & Pastor fratres. In Cicilia ciuitate Cati [...] nensium Euplus diaconus. Apud vrbem Italiae Pergamū Alexander. In Calcedonia Eufemia cum alijs. In Campania Ianuarius Beneuentanae ciuitatis episcopus, Sosius diaconus. Mecenatae ciuitatis Festus & Desiderius. In Palestina Peleus & Nilus episcopi. In Cizico Fausta, & Euilasius. In Agauno Mauricius cū socijs suis. Antiochiae Ciprianus episcopus, cum Iustina virgine. Apud Aegaeam ciuitatem Cosmas & Damianus. In Gallijs Castro Solidoro (quod est super Arolam fluuium) Victor & Vrsus. Apud Agrippinam Gereon cum socijs suis. Apud Tharsum Toracus, Probus, Andronicus. In Venusia ciuitate Apuliae Foelix episcopus, Audax, Ianuarius presbiter. Suessionis Crispinus & Crispinianus. Apud Sydonem Zenobius presbiter. In territorio Agenensi Tiberius, Modestus, Florentia. Antiochiae Romanus. Alexandriae Petrus episcopus. In Aphrica ciuitate Colonia Crispina virgo. In Thuscia Barbara virgo. In Hispanijs Leocadia, Emerita, Eulalia, Iulia. Tunc intra vnum mensem. 17. millia martyrum pro Christo passi sunt.

ROmanorum. 42. Constantinus Magnus, Constantij filius ex concubina Helena, ab anno. 4. persecutionis incipiens, Indict. secunda, regnauit annis. 30. mensibus. 10. hoc est, in anno. 314. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt, teste Cassiodoro.

300 1. Diocletianus. 11. Maximianus. 9. His Consulibus 322 Meltiades papa successit No. Iulij: Maxentius, Herculej Maximiniani filius, à Praetorianis militibus Romae Augustus appellatur. Seuerus Caesar à Galerio Maximiano cō tra Maxentium missus, Rauennae interficitur.

301 2. Diocletianus. Maximianus. Licinius à Galerio Carnuti 323 imperator factus est Herculeus Maximianus à silia Fausta detectus, quòd dolum viro suo para [...]et, Massiliae fugiens occiditur. Quirinus episcopus Siscianus gloriosè [Page 159] pro Christo interficitur. Nam manuali mola ad collū eius ligata de ponte praecipitatus in fluuium, diutissim [...] supernatauit, & inspectantibus loquutus ne sui exemplo terrerentur, vix orans (vt mergeretur) obtinuit.

324 3. Maximinus. 8. Licinius. Galerius Maximianus persecutor 302 ecclesiae, vermibus consumptus, moritur.

325 4. Constantinus. 2. Licinius. 2. Maximianus persecutione in Christianos facta, cùm iam à Licinio puniendus 303 esset, apud Tharsum moritur. Meltiades papa obijt. 4. Idus [...]an. Siluester. 31. papa successit Cal. Feb. sedit (que) annis. 24.

326 5. Constantius. Licinius. Ciclus. 17. decenn. incipit,304 Indict. 7. Petrus Alexandriae episcopus passus est. Post hunc 17. ordinatur episcopus Achilles.

327 6. Volusianus. Anianus. Maxentius apud Pontem Miluium à Constantino superatus occiditur.305

328 7. Constantius. Licinius. Bellum ciuile aduersus Licinium. Pax nostra à Constantino reddita est post annos.306 10. persecutionis. Constantino à papa Siluestro baptizato, scripsit ei sua mater Helena de Britannia, vt negantes Christum Iudaeos persequeretur. Tunc Constantino. 4. & Licinio. 4. Consulibus, die Idus Augusti, congregati sunt cum Helena. 120. sapientiores Iudaeorum, cum Constantino autem & Siluestro papa. 24. episcopi, & superati sunt Iudaei omni scriptura diuina.

329 8. Sabinus. Rufinus. Hierosolimorum. 39. constituitur episcopus Macharius.307

330 9. Gallicanus. Bassus. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus bissextilibus. Diocletianus haùd longè à Salonis 308 in villa sua moritur, & solus omnium priuatus inter deos refertur.

331 10. Licinius. Crispus. Crispus & Constantius filij 309 Constantini, & Cilicinius adolescens Licinij Augusti filius, Constantini ex sorore nepos, Caesares appellantur. Quorum Crispum Lactantius latinis literis erudiuit, vir [Page 160] omnium sui temporis eloquentissimus, sed adeò in hac vita pauper, vt plerun (que) etiam necessarijs indigueret.

310 11. Constantius. Licinius.332

311 12. Constantinus. Constantius.333

312 13. Crispus. Constantius.334

313 14. Probinus. Iulianus. Liciniꝰ de palatio suo Christianos 335 pellit Basilius Amasiae Ponti episcopus sub Licinio martyrio coronatur.

314 15. Seuerus. Rufinus. Alexandrinae ecclesiae. 18. ordinatur 336 episcopus Alexander, à quo Arrius presbiter de ecclesia eiectus, multos suae impietati sociat. Ad quorum perfidiam coarguendam, Sinodus. 318. episcoporum in Nicaea vrbe Bithiniae est collecta, omnes (que) haereticorum machinas homousij oppositione deleuit.

315 16. Crispus. Constantius. Constantinus prohibuit 337 Christianos occidi, paganorum (que) templa iussit claudi.

316 17. Paulinus. Iulianus. Fides catholica tractatur in sinodo.338 318. episcoporum, in Nicaea vrbe Bithiniae congregata contra Arrianos die mensis secundum Graecos Desij. 19. hoc est. 17. Cal. Iulij, Consulatu Paulini, & Iuliani, teste Beda. Temporibus Siluestri papae, & Constantini pijssimi Augusti factum est magnum Concilium in Nicaea Bithiniae, & congregati sunt regali & eiusdem Siluestri papae vocatione in id ipsum. 318. episcopi catholici, qui exposuerunt integram fidem, catholicam, immaculatam, & dā narunt Arrium & Photinum, Sabellium (que), & sequaces eorum. Inter quos episcopos erant Victor & Vincentius presbiteri, eiusdem S. Siluestri Romani pontificis Legati. S. Martinus nascitur. Eodem quo (que) tempore. 13. Cal. Iulij die, quandò memoratum magnum Concilium in Nicaea congregatum est, canonica iam vocatione in vrbe Roma congregauit & ipse Siluester cum consilio Constantini. 277. episcopos, & damnauit praedictos haereticos, & constituit, vt Arrianus presbiter resipiscens, non susciperetur, nisi episcopus eiusdē loci eum reconciliaret, [Page 161] & sacrosancto chrismate per episcopalis manus impositionem S. Spiritus gratia, quae ab haereticis dari non potest, confirmaretur: In qua etiam consensu & subscriptione omnium constitutum est, vt nullus laicus crimen clerico, nec clericus inferioris gradus, superiori, id est, episcopo vel presbitero inferret, & in puro lino corpus Christi offeratur, & chrisma ab episcopo cōficiatur, & vt baptizatum liniat presbiter, & dalmaticis in ecclesijs vti, & vt pallio linostumo leua subdiaconorum tergeretur, & reliqua multa.

339 18. Constantinus. Constantius. Constantius filius 317 Constantini, Caesar est factus. Licinius Thessalonicae contra ius sacramenti, priuatus occiditur.

340 19. Constantius. Maximus. Nazarius rhetor insignis 318 habetur, Crispus filius Constantini, Licinius iunior, Constantiae Constantini sororis & Licinij filius, crudelissimè interficiuntur.

341 20. Ianuarius. Iustus. Vicennalia Constantini Nicomediae acta, & sequenti anno Romae edita. Hucus (que) historiam 319 scribit Eusebius, Pamphili martiris contubernalis. Cui nos ita subiecimus. Hoc est, Hieronimus. In qua historia▪ quae Tripartita dicitur, ita habetur. Helena crucem inuenit, duas (que) eius partes filio suo misit. Quarum vnam in statuam in foro Constantini super columnam porphireticam posuit Constantinus, alteram verò argentea theca clausam in ciuitate custodiuit. Arrius verò fictam fidem scribens, de exilio reuocatus est à Constantino, qui reuersus sic Constantino iurauit. Si non credimus in patrem & filium, & spiritum sanctum, sicut ecclesia catholica credit, iudex noster sit deus, hic & in futuro Cōstantinus autem, etsi inde gauisus est, tamen eum alios (que) haereticos communicare in ecclesia non permisit, donec episcoporum de ipsis iudicium fieret. Constantinus autem iterùm volens Arrium probare, duxit eum ad palatium, iureiurando interrogans de Concilij Nicaeni decretis. At ipse fictè suam [Page 162] sectam sub ala habens, sic iurauit esse. Quoniam verò ipsa dies sabbati erat, praecepit Constantinus crastino die Dominico Arrium ad communionem accedere. Tunc in aula etiam à militibus Eusebij episcopi Arrius honoratus, & per mediam ciuitatem honorabilitèr & perspicuè ductus: Cùm venisset ad forum Constantini, vbi pars illa crucis erat, tremefactus & confusus est Arrius. Et cùm necessariū quesisset meatum, cum stercoribus viscera coeffundens, obijt.

320 21. Constantinus. Constantius. Arbonius rhetor in Aphrica clarus habetur. Qui dum siccè ad declamandum 342 iuuenes erudiret, & adhùc ethnicus ad credulitatē somnijs compelleretur, ne (que) ab episcopo impetraret fidem, quam semper oppugnâret, elucubrauit aduersus pristinā religionem luculentissimos libros, & tandem veluti quibusdam obsidibus pietatis datis, quod petebat, obtinuit, Drepanam ciuitatem Bithiniae in honorem martiris Luciani vbi condidit Conūantinus instauransque, ex vocabulo matris suae Helenopolin nuncupauit. In Antiochia Dominicum, quod vocatur Aureum, aedificare caeptum.

321 22. Constantius. Simmachus. Constantinus vxorem 343 suam Pausiam interfecit. Donatus agnoscitur, à quo per Aphricam Donatiani. Antiochiae post Tyrannum. 20. ordinatur episcopus Vitalis. Post quem. 21. Philogonius. Cui successit. 22 Paulinus. Post quem. 23. Eustachius. Quo in exilium ob fidem truso, vsque in praesentem diem Arriani ecclesiam obtinuerūt, id est. Eusebius. Eufronius Placillus, Stephanus, Lentius, Eudoxias, Mellitus, Euzotus, Dorotheus, rursùm Mellitus. Quorū id circò tempora nō digessimus, quòd eos hostes potiùs Christi, quàm episcopos iudicem.

322 23. Bassus. Ablauius.344

323 24. Pacatianus. Hilarianus. Ciclus. 18. decenn. incipit, indict. 11. Iuuencus presbiter, natione Hispanus, Euangelia 345 heroicis versibus explicat. Porphyrius misso ad [Page 163] Constantinum insigni volumine, de exilio liberatur.

346 25. Dalmatius. Zenophilus. Alexandriae. 19. episcopus ordinatur Athanasius Dedicatur Constantinopolis 324 omnium penè vrbium nuditate. Metrorus philosophus agnoscitur.

347 26. Optatus. Paulinus. Edicto Constantini Gentiliū 325 templa subuersa sunt. Romani Gothos in Sarmatorum regione vicerunt. S. Martinus cùm esset annorum. 10. inuitis parentibus, (vtpote Gentilibus) ad ecclesiam confugit, se (que) Catechumenum fieri postulauit.

348 27. Constantius. Albinus. Constantius filius Constantini, prouehitur ad regnum. Pestilentia & fame innumerabilis 326 multitudo in Siria, Silicia (que) perijt.

349 28. Nepotianus. Fecundus. In martyrologio sic: Secūdo Cal. Ianuarij natalis Sancti Siluestri papae: qui sedit 327 annis. 24. mēsibus. 10. diebus. 11. Sedit autem ex die Cal. Febr. vsque. 2. Cal. Ianuarij, & sepultus est in coemeterio Priscillae via Salaria, miliario ab vrbe Roma tertiò. 2. Cal. Ianuarij, Constantino & Volusiano Consulibus, & cessauit episcopatus diebus. 15. Nota duos menses vacationis episcopatus à 4. Idus Decembris, quo Melchiades papa obijt, vs (que) Cal. Febr. quo Siluester sedit, &. 15. dies posteà. Quod tempus pontificibus non imputatur. Si igitur ita tempus pontificum deficit, quorum natalicia annuatim celebrantur, nonne multò magis tempus imperatorum? Marcus papa. 22. post Petrum, sedit mensibus. 8. Domino sancto & Apostolici culminis dignitate venerando, Marco sanctae Romanae & Apostolicae sedis vniuersalis ecclesiae Papae, Athanasius & vniuersi episcopi Aegipti. Ad vos peruenisse non dubitamus quanta & qualia ab haereticis, & maximè ab Arrianis quotidiè patimur, vt etiam viuere iam nos taedeat. In tantum etenim nostra vastarūt, vt nulla nobis vtensilia dimiserint, libros nostros vs (que) ad minimum incenderunt. Qua proptèr praecamur pater beatissime, quia non dubitamus apud vos plenaria esse [Page 164] Nicaeni Concilij exemplaria, vt illa nobis, quae sanctae recordationis praedecessoris vestri Siluestri fuerunt, sub tuta mittatis stipulatione. Nam quando praedictae Synodo cum beatae memoriae Alexandro digno deo pontifice nostro, id est, Alexandrinae ciuitatis episcopo, in diaconatus interfuimus officio, sub nostrae praesentiae testimonio per beatos viros Victorem & Vincentium presbiteros, apostolicae sedis Apocrisiarios, missa sunt praedicto papae Siluestro, cum astipulatione subnixa. 70. capitula. Sanè praesentibus nobis. 80. capitula in memorata tractata sunt Synodo, scilicet. 40. à Graecis Graeca lingua aedita, &. 40. à Latinis edita Latinè. Sed visum est. 318. patribus, repletis spiritu sancto, in praedicto congregatis Concilio, & maximè iam dicto Alexandro, & Apostolicae sedis apocrisarijs, vt decem capitula adunarentur alijs, atque congruis in locis insererentur, & ad formam. 70. discipulorū vel. 70. linguarum, tanti & tam excellentis Concilij fierēt capitula, quae omnem Christianum informarent orbem, & omnes sub sacerdotali & Christiano nomine degentes, vna fides, & vna sacerdotalis, atque clericalis regeret norma, nec quicquam à suo discordaret capite. Nunc igitur quòd, vt praedictum est, inimici sanctae Dei ecclesiae, maximè Arriani, à quibus quotidie terremur & impugnamur & opprimimur, praefata. 70. Nicaeni Concilij capitula, quae de praefata synodo iubente praefato domino meo Alexandro▪ decreta omnium episcoporum attuli, quae etiam coram omnibus recitaui atque conscripsi, sunt igne combusta: optamus, vt à vestrae sanctae sedis ecclesiae authoritate percipere per praesentes legatos mereamur, & reliqua. Omnibꝰ venerabilibus fratribus Athanasio, & vniuersis Aegiptiorum episcopis, Marcus sanctae Romanae apostolicae sedis & vniuersalis ecclesiae episcopus salutē. Doleo fratres, & nimiùm contristor, super afflictione vestra: & reliqua. De capitulis verò Nicaeni Concilij, quibus vos interfuisse literis vestrae fraternitatis significastis: [Page 165] à nostris, qui vnà vobiscum interfuerūt, diligentioribus requisiuimus collocutionibus, qui ita, vt vestrae testatae sunt literae, omnem nobis ordinem exposuerunt, vestram (que) epistolam per omnia veram esse testati sunt. Non vt nos aliquid sinistrum vestra ex parte arbitramur, sed nos & vos, illos (que) abs (que) vlla in posterum titubatione vnum sentire optaremus, & sancta Romana ecclesia (quae semper immaculata mansit) & domino inuante, & B. Petro apostolo opem ferente, in futuro manebit, sine vlla haereticorū insultatione firma & immobilis, omni tempore persistet. His ita peractis, diligentèr requirentes in sancto nostrae & Apostolicae sedis scrinio, eadem, quae sanctae recordationis praedecessori meo Siluestro sunt directa. 70. sicut significastis, capitula illaesa inuenimus. Ipsa enim vobis propter authoritatem, & scriptionem tantorum patrum & eius magni Concilij minimè misimus, sed pro eisdem coram apocrisiarijs vestris alia similia, eundem numerum, eandē (que) ipsam subscriptionē continētia vobis scribere, & sub certa stipulatione mittere curauimꝰ, & reliqua. Data est. 9. Cal. Nou. Nepotiano & Fecundo vrbis Cōsulibꝰ. Marcus papa obijt Nonis Octobris, & sepultus in coemeterio Balbinae via Ardiatina, quā ipse insistens fecit. Iulius papa 33. post Petrū annis. 16. mēsibus. 9.

350 29. Foelicianus. Titianus. Calocerus in Cypro res 328 nouas moliens opprimitur. Constantinus cum liberis suis honorificas ad Antonium literas mittit.

351 30 Vrsus. Polemius. Tricēnalibus Constantini Dalmatius 329 Caesar appellatur. Nazarius pater rhetor Romae gloriosissime docet. Nazarij rhetoris filia in eloquentia patri coaequatur. Tiberianus vir disertus, Praefectus Praetorij, Gallias regit Eustachius Constantinopolitanus agnoscitur, cuius industria Hierosolimis Martyrium constructum est.

352 31. Constantius. Constans. Sanctus Hieronimus nascitur.330 Sanctus Martinus, cum esset annorum. 15. raptus & [Page 166] cathena [...]us sacramentis militaribus implicitus est, & reliqua: quae in vita eius pleniùs habentur. Constantinus extremo vitae suae tempore ab Eusebio Nicomediensi episcopo rebaptizatus, in Arrianum dogma declinat: à quo vsque in praesens tempus rapinae ecclesiarum, & totius orbis secuta est discordia. His Consulibus Constantinus, cùm bellum pararet in Persas, in Achirone villa publica iuxta Nicomediam moritur. Theodorus episcopus in tripartita historia sic. Constantinus in Nicomedia in Achirone villa postquàm baptizatus est ab Eusebio Nicomediensi episcopo Arriano, obijt. Obijt autem anno 66. aetatis, imperij autem. 31. die. 25. mensis Maij.

ROmanorum. 43 Constantius imperator anno ab vrbe condita. 1091 cum Constantino & Constante fratribus suis adeptus est imperium, quod. 27. annis tenuit, hoc est vsque in mensem Nou. in anno. 345. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt, teste Cassiodoro.

331 1. Acindinus Proculus. Ablauius Praefectus Praetorij,353 & multi nobiles occisi sunt. Sapor rex Persarum, Mesopotamia vastata, duobus ferè mensibus Nisibin obsedit. Dalmatius Caesar, quem patruus Constantinus consortem regni fidelem dereliquerat, factione Cōstātij patruelis, & tumultu militari interimitur. Iacobus Nisibiensis episcopus agnoscitur. Ad cuius preces saepè vrbs liberata est.

332 2. Marcellinus. Probinus. Ex hoc loco impietas Arrij,354 Constantij regis fulta praesidio, exilijs, carceribus, & varijs afflictionum modis primùm Athanasium, deindè omnes, non suae partis, episcopos est persecuta. Iuliusque papa fuit in exilio mensibus. 3. sed post mortem Constantini ad sedem cum gloria reuertitur.

333 3. Constantinus. Constans. Constantinus bellū fratri 355 inferens iuxta Aquileiā à se occiditur vario euentu aduersus Francos pugnatur. Multae Oriētis vrbes terraemotu horribili cōcidêrunt. Beatus Iulius papa in regione (quae Cersona dicitur) vbi S. Clemēs iacebat, ad destruendā haeresim▪ [Page 167] quae illis in partibus pullulauerat, perrexit. Cū (que) ꝑacto negotio idē papa ab illis partibus regredi inciperet, apparuit ei angelus domini dicēs· Noli recedere, à domino enim tibi praecipitur vt reuertaris & trāsferas corpus S. Clemētis, quod hactenùs in mari iacuit: Cui Iulius. Quomodo (inquit) potest hoc fieri, cū mare nō partiatur, nisi die natalis eius? Cui angelus ait. Hoc erit tibi signū, quod dominus tibi praecipiat reuerti, quia mare in occursum tuum partietur. Perrexit autem illò, & transtulit corpus S. Clementis, & posuit illud super ripam, & aedificauit ibi ecclesiam, & assumens de corpore eius reliquias, Romam secum detulit. Contigit autem vt eodem die, quo illum deferentem reliquias eiusdem martyris, cum summa honorificentia populus recepisset Romanus, sepulchrum quod in mari relictum erat, cum solo, se super mare erigeret, & insula fieret. Vbi regionis illius homines basilicam construxerunt & congregationem. Ex tunc ad illam ecclesiam nauigio itur. S. Martinus cùm esset annorum. 18. baptizatus est, & rel. In nomine domini dei & Saluatoris nostri Iesu Christi, imperantibus (que) Constantino & Constante Augustis, anno. 4. sub die. 8. Cal. Octobris, Indict. 6. praesidente sancto & Beatissimo Iulio papa sedis Apostolicae vrbis Romae, praepositis sacrosanctis ac venerabilibus Euangelijs in ecclesia domini dei & Saluatoris nostri Iesu Christi, quae vocatur Constantiniana, residentibus etiam viris venerabilibus, pariter (que) cum eo audientibus, Benedicto Aquiliensi episcopo, Luciano Maurianensi episcopo, & reliquis cum. eis. 117. episcopis, Iulius praedictus sanctissimus vrbis Romae episcopus dixit, & reliqua. Annus ita (que) quartus Constantij imperatoris. 6. erat Indictione, qui est annus. 28. Magni Constantini iuxta chronicam Eusebij & Bedae: incarnationis autem secundum Dionisium. 333.

356 4. Placidus. Romulus. Audeus in Coelosyria clarus 334 habetur. A quo haeresis Audiena.

357 5. Leontius. Salustius. Franci à Constante perdomiti 335 [Page 168] sunt, & pax cum eis facta. Hermogenes Magister militiae Constantinopolim tractus à populo ob episcopum Paulum, quem regis imperio & Arrianorū factione pellebat. Antiochiae Dominicum aureum dedicatur.

336 6. Constantius. Constans. Ciclus solaris incipit. 4.358 concurrentibus bisextilibus. Macedonius, artis plurimae, in locum Pauli ab Arrianis episcopis subrogatur, à quo haeresis Macedoniana. Paulus crudelitate praefecti Philippi, (nam fautor Macedonij partium erat) & Arrianorū insidiis strangulatur.

337 7. Amantius. Albinus Maximinus episcopus Treuerorum 359 clarus habetur, à quo Athanasius Alexandriae episcopus, cùm à Constantino quaereretur ad paenam, honorificè susceptus est. Sapor Persarū rex Christianos persequitur. Neocaesaria in Ponto subuersa est, excepta ecclesia & episcopo, caeteris (que) qui ibidem reperti sunt.

338 8. Amantius. Albinus. Titianus vir eloquens Praefecturam 360 Praetorij apud Gallias administrat. Athanasius ad Constantis literas Alexandriam redijt.

9. Rufinus. Eusebius. Dirrhachium terraemotu concidit,361 339 &. 3. diebus ac noctibus Roma nutauit, plurimae (que) vrbes Campaniae vexatae.

340 10. Philippus. Sallia. Magnis Reip. expensis in Seleucia 362 Syriae portus efficitur. Rursùm Sapor. 3. mensibus obsidet Nisibin. Eusebius Emissenus, Arrianae signifer factionis, multa conscribit.

341 11. Limenius. Catulinus. Solis facta est defectio. Bellum 363 Persicum nocturnum apud Singaram, in qua, haùd dubiam victoriam militum stoliditate perdidimus. Ne (que) verò vllum Constantio ex nouem grauibus praelijs prosperum contra Persas fuit. Nam vt alia omittam, Nisibis obsessa, Bizabda & Amida captae sunt. Maximinus. 40. post Macharium, Hierosolimorū episcopus moritur: post quem ecclesiam Arriani inuadunt. 1. Cyrillus, Eutichus, rursùm Cyrillus, Hirenaeus. tertio Cyrillus, Hilarius, [Page 169] quartò Cyrillus. Qui cùm à Maximo fuisset presbiter ordinatus, & post mortem eius, ab Acatio episcopo Caesariensi & caeteris Arrianis episcopatus ei promitteretur, si ordinatio nem Maximi repudiasset, diaconus in ecclesia ministrauit. Ob quam impietatem sacerdotij mercede priuatus, Heraclium (quem Maximus moriens in suum locum substituerat) varia fraude sollicitans, de episcopatu in presbiterium regradauit. Ciclus decen nouenalis. 19. incipit, Indict. 15.

364 12. Sergius. Nigridianus. Magnentio apud Augustodunum arripiente imperium, Constans haud longè ab 342 Hispania in Castro, cui nomen Helena est, interficitur, anno aetatis suae. 30. quam ob rem turbata Rep. Vetranio Mursae, Nepotianus Romae imperatores fiunt. Romae populus aduersus Magnentianos rebellans ab Heraclide Senatore proditur. Nepotiani caput filo per vrbem circumlatum, multae (que) proscriptiones nobilium, & caedes factae sunt.

365 13. Proconsulatus. Sergij & Nigridiani. Vetranioni 343 à Constantio regium est insigne sublatum. Magnentius Mursae vincitur, vbi Romanae vires concidêrunt. Gallus Constantij patruelis, Caesar est factus.

366 14. Constantius. Constans. Iulius papa obijt. 2. Idus Aprilis, & sepultꝰ est via Aurelia miliario. 3 in coemeterio 344 Calepodij, qui sub Constantio Constantini Arriani filio, mensibus. 10. proiectus est, sed post eius mortem ad suam sedem reuersus. Liberius. 34. papa post Petrum, sedit annis. 19.

367 15. Constantius. Constans. Gallus Iudaeos qui interfectis per noctem militibus arma ad rebellandum inuaserant,345 oppressit: caesis multis hominum millibus vs (que) ad innoxiam aetatem, & ciuitates eorum Caesaream, Tibiriadem, & Diospolim, plurima (que) oppida igni tradidit & nō nulli nobilium Antiochiae à Gallo sunt interfecti.

368 16. Constantius. Constans. Magnentius Lugduni 346 [Page 170] in palatio, propria se manu occidit: & Decentius frater eius, quem ad tutandas Gallias Caesarem miserat apud Senonas laqueo vitam explet. Gennadius, forensis orator, insignis habetur.

17. Arbitrio. Lollianus. Gallus Caesar sollicitatus à 369 347 Constantio patrueli suo, cui in suspitionem ob aegregiam indolem venerat. Histriae occiditur. Siluanus in Gallia res nouas moliens. 28. die extinctus est. Victorinus rhetor, & Donatus grammaticus Romae insignes habentur. Paulinus, & Rhodanius, Galliarum episcopi, in exilium ob fidem traduntur.

348 18. Constantius Iulianus. Alcimius, & Delfidius rhetores 370 in Aquitania florentissimè docent. Donatus à quo supra Donatianos in Aphrica dici memorauimus, Carthagine pellitur. Quidam sectatores eius Montenses vocantur, eò quòd ecclesiam Romae primùm in monte habere caeperint. Eusebius Vercellensis episcopus, & Lucifer Caralitanae ac Dionisius Mediolanensis ecclesiae episcopi Pā cratius quo (que) Romanus presbiter, Hilarius diaconus, ab Arrianus & Constantio damnantur exilio. Iulianus frater Galli Mediolani Caesar appellatur.

19. Constantius. Iulianus. Antonius monachus. 105.371 349 aetatis anno in eremo moritur: solitus multa ad eum venientibus de Paulo quodam Thebeo mirae beatitudinis viro referre. Cuius nos exitum breui libello explicuimus, Hilarius episcopus Pictauensis factione Saturnini Arelatensio episcopi, reliquorum (que) qui cum eo erant Arrianorum ante triennium in Phrygiam pulsus, libros de nostra religione componit. Reliquiae Timothaei apostoli Constantinopolim inuehuntur. Liberius papa Romanae ecclesiae in exilium mittitur, quo in exilium ob fidem truso, omnes clerici iurauerunt, vt nullum alium susciperent. Verùm cùm Foelix ab Arrianis fuisset in sacerdotiū substitutus, plurimi periurauerunt, & post annum cum Foelice eiecti sunt. Tandem Liberius taedio victus exilij, in [Page 171] haeretica prauitate subscribens, Romam quasi victor intrauit Foelix autem depositus de episcopatu suo, habitauit in praediolo suo via Portuensi. Magnae Alemannorum copiae apud Argentoriacum oppidum Galliae à Caesare Iuliano oppressae sunt.

372 20. Titianus. Cerealis. Saraceni in monasterium B.350 Antonij irruentes, discipulos eius interimunt. Constantio Romam ingresso, ossa Andreae apostoli & Lucae Euangelistae à Constantinopolitanis miro fauore suscipiuntur. Foelix papa. 35. post Petrum, sedit anno vno.

373 21. Eusebius. Hipatius. Nicomedia terraemotu funditùs euersa est, vicinis vrbibus ex parte vexatis. Paulinus 351 Treuerorum episcopus in Phrigia exulans moritur. Euanthius eruditissimus grammaticorum Constantinopoli obijt, in cuius locum ex Aphrica Chrestus adducitur. Liberius papa de exilio reuertitur.

374 22. Constantius vrbis Consul. Synodus apud Ariminum, & Seleuciam Isauriae facta, in qua antiqua patrum fides,352 Christi primùm legatorum, dehinc omnium proditione dānata est. Honoratus ex Praefecto Praetorij Galliarum, primus Constantinopoli Praefectus vrbis effectus. Gratianus imperator nascitur. Hilarius Pictauiensis episcopus, cùm apud Constantinopolin librum pro se Constantio porrexisset, ad Gallias redit. Macedonius Constantinopoli pellitur, & omnes penè toto orbe ecclesiae sub nomine pacis & religionis, Arrianorum haeresi compolluuntur.

375 23. Iulianus vrbis Consul. Constantinopoli ecclesiarum maxima dedicatur. Miletus Sebastiae Armeniorum episcopus 353 ab Acatio & Georgio episcopis Arrianis Antiochiam transfertur, & post non grande temporis interuallum, cùm presbiteros qui ab Eudoxio antecessore suo depositi fuerant suscepisset, exilij iustissimam causam subita fidei mutatione delusit.

376 24. Taurus vrbis Consul. S. Augustinus nascitur. Gallia 354 [Page 172] per Hilarium Ariminensis perfidiae damnat autores.

355 25. Florentius vrbis Consul. Haeresis Anthropomorphitarum 377 in Syria, Macedonia, & Cōstantinopoli oritur.

356 26. Mamertinus vrbis Consul. Theodorus episcopus 378 in tripartita historia sic. Constantinus Mosoporenis inter Ciciliam, & Cappadociam, anno aetatis 45 Constantinopolim veniens, tertio die mensis Nouembris obijt.

357 27. Neuita vrbis Consul.379

ROmanorum 44 Iulianus secundum omnes regnauit annis 2. mensibus. 8. hoc est, vsque Cal. Iulij in anno. 348. post passionem.

358 1. Iulianus vrbis Consul. Iuliano ad idolorum cultum 380 conuerso, blanda persecutio fuit, illiciēs magis quàm impellens ad sacrificandum, in qua multi ex nostris voluntate propria corruerunt. Georgio per seditionem populi incenso, qui in locum Athanasij ab Arrianis fuerat ordinatus, Athanasius Alexandriam reuertitur. Eusebius & Lucifer de exilio regrediuntur. Equibus Lucifer accitis duobus alijs confessoribus, Paulinum Eustachij episcopi presbiterum, qui se nunquam haereticorum communione polluerat, in parte catholica Antiochiae episcopum fecit.

2. Salustius vrbis Consul. Pheresius sophista Atheniensis,381 359 lege data nè Christiani liberalium artium doctores essēt, (cùm sibi specialitèr cōcederet Iulianus vt Christianos doceret) scholam sponte deseruit. Ecclesiae Antiochiae clausae, & grauissima imminentis persecutionis procella dei volūtate sopita est. Sāctus Eliphius, postquàm praesente Iuliano decollatus est, quià idola adorare noluit, surrexit & ambabus manibus per vnum miliarium portauit caput suum in montem excelsum, ei (que) rupis alba gremium suum aperiens, cōcauum aptum (que) locum dedit super se sedenti. Mons autē dicitur, mons Sancti Eliphij, in quo iuxta praedictum lapidem super sepulchrum ei oratorium cōstructum est inter Frumentosam & Grandim, [Page 173] media ab vtraque miliarijs senis, ab Aquilone Tullensem vrbem habens, ab Austro verò Grandim tenens. Passus est autem in prato amaeno in ripa fluminis nomine Veri, 17. Cal. Nouembris.

382 3. Iulianus vrbis Consul. Iulianus ob odium Christi,360 templum Hierosolimis Iudaeos reparare permisit, at (que) ex omnibus prouincijs Iudaei collecti, noui templi fundamenta iecerunt, sed subitò nocte, oborto terraemotu saxa ab imo fundamentorum excisa longè laté (que) sparsa sunt, igneus (que) globus ab interiori aede templi plurimos eorum suo prostrauit incendio. Quo terrore reliqui pauefacti, Christum fatebantur inuiti. Et ne hoc casu factum crederent, sequenti nocte in vestimentis cunctorum apparuit crucis signum. Romae passi sunt Priscus presbiter, Priscillianus, Benedicta faemina, Pigmenius presbiter, Gordianus, Demetria virgo, Iohannes presbiter, Iohannes & Paulus, Faustus, & Dafraxus. In Hostea Hilarinus, Quiriacus (qui & Iudas) Hierosolimorum episcopus, cum matre sua Anna. Alexandriae Gallicanus. Vercellis, Eusebius episcopus. In Aritio ciuitate Donatus episcopus. Antiochiae Theodoricus presbiter. Iulianus in Persas profectus, nostrum post victoriam dijs sanguinem vouerat: vbi à quodam simulato profuga ad deserta perductus, cùm fame & siti Apostata perdidisset exercitum, & incōsultus à suorum erraret agminibus, ab obuio fortè hostium equite conto ilia perfossus, interijt anno aetatis. 32. Et cùm misisset manum suam in vulnus, & sanguinē sparsisset in aerem, dixit: Vicisti Galilaee, id est, Christe. Hic enim etiam Christianos semper appellabat Galileos. Obijt autem die sexto Cal. Iulij. Et sequenti die Iouinianus ex primicerio domesticorum imperator factus est, teste Theodoro episcopo, & Eutropio historico tunc viuente.

ROmanorum. 45. Iouinianus (secundum omnes) regnauit mensibus. 8. hoc est, vsque Cal. Martij in anno 349▪ post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

[Page 174]1. Iouinianus. Varronianus. Ciclus decennouenalis 361 incipit Indict. quarta. Iouinianus rerum necessitate compulsus 383 Nisibin & magnam Mesopotamiae partem Sapori regi Persarum tradidit. Qui (que) poste à siue odore cubiculi, quod ex recenti tectorio calcis graue quiescentibus fuit, siue nimietate prunarum, quas graui frigorc multum adoleri iusserat, obijt, aetatis anno. 34.13. Cal Maij Post quē cùm exercitus venisset in Nicaeam Bithiniae. 25. die mensis Feb. Valentinianum Tribunum scutariorum ê Pannonia Cibalinsi appellauit Augustum, qui fratrem Valentem Constantinopolim secum regere fecit.

ROmanorū 46. Valētinianus cum Valente fratre, regnauit annis. 11. mensibus. 5. hoc est, vs (que) Cal. Octobris, in anno. 360. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

362 1. Valentinianus. Valens. Valētinianus▪ aegregius aliàs 384 imperator, & Aureliano erat moribus similis, nisi quòd seueritatem eius nimiam interpretātur. Apollinaris Laodicenus episcopus multimoda nostrae religionis scripta componit. S. Nicholaus Mirreotum episcopus migrauit ad dominum.

363 2. Gratianus. Gadalaifus. Terraemotu per totum orbem 385 facto mare littus egreditur, & Siciliae multarum (que) insularum vrbes, innumerabiles (que) populos oppressit. Procopius, qui apud Constātinopolim tyrannidem exercuerat, apud Phrigiam Salutarem extinguitur, & plurimi Procopianae partis caesi, at (que) proscripti sunt. Liberius papa obijt. Cal. Maij. Damasus. 36. papa post Petrum, annis. 19. qui constituit vt in die nocte (que) cantarentur Psalmi per omnes ecclesias. Post verò non multum tempus Vrsinus à quibusdam episcopus cōstitutus Sicinnium cum suis inuadit: quo Damasianae partis cōfluente populo, crudelissimae inter [...]ectiones diue [...] si sexus sunt ꝑpetratae. Valēs ab Eudoxio Arrianorum episcopo baptizatus, nostros persequitur,

364 3. Lubicinius. Iouinus. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus 386 [Page 175] bissextilibus. Gratianus Valentiniani filius, Ambianis imperator factus est, teste Cassiodoro. Tanta Constantinopoli orta est tempestas, vt mirae magnitudinis decidens grando nōnullos homines interficeret. Apud Atrabatas lana de caelo pluuiae mixta descendit.

387 4. Valentinianus. Valens. Hilarius episcopus Pictauiēsis 365 moritur. Nicaea quae saep è anteà corruerat, terraemotu funditùs euertitur. Libanius Antiochenus, rhetor insignis habetur.

388 5. Valentinianus. Victor. Athanaricus rex Gothorū,366 in Christianos persecutione commota, plurimos interfecit, & de proprijs sedibus in Romanum expulit solum. Eusebius Vercellensis episcopus obijt. Magnus etiam Bafilius, cuius condiscipuli extiterunt Gregorius Nazanzenus, Apostata Iulianus, Sophista Libanius, temporibus imperatorum Constantij, Iuliani, Iouiniani claruit, & quinto anno imperij Valentis obijt.

389 6. Valentinianus. Valens. Constantinopoli apostolorum Martyrium dedicatur. Magna fames in Phrigia.367 Lucifer Caralitanus episcopus moritur: qui cum Gregorio Hispaniarum episcopo, & Philone Libiae nunquam Arrianae se miscuit prauitati.

390 7. Gratianus. Probus. Maximinus Praefectus annonae 368 maleficos ab imperatore iussus inuestigare, plurimos Romae nobilium occidit. Valentinianus in Britannia ante quàm tyrannidem inuaderet oppressus. Presbiter Syrmij iniquissimè decollatur, quòd Octauianum ex procō sule apud se latitantem prodere noluisset.

391 8. Modestus. Arintheus. Didimus Alexādrinus multa 369 de nostro dogmate per notarios cōmentatur, qui post quintum natiuitatis suae annum luminibus orbatur, elementorum quo (que) ignarus fuit. Illirici Equitius iniquissimus Comes tributorū exactionibus, prouincias quas regebat, antequam à Barbaris vastarentur, erasit.

392 9. Valentinianus. Valens. Eunomius, discipulus Acatij,370 [Page 176] Constantinopoli agnoscitur, à quo haeresis Eunomiana. Saxones caesi de Asia in regionem Francorum Burgundionum. 80. fermè millia, quod nunquam anteà, ad Rhenum descenderunt. Elearchus Praefectus vrbis Constantinopolis agnoscitur, à quo necessaria & diu expectata votis, aqua ciuitati inducitur. Alexandriae. 20. ordinatur episcopus Petrus, qui post Valentis interitum tam facilis in recipiendis haereticis fuit, vt nōnullis suspitionē acceptae pecuniae intulerit. S. Martinus anno. 56. aetatis suae dominico die. 4. Non. Iulij in Archiepiscopatum Turonicae ciuitatis Galliae consecratur, in quo. 26. annis sanctissimè vixit. Tempore autem quo primùm episcopus datus est, Valentinianus tum maior rerū potiebatur, qui noluit assurgere sancto viro, donec sellam regiam ignis absumpsit, & sic superbus rex solio suo excutitur, & inuitus Martino assurgit.

371 10. Gratianus. 3. Equitius. Melāthia nobilissima mulierum 393 Romanarum, & Marcellini quondam Consulis filia, vnico tunc Praetore Vrbano filio derelicto, Hierosolimam nauigauit, vbi tanto virtutum praecipue (que) humilitatis miraculo fulsit, vt Tedae nomen acciperet.

372 11. Procōsulatus Gratiani, Equitij. Post Auxentij serā 394 mortem, Mediolani Ambrosio episcopo cōstituto, omnis ad fidem rectā Italia cōuertitur. Aquileiēses clerici quasi chorus beatorum habentur. Quia superiori anno Sarmatae Pannonias vastauerant▪ ijdem Consules permansêre. Sanctus Patricius nascjtur in Britānia ex patre Calphurmo nomine, qui presbiter fuit, filius diaconi nomine Fodit. Mater autem erat Patricij Cōches, soror S. Martini de Gallia. Patricius in baptismo dictus est Sucat, à S. Germano Magoniꝰ, à Caelestino papa Patricius, id est pater ciuiū. Theodorus sic. Peor monachus ambulabat aedens, ne suae carni placeret, panibus noluit plus vno versu, id est, Dixi custodiam vias meas vt non delinquam in lingua mea, discere, dum ipsum compleret. Qui interroganti se de [Page 177] eodem versu, respondit. Vix. 49. annis ipsum implere potui. Qui (rogante episcopo Athanasio, vt ab eremo secum veniret ad Alexandriam) fleuit de ornatu mulieris. Macharius Aegiptius, Macharius (que) Alexādrinus. Ammonius dum cum Athanasio venisset Romam, nullum ibi vidit, nisi basilicam Apostolorum Petri & Pauli: qui ad episcopatum tractus, nè episcopus esset, suam abscidit aurem. Iohannes pater. 3000. monachorum. Seraphion pater. 10. milliū monachorū. Dioscorus presbiter. 100. monachorum, qui ante communionem conscientias singulorum fratrum pandebat. Theonas. 30. annis tacuit. Helenus ignem in sinu portabat. Helias, centum & decem monachorum pater, in eremo solus annis 70. Apelles faber ferrum ex fornace crudum trahens manu, nocte faciem daemoni [...] fingentis se in forma mulieris pulchrae percussit. Isidorus suum clausit monasterium, intùs habens necessaria. Apollo annis. 40. in solitudine exteriore. Dorotheus, cuius cibus erat panis. 6. vnciarum, & vnus fasciculus oleris & aquae. Piamon presbiter cui aliquando offerenti corpus sacrum Christi, Angelus circa altare apparuit, nomina absentiū delens, fratrū (que) praesentiū scribens. Marcus, cui hora cōmunionis Angelus corpus Christi praebuit. Moyses vasa fratrum nocte aqua implebat, per decem stadia vel 20. vel. 30. eam afferens, qui. 4. latrones suum hospitium infestantes ligauit: crastino dorso in commune fratrum eos portaturus. Paulus pater. 50. monachorum. Stephanus per annos. 48. probatus, & magno Antonio notissimus: deindè ita tribulatus, vt membra eius abscinderentur. Iulianus Accepsemas per. 70. annos in cella reclusus, nec visus nec locutus tam diu.

12. Valens. Valentinianus. His Consulibus Valentinianus 395 contra legatos Sarmatorum vehementi commotus 373 furore, eruptione venarum, quod graecè Apoplexis vocatur, fluxu sanguinis. 17. die mensis Septembris, aetatis anno. 54. imperij autem. 11. mense. 5. Brigitione obijt.

[Page 178]ROmanorum. 47. Valens cum Gratiano & Valentiniano filijs fratris sui (secūdum omnes) regnauit annis. 4. hoc est. vs (que) Cal. Octobris in anno. 364. post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

374 1. Gratianus. Merobaudes. Valens lege data vt monachi 396 militarent, nolentes iussit fustibus interfici. Theodosius, Theodosij posteà imperatoris pater, & plurimi nobilium occisi sunt. Photinus in Galatia moritur, à quo Fotinianorum dogma Iudaicum. Basilius Caesariensis episcopus Cappadociae clarus habetur, qui multa continentiae & ingenij bona vno superbiae malo perdidit.

375 2. Valens vrbis Consul. Alemannorum. 30. circiter millia apud Argentoriacum vrbem Galliarum, ab exercitu 397 Gratiani strata sunt. Florentinus, Bonosus, & Rufinus insignes monachi habētur. Equibus Florentinus tam misericors fuit in egentes, vt vulgò pater pauperum nominaretur. Gens Hunnorum Gothos vastat, qui à Romanis sine armorum depositione suscepti, per auaritiam Maximi ducis ad rebellandum coacti, superatis in congressione Romanis in Thracia diffunduntur.

3. Valentinianus vrbis Consul. Valens de Antiochia 376 exire compulsus, sera paenitentia nostros de exilio reuocat.398 Lachrimabile bellū in Thracia, in quo deserēte equitum praesidio, Romanae legiones à Gothis cinctae, vs (que) ad internecionem caesae sunt. Ipsi imperator Valens cùm sagitta saucius fugeret, & ob dolorem saepè laberetur, ad cuiusdam villulae casam deportatus est, quo persequentibus Barbaris, & incensa domo, sepultura quoque caruit. Huc vs (que) Hieronimus. Cassiodorus sic. Cui successit in Oriēte Theodosius Theodosij filius, quem sibi in consortiū regni Gratianus asciuit Gratianus itaque cum. 14. regnasset annis, cum Theodosio regnat annis. 6. Anni igitur. 14. sunt (teste Cassiodoro) ab anno tertio Valentiniani, in quo Gratianus imperator factus est, Lubicino & Iouino Cō sulibus, vsque in mortem Valentis, & vsque in imperium [Page 179] secundum Gratiani.

ROmanorum. 48. Gratianus cum fratre Valentiniano (secundum omnes) regnauit annis. 6. hoc est vs (que) Cal. Octob. in anno. 380, post passionem. Sub quo hi Consules fuerunt.

399 1. Ausonius. Olibrius. Gratianus post mortē patrui,377 Theodosium Theodosij filium, in consortium assumpsit imperij, ei (que) regnum tradidit Orientis. Ea tempestate Priscillianus episcopus de Gallijs, ex Manichaeorum & Gnosticorum dogmate haeresim sui nominis condidit.

2. Gratianus. Theodosius. Ambrosius episcopus pro 378 400 catholica fide multa sublimiter scripsit.

401 3. Siagrius. Eucherius. His Consulibus, teste Cassiodoro.379 S. Martinus Turonicae ciuitatis episcopus in Gallia clarus habetur.

4. Antonius. Siagrius. Ciclus. 21. decēnouenalis incipit,380 402 Indict. 8. S. Theophilus Alexandriae episcopus, compotum centum annorum cursus Theodosio filio Gratiani dedicauit Cōsulatu Antonij & Siagrij incipiens. Synodus. 150. patrum in Augusta vrbe cōtra Macedonium, sub Damaso & Gratiano.

403 5. Merobaudes. Saturninus. Archadius (Theodosij 381 imperatoris filius) appellatur Augustus. Tertio Idus Decēb. natalis S. Damasi papae via Ardiatina in Basilica, qui sedit annis. 19. Vrsinus qui & Siricius▪ 37. papa annis. 15.

404 6. Ricimer. Clearchus. Honorius filius Theodosij 382 nascitur. His Consulibus in Britannia seditione militum Maximus imperator est factus, quo mox ad Gallias transfretante, Gratianus Parisijs Merobaude Magistro militum prodente superatus fugiens, Lugduni captus & occisus est. Maximus Victorem filium suum, consortem regni facit.

ROmanorum. 49. Theodosius filius Gratiani, cum Valentiniano patruo suo, regnauit annis. 11. mensibus. 4. hoc est, vs (que) Cal. Februarij, in anno. 382. post passionē.

[Page 180] 383 1. Archadius. Banco vrbis Consules. Hieronimus presbiter hoc tempore in Bethlem toto iam mundo clarus 405 habetur, aegregio ingenio, & studio vniuersae ecclesiae seruiens.

2. Honorius. Euodius. Priscillianus in Synodo Burdegalēsi 384 dānandum se intelligens, ad imperatorem Maximum 406 peruolauit, auditus (que) Treueris ab Euodio Praefecto Praetorij gladio addictus est, cum Etrocia Delphidi rectoris coniuge, & Latrentano, alijs (que) erroris consortibus.

385 3. Valentinianus. Eutropius. Burdegali quaedam 407 Priscilliani discipula nomine Vrbita, ob impietatis pertinatiam per seditionem vulgi lapidibus extincta est.

386 4. Theodosius. Cinegius. Maximus tyrannus à Valentiniano 408 & Theodosio imperatoribus in 3. ab Aquileia lapide, spoliatus indumētis regijs, sistitur, & capite damnatur. Cuius filius Victor eodē anno ab Arbogaste interfectus est in Gallia.

387 5. Timasius. Promotus. Itachius & Vrsacius episcopi 409 ob necem Priscilliani, cuius accusatores fuerant, ecclesiae communione priuantur.

388 6. Valentinianus. Neoterius. Hieronimus librum de 410 viris illustribus ecclesiae, ad annum octauum Theodosij cō scripsit. S Patricius cum duabus sororibus suis, id est. Lupuit & Tigris venditur in Hiberniam, & ipse quidem S. Patricius venditur ad regem nomine Miluc, filium nepotis Buani in Aquilone Hiberniae, cuius porcorum pastor [...]rat Patricius, & Victor Angelus saepè loquebatur cum eo. Duae verò sorores eius venditae sunt in Canaellae Muirtemnae.

389 7. Titianus. Simmachus. Iohannes monachus anachorita 411 clarus.

390 8. Archadius. Rufus. Valentinianus ad vitae fastidium 412 nimia Arbogastis Magistri militum austeritate perductus, laqueo apud Viennam perijt. Arbogastis magister exercitus, mortuo Valentiniano, cuius exitu grauabatur, [Page 181] Eugenium in Gallia facit imperatorem.

413 9. Theodosius. Abundantius. Scoti à Circio & Picti 391 ab Aquilone vastant insulam Britanniam.

10. Archadius. Honorius. Ciclus solaris incipit, quatuor 392 414 concurrentibus bissextilibus. Iohannes monachus ornatus prophetiae gratia, Theodosio consulenti de euentu belli quod aduersus Eugenium mouebat, victorem futurum esse praedixit.

415 11. Olibrius vrbis Consul. Theodosius Eugenium tirannum vincit & perimit. Augustinus à B. Ambrosio baptizatus,393 multa facundia, doctrina (que) excellens, Hipponae regionis Aphricae ordinatur episcopus. Claudianus poaeta insignis habetur.

416 12. Probinus vrbis Consul. Theodosius imperator die 17. mensis Ianuarij anno aetatis 60. Mediolani obijt, sicut 394 in Tripartita historia legitur.

ROmanorū. 50. Archadius, filius Theodosij, cum fratre Honorio (secundum omnes) regnauit annis. 14. mensibus. 3. hoc est, vs (que) Cal. Maij, in anno. 396. post passionem.

417 1. Archadius. Honorius. Donatus Epiri episcopus, Draconem ingentem necauit expuens in os eius, quem 395 octo iuga boum ad locum incendij vix trahere potuerūt: ideò incensus ne putredo eius aërem corrumperet.

418 2. Caesareus. Atticus. S. Martinus Turonorum episcopus.396 81. anno aetatis suae, episcopatus verò. 26. obijt media nocte Dominica, Caesareo Attico (que) conuentu. Concilium Carthaginis: vbi Hipponensis Concilij statuta firmātur, & inseruntur.

419 3. Honorius. Eutichianus. Siricius papa obijt. 9. Cal.397 Martii. Anastasius papa. 38. sedit annis. 5. hic constituit, vt quotiescun (que) Euangelia sacra recitantur, sacerdotes nō sedeant, sed curuistent.

420 4. Manlius. Theodorus. Cū hoc Cōsulatū inierat Eutropius 398 eunuchus, qui mox & honore. & vita deiectꝰ est.

[Page 182] 399 5. Stilico. Aurelianus. Ciclus. 22. decēnouenalis incipit, Indict. 13. Gothi Italiam Alarico & Radagaiso ducibus 421 sunt ingressi.

400 6. Vincentius. Frauitus. Iohannes Constantinopolitanus, & Theophilus Alexandrinus episcopi illustres habentur,422 & vtrum (que) obscurauit discordia Quae eò vs (que) processit, vt Iohannes à Theophilo oppressus, Pontum in exilium perurgeretur: cùm tamen cōmunionem eius maxima pars episcoporum, Rom. Pontificis exemplum secuta, seruauerit.

401 7. Archadius. Honorius. Pollentiae aduersum Gothos vehementèr vtriusque partis clade pugnatum est.423

402 8. Theodosius. Rumoridus. Anastasius papa obijt. 5. Cal. Maij. Innocentius papa. 39. annis. 13.424

403 9. Honorius. Aristenus. Carthaginense Concilium de Donatistis.425

404 10. Stilico. Anthemius. Radagaisus in Thuscia multis Gothorum militibus caesis, ducente exercitum Stilicone 426 superatus & victus est.

405 11. Archadius. Probus. Vandali, Sueui, & Alani, Gallias traiecto Rheno quarto Cal. Ianuarij ingrediūtur.427

406 12. Honorius. Theodosius. Constantinus in Britannia 428 tyrannus exoritur, & ad Gallias transit.

407 13. Bassus vrbis Cōsul. Corpora sanctorum prophetarum 429 Abachuc & Micheae reuelat deus.

408 14. Philippus vrbis Consul. Archadius imperator 430 Constantinopoli obijt Cal. Maij, sicut in praedicta historia ecclesiastica legitur.

ROmanorum.51. Honorius cum Theodosio fratris sui filio (secundum omnes) regnauit annis. 15. hoc est, vs (que) Cal. Maij, in anno. 411. post passionem.

409 1. Theodosius. Honorius. Vandali Hispanias occupauerunt.431 Attalus Romae imperator factus, qui mox priuatus regno, Gothis cessit.

410 2. Varro. Tertullus. Roma à Gothis Alarico duce 432 [Page 183] capta, & ob hoc solus fuit Orientalium partium Consulatus, quod sequenti est anno obseruatum.

433 3. Theodosius. Constantinus apud Arelatense oppidū victus est & captus. Cuius filium Constantem in Hispanijs 411 regnare orsum, Geruntius Comes in Maximum quendam tyrannum transferens, interimit.

434 4. Honorius. Theodosius. Maximo in Hispania (regno ablato) vita concessa est: eò quòd modestia humilitasque 412 hominis affectum parit, iuuidiam non merebatur. Gothi cum rege Thaulfo Gallias ingressi sunt. Eodem tempore vir sanctus Heros, beati Martini discipulus, cùm Arelatensi oppido episcopus praesideret, à populo eiusdem ciuitatis insons & nulli insimulationi obnoxius, pulsus est. In cuius locum Patroclus ordinatus est, amicus & familiaris Constantij Magistri militum, cuius per ipsum gratia querebatur, quae inter episcopos regionis illius magnarum discordiarum materia fuit. Innocentius papa constituit Sabbato ieiunium celebrari, quia in eo in sepulchro iacuit dominus, & discipuli ieiunauerunt.

435 5. Lucius vrbis Consul. Huius Lucij collega in Cō sulatu 413 Heraclianus fuit, qui nouarum in Aphrica rerum reus, & honorem & vitam amisit. Burgundiones partem Galliae propinquam Rheno obtinuerunt. Iobinus, & Sebastianꝰ fratres in Gallia (regno abrepto) perempti sunt. Hac tempestate Pelagius Britto, dogma nominis sui contra gloriam Christi, Caelestino & Iuliano adiutoribus exerit, multos (que) in suum errorem trahit: praedicans vnumquem (que) ad iustitiam voluntate propria regi, tantum (que) accipere gratiae, quantum meruerit, quia peccatum ad se ipsum solùm laeserit: vnde & volentibus possibile sit, vt non etiam posteros eius perstrinxerit, omni carere peccato, omnes (que) paruulos tam insontes nasci, quàm primus homo ante praeuaricationem fuit: nec ideò baptizandos vt à peccato soluantur, sed vt sacramento adoptionis honorentur.

[Page 184]6. Constantius. Constans. Attalus Gothorum consilio 414 & praesidio tyrannidem assumit in Gallia.436

415 7. Honorius. Theodosius. Anno septimo imperij imperatoris Honorij, Cōsulatu iam Honorij deciès & Theodosij 437 sexiès, incarnationis autem iuxta Dionisium 415. anno, Indict. 13. Lucianus presbiter in epistola sua, quam scripsit de inuentione corporis beatissimi Stephani protomartyris, sanctorum Gamalielis, Nicodemi, & Abidon, sicut sibi reuelatum est à domino, inter caetera etiam de seipso eodem anno manifestè demonstrat ita Die parasceuae hoc est feria sexta, quae est tertio Nonas Decēbris▪ Consolatu Honorij deciès, & Theodosij sexiès, Augustorum, &r. Regularibus ergò. 7. mensis Decembris proiectis, remanent concurrentes. 4. anni praedicti, hoc est Cal. Decēbris feria quarta, quarto Nonas, feria. 5. tertio Nonas, feria sexta anno septimo Honorij, Consulatu praedicto, quorū corpora sacra à domino sunt reuelata. Scripsit ipsam reuelationem Graeco sermone ad omnem ecclesiarum personam, quam Auitus presbiter, Hispanus genere, in Latinum vertit eloquium, & adiecta epistola sua per Orosium Orientalibus dedit: qui Orosius ad loca sancta Hierusalem p [...]rueniens, quo eum Augustinus ad Hieronimum pro discenda animae ratione miserat, reliquias S. Stephani accepit, & in patriam reuersus, primus intulit Occidenti. Attalus à Gothis ad Hispanias migrantibus neglectus, & praesidio carens, capitur. Athaulphus à quodā socro vulneratus obijt, regnum (que) eius Vanlia (peremptis his qui idem cupere intelligebantur) inuasit. Pelagianis à papa Innocētio praedamnatis, Aphrorum vigore, & maximè Augustini episcopi industria resistebatur.

416 8. Theodosius. Palladius. Placidiam Theodosij imperatoris filiam, quam Gothi Romae ceperāt, quam (que) Athaulphus 438 coniugem habuerat, Vanlia pacem & honorē expetens reddit, eius (que) nuptias Cōstantius promeretur. Innocētius papa obijt quarto Cal. Augusti. Zosimus papa. 40. [Page 185] annis. 4. Hic fecit benedictionem cereri.

9. Honorius. Constantius. Honorius cum triumpho 439 Romam ingreditur, praeeunte currum eius Attalo, quem 417 liberè viuere iussit exulem. Dimidia posteriorum pars ecclesiae Paschasini episcopi ad papam Leonem. Non ergò nos dies vna longiùs posita terreat, ne cùm hoc vitamus, incurramus errorem, sicut tempore beatae recordationis domini mei praedecessoris nostri Zosimi, anno Consulatus Honorij Augusti vndecies, & Constantij secundo. Tunc enim cùm declinaretur, ne decimo Cal. Maij die, Pascha teneretur, celebratum octauo die Cal. Aprilis, id est, pro embolismo communis est annus tentus, & error grauissimus est ortus, in tantum misterio certo quod dono sancti Spiritus ministratur haec veritas probaretur. Quod proptereà credidit exponendum, quia locus ipse etiam sancto at (que) à me venerando fratri meo Libanio diacono notissimus est: cuius misterij miraculum tale est. Quaedā vilissima possessio quae Meltinas appellatur, in mō tibus arduis ac siluis densissimis constituta, illic (que) perparua at (que) vili opere constructa est ecclesia. In cuius baptisterio nocte sacrosancta Paschali, baptizādi hora, cùm nullus canalis, nulla sit fistula, nec aqua omninò vi [...]ina, fons ex se repletur, paucis (que) qui fuerint consecratis, cùm deductorium nullum habeat, vt aqua venerat, ex sese descēdit. Tūc igitur (sicut suprà diximus) cum sanctae memoriae domino quondàm meo ac beatissimo papa Zosimo, cùm apud Occidentales error ortus fuisset, consuetis lectionibus nocte sancta discussis, presbiter secundum morem baptizandi horam requireret vsque ad lucem aqua non veniente, non consecrati, qui baptizandi fuerant, recesserunt. Vt ergò breuitèr narrem, illa nocte quae lucescebat in diem dominicam. 10. die Cal. Maij, fons sacer hora cōpetēti repletus est. Euidenti ergo miraculo claruit Occidentaliū partium fuisse errorem, Hoc prout potui, vel epistolaris breuitas passa est, iubente Apostolatu vestro rescripsi.

[Page 186] 418 10. Honorius. Theodosius. Ciclus decēnouenalis incipit, Indict. prima. Hoc tempore Constantius seruus Christi,440 ex vicario Romae habitans, & pro gratia Dei deuotissimè Pelagianis resistens, factione eorundem multa pertulit, quae illum sanctis confessoribus sociauerunt. Concilio apud Carthaginem habito. 214. vel ampliùs episcoporum, ad papā Zosimum Synodi decreta perlata sunt: quibus probatis, per totum mundum haeresis Pelagiana damnata est. Valentinianus Constantij & Placidiae filius, nascitur quinto Nonas Iulij. Zosimus papa obijt. 7. Cal. Ianuarij.

419 11. Monaxius. Plinta. Constantius pacem firmat cum 441 Vanlia, data eidem ad inhabitandum secunda Aquitania, & quibusdam ciuitatibus confinium prouinciarum. Bonifacius papa. 41. sedit annis. 4.

420 12. Theodosius. Constantius. Ciclus solaris incipit,442 quatuor cōcurrentibus bissextilibus. Constantius ab Honorio in consortium regni assumitur. Hieronimus presbiter moritur, anno aetatis suae. 91. secundo Cal. Octobris.

421 13. Agricola. Eustachius. Constantius imperator 443 obijt. Bonifacius papa decreuit seruum, clericum non fieri, nec obnoxium curiae vel cuiuslibet rei.

422 14. Honorius. Theodosius. Hoc tempore exercitus 444 ad Hispanias contra Vandalos missus est, cuius Castinus dux fuit: qui Bonifacium virum bellicis actibus praeclarū, inepto & iniurioso imperio ab expeditionis suae societate auertit. Nam ille periculosum sibi atque indignum ratus eum sequi, quem discordem superbientem (que) expertus esset, celeritèr se ad portum vrbis, atque indè ad Aphricam proripuit, id (que) Reip. multorum laborum initium fuit. Bonifacius papa obijt octauo Cal. Nouembris.

423 15. Marinianus. Asclepiodotus. Placidia Augusta à 445 fratre Honorio pulsa, ad Orientem cum Honorio & Valentiniano proficiscitur. Caelestinus papa. 42. annis. 9. Honorius Romae obijt, & regnum eius Iohannes occupat.

[Page 187]ROmanorum. 52. Theodosius iunior, Archadij filius, regnauit annis. 27. hoc est, vsque Cal. Maij in anno 438. post passionem.

446 1. Castinus. Victor. Theodosius Valentinianum, amitae 424 suae filium, Caesarem facit, & cum Augusta matre ad recipiendum Occidentale mittit imperium. Quo tempore Iohānes, dum Aphricam (quam Bonifacius obtinebat) bello reposcit, ad defensionem sui infirmior factus est.

447 2. Theodosius. Valentinianus. Placidia Augusta & 425 Valentinianus Caesar mira faelicitate Iohannem tyrannum opprimunt, & regnum victores recipiunt, data venia Aethio▪ eò quòd Hūni, quos per ipsum Iohannes acceperat, eiusdem studio ad propria reuersi sint. Castinus autem in exilium actus est, quia videbatur Iohannē sine inhibentia ipsius regnum non potuisse praesumere. Valentinianus decreto Theodosij Augustus appellatur. Archilar nobile oppidum Galliarum à Gothis multa vi oppugnatur, donec imminente Aethio non impuniti abscederent.

448 3. Theodosius. Valentinianus. Huius temporis aetate 426 extitit exordium regum Francorum. Primus Pharamundus. Patroclus Arelatensis episcopus, à Tribuno quodam barbaro multis vulneribus [...]aniatus, occiditur. Quod facinus ad occultam iussionem Foelicis Magistri militum referebatur. Cuius impulsu creditur etiā Titus diaconꝰ, vir sanctus, Romae pecunias pauperibus distribuens, interemptus esse.

449 4. Hierius. Ardabures. Bonifacius cuius potentia gloria (que) augebatur Aphrica, bellum ad arbitriū Foelicis, qui 427 ad Italiam venire annuebat, publico nomine intulit ducibus Marbono, & Caluioni, & Senecae, cuius proditione Marbonus & Caluio, dum Bonifacium obsident interempti sunt, mox (que) ipse à Bonifacio dolo detentus est & occisus: belli (que) contra Bonifaciū caepti in Sigisuulti curā translata est. Gens Vandalorum ab Hispania ad Aphricam transit.

[Page 188] 428 5. Foelix. Taurus. Nestorius Constantinopolitanus 450 episcopus nouū ecclesijs molitur, errorem inducere, praedicans Christum ex Maria hominem tantùm, non etiam deum natum, ei (que) diuinitatem collatam esse pro merito. Cui impietati praecipua Cyrilli episcopi Alexandrini industria, & Caelestini papae repugnauit auctoritas. Pars Galliarum propinqua Rheno, quam Franci possidendam occupauerant, ab Aethio Comite recepta est.

429 6. Florentius. Dionisius. Foelice ad Patriciam dignitatem 451 prouecto, Aethius Magister militum factus est. Agricola Pelagianus, Seueriani episcopi Pelagiani filius, ecclesias Britanniae dogmatis sui insinuatione corrupit, sed ad actionem Palladij diaconi papa Caelestinus Germanū Autisiodorensem episcopum cum sancto Lupo Tricassinae vrbis antistite vice sua mittit, & disturbatis haereticis Britannos ad catholicam fidem redegit. Caelestinus papa constituit vt psalmi Dauid. 150. ante sacrificium antiphonatim decantarentur, nam anteà epistola & sanctum Euangelium recitabantur.

430 7. Theodosius. Valētinianus. Sanctus pater Augustinus 452 per omnia excellentissimus, cùm in clericatu vel episcopatu annos. 40. cōplesset, anno aetatis. 76. libris Iuliani, inter impetus obsidentiū Vandalorum, in ipso dierū suorum fine respondens, & in defensione Christianae gratiae perseuerans, gloriosè obijt. 5. Cal. Septembris.

8. Bassus. Antiochus. Secundus rex Francorum Clodio 453 431 extitit. Congregata apud Ephesum Synodo. 200. Sacerdotū, Nestorius cum haerese nominis sui, & cum multis Pelagianis damnatur. Ad Scotos in Christum credentes, ordinatus à papa Caelestino Palladius, primus episcopus missus est. Post ipsum S. Patricius.

432 9. Aethius. Valerius. Patricius sanctus, genere Brittus,454 à sancto Caelestino papa consecratur, & ad Archiepiscopatum Hiberniae missus: ibi per annos. 60. signis atque mirabilibus praedicans, totam insulam Hiberniae conuertit [Page 189] ad fidem. Bonifacius ab Aphrica ad Italiam, & ad vrbem veniens, accepit Magistri militum dignitatem. Qui cùm resistentem sibi Aethium in praelio superasset▪ paucos post dies morbo extinctus est. Aethius verò cùm deposita potestate in agro suo degeret, ibi (que) cùm quidam inimicus repentino incursu eum opprimere tentasset, profugus ad vrbem venit, at (que) illuc ad Dalmatias, deinde per Pannonias ad Hunnos peruenit, quorum amicitia auxilioque vsus, pacem principatum interpolatae potestatis obtinuit. Caelestinus papa obijt. 7. Idus Aprilis. Sixtus. 43. papa annis▪ 8. Maximus Taurinensis episcopus in sermonibus componendis facundus claruit.

455 10. Theodosius. Maximus. Eudoxia vxor Theodosij 433 imperatoris ab Hierosolimis remeans, beatissimi Stephani protomartyris reliquias, quae in Basilica S. Laurentij positae venerantur, secum detulit.

456 11. Asper. Ariobindus. Sixtus papa fecit Basilicam 434 S. Mariae matris Domini, quae ab antiquis Liberis dicebatur.

457 12. Theodosius. Valentinianus. Pax facta est cum 435 Vandalis, data eis ad inhabitādum Aphricae portione Eodem tempore Gundicarium Burgundionum regem inter Gallias habitantem Aethius bello obtinuit, pacem (que) ei supplicanti dedit, qua nō diu potitus est. Siquidem illum Hunni cum populo suo radicitùs deleuerunt.

458 13. Isidorus. Senator. Gothi pacis placitum perturbant,436 & plura municipia vicina sedibus suis occupant, Narbonensi oppido maximè infesti, quod cùm diu obsidione & fame laboraret, per Latorium Comitem ab vtroque periculo liberatum est. Siquidem per singulos equites binis tritici modijs aduectis, strenuissimè hostes in fugam vertit, & ciuitatem annona adiuuit.

459 14. Aethius Sigisuuldus. Ciclus decēn. 24. incipit, Indict.437 5. Bellum aduersus Gothos Hūnis auxiliātibus geritur. Valentinianus Augustus ad Theodosiū principē Cō stantinopolim [Page 190] proficiscitur, filiā (que) eius in matrimoniū accipit. Eodē anno piraticā Barbari exercuerūt. In Aphrica Gisericus rex Vandalorum, inter habitationis suae limites volens Catholicam fidem Arriana impietate subuertere, quosdā nostrorū episcopos eo tenus persecutus est, vt eos priuatos iure basilicarū suarū etiā ê ciuitatibus pelleret: cùm ipsorum constantia nullis superbissimi regis terroribus cederet. Per idem tempus. 4. Hispani vi [...]i Archadius, Probus, Paschasius, Eutichius, dum apud Gisericum meritò sapientiae & fidelis obsequij clari habebantur, quos rex vt copulatiores sibi faceret, in Arrianā sectam transire praecepit. At illi hoc facinus constantissimè respuentes, excitato in rapidissimam iram Barbaro, primùm proscripti, deinde in exilium acti, ac postremū diuersis mortibus interempti, illustri martyrio mirabilitèr occubuerunt. Puer autem Paulillus nomine, frater Paschasij & Eutichij, pro elegātia formae at (que) ingenij admodum regi acceptus, cum à professione atque amore catholicae fidei nullis minis perturbari possit, diu fustibus caesus, & ad infimam seruitutem damnatus est, ideo (vt apparet) non interfectus, ne desperata peritia imperij, etiam illa aetas gloriaretur. Sanctus Cyrillus Alexandrinus episcoqus ciclū 95. annorum cōponit, incipiens ab anno. 153. Diocletiani.

438 15. Theodosius. Faustus. Tertius rex Francorū Meroueus.460 Diabolus in specie Moisis Iudaeis in Creta apparens, per mare pede sicco ad terram repromissionis eos perducere se promittit: sed plurimis mersis ac necatis, reliqui salui facti, ad gratiam Christi conuertuntur.

439 16. Theodosius. Festus. Hac tempestate Iulianus Atheniensis,461 iactantissimus Pelagiani erroris assertor, quem dudum amissi episcopatus intemperans cupîdo exagitabat, multimoda arte fallendi correctionis speciem praeferens, molitus est in communionem ecclesiae irrepere. His insidijs Sixtus papa diaconi sui Leonis hortatu vigilantèr occurrens, nullum aditum pestiferis conatibus patere [Page 191] permisit, & ita omnes catholici de detectione fallacis bestiae gaudebant, quasi tunc primùm superbissimam haeresim Apostolicus gladius detruncasset. Pax cum Gothis est facta, cùm eam post ancipitis pugnae lachrimabile experimentum humiliùs quàm vnquā anteà poposcissent. Aethio rebus quae in Gallia componebantur intento, Gisericus de cuius amicitia nihil metuebatur, Carthaginem dolo inuadit, omnes (que) opes eius, excruciatis diuerso tormentorum gene [...]e ciuibus, in ius suum vertit, nec ab ecclesiarum spoliatione abstinens, quas & sacris vasis exinanitas, & sacerdotum administratione priuatas, non iam diuini cultus loca, sed suorum iussit esse habitacula, in vniuersum captiui populi ordinem saeuiens, sed praecipuè nobilitati & regioni infensus, vt non discerneretur hominibus magis quàm deo bellum intulisse.

462 17. Valentinianus. Anatolius. Defuncto Sixto episcopo. 40. ampliùs diebus Romana ecclesia▪ sine antistite 440 fuit, mirabili pace at (que) patientia praesentiam diaconi Leonis expectans, qui tum inter Aethium & Albinum amicitias integrandi gratia Galliae detinebatur. Leo igitur legatione publica accitus, & gaudenti patriae praesentatus. 44. papa Romanae ecclesiae consecratur, sedens per annos. 21. Gisericus Siciliam grauitèr affligens, accepto nuncio Sebastiani ab Hispania ad Aphricam transitus, celeritèr Carthaginem redijt, ratus periculosum sibi ac suis fore, si vir bellandi peritus, recipiendae Carthagini incubuiss [...]t.

463 18. Cyrus vrbis Consul. Theodosius bellum contra Vandalos mouit, Ariobinda, & Ansila, at (que) Germano ducibus 441 cum magna classe directis, qui longis cunctationibus negotium differentes, Siciliae magis oneri quàm Aphricae praesidio fuêre.

464 19. Dioscorus. Eudoxius. Hunnis Thracias & Illiricū saeua depopulatione vastantibus exercitus, qui in Sicilia 442 morabatur, ad defensionem Orientalium prouinciarum [Page 192] reuertitur. Cum Giserico autem & Valentiniano Augusto pax confirmata, & certis spatijs Aphrica inter vtrum (que) diuisa est.

443 20. Maximus. Paternus. Hoc tempore plurimos Manichaeos 465 intra vrbem latere, diligentia papae Leonis innotuit, qui eos de secretis suis erutos, & oculis totius ecclesiae publicatos, omnes dogmatis sui turpitudinis & dā nare fecit & prodere, incensis eorum codicibus.

444 21. Theodorus. Albinus. Hoc anno Pascha dominicum 466 celebratum est nono Cal. Maij, nec erratum erat, quia in die ▪11. Cal. earundem dies passionis fuit: ob cuius reuerentiam natalis vrbis Romae sine Circensibus transit. Incipit epistola Paschasini episcopi ad papam Leonem, iubentem sibi rescribi quaestione orta de eodē anno. Domino viro sancto beatissimo ac Apostolico, mihi (que) post deum plurimùm colēdo papae Leoni, Paschasmus episcopus. Apostolatus vestri scripta diacono Panormitanae ecclesiae Silano deferente percepi: quae nuditati meae at (que) aerumnis, quas amarissima captiuitate faciente incurri, solatium in omnibus at (que) remedium attulerunt, caelesti rore animum recreantes, at (que) omne quod triste fuerat, abstergentes. Domine venerabilis papa, iubere dignata est corona vestra, vt quid Paschalis supputationis veritas anni post hunc futuri haberet, sacrosanctis auribus vestris exiguitas mea intimaret. Cui praecepto inobediens existere non potui, nec omninò debui. Diutino ita (que) tractatu vel ratiocinatione id verum inuenimus, quod ab Alexandrinae ecclesiae antistite beatitudini vestrae rescriptum est. Nam cùm Romana supputatio, quae Ciclo concluditur, cuius ipse de quo agitur erit annus. 64. qui Ciclus caepit à Consulatu Antonij & Siagrij, nobis dubietatem afferret, eò quòd septimo Cal. Apriliū die dies dominica & Luna. 21. incurreret, & iterùm nono Cal. Maiarū die, vt rei veritas habet, dominica dies Paschalis, & Luna. 19. obueniret, in hoc ambiguo fluctuātes, ad Hebraeorum (hoc est) legalē [Page 193] supputationem conuertimus, quae cùm à Romanis ignoratur, facilè errorem incurrit. Coepit ergo Ogdoas à Consulatu virorum clarissimorum Aethij iterùm & Sigisuuldi, qui clauditur anno de quo quaestio videtur exorta. Talis ratio haec est. Priores duo anni communes, tertius embolismaris, quartus & quintus communes, sextus embolismaris, septimus communis, octauus embolismaris. Peruidet ergo Apostolatus vestri prudentia, octauum annum Ogdoadis fieri, alitèr non posse nisi embolismum teneamus. Quòd si voluerimus illud quod superiùs diximus▪ idem quod primùm incurrit Pascha septimo Cal. Apriliū die celebrare, cōmunem annū faciemus, & incipiet omnis deinceps subsequentium annorum supputatio vacillare. Et ne hoc, quod exposui, beatitudini vestrae obscuritatem aliquam afferat, suggessimus communes annos apud Hebraeos. 12. tantùm menses, hoc est, dies. 354. habere. Necessitate ergo embolismi cogimur id tenere quod longius est, ne à vero deuiare videamur. Ne (que) nobis aut nouum aut erraticum videatur, cùm dies passionis. 11. Cal. Maij occurrat à quo sicut videtur, Pascha nomen accepit, licet Hebraeorum linguae interpretes credant Pascha Transitū dici, quod tamen idem & Iohannis Euangelistae dicto firmatur, quo ait cum de passione loqueretur. Cum venisset hora▪ vt transiret Iesus de mundo ad patrem. Non ergo nos dies vna longiùs posita terreat, &r. quae in anno. 11. Honorij de hac epistola praediximus. Annus igitur. 417. Incarnationis (secundum Dionisium) est nonus annus Honorij, & annus. 444. Incarnationis (secundum Dionisium) est annus. 21. Theodosij.

467 22. Valentinianus. Nonius. Leo cōstituit in missa dicere 445 Sanctum sacrificum, immaculatam hostiam: & monacham non accipere velamen capitis benedictum ab Episcopo, nisi priùs fuerat virginitas illius probata.

468 23. Aethius. Simmachus. Britones Scotorum Pictorum (que) infestationem non ferentes, Romam mittunt, & 446 [Page 194] sui subiectione promissa, contra hostes auxilium flagitāt. Quibus statim missa legio magnam inimicorum multitudinem sternit, caeteros (que) à Britanniae finibus pellit, ac domum reuersura, praecipitur Britonibus murum contra hostes trans insulam inter duo maria statuere Qui absque artifice magistro, magis cespite quàm lapide factus nihil operantibus pro [...]uit. Nam mox vt discessêre Romani, aduectis nauibus hostis, quasi maturam segetem, ob [...]ia quae (que) sibi caedit, calcat. deuorat. Iterùm petenti auxilia Romani aduolant, & caesum hostem trans maria fugant, coniunctis (que) sibi Britannis murum, non vt antè puluereū, sed saxo solidum inter ciuitates (quae ibidem ob metum hostium fuerant factae) à mari vs (que) ad mare collocant, sed & in littore meridiano maris, quià & inde hostis timebatur, turres per interualla ad prospectū maris statuunt, sic (que) valedixerunt Britannis Romani, tanquam vltrà non reuersuri. Recedente autem Romano exercitu, redeunt Scoti & Picti, & totam ab Aquilone insulam pro indigenis muro tenus capessunt: nec mora, caesis, captis, fugatis (que) custodibus muri, & ipso interrupto, etiam intra illum [...]rudelis praedo grassatur. Mittitur epistola lachrimis & aerū nis referta, ad Romanae potestatis virum Aetium ter Cō sulem. 23. Theodosij imperatoris anno, petens auxilium, nec impetrat. Intereà fames dira ac famocissima profugos infestat, qua coacti quidam hostibus dedêre manus, alij de montibus, speluncis, ac saltibus strenuè repugnabant. Reuertuntur Scoti domum, post non multum tempus reuersuri. Picti extremam insulae partem tum primùm & deinceps inhabitaturi detinent. Famem praefatā magna frugum opulentia, opulentiam luxuria & negligentia, negligentiam lues acerrima, & acrior mox hostium nouorum, id est, Anglorum est sequuta: quos Britanni vnanimi consilio cum rege suo Vortigerio, quasi defensores patriae, ad se inuitandos elegerunt▪ sed statim impugnatores at (que) expugnatores senserunt. Deinde tēpore Martiani [Page 195] imperatoris gens Saxonum vel Anglorum in Britanniam tribus longis nauibus aduehitur, quibus cùm iter prosperum fama domi referret, mittitur fortior exercitus. Qui iunctus prioribus primùm hostes (quos petebat) abegit, deinde in socios arma vertens, totam propè insulam ab Orientali eius plaga vs (que) ad Occidentem, id est, medium insulae igne vel ense subegit, conficta occasione quòd pro se militantibus Britones minùs sufficiētèr stipendia perhiberent.

24. Alipius. Ardabures. Eutiches haeresiarcha Constātinopoli 447 469 presbiter, fretus Theodosij Augusti amicitijs, conatus est non perfectum hominem in Christo asserere. Contra quem Flauianus (eiusdem vrbis episcopus) conflictum suscipiens, cum sacerdotibus suis damnatus est, autore Dioscoro Alexandrinae vrbis episcopo. Cōtra quem papa Leo misit episcopum, presbiterum, & diaconum, qui iniuriam passi, Flauianum nunciant in defensione catholica per iniurias grauissimas defecisse.

470 25. Posthumianus▪ Zeno. Theodosius imperator pro 448 defensione Eutichetis Leonem papam ad se vocat, qui dum ire vellet, à populo prohibitus, presbiteros & diaconos direxit.

471 26. Asturius. Progenies. Iterùm vocantur catholici 449 audiendi.

472 27. Valentinianus. Auienus. Angli Saxones Martiani 450 principis tempore, Beda teste, Britanniam tribus longis nauibus aduecti sunt, qui de tribus Germaniae populis fortioribus, id est, Saxonibus, Anglis, & Iutis aduenerāt. De Iutarum origine sunt Cantuarij, & Vectuarij: de Saxonibus Orientales Saxones, meridiani Saxones, Occidui Saxones: de Anglis verò, hoc est, de illa patria, quae Angulus dicitur, Orientales Angli, Mediterranei Angli, Merci, tota Norhimbrorum progenies, caeteri (que) Anglorū populi sunt exorti. Quorum primi duces fuisse perhibē tur duo fratres, Hengistus & Horsus. Erant autē isti filij [Page 196] Wihtgisili, cuius pater Witta, cuius pater Vecta, cuius pater Woden: de cuius stirpe, multarum prouinciarum regium genus originem duxit. Cōcilium Chalcedonae in Epheso contra Eutichem presbiterum, qui Constantinopoli monasterio celeberrimo praesidebat, dicens: Deum tantùm esse Christum nō hominem. In quo Hilarius diaconus cum Iulio episcopo Puteolano, vice papae Leonis missi fuerunt. Qui diaconus quia pro violata fide illic clama [...]it, pro anima sua latentèr fugit ad Romā. Theodosius imperator obijt, & cū magna pōpa à Placidia & Leone, & omni Senatu deductus est, & in Mausoleo ad Apostolū Petrum depositus. Huius Theodosij tempore Concilio apud Carthaginem ab impijssimo Hunerico Vandalorū rege habito, beatus Theonestus, cùm alij sedibus quo (que) suis episcopi pellerentur, à Philippis sedis suae vrbe depulsus, cum. 4. discipulis suis peregrinationis causa, seu consolationis percipiendae gratia Romam sub tempore Leonis papae venit. A quo fauorabilitèr susceptus, & aliquandiu ibi commoratus, inde ad beatum Ambrosium Mediolanensem episcopum cōtendit. Ab ipso quo (que) charitatiuè susceptus, Theodosio principi (tunc ibi degenti) per ipsum est praesentatus, & ab vtris (que) in pace dimissus. Inde aduenit Vindelicam primam Thraciae vrbem Augustam, vbi & passus est vnus ex discipulis eius Vrsus. Discedens ergò inde, venit ad Sigismundum regem Allobrogum, & ab eo dirigitur ad Treuerensem Paulinum, inde (que) nauigio vrbem adijt Moguntiacum, vbi contra haereticos fortissimè sana dimicantem doctrina, secundum reliquit discipulum Albanum, martyrio verissimè super niuem dealbatum.

ROmanorum. 53. Martianus (secundum alios) regnauit annis. 7. iuxta autem eum qui tunc historiam cō scripsit annis. 8. secundum historiam Romanam annis. 7. mensibus duobus, hoc est, quasi vs (que) Cal. Iulij in anno. 445. post passionem.

[Page 197] 473 1. Martianus. Adelphius. Childericus filius Merouei 451 regum Francorum quartus. Pugna facta est in Gallijs inter Aethium & Attalam Hūnorum regem, cum vtriusque populi caede. Attala fugatur in Gallias superiores.

474 2. Herculianus. Asporatius. Iohannes Baptista duobus 452 monachis caput suum iuxta Herodis habitaculum reuelat, quod ad Edissam Phaenicis vrbem cum magno honore perlatum est.

475 3. Opilio. Vincomalus. Synodus Chalcedonensis facta,453 vbi Eutiches & Dioscorus damnati sunt. Sanctus Leo papa sic. De Paschali obseruantia sanctae memoriae Theophilus ad Theodosium Augustum seniorem scribens, per centū annos à primo praedicti principis Consulatu digessit ordinē diêi festi Paschatis. Cuius instructionis. 74 annꝰ nunc euoluitur. Quo Opilione Consule, secundo Idus Aprilis celebrata est sacra solemnitas: vnde sequenti anno, secundo Nonas Aprilis consequitur, &r. Sed annus qui erit 76. discordat, vt videtur: siquidem. 8. Cal. Maij Pascha constituit, cùm. 15. Càl. Maij, deberet fieri.

476 4. Aethius. Studius. Episcopus Deo gratias ordinatur 454 in basilica Fausti die dominica. 8. Cal. Nouembris.

477 5. Valentinianus. Antonius. Valentinianus Augustus. 11. Cal. Octobris Aethium patricium & Boethium 455 Carthagine occidit. Valentinianus autem ab amicis Aethij. 13. Cal. Aprilis in campo Martio occiditur. Maximus verò vir gemini Consulatus & patriciae dignitatis, alia die, 12. Cal. Aprilis Romae sumpsit imperium. Post mensem autem alterum, nunciato ei ex Aphrica Giserici regis aduentu, multis (que) nobilibus popularibus ex vrbe fugientibus, cùm Maximus data abeundi cunctis licentia trepidus vellet abscedere. 77. adepti imperij die à famulis Valentiniani dilaniatus est, & membratim in Tiberim proiectus: sepultura quo (que) caruit. Post haec consecuta est (multis digna lachrimis) Romana captiuitas. Cùm enim vrbē, omni praesidio vacuam, Gisericus obtinuit. 4. Idus Iulij, [Page 198] feria. 3. occurrens sibi sanctus papa Leo extra portas, ita eum cum sua supplicatione deo agēte liniuit, vt cùm omnia potestati eius essent cōtradita, ciuitati tamen ab igne & caede & supplicio parceret. Roma verò per. 14. dies secura & libera scrutatione ab omnibus opibus suis euacuata est, multa (que) millia captiuorū (prout cui (que) aetate vel arte placuerat) cum regina & filiabus eius Carthagini sunt adducta Hoc anno, hoc est 455. incarnationis (iuxta Dionisium) Pascha dominicum. 8▪ Cal. Maij rectè celebratum est ordinatione sancti Theophili: quod sanctus papa Leo. 15. Cal. Maij potiùs obseruandū protestabatur. Hengistus & Horsus cum Vortigerio Britonū rege, in loco qui dicitur Aegelesthrep, pugnauêre: & licèt in ea pugna Horsus occisus esset, Hengistus tamen victoriam habuit: & post haec cum filio suo Aesca regnare caepit.

456 6. Varan. Iohannes. Ciclus decēnouenalis. 15. incipit Indict. 9. Post Maximum in Gallijs Auitus sumpsit 478 imperium.

7. Constantinus. Rufus. Auitus Placentiae deposuit 457 imperium. Martiano defuncto apud Constantinopolim,479 Leo Orientis, Maiorianus Italiae suscepit imperium. Hùc vsque in chronica Eusebij, in cuius fine haec habentur. Post Consulatum Theodosij. 17. & Festi, Gisericus Vandalorū rex Carthaginem ingressus est 14 Cal. Nouēbris: in qua regnauit annis. 27. mēsibus. 3. diebus. 6. Post hunc regnauit Hunericus filius eius, annis. 7. mensibus decem, diebus 28. Qui in fine anni. 7. regni sui catholicae ecclesiae persecutionem mouit: omnes (que) ecclesias clausit, & cunctos domini catholicos sacerdotes cum Eugenio Carthaginēsi episcopo exilio relegauit: ipse (que) dei iudicio scatens vermibus vitam finiuit. Post eum regnauit Guntamundus, Gentuni eiusdem Hunerici fratris filius, annis▪ 11. mensibus. 9. diebus. 11. Qui. 3. anno regni sui coemeterium sancti martyris Agilei apud Carthaginem catholicis dari praecepit: Eugenio Carthaginensi episcopo ab eodem de [Page 199] exilio iam reuocato. Decimo autem anno regni sui ecclesias catholicorum aperuit, & omnes dei sacerdotes petente Eugenio Carthaginensi episcopo de exilio reuocauit. Quae ecclesiae fuerunt clausae annis decem, mensibus. 6. diebꝰ. 5. hoc est, ab. 8 anno Hunerici, id est, ex die. 7. Idus Februarij, vs (que) in. 11. annum regis Guntamundi, die quarto▪ Idus Augusti: in quo completi sunt supradicti anni. 10. menses sex▪ dies quinque. Qui memoratus Guntamundus rex postmodum vixit annos duos, mensem vnum. Post quem regnauit Trasemundus Gentunis filius, annis. 26. mensibus octo, diebus. 4. Ab exordio ergò imperij Auiti vs (que) annum. 26. Trasemundi. A. 14. autē anno imperij & morte Valentis vs (que) in annū. 26. Trasemundi anni sunt. Post quē regnauit Hildericus filius Hunerici annos octo & dies octo. Qui in exordio regni sui Bonifacium episcopum apud Carthaginem in ecclesia sancti Agilei ordinari praecepit, & omnibus catholicis libertatem restituit. Quo regnante assumpta tyrannide Geilemar regnum eius inuasit, in quo fecit annos tres & totidē menses. Qui tanta homicidia scaelestus commisit, vt nec parētibus parceret. Fiunt ergò ab exordio Giserici regis vs (que) ad exitiū Vādalorum anni. Ab interitu ergò Valentis, qui erat in. 14. anno regni eius, vsque ad supradictum tempus sunt anni. Collecta ergò omniū summa annorum ab Adam vsque ad Vandalorum perditionem fiunt. 5733. anni.

Hengistus & Aesca, in loco qui dicitur Creccanford, cū Britonibus praelium commisêre, & ex eis quatuor millia virorum in ore gladij periêre, reliqui Cantiam penitùs dimisêre, & cum magna metu ad Lundoniam fugêre.

ROmanorum. 54. Leo (secundum omnes) regnauit annis. 17. hoc est, vs (que) Calend. Iulij, in anno. 461. post passionem.

480 1. Leo Augustus. Maiorianus. Maiorianus Augustus 458 in Aphricam mouit procunctum.

481 2. Richimer. Patritius. Alexādria & Aegiptus errore 459 [Page 200] Dioscori haeretici languescit.

460 3. Magnus. Apollonius. Haeresis Acephalorū Chalcidonense 482 Concilium impugnantium apparuit. Acephali autem dicuntur sine capite, quia auctor eorū nō apparet.

461 4. Seuerinus. Dagalaiphus. Maiorianus iuxta Dertonam 483 ciuitatē. 8. Idus Augusti occiditur immissione Richimeris. Cui Seuerum natione Lucanum Rauennae succedere fecit in regnum. Leo papa obijt 4. Cal. Iulij.

462 5. Leo Augustus. Seuerus Augustus. Hilarius. 45. papa 484 consecratur. 11. Idus Nouēb. qui sedit annis. 7. mēsib 6.

463 6. Basilius. Viuianus. Theodorus episcopus ciuitatis,485 quae Cyria dicitur, eo quòd à Cyro rege Persarum sit cō dita: scribit de vera incarnatione dominica contra Eutichen & Dioscorum, qui negāt humanā carnem in Christo.

464 7. Rusticus. Olibrius. Beorgor rex Alanorum apud 486 Pergamum▪ à Richimere patricio peremptus est.

8. Arminericus. Basiliscus. Seuerus Romae in palatio 487 465 fraude Richimeris veneno perimitur. Hengistus & Aesca cum Britonibus prope Wippedesfleote, id est, Wippedi tranatoriū pugnauerunt, &. 12. duces exercitus cum multis alijs occiderunt, cùm vnus tantùm miles, cui nomen Wipped erat, ex suis in acie corruit.

9. Leo. 3. vrbis Consul. Theodorus praedictus episcopus 488 466 Cyriae scribit historiam ecclesiasticam, quae Tripartita dicitur, à fine librorum Eusebij, id est, ab anno. 20. Cōstantini Magni vsque ad tempus huius Leonis imperatoris, quando & ipse episcopus obijt.

467 10. Pusaeus. Iohannes. Anthemius à Leone imperatore 489 ad Italiam mittitur: qui tertio ab vrbe miliario in loco Brontotas suscepit imperium.

468 11. Anthemius. Augustus. Marcellinus occiditur in 490 Sicilia. Victorius iubente Hilario scripsit Paschalem circulum. 532. annorum.

469 12. Martianus. Zeno. Arabundus imperium tentans,491 iussu Anthemij exilio deportatur.

[Page 201]13. Seuerus. Iordanes. Romanus patritius affectans 470 492 imperium capite truncatur. Hilarius papa obijt decimo Cal. Martij. Simplicius papa. 46. sedit annis. 15.

14. Leo Augustus. Probianus. Asper affectans tyrannidem,471 493 Constantinopoli à Leone imperatore occiditur.

15. Festus. Martianus. Richimer patritius, Romae facto 472 494 imperatore Olibrio, Anthémium cōtra reuerentiam principis & ius affinitatis (cum graui clade ciuitatis) extinguit: qui. 40. die gloriae suae defunctus est. Olibrius autem mense. 7. imperij ê vita exiuit.

16. Leo Augustus vrbis Consul. Gundebaldo hortante 495 Glicerius Rauennae sumpsit imperium. Eodem anno 473 Leo nepotem suum Leonem, consortem facit imperij. Hengistus & Aesca quarta vice cū Britonibus pugnauêre, & potita victoria innumerabilia spolia tulêre. In qua pugna Britones Anglos sicut ignem fugerunt.

17. Leo Augustus vrbis Consul. Nepos Romae Glicerio 496 successit in regnum. Leo imperator hoc anno obijt.474 Haec Cassiodorus. Iordanis episcopus sic, in chronica ab eo hoc tempore composita. Sic quo (que) Leo Leonem iuniorem, ex Ariagne filia nepotem suum, in imperio ordinans Orientali, anno. 16. imperij sui obijt. Francorū rex Childericus hoc anno vita decessit, & regni haeredem suum filium Clodoueum reliquit. Hic. 10. anno regni sui vsque Sequanam, sequenti tempore vs (que) Ligerim regnum suum dilatauit. 15. autem Alemannos, rege eorum occiso, capit, & tributarios constituit: & primùs regum Francorum à sancto Remigio die Paschae, cum. 3000. virorum de exercitu suo, sororibus duabus Albofleda & Landeilda, regenerationis lauacrum suscepit. Processu verò temporis, per consilium reginae suae Christianissimae Rothildis, ecclesiam in honore Apostolorum Petri & Pauli in Parisijs ciuitate fecit: & post contra Alaricum Arrianum hostilitèr pergens, à sancto Remigio benedictionem petijt. Cui & benedictionem dedit, & victoriam in verbo Christi [Page 202] spospondit: flaxonem (que) vino à se benedicto plenum dedit, praecipiens vt tam longè ad bellum procederet, quamdiu illi & suis illud vinum non deficeret. Bibit inde rex, & regalis familia, & numerosa turba populi, & vas vini detrimentum non patitur, sed more fontis inundatione repletur. Mouit igitur rex exercitum suum versus parisios ciuitatem, &. 10. miliario ab ea regem Gothorum Alaricum interfecit, & post victoriam multis ciuitatibus suae ditioni subiugatis, vs (que) Tholosam perrexit: & post cum gloriosa victoria ad propria redijt. Per idem tempus imperator Anastasius illi coronam auream gemmis ornatā, & tunicam ac Baltheum misit, & ab ea die Consul & Augustus est appellatus. Deinceps coronam auream cum gemmis, quae Regnum appellari solet, sancto Petro (beato Remigio suggerente) direxit. Post haec omnia, in pace vitam finiuit: & in ecclesia sancti Petri, quam ipse & regina sua aedificauerant, honorificè sepultus est.

ROmanorum. 55. Leo iunior, mox paucis mensibus cùm puerile (ordinante tamen patre) rexisset imperium, manu sua generum Zenonem coronans, imperatorem (que) cōstituens, rebus humanis excessit. Zenon autem natione Isaurus, gener Leonis imperatoris, regnauit annis. 17. Haec Iordanis episcopus. Et hoc est iuxta historiam Romanam, quòd Leo regnauerit annis. 16 ac mensibus sex. Hoc est, vs (que) Cal. Ianuarij in eodem anno. 16▪ quo Leo obijt, tempore Leonis iunioris.

ROmanorum. 56. Zenon regnauit annis (secundum omnes). 17. hoc est, vsque Cal. Ianuarij in anno. 479. post passionem.

475 1. Proconsulatus. Leo Augustus. Ciclus decennou. 26.497 incipit, Indict. 13. Orestes nepote in Dalmatias fugato, filio Augustulo dedit imperium.

476 2. Basiliscus. Armatus. Ciclus solaris incipit, quatuor 498 concurrentibus Bisextilibus. Ab Odouacre Orestes & frater eius Paulus occisi sunt, nomen (que) regis Odouacer assumpsit [Page 203] sine purpura & regalibus insignijs.

499 3. Procōsules. Basiliscus Armatius. Iste Zenon Leonē Augusti filium interficere quaesiuit sed mater eius pro eo 477 alium forma similem obtulit, Leonem verò occultè clericum fecit, qui (que) in clericatu vsque ad Iustini tempora vixit. Aella & eius tres filij Cimen Pleucingus & Cissa, cū tribus nauibus in Britanniam venêre & loco, qui vocatur Kimenesora, suas naues appulêre, ibi (que) Britones multos occidêre, & caeteros in siluam (quae Andredesleage nominatur) fugauêre.

500 4. Ellius vrbis Consul.478

501 5. Zenon. Augustus.479

502 6. Basilius iunior.480

503 7. Placidus vrbis Consul. Odouacer in Dalmatijs 481 Oduiam vicit & perimit.

504 8. Seuerinus vrbis Consul. Simplicius papa Acatium 482 Constantinopolitanum & Petrum Alexandrinum episcopos, Eutichianos damnat.

505 9. Faustus vrbis Consul. Corpus Barnabae & Euāgelium 483 Mathaei, eius stilo scriptum reperitur, ipso reuelāte.

506 10. Theodoricus. Venantius. Apostolicus papa Simplicius 484 obijt. 6. Nonas Martij. Foelix papa. 47, qui sedit annis octo.

507 11. Simmaclius vrbis Consul. Hunericus rex Vandalorum 485 Arrianus, in Aphrica exiliatis defugatis (que) plusquam. 334. episcopis catholicis, ecclesias clausit, plebem varijs afficit supplicijs: & quidem innumeris manus abscidit & linguas praecidit: nec tamen loquelam catholicae confessionis eripere potuit. Aella cum Britonibus propè Mearcredes burnan, hoc est, riuū Mearcreadi, pugnans: multos ex eis occidit, & caeteros fugauit.

508 12. Decius. Longinus Foelix etiam papa damnauit 486 Acatium & Petrum episcopos Eutichianos.

509 13. Boëtius vrbis Consul. Odouacer, Feba rege Rugorum 487 victo capto (que), regno potitus est.

[Page 204] 488 14. Dinamius. Sifidius. Theodoricus rex intrauit Italiam his Cōsulibus, teste Cassiodoro. Cui Odouacer ad Isontium 510 pugnam parans, victus cum tota gente fugatus est. Iterùm eodem anno Veronae in pugna vincitur Odouacer. Hengistus, postquàm regnum Cantuariorū. 34. annis strenuissimè rexisset, vitae finem fecit. Cui successit in regnum Aesca filius suus, &. 24 annis regnauit.

489 15. Probinus. Eusebius.

16. Faustus iunior Consul. Theodoricus ad Ducam 511 490 fluuiū Odouacrem vincit, qui ad Rauennā fugiens obsidetur.512 Hoc anno beatus Mamertus Vienensis episcopus solennes laetanias instituit, id est Rogationum.

491 17. Olibrius iunior Consul. Odouacer cum Rugis egressus Rauenna nocte ad Pontem Candidiani à Theodorico 513 rege memorabili certamine superatur. Tunc Vandali pace suppliciter postulata, à Siciliae solita depraedatione cessarunt. Eodem anno Zenon imperator obijt. Sanctus Patricius Hiberniae archiepiscopus, annorum cē tum viginti duorum, beatissima fine obijt. Aella & Cissa filius suus Andredesceaster post longam obsessionem fregerunt, & eius habitatores à paruo vsque ad minimum peremerunt.

ROmanorum. 57. Anastasius (secundum omnes) regnauit annis. 27. hoc est, vsque Cal. Maij, in anno. 506. post passionem.

1. Anastasius Augustus. Rufus. Hic duas naturas, id 514 492 est, humanitatis & deitatis secundum Eutichium negauit in Christo.

2. Albinus vrbis Consul. Gelasius papa. 48. sedit annis 515 493 quatuor & mensibus decem. Sextus regum Francorum Theodoricus.

494 3. Asterius. Praesidius. Ciclus decennou. 27. incipit,516 Indict. 11. Theodoricus rex Rauennam ingressus, Odouacrem molientem sibi insidias occidit.

495 4. Victor vrbis Consul. Gelasius papa Nemesium 517 [Page 205] episcopum à Foelice papa damnatum ecclesiae suae restituit. Hoc anno Duces duo Cerdicius scilicet & suus filius Kēricus quin (que) nauibus in Britanniam sunt aduecti, & in loco qui Cerdicesora nominatur appellantes, eodem die cum Britonibus dimicauerunt, illos (que) victos fugere compulerunt.

518 5. Paulus vrbis Consul Gelasius papa librum contra 496 Eutichen & Nestorium componit, & obijt. 13. Cal. Decembris.

519 6. Anastasius Augustus. Anastasius imperator nullius 497 inimicorum suorum meruit vindictam audire, sicut nec ipse ecclesiae iura seruauit. Anastasius papa. 49. post Petrum, sedit anno vno & mensibus sex.

520 7. Paulinus. Iohannes. Thrasamūdus Vandalorū rex 498 catholicas clausit ecclesias, & 225. episcopos in exilium in Sardiniam misit. Anastasius papa voluit occultè reuocare Acatium Constantinopolitanum episcopum damnatum, & non potuit, qui etiam diuino nutu percussus est. Anastasius papa obijt quinto Cal. Iunij. Simmachus papa. 50. annis. 15.

521 8. Iohannes vrbis Consul. Propter electionem Simmachi 499 papae▪ & Laurentij Festus excōsul nobilissimus, & exconsul▪ Probinus ex parte Laurentij aduersus Festum exconsulem caeteros (que) ex Simmachi parte in medio vrbis caedes & homicidia fecerunt, clericosque multos occiderunt. Vnde etiam sanctus Paschasius diaconus post mortem suam in paena positus erat, quia contra populum in electione Laurentij vsque in finem vitae suae permansit: sicut in dialogo legitur, & hoc fuit peccatum minimum, id est culpa ignorantiae, quia ipse putabit rectius esse coram Deo quod fecit quàm aliter.

522 9. Patritius. Hipatius. Rex Theodoricus Romam 500 venit, & Senatum affabilitèr tractat.

523 10. Auienus. Pompeius. Theodoricus rex Romanae plebi donauit annonas. Porta & duo filij sui Bida & 501 [Page 206] Meagla cum duabus nauibus in Britanniam venêre in loco qui dicitur Portesmutha, & iuuenem quendam Britonum nobilissimum cum multis alijs occiderunt.

502 11. Auienus iunior. Probus. Rex Theodoricus aquam 524 Rauennam perduxit, cuius formam sumptu proprio instaurauit: quae longis antè fuerat ad solum redacta temporibus.

503 12. Caetheus vrbis Consul. Virtute regis Theodorici 525 victis Vlgaribus, Sirmium recepit Italia.

504 13. Theodorus. Sabinianus. Simmachus papa multa 526 ecclesiarum opera à fundamentis fecit, vel prisca renouauit. Ad beatum Petrum & Paulum, & sanctum Laurentiū pauperibus habitacula construxit, & omni anno per Aphricam vel Sardiniam episcopis, qui erant in exilio, pecuniam & vestes ministrabat. Theodoricus contra Francos misit exercitum suum, qui Gallias Francorum depraedatione confusas, victis hostibus ac fugatis, suo acquisiuit imperio.

505 14. Messala. Ariobina.527

506 15. Anastasius Augustus.528

507 16. Venantius Iunior. Celer.529

508 17. Importunus vrbis Cōsul. Cerdicius & suus filius 530 Kenricꝰ regē Britonū Natanleod & quin (que) millia virorū in ore gladij peremerunt, à cuius nomine illa regio vs (que) ad Cerdicesford Natanleod traxit vocabulum.

509 18. Boëtius vrbis Consul. Apud Carthaginem Olimpius 531 quidam Arrianus in balneis sanctam Trinitatem blasphemauit, statim (que) ignis iaculo imminente visibilitèr combustus est.

19. Foelix. Secundinus. Barnabas quo (que) quidam Arrianus 532 510 episcopus, dum cōtra regulam fidei quendam baptizās dixisset, Baptizo te Barnabas In nomine patris per filium in spiritu sancto, statim aqua quae fuerat ad baptizandum deportata nusquam comparuit: quod aspiciens qui baptizandus erat confestim ad ecclesiam catholicam [Page 207] abijt, & baptismum Christi suscepit.

533 20. Paulus. Muscianus.511

534 21. Probus Clementinus. Fulgentius in confessione 512 fidei & scientia floruit.

535 22. Senator vrbis Consul. Ciclus decēnouenalis 28.513 incipit Indict. 6. Simmachus papa obijt. 14. Calend. Augusti. Hormisda papa. 51. sedit annis octo.

536 23. Cassiodorus Consul sic. Me etiam Consule in 514 vestrorum laude tēporum adunato clero vel populo Romano, ecclesiae redijt optata cōcordia. Occidentales Saxones in Britanniam cum tribus nauibus venientes in loco qui Cerdicesora vocatur, appulerunt. Quorum primates Stufus & Wihtgarus Cerdicij nepotes extiterūt. Ij mox pugnā cum Britonibus ineuntes, quosdam ex eis occiderunt, quosdam verò fugauerunt.

537 24. Florentius. Anthemius. Theodoricus rex filiam 515 suam Amalsuindam Eutharico viro glorioso copulauit. Septimus rex Francorum, Theodebertus.

538 25. Petrus vrbis Consul. Eutharicus Cillica, à Senatu 516 & plebe exceptus est ad Cōsulatum. Sanctus Maurus duodenus beato Benedicto à parentibus traditur.

539 26. Eutharicus. s. Cillica. Iustinus Augustus. Hormisda 517 papa composuit clerum, psalmis (que) erudiuit.

540 27. Anastisius imperator. Hormisda papa misit Euodium 518 Ticinensem episcopum alios (que), ad Anastasiū imperatorem docendum, Anastasius verò spernens & haeresi fauens Eutichetis, catholicos persecutus, & diuersis partibus inimicorum vallatus, agminibus saepe cōgemens, diuino fulmine perijt. Iordanis episcopus historiam tunc ita scripsit. Anastasius imperator maerens & furens, maior octogenario, regni. 28. rebus humanis execssit.

ROmanorum. 58. Iustinus senior (secūdum historiam Romanam & Iordanem episcopum, qui tunc chronicam composuit & vixit) imperauit annis 9. iuxta Bedam autem tantùm annis octo, hoc est, vs (que) Cal. Ianuarij.

[Page 208]1. Rusticus. Vitalis. Iustinus nomen haereticorum caepit 519 extinguere, eorumque vbi (que) ecclesias catholicè consecrare.541 Cerdicius & Kenricus regnare caeperunt, & eodē anno cum Britonibus (in loco qui nominatur Cerdicesford) pugnauerunt & victores extiterunt.

520 2. Valerius. Iustinianus. Iustinus Amantium Praepositum palatij & Andream cubicularium occidit. Misalem 542 & Ardaburem cubicularios Sardicam in exilium misit.

521 3. Simmachus. Boëtius. Hormisda papa obijt. 8. Idus 543 Augusti. Sancta Brigida Scota virgo in Hibernia obijt.

522 4. Maximus vrbis Consul. Iohannes papa. 52. annis 544 2. mensibus. 10. sedit.

523 5. Opilio. Iustinus Augustus. Theodoricus autem 545 Arrianus imperator Italiae, Iohannem papam & Theodorum & Agapitum Consulares viros & Agapitum patricium ad Iustinum imperatorem Constantinopolim misit, interminans nisi dimitterentur haeretici in pace degere, ipse etiam omnes catholicos Italiae occideret. Iohannes verò papa Constantinopolim veniens, ad portam quae vocatur Aurea, populorum turbis ei occurrētibus, in conspectu omnium, roganti caeco lumen reddidit. Iustinus autem imperator fletibus legatorum pro certo imminēte caede catholicorum populorum motus haereticos dimittere cessit. Theodoricus imperator Simmachum patritium interfecit, sed & Boëtium Consularem virum summae prudentiae, qui dialecticam arithmeticam atque musicā suo sermone nobilitauit, & alios libellos elegantissimè composuerat, idem tyrannus exilij paena damnauit, & in territorio Mediolanensi iugulari fecit. Iohannes verò papa cum rediens Rauennam venisset, Theodoricus eum cum comitibus carceris afflictione peremit: inuidia ductus, quòd catholicae defensor pietatis Iustinus▪ eum honorifice suscepisset. Quo anno item Consulatu Probi Iunioris, & Simmachum patritium Rauennae occidit.

524 6. Probus iunior. Philoxenus. Iohānes papa obiit.546 [Page 209] 15. Cal. Iunij: cuius corpus translatum est, & sepultum in basilica sancti Petri Apostoli. Huius Iohannis, sanctus Gregorius meminit in libro Dialogorum. Theodoricus autem anno sequenti subita morte Rauennae perijt.

547 7. Olibrius vrbis Consul. Gothi autem Athalaricum 525 ex Theodorico rege natum, cum matre eius, sibi praeficiunt. Hildericus Vandalorum rex episcopos ab exilio reuerti, & ecclesias restaurari praecepit, post annos. 74. haereticae profanationis. Post Trasemūdum enim Hildericus, ex Valentiniani imperatoris captiua filia genitus, Vandalorum suscepit imperium. Qui sacramento à Trasemū do astrictus ne catholicis in regno suo consuleret: antequàm regnum susciperet episcopos ab exilio reuerti iussit, eis (que) ecclesias reformari praecepit. Foelix papa. 53. sedit annis. 4. mensibus duobus. Acephalorum haeresis abdicatur: qui dicunt Paulum Apostolum in epistolis suis praecepisse faeminas diaconas fieri debere, quia eas cōmemorat post diaconos.

548 8. Maburtius vrbis Consul. Hoc anno Dionisius cō potum 526 suum incepit, ita dicens inter caetera: Praesentis anni monstremus exemplum. Indictio quippe. 4. est, & lunaris Ciclus vndecimus, & decēnouenalis. 14. & quia Endecadis sextus est annus, eum embolismū esse necesse est. A. 15. itaque luna praeterriti festi vsque ad. 14. praesentis quot dies sunt diligētiùs inquiramus & inueniemus proculdubiò quandò Pascha celebrare debemus. Transacto anno per indictionem tertiam Paschae. 14. lunam. 9. die Cal. Aprilis, id est. 24. die mensis Martij fuisse quis dubitat? &r. Et paulò ante dicit. Hoc monemus quòd Ciclus iste. 95. annorum quem fecimus, nō per omnia in seipsum reuertitur: & ideò post expletionē. 95. annorum non ad quintum ciclum sancti Cyrilli, qui incaepit ciclos suos ab anno. 153. Diocletiani, quorum quintū ciclum nobis necessariò praeposuimus, sed ad nostrum primum Ciclum, quem nos ab anno. 248. eiusdem Diocletiani incepimus, [Page 210] lector accurrat, &r. Sanctus Benedictus abbas virtutum gloria claruit. Quas sanctus Gregorius in dialogo conscripsit. Iustinus Constantinopoli Iustinianum, sororis suae filium, ante quartum mensem obitus sui imperatorem faciens, obijt.

ROmanorū. 59. Iustinianus (omni teste historico) regnauit annis. 38. hoc est, vs (que) Cal. Ianuarij in anno 552. post passionem.

1. Iustinianus Augustus. Belisarius patritius de Persis 549 527 mirabilitèr triūphauit. Cerdicius & Kēricꝰ quarta vice, in loco qui dicitur Cerdiceslege, pugnauerūt cū Britonibus.

528 2. Decius vrbis Consul. Belisarius à Iustiniano in Aphricam 550 missus, Vandalorum gentem delcuit. Theodebaldus rex Francorum octauus, regnauit anno vno.

529 3. Lampadius. Orestes. His Consulibus Foelix papa 551 obijt▪ 4 Idus Octobris. Bonifacius papa. 54. annis duobꝰ.

530 4. Proconsules Lampadius & Orestus. Corpus sancti 552 Antonij monachi à deo reuelatum, Alexandriam defertur, & in ecclesia beati Iohannis baptistae humatur. Cerdicius & Kenricus Vectam insulam caeperunt & illam suis nepotibus Stufo & Wihtgaro dederunt, paucos (que) homines in Wihtgarabirig peremerunt.

531 5. Proconsules Lampadius & Orestes. His Consulibus 553 Bonifacius papa obijt. 17. die mensis Octobris. Mercurius papa. 55. post Petrum, praesedit ecclesiae annis duobus. Hùc vsque Ciclus magnus Paschalis. 532. annorum protenditur: in cuius anno. 13. dominus noster Iesus Christus passus est octauo die Cal. Aprilium, luna. 15. at (que) 6. Cal. Aprilis, luna. 17. à mortuis resurrexit, anno. 18. Tiberij Caesaris iuxta historiam sacri Euangelij.

6. Iustinianus Augustus. Ciclus magnus Paschalis hic 554 532 incipit Indictione decima. Iustinianus leges Romanorum multis libris nimis prolixae & inutili dissonātia conscriptas, intra duodecim libros coarctauit in vnum, quem librum Codicem Iustinianum nominari praecepit. Sanctus [Page 211] Beda sic. Dionisius Paschales scribit circulos, incipiens ab anno dominicae incarnationis. 532. qui est annus. 248. Diocletiani, post Consulatum Lampadij & Orestis: quo anno Codex Iustinianus orbi promulgatus est. Haec Beda. Cùm ergò supputando à Diocletiano vs (que) ad Ciclū Dionisij, dicit Beda primū annum Cicli Dionisij ipsum fuisse annum. 248. Diocletiani post Consulatum Lampadij & Orestis, satis quod verum est ostēdit annum primi Cicli Dionisij sextum esse Iustiniani. Ex ipso ita (que) primo anno Cicli Dionisij id est sexto anno Iustiniani, numerādo suprauersus vs (que) ad Diocletianum iuxta chronicam Eusebij vel Bedae supputemus. Atque inde iterum vsque ad Ciclū Dionisij secundum scripturam diuinam, apostolicos (que) viros, qui tunc temporibus ipsis etiam de ipsis annis bene disputauerunt, non tantùm vt ostendamus mendatium chronicarum, sed vt defendamus sacratissimam veritatem Euangelicā, viros (que) catholicos ecclesiae, qui post Euangelium perhibent dominum nostrum Iesum Christum. 6. Cal. Aprilis, luna. 17 à mortuis resurrexisse, id est Hieronimum & Augustinum. Victorius etiam ad Hilarium papā sic. Primo verò Azimorū die dominus noster Iesus Christus caenans cum discipulis suis, postquàm sui corporis & sanguinis sacramenta patefecit, ad mōtem Oliueti (sicut Euangelia sancta testantur) progressus, ibi (que) detentus est à Iudaeis tradente discipulo, dehinc. 6. feria subsequente, id est, 8 die Cal. Aprilis crucifixus est & sepultus, tertio die hoc est. 6. Cal. Aprilis Dominico die resurrexit à mortuis, &r. Cassiodorus quo (que) Senator expositor (que) psalterij, in sua chronica sic. His Consulibus dominus noster Iesus Christus passus est. 8. die Cal. Aprilis: & defectio solis facta est, qualis anteà vel postmodùm nunquam fuit, &r. Ab ipso ergò primo anno Cicli Dionisij regnauit Iustinianus annis. 5. vs (que) in annum. 527. incarnationis secundum Dionisium. Inde Iustinus senior regnauit annis octo,xiij. vsque in annum. 519. secundum Dionisium. Inde Anastasius xl. [Page 212] regnauit. 27. annis vsque in annum. 492. incarnationis lvij. secundum Dionisium. Inde Zeno regnauit annis 17. vs (que) in annum. 475. incarnationis secundum Dionisium. lxxiiij. Inde Leo regnauit annis. 17. vsque in annum. 458. lxxxj. incarnationis secundum Dionisium. Inde Martianus regnauit annis. 7. vs (que) in annum. 451. incarnatíonis secundū cviij. Dionisium. Inde Theodosius reguauit annis. 27. vs (que) in annum. 424. incarnationis secundum Dionisium. Inde cxxiij. Honorius regnauit annis. 15. vsque in annum. 409. incarnationis cxxxvj. secundum Dionisium. Inde Arcadius regnauit annis. 13. vs (que) in annum. 396. incarnationis secundū Dionisium. cxlvij. Inde Theodosius regnauit annis. 11. vs (que) in annum cliij..385. incarnationis secundum Dionisium. Inde Gratianus annis sex vs (que) in annum. 379. incarnationis secundum clvij. Dionisium. Inde Valens annis. 4. vs (que) in annum. 375. clxviij. incarnationis secundum Dionisium. Inde Valentinianus annis. 11. vs (que) in annum. 364. incarnationis secundum Dionisium. clxix. Inde Iouinianus regnauit mensibus. 8. vs (que) in annum clxxj..363. incarnationis secundum Dionisium. Inde Iulianus regnauit annis duobus mēsibus. 8. vs (que) in annum. 361. cxcv. incarnationis secundum Dionisium. Inde Constantius regnauit annis. 24. vs (que) in annum. 337. incarnationis secundum ccxxvj. Dionisium. Inde Constantinus Magnus regnauit annis. 31. vs (que) in annum. 306. secundum Dionisium. ccxxvij. Ab anno verò persecutionis quarto Constantinus regnare incepit, iuxta chronicam Eusebij vel Bedae. Tunc annū tertium persecutionis (quae in anno. 19. Diocletiani incepta est) nulli deputant. Quem Isidorus episcopus cum multis alijs etiam cum anno altero Galerio Maximiano conscripsit. ccxlij. Inde Diocletianus regnauit annis. 20. vsque in annum. 285. incarnationis secundum Dionisium, vs (que) autem in annum. 289. incarnationis iuxta chronicam Eusebij vel Bedae, qui de annis incarnationis contradicunt sancto Euangelio. Inter Diocletianum autem atque Ciclum Dionisij per Ciclos. 14. decennouenales desunt. 7. [Page 213] anni, quos sic iuxta diuinam scripturam benè possumus inuestigare. Diocletianꝰ enim in anno. 278. incarnationis (secundū Dionisium) incipiēs, regnauit annis. 20. In cuius anno. 19. id est, in anno. 297. incarnationis iuxta Dionisium, in quo. 5. Cal. April. Pascha contigit, conuenit hoc quod Eusebius in chronica sua ita dicit. Anno. 19. Diocletiani mense Martio in diebus Paschae ecclesiae subuersae sunt. Quarto autem persecutionis anno Constātinus regnare orsus est. Secundo persecutionis anno Diocletianus Nicomediae, Maximianus Mediolani purpuram deposuerunt. Apparet ergò quòd vnus annus erat inter Diocletianum & Constantinum. Duo autem anni (secundum multos) quibus Galerius, gener Diocletiani, regnauit. Galerius ergò regit tertium persecutionis annum, incipiens in 19. Diocletiani, & terminans in anno primo Constantini, id est, in anno. 299. incarnationis secundum Dionisium. Constantinus ita (que) in anno. 4. persecutionis incipiēs, regnauit. 30. annis, mensibus. 10. vs (que) in annum. 330. incarnationis secundum Dionisium: in quo, indictione. 3. obijt 25. die mensis Maij. Inde Constantius (teste Orosio) regnauit annis. 27. vs (que) in annum. 357. incarnationis secundum Dionisium. In decretali epistola sancti Iulij papae apostolicae sedis tunc, ita veritas intimatur. In nomine domini dei & saluatoris nostri Iesu Christi, imperantibus quoque Constantio & Constante Augustis anno. 4. sub die. 8. Cal. Octobris, indictione. 6. &r. sicut suprà. Constantius verò obijt. 3. die mensis Nouembris, sicut in Tripartita ecclesiastica historia legitur. Si autem Constantius regnauit. 27. annis secundum Orosium, aut si Valentinianus & Valens annis. 17. & Gratianus. 7. vel Archadius annis. 13. regnauerunt, sicut in chronica Isidori episcopi, vel in expositione Melliti habetur, nō certum secundum diuinā scripturam inuenitur. Quia autem annus quartus Constantini & Constantis, qui est. 333. incarnationis secundum Dionisium, erat indictione sexta: atque annus. 9. [Page 214] Honorij, Consulatus sui vndeciès, & Constantij. 2. quem finiuit in anno. 417. incarnationis (secundum Dionisium) indictione. 15. erat secundum scripturā dubitandum non est. Inter quos duos annos per. 4. decennouenales Ciclos. 4 anni in chronicis desunt. Iulianus igitur in anno 80. Diocletiani incipiens, regnauit annis duobus mensibus. 8. & obijt. 6 Cal. Iulij in anno. 360. incarnationis secundum Dionisium. Iouinianus in anno. 83. Diocletiani incipiens, regnauit mēsibus octo, & obijt. 14 Cal Martij in anno. 361. incarnationis secundum Dionisium. Valentinianus in anno. 84. Diocletiani incipiens, regnauit annis. 11. mensibus quinque, & obijt. 17 die mensis Septembris in anno. 372. incarnationis secundum Dionisium. Valens in anno. 95. Diocletiani incipiens, regnauit annis quatuor, vs (que) in annum 376. incarnationis secundum Dionisium. Gratianus in anno. 99. Diocletiani incipiens, regnauit annis 6. vs (que) in annum. 380. (secundum Dionisium) incarnationis. Theodosius in anno. 105. Diocletiani incipiens, regnauit annis. 11. & obijt die. 17. mensis Ianuarij in anno. 393. incarnationis secundum Dionisium. Archadius in anno. 116. Diocletiani incipiēs, regnauit annis. 14. mensibus. 4 & obijt Cal. Maij in anno 408. incarnationis secundum Dionisium. Honorius in anno. 131. Diocletiani incipiens, regnauit annis. 15. vsque in annum. 424. incarnationis secundum Dionisium. Huius anno nono, quem finiuit. 417. incarnationis secundum Dionisium, cùm. 10. Cal. Maij deberet Pascha celebrari, celebratum est. 8. Cal. Ap [...]ilis. Sed hora baptizandi aqua non venit in baptisterium, ideo (que) baptisma non actum erat ipsa nocte. Illa autem nocte quae lucebat in diem Dominicum. 10. Cal. Maij fons sacer ex sese repletus est hora baptizandi. Hoc autem actum in fine anni noni honorij. Theodosius in anno. 146. Diocletiani incipiens, regnauit annis. 27. vsque in annum. 450. incarnationis secundum Dionisium. Ita in libris legitur, testificante Prospero: qui in ipso etiā [Page 215] tempore partem ad chronicam Eusebij addidit. Hoc anno, id est 21. anno Theodosij Pascha celebratum est. 9. Cal. Maij, vt suprà dictum est. De hoc quo (que) id est, ipso anno Paschasinus episcopus scribit ad papam Leonem, vt supra. Ipse autem est annus. 8 decennouenalis Cicli, qui est 444. annus incarnationis iuxta Dionisium, in quo finitus est annus. 21. Theodosij. Martianus in anno. 173. Diocletiani incipiēs, regnauit annis. 7. mensibus duobus secundū historiam Romanam, hoc est, vs (que) Cal. Iulij in anno. 457. incarnationis secundum Dionisium. Prosper ita iterùm. Anno. 5. Martiani capta est Roma 4. Idus Iulij: eodem (que) anno Pascha celebratum est. 8. Cal. Maij, ordinante episcopo Alexandrino Theophilo, &r. Quod Pascha sanctus papa Leo. 15. Cal. Maij celebrandū potiùs protestabatur, &r. Sanctus autem Theophilus Pascha octauo Cal. Maij in anno. 455. incarnationis (secūdum Dionisium) rectè constituit, cùm nec in anno. 30. anteà, neque in anno. 10. posteà celebratum est Pascha. 15. Cal. Maij. Nouissimus ita (que) Cicli decēnouenalis est annus nonus Honorij, & quintus Martiani. Leo in anno. 180. Diocletiani incipiens, regnauit annis. 17. vsque Cal Iulij in anno. 474. incarnationis secundū Dionisium. Leo iunior regnauit annis mensibus sex, hoc est, vsque Cal. Ianuarij in eo dem anno obitus Leonis senioris. Zeno in anno. 198. Diocletiani incipiens, regnauit annis. 17. vs (que) ad annum. 492. incarnationis secundum Dionisium. Anastasius in anno. 215. Diocletiani incipiens, regnauit annis. 27. vsque ad annum. 518. incarnationis secundum Dionisium. Iustinus senior in anno 242. Diocletiani incipiens, regnauit annis septem, vs (que) ad annum. 526. incarnationis secundum Dionisium. Iustinianus in anno. 250. Diocletiani incipiens, regnauit annis. 5. vs (que) ad primum annū Ciclorum Dionisij, qui est annus. 255. Diocletiani iuxta praedictam rationem sanctorum virorum, non annus. 248. secundum chronicas iniquas. Certum est enim annum quartum Constantini & [Page 216] Constantis (qui est annus. 333. incarnationis secundum Dionisium) indictione. 6. constitisse, teste sancto Iulio papa etiam tunc ipsam rem scribente. Annum etiam nonum Honorij, qui est annus. 417. incarnationis secundum Dionisium, indictione 15. Consulatu Honorij vndeciès & Constantij secūdo, teste sancto Paschasino cum sancto Leone papa, Annū item. 21. Theodosij, qui est annus. 444. incarnationis secundum Dionisium indictione. 12. teste eodem episcopo cum sancto Leone papa. Annum quo (que) quintum Martiani indictione. 8. qui est annus. 455. incarnationis secundum Dionisium: teste etiam sancto Leone papa. Annus ita (que). 4. Constantij & Constantis sexta erat indictione, scribēte sancto Iulio papa. In anno nono Honorij Pascha erat decimo Cal. Maij, teste episcopo Paschasino cum sancto Leone papa. In anno. 21. Theodosij Pascha erat nono Cal. Maij, eisdem testibus. In anno. 5. Martiani Pascha erat nono Cal. Maij. A nullo verò papa vel episcopo mittitur epistola vel scribitur decretalis epistola, nisi ipse sciat quid in ea scribit vel mittit.

533 7. Mercurius qui & Iohannes papa obijt. 6. Cal. Iunij.555 Agapitus papa. 56. post Petrum. Intereà Athalaricus rex Gothorum octo annis imperans obijt. Cuius mater Amalsuinda Theodatum sibi sociauit in regnum. Quam Theodatus post dies aliquantos strangulari in balneo praecepit. Quia verò ipsa viuens se suumque filium Iustiniano imperatori commendauit, ideò Iustinianus Theodato iratus est. Theodatus autem vt imperator hoc ei dimitteret, misit ad eum Cōstantinopolim papam Agapitum. Agapitus verò imperatorem in haeresim Eutichetis corruentem cōuertit ad fidem. Anthimium quo (que) Constantinopolitanum episcopum, praefatae haeresis defensorem: duas naturas in Christo negantem, in exilium coëgit: & Mennam in loco eius episcopum consecrauit. Agapitus verò papa ibi Constantinopoli obijt decimo Cal. Maij, & sepultus est Romae. 12. Cal. Octobris.

[Page 217] 556 8. Siluerius papa. 57. post Petrum, anno vno mensibus 534 duobus. Intereà ad Aphricam (quam multis annis Vandali possidebāt) à Iustiniano cum exercitu Belisarius patritius missus est, & Vandalorum gentem deleuit. Carthago quo (que) anno excessionis suae. 96. recepta est, pulsis deuictis (que) Vandalis, & rege eorum Gelemaro praelio victo & capto Constantinopolim misso. Carthago verò recessit anno 439. incarnationis (iuxta Dionisiū) Theodosij iunioris. 16. Agapito verò papa mortuo, misit Iustinianus imperator Belisarium contra Theodatum. Qui cùm moras apud Siciliam fecisset, Theodatus obijt. Cui Vintiges successit. Belisarius verò videns sibi incongruum tē pus bellandi, intra vrbem Romam se muniuit. Vintiges autem cum Gothis per annum Romam obsidet, & Romanorum omnia (etiam reliquias sanctorū) ita diripuit, vt matres membra natorum suorum eo anno prae fame comederent. Primus Occidentalium Saxonum Cerdicius hac vita decessit, & filius suus Kenricus solus postillū. 26. annis regnauit.

557 9. Tunc statim praecepto Theodorae Augustae (consentiēte 535 Iustiniano imperatore) papam Siluerium quòd Anthimium haereticum Constantinopolitanum episcopum, ab Agapito papa expulsum noluit reuocare, Belisarius licet nolens expulit ad Pontianam insulam, in qua obiit. 12. Cal. Iulii.

558 10. Vigilius papa. 58. post Petrum, annis. 18. mensibus 536 sex. Sanctus Benedictus migrauit ad dominum.

559 11. Belisarius Vintigetem bello captum, Constantinopolim secum perduxit ad imperatorem Iustinianum.537

560 12. Eclipsis solis facta est. 14. Cal. Martii ab hora prima 538 vsque ad tertiam.

561 13. Belisarius iterum ad Aphricam venit.539

562 14. Belisarius Guntarium regem Vādalorum occidit. Eclipsis solis facta est. 12. Cal. Iulij, & apparuerunt stellae 540 hora penè dimidia ab hora tertia.

[Page 218] 541 15. Facta est apud Bizantiū mortalitas magna. Qua 563 de causa eodē anno caepit celebrari solennitas sanctae dei genetricis Mariae Purificationis ipsius, & cessauit mortalitas illa. Belisarius Vandalos reipublicae substrauit.

542 16. Belisarius Romā veniens, crucem auream librarum 564 centum & gēmis pretiosissimis ornatā, suis victoriis inscriptam, beato Petro per manus vigilij papae obtulit.

543 17.565

544 18. Anno. 13. magni Cicli Paschalis, id est. 18. Iustiniani,566 annus dominicae passionis secundo continetur, non anteà, id est, anno passionis primo & modò secundo. A passione igitur Christi vs (que) in praedictum annum habetur Ciclus magnꝰ Paschalis 532. annorū. Wihtgarus nepos Cerdicij regis Occidentalium Saxonum mortem obiit, & in Wihtgarabirig, id est, in ciuitate Wihtgari tumulatus fuit: Capto Vintigete, Gothi trans Padum, Hildebaldum sibi regem constituunt: eodem (que) anno occiditur. Cui Erarius successit, & ante annum occisus est. His temporibus factum est illud, quod sanctus Gregorius in dialogo suo retulit de episcopis, qui ob catholicam fidem truncatis linguis loquebantur, quorum vnus propter luxuriā (in quā postea cecidit) hoc miraculo priuatus est.

545 19.567

546 20.568

547 21. In prouincia Berniciorum Ida regnum suscepit,569 & 12 annis regnauit. Hic ex reginis sex filios. Addam, Belricum, Theodricum, Aethelricum, Theodherum, Osmerum, & sex habuit ex pellicibus, Occam, Ailricum, Eccam, Oswoldum, Sogor, Sogetherum. Ex quibus regalis Northanhimbrorum prosapia fuit propagata.

548 22.570

549 23.571

550 24. Ida fuit filius Eoppae, qui fuit Esae, qui fuit Ingui,572 qui fuit Angenwit, qui fuit Aloc, qui fuit Benoc, qui fuit Brādi, qui fuit Bealdegi, qui fuit Wodeni, qui fuit Frithelasi, [Page 219] qui fuit Finni, qui fuit Godulfi, qui fuit Ge [...]tae.

573 25. Ciclus decennou. secundus incipit, Indictio. 14.551

574 26. Baduilla, qui & Totilla, Erario successit. Kenricus rex Occidētalium Saxonum, in loco qui Searesbirig nominatur,552 cum Britonibus dimicauit, eos (que) fugauit. Cuius pater Cerdicius, qui fuit Eslae, qui fuit Gewisij, qui fuit Wigae, qui fuit Freawini, qui fuit Frethegarij, qui fuit Brā dij, qui fuit Bealdigi, qui fuit Wodeni.

575 27. Vigilius papa ob eādem causam, qua & Decessor 553 eius Siluerius, indignationem Augustae per Anthimium Scribonē Cōstantinopolim perductus, inde (que) in exilium actus, deinde reuocatus ad Romam, veniens (que) Siciliam in ciuitate Siracusa obijt: & sepultus est Romae via Salaria iuxta Marcellum. Iste est Vigilius cui Arator librum suum obtulit, cuius etiam in eiusdem libri prologo meminit ita.

Publica libertas sanctissime papa Vigili,

Incluso accedis soluere vincla gregi.

576 28. Pelagius. 59 papa, annis. 11. mensibus. 11.

577 29. Totila cum Gothis totam Italiam inuadit. Exinde 554 per Campaniā, viri (que) dei Benedicti abbatis Coenobiū 555 iter faciens, Romam obsidionibus circumcludit, & tunc fames penè similis praecedēti contigit. Fessis autem & nō valentibus Romanis maenia tueri, Totila porta Hostiensi vrbem intrat. Qui nocte capiens vrbem, vt parceret Romanis tubas sonari praecepit, vt Romani vel paululùm inimicorum rabiem deuitarent: & aliquantum temporis cum eis quasi pater cum filijs habitauit. Hāc illi vt datur, comitis animi benignitatem, qui nimiae ante crudelitatis fuit, beati patris Benedicti: quem cùm modò Romam venire vellet, audierat: monita contulerat, quando Totilam increpauit, & de sua morte sibi praedixerat post nouē annos. Regnante Francorum rege Dagoberto, qui quartus erat à Clodoueo, qui primus Christianitatem à sancto suscepit Remigio, Comes Palatinus Badefridus vocabulo: ex vxore Framehilda sanctam genuit Austrobertam. Quae [Page 220] processu temporis à sancto Audomaro Taruernensi episcopo sacro velamine consecrata, post in caenobio Portus nominato, sub spirituali matre nomine Burgoflede sanctimonialibꝰ est aggregata. Cuius monasterij erat cōsuetudo vt vicissim à sororibus coquerētur panes; sed cū haec Christi famula die quadam in ordine vicis suae hoc in opere laboraret, habebat secum vnam tantùm adolescentulam quae apud eam fuerat educata; cùm (que) clibanus fuisset igne succensus, & panes in promptu ad coquendum parati, cùm pòst igne abstracto à fauillis vel prunis quae remanserant debuisset mūdari fasciculus, qui erat in summitate ligni colligatus, casu igne adustus est totus. Quod vbi famula dei aduertit conlidens manus vna ad alteram, altius (que) ingemiscens ait. Ve nobis quid acturi sumus? panes peribunt. Opus enim hoc recuperari modò non potest, & currens festina obserauit ostium domus: deinde signo crucis munita medium inter ignium vapores clibanum sola ingreditur, arreptis (que) manicis quibus vtebatur in brachijs, clibanum omnem mundauit: Egressa demùm diligētèr officium compleuit, & nec vnum quidem capillum capitis nec denique fimbriam uestimenti eius ausus est ignis attingere. Praecepit tum puellae vt patefaceret ostium domus, multis (que) eam contestata est sermonibus ne cuiquam quod viderat indicaret. Hac virtute multis (que) alijs virtutibus adornata, in eodem monasterio. 4. Idus Februarij transiuit ad dominum virgo gloriosa.

556 30. Kenricus & Ceaulinus apud Beranbirig Britonibus 578 bellum intulerunt, & illos fugauerunt.

557 31. Sigebertus. 13. rex Francorum occisus est fraude 579 Hilperici germani sui, cum quo bellum inierat: regnū (que) Childebertus filius eius (adhùc puerulus) cum Brunichilda matre regendum suscepit.

558 32. Pelagius papa ecclesiam beatorum Apostolorum 580 Philippi & Iacobi incepit construere.

559 33. Romae Cassiodorus, priùs Consul, inde Senator,581 [Page 221] posteà monachus, clarus habetur. Aella in prouincia Deirorū regnū suscepit, & fermè. 30. annis strenuissimè rexit. Ad cuius nomē beatus Gregoriꝰ (cùm Angligenos pueros in foro Romano venales inuenerit positos) alludens, ait: Alleluia laudem Dei creatoris illis in partibus oportet cantari. Interim super Bernicios regnauerunt; Adda primogenitus Idae. 7. annis. Clappa quin (que). Theoduulfus vno. Freothulfus. 7. Theodricus 7. Aethelricus duobus, viuente Aella. Quo mortuo & filio eius Edwino regno expulso, super ambas prouincias. 5. annis regnauit. Aella fuit filius Iffi, cuius pater Wuscfrea, cuiꝰ pater Wilgelsus, cuius pater Westor Walena, cuius pater Seomelus, cuius pater Suearta, cuius pater Saepugelus, cuius pater Seabaldus, cuius pater Siggeotus, cuius pater Suebdegus, cuius pater Siggarus, cuius pater Weadegus, cuius pater Wodenus.

582 34. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus bisextilibus.560 Ceaulinus filius Kenrici regimen regni Occidentalium Saxonum suscipiens. 33. annis regnauit.

583 35. Victor Capuanus episcopus, librum de Paschate 561 scribens, Victorij arguit errores. Aethelbrihtus rex Cantuariorū regnare coepit, &. 56. annis (teste Beda) regnauit.

584 36. Vir sanctissimus Herculanus, nutritor beati Gregorij,562 ipso in Dialogo suo hoc referente, Perusinae ciuitatis episcopus fuit. Qui praecepto Totilae regis Gothorum, super murum suae ciuitatis capite truncatus est. His quo (que) tēporibus beatus pater Benedictus magnis vitae meritis & Apostolicis virtutibus fulsit. Quod autem sanctus Gregorius his temporibus fuit, ipse in libro Dialogi sui ita probat. Vir quo (que) vitae venerabilis Cherbonius. Populonij episcopus, magnam in diebus nostris sinceritatis suae probationem dedit.

585 37.563

586 38. Priscianus grammaticus apud Cōstantinopolim 564 clarns habetur. Pelagius papa obijt. 6. Nonas Martij.

ROmanorum. 60. Iustinus minor regnauit annis. 11. hoc est, vsque Cal. Ianuarij.

[Page 222] 565 1. Iohannes papa, 60. annis. 13. Columba presbiter 587 & abbas, de Scotia in Britanniā venit, & regnante in Pictis Bridio rege potētissimo septentrionales Pictos ad fidem Christi cōuertit. Vnde Insulam Ij ab eis in possessionem monasterij construendi accepit.

566 2. Narses Patritius missus ad Italiam Totilam occidit,588 totam (que) Italiam ad Rempublicam reduxit Qui deinde per inuidiam Romanorum (pro quibus multa contra Gothos laborauit) accusatus apud Iustinum & coniugem eius Sophiā quòd seruitio premeret Italiam, recessit Neapolim Cāpaniae, & Longobardos introduxit in Italiam.

567 3.589

568 4. Leuigildus rex Gothorum quasdam Hispaniae regiones 590 sibi rebelles, in potestatem regni sui superando redigit. Aethelbrihtus rex Cantuariorum, dum regi Occidentalium Saxonum Ceaulino & Cuthae eius filio bellum intulerit, ab eis in Cātiam est fugatus, duobus ei ducibus Oslauo & Cnibbano in Wibbandune trucidatis.

569 5. Iohannes papa ecclesiam sanctorum Philippi & 591 Iacobi, quam praedecessor eius Pelagius inceperat, perficiens dedicauit.

570 6. Ciclus decennouenalis incipit Indictione. 3.592

571 7. Germanus Parisiorum episcopus obijt. Regis 593 Ceaulini frater Cuthulfus (in loco qui dicitur Bedanforda) cum Britonibus dimicauit: & victor existens quatuor regias villas eis abstulit: scilicet Liganburh, Egelesburh, Bensingtun, & Eignesham: & eodem anno vita decessit.

572 8. Fortunatus poëta in Gallijs clarus habetur.594

573 9. Armenij fidem Christi suscipiunt.595

574 10. Redemptus Ferentinae ciuitatis episcopus clarus 596 (vt legitur in Dialogo) habetur.

575 11. Iustinus imperator amentia obijt.597

ROmanorum. 61. Tiberius Constantinus, regnauit annis. 7. vsque in annum. 571. post passionē domini.

576 1. Gregorius tunc Apocrisiarius in Cōstantinopoli,598 [Page 223] & pòst papa, in Iob expositionem condit. Iohannes papa obijt tertio Idus Iulij.

599 2. Benedictus papa 61. annis quatuor mensibus duobus.577 Sanctus Maurus 72. annorum migrauit ad dominū. Rex Occidentaliū Saxonum Ceaulinus & filius suus Cuthuuinus (in loco qui vocatur Deorham) cum Britonibus pugnauêre, & eorum tres reges Cōmeail Condidan & Farinmeil cum multis alijs trucidauêre. Illisque tres ciuitates videlicet, Gleaucester, Cirencester, Bathanceaster abstulêre.

600 3. Gregorius Eutichium Constantinopolitanum episcopum 578 Tiberio praesente conuicit. Adeò vt Tiberius librum Eutichij de resurrectione destruens suis catholicis allegationibus, liberaret flammis cremandum. Scribebat autem Eutichius corpus nostrum in resurrectione impalpabile, & ventis aërique subtilius esse futurum; contra illud dominicum, palpate & videte quià spiritus carnem & ossa non habet, sicut me videtis habere.

601 4. Gens Longobardorū cū rege Albuino, comitante 579 fame & mortalitate, omnem repente inuadit Italiam: ipsam (que) vastatura, Romanam obsidet vrbem. Deni (que) cùm vastantibus omnia per circuitum Longobardis fames abundaret, multa millia frumenti nauibus Benedictus papa ab Aegipto dirigens, Romam sub studio misericordiae releuauit.

602 5. Chilpericus rex Francorum. 15.580

603 6. Gothi per Erminigildum Leuigildi filium, bifariā diuisi, mutua caede vastantur.581

604 7. Pelagius. 62. papa annis, decem mensibus duobus.582 Benedictus papa obijt. 11. Cal. Augusti. Hoc anno factum est, quod sanctus Gregorius scribit in Dialogo de monacho Gerontio.

ROmanorum 62. Mauritius regnauit, annis. 21. mensibus quatuor, vs (que) Cal. Maij in anno. 592. post passionem.

[Page 224] 583 1. Pelagius papa sine iussione Mauritij ordinatus est,605 eo, quòd Longobardi Romam per circuitum obsiderent, adeò vt nullus foras progredi posset.

584 2. In loco qui vocatur Fethanleah Ceaulinus rex Occidentaliū 606 Saxonum & filius eius Cutha cum Britonibus certauêre. In quo certamine inter confertissimos Cutha fortitèr dimicans, ruit. Rex tamen Ceaulinus victoriam habuit, eisque multa spolia detraxit, & villas quamplures abstraxit.

3. Erminigildus Leuigildi Gothorum regis filius, ob 607 585 fidei catholicae confessionem inexpugnabilem, à patre Arriano regno priuatus, in vincula & in carcerem missus est. Ad extremum nocte sancta Dominicae resurrectionis securi in capite percussus, regnum caeleste pro terreno rex & martyr possidere promeruit. Cuius frater Recaredus, mòx vt regnum post patrem suscepit, omnem Gothorum cui praeerat gentem, instante Leandro Hispanitano episcopo, qui & Erminigildū docuerat, catholicam conuertit ad fidem.

586 4. Childebertus Francorum rex. 16.608

587 5.609

588 6. Ciclus solaris incipit, quatuor concurrentibus bisextilibus.610 Pelagius papa Heliae Aquiliensi episcopo, nolenti. 3. capitula Chalcidonensis Synodi suscipere, epistolam satis vtilem misit. Quam sanctus Gregorius adhùc diaconus compleuit. Sāctus Audoenus nascitur. Aella rex Deirorum. 30. anno regni sui decessit: & Aethelricus Idae filius, post illum super ambas prouincias regnauit quin (que) annis.

589 7. Ciclus. 4 decennouenalis incipit, Indict. 7. Sanctus 611 pater Columbanus ex Hibernia (insula sanctorum) cum sancto Gallo alijs (que) probatis discipulis venit in Burgundiam: ibi (que) permittente Theodorico rege, monasterium, quod Luxouium dicitur, aedificauit. Exinde à Brunihilda fugatus Alamanniam ingreditur. Vbi sanctum gallum reliquit. [Page 225] Ipse verò in Italiam transiens, monasterium (quod Bouium) dicitur aedificauit, vbi pater multorum monachorum extitit.

612 8. Lotharius rex Francorum. 17.590

613 9. Ceola filius Cuthulfi, fratris regis Ceaulini, regnare 591 coepit, &. 5. annis Occidentaliū Saxonū rector extitit.

614 10. Hoc tempore. 16. Cal. Nouemb. diluuium factum 592 est, vt flumen Tiberis super muros vrbis Romae influeret, & per alueum eiusdem fluminis cum magna serpentium multitudine draco mirae magnitudinis vsque ad mare descendit. Quam inundationem pestilentia, quae dicitur inguinaria, statim secuta est, vt pauci de multis remanerent. In qua primus papa Pelagius obijt. 8. Idus Februarij. Gregorius. 63. papa, annis. 13. mensibus sex. Qui in hac tribulatione à cūctis electus. cùm letaniam septiformem ordinasset, dum deum deprecarentur, subit [...]. 80. homines perierunt. Septiformis autem letania ideò dicitur, quia in septem ordinibus populus erat constitutus. Primo ordine clerus, secundo abbates cum monachis, tertio abbatissae cum suis, quarto infantes, quinto omnes laici, sexto viduae, septimo coniugatae. Pugnatum est in loco, qui dicitur Wodnesbeorh, id est, mons Wodeni, & stragenō modica facta rex Ceaulinus, anno imperij sui 33. expulsus est regno.

615 11. Ceaulinus Cuichelmꝰ & Crida perierunt. Aethelricus 593 rex Northanhimbrorum obijt. Aethelfridus verò filius eius, gubernacula regni suscepit, &. 24. annis tenuit. Cui sunt geniti. 7. filij, Eaufridus, Oswaldus, Oslafus, Oswinus, Offa, Oswidus, Oslacꝰ, & vna filia nomine Aebba.

616 12. Auares contra Romanos dimicantes, auro magis 594 quàm armis pelluntur. Sanctus Gregorius in Dialogo suo ita dicit. Ante hoc triennium in meo monasterio monachus nomine Iustus, medicus, ante obitum suum suo germano Copioso, sibi in infirmitate seruiēti, tres aureos occultè se habere innotuit, quos super eum in sterquilinio [Page 226] sepeliri feci. Eodē anno monachus alius, cùm à nobis fuisset sepultus, remanentem ibi vnum de fratribus Iohannē nomine vocauit, qui nobis hoc pallens & tremens indicauit, & post dies decem obijt. Biēnio ante scriptum dialogum ecclesia Arrianorum iuxta Romam, in loco nomine Subura, cùm catholicè consecraretur, & introductae essent in eam sancti Sebastiani & sanctae Agathae martyrū reliquiae, diabolus in fugura porci per populum transiens exiuit. Post paucos autem dies nubes caelitus descendens, totam miro odore repleuit ecclesiam.

595 13. Gregorius papa anno imperij Mauricij. 13. Indictione.617 13. Synodum episcoporum. 24. ad corpus beati Petri congregans, de necessarijs ecclesiae decernit. Inter quae etiam haec. In sancta Romana ecclesia cui diuina dispensatio praeesse me voluit, dudum consuetudo est valdè reprehensibilis exorta, vt quidam ad sacri altaris ministerium cantatores eligantur & in diaconatus ordine constituti modulationi vocis inseruiant, quos ad praedicationis officium elemosinarium (que) studium vacare cō gruebat. Vnde fit plerum (que) vt ad sacrum ministerium dùm blanda vox quaeritur, quaeri congrua vita negligatur. Et cantor ministrum dum moribus stimulet cùm populum vocibus delectat. Qua de re praesenti decreto cō stituo, vt in sede hac sacri altaris ministri cantare non debeant, solum (que) euangelicae lectionis officium inter missarum solennia exoluant. Psalmos verò ac reliquas lectiones cēseo per subdiaconos, vel (si necessitas exigit) per minores ordines exhiberi. Si quis autem contra hoc decretum meum venire tentauerit, anathema sit. Et responderunt omnes Anathema sit.

596 14. Coenobium sancti Benedicti abbatis à Longobardis 618 noctu inuaditur: monachi autem Romam petierunt, codicem sanctae regulae & pondus panis ac mensuram vini secum deferentes. Gregorius papa diuino admonitus instinctu, anno aduentus Anglorum in Britanniā. [Page 227] 147. misit seruum dei Augustinum & alios plures cum eo monachos, deum timentes, praedicare verbū Dei genti Anglorum, indictione. 14.

15. Gregorius adiecit in missa: diesque nostros in tua 619 pace disponas, at (que) ab aeterna dānatione nos eripias, & in 597 electorū tuorū iubeas grege numerari. Praefati doctores hoc anno (Beda teste) Britanniā venêre, & regē Cātuariorum Aethelbrihtum, imperij sui anno. 35. ad fidem Christi conuertêre. Nec distulit rex, quin doctori suo Augustino sedem episcopalem in Dorouerni Metropoli sua donaret.

620 16. Qui regio fultus adminiculo, ecclesiam inibi antiquo 598 Romanorum fidelium opere factā recuperauit, & in nomine sancti Saluatoris sacrauit. Ceolulfus filius Cuthae, fratris regis Ceaulini, sceptra regni Occidentalium Saxonum suscipiens. 14. annis tenuit: & vel Anglis vel Britonibus, vel Pictis aut Scotis bellum semper intulit. Qui fuit Cuthae, qui fuit Kenrici, qui fuit Cerdicij.

621 17.599

622 18. Theodebertus rex Frācorum. 18. & Theodoricus,600 cū Lothario patrueli suo bellū gesserūt, & afflixerunt nimis. Doctor Apostolicus & verè caeli nūtius Iuo, praesul inclitꝰ, migrauit ad dominū. Qui in Perside (vt Oriētale Sidꝰ) ortus, finibus occiduis Britāniae à domino est destinatus.

623 19. Gregorius. 19. anno Mauritij, indictione. 4. scribens 601 Augustino, eodem modo Lundoniae quo (que) & Eboraci episcopis (accepto à sede Apostolica pallio) metropolitanos esse debere decernit. In vita Gregorij sic. Apostolos ad missam nihil aliud cantasse legimus, nisi tantùm orationem dominicam.

624 20.602

625 21. Mauritius imperator cum filijs suis Theodosio Tiberio 603 & Cōstātino, à Foca (qui fuit strator Prisci patricij) occiditur. Si sanctus pater Benedictus (sicut sui scribūt) 12. Cal. Aprilis Sabbato sancto Paschae obijt, in hoc anno videtur obijsse. Nisi enim in anno. 96. qui est ante istū nunc [Page 228] inceptū Ciclum obijsset, quod incredibile est, quia forsitan vix tunc natus fuit, alitèr obitus eius in hoc termino, scilicet. 12. Cal. Aprilis inueniri non potest, quia nec Paschalis festiuitas ex tunc nunc vs (que). 11. Cal. Aprilis celebrata est. In hoc autem anno plùs minúsue aetatis suae. 90. possibile est credere eum obisse. Rex fortissimus & gloriae cupidissimus Aethelfridus, plus omnibus Anglorum primatibus gentem Britonum vastauit. Plures (que) terras eorum (exterminatis vel subiugatis indigenis) aut tributarias genti Anglorum, aut habitabiles fecit. Vnde motus profectibus eius Aidanus rex Scotorum cum immēso exercitu contra illum venit, sed cum paucis victus aufugit. Quod bellum in loco qui dicitur Degsastan, anno regni sui. 11. Phocae verò imperatoris primo Aethelfridus perfecit. Is etiam longo pòst tempore collecto exercitu ad ciuitatem Legionum, quae à Britonibus Carlegion appellatur, diuino agente iudicio (vt praedixerat beatus Augustinus archiepiscopus) ex Britonum sacerdotibus, qui ad exorandum deū pro milite bellum agente conuenerant, mille ducētos priùs exstinxit. Et sic caeteras nefandae militiae copias deleuit.

ROmanorū. 63. Phocas regnauit annis octo, vs (que) Cal· Maij in anno. 600. post passionem.

1. Imago Phocae. 7. Cal. Maij, indictione. 7. Romā 604 delata est, sicut in vita sancti Gregorij legitur. Et postquā 626 à clero & Senatu acclamatum est ei in basilica Iulij, iussu sancti Gregorij in basilica sancti Caesarij Lateranensi palatio constituta est. Augustinus Mellitum & Iustum ordinauit episcopos. Mellitum ad praedicandum prouinciae Orientalium Saxonum. Qui vt verbum veritatis cum rege suo Seberto (regis Aethelberhti nepote) praedicante Mellito accepêre, in Lundonia sua metropoli rex ipse Aethelberhtus fecit ecclesiam sancti Pauli apostoli. Iustū verò in ciuitate Dorubreui, quam gens Anglorum Hroueceaster cognominat, Augustinus episcopum ordinauit. Laurentium [Page 229] quoquè presbiterum ordinans archiepiscopum pro se, paruo post tēpore ad regnum migrauit coeleste. 7. Cal. Iunij, feria. 3.

627 2. Anglorum apostolus, Romanorum decus, beatus 605 papa Gregorius, postquàm sedem Romanae & apostolicae ecclesiae. 13. annos, menses sex, & dies. 10. gloriosissimè rexisset. 4. Idus Martij, feria sexta, ad aeternam regni caelestis sedem translatus est.

628 3. Sabinianus. 64. papa, anno vno mensibus decem.606

629 4. Precerini & Benedicti per Orientem vel Aegiptum 607 ciuile bellum faciunt, ac sese mutua caede prosternunt. Ceoluulfus rex Occidentalium Saxonum Australibus bellū intulit Saxonibus. Ciclus decennou. 5. incipit indict. 11.

630 5. Sabinianus papa obijt. 6. Cal. Martij. Bonifacius 608 65. papa, mensibus decem: obijt. 3. Idus Decembris. Hic impetrauit à Foca vt sedes apostolica caput esset ecclesiae, cùm anteà Constantinopolis primam se omniū scriberet. Ipse quo (que) cōstituit in ecclesia beatri Petri cum episcopis 70. duobus presbiteris. 33. diaconibus, & omni clero, sub anathemate, vt nullus pontifice viuēte aut episcopo ciuitatis suae praesumat loqui aut partes sibi de episcopatu facere, sed tertio die depositionis eius adunato clero & filijs ecclesiae tunc electio fiat.

631 6. Bonifacius. 66. papa annis sex mensibus. 9. Iste obtinuit 609 à Foca, vt in veteri fano quod Pātheon vocabatur, & à Domitiano imperatore constructum erat, ecclesia in honore Omnium Sanctorum consecraretur. Vbi dudùm omnium Idolorum cultus agebatur.

632 7.610

633 8. Persae contra Rempublicam grauissima bella gerentes,611 multas Romanorum prouincias & ipsam Hierosolimam auferunt: & destruentes ecclesias, sancta quoquè prophanantes, inter ornamenta sanctorum vel communium locorum etiam vexillum dominicae crucis abducunt. Heraclius qui Aphricam regebat, Focam occidit. [Page 230] Ceoluulfus rex obijt. Cui fratris sui Ceolae filius Kinegilsus successit, &. 32. annis regnauit. Qui fuit Ceolae, qui fuit Cuthae, qui fuit Kenrici, qui fuit Cerdicij.

ROmanorum. 64. Heraclius regnauit annis. 27. vsque Cal. Maij in anno. 627. post passionem domini.

612 1. Anastasius Persa monachus nobiliter pro Christo passus, qui natus in Perside, magicam à patre artem didicit,634 sed vbi à captiuis Christianis nomen Christi accepit, in eum mox toto animo conuersus est.

613 2. Bonifacius papa obijt. 8. Cal. Iunij.635

614 3. Kinigilsus & filius suus Cuichelmus in Beandune 636 contra Britones aciem direxêre, & pugnantes duo millia quadraginta sex ex eis interemêre.

615 4. Deusdedit, qui & Theodatus. 67 papa, annis quatuor.637 Anastasius supradictus relicta Perside Chalcedoniā Hierapolim (que) Christum quaerens pertransijt, ac deindè Hierosolimam petijt; vbi baptizatus quarto ab eadem vrbe miliario, monasterium abbatis Anastasij intrauit, in quo septem annis regulariter vixit. Qui cum Caesariam Palestinae orationis gratia venisset, captus à Persis & multa diu verbera inter Carceres & vincula à Marzabana duce perpessus est. Deusdedit papa constituit secundam missam in clero. Eodem tempore factus est terraemotus magnus mense Augusto, indictione sexta. Post haec secuta est clades in populo, id est percussio scabiarum ita vt nullus posset mortuum suum agnoscere.

616 5. Ciclus solaris incipit. 4. cōcurrentibus bisextilibus.638 Rex Cantuariorū Aethelbertus filius Irmenrici, cuius pater Octa, cuius pater Oricius cognomento Aesca, cuius pater Hēgistus. 56. imperij. 21. anno acceptae fidei die. 24. mensis Februarij conscendit regni caelestis gaudia. Cui Aethelboldus filius suus successit. Verùm fidem Christi non solùm recipere noluit, sed & patris vxorem sibi in matrimonium sociauit. Rex Orientalium Anglorum Reduualdus Aethelfrihtum Deirorum Berniciorum (que) regem [Page 231] occidit in bello iuxta amnem qui vocatur Idle. Cui Edwinus iuxta oraculū (quod acceperat) successit &. 7. filios Aethelfrithi expulit. Saebertus rex Orientalium Saxonum regna petens perennia▪ tres filios suos, qui pagani perdurauerāt, regni temporalis haeredes reliquit. Qui mox idolatriae palam se [...]uire caepere, & Mellitum episcopum [...]undoniae de suo regno expulêre. Ipse verò Cantiam venit & habito consilio cum Laurentio archiepiscopo, ad partes Galliae cum Iusto Hrofensi episcopo secessit. Sed nō multo tempore reges qui à se veritatis praeconem expulêre, daemonicis cultibus impunè seruiêre. Nam egressi cōtra gentem Gewissorum in praelium, omnes paritèr cum sua militia corruêre. Cùm verò & Laurentius Mellitum & Iustum esset sequuturus ipsa nocte apparuit ei princeps apostolorum Petrus, illum (que) flagellis affecit crioribus. Man [...] autem, sacto ad regem Eadbaldum venit, & quantis verberibus esset laceratus ostendit. Quod vt vidit, multum extimuit. Omnem idolatriae cultum Anathematizauit, connubium nō legitimum abdicauit, fidem Christi suscepit, in Galliā misit, Mellitum & Iustum reuocauit.

639 6.617

640 7.618

641 8. Deusdedit papa obijt. 6. Idus Nouembris.619

642 9. Bonifacius. 68. papa annis. 5. Hic constituit, vt nullus 620 trahatur de ecclesia.

643 10. Praedictus sanctus Anastasius tādē mittitur in Persidem 621 ad regem eorum Chosdroen. A quo ter per interualla temporis verberatus est, ad extremum occisus est cum alijs multis. Mox tunica eius indutus quidam demoniacus curatus est. Beatus Laurentius archiepiscopus regnante Adbaldo rege 4. die Nonarum Februarij transiuit ad dominum. Post quem Mellitus qui erat episcopus Lundoniae, tertius ab Augustino sedem suscepit Dorouernēsis ecclesiae. Mellito successit Cead da frater Ceddae, ad Lundoniae praesulatum.

[Page 232] 622 11.644

623 12.645

624 13. Bonifacius papa obiit. 8. Cal. Nouembris.646

625 14. Honorius. 69. papa annis. 12. Superueniens Heraclius 647 imperator cum exercitu superatis Persis Christianos (qui erant captiuati) reduxit. Mellitus archiepiscopus postquàm ecclesiam rexit annis. 5. octauo Calendarū Maiarum die ad coelos migrauit Eadbaldo regnante. Cui successit Iustus Hrofensis ecclesiae episcopus, & pro se Romanum consecrauit antistitem.

626 15. Vir deo dilectus Paulinus, à beato Gregorio cum 648 caeteris praedicandi gratia in Angliam missus, tertius processu temporis Hrofensis episcopus, à Iusto archiepiscopo Northumbranae gentis pontifex ordinatus, ad Edwinum eiusdem gentis regem cum illius sponsa regis Athelberhti filia, ab Eadbaldo rege virginis eiusdem fratre missus est.

627 16. Reliquiae beati martyris Anastasij, primò monasterium suum, deinde Romā aduectae, venerātur in monasterio 649 beati Pauli apostoli quod dicitur ad Aquas Salinas. Quidā sicarius Eomerus vocabulo, missus est à rege Westsaxonum Cuichelmo, qui ad regem Edwinum primo die Paschae venit, & euaginata sub veste sua sica impetum illi fecit. Verùm Lilla minister regi amicissimus mox ante ictum pungentis, suum interposuit corpus, sed tanta vi ferrum infixit hostis, vt etiam regem vulneraret per corpus occisi militis. Eadem autem nocte Paschae dominici, peperit regina filiam regi: quae die Pentecostes de Northanhimbrorum gente prima à Paulino episcopo baptizata, Eanfleda est vocata. Quinquagesimo aetatis suae anno Penda regnum Merciorum suscepit &. 30. annis tenuit. Qui fuit Wibbae, qui fuit Cridae, qui fuit Cunewaldi, qui fuit Cnebbae, qui fuit Icelii, qui fuit Eomeri, qui fuit Angengeati, qui fuit Offae, qui fuit Weromundi, qui fuit Wightleagi, q. f. Wagae, q. f. Wothelgeati, q f. Wodeni.

[Page 233] 650 17. Anno Heraclij imperatoris. 16. indictione. 15.628 Edwinus praecellentissimus rex Anglorum trans-Humbranae gentis ad Aquilonem, praedicante Paulino episcopo, quem misit de Cantia archiepiscopus Iustus, verbum salutis cum suagente suscepit. Anno autem. 11. regni sui, aduentus verò Anglorum in Britaniam plus minus. 230. hoc gessit. Ipse autem dedit Paulino sedem episcopatus Eboraci. Cui regi in auspicium venturae fidei regni (que) coelestis terrena potestas creuit. Totam enim Britaniā (praeter Cantuarios tantùm) primus omnium Anglorum sibi subiecit. Eo tempore errorem. 14. annorum in obseruatione Paschae apud Scotos exortum Honorius papa per epistolam redarguit: sed & Iohannes qui successori eius Seuerino successit idem arguebat. Cum adhuc non esset electus in pontificatū pro eodem Pascha eis scripsit, & pro Pelagiana haeresi quae apud eos reuiuiscebat, Westsaxonum reges Kinegilsus & Cuichelmus, suus filius cum rego Merciorum Penda iuxta Cirenceastriam pugnauêre, & pòst pace facta confirmata (que) discessêre.

651 18.629

652 19.630

653 20.631

654 21. Eorpwaldus filius Reduualdi regis, cuius pater 632 Titellus, cuius pater Vffa, persuadente rege Edwino superstitione Idolorum relicta, fidem Christi (que) sacramenta cum sua suscepit prouincia, verùm non multo tempore pòst occisus est à viro gentili Ricberto nomine.

655 22. Gloriosus rex Edwinus cùm. 17. annis Anglorum simùl & Britonū genti praeesset gloriosissimè, anno aetatis 633 suae. 48. à pagano rege Merciorū Penda, viro strenuissimo, & Cedwala rege Britonū seuiore pagano, in cāpo Headfeald conserto graui praelio, est occisus die Iduum Octobrium. 4. Turbatis rebus Northanhimbrorum Paulinus assumpta secū regina Aethelburga redijt in [...]ātiam nauigio, & honorificè susceptus est ab Honorio archiepiscopo, [Page 234] & rege Eadbaldo.

634 23. Rex Britonum Ceadwala regem priùs Osricum 656 regis Edwini patruelem cum toto suo exercitu deleuit: dein regem Eanfrithum Ethelfridi regis filiū, ad se postulandae pacis gratia venientem peremit. Quo perempto cum paruo exercitu sed fide Christi munito frater suus Oswaldus superuenit, & infandū Britonum ducem cum innumeris suis copijs (quibus nil resistere posse iactabat) interfecit, & regni vtrius (que) gubernacula suscepit; ac sequenti tempore omnes nationes & prouincias Britanniae in deditionem accepit. Eo tempore gens Occidentalium Saxonum regnante Kinegilso rege fidem Christi suscepit, praedicante illis verbum Birino episcopo. Sanctus Wilfridus nascitur. Clodoueus filius Dagoberti rex Francorum. 20.

635 24. Rex Oswaldus misit ad maiores Scotorū natu▪ 657 petēs vt sibi mittentur Antitistes. Cui pontifex missus est Aidanus, per quem & per ipsum clarissimum & sanctissimum regē Oswaldum in prouincia Berniciorū primùm fundatur ecclesia Christi & instituitur. Euangelizante Birino ab Honorio papa praedicandi gratia Angliam misso in Westsaxonica prouincia rex Kinegilsus cum sua gente credidit. Quem de fonte Baptismi exeuntem rex victoriosissimus suscepit Oswaldus. A quibus regibus idem pontifex ciuitatem Dorcicae ad faciendam inibi sedem episcopalem accepit. Honorius papa obijt. 4. Idus Octobris, & cessauit episcopatus anno vno mensibus septem diebus. 17.

636 25. Eorpwaldi regis Eastanglorū frater Sigebertꝰ, vir 658 per omnia Christianissimus & doctissimus, mox vbi regnare coepit totam suam prouinciam fidei & sacramentorum participē facere [...]urauit. Cuius studijs fauens Foelix episcopus, genere Burgūdus, qui Sigeberto Orientalium Anglorum rogi i [...] Gallia exulāti familiaris effectus, Angliam cum eodem post mortem Eorpwaldi venit, & Eastanglorum [Page 235] episcopus efficitur. Illam ad fidem Christi perduxit, accepta (que) sede episcopatꝰ inciuitate Dommoce. 17. annis eidem genti praefuit. Eo tempore de Hibernia venit ad prouinciam Orientalium Anglorum vir sanctissimus nomine Furseus, & à rege praefato susceptus honorificè, ibi (que) praedicans verbum vitae multos incredulos ad Christum conuertit: & posteà monasterium nobile construxit. Intereà rex idem relictis regni negotijs & cognato suo Egrico commendatis, monasterium quod fecerat sibi, intrauit▪ accepta (que) tonsura aeterno regi multo tempore deuotè militauit. Sed dum paganus rex Merciorum Penda aduersus Eastanglos in bellum procederet, monasterio inuitus eruitur, in certamen nolens ducitur, virgā (que) tantùm in manu tenens vna cum rege Egrico occiditur. Quibus in regnum successit Anna filius Eni. Quichelmus regis Kinegilsi filius in ciuitate Dorice à Birino episcopo baptizatur, & eodem anno defungitur.

659 26. Seuerinus. 70. papa anno vno. Iudei in Hispania 637 Christiani efficiuntur. Sisibutus enim Gothorum gloriosissimus rex plurimas prouincias in Hispania militiae Romanae vrbes sibi bellando subiecit, ac Iudaeos in suo regno ad fidem Christi conuertit. Seuerinus papa obijt. 4. Nonas Augusti. Iohannes. 71. papa anno vno & mensibus decem.

660 27. Heraclius Constantinopoli obijt.638

ROmanorum. 65. regnauit Heraclonas filius Heraclij annis duobus, vs (que) in annum. 629 post passionem.

661 1. Theodorus. 72. papa annis sex mensibus sex. Iohannes 639 papa obijt. 4. Idus Octobris. Cyrus Alexandriae Sergius & Pirrus regiae vrbis episcopi, Acephalorum haeresim instaurantes: vnam operationem in Christo diuinitatis & humanitatis vna voluntate dogmatizant. Equibus Pirrus his temporibus sub Theodoro papa Romam veniens ex Aphrica, ficta vt post apparuit paenitentia, obtulit eidem papae praesente cuncto clero & populo libellum [Page 236] cum sua subscriptione, in quo condemnarentur omnia quae à se vel à decessoribus suis scripta vel acta sunt contra catholicam fidem, vnde & benignè susceptus est ab eo quasi regiae pontifex ciuitatis. Sed quia reuersus domum errorem repetijt memoratus papa Theodorus (aduocatis cūctis sacerdotibus & clero in ecclesiam beati Petri apostoli) condemnauit eum sub vinculo Anathematis. Birinus episcopus Cuthredum Cuichelmi regis filium in ciuitate Dorcice baptizauit, & eum de fonte regenerationis suscepit.

2. His temporibus Isidorus Hispaniensis episcopus 662 640 clarus habetur. Eadbaldus rex Cantuariorum anno. 25. regni sui ex hac vita transiens, regni gubernacula Erconberto filio suo reliquit. Hic primus regum Anglorum in toto regno suo idola relinqui ac destrui, simul & ieiunium 40. dierum obseruari praecepit. Cuius filia Ercongota, quam peperit ei sancta Sexburga regina, exstitit magnarum virgo virtutum.

ROmanorum. 66. Constantinus filius Heraclij regnauit mensibus sex quasi vsque Cal. Nouembris in anno. 629. post passionem. Pirri successor Paulus non tantùm vesana doctrina (sicut praedecessores eius) sed aperta persecutione catholicos cruciat. Apocrisiarios sanctae Romanae ecclesiae, qui ad eius correctionem missi fuerant, partim carceribus partim exilijs partim verberibus afficiens, sed & altare eorum in domo Placidiae sacratum in venerabili oraculo subuertens diripuit, prohibens eos ibidem missas celebrare. Vnde & ipse sicut praecessores eius ab Apostolica sede iusta depositionis vltione damnatur.

ROmanorum. 67. Constantinus filius Constantini, regnauit annis. 28. vs (que) in annum 657. post passionem.

641 1. Hic deceptus est à Paulo, sicut auus eius Heraclius 663 à Sergio supradicto episcopo. Exposuit enim iste contra catholicam fidem, nec vnam, nec duas voluntates aut operationes [Page 237] in Christo diffiniens esse confitendas, quasi nil velle vel operari credendus sit Christus.

664 2. Nepos Edwini regis, filius regis Aethelfridi, rex 642 Oswaldus christianissimus, peregrinis & pauperibus semper humilis, benignus, & largus, anno aetatis suae. 38. regni autem nono, commisso graui praelio occisus est à Penda Merciorum rege pagano, in loco Maserfeld nuncupato.

665 3. Cuius frater Oswinus iuuenis circiter. 30. annorū,643 breui pòst tempore in regnum illi successit, & per annos 28. laboriosissimè tenuit. Eodem anno Kenwalchius filius Kinegilsi regis, regimen Westsaxonici regni suscepit, &. 30. vno anno tenuit: & Wintoniae ecclesiam in qua sedes pontificalis est construxit.

666 4. Theodorus papa obijt. 2. Idus▪ Maij. Paulinus quondàm Eboracensis, sed tūc Hrofensis ciuitatis episcopus,644 postquàm. 18. annos, menses duos dies. 21. episcopatum tenuit. 6. Iduum Octobrium die, ad dominum transiuit. In cuius locum Honorius archiepiscopus, Iusti successor, Ith [...]marum ordinauit. Ciclus solaris incipit. 4. cō currentibus bisextilibus.

667 5. Martinus papa. 73. annis sex mēsibus duobus. Rex 645 Westsaxonum Kenwalchius, quia▪ Pendae regis Merciorū sororē (quam duxerat) repudiauit, bello petitus, ac regno ab illo priuatus, ad regem Eastanglorum Annam secessit. Hoc etiam anno rex Oswinus, aspectu venustus, statura sublimis, affatu iocundus, moribus ciuilis, omnibus manu largus, regum humilimus, amabilis omnibus, regis Edwini patruelis. Osrici filius, in Deirorum prouincia regnare caepit &. 7. annis eidem praefuit.

668 6. Ciclus. 7. decēnouenalis incipit, Indictione. 4. Kenwalchius 646 rex apud Orientales Anglos à Faelice pontifice baptizatus est.

669 7. Martinus papa propter praedictam haeresim congregauit 647 Romae Synodum centum quin (que) episcoporum. In qua Synodo damnauit sub anathemate Cyrum, Sergium, [Page 238] Pirrhum & Paulum haereticos praefatos episcopos. Foelix primus Eastanglorū episcopus obijt: pro quo Honorius archiepiscopus Thomam eius diaconū ordinauit. Quo etiam de hac vita subtracto, quinto sui episcopatus anno, Bonifacium substituit eius loco.

648 8. Kenwalchius rex de Eastanglia redijt in Westsaxoniā: & eodem anno nō modicam ruris portionem dedit 670 Cuthredo fratrueli suo, Cuichelmi regis filio.

649 9. Facta est Synodus praefata anno imperij Constantini nono, mense Octobri indictione. 7.671

650 80. Post haec missus ab imperatore Theodorus hexarchus tulit Martinum papam de ecclesia Constantiniana,672 perduxit (que) Constantinopolim, & inde religatur Cersonā prouinciae Siciliae, ibidem (que). 4. Idus Nouembris obijt, & multis virtutum signis refulget. Aegelberhtus episcopus, natione Gallus, in prouincia Westsaxonica à rege Kenwalchio (defuncto iam Birino) accepit episcopatū: & eidē genti pontificali iure annis praefuit multis.

11. Eugenius. 74. papa, annis. 2. mensibus. 10. Sanctus 651 Cuthbertus monasterium Mailronense intrauit, susceptus 673 à reuerendissimo Eata eiusdem ecclesiae abbate. Vir humilitatis eximiae, sanctitatis (que) nō modicae, Deirorum rex Oswinus comitis Hunwaldi (sibi vt putabat amicissimi) proditus detectione, anno regni sui. 7. die Cal. Septembriū 13. (regis Oswij iussione) à praefecto suo Aethelwino peremptus est detestanda omnibus morte. Cui successit in regnū Aethelwaldus regis Oswaldi filius. Post occisionē regis Oswini, antistes Aidanus. 2. Cal. Septembris ad coelorum regna migrauit. Cuius animam puer bonae indolis Cuthbertus vidit in coelum ferri ab angelis. Quo defuncto Finanꝰ pro illo gradum episcopatus à Scotis ordinatus ac missus accepit.

652 12. Eugenius papa obijt. 4. Nonas Ianuarij.674

653 13. Vitalianus. 75. papa. Benedictus cognomēto Biscopius,675 regis Oswini minister, nobili stirpe gentis Anglorū [Page 239] progenitus, domum, cognatos, possessiones, patriam, aetatis suae anno. 25. amore Christi reliquit, primò Romam adijt, & mox doctior redijt. Honorius Doruuernēsis archiepiscopus. 2. Cal. Octobris ex hac luce migrauit. Cui post annū & sex mēses Deusdedit. 6. ab Augustino in regimen pontificatus successit, & ab Ithamaro Hrofensis ecclesiae antistite die. 7. Cal. Aprilium ordinatus, annos nouem menses. 4. & duos dies ecclesiam rexit. Mediterranei Angli sub Peada principe, filio Pendae regis Merciorum, fidem & sacramenta Christi perceperunt, ipso principe primitùs à Finano episcopo apud regē Oswium in Northimbria cum omnibus qui secum venerant baptizato: postmodum verò eo domum reuerso, caeteris de sua gente baptizatis à presbiteris. 4. Cedda, Adda, Betta & Duima, quos secum de praefata ad duxerat prouincia. Eo tempore rex Oriētalium Saxonum Sigebertus, qui post Sebertum cognomento Paruum regnauit: in prouincia Berniciorū, fidem Christi per exhortationem regis Oswij cùm ad eum veniret suscipiens, à Finano Northimbrorum episcopo baptizatus est. Quo sui regni sedem repetente rex Oswinus, misit cum illo virum dei Ceddā presbiterum ad praedicandum verbum Eastsaxonicis. Vbi cùm ille multam domino ecclesiā cōgregasset, & propter colloquium Finani episcopi domum reuersus esset, gradum episcopatus ab eo accepit, & in prouinciam reuersus maiori auctoritate caeptum opus expleuit. Quadam vice cùm ipse Nothimbrorum prouinciam exhortādi gratia reuiseret, Deirorum rex Aethelwaldus regis Oswaldi filius, postulauit eum possessionem terrae aliquam ad sibi construendum monasterium accipere. Qui regijs fauens votis, elegit sibi locum monasterij construendi in loco qui nunc Leastingaig nuncupatur, & facto monasterio religiosis moribus instituit. Intereà regem Sigebertum instigante omnium bonorum inimico, sui interfecêre propinqui: quia nimis ille suis parcere solebat inimicis, & factas ab eis iniurias [Page 240] mox obsecrantibus placida mente dimittere. Cui successit in regnum Suithelmus filius Sexbaldi.

654 14. Constantinus princeps (Vitaliano papa nuper ordinato) misit beato Petro apostolo aurea Euangelia gemmis 676 albis mirae magnitudinis in circuitu ornata. Anna rex Eastanglorum à Penda rege occiditur. Cui frater suus Aethelherꝰ in regnū successit. In loco qui dicitur Ikanho monasterium construitur à sancto Botulpho.

655 15. Perfidus rex Merciorum Penda Sigeberti, Egrici,677 Annae regum Eastanglorum, necnon etiam Edwini, Oswaldi regum Northanhimbrorum occisor. 30. legionibus totidem (que) nobilissimis ducibus instructus, in Berniciam ad debellandum regem Oswium ascendit. Cui ille cum Alhfrido filio, vnam tantùm legionem habens, sed Christo duce confisus, in loco qui dicitur Winwidfelda occurrit. Inito certamine fugati sunt & caesi pagani duces regum. 30. qui ad auxilium venerant paenè omnes interfecti. In quibus Aethelherus frater Annae regis eorundem, qui post eum regnauit, auctor ipse belli interemptus est. Cui in regnū frater suus Aethelwaldus successit. Tum rex Oswius pro collata sibi victoria. 12. possessiones ad monasteria cōstruenda, & filiam suam Aelfledam deo obtulit, perpetua ei virginitate consecrandam. Quae monasterium quod Heortesig nuncupatur, cui tunc Hilda abbatissa praefuit, intrauit. Hoc bellum rex Oswius in regione Loidis. 13. regni sui anno. 17. die Cal. Decembrium cōfecit, gentem (que) Merciorum ad fidem Christi conuertit. Sub quo primus in prouincia Merciorum & Lindisfarorum ac Mediterraneorū Anglorum factus est episcopus Duima, cuius suprà meminimus, secūdus Ceollachus de genere Scotorum. Idem rex tribus annis eidem genti caeteris (que) Australium prouinciarum populis praefuit, gentem (que) Pictorum regno Anglorum subiecit, & Pendae regis filio Peadae suo cognato regnum Australium Merciorum dedit.

[Page 241] 678 16. Peada rex suae cōiugis proditione in ipso Paschalis 656 festi tempore peremptus est multùm nefariè.

679 17.657

680 18. Kenwalchius rex Westsaxonū cū Britonibus apud 658 Peonnum pugnauit, & eos Pedridan vsquè fugauit. Beata Hilda abbatissa in loco (qui dicitur Streoneshalh) monasterium construere coepit, in quo regis Oswij filia primò vitae regularis discipula, deinde extitit magistra. Cuius mater Eanfleda regina in loco vbi rex Oswinus filius videlicet patruelis sui, patris Osrici regis, peremptus est iniustè, monasteriū quod In Getlingum dicitur cōstruxit: & Trumherū virum dei (occisi regis propinquum) ibi abbatem constituit.

681 19. Aduersus regem Oswiū duces gentis Merciorum 659 Imminus, Eaba, & Eadberhtꝰ rebellauêre, leuato in regē Wulfero filio Pendae adolescente, quem occultum seruauêre, sic (que) cum suo rege Christo gaudebant seruire. Idem rex habuit primum episcopum praefatum Trumherū, secundū Iarumannū, tertium Ceddā, quartum Winfridū.

682 20. Rex Kenwalchiꝰ Westsaxonicā prouinciā in duas 660 parochias diuisit, & episcopo Winae in ciuitate Wenta sedem episcopatus tribuit. Vnde Agelbertus episcopus grauitèr offensus in Galliam redijt, & episcopatum Parisiacae ciuitatis accepit. Rex Egfridus Oswij regis filius, Aetheldritham Annae regis Oriētalium Anglorum filiam, accepit in coniugem. Clotharius filius Clodouej, rex Francorum. 21.

683 21. Cuthredus Cuichelmi regis filius, nepos videlicet 661 Kinegilsi regis, & regum Kenwalchij & Kentuuini fratruelis, & Kenbrihtus Subregulus Ceaulini scilicet regis pronepos, & pater Ceadwalae regis, obierūt. Wulferꝰ rex Merciorum priùs Aescesdum deuastauit, & postmodum Vectam insulam coepit. Quam regi Australium Saxonum Aethelwoldo (cuius Patrinus extitit) & Mauorū prouinciā in gente Occidētalium Saxonum dedit. Finanus episcopus [Page 242] Northanhimbrorum obijt, cui Colmannus & ipse à Scotia missus successit.

662 22.684

663 23. Constantinus post aliquot annos venit Romam,685 5. die mensis Iulij, feria. 4. indictione. 6. Tunc obtulit dominico die super altare sancti Petri pallium auro textum, & cum toto exercitu cum cereis ecclesiam intrauit. Hoc verò factum est per Indictionem. 6. anno. 23. imperij illius. Postquàm verò obtulit pallium mansit in Roma diebus 12. Indè indictione. 7. Siciliam ingressus est, in qua mansit vs (que) ad indictionem ▪12.

664 24. Tricesimo anno episcopatus Scotorum, quem 686 gesserunt in prouincia Northanhimbrorum, ac. 22. anni regni Oswij r [...]gis, mota questione in eadem prouincia de Paschate, vel tonsura, vel alijs rebus ecclesiasticis, dispositū est vt in monasterio, quod dicitur Streoneshealh, cui tunc Hilda abbatissa praefuit, Synodus fieri deberet. Venerunt autem illò reges Oswius & Alhfridus filius eius, qui regi Aethelwaldo regis Oswaldi filio in regnum successit, episcopus Colmannus cum clericis suis, Agelbertus Westsaxonum episcopus, cum Agathone & Wilfrido presbiteris, Cedda Orientalium-Saxonum episcopus, Hilda abbatissa cum suis. Qui multùm inter se confligentes tandem maiores vna cum mediocribus, abdicata minùs perfecta Scotorum institutione, ad ea quae meliora cognouerant sese transferre festinabant. Finito conflictu, ac soluta quaestione, Agelbertus domum regreditur, Cedda relictis Scotorum vestigijs ad sedem suam redijt. Colmannus vnanimi intentione catholicorum superatus, ad suos in Scotiam reuertitur. Quo patriam reuerso, suscepit pro eo pontificatum Northanhimbrorum Tuda, sed permodico tempore ecclesiā regens. Abbas monasterij quod vocatur Mailros, Eata, vir reuerendissimus, qui Ripensis monasterij fundator rogatu regis Alhfridi prius extitit, abbatis iure Lindisfarnensis fratribus praepositus est, & [Page 243] beatum Cuthbertum de Mailrosensi monasterio ad insulam Lindisfarnensem transtulit. Eodem anno facta est eclipsis solis die tertia mensis Maij, hora quasi decima diei. Mox subita pestilentiae lues secu [...]a est, quà sacerdos domini Tuda de mundo raptus est. Alhfridus rex cum cō silio at (que) consensu patris sui Oswij venerabilem presbiterum & abbatem Ripensis monasterij Wilfridum ad regem Galliarum mittens, episcopum sibi rogauit ordinari, cum esset circiter. 30. annorum. At ille misit eum ordinandum ad Agelbertum, qui relicta Britannia Parisiacae ciuitatis factus erat episcopus, cum quo & alij vndecim episcopi ad dedicationem antistitis conuenientes, multum honorificè ministerium impleuerunt. Deusdedit. 6 ab Augustino archiepiscopo obijt. 2. Iduum Iuliarum. Sed & Erconbertus rex Cantuariorum eodem anno ac die defunctus, Egberto filio sedem regni reliquit. Wilfrido adhùc in transmarinis partibus demorante, consecratus est in episcopatum Eboraci à Wina ciuitatis Ventauae praesule iussu regis Oswij monasterij (quod Leastingaeig dicitur) abbas, sancti pontisicis Ceddae germanus, Ceadda vir sanctus. Deo dilecta mater Berkinganensis monasterij Athelburga, prima eiusdem Coenobij abbatissa, mirae sanctitatis viri Erconwaldi futuri Lundoniae ciuitatis episcopi germana. 5. Iduum Octobrium die, carnis ergastulo est educta. Cuius talem fuisse constat vitam, vt nemo qui eam nouerit, dubitare debeat quin ei de hac vita exeunti coelestis patriae patuerit ingressus. Cui successit in officium abbatissae deo dilecta famila Helilida nomine. Paulò post Cedda episcopus Orientalium Saxonum monasterium suum Leastingaig adijt, ibidem (que) corporis infirmitate tactus. 7. Cal. Nouembrium die obijt. Rege Eastanglorum Aethelwaldo defuncto, successit Aldulfus, cuius mater Heresuitha, soror sanctae Hildae abbatissae: quarum pater Herericus, cuius pater Eadfrithus, cuius pater Edwinus. Bosilus sublimium virtutum monachus, Mailrosensis [Page 244] caenobij praepositus, vir prophetico spiritu plenus, sacerdos dei dilectus, laethali morbo pressus, perpetuae lucis gaudia conscendit. Rex Orientalium Saxonum Sigerus cum sua parte populi ad Apostasiam conuersus est. Quod vbi rex Merciorum Wulfetus cōperit, Iarumannū episcopum successorem Trumheri, ad corrigendum errorem misit. Porro Sebba socius & coheres regni eiusdem, fidem perceptam cum suis omnibus seruauit.

665 25. Ciclus decēnouenalis 8. incipit Indictione. 7. Benedictus 687 cognomēto Biscopius tempore Vitaliani papae secundò Romam adiit, & post mēses aliquot Lirinensem insulam venit, monachis se dedens attonsus est, & biennio sub abbatis regimine deo regulari militauit tramite.

666 26. Sanctus Aldelmus Melduni in ecclesia apostolorū 688 Petri & Pauli abbas ordinatur à beato Leutherio Westsaxonum 4. episcopo. Wina ciuitatis Ventanae episcopus à rege Kenwalchio de suo praesulatu pulsus, ad regem Merciorum Wulferū secessit, & ab eo acquisita sede ciuitatis Lundoniae, eius episcopus mansit vs (que) ad terminum vitae suae.

667 27. Reges Anglorum nobilissimi Oswius prouinciae 689 Northanhimbrorum & Egbertus Cantuariorum, cum consensu sanctae ecclesiae gentis Anglorum, presbiterum nomine Wihardum de clero Deusdedit archiepiscopi, antistitem ordinandum Romam miserunt. Verùm ille Romam perueniens, priusquā consecrari in episcopatum posset, morte praereptus est. Ceadda praesul Eboracensis tribus annis ecclesiam rexit. Dehinc ad monasterij sui curam quod est in Leastingaig secessit, accipiente Wilfrido episcopatum totius Northanhimbrorum prouinciae.

668 28. Biscopius qui & Benedictus, tertiò Romam venit.690 Quo tempore erat Romae monachus Theodorus, Tharso Ciliciae natus, saeculari & ecclesiastica philosophia praeditus, Graecè & Latinè sufficientèr instructus, probus moribus, annorum. 66. aetatis. Hunc die. 7. Cal. Aprilium dominica [Page 245] ordinatum archiepiscopum, Biscopio (quia vir sapiens erat ac strenuus) papa Vitalianus Britanniā perducendum, simul & abbatem commendauit Adrianum. Cō stātinꝰ. 11. indictione in Sicilia à suis in balneo occisus est, 15. die mensis Iulij: & non longè post Vitalianus papa obijt. 6. Cal. Februarij.

ROmanorum. 68. Constantinus filius Constantini superioris regis, regnauit annis. 17. vs (que) in annum. 674. post passionem.

691 1. Adeodatus. 76. papa post Petrum annis. 4. mensibus 669 duobus, & obijt. 6. Cal. Iulij. Archiepiscopus Theodorus die. 6. Cal. Iuniarum dominica Cantiam venit; & Benedicto (qui & Biscopius) monasterium beati Petri Apostoli, abbatis iure, regendum dedit. Mox peragrata insula tota, locis oportunis episcopos ordinauit, & ordinationē Ceaddae denuò catholica ratione consummauit. In ciuitate etiā Hrofi, vbi defuncto Damiano episcopatus iamdiu cessauerat, Puttā virum ecclesiasticis disciplinis institutum ordinauit: & non multò post mortuo Iarumanno, ac rege Wulfero petente, & rege Oswio concedente iussit Ceaddam Merciorum simul & Lindisfarorum pōtificatū suscipere. Ille iussis obsecundauit, magna (que) vitae perfectione susceptū ministerium administrare curauit. Cui rex etiā Wulferus terram. 50. familiarum ad cōstruendum monasterium in loco qui dicitur Ad Bearuue donauit.

692 2. Oswius rex Northanhimbrorum pressus infirmitate,670 anno aetatis suae. 58. die. 15. Cal. Martij mortem obijt, & Egfridum filium regni reliquit successorem. Leutherium Agilberti Parisiacae ciuitatis episcopi nepotem, rex Kenwalchiꝰ & Occidētales Saxones rogauerūt Theodorum archiepiscopum Doruuernensis ecclesiae, sibi antistitem consecrari. Qui cōsecratus in Wenta ciuitate. 7. annis episcopatum solus gessit. Saraceni Siciliam inuadūt: qui praeda nimia secum ablata mox Alexandriam redeunt.

693 3. Auium strages facta est permaxima. Venerabilis 671 [Page 246] abbas Benedictus (qui & Biscopiꝰ) vbi duobus annis monasterio beati Petri Apostoli▪ abbatis iure praeesset, archipresulis Theodori licentia tertiò de Britannia Romam ptofectus est. Cui in monasterij regimen successit Adrianus abbas (cuius supra meminimus) vir natione Apher, sacris literis diligenter imbutus, Graecae pariter & Latinae linguae peritissimus.

672 4. Hic Constantinus princeps sextam Synodum instituit. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus bisextilibus.694 Kenwalchius rex Westsaxonum. 30. anno regni sui defunctus est. Cuius vxor Sexburga regina secundum Anglicam chronicam vno post illum regnauit anno. Secundum verò Bedam Subreguli regnum inter se diuisum annis circiter. 10. tenuerunt. Regina Northanhimbrorum Aetheldritha multùm diu postulans regem Egfridum, vt relictis saeculi curis in monasterio regi Christo seruire per mitteretur: vbi vix aliquando impetrauit, monasterium sanctae Aebbae abbatissae, videlicet sancti Oswaldi & Oswij regum germanae, ac Egfridi regis amitae intrauit, & velamen sanctimonialis habitus ab antistite Wilfrido accepit. Cum in Merciorum prouincia duobus annis ac dimidio Ceadda episcopus ecclesiā gloriosissimè rexisset, languore corporis tactus, postquam obitum suum dominici corporis & sanguinis perceptione muniuit. 6. die Nonarum Martij aeterna gaudia petiuit. Qui dum è mundo transiret Egberhtus pater reuerēdissimus (eius quondam in Hibernia condiscipulus) vidit animam Ceddae episcopi fratris ipsius cum Angelorum agminibus de coelo descendere, & assumpta secum anima eius ad coelestia regna redire. In cuius locum ordinauit Theodorus Winfridū diaconū eius▪ cui ipse successerat antistitis loco. Roma Benedictus Biscopiꝰ redijt, & ingressus Britanniā, patriam gentem solum (que) in quo natus est petit. Egfridum transhumbranae gentis regem adijt, qui confestim terram. 70. familiarium vt construeret monasterium ad [Page 247] ostium Wiri fluminis illi dedit.

695 5. Conus papa. 77. anno vno mensibus sex. Rex Cantuariorū 673 Egbrihtus, nono regni sui anno mense Iulio obijt: succedente in regnū fratre Lothario, quod ipse annos 11. & menses. 7. tenuit. Die. 24. mensis Septembris indictione prima, Theodorus Doruuernēsis episcopus in loco qui dicitur Heortford episcoporum cogit concilium. In quo Wilfridus Northanhimbrorū gentis episcopus per proprios legatarios fuit. Fuerunt & Putta Rofensis episcopus, Leutherius Occidentalium Saxonum episcopus. Winfridus prouinciae Merciorum episcopus. Quibus affuit Bia Orientalium Anglorum episcopus successor Bonifacij, cuius supra meminimus, vir multae sanctitatis & religionis, non multo antè à Theodoro ordinatus. Quo adhuc superstite sed grauissima infirmitate ab administrando episcopatu prohibito, duo sunt pro illo Aecca & Badwinus consecrati episcopi. In regione quae vocatur Elge beata Aetheldritha facta est abbatissa, vbi constructo monasterio virginum deo deuotarum, mater virgo & exemplis vitae caelestis esse coepit & monitis.

696 6. Conus papa obijt tertio Idus Aprilis. Clodoueo 674 Dagoberti filio regni Francorum moderamina gubernante, abbas quidam ecclesiae sancti Aniani, quae est apud vrbem Aurelianā (Leodebodus nomine) cōstruxit monasterium in agro Floriacensi, colligens (que) ibi plures ad seruiendum deo monachos, instituit illis abbatem nomine Mummolum. Qui diuina reuelatione praemonitus misit vnum de suis monachis (Aiulfum nomine) ad Mōtem Cassinum, vt inde sibi deferret sanctissimi corpus Benedicti. Qui veniens illò, ibi (que) pernoctans in tempeste noctis silētio ipsum sancti Benedicti sepulchrum ita caelitùs vidit illustrari acsi densis lampadibus circumfunderetur. Mox reuerēter accessit & effracto à latere sepulchro illud exinaniuit, & quicquid ibi reperit, id est ossa sanctae Scholasticae virginis sororis suae in vnius sportulae sinu recondidit, [Page 248] Floriacum redijt. Trāslatum est igitur venerabile corpus sancti Benedicti à Cassino monte Floriacū anno incarnationis domini. 774. Computantur à transitu sancti Benedicti vsque ad obitum papa Gregorij anni 68. & ab obitu Gregorij vsque ad translationem sancti Benedicti anni 70. Aescuuinus secundum Anglicam chronicā Occidentalium Saxonum suscepit regnum. Qui fuit Kenfi, qui fuit Kenferthi, qui fuit Cuthgilsi, q. f. Ceolwulfi, qui fuit Kenrici, qui fuit Cerdicij, Hibernia (insula sanctorum) sanctis & mirabilibus perplurimis sublimiter plena habetur. Biscopius ad ostium. Wiri fluminis indictione. 2.

675 7. Agatho papa. 78. annis duobus mēsibus. 7. & obijt.697 4. Idus Ianuarij. Wulferus rex Merciorū & Aescuuinus rex Westsaxonum in loco qui dicitur Bidanheafod pugnauerunt. Eodem anno ipse Wulferus, qui regum Merciorū primus fidē & lauachrum sanctae regenerationis accepit, & in tota gente sua Daemoniorum culturam destruxit & penitùs eradicauit, Christi (que) nomen vbi (que) locorum regni sui praedicare iussit, & multis in locis ecclesias aedificauit, 17. anno ex quo regnauit ad Vranica regna migrauit. Cuius regina sancta Eormengilda, quae Cantuariorū Erconberhti regis sanctae (que) Sexburgae reginae, Annae regis Orientalium Anglorum filiae, sororis videlicet sanctae Aetheldrithae, extitit filia: peperit ei magnarum virginem virtutum sanctam Werburgam. Quae patre defuncto saeculo renuntiauit, & habitum sanctae conuersationis susceptura, genitricis materterae, sanctae videlicet Aetheldrithae monasterium intrauit, in qua multa deo cooperante miracula patrauit. Cuius sanctitatis famam cùm suus patruus rex Aethelredus comperisset, eam quibusdam virginum deo deuotarum monasterijs abbatissae iure praefecit. Cum quibus & in quibus regulariter viuens, illis (que) in omnibus piè cō sulens, ad vitae finem vero regi Christo militauit: ac in vno monasteriorum fuorū (quod Triccingeham dicitur) ê saeculo migrauit, si [...] (que) ad complexum & nuptias sponsi caelestis [Page 249] virgo beata intrauit. Corpus autem illius ad monasterium (cui est Heanbirig vocabulum) vt ipsa viuens praecepit, est delatum, & in illo honorificè tumulatum. Quod vsque ad tempus quo gens pagana Danorum crudeli caede & tyrannica depopulatione Anglorū vastauerunt provincias, mansit incorruptum. Fuerunt autem germani regis Wulferi Aethelredus, qui post illum sceptra regni gubernauit, Peada qui vt paucis praelibauimus Australium Merciorum regnū habuit, Merewaldus qui in Occidētali plaga Merciorū regnū tenuit. Cui regina sua sancta Ermē burga regis Ermēredi filia peperit tres filias, sanctā videlicet Milburgā, sanctam Mildritham, & sanctam Milgitham, vnum (que) filium Merefinū eximiae sanctitatis puerum. Offensus à Winfrido Merciorum episcopo per meritum cuiusdam inobedientiae Theodorus archiepiscopus, eum de episcopatu deposuit, & in loco eius Saxulfum episcopum ordinauit, constructorem & abbatem monasterij quod dicitur Burh in regione Giruiorum. Depositus verò Winfridus ad monasterium suum Bearuue redijt, ibi (que) in optima vitam conuersatione finiuit. Tum etiam Orientalibus Saxonibus, quibus eo tempore praefuerunt Saebba & Sigherus, in ciuitate Lundonia Erconwaldum episcopū constituit. Vbi praedecessor eius Wina sedem episcopatus habuit. Cuius viri scilicet Erconwaldi, & in episcopatu & ante episcopatum, vita & conuersatio fertur fuisse sanctissima. Hic fecit duo monasteria, vnum sibi, alterum sorori. Suum Certesia dicitur, quod amminiculo Frithewoldi [...]ubreguli opulentia rerum & monachis impleuit. Sororis coenobium appellatur Berkingum, vbi ipsa primùm abbatissa constituitur. Post Erconwaldum fuit Waldherus, & post istum Ingualdus, vltimus quē Beda in historia Anglorum Lundoniensem cōmemorat episcopū. Porro Aethelburgae sancti. E. sorori successit Hildelitha, ad quā sanctus Aldelmus scripsit librum de virginitate. Post Hildelitham extitit Wulfhedis abbatissa Edgari regis tempore.

[Page 250] 676 8. Agathonis papae tempore indictione. 4. luna eclipsin 698 pertulit die. 18. mensis Iunij. Idem etiam papa rogatu Constantini Heraclij & Tiberij pijssimorum principū, misit in regiam vrbem legatos suos, in quibus erat Iohannes Romanae ecclesiae tunc diaconus, non longè post episcopus, pro adunatione facienda sanctarum dei ecclesiarum. Qui benignissimè suscepti à reuerendissimo fidei catholicae defensore Constantino, iussi sunt (remissis disputationibus philosophicis) pacifico colloquio de fide vera perquirere. Datis eis de bibliotheca Constantinopolitana cunctis antiquorum patrum quos petebant libellis. Affuerunt autem & episcopi. 150. praesidente Georgio patriarcha regiae vrbis, & Antiochiae Machario, & conuicti sunt qui vnam voluntatem & operationē astruebant in Christo falsasse patrum catholicorum dicta perplurima. Finito autem conflictu Georgius correctus est, Macharius verò cum suis sequacibus simul & praecessoribus, Ciro, Sergio, Honorio, Pirrho, Paulo, & Petro, anathematizatus est. In locū eius Theophanus abbas de Sicilia, Antiochiae episcopus est factus: tanta (que) gratia legatos catholicae pacis comitata est, vt Iohannes Portuensis episcopus, qui vnus ex illis erat, dominica octauarum Paschae missas publicas in ecclesia sanctae Sophiae coram principe & patriarcha Latinè celebraret. Haec est sexta Synodus vniuersalis Constantinopoli celebrata, & Graeco sermone conscripta temporibus Agathonis papae, exequcnte ac residente pijssimo principe Constantino intra palatium suum, simul & legatis Apostolicae sedis, & episcopis. 150. residentibus. Prima enim vniuersalis Synodus in Nicea congregata est contra Arrianum. 318. patrum, temporibus Siluestri papae sub Constantino Magno. Secunda in Constātinopoli. 150. patrum, contra Macedonium & Eudoxium temporibus Damasi papae & Gratiani principis, quando Nectarius eidem vrbi ordinatus est episcopus. Tertia, in Epheso. 200. patrum, contra Nestoriū Augustae [Page 251] vrbis episcopū, sub Theodosio Magno principe, & papa Coelestino. Quarta in Chalcedone patrū 630. sub Leone papa, temporibus Martiani. Quinta item in Constantinopoli, tēporibus Vigilij papae, sub Iustiniano principe, cō tra Theodorum & omnes haereticos. Sexta haec, de qua in praesenti diximus. Benedictus Biscopius cū Ceolfrido religioso monacho, quartò Romam de Britannia petit, ecclesiastica priuilegia ab Agathone papa cū licentia consēsu, desiderio, & hortatu regis Egfridi accepta, quo monasterium suum tutum ac liberum perpetuò redderetur, retulit. Accepit & Iohannem archicantorem beati Petri apostoli Britanniam perducendum, vt in monasterio suo cursum canendi per annū edoceret. Escuuinus rex West-saxonum moritur, & Kentuuinus ei succedit· qui fuit filius Kinegilsi, filij Ceoli. Aetheldredus rex Merciorum Cātiam vastauit, ciuitatem quo (que) Hrofi communi clade absumpsit. Quod vbi Putta eius episcopus cōperijt, ad Saxulfum Merciorum episcopum diuertit: & ab eo possessione cuiusdam ecclesiae accepta, ibidem in pace vitam finiuit. Pro quo Theodorus Quichelmum consecrauit episcopum, sed illo post non multum temporis prae inopia rerum ab episcopatu decedente, Gebmundum pro eo substituit antistitem. Defuncto Westsaxonum episcopo Leutherio, episcopatu Haeddus functus est pro illo, in ciuitate Lundonia consecratus à Theodoro. Sanctus Cuthbertus anachoreticae contemplationis secreta petijt.

699 9. Leo. 79. papa. Anno Imperij Egfridi. 8. apparuit mense Augusto stella cometes, Quo etiam anno orta inter 677 ipsum regem Egfridum & reuerendissimum antistitē Wilfridum dissensione, pulsus est idem Antistes à sede sui episcopatus, & duo in locum eius substituti episcopi, Bosa monachus reuerendus de monasterio Hildae abbatissae, qui Deirorum, & Eata venerabilis abbas Mailrosensis caenobij: qui Berniciorum prouinciam gubernaret. Hic in ciuitate Eboraci, ille in Hagustaldensi siue Lindisfarnensi [Page 252] ecclesia cathedram habens episcopalem, ambo de monachorum collegio in episcopatus gradum asciti. Cum quibus & Eathedus in prouincia Lindisfarorum (quam nuperrimè rex Egfridus superato in bello & fugato Wulfero obtinuerat) ordinatur episcopus, & hunc primum eadem prouincia proprium accepit praesulem, secundum Aethelwinum, tertium Eadgarum, quartum Kinebertum. Habebat enim ante Eathedum antistitem Saxulfum, qui etiam Merciorum & Mediterraneorū Anglorum simul episcopus fuit: vndè & expulsus de Lindissi, in illarū prouinciarum regimine mansit. Ordinati sunt autem Eathedus, Bosa & Eata Eboraci, ab archiepiscopo Theodoro. Pulsus ergò ab episcopatu Wilfridus Romam (que) iturus. Vbi nauem conscendens flante Fauonio Fresiam est pulsus, vbi primus opus Euangelicum caepit, & multa millia Barbarorum ad fidem conuertit, hiemem (que) ibidem cum noua dei plebe faeliciter exegit.

678 10. Sanctus Audoenus obijt. Sanctus Beda nascitur.700

679 11. Benedictus papa. 80. annis 4. mensibus. 10. Iste 701 ab ineunte aetate in ecclesia militauit & paupertatis amator semper pro Christo extitit. Inter Egfridum regem Northimbrensium & Aegelredum regem Merciorum cō serto graui praelio, iuxta fluuium Trentam, occisus est rex Alfwinus frater regis Egfridi, cuius sororem Ostritham rex Aethelredus habebat vxorem. Wilfridus episcopus Frisiam reliquit, Romam adijt: & vbi Benedicti papae & plurimorum episcoporum iudicio absque crimine accusatus fuisset, episcopatu (que) iuuentus est dignus esse, Britanniam redijt, prouinciam Suthsaxonum Christo credere fecit. Beata virgo Aetheldritha Eliensis caenobij abbatissa, 8. die Cal. Iuliarum in medio suorum rapta est ad dominum. Cui soror eius Sexburga in eius successit ministeriū.

680 12. Anno. 6. regni Aethelredi regis Merciorum, Indictione.702 8. Theodorus archiepiscopus caetum episcoporum doctorum (que) plurimorum collegit in loco qui dicitur [Page 253] Haethfeld, vt cuius essent singuli fidei sciret, sicut ei Agatho papa per Iohannem archicantorem, qui huic Synodo intererat mandauerat. Eiusdem regis tempore, Merciorū prouincia in quin (que) parochias est diuisa, vnde ad prouinciam Wicciorum Tadfridus vir doctissimus de Hildae abbatissae monasterio est electus antistes. Sed priusquam ordinari posset, morte immatura praereptus est. Quapropter eidem prouinciae vir reuerendus Boselus non multò post antistes ordinatus est. Religiosa Christi famula Hilda monasterij quod Streoneshalh dicitur abbatissa, Haererici nepotis regis Edwini filia, post multa quae fecit in terris opera caelestia, ad percipienda vitae caelestis praemia est de terris ablata, cum esset annorum. 66. die. 15. Cal. Decembrium de morte transiuit ad dominum. Haec duo monasteria Streoneshealh scilicet & Hacanos construxit, in quibus iustitiae, pietatis, castimoniae, caeterarum (que) virtutum, sed maximè pacis & charitatis custodiam docuit. In huius abbatissae monasterio habitauit Cedmānꝰ ille famosus monachus, qui diuinitùs adiutus gratis canendi donū accepit. Osherus Subregulus licentia praestantissimi regis Merciorum domini sui Aethelredi, terram. 30. manentium (in loco qui dicitur Rippel) Frithewaldo monacho Winfridi episcopi, cuius supra meminimus dedit, vt ibidem ecclesiasticae conuersationis normam exerceret.

703 13. Bonae indolis puer Beda, cùm esset septem annorum,681 suorum cura propinquorum reuerendissimo abbati Biscopio datus est educandus. Post annos tres abscessionis Wilfridi ad ecclesiam Hagustaldensem Tunbertum (remanente Eata ad Lindisfarnensem) & Trunwinum ad terram Pictorum, Theodorus archiepiscopus ordinauit. Eathedum de Lindissa reuersum, eò quòd Aethelredus rex prouinciam recepisset, Ripensi ecclesiae praefecit.

704 14. Kentwinus rex Westsaxonum Occidentales Britones 682 vsque ad mare in ore gladij fugauit. Reuerendissimus abbas Benedictus Biscopius presbiterū Easterwinū, [Page 254] suum patruelem, sanctitate insignem, de monasterio suo eligens, abbatem eidem monasterio (regendi iure) praefecit. Egfridus rex pro redemptione animae suae etiam aliā 40. familiarum terrā, abbati Benedicto donauit. Vbi missis monachis numero. 22. & praeposito abbate Ceolfrido, sui per omnia adiutore strenuissimo, iussu regis monasterium beato Paulo apostolo in loco qui dicitur Giruum construxit.

683 15. Ciclus. 9. decennouenalis incipit Indictione. 12.705

684 16. Benedictus papa obijt. 8. Idus Maij. Egfridus rex 706 Northimbrorum, misso Hiberniam cum exercitu Duce Berhto vastauit miserè gentem innoxiam. Congregata Synodo sub praesentia regis Egfridi iuxta fluuium Alne, in loco qui dicitur Twiford, cui Theodorus archiepiscopus praesidebat, Tunberto ab episcopatu deposito, vnanimo omnium consensu ad episcopatum Hagustaldensis ecclesiae Cuthbertus eligitur. Sed quia ipse plus Lindisfarnensi ecclesiae dilexit praefici, placuit vt Eata reuerso ad Hagustaldēsem, Cuthbertus ecclesiam susciperet Lindisfarnensem. Benedictus Biscopius. 5. vice de Britannia Romam petijt.

685 17. Iohannes. 81. papa▪ anno vno & mense vno, & obijt quarto Nonas Augusti. Huius tempore regnauit Iustinianus 707 Augustus mortuo patre in initio mensis Septembris indictione. 13. Lotherius rex Cantuariorum in pugna Australium Saxonum vulneratus. 12. anno sui regni. 8. Idus Februarij feria. 2. inter medendum est defunctus. Post quem Eadricus filius Egberti fratris sui, anno vno ac dimidio regnauit. Magna pestilentiae procella Britanniam corripiēs, lata nece vastauit. In qua deo dilectus abbas Easterwinus per Nonas Martij raptus est ad dominū. Pro quo fratres cum consilio Ceolfridi abbatis, mirae sanctitatis virum & scripturarum studijs abundantèr instructum Sigefridum eiusdem monasterij diaconem▪ constituêre abbatem. Ecclesiasticorum donis commodorum [Page 255] Biscopius locupletatus, & peregrina merce (vt sēper) onustus, Roma redijt. Ordinatio beati Cuthberti in ipsa solemnitate Paschali completa est Eboraci sub praesentia regis Egfridi: ad consecrationem eius. 7. episcopis conueniētibus, in quibus primatum tenebat Theodorus archiepiscopus. Egfridꝰ rex cum temerè exercitum ad vastandum Pictorum prouinciam duxisset, anno aetatis suae. 40. regni autem. 15. occisus est die Cal. Iuniarum. 13 Sabbato Cui successit in regnū Alhfridus frater eius, vir in scripturis doctissimus. Huius regni principio defuncto Eata sanctissimo episcopo, Iohannes vir sanctus, Hagustaldensis ecclesiae praesulatum suscepit. Sanctissimus vir domini Trumwinꝰ episcopus de terra Pictorum cum suis recessit, & in Streoneshealh locum sibi mansionis elegit, ibi (que) vitam non sibi solummodo sed & multis vtilem plurimo annorum tempore duxit, vbi etiam defunctus caeleste regnum conscendit. Ceadwalla iuuenis strenuissimus de regio genere Gewissorū, Aethelwaldū regē Astralium Saxonum improuise cum exercitu superueniens interfecit, sed mòx expulsus est à Ducibus regis Berthuno & Aethelhuno, qui deinceps regnū prouinciae tenuerunt Kentwinus rex Occidentalium Saxonum vita decedit, cui praefatus Ceadwalla in regnum succedit. Qui fuit Kēbrihti, qui fuit Ceddae, qui fuit Cuthae, qui fuit Ceaulini, qui fuit Kenrici, qui fuit Cerdicij.

ROmanorum. 69. Iustinianus minor, filius Constantini, regnauit annis. 10. vsque in annum. 684. post passionem domini.

708 1. Conon. 82. papa, anno vno, mensibus vndecim.686 Wilfridus episcopus post longum exilium sedem suam & episcopatum Hagustaldensis ecclesiae, rege Alhfrido inuitāte recepit. Iohanne verò defuncto, Bosa multae sanctitatis & humilitatis vir, episcopus pro eo Eboraci substituitur. Ceadwalla rex Gewissorum, Ducem Suthsaxonum Beorthunum occidit, & prouinciam illam graui seruitio [Page 256] subegit. Deinde idem ipse, & frater suus Mul Cantiam depopulantur. Post haec rex ipse Ceadwalla cepit Vectā insulam, quae ea tenus erat tota idolatriae dedita, & licet nec dum in Christo regeneratus, quartam partem eius, id est, 300. familias Wilfrido episcopo vtendam pro domino obtulit. Qua accepta, & Berwino suo nepoti commendata, verbi ministros eidem insulae destinauit. Duobus annis in episcopatu peractis, vir domini Cuthbertus episcopus (diuino admonitus oraculo) insulā Farnā repetijt. Defuncto Edrico Cantuariorum rege, regnum illud per aliquod temporis spatium, reges dubij vel externi disperdidêre.

687 2. Conon papa obijt die. 21. mensis Septembris. Ceadwallae 709 regis Westsaxonū fratrem Mul &. 12. milites eius flammis iniectos Cantuarienses atrocitèr in ipsa Cantia combusserunt. Vnde rex Ceadwalla ira commotus, rursùm Cantiam deuastat. Reuerendissimus pater Cuthbertus indictione. 15.13. Calend. Aprilis feria. 4. in insula Farnae obijt, sed corpus illius ad insulam Lindisfarnensium relatum, in ecclesia est tumulatum. Cuius episcopatum Wilfridus Hagustaldensis episcopus, anno vno seruauit. Successit viro domini Cuthberto in exercenda vita solitaria vir venerabilis Aethelwaldus, cuius meritum & vita qualis fuerat innumera declarant ab eo patrata miracula▪ Sanctus Kilianus Scotus de Hibernia insula natus, Wirziburgensis episcopus, clarus habetur.

688 3. Sergius. 83. papa, annis. 13. mensibus. 9. Pippinus 710 Ansgisi filij sancti Arnulfi filius, regit Francos annis. 27. Abeunte Ceadwalla Romam, suscepit imperium Ina de stirpe regia, qui monasterium quod Glaestingabirig dicitur, construxit. Cuius pater Kenredus, cuius pater Ceolwaldus, cuius pater Cutha, cuius pater Cuthwinus, cuius pater Ceaulinus. Ordinatus est pro Cuthberto Eadberhtus, vir scientia scripturarum diuinarum, simul & praeceptorum caelestium obseruantia, ac maximè elimosinarum [Page 257] operatione insignis, Benedictus Biscopius, & Sigefridus abbates, diutina infirmitate lassati, in lectum ambo sternuntur. Vnde mòx inito cum fratribus consilio, Benedictus accijt abbatem Ceolfridum, quem monasterio beati Pauli apostoli praefecerat, eum (que) abbatem vtrius (que) monasterij constituit indictione prima. 4. Iduum Maiarum die. Eodem anno venerabilis ac deo dilectus, abbas Sigefridus, inductus in refrigerium sempiternae quietis, introijt domum regni caelestis in holocaustis perpetuae laudationis. 11. Cal. Septembris.

711 4. Iustinianus constituit pacem cum Saracenis decennio 689 terra mari (que), sed & prouincia Aphrica subiugata est Romano imperio, quae erat tenta â Saracenis, ipsa quo (que) Carthagine ab eis capta & destructa. Vitiorum victor & virtutū aegregius patrator, Benedictus Biscopius post lōgae caminū infirmitatis in qua deo semper agere gratias solebat. 11. Idus Ianuarij requiem lucem (que) vitae caelestis adijt. Pontificatum agēte Sergio, Ceadwalla Westsaxonum rex baptizatus est die sancto sabbati Paschalis. Defunctus est autem ibidem die. 12. Cal. Maiarum, indictione. 11. qui vixit annos plus minùs triginta. Cuius Epitaphum iubente Sergio papa sic ponitur:

CVlmen, opes, sobolē, pollentia regna, triumphos,
Exuuias, proceres, moenia, castra, lares,
Quae (que) patrum virtus, & quae congesserat ipse
Ceadual armipotens, liquit amore Dei.
Vt Petrum, sedem (que) Petri rex cerneret hospes:
Cuius fonte meras sumeret almus aquas.
Splendificum (que) iubar radianti carperet haustu,
Ex quo viuificus fulgor vbi (que) fluit.
Percipiens (que) alacer rediuiuae praemia vitae:
Barbaricam rabiem nomen & inde suum
Conuersus conuertit ouans, Petrum (que) vocari:
Sergius antistes iussit vt ipse pater.
Fonte renascentis, quem Christi gratia purgans,
[Page 258]Protinùs albatum vexit in arce poli.
Mira fides regis, clementia maxima Christi,
Cuius consilium nullus adire potest.
Sospes enim veniens supremo ex orbe Britanni,
Per varias gentes, per freta, per (que) vias,
Vrbem Romuleam vidit, templum (que) verendum
Aspexit Petri, mistica dona gerens.
Candidus inter oues Christi sociabilis ibit,
Corpore nam tumulum mente superna tenet.
Commutasse magis Sceptrorum insignia credas,
Quem regnum Christi promeruisse vides.

690 5. Theodorus beatae memoriae archiepiscopus, anno 712 aetatis suae. 88. episcopatus autem. 22. defunctus est, die Calendarum Octobrium. 13.

Scandens alma nouae faelix consortia vitae.

Ciuibus Angelicis iunctus in arce poli.

Archipraesules Doruuernensis ecclesiae, huc vsque Romani: postmodum extitêre Anglici.

691 6. Sergius papa constituit vt tempore confractionis 713 domini corporis, agnus dei à clero cantaretur. Wilfridus Hagustaldēsis episcopus, denuò accusatus: ab Alhfrido rege & plurimis episcopis, praesulatu est pulsus. Qui mox ad regem Merciorum Aethelredum secessit, & ab eo mediterraneorum Anglorum episcopatum accepit. Quo tempore Boselus antistes prouinciae Wicciorum, tanta erat corporis infirmitate depressus, vt officium episcopatus per se implere nō posset: propter quod omnium iudicio, vir singularis meriti ac sanctitatis eximiae Oftforus, qui in monasterio Hildae abbatissae presbiteri gradu diu functus est, sed tunc in supradicta prouincia verbum fidei praedicauit, in episcopatum pro eo electus, ac iubente rege Aethelredo per Wilfridum beatae memoriae antitistitem ordinatus est episcopus, quia Theodorus archiepiscopus iā defunctus erat, & nec dum alius pro eo ordinatus est [Page 259] episcopus. Wihtredus filius Egberti regis Cantuariorum, confortatus in regno, religione simul & industria gentem suam ab extranea inuasione liberauit. Cū quo rex Suebheardus partem regni tenuit.

714 7. Iustinianus Sergium papam, quia erraticae suae Synodo 692 (quam Constantinopoli fecerat) fauere & subscribere noluit, misso Zacharia Prothospatario suo, iussit Constantinopolim deportari. Sed praeuenit militia Rauennatae vrbis vicinarum (que) partium iussa principis nefanda, & eundem Zachariam contumelijs & iniurijs ab vtbe Roma pepulit. Venerandus & cum omni honorificentia nominandus Egbertus, natione Anglus, qui in Hibernia insula pro ad ipiscenda in coelis patria vitam duxit peregrinam, cùm ad praedicandum in Germaniam venire vellet, nec valeret diuina sibi voluntate obsistente, misit illò in opus verbi viros sanctos & industrios, in quibus eximius Willebrordus presbiteri gradu & merito praefulgebat. Quos gratantèr dux Frācorum Pippinus senior suscepit, & ad praedicandū in citeriorem Fresiam misit. Horum secuti exempla duo presbiteri Hewadi nominati, de natione Anglorum, venerunt ad prouinciam antiquorum Saxonum, vt ibi aliquos (praedicādo) Christo adquirerent. Sed vt cognouerunt Barbari quòd essent alterius religionis, illos rapuerunt, &. 5. Nonarum Octobrium martirizauerunt. Willebrordus data sibi à principe Pippino licentia praedicandi, iuit Romam vt cum licentia Sergij papae euangelizandi opus iniret. Qui cùm sui voti compos esset effectus, ad praedicandum redijt. Brihtwaldus qui erat abbas in monasterio, quod iuxta ostium aquilonale fluminis Genladi positum, Raculf nominatur, vir scientia scripturarū imbutus, sed & ecclesiasticis simul ac monasterialibus disciplinis summè instructus, pro Theodoro in episcopatum est electus. Defuncto Oftsoro Wicciorum episcopo, sanctus Egwinus pro eo praesulatum suscepit, & post annorum curricula paucorum, licentia iuuamine (que) [Page 260] regis Aethelredi monasterium (quod Eouesham dicitur) construere coepit.

693 8. Brihtwaldus ordinatus est à Godwino Metropolitano 715 episcopo Galliarum. 3. die Cal. Iuliarū, Dominica. Qui inter multos quos ordinauit antistites, etiā Gebmundo Rofensis ecclesiae praesule defuncto, Tobiam pro illo consecrauit. Beda monachus gradum diaconatus à Iohanne Eboracensi episcopo suscepit.

694 9. Cantuarienses facta pace cum Ina Westsaxonum 716 rege. 3750. libras dedêre, quia vt praelibauimus Mullonē germanum suum combussêre.

695 10. Iustinianus imperator, ob culpam perfidiae regni 717 gloria priuatus, exul in Pontum secedit. Beatae virginis Aetheldrithae corpus post. 16. annos sepulturae (cum veste qua inuolutum est) incorruptum reperitur.

ROmanorum. 70. Leo regnauit annis tribus, vsque in annum. 688. post passionem domini.

696 1. Sergius papa in sacrario beati Petri Apostoli capsam 718 argenteam, quae in angulo obscurissimo diutissimè iacuerat, & in ea crucem diuersis ac pretiosissimis lapidibus adornatam, domino reuelante reperit. De qua tractis. 4 petallis, quibus gemmae inclusae erant mirae magnitudinis, portionem ligni salutiferi dominicae crucis interiùs repositam inspexit. Quae ex tempore illo annis omnibus (in basilica quae vocatur Constantiniana) die Exaltationis eius, ab omni ad oratur atque osculatur populo. Rogatu Pippini Francorum ducis, sanctus Willebrordus, de Britannia natus, genere Anglus, à Sergio papa Fresonum genti, die natalis beatissimae Ceciliae virginis, archiepiscopus ordinatus est.

697 2. Sāctus Guthlacus, cùm aetatis suae. 24. peregisset annos,719 pōpis abrenūcians saecularibus, relictis (que) suis omnibus, monasterium Hrepandunū adijt, ibi (que) sub abbatissa nomine Alftrida, tonsuram & clericalem habitum suscepit. Ostritha regis Merciorum Aethelredi regina, à Suthimbrensibus [Page 261] occiditur.

720 3. Tiberius contra Leonem insurgens, regnum eius 698 inuasit: eum (que) quamdiu ipse regnauit, in eadem ciuitate in custodia tenuit. Beati Cuthberti corpus transactis sepulturae eius annis. 11. incorruptum (quasi hora eadem defuncti) simul cū veste qua tegebatur depositionis eiusdem die inuenitur. Sic (que) de terra leuatur, nouo amictu inuoluitur, noua in theca reconditur, & supra pauimentum sanctuarij ponitur. Nec mora deo dilectus antistes Eadbertus (morbo correptus acerbo) non multò post, id est. 2. Nonas Maias etiam ipse migrauit ad dominum. Cuius corpus in sepulchro beati Cuthberti ponentes, apposuerunt desuper arcam, in qua incorrupta eiusdem patris membra locauerint. Successit Eadberto in episcopatum vir domini Eadfridus.

ROmanorum. 71 regnauit Tiberius annis. 7. vsque in annum. 694. post passionem domini.

721 1. Synodus Aquileiae facta, ob imperitiam fidei, quintum 699 vniuersale concilium suscipere diffidit, donec salutaribus beati Sergij papae monitis instructa, & ipsa huic cum caeteris Christi ecclesijs annuere consentit. Beatissimus vir Guthlacus die Cal. Septembrium. 8. insulam Crulandiā peruenit, ibi (que) vitam anachoreticam ducere caepit.

722 2. Ciclus solaris incipit. 4. cōcurrentibus bisextilibus.700

723 3. Sergius papa obijt. 5. Idus Septembris. Iohannes 701 papa. 84. annis tribus & mensibus. 3.

724 4. Ciclus decennou. 10. incipit, indictione prima.702

725 5. Beda in libro de tēporibus, in anno quo eū condidit,703 ita perhibet. Si vis nosse quot sint anni ab incarnatione domini iuxta Dionisiū scito quot fuerint indictionum ordines, vtpotè in praesenti anno. 5. Tiberij. 46. hos multiplica per. 15▪ fiūt. 690. adde semper regulares. 12. quia quarta indictione secundum Dionisiū) natus est dominus, & indictionē anni illius cuiuscū (que) volueris, vtpotè in praesenti, [Page 262] vnam, fiunt septingenti tres. Isti sunt anni domini iuxta Dionisium: Haec Beda.

704 6. Gisulphus dux gentis Lōgobardorum Beneuenti Campaniam igne, gladio, & captiuitate vastat. Cum (que) nō 726 esset qui [...]i resisteret, apostolicus papa Iohannes, qui Sergio successerat, missis ad eū sacerdotibus ac donarijs perplurimis, vniuersos captiuos redemit, hostes (que) domum redire fecit. Ipse (que) Iohannes papa obijt indictione. 3. secundum gesta pontificum. Ethelredus Merciorum rex 30. anno regni sui monachus factus, Kenredo suo fratrueli regnum dedit. Venerabilis monachus Beda per ministerium sancti Iohannis Eboracensis episcopi, iubente Ceolfrido suo abbate, gradum presbiteratus suscepit.

705 7. Iohannes. 85. papa, annis duobus, mensibus. 8. Qui 727 inter multa opera illustria, fecit oratorium sanctae dei genitrici opere pulcherrimo, intra ecclesiam beati Petri apostoli. Herebertus rex Longobardorū, multas curtes & patrimonia Alpium Cottiarum, quae & quondàm ad ius pertinebant apostolicae sedis, sed à Longobardis multo tempore fuerāt ablata, restituit iuri eiusdem sedis, & hanc donationem (aureis scriptam literis) Romam direxit. Alhfridus rex Northanhimbrorum in Driffelda. 19. Cal. Ianuarij defunctus est, anno regni sui. 20. necdum impleto. Cui succedens in imperium filius suus Osredus puer octo circiter annorum, regnauit annis. 11. Cuius regni principio antistes Occidentalium Saxonum Haedda caelestem migrauit ad vitam. Quo defuncto, episcopatus prouinciae illius in duas parochias diuisus est, vna data Danieli, altera Aldelmo abbati monasterij, quod Maildulfi vrbem nuncupant, ambo in rebus ecclesiasticis & in sciētia scripturarū sufficiētèr instructi. Saxulfus Merciorū episcopus vita quo (que) decessit. Sanctus Aldelmus à beato Brihtwaldo Dorubernensi archiepiscopo ordinatur episcopus.

ROmanorum. 72. Iustinianus secundus, cum Tiberio filio suo, regnauit annis sex, vs (que) in annum. 700. [Page 263] post passionem.

728 1. Hic auxilio Interpelli regis vulgariorum regnum 706 recipiens, occidit eos (qui se expulerūt) patricios, & Leonem qui locum eius vsurpauerat, necnon & successorem eius Tiberium, Gallinicum autem patriarcham erutis oculis misit Romam, & dedit episcopatum Cyro, qui erat abbas in Ponto, eum (que) alebat exulem. Iohannes papa 15. Cal. Nouembris obijt.

2. Sisinnius. 86. papa, mense vno. Beda. 30. aetatis suae 729 anno, gradu presbiteratus accepto, libros suos incepit 707 facere, in quibus componendis. 29. annis laborauit.

3. Constantinus. 87. papa, annis. 7. & mense vno. Quē 708 730 Iustinianus ad se venire iubens, honorificè suscepit ac remisit, ita vt eum die dominica missas sibi facere iubens, communionem de manu eius acciperet, quem etiam prostratus in terra pro suis peccatis intercedere rogans, cuncta ecclesiae priuilegia renouauit. Kenredus rex Merciorum, & Offa rex Orientalium Saxonum, filius Sigheri regis, eorundem relictis vxoribus, agris, cognatis, & patria propter Christum & propter Euangelium, Romam venerunt, ibi (que) attonsi ac monachi facti, ad limina apostolorū in precibus, ieiunijs, & elemosinis, vsque in diem vltimum permanserunt, sic (que) ad visionem beatorum apostolorum in coelis diu desideratā peruenerunt. Cum quibus & sanctus Egwinus Wicciorum episcopus (rogatus ab eis) Romā venit, & vt in monasterio quod in territorio Wigornensi construxerat, ab improborum irruptione securius redderet, epistolam priuilegij à papa Constantino petijt, & impetrauit.

731 4. Successit Kenredo in regnū Ceolredus, filius Aethelredi 709 regis, qui ante ipsum Kenredum idem regnum tenebat. Sanctus Aldelmus Westsaxonicae prouinciae antistes, vir vndecun (que) doctissimus, migrauit ad dominum. Pro quo pontificatum suscepit Forthredus, vir & ipse in scripturis sacris multùm eruditus.

[Page 264]

Wilfridus sanctis meritis & nomine magnus,

Iactatus multis per tempora longa perîclis.

Quindecies ternos postquàm egit episcopus annos

Transijt, & gaudens coelestia regna petiuit.

Cuius corpus in primo suo monasterio, quod dicitur In Hripum, in ecclesia beatri Petri apostoli est honorificè tumulatum. Quo defuncto, Acca presbiter eius, vir strenuissimus, coram deo & hominibus magnificus, cantor peritissimus, in literis sacris doctissimus, in catholicae fidei confessione sanctissimus, castissimus, in ecclesiasticae institutionis regulis solertissimus, ac deo dilecti Bosae Eboracensis episcopi quondàm alumnus, Hagustaldensis ecclesiae praesulatum suscepit.

710 5. Berhfridus regis Osredi praefectus, cum Pictis pugnauit, & victor extitit. Gewissorum rex bellicosus 732 Ina & Nun suus proximus, cum Gerente Britonum rege bellum gessêre, victum (que) in fugam vertêre. Reuerendissimus pater Adrianus, monasterij beati Petri abbas, est defunctus, & in eodem monasterio sepultus. Cui successit in regimine discipulus suus Albinus, qui non minùs Graecae & Latinae▪ quàm Anglicae linguae, quae sibi naturalis extitit, peritus.

711 6. Iustinianus cùm exercitū mitteret in Pontum, multùm 733 prohibente papa apostolico, ad comprehendēdum Philippicum, quem ibi reliquerat: conuersus omnis exercitus ad partem Philippici, fecit eum ibidem imperatorem, reuersus (que) Constantinopolim pugnauit contra Iustinianum ad. 12. ab vrbe milliarium, & victo at (que) occiso Iustiniano regnum suscepit Philippicus.

ROmanorum. 73. regnauit Philippicus anno vno & mensibus sex, vsque in annum. 702. post passionem domini.

712 1. Hic eiecit Cyrum de pontificatu, eum (que) ad gubernandum 734 abbatis iure monasterium suum Pontum redire praecepit. Idem Constantino papae misit literas praui [Page 265] dogmatis, quas ille cum apostolicae sedis consilio respuit. Ethuius rei causa fecit picturas in porticu sancti Petri, quae acta sex sanctarum Synodorum vniuersalinum continerent: nam & huiusmodi picturas cùm haberentur in vrbe regia, Philippicus iusserat auferri. Statuit (que) populus Romanus nè haeretici imperatoris nomē, aut chartas vel figuram solidi susciperent, vnde nec eius effigies in ecclesiam inducta est, nec nomē eius ad missam prolatū.

735 2. Contra hunc Anastasius consurgens, regno occu 713 lis (que) priuauit.

ROmanorum. 74. regnauit Anastasius annis tribus, vsque in annum. 703. Iste literas Constantino papae Romam per Scholasticum patricium & exarchum Italiae direxit, quibus se fautorem catholicae fidei, & sancti Sixti concilij praedicatorem esse dixit.

736 1. Anachorita probatissimus, dei (que) sacerdos fidelissimus,714 dilectae Christi virginis Pegiae germanus, innumerabilium virtutum patrator Guthlacus, indictione. 12. quarto lumine festi Paschalis. 3. Idus Aprilis animam ad gaudia perpetuae emisit exultationis. Cui Cissa qui diu paganis ritibus deditus erat, sed pòst baptismum in Britannia perceperat, successit.

737 2. Constantinus papa obijt. 6. Idus Ianuarij. Gregorius 715 papa. 88. annis. 17. mensibus. 10. Hic erat vir castus & sapiens, qui Bonifacium (genere Anglum) ordinauit episcopum sedi Moguntinae▪ per quem Germania verbum salutis suscepit. Quidam Petronax ciuis Brixianae vrbis, diuino amore compūctus Romam venit, inde (que) hortatu beati papae Gregorij montem Cassinum expetijt, ibique cū aliquibus simplicibus viris habitare coepit, & non multò pòst, suffragantibus sibi meritis eximij patris Benedicti, multorum ibi monachorum ad se concurrentium pater effectꝰ, reparatis habitaculis regularitèr viuere coepit. Pippinus filius Ansgisi, apud Gallias Francorum regnans, obijt. Cui Carolus, qui & Maior domus, filius eius, [Page 266] in regnum succedit per annos. 27. vs (que) ad filios suos Carlomannum & Pippinum primum imperatorem Francorum▪ Luitbrandus rex Longobardorum, donationem patrimonij Alpium Cottiarum, quam Herebertus rex fecerat, & ille repetierat, admonitione venerabilis papae Gregorij confirmauit. Ina rex Westsaxonum, & Ceolredus rex Merciorum, in loco qui Wodnesbeorh dicitur, pugnauerunt.

716 3. Gregorius papa. 2. constituit vt in quadragesimali 738 tempore ieiunium missarum (que) celebritas fieret, quod ante eum non erat. Vir domini Egbertus, cuius supra meminimus, Iienses monachos ad catholicum Pascha & ecclesiasticam correxit tonsuram. Osredo occiso, Kenredus magnifici viri Cuthwini filius, gubernacula regni Northanhimbrorum suscepit. Rex Merciorum Ceolredus defungitur, & Licetfeldiae sepelitur. Post quē Aethelbaldus cōsobrinus suus, filius videlicet Alweonis, patruelis scilicet patris sui regis Aethelredi, vt ei prophetico spiritu sanctus praedixerat Guthlacus, regnum nanciscitur. Aethelredus quondàm rex Merciorum, pòst autem abbas Bardoniensis caenobij, quod ipse construxit, ê saeculo migrauit: & aeternae faelicitatis, serenitatis, ac lucis gaudia intrauit. Magnae vir sanctitatis & religionis, Ceolfridus abbas. 7. Cal. Octobrium die, feria. 6. apud Lingonas Burgundionum ciuitatem peregrinus obijt, & in ecclesia sanctorum martyrum geminorum Speusippi, Eleusippi, & Meleusippi sepultus est. Erat autem quando obijt. 74. annorum, presbiterij gradu functus annis. 47 abbatis officium ministrans annis. 35.

ROmanorum. 75. Theodosius regnauit anno vno, vs (que) in annum. 705. post passionem domini.

717 1. Anastasius cùm classem in Alexandriam contra Saracenos 739 direxisset, exercitus de medio itinere reuertitur; & Theodosium imperatorem facit, coactum (que) eum in solio imperij confirmauit. Qui deinde apud Nicenam ciuitatem [Page 267] graui praelio vicit Anastasium, in quo septem millia de exercitu imperij ceciderunt. Capto autem Anastasio, dato (que) sibi sacramēto clericum fieri, ac presbiterū ordinari praecepit. Theodosius verò vt regnauit, cùm esset catholicus, mox in regia vrbe imaginem illam venerandam, in qua sanctae sex Synodi erant depictae, & à Philippico fuerat deiecta, pristino in loco erexit. Tiberis fluuius alueum suū egressus, multa Romae fecit exitia, adeò vt in Via lata ad vnam & semis staturā excresceret, at (que) à porta sancti Petri apostoli vsque ad Pontem Miluium aquae descendentes se coniungerent. Mansit autem sic diebus septem, donec agentibus Letanias crebras ciuibus, octauo demùm die reuersus est. Sanctus Egwinus. 3. Wicciorum episcopus, transiuit ad dominum, indictione. 15.3. Cal. Ianuarium die, feria. 5. Pro quo Wilfridus religionis vir eximiae, electus illo adhùc superstite, praesulatum suscepit Wigorniensis ecclesiae.

ROmanorum. 76. regnauit Leo, annis. 9. & inde annis 15. vs (que) ad Pippinum primum Francorum imperatorem, hoc est, in annum. 729 post passionem domini.

740 1. Coenrendus Northanhimbrorum rex moritur, & 718 Osricus in regem leuatur. Ingelsus frater Inae regis Westsaxonum, vitae modum fecit. Quorum sorores extitêre sancta Quenburga & sancta Cuthburga, quae monasteriū virginum deo deuotarum, in loco qui dicitur Winburnan construxit. Hanc autem Aldfridus rex Northanhimbrorum in coniugem habuit, sed ante finem suae vitae connubio carnalis copulae ambo pro dei amore renunciauêre.

741 2. Saraceni cum immenso exercitu Constantinopolim 719 obsident, donec ciuibus multa orationum instantia ad dominum clamātibus, plurimi hostium frigore, fame, at (que) pestilentia perierunt.

742 3.720

743 4. Daniel Ventanae ciuitatis episcopus, Romam iuit.721 Eodemque anno rex Ina Clitonem Kineulfum occidit. [Page 268] Sanctus Iohannes Eboracensis ecclesiae episcopus, cùm prae maiore senectute minùs episcopatui administrando sufficeret, ordinato pro se Wilfrido presbitero suo, secessit ad monasterium suum, quod dicitur In silua Deirorū, ibique vitam in conuersatione deo digna complens, caelestia Nonis Maij conscendit. Eadfridus Lindisfarnensis episcopus obijt: cui Mailrosensis abbas & presbiter Aethelwoldus successit.

722 5. Ciclus decennouenalis. 11. incipit, Indictione. 5.744 Aethelburga regina castrum (Tātun dictum) penitùs destruxit, quod priùs rex Ina construxit, qui eodem anno cum Australibus Saxonibus pugnauit.

723 6. Saraceni pertaesi obsidionis abscedunt. Qui inde 745 regressi Vulgarorum gentem, quae est super Danubiū, bello aggrediuntur, ab hac quoque victi refugiunt, ac naues repetunt.

724 7.746

725 8. Wihtredus rex Cantuariorum, filius Egberti. 9.747 die Cal. Maiarum obijt· & regni, quod per. 34 semis annos tenebat, filios. 3. Aethelbertum, Eadbertum, & Alricum reliquit haeredes. Rex Ina denuò cum Suthsaxonibus pugnans, Clitonem Aldbrihtum, quem priùs de Wessaxonia expulerat, occidit. Hoc anno Beda computator more cō puti librum componit, ipso ita teste. Si vis nosse per annos singulos quot sint epactae, sume annos domini iuxta Dionisium quotquot fuerint, vtputa in praesenti. 8. Indictione. 725. partire per decem & nouē, decies nouies triceni. 570. decies nouies octoni. 150. dipondius, remanent tres: hos item multiplica per. 19. fiunt. 33. tolle. 30. remanent tres. Istae tres sunt epactae anno praesenti. Haec Beda.

726 9. Tobias Hrofensis ecclesiae praesul defunctus est qui 748 ita Graecam cum Latina didicit linguam, vt tam notas ac [...]amiliares sibi eas quam natiuitatis suae, id est Anglicae, loquelam haberet. Post quem episcopatus officium Alduulfus Berhtwaldo Dorouernensis archiepiscopo consecrante [Page 269] suscepit.

749 10. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus bisextilibus.727

750 11. Relicto imperio, ac Aethelhardo de prosapia Cerdicij 728 regis oriundo commendato, rex Ina ad limina beatorum apostolorum (Gregorio pontificatum agēte) profectus est, cupiens in vicinia sanctorum locorum ad tempus peregrinari in terris, quo familiariùs à sanctis recipi mereretur in coelis. Eodem anno praeliati sunt rex Aethelhardus & Oswoldus Clito, filius Aethelbaldi, filij Kinebaldi, filij Cuthwini, filij Ceaulini.

751 12. Mense Ianuario cometae duae circa solem apparuêre,729 & duabus fermè septimanis permansêre. Quo anno sanctus vir domini Egbertus, cuius saepè meminimus, ipso die Paschae, quod. 8. Cal. Maiarum die caelebrabatur, migrauit ad dominū. Et mòx peracto Pascha, hoc est. 7. Idus Maij, Osricus rex Northanhimbrorum vita decessit, & fratrem Kenredi regis, qui ante se regnauerat, Ceolulfum sibi haeredem fecit. Ad quem Beda famulus Christi, presbiter & monachus, historiam gentis Anglorum ecclesiasticam scripsit. Ceolulfus extitit filius Cuthae, qui fuit Cuthwini, qui fuit Egwaldi, qui fuit Aldhelmi, qui fuit Oscae, qui fuit Idae, qui fuit Eoppae.

752 13. Oswaldus Clito vir strenuissimus defunctus est.730

753 14. Brihtwaldus archiepiscopus longa consumptus 731 aetate, die. 5. Iduum Ianuarij obijt. Gregorius papa obijt. 3. Idus Februarij. Pro Brihtwaldo Tadwinus presbiter monasterij, quod vocatur Briudunū, de prouincia Merciorum, archiepiscopus consecratus est in Doruuernensi ciuitate à Daniele Wentano & Ingualdo Lundoniēsi & Aldwino Licet feldensi & Aldulfo Hrofensi antistitibus, die 10. mensis Iunij dominica, vir religione & prudentia insignis, sacris quo (que) literis nobilitèr instructus. Anno aduentus Anglorū in Britanniā circiter. 282. ecclesijs Cantuariorum Tadwinus & Aldulfus episcopi praefuerunt. [Page 270] Porro prouinciae Orientalium Saxonum Ingualdus episcopùs, prouinciae Orientalium Anglorum Eadbertus & Hathulacus episcopi, prouinciae Occidentalium Saxonū Daniel & Fortherus episcopi, prouinciae Merciorum Aldwinus episcopus, & eis populis qui vltra amnem Sabrinā ad occidentē habitant, Walhstodus episcopus, prouinciae Wicciorum Wilfridus episcopus, prouinciae Lindisfarorum Kinebertus praefuit. Episcopatus Vectae insulae ad Danielem pertinet episcopum Ventanae ciuitatis. Prouincia Australium Saxonum iam aliquot annis abs (que) episcopo manens, ministerium sibi episcopale ab Occidentalium Saxonum antistite quaesiuit. Hae omnes prouinciae caeterae (que) Australes ad confinium vs (que) Humbri fluminis cum suis quaeque regibus, Merciorum regi Aethelbaldo subiectae fuerunt. At verò prouinciae Northanhimbrorum, cui rex Ceolulfus praefuit. 4. episcopi praesulatum tenuerunt. Wilfridus in Eboracensi ecclesia, Athelwoldus in Lindisfarnensi, Acca in Hagustaldensi, Pectelinus in [...]a quae Cā dida casa vocatur. Britones magna ex parte Anglorum seruitio mancipati fuêre.

732 15. Gregorius. 89. papa annis. 11.754

733 16. Eclipsis facta est solis. 18. Cal Septemb. circa horā 755 diei tertiam, ita vt paenè totus orbis solis quasi nigerrimo & horrendo situ videretur esse coopertus. Saraceni praedicti cùm nauibus alta peterent, ingruente subita tempestate plurimi ex ipsis mersi sunt & necati: plurimae enim naues eorum per littora fractae iacebant. Luitbrandus verò rex Longobardorum audiens quòd Saraceni loca sancta corrumperent, & quòd depopulata Sardinia, etiam loca illa faedarent vbi ossa sancti Augustini episcopi (propter vastationem barbarorum) olim trāslata & honorificè fuerant condita, misit: & dato praetio transtulit accepta Ticinis, ibidem (que) cum debito tanti patris honore recondidit. Hagustaldensis episcopus Acca praesulatu pulsus est.

734 17. Luna sanguineo rubore perfusa, quasi hora integra 756 [Page 271] .2. Cal. Februarij circa gallicantum, dehinc nigredine subsequente ad lucem propriam visa est reuersa. Dorroueruensis archiepiscopus Tadwinus. 3. Cal. Augusti de saeculo migrauit. Cui Nothelmus ecclesiae Lundoniēsis presbiter, in archiepiscopatus officium successit. Sacerdos venerabilis, monachus per omnia laudabilis, computator mirabilis, Beda sanctissimus, secundum Anglicas chronicas anno praesenti, secundum verò suum discipulum Cuthbertum, qui eius obitum descripsit, suae (que) decessioni cum alijs quam plurimis interfuit, anno sequenti, ante Ascensionem dominicam. 4. feria, id est. 8. Cal. Iunij, circa horam. 10. in magna mentis deuotione & tranquilitate, vltimum ê corpore spiritum efflauit, sic (que) gaudens ad regna caelestia migrauit. Hic suae gentis quamplurima gesta hucus (que) luculēto descripsit sermone, vnum (que) temporalis vitae modum (que) terminauit historiae. Nos verò deo aspirante, ab eius vitae foelici exitu▪ prout Anglicarum chronicarum reperimus textum, fidelium (que) virorum credibili relatu, vel quae nos ipsi indubitata audiuimus, vel quaedam quae oculis aspeximus, amodo fidelitèr notata, fidelium successorum relinquenda dignum duximus memoriae.

757 18. Pectelinus Candidae casae praesul obijt, cui Frithwaldus 735 in pontificatus regimine successit.

758 19. Nothelmus Dorouernēsis archiepiscopus à Gregorio.736 89. papa, pallium suscepit.

759 20. Episcopus Scireburnensis ecclesiae Fortherus, & 737 Frithogitha Occidentalium Saxonum regina, Romam perrexêre.

760 21. Gregorius papa praedictus cōstituit in missa: Quorum 738 solennitas hodiè, & reliqua, vs (que) Largitor admitte. Ceolulfus rex Northimbrorum, regni gubernaculo relicto, & Eadbrihto patrueli suo (Eatae scilicet filio) tradito, monachus efficitur.

761 22. Aethelwaldus Lindisfarnensis, & Acca Hagustaldensis 739 [Page 272] praesules, morti debita persoluunt, & Aethelwaldo Kineulfus, Accae verò Frithebertus succedit.

740 23.762

741 24. Ciclus decennouenalis. 12. incipit, Indictione. 8.763 Leo imperator obijt, Constantinus filius eius successit. Carolus filius Pippini, qui & Maior domus dictus, rex Francorum obijt. Aethelhardus Westsaxonum rex obijt, cui propinquus suus Cuthredus in regnum successit: qui regem Merciorum Aethelbaldum frequenter bello lacessiuit. Nothelmo Dorouernensi archiepiscopo. 16. Cal. Nouembris defuncto, Cuthbertus (qui. 5. erat Herefordensis episcopus) archiepiscopatū suscepit. Mortuo quo (que) Hrofensi episcopo Aldulfo, Dunnus cōsecratus est pro eo.

ROmanorum. 77. Pippinus filius Caroli, Francorum primus imperator, annis. 27. vsque in annum. 755. post passionem domini.

742 1. Gregorius papa obijt. 4, Cal. Decemb. Indictione.764 10. Zacharias. 90. papa, annis. 11.

743 2. Aethelbaldus Mercensium & Cuthredus Occidentalium 765 Saxonum reges, cum Britonibus pugnauêre. Wilfrido Hwicciorum episcopo, de hac vita subtracto, Milredus▪ successit. Sanctus Bonifacius Mogontinus archiepiscopus, clarus habetur. Visae sunt stellae quasi de coelo cadere.

744 3. Sanctus Bonifacius Fuldam monasterium in folitudine 766 Bochonia inchoauit. Wilfridus iunior, Eboracensis ecclesiae pontifex. 3. Cal. Maij è viuis exiuit, & Egbertus regis Aedberti frater, archiepiscopatus insigni sublimatur. Daniel episcopus ciuitatis Wentanae longa iam venerabilis aetate, sponte praesulatu dimisso, in eadem ciuitate recedit: & Hunfridus pro eo episcopatū suscepit.

745 4. Carlomannus rex, frater imperatoris, secundum 767 consultum fratris regnum dimittens, Romam venit: & à Zacharia papa tonsuram accepit, deindè in monte Soractae apud ecclesiam sancti Siluestri constructo monasterio [Page 273] cum fratribus secum ad haec venientibus, per aliquot annos deo seruiens vixit, sed ob insolentiam Francorum Romam veniētium, [...]um (que) vt dominum quondàm suum visitantium, ad monasterium sancti Benedicti in monte Cassino situm perrexit, vbi posteà regularitèr vixit. Daniel anno. 43. ex quo episcopatus officium suscepit, post multiplices coelestis militiae agones, ad praemia remunerationis perpetuae transiuit.

768 5. Rex Eastsaxonum Selredus occiditur.746

769 6.747

770 7. Gripho fugit in Saxoniā ob metum imperatoris.748 Kenricus Occidētalium Saxonum Clito interficitur. Eadbertus rex Cantuariorum defungitur, suus (que) frater Aethelbertus in regem constituitur.

771 8. Gripho iterùm de Saxonia reuertitur.749

772 9. Pippinus decreto Zachariae papae, à Bonifacio Moguntino 750 archiepiscopo vngitur in imperatorem, & ob id post papam secundus habetur episcopus Moguntinus. Cuthredus rex Occidentalium Saxonum cum Duce animisissimo Aethelhuno pugnauit.

773 10. Gripho obijt. Burchardus primꝰ episcopus Wirziburh 751 ordinatur, qui sedit annis. 40.

774 11. Zacharias papa obijt Ibidus Martij indictione. 5.752 Stephanus. 91. papa, annis. 5. mense vno. Anno regni sui 12. Cuthredus Westsaxonum & rex Merciorum Aethelbaldus iuxta Beorhtfordam satis durum commisêre praelium.

775 12. Stephanus papa cum praedicto Carlomanno fratre 753 regis monacho, venerunt ad Pippinum in Franciam, petentes defensionem contra Haistulfum regem Longobardorum. Cuthredus rex denuò cum Britonibus pugnans, ex eis quamplurimos interfecit.

776 13. Vnxit idem papa duos filios Pippini Carlomannum 754 & Carolum Magnum imperatores. 5. Cal. Augusti. Cuthredus rex Westsaxonum obijt, & suus propinquus [Page 274] Sigebertus filius Sigerici successit. Defuncto Wentanae ciuitatis praesule Hunfertho▪ Kinehatdus pro eo episcopatum suscepit. Dorobernia igne consumpta est.

755 14. Sanctus Bonifacius archiepiscopus praedicās verbum 777 dei in Fresia, passus est cum alijs martiribus, Nonis Iunij. Kineulfus de prosopia Cerdicij regis oriūdus, auxilium sibi ferētibus Westsaxonicis primatibus, regem illorum Sigebertum ob multitudinem suorum iniquorum factorum regno exterminauit, & loco eius regnauit: vnam tamen prouinciam (uae Hantunscire dicitur) eidem concessit, quam tam diu tenuit, quoàd vs (que) Ducem Cumbranum, qui caeteris diutiùs secum māserat, iniustè peremisset. Postmodum verò ab ipso rege Kineulfo quaeritur, & in saltum (qui lingua Anglorum Andred nominatur) expellitur. Vbi dum diu moratur, in vindictam necis praefati Ducis, à quodam subulco Priuetes flodan lancea perforatur. Idem rex Kineulfus Britones saepissimè praelijs detriuit permaximis. Rex Merciorū Aethelbaldus in Segeswalde occiditur, corpus (que) eius Hreopedune deportatur, ibidem (que) tumulatur. Cuius regnū Beornredus tyrannus inuasit, & per modicum tempus in parua laetitia & iocunditate tenens, regnum cum vita perdidit. Quo mortuo, successit in regnum nepos patruelis▪ Aethelbaldi regis Merciorum Offa, filius videlicet Dingferthi, filij Eanulfi, filij Osmodi filij Eoppae, filij Wibbae, patris regis Pendae.

756 15. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus bisextilibus.778 Lullus archiepiscopus post Bonifacium successit annis. 32.

757 16. Organum primitùs venit in Franciam, missum à 779 Constantino rege Graecorum Pippino imperatori. Stephanus papa obijt. 5. Cal Maij. Cui successit germanus eius Paulus. Eadbertus rex Northimbrensium, amore coelestis patriae imperium reliquit, tonsuram (que) sancti Petri apostoli accepit. Et filius suus Osulfus regimen regni suscepit, & vno anno regnans. 9. Calend. Augusti à Northimbrensibus [Page 275] occiditur.

780 17. Paulus. 92. papa▪ annis. 10. & mense vno. Cuthbertus 758 Dorouernensis archiepiscopus. 7. Cal. Nouembris vitae modum fecit. His temporibus Orientalibus Saxonibus Swithredus, Australibus Saxonibus Osmundus, Orientalibus Anglis Beornus reges praefuerunt.

781 18. Pippinus imperator in Saxoniam ingreditur.759 Breogwinus post Cuthbertum die festiuitatis sancti Michaelis archiepiscopus ordinatur. Mollus Aethelwoldus regnum Northanhimbrorum suscepit.

782 19. Ciclus decennouenalis. 13. incipit Indictione. 13.760 Pippinus in Vasconiam ingreditur. Aethelbertus rex Cā tuariorum obijt. Ceolulfus monachus religiosissimus, rex Northimbrorum quondàm gloriosissimus, ad aeternae lucis gaudia transiuit.

783 20. Pippinus Italiam intrauit, & bellum contra Haistulfum 761 regem Longobardorū suscepit. Hoc anno hiems asperima extitit, & Mollus rex Northimbrensium. 8. Idus Augusti (iuxta Cliuum Edwini) Clitonem quendam nobilissimum Oswinum occidit.

784 21. Pippinus Haistulfum paucorum dierum obsidione 762 apud Ticinum compulit & obsides dare, & recepta à Romanis oppida at (que) castella restituere, & vt reddita non repeterētur sacramento fidē facere. Breogwinus archiepiscopus ecclesiae Cātuariēsis vitae finem dedit. 9. Cal. Septemb. Cui successit Iainbertus sancti Augustini abbas.

785 22. Iainbertus die Purificationis sanctae Mariae in archiepiscopatum 763 leuatur. Eodem (que) anno Frithewoldus Hwitternensis ecclesiae antistes Nonis Maij defungitur. Pro quo Pechtwinus. 16. Cal. Augusti, in regione quae dicitur Aelfete consecratus episcopatu fungitur.

786 23. Iainbertus archiepiscopus à papa Paulo, Stephani 764 papae sui praecessoris germano, pallium suscepit.

787 24. Mollus regnum Northanhimbrorum dimisit, & 765 Alhredus filius Eanwini successit: qui fuit Birnhomi, qui [Page 276] fuit Bofae, qui fuit Bleocmāni, qui fuit Ailrici, qui fuit Idae.

766 25. Gordegangus Merensis episcopus, corpora sanctorum 788 Gorgonij & Nazarij à Roma in Franciā adduxit. Egbertus Eboracensis archiepiscopus. 14. Cal. Decembris Eboraci obijt. Cui successit Aethelbertus. Frithobertus Hagustaldensis episcopus vita decessit, cui Alhmundus successit.

767 26. Pippinus finito Aquitanico bello contra Waifarium 789 Ducem Aquitamae, quod continuis nouem annis gessit, Turonis causa orationis ad sanctum Martinū perrexit. Inde aegressus, Parisijs ad sanctum Dionisium vix perueniens, ibi morbo aquae intercutis obijt. 9. Cal. Septemb. ibique sepultus est.

768 27. Paulus papa obijt. Eximiae religionis monachus,790 Eadbrihtus, quondàm rex Northanhimbrorum nobilissimus. 13. Cal. Septemb. defunctus est, ac in eadem porticu, in qua frater suus Egbertus archiepiscopus iacet, tumulatus est.

ROmanorum. 78. Carolus Magnus, filius Pippini, regnauit annis. 46. mensibus quatuor.

769 1. Stephanus. 93. papa, annis quatuor.791

770 2. Mortuo Pippino, Franci generali conuentu totum 792 regnum inter duos filios eius Carolum & Carlomānum aequè diuiserunt. Carolus partem patris eorum Pippini, Carlomannus verò partem patrui eorum Carlomanni suscepit.

771 3.793

772 4. Carlomannus post administratum biennio regnū,794 in villa Salamoniaca obijt secundo Nonarum Octobris, & Carolus totum regnū suscepit. Stephanus papa obijt. Adrianus. 94. papa, annis. 23.

773 5. Carolus Hunaldo, qui post mortem Waifarij bellū 795 sibi inferre conabatur fugato, & Aquitania subacta: rogatu Adriani papae Italiam perrexit, & Desiderium Longobardorum regem longa obsidione fatigās, in deditionem [Page 277] suam suscepit: filium (que) eius Adalgisum, in quo omnes spē inclinabant, ab Italia expulit, & Italiam totam subegit: & omnia â Longobardorum regibus [...]repta, tam Romanis qu [...]m Adriano papae restituit: & tunc primùm Romam Sabbato sanctae Paschae venit.

796 6. Rubicūdi coloris signum (in crucis modum) in coelo 774 apparuit post solis occasum. Merci & Cantuarienses apud Ottanfordam praeliati sunt. In prouincia Australiū Saxonum visi sunt serpentes, aspectu horribiles valdè (que) mirabiles. Festi Paschalis tempore Northimbrenses regem suum Alhredum, Molli regis successorem, Eboraco expulêre, filium (que) eiusdem regis Molli, Aethelbertum in regem leua [...]êre.

797 7. Hwicciorum episcopus Milredus obijt, cui in pontificatus 775 officium Weremundus successit.

798 8. Subacta Italia Saxonicum bellum biennio ante Italicum 776 inceptum, repetitum est, & per. 33. annos permansit. Quorum Saxonum Carolus decem millia hominum captiuorum cum vxoribus & paruulis dispersit.

799 9. Pechtwinus Candidae casae praesul obijt.777

800 10. Carolus Hispaniam subiecit, & incolumi exercitu 778 reuertitur. Domuit Britones, qui in occidente Galliae super littus residebant. Aethelberto à Northimbrensibus regno expulso, Alfwoldus regnum Northimbrorum suscepit. Kineulfus rex Westsaxonum & Offa rex Merciorum, propter Benesingtun, graue gessêre praelium, sed Offa victor existens, eandem villam cepit & possedit. Hwicciorum episcopus Weremundus obijt, & abbas Tilherus illi successit. Aethelbertus ad Candidam casam. 17. Cal. Iulij episcopus Eboraci ordinatur.

801 11. Ciclus decennouenalis. 14. incipit, indictione. 2.779 Hagustaldensis episcopus Alhmundus. 7. Idus Septemb. obijt▪ pro quo Tilbertus. 6. Nonas Octobris ordinatur: & Higbaldus pro Kineulfo apud Soccabirig Lindisfarnae episcopus consecratur. Rex Alfwoldus pro petendo pallio [Page 278] Eanbaldi, legatos Romam misit ad Adrianum papam.

780 12. Carolus iterùm in Saxoniam venit: & fames magna mortalitas (que) magna facta est in Francia. Sanctus Sturnus 802 primus abbas Fuldensis obijt. 16. Cal. Nouemb. Cui successit Baogulfus.

781 13. Hwicciorum praesule Tilhero defuncto, Eathoredus 803 pro illo functus est episcopatus officio. Aethelbertus Eboracensis archiepiscopus Egberti successor obijt, cui Eanbaldus in archiepiscopatum successit. Carolus Saxoniam capit. Synodus apud Acleam celebratur: & Kineulfus Lindisfarnensis episcopus, & Wereburga Ceolredi quondàm regis Merciorum regina, obierunt.

782 14. Carolus secundò Romam perexit, ibi (que) baptizatus 804 est filius eius Carlomannus, quem Adrianus papa mutato nomine vocauit Pippinum.

783 15. Hildegardis regina obijt, tres filios Carolū ▪ Pippinum,805 & Ludouicum, Carolo relinquens: pro qua Carolus Fastradam sociauit coniugium in sibi.

784 16. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus bisextilibus.806 Kineulfus rex Occidentalium Saxonum, Clitonem Kinehardum, regis videlicet Sigeberti germanum, suo de regno cùm moliretur expellere, contigit illum villam, quae Anglicè Meretun dicitur, causa mulieris cuiusdam cum paucis adijsse. Quo cognito, suos Clito conglobauit illicò, illo (que) festinus cum magno properauit gaudio. Quò cùm venisset, & omnes alto sapori deditos inuenisset: cameram (in qua rex dormiens iacebat) spissùm circumuallere suis praecipiebat. Quod rex vt comperit, strato prosilit, arma arripit, ostium camerae aperit, & pugnando se impugnantibus virilitèr resistit. Viso tandem Clitone in illum protinùs irruit, eum (que) oppidò vulnerauit. Cuius milites haec videntes, simul omnes in regem insurrexêre, vulneratum (que) interfecêre. Exclamat mulier prae timore & dolore, implet (que) cameram flebili clamore. Accurrit paucitas militum, regem videt occisum, quem paulò antè [Page 279] reliquerat viuum. Quapropter irae stimulis exagitata perplurimùm, euaginatis macheris▪ in eius interfectores magnum facit impetum. At illos Clito allocutus blandissimè, promittit cui (que) non modicum pecuniae, promittit etiam viuere si ab inceptis velint desistere. Illi verò promissa spernunt, caeptis insistunt, sed omnes (excepto vno Britonico obside nimis vulnerato) occidunt. Manè autem morte regis audita, Dux ipsius Osricus (sibi amicissimus) & Wiuerthus eius minister fidelissimus, cum omnibus quos rex pridie domi reliquerat, citatim aduolarunt, sed fores cunctas seratas inuenerunt. Quas dum moliuntur effringere, ad eos Clito accedēs intrepidè aurum, argentum, dignitates, iuxta suum velle spondet se eis daturum libenti animo, si se regali sublimare velint solio. Intimat etiam eis secum esse quamplurimos illis germanitate cō iunctos, qui nullo pacto se abijcere, sed secū velint mori & viuere. At illi spretis promissis, cognatos summoperè rogitant, vt abiecto suo domino incolumes ad se quantotiès exeant. Quibus illi respondentes dixerunt. Quod nobis offertis, socijs cum rege occisis priùs obtulimus vestris. Verū sicut illi nostrae petitioni noluerunt acquiescere, ita & nos hac in re vestrae nolumus obtemperare. His auditis illi propiùs accedunt, portas effringunt, sepes diruunt, & Clitonem cum suis omnibus numero. 84 interficiunt, excepto solo duntaxàt Ducis filiolo, oppidò tūc vulnerato. Corpus praefati regis Wintoniam humandum deportatur, Clitonis verò in monasterio quod Axanminster dicitur tumulatur.

807 17. Coniuratio Hardradi & Orientalium. Carolus 785 pergit Italiam, qui matrem suam Bertradam in basilica sancti Dionisij iuxta patrem humauit cum magna gloria. In loco qui lingua Anglorum Cealchithe dicitur litigiosa facta est Synodus, & idcircò modicam portionem suae parochiae archiepiscopus amisit Iainbertus. Defuncto Berthuno Dorcestrensi episcopo, Higebrihtus ab Offa [Page 280] rege Merciorum in episcopatum est electus: & Egferthus eiusdem regis natus, rex est consecratus.

786 18. Carolus tertiò Romam perexit: & signum crucis 808 in vestibus hominū apparuit. Lullus archiepiscopus Moguntinus obijt. 17. Cal. Nouemb. hora diei secunda. Ricolphus sibi successit annis. 27. qui basilicam sanctissimi martyris Albani à fundamentis inchoauit, mirifico opere perfecit, interius (que) ditauit. Sanguis è coelo & terra profluxit.

787 19. Carolus à Roma pergit ad sanctum Benedictum,809 & per Alamaniam venit ad Bauariam. Filiam Offae regis Eadburgam duxit vxorem Occidentalium Saxonum rex Brihtricus. Cuius tempore Danici piratae tribus cum nauibus Angliam adiêre. Quorum aduentus dum regis praeposito nunciatus fuisset, eos cum paucis festinus adijt. Cum (que) penitùs ignoraret qui essent vel vnde venissēt, inuitos ad regiam minare villam molitus est, sed mòx ab eis occisus est. Hi primi fuerunt, qui de Dania Angliam adierunt.

788 20. Synodus apud Pincanhale in Northimbria. 4. Nonas 810 Septemb. celebratur.

789 21. Carolus Sclauos qui dicūtur (Wulzi) subegit. Rex Northanhimbrorum Alfwoldus, à quodam viro Sigano 811 nomine. 9. Cal. Octobris iniustè perimitur, & in ecclesia sancti Petri Hagustaldae sepelitur. In cuius loco occisionis, saepiùs caelitus emiss [...] lux apparuit immensa. Successit autem illi in regnum nepos suus Osredus, regis Alhredi filius.

790 22. Basilica sancti Bonifacij Fuldensis monasterij fundatur.812 Iainbertus Dorubernensis archiepiscopus. 2. Idus Augusti defunctus est, in cuius locum Aethelhardꝰ abbas electus est. Osredo à Northimbrensibus regno expulso, Aethelredus frater Alfwoldi regnum recepit.

791 23. Carolus perexit Pannoniam. Beaduulfus. 16. Cal.813 Augusti Candidae casae praesul ordinatur.

[Page 281] 814 24. Carolus Auares subegit & Hunnorum regnum vastat. Osredus quem Northimbrenses regno expulerāt,792 capitur, &. 18 Cal. Octobris iniustè occiditur, & in monasterio ad ostium Tinae fluminis sepelitur.

815 25. Coniuratio Pippini contra patrem suum Carolum. Qui consilio detecto tonsuratur▪ & sociorum eius alij 793 decollantur▪ alij suspenduntur. Gloriosissimus ac sanctissimus rex Orientalium Anglorum Aegelbrihtus, vero regi Christo bonarum virtutum merito acceptabilis▪ omnibus blando alloquio affabilis, Offae praepotentis regis Merciorum detestanda iussione, suae (que) coniugis Cinedrithe reginae nefaria persuasione, regno vita (que) priuatus est capitis abscisione: sed iniustè peremptus terris (que) exemptus, magno tripudio angelorum rex & martir intrauit curiam spirituum beatorū. Ordinatio Aethelhardi archiepiscopi. 12. Cal. Augusti.

816 26. Haeresis Feliciana in Sinodo apud Franconofurtū habita damnatur. Fastrada regina de genere Germanorū 794 obijt, & in monasterio sancti Albani ad aquilonalem plagam ante altare sanctae dei genitricis sepulta est: pro qua Carolus Luitgardam Alamannam duxit. Rex Northimbrorum Aethelredus. 3. Cal. Maij à suis interficitur. Vndè Ceolulfus Lindisfarnensis ecclesiae episcopus & Aedboldus antistites de regno illo exierunt. Eadbertus (qui & Pren) super Cantuarios regnare coepit. Offa regi Merciorum. 4. Cal. Augusti defūcto, filius eius Egferthus in regni gloriam successit, &. 141. diebus regnauit, eodem (que) anno vitam finiuit. Cui vir magnificus & sancta sobole foelix, Kenulfus successit, qui in pace, iustitia, & pietate, regni gubernacula rexit.

817 27. Adrianus papa obijt. 7. Cal. Ianuarij, quem Carolus 795 vt fratrem vel charissimum filium planxit.

818 28. Leo. 95. papa, annis. 20. Quem Romani in Letania 796 maiori captum excaecauerunt, & radicitùs linguam eius absciderunt. Qui in custodiam missus, noctu per murum [Page 282] euasit, & ad legatos Caroli Virūdum abbatē & Witgisum Spolitanorum Ducem veniens, Spoletum ductus est, & inde ad regem Carolum in Saxoniam apud Paderbrunnam praesente Ricolpho episcopo Moguntino peruenit, à quibus summo honore susceptus est. Carolus vngitur in imperatorem à papa Leone. Kenulfus rex Merciorum totam pene Cantiam deuastauit, & eorum regem Pren caepit, ligatum (que) in Merciam secum duxit.

797 29. Ciclus decennouenalis. 15. incipit, Indictione 6.819

798 30. Corpus sanctae Wihtburgae virginis filiae Annae regis 820 Orientaliū Anglorū, & sororis sanctarū virginum Sexburgae Aethelburgae ac Aetheldrithae, sine corruptione inuentū est, post annos ferè. 55. ex quo apud villā quae Dirhā vocatur humatum est. Ricolphus archiepiscopus cōsecratur. 4. Nonas Martij, die dominico in monasterio beati Petri, quod est Friteslar. Wicciorum episcopus Eathoredus obijt: pro quo electus & consecratus est Denebertus.

799 31. Carolus legendi & psallendi disciplinam diligentissimè 821 emendauit. Dorubernensis archiepiscopus Aethelhardus, & Kinebertus Ventanae ciuitatis pontifex, Romam adierunt.

800 32. Carolus 4. vice Romam cum papa Leone pergit,822 ad reparandum (qui nimis turbatus erat) ecclesiae statū, ibi (que) hiemem transegit. Rex Occidentalium Saxonum Brihtricus obijt, & Egbertus successit. Eodem verò anno, quo rex Brihtricus vita decessitcontigit Merciorum Ducem Aethelmundum de Mercia cum suis exijsse, vadum (que) (quod lingua Anglorū Kimeresford nominatur) trāsisse. Cuius aduentu cognito Wiltoniensium Dux Weolhstanus cum Wiltoniensibus ascendit contra eum. Comisso (que) graui praelio multi ex his & ex illis ceciderunt, ambo (que) Duces occisi corruerūt: victoriam verò Wiltonienses habuerunt. Alhmundus filius Alhredi regis Northimbrorum occiditur.

801 33. Carolus à Romanis Augustus appellatur.823

[Page 283] 824 34. Amarmur Mulus rex Persarum, elephantem & 802 alia munera misit Carolo imperatori. Higebaldus Lindisfarnensis episcopus obijt, pro quo Egbertus electus, ab Eanbaldo Eboracensi archiepiscopo. 3. Idus Iunij consecratur. Weremūdo Hrofensis ecclesiae praesule defuncto. Beornmodus consecratur pro eo.

825 35. Carolus pontem quingentorum passuum longitudinis 803 trans Hrenum Moguntiaco construxit: tanta est enim ibi fluminis illius latitudo. Aethelhardus Dorobernensis archiepiscopus obijt, cui Wulfredus successit.

826 36. Leo papa venit in Franciā. Wulfredus archiepiscopus 804 à papa Leone pallium suscepit.

827 37. Ecclesia sancti Albani dedicatur hoc anno, Cal. Decēb.805 Indictione. 13. qui est annus. 20. Ricolphi post acceptum episcopatum, octauus autem postquam episcopus est consecratus. Carolus filius Caroli imperatoris, Boemios vastat, Lethonem regem eorum occidens. Rex Cantuariorum Cuthredes, & Eabrihtus Comes, & Ceolburga abbatissa, obierunt.

828 38.806

829 39. Mortalitas maxima orta est in monasterio Fuldē si:807 adeò vt plurimi ipsorum monachorum morerentur.

830 40. Carolus religionem Christianam qua ab infantia 808 fuit imbutus, sanctissimè & pijssimè docuit, circa pauperes elemosinas deuotissimè exercens.

831 41. Corpus sancti Bartholomei de insula Lipparitana 809 transuectum, delatum est Beneuentum.

832 42. Pippinus filius imperatoris obijt. Maxima mortalitas 810 boum totam penè vastauit Europam. Carolus imperator antequàm obijsset, crebra febre quadriēnio corripitur.

833 43. Carolus primogenitus imperatoris obijt. Ipse 811 verò imperator Carolus anno. 43. regni eius in Francia, in Italia autem. 36. imperij. 11. Indictione 4. thesauros & vestes caetera (que) omnia diuisit in tre [...] partes. Quarum duas [Page 284] partes in vnā & viginti partes totidē metropolitanis ciuitatibus, quae in regno eius noscūtur, partitus est: quarū nomina sunt haec 1. Roma. 2. Rauenna. 3. Mediolanum. 4. Forum Iulij 5. Grandus. 6. Colonia. 7. Moguntiacus. 8. Iuuauum quae & Salzbuth. 9. Treueris, 10. Senones. 11. Vesontiū. 12. Lugdunum. 13. Rotomagus. 14. Remis. 15. Arelatus, 16. Vienna. 17. Darantasia. 18. Ebrodunum. 19. Burdigala. 20. Turonis. 21. Bituriges. Vnusquis (que) autem metropolitanus episcopus vnam partem ecclesiae suae, & duas suffraganeis suis dare debuit. Tertia verò pars vel vsque ad obitum eius, vel vsque dum vsu quotidiano carere vellet mansit ipsa (que) postremo. 4. diuisionibus secuta est. Prima pars addita est ad. 21. supradictas. Altera secessit filijs & filiabus suis, ac nepotibus. Tertia distributa est pauperibus. Quarta seruis & ancillis, palatio famulantibus. Ad tertiam verò partem addita sunt vasa at (que) vtensilia ex aere & ferro alijs (que) metallis, cum armis & vestibus, & omnis suppellex ad varios vsus, vt sint cortinae, stragula, tapetia, filtra, coria, sagmata, vt erogatio ele [...]osinae ad plures peruenire potuisset Capellam, id est ecclesiasticum ministerium, quod per haereditatem sibi venit, integrum seruari decreuit exceptis siqua ipse capellae eidem in vasis aut libris ad didisset, quae qui vellet emeret. Horum ergò pretium, at (que) librorum, quorum magnam copiam in bibliotheca sua habuit, pauperibus erogatur.

812 44. Wulfredus Dorouernensis archiepiscopus, & Wibertus 834 Scireburnensis ecclesiae praesul, Romam perexerūt.

813 45. Pons quem apud Moguntiacum per decem annos 835 ingenti labore, & opere mirabili, de lignis Carolus rex construxit, adeò vt perpetuo durare posse videretur, anno vno ante obitum suum, ita tribus horis conflagrauit, vt ne vna quidem ha [...]tula super aquam remaneret. Pontem autem ipsum Ricolphus episcopus dicitur iussisse incēdere, propter latrocinia quae noctibus in eo exercebantur, dum homines spoliati in flumen ipsum iacti necabantur. [Page 285] Sed Kinehardꝰ (qui vitā Caroli istius scripsit) haec fortuitu refert cōtigisse. Ricolphus archiepiscopꝰ obijt, Haistulfus post eum successit annis vndecim. Carolus circa Cal. Nouēb. habito generali conuentu, vocauit de Aquitania Ludouicū filium suū, & die dominico cùm post omnium cō sensum regem illum laudantium, eum cōmonuisset, praecepit ei vt proprijs manibus de magno altari Aquisgrani coronam imperij capiti suo imponeret, ob recordationē paternae admonitionis, & ita donatus magnis muneribus, Aquitaniā redijt. Imperator verò mense Ianuario post balneū febre corripitur. In qua cū. 7. dies laborasset, septimo die accepto corpore & sanguine domini, vt confirmaret exitum suum, laborauit ipso die & nocte sequenti. Sequenti verò die luce a dueniente, sciens quid facturus erat, manu dextra vt potuit signo sanctae crucis totum corpus suum signauit, deinde (que) colligens pedes, ac brachia super corpus extendens, clausis (que) oculis hunc versum psallens, In manus tuas Domine commendo spiritum meum, in senectute bona obijt, 5. Cal. Februarij, Indictione. 7. anno aetatis suae. 72. incarnationis domini secūdum Dionisium 813. ibi (que) Aquisgrani eadem die in basilica Saluatoris sanctae (que) Mariae semper virginis, quam ipse ex fundamento mirifico opere construxit, sepultus est. Wulfredus archiepiscopus cum benedictione sancti papae Leonis ad sui praesulatus sedem reuertitur. Eodem anno Egbertus rex Westsaxonum Occidentales Britones deuastauit.

ROmanorum. 79. Ludouicus regnauit annis. 26. mensibus (que) vndecim.

836 1. Ludouicus omnem iustitiam regni sui inquirens,814 restaurat.

837 2. Baogulfus abbas Fuldensis obijt. 8. Idus Iulij, iussumque 815 est vt omnes monachi cursum sancti Benedicti cantarent, Ratgerus abbas successit Baogulfo, annis. 5.

838 3. Exercitus Ludouici Sclauos superat: & Leo papa 816 obijt. Anglorum schola Romae igne cremata est.

[Page 286] 817 4. Ciclus. 16. decennouenalis incipit, Indictione. 10.839 Stephanus. 96. papa, annis. 3. & mensibus. 7. Iste obuiauit Ludouico in magno campo Remensium susceptus, sequē ti die dominica coram omni populo vnxit eum in imperatorem: & coronam mirae pulchritudinis, quam secum detulerat, imposuit capiti eius, aliam (que) coronam capiti Irmingardae reginae, nominans eam Augustam. Qui posteà donatus magnis muneribus Romam redijt.

818 5.840

819 6. Stephanus papa obijt. Monasterium sancti Bonifacij 841 ad Fuldam dedicatur Cal. Nouemb. Rex Merciorum S. Kenulphꝰ, post multa bona (quae in sua vita gessit) opera, ad beatitudinem quae in coelis est transiuit perhennem, filium (que) suum Kenelmum septennem regni reliquit haeredem. Sed paucis mensibus euolutis, germanae suae Quendrithae insidijs, cuius saeuam cōscientiam dira cupido regnandi armârat, ausu crudelitatis ab Asceberto nutritore suo cruētissimo, in vasta silua (que) nemorosa sub arbore spinosa occultè traditur iugulo, verùm qui solo teste coelo est iugulatus, caelo teste per columnam lucis postmodùm est reuelatus. Absciditur caput Kenelmi natalis & innocentiae candore lacteum: vnde lactea columba aureis pennis euolat in coelum. Post cuius foelix martirium, Ceolulfus regnum suscepit Merciorum. Defuncto Egberto Lindisfarnensi episcopo, Eathoredus successit.

820 7. Paschalis papa. 97. Ratgerus abbas obijt. 4. Idus 842 Decembris. Euigil successit annis. 5. Ludouicus imperator Britanniam subegit, Ducem eius Marcomannum occidens. Inde regrediens Irmingardam reginam febricitantem inuenit: quae & paulo post obijt. Ludouicus imperator in Ingelenheim villa regia generale suum placitum habuit, & Iuditham filiam Welfi Ducis Bauariae reginam sibi sociauit.

8. Rex Merciorum Ceolulfus regno expellitur: & 843 821 Beornulfus in regnum suscipitur.

[Page 287]9. Ludouicus imperator per exercitum suum Orientales 822 844 Sclauos vastat, duce eorum nomine Liduito fugato. Duces robutissimi Burhelmus & Muca occidūtur: & Synodus in loco qui dicitur Clouesho celebratur. Denebertus Wicciorū episcopꝰ obijt, cui Heabertus successit.

845 10. Ludouicus imperator primogenito filio suo Lothario,823 placito generali habito, filiam Hugonis Comitis coniunxit. Britones in loco qui dicitur Gafulford à Domnaniensibus caesi sunt. Rex Occidentalium Saxonum Egbertus & rex Merciorum Beornulfus in Ellandune, id est in monte Eallae, pugnam iniêre, sed facta strage non modica, Egbertus potitur victoria. Vnde mòx filium suum Athelulfum, & Alhstanum Scireburnensem episcopum, suum (que) Ducem Wulfhardum cum magno exercitu Cantiam direxit. Qui statim vt illò venerunt, regem eiusdem prouinciae Baldredum regno expulerunt. Post haec Cantuarienses, Suthregienses, Australes Saxones, Orientales Angli, spōte se regi dederunt Egberto: ex cuius propinquorum manibus prius extorti, extraneorum regum ditioni per aliquot annorum curricula inuiti sunt subacti. Orientales Angli simul cum suo rege legatarios miserunt ad regem Westsaxonū Egbertum, supplicantes vt patronus illis & fortis esset murus contra infestinationem & impetum Mercensium. Qui petitioni illorum acquieuit, & se libentèr eos adiuturum in omnibus spospondit. Verùm haec Beornulfus rex Merciorum vili pendens, exercitum collegit non modicum, illorum (que) fines hostilitèr intrauit, at (que) neci optimum quem (que) tradere festinauit. Contra quem rex eorum cum suis ascendit, inito (que) praelio illum cū maxima parte sui exercitus interfecit. Cui propinquus suus Ludecanus in regnum successit.

846 11. Ludouicus imperator de placito generali Attinaco 824 palatio, Lotharium filium suum cum coniuge sua Irmingarda in Italiā direxit. Eugenius papa. 98. Haistulfus archiepiscopus Moguntinus obijt. Otgarius successit. Qui [Page 288] cùm ad Italiam (ob discordiam filij) ab imperatore cum alijs directus, Papiam venisset, quidam clericus cum reliquijs sancti Seueri Rauennae vrbis episcopi, necnon vxoris eius Vincentiae, filiae (que) eius Innocentiae, quasi furto abstulerat, ad eundem Otgarium se contulit, & ei quid egisset innotuit. Otgarius autem gaudens, easdem reliquias suscepit, & eas Moguntiacum secum adduxit, at (que) in monasterio sancti Albani, sanctā Vincentiam ad australem plagam, sanctam verò Innocentiam ad aquilonalem posuit, sanctum verò Seuerum iuxta altare sancti Albani, cuius posteà reliquias ad Erfesfurt transtulit.

825 12. Ludouicus imperator Britaniam vastat. Rex Merciorum Ludecanus sua militia coadunata, ad vlciscēdum 847 praedecessorem suum regem Beornulfum, in Orientaliū Anglorum prouinciam mouit exercitum. Cui prouinciales illi cum rege suo festinatò occurrerunt, cōserto (que) graui praelio illum &. 5. duces eius exercitus, cum alijs quam pluribus occiderunt, reliquos verò fugauerunt: in regni autem gloriam ei Wiglasus successit.

826 13. Euigil abbas Fuldēsis obijt, Rabanus successit. Legati Vulgatiorum imperatori munera portant.848

827 14. Valentinianus. 99. papa. Ludouicus imperator in Ingelenheim Haraldum regem quondàm Danorum de 849 fonte baptismatis eleuauit, vxorem verò eius Iuditha regina suscepit. Cui magnam partem Fresonum dedit, & donis alijs ditatum cum legatis suis eum dimisit. Sacrosancta nocte dominicae Natiuitatis facta est eclipsis lunae. Eodem anno rex Occidentalium Saxonum Egbertus, expulso regno Wiglafo, regnū Merciorum suo subiecit imperio. Deinde suam mouit expeditionem vltra Humbri flumen. Cui Northimbrenses (in loco qui Dore vocatur) occurrentes pacificè, ei concordiam humilem (que) subiectionem obtulêre: & sic ab inuicem diuisi sunt magna mentis alacritate. Hic idem rex Egbertus octauus quidem in regibus gētis Anglorum, cunctis australibus eorum prouincijs [Page 289] (& quae Hūbro fluuio è contiguis ei terminis sequestranturà borealibus) imperauit. Nam primus imperium huiusmodi Aella rex Australium Saxonum: secundus Ceolinus rex Occidentalium Saxonum, qui lingua ipsorum Ceaulin vocabatur: tertius Aethelbertus rex Cantuariorum: quartus Redwaldus rex Orientalium Anglorum (qui etiam viuēte Aethelberto eidem suae genti Ducatum praebebat) obtinuit. Quintus Edwinus, rex Northanhimbrorum gentis, id est, eius quae ad Borealem plagam inhabitant, maiore potētia cunctis, qui Britanniam incolunt, Anglorum paritèr & Britonum populis praefuit, praeter Cantuarios tantùm: necnon & Meuanias Britonum insulas, quae inter Hiberniam & Britanniam sitae sunt, Anglorum suscepit imperio, Sextus Oswaldus, & ipse Northimbrorum rex Christianissimus, eisdem fidelitèr finibus regnū tenuit. Septimus Oswius, frater eius, aequalibus penè terminis regnum nonnullo tempore coercens: Pictorum quo (que) at (que) Scotorum gentes quae septentrionales Britanniae fines tenent, maxima ex parte perdomuit, ac tributarios fecit. Octauus (vt diximus) extitit rex Egbertus. Cuius (vt fertur) regni tempore ortus est beatus Swithunus nobili parentum stirpe. Qui transactis annis puerilibus à sancto Helmstano praesule Wintoniensis ecclesiae, sacris est gradibus insignitus. Cui rex etiam Egbertus filium suum commendauit Aethelulfum literis sacris erudiendum.

850 15. Ludouicus imperator dirigens exercitum contra Saracenos, fugauit eos. Rex Wiglafus regnum Merciorum 828 recepit. Heathedo Lindisfarnensi episcopo defuncto, Egredus successit. Egbertus rex Westsaxonum in terram septentrionalium Britonum exercitum duxit, & eos licet inuitos suo dominio subiugauit.

851 16. Ludouicus imperator Wormaciam veniens, Carolo 829 filio suo ex Iuditha regina, terrā Alamanicā & Rheticam partem (que) Burgundiae dedit coram filijs suis Lothario Ludouico & Pippino, inde (que) hi ttes germani indignati [Page 290] sunt. Corpora sanctorū Valentini & Genesij in Augeam insulam. 6. Idus Aprilis venerunt. Dorobernensis archiepiscopus Wulfredus obijt.

830 17. Ceolnothus in gradum archiepiscopatus electus & consecratus est.852

831 18. Gregorius papa. 100. Ceolnothus archiepiscopus 853 à Gregorio papa pallium suscepit. Ludouicus Imperator de Aquisgrani palatio venit ad Compendium, ibi (que) filius suus Pippinus cum multis perfidis venit ei obuiam, volens eum de regno expellere: sed equiuocus imperatoris filius eius, contradixit. Dicebant autem illi perfidi, Iuditham reginam violatam esse à quodam Duce Bernardo, qui erat de stirpe regali, mentientes omnia, sic (que) vi velantes eam, in monasterium miserunt, similiter (que) fratres eiusdem reginae Conradum & Rodulfum, tondentes eos. Quos omnes imperator eodem anno in Nouiomago castro super flumē Valum sito, cum veritate superauit. Reginam (que) obuiantem sibi ad Aquisgranum praecepto Gregorij papae, aliorum (que) episcoporum, iusto iudicio suscepit.

832 19. Bernardus Dux in palatio Theodonis coram rege 854 & duobus filijs eius Lothario & Ludouico purificauit se de supradicto stupro, cùm nullus ausus esset pro hoc armis cum eo decertare. Danici piratae inhiatores praedae, Sceapege depraedati sunt.

833 20. Filij regis temptauerunt regnum patri auferre,855 quod & perfecerunt vbi obuiauerunt ei cum Gregorio papa in campo magno, qui est inter Argentinam & Basalam. Tunc separantes reginam ab eo, & mittentes eam in Italiam, in ciuitatem Dertunam, Pippinus in Aquitaniā, Ludouicus in Bauariam perexit. Lotharius verò patrem ad Cōpendium palatiū, & inde ad Aquisgranū eum duxit, & in custodia inclusit, ibi (que) caelebrauit Natale domini, patre adhuc incluso. Rex Occidentalium Saxonum Egbertus apud Carrum cū. 35. nauibus piratarū pugnauit, [Page 291] sed strage magna facta Dani potiti sunt victoria.

856 21.834

857 22. Post Epiphaniam verò quià Ludouicus cum patre 835 contra eum erat, Lotharius compellit patrem secum ire ad Compendium. Quem cum multitudine secutus est Ludouicus, & cùm propè esset, fugit Lotharius. Ludouicus verò patrem duxit ad sedem regalem Aquisgrani, ibi (que) paritèr Pascha celebrauerunt. Dani multa cum classe in Occidentalium Britonum terram (quae Curualia vocatur) appulerunt: cum quibus Britones foedus paciscuntur, & eos secum ducentes, fines regni Egberti regis depopulantur. Quod ille audiens, festinantèr copiā militum coadunauit, & in loco qui dicitur Hengestesdune, id est, Mons Hengisti, cum eis certamen inijt. Ex quibus multos trucidauit, reliquos verò fugauit.

858 23. Ciclus. 17. decennouenalis incipit, Indictione. 14.836 Egbertus rex Occidentalium Saxonum obijt. Quem Offa rex Merciorum & Brihtricus rex Westsaxonum, antequàm rex effectus esset, de Anglia expulerunt. Qui Franciam adijt, ibi (que) per triennium mansit: Indè Angliam redijt, & mortuo Brihtrico regni gubernacula (vt praelibauimus) suscepit. Cuius post mortē filius suus Aethelulfus in Westsaxonia regnare coepit, suum (que) filiū Aethelstanū Cantuarijs, Eastsaxonibus, Suthregijs & Suthsaxonibus regem praefecit.

859 24. Wulfhardus Dux apud Hamtun cum. 34. nauibus 837 piratarum praelium gessit, & ex eis multam stragem dedit, victor (que) extitit, nec multò post vita decessit. In regione quae vocatur Port cum Danis praelium inijt Dux Athelmus, Dorcestrensibus auxilium sibi ferentibus, eos (que) diu fugere compulit, sed tamen in ipsa fuga ab eis vulneratus occubuit, Danicus verò miles victoriā habuit. Rege verò Aethelulfo regnante sanctus Helmstanus episcopus vita decessit: cui iussu regis beatus Swithunus successit.

860 25 Pauto diaconus palatij▪ lapsus est in Iudaismum.838 [Page 292] Dux Herebrihtu [...] & cum eo quamplures Merscuuariorū, à Danis Paganis occisi sunt. Eodem (que) anno in Lindissi prouincia, in Eastanglia, & in Cantia ab eodem exercitu multi sunt interfecti. Wiglafus rex Merciorum vita decessit. Cui in regnum Beortulfus successit.

839 26. Eclipsis solis facta est. 3. Nonas Maij, inter octauam 861 & nonam horam, in vigilia Ascensionis domini. In Lundonia & in Cuuentauuic, in ciuitati Hrofi saepè dicti Pagani quamplurimos dederunt neci.

840 27. Ludouicus imperator, dum filium suum Ludouicū 862 trans Rhenum persequeretur, morbo grauatus, naui per Meni flumen in Rhenum deductus, vix in insulam Ingelenheim perueniens, obijt ibi. 11. Calend. Iunij, & inde mense Martio asportatus, in basilica sancti Arnulphi sepelitur: statim (que) Lotharius Italia egressus, imperium arripuit. Aethelulfus rex Occidētalium Saxonū, apud Carrum cum. 35. nauibus Danorum commisit praelium, sed Saxones Danica vicit fortuna. Temporibus Ludouici imperatoris floruit Theodulfus Floriacēsium abbas, & Aurelianensium episcopus. Qui cùm insimulatus multis criminibus apud imperatorem fuisset, Andegauis est exilio religatus. Qui dum in custodia teneretur, contigit vt ibidem die Palmarum veniret iam dictus Imperator. Et cùm secùs domum, qua custodiebatur ipse Theodulphus episcopus, processio pertransiret, facto silentio praesente Imperatore, illos pulcherrimos versus (qui nūc vs (que) in eadem solennitate psalluntur) à se editos, per faenestram decantauit. Quorum hoc est exordium.

Gloria laus & honor tibi sit rex Christe redemptor:

Cui pue [...]ile decus prompsit Osanna pium.

Quibus imperator emollitus, mòx eum à vinculis absolui praecepit, & priori gratiae redonauit. Sed dum ad sua reuertitur veneno (sicut fertur) extinguitur. Cui successit in episcopatu Ionas vir venerabilis, qui cōtra Claudiū Taurinensem episcopum haeresiarcham librum de adoranda [Page 293] cruce edidit. Dogmatizauit enim idem haereticus crucis dominicae signum non oportere adorari, quod nisi adhibeatur frontibus nostris, siue aquis quibus regeneramur, aut crismati quo linimur, aut sacrificio quo vegetamur, nihil ritè perficitur. Sed ei memoratus episcopus Ionas, satis lucidè catholicé (que) illo suo respondit libello. Floruit etiam ijsdem temporibus vir quidam, Rabanus nomine, qui & ipse de laude crucis librum diuersis schematibus decoratum metricè composuit.

ROmanorum. 80. Lotharius, regnauit annis. 15. Corpus sancti Bartholomei apostoli Beneuentum delatum est.

863 1. Ludouicus verò & Carolus paterno regno priuati,841 apud Fontaniacum fratrem Lotharium bello superant.

864 2. Tres supradicti fratres regnum Francorum inter se 842 diuiserunt. Carolus Occidentem tenet à Britanniaco Oceano vsque ad Mosam fluuium. Ludouicus suscepit Orientem, id est omnē Germaniam vs (que) Rheni fluenta, & aliquas ciuitates trans Rhenum cum adiacentibus plagis propter copiam vini. Lotharius primogenitus & imperator, medium inter vtros (que) tenuit regnum, totam Prouinciam, & omnia regna Italiae cum ipsa Roma. Ab hoc Lothario, regnum Lotharingorum hactenùs dicitur.

865 3. Gregorius papa obijt.843

866 4. Sergius. 101. papa.844

867 5. Dux Eanulfus cum Sumersetensibus, & Ealstanus 845 Scireburnensis episcopus, & Dux Osricus cum Dorcestrē sibus, ad ostium fluminis Pedridan, cum Danico exercitu pugnantes, & ex eis non modicam stragem dantes, victoriae palmam sunt adepti. Defuncto Egredo Lindisfarnensi episcopo, Egbertus successit.

868 6. Otgarius archiepiscopus Moguntinus obijt. Rabanus 846 abbas Fuldensissuccessit. Hatto successit abbas ad Fuldam.

869 7.847

[Page 294] 848 8. Defuncto Wicciorum episcopo Heaberto, Alhunus successit.870

849 2. Anglosaxonum rex Alfredus, in illo pago qui nominatur Barocessire nascitur, in villa regia quae dicitur 871 Wanating, qui pagus talitèr vocatur à Berroc silua, vbi buxus abundantissimè nascitur. Cuius genealogia tali serie contexitur. Alfredus rex filius Aethelulfi regis, qui fuit Egberti, qui fuit Alhmundi, qui fuit Eafae, qui fuit Eoppae, qui fuit Ingilsi. Ingilsus & Ina ille famosus Occidentaliū Saxonum rex germani duo fuerunt. Qui Ina perrexit Romam, & ibi vitam praesentem finiens, honorificè coelestē patriam (cum Christo regnaturus) adijt. Qui fuerunt filij Coenredi, qui fuit Ceolwaldi, qui fuit Cuthae, qui fuit Cuthwini, qui fuit Ceaulini, qui fuit Kenrici, qui fuit Cerdicij, qui fuit Elisij, qui fuit Eslae, qui fuit Gewisij. A quo Britones totam illam gentem Gewisam nomināt. Qui fuit Wigae, qui fuit Freawini, qui fuit Freodegarij, qui fuit Brā dij, qui fuit Bealdegi, qui fuit Wodeni, qui fuit Frithewaldi, qui fuit Frealafi, qui fuit Fritheulfi, q.f. Fiuni, q.f. Godulfi, qui fuit Gaetae. Quem Gaetam iādudùm Pagani pro deo venerabantur. Qui fuit Cedwae, qui fuit Beawae, qui fuit Sceldwij, qui fuit Heremodi, qui fuit Itermodi, qui fuit Hathri, qui fuit Walae, qui fuit Bedwigi, qui fuit Seth, qui fuit Noae, qui fuit Lamech, qui fuit Matusalae, qui fuit Enoch, qui fuit Iared, qui fuit Malaliel, qui fuit Cainan, qui fuit Enos, qui fuit Seth, qui fuit Adam. Mater quoque eiusdem Osburga nominabatur, religiosa nimiū faemina, nobilis ingenio, nobilis & genere, quae erat filia Oslaci famosi pincernae regis Aethelulfi, qui Oslacus Gothus erat natione. Ortus enim erat de Gothis & Iutis, de semine scilicet Stufi & Wihtgari duorum fratrum, & etiam comitum, qui accepta potestate Vectae insulae ab auunculo suo Cerdicio rege, & Kinrico filio suo consobrino eorum, paucos Britones eiusdem insulae accolas, quos in ea inuenire potuerunt, in loco qui dicitur Wihtgarabirig occiderunt. [Page 295] Caeteri enim accolae eiusdem insulae, antè aut occisi erant, aut exules aufugerunt.

872 10. Calendis Iunij, vigilia Pentecostes Bertferthus, filius 850 regis Merciorum Bertulfi, suum cognatum iniustè peremit sanctum Wistanum. Hic ita (que) nepos duorum extitit regum Merciorum: Nam pater eius Wigmundus, Wiglafi regis filius, mater verò Aelfleda Ceolulfi regis extitit filia Corpus autem illius ad monasterium tunc temporis famosum (quod Reopedun nominatur) delatum, in mausoleo aui sui regis Wiglafi est tumulatum. Sed illius martirio coelestia non defuêre miracula. Nam de loco in quo innocentèr peremptus est, columna lucis vs (que) ad coelum porrecta, omnibus eiusdem loci incolis per. 30. dies conspicua stabat.

873 11. Irmingardis regina vxor Lotharij obijt, tres ei 851 filios relinquens, Lotharium Ludouicum & Carolum. Ceorlus Domnaniae Comes cum Domnanijs contra Paganos pugnauit, in loco qui dicitur Wigganbeorh, & Christiani victoriam habuerunt. Et ipso eodem anno primùm hiemauerunt Pagani in Insula quae vocatur Sceapege, quod interpretatur Insula ouium, quae sita est in Thamesi flumine inter Eastsaxoniā & Cātuarios, sed & Cantiae propior est quàm Eastsaxoniae, in qua monasterium optimum constructum est. Eodem quoque anno magnus Paganorum exercitus cum. 350. nauibus in ostium Thamesis fluminis venit, & Doruberniam id est Cantuariorum ciuitatem, & Lundoniam quae sita est in aquilonali ripa Thamesis fluminis, in cōfinio Eastsaxonū & Middelsaxonū, sed tamen ad Eastsaxoniā illa ciuitas cum veritate pertinet, depopulati sunt: & Beortulfum Merciorum regē cum omni exercitu suo, qui ad praeliandum contra illos venerat, in fugam verterunt. His ibi ita gestis, idem Paganorum exercitus perrexit in Suthregiam, qui pagus situs est in meridiana Thamesis fluminis ripa ab occidentali parte Cātiae, & Aethelulfus Westsaxonum rex & filius [Page 296] suus Aethelbaldus cum omni exercitu, in loco qui dicitur Aclea, id est in campo quercus, diutissimè pugnauerunt, ibi (que) cùm diu acerrimè & animosè ex vtra (que) parte pugnatum esset, maxima pars Paganae multitudinis funditùs deleta & occisa est: ita qualitèr nunquam in aliqua regione in vna die, ante nec post, ex eis occisum esse audiuimus. Et Christiani victoriam honorificè tenuerunt, & loco funeris dominati sunt. Eodem quo (que) anno Aethelstanus rex & Ealcherus Comes magnum Paganorum exercitum in Cā tia, in loco qui dicitur Sandwicus occiderunt, & ex nauibus eorum, nouem naues ceperunt, caeteri per fugam elapsi sunt.

852 12. Rex Merciorum Beortulfus vita decessit, cui in 874 regnum Burhredus successit.

853 13. Leo papa. 102. post Petrum. Burhredus rex Merciorum,875 per nuntios deprecatus est Aethelulfum Occidē talium Saxonum regem, vt ei auxilium conferret, quo mediterraneos Britones (qui inter Merciam & mare occidentale habitant) dominio suo subdere potuisset, qui contra eum immodicè reluctabantur. Nec segnius Aethelulfus rex (legatione eius accepta) exercitum mouens, Britaniam cum Burhredo rege adijt, statim (que) vt ingreditur, gentem illam deuastans, dominio Burhredi subdit. Quo facto domum reuertitur. Eodem anno Aethelulfus rex praefatum filiū suum Alfredum, magno nobilium & etiā ignobiliū numero constipatum, honorificè Romam transmisit. Quē Leo papa (sui patris rogatu) oppido ordinās, vnxit in regem, & in filium adoptionis sibimet accipiens, confirmauit. Eodem quo (que) anno Alcherus Comes cum Cantuarij [...] & Huda cum Suthregijs contra Paganorum exercitum in insula, quae Saxonicè dicitur Tenet, Britannicè Ruim, animosè & acritèr belligerauerunt, & primitùs Christiani victoriam habuerunt, prolongato (que) diu praelio ibidem ex vtraque parte plurimi ceciderūt, & in aqua mersi suffocati sunt, & Comites illi ambo ibidē occubuerunt. Necnō [Page 297] & eodem anno rex Occidentalium Saxonum Aethelulfus, post Pascha filiam suam Burhredo Merciorum regi, in villa regia, quae dicitur Cippenham, nuptijs regalitèr factis ad reginam dedit.

876 14. Defuncto Egberto Lindisfarnensi episcopo, Eardulfus 854 successit.

877 15. Ciclus. 18. decennouenalis incipit, indictione. 3.855 Rabanus archiepiscopꝰ obijt. Carolus ei successit. Lotharius imperator cōuocatis primoribus regni, imperiū inter filios suos diuisit: Ludouico quidem Italiam tradidit, eum (que) in imperatorem nomine suo appellari fecit. Lothario verò regnum quod ex suo nomine vocatum est cō cessit▪ Carolo autem iuniori Hessorum prouinciam mandauit. Qui ita disponens, saeculum reliquit, & in Prumia monasterio veniens, postquàm habitum sanctae conuersationis monachorum suscepit, eodem anno. 3. Cal. Octobris obijt. Magnus Paganus exercitus tota hieme in praefata Sceapege insula hiemauit. Eodem anno Aethelulfus rex decimam totius regni sui partem ab omni regali seruitio & tributo liberauit, & in sempiterno graphio in cruce Christi, pro redemptione animae suae & antecessorum suorum, vni & trino deo immolauit. Sic (que) magno cum honore Romam perrexit, filium (que) suum Alfredum, quē plus caeteris dilexit, iterùm in eandem viam secum ducens, ibi anno integro remoratus est. Quo peracto, ad patriam suā remeauit, afferens secum Iuthitam, Caroli Francorum regis filiam. Intereà tamen Aethelulfo rege vltra mare tantillo tempore immorante, quaedam infamia contra morem omnium christianorum, in occidentali parte Selwde orta est. Nam Aethelbaldus, rex & Ealstanus Scireburnensis ecclesiae episcopus, Eanulfus quo (que) Sumertunensis pagi Comes, coniurasse referūtur, ne vnquam Aethelulfus rex à Roma reuertens, iterùm in regno reciperetur. Quod inauditum omnibus saeculis antè infortunium, episcopo & Comiti solummodò perplurimi reputant, ex quorum [Page 298] consilio hoc factum esse perhibetur. Multi quo (que) regali solummodò insolentiae deputant, quia & ille rex in hac re & in multis alijs peruersitatibus pertinax fuit, sicut quorundam hominum relatu audiuimus, quod & rei sequentis approbauit effectus. Nam redeunte eo à Roma, praedictus filius regis Aethelulfi, cum omnibus suis consiliarijs, immò insiliarijs, tantum facinus perpetrare ausi sunt, vt regem à regno proprio repellerent: quod nec deus ita fieri permisit, nec nobiles totius Saxoniae consenserunt. Nam ne irremediabile Saxoniae periculum belligerante patre cū filio, quin immò tota cū gēte ambobus rebellā tibus, atrociùs & crudeliùs per dies singulos quasi clades intestina augeretur: ineffabili patris clementia, omniū (que) astipulatione nobilium, adunatum anteà regnum inter patrem & filium diuiditur & orientales plagae patri, occidentales filio è contrario deputantur, vbi enim pater iusto iudicio regnare debuerat, illic iniquus & pertinax filius regnabit. Nam occidentalis pars Saxoniae semper orientali principalior est. Adueniēte igitur Aethelulfo rege à Roma, tota illa gens (vt dignum erat) in aduentu senioris ita gauisa, est, vt (si ille permitteret) pertinacē filiū suum Aethelbaldum cum omnibus suis consiliarijs à totius regni sorte expellere vellent. Sed ille vt diximus nimia clementia & prudenti consilio vsus, ne ad regni periculum perueniret, ita fieri noluit: & Iuthitam Caroli regis filiam, quam à patre suo acceperat, iuxta se in regali solio sine aliqua suorum nobilium controuersia & odio, vsquè ad obitum vitae suae, contra peruersam illius gentis consuetudinem sedere imperauit. Gens nam (que) Occidentalium Saxonum reginam iuxta regem sedere non patitur, nec etiam reginam appellari, sed regis cōiu gem permittit. Quae controuersia (immo infamia) de quadam pertinaci & maliuola eiusdem gentis regina otta est, maioribus nostris sic attestantibus. Fuit in Mercia moderno tempore quidam strenuus rex nomine Offa: cuius filiā [Page 299] nomine Eadburgam Brihtricus Occidētalium Saxonum rex (vt praediximus) sibi in coniugium accepit. Quae mox tirannicè viuere, omnia odibilia deo & hominibus facere, quos posset ad regem accusare, & sic vita aut potestate per insidias priuare: & si à rege illud non posset impetrare, veneno eos coepit necare. Hoc factum de adolescente quodam regi dilectissimo habetur compertum, quem cùm ad regem accusare non posset, veneno eum necauit. De quo veneno etiam praefatus rex Brihtricus inscientèr gustasse aliquid refertur. Ne (que) enim illa venenum dare regi proposuerat, sed puero, sed rex praeoccupauit, vnde ambo periêre. Pro huiusmodi reginae malitia omnes accolae illius terrae cōiurauerunt, vt nullum vnquam regem super se regnare permitterent, qui reginam in regali solio iuxta se sedere imperare vellet. Defūcto igitur Brihtrico rege, cùm regina inter Saxones diutiùs esse non posset, vltra mare nauigans cum innumerabilibus thesauris Carolum illum famosissimum Francorum regem adijt. Ad quem cùm ante solarium multa regi offerens dona staret, Carolus ait. Elige Eadburga quem velis, me aut filium meum, qui in isto solario stat mecum. At illa sine deliberatione, stultè respondens, ait. Si mihi electio conceditur, filium tuum in quantum te iunior est eligo. Carolus illi respōdens, & subridens, ait. Si me eligeres filium meum haberes, sed quia filium meum elegisti, nec me nec filium meum habebis. Dedit ei tamen vnum magnum sanctimonialium monasterium, in quo deposito saeculari habitu, & sanctimonialium sumpto indumento, perpaucis annis abbatissae fungebatur officio. Nam à quodam laico constuprata, eiecta (que) monasterio Caroli regis imperio, in paupertate & miseria laethotenus vitam duxit. Vixit ergo Aethelulfus rex duobus annis postquàm à Roma redijt. In quibus inter alia multa praesentis vitae bona studia cogitans de suo ad vniuersitatis viam transitu, ne sui filij post patris obitum indebitè inter se disceptarent, haereditariam [Page 300] scribere imperauit epistolam. In qua & regni inter filios Aethelbaldum & Aethelbertum, & propriae haereditatis inter filios & filiam & etiam propinquos, pecuniarum quae post se superessent inter animam & filios & etiam nobiles suos diuisionem ordinabilitèr literis mandare procurauit. Pro vtilitate nam (que) animae suae, quam à primaeuo inuentutis suae flore in omnibus procurare studuit, per omnem haereditariam terram suam semper in decem Manentibus vnum pauperem, aut indigenam aut peregrinum, cibo, potu, vestimēto, successoribus suis vs (que) ad vltimum diem iudicij post se pascere praecepit, ita tamen si illa terra hominibus & pecoribus habitaretur, & deserta non esset. Romae quoque omni anno. 300. mancusas denariorum portare praecepit: quae talitèr ibi diuiderentur, scilicet. 100. mancusas in honore sancti Petri, specialitèr ad emendum oleum, quo impleantur omnia luminaria illius apostolicae ecclesiae, in vespera Paschae & in gallicantu aequalitèr, &. 100. mancusas in honore sancti Pauli, eadem de causa. 100. quoquè mancusas vniuersali papae apostolico. Defuncto autem illo Idibus Ianuarij & apud Wintoniam sepulto, Aethelbaldus filius eius, contra dei interdictum & Christianorum dignitatem, necnon & contra omnium Paganorum consuetudinem, thorum patris sui ascendens, Iuthitam Caroli Francorum regis filiam in matrimonium duxit, effraenis (que) duobus ac dimidio annis Occidētalium Saxonum post patrem regni gubernacula rexit. Sanctissimus deo (que) acceptus Eadmundus, ex antiquorum Saxonū prosapia oriundus, fidei christianae cultor veracissimus, omnibus blando eloquio affabilis, humilitatis gratiae procliuis, egentibus liberalitèr dapsilis, pater clemētissimus pupillis & viduis, Eastengliae prouinciae nactus est culmen regiminis.

ROmanorum. 81. Ludouicus, qui & Lotharius, regnauit annis. 15.

156 1.878

[Page 301] 879 2.857

880 3. Benedictus. 103. papa post Petrum.858

881 4.859

882 5. Meginradus eremita martirizatur. Rex Aethelbaldus 860 defunctus est, & in Scireburna sepultus, & Aethelbertus frater suus, Cantiam, Suthregiam, Suthsaxan quo (que) suo dominio (vt iustum erat) subiunxit. In cuius diebus magnus Paganorum exercitus de mari adueniens, Wintoniam ciuitatem hostilitèr inuadens, depopulatus est. Cui cùm ad naues cum ingenti praeda reuertentur, Osricus Hantunensium Comes cum suis, & Aethelulfus Comes cum Barrocensibus virilitèr obuiauerunt, conserto (que) praelio Pagani passim trucidantur, & cùm diutiùs resistere non possent, muliebritèr fugam arripiunt, & Christiani loco funeris dominati sunt. Aethelbertus ita (que) quin (que) annis regno pacificè & amabilitèr at (que) honorabilitèr gubernato, cum magno suorum dolore viam vniuersitatis adijt, & in Scireburna iuxta fratrē suum honorificè sepultus requiescit.

6. Hatto abbas Fuldensis obijt: & Thiodo post eum 861 883 successit.

7. Sanctus transiuit Swithunus & astra petiuit, Indictione 862 884 decima. 6. Nonas Iulij, feria quinta.

8. Carolus archiepiscopus obijt: Luitbertus post eum 863 885 successit. Sanctus Nicholaus papa. 104.

886 9. Lotharius imperator, eò quòd Thieburgam reginam 864 vxorem legitimam recusare vellet, quam exosam habebat propter Waldradam concubinam suam, quam cùm adolescens erat in domo paterna nimio dilegebat affectu: non parua res inde euenit. Fratres enim reginae haec Nicholao papae Romae referunt, vnde Nicholaus papa Arsonium episcopum apocrisiarium suum & cōsiliarium vice sua in Franciam anno isto direxit. Quo cùm venisset, conuocato episcoporum conuentu, antequàm protinùs anathematis gladio feriretur, necessitate constrictus Lotharius, [Page 302] vellet nollet, reginam in matrimonium recepit: interposito iurisiurandi sacramento ne eam à se separaret, neque ipsa viuente aliam super eam induceret. Sed posteà proiecta regina & Waldrada pro ea inducta, sanctus papa Nicholaus in Purificatione sanctae Mariae Waldradam anathematis sententia ab omni consortio sanctae ecclesiae excommunicauit. Pagani hiemauerunt in insula Tenet, firmum (que) foedus cum Cantuarijs pepigerunt, quibus Cantuarij pecuniam pro faedere seruando reddere promiserunt. Intereà tamen vulpino more Pagani noctu clam castris erumpentes, faedere dirupto, & promissionē pecuniae spernentes, (sciebant enim maiorem pecuniā se furtiua praeda quàm pace adepturos) totam Orientalem Cantiae plagam depopulati sunt.

865 10.887

866 11. Aethelredus regis Aethelberti frater, Occidentalium 888 Saxonum regni gubernacula suscepit. Eodem anno magna Paganorum classis de Danubio Britanniam aduenit, & in regno Orientalium Anglorum (quod Saxonicè Eastengle dicitur) hiemauit, ibi (que) ille exercitus maxima ex parte equestris factus est.

867 12. Praedictus Paganorum exercitus de Orientalibus 889 Anglis ad Eboracum ciuitatem migrauit, quae in aquilonali ripa Humbri fluminis sita est. Eo tēpore maxima inter Northanhimbros discordia diabolico instinctu orta fuerat: sicut semper populo qui odium incurrerit euenire solet. Nam Northanhimbri eo tempore (vt diximus) legitimum regem suum Osbrihtum nomine, regno expulerant & tyrannum quendam (Aellam nomine) non de regali prosapia progenitum, super regni apicem constituerant: sed aduenientibus Paganis, consilio diuino, & optimatum adminiculo, pro communi vtilitate discordia illa aliquantulum sedata, Osbrihtus & Aella adunatis viribus cōgregato (que) exercitu, Eboracum oppidum adeunt. Quibus aduenientibus Pagani confestim fugam arripiunt, & [Page 303] intra vrbis moenia se defendere procurauerunt. Quorum fugam & pauorem Christiani cernentes, etiam intra vrbis moenia eos persequi & murum frangere instituunt, quod & fecerunt. Non enim tunc adhuc illa ciuitas firmos & stabilitos muros illis tēporibus habebat. Cū (que) Christiani murum vt proposuerant fregissent, eorum (que) magna pars in ciuitatem simul cum Paganis intrassent, Pagani dolore & necessitate compulsi, super eos atrocitèr irrumpunt, caedunt, fugant, prosternūt intùs & extrà. Illic maxima ex parte omnes Northanhimbrensium coetus occisi, duobus regibus deletis occubuerūt, reliqui verò qui euaserunt pacem cum Paganis pepigerunt. Eodem anno Ealstanus episcopus Scireburnensis ecclesiae viam vniuersitatis adiens, postquàm episcopatum per. 50. annos honorabilitèr rexerat, in pace in Scireburna sepultus est.

13. Ciclus solaris incipit 4. concurrentibus bisextilibus.868 890 Cometis stella visa est manifestissimè hoc anno. Venerabilis rex Alfredus, secundarij tamen, tunc ordine fretus, vxorem de Mercia nobilem scilicet genere, filiam Aethelredi Gainorum Comitis (qui cognominabatur Mucil) subarauit & duxit. Cuius foeminae mater Eadburga nominabatur, de regali genere Merciorum regis, venerabilis scilicet foemina, & per multos annos post obitū patris sui castissima vidua letho tenus permāsit. Eodem anno praedictus Paganorum exercitus Northanhimbros relinquens, in Merciam venit, & Snotingaham adijt, quod Britannic [...] Tigguocobauc interpretatur, latinè autem speluncarū domus, & in illo loco eodem anno hiemauerunt. Quibus illic aduenientibus, confestim Burhredus Merciorum rex omnes (que) gentis eiusdem optimates nuncios ad Aethelredum Occidentalium Saxonum regem & ad fratrem eius Alfredum dirigunt, supplicit [...]r obsecrantes vt sibi auxiliarentur, quo possent contra praefatū pugnare exercitum. Quod & facilè impetrauerunt, Nam fratres non segniùs promissione▪ congregato ex omni parte [Page 304] sui immenso exercitu, Merciā adeunt, & vs (que) ad Snotingaham bellum vnanimitèr quaerentes perueniunt. Cùm (que) Pagani tuitione arcis muniti, bellum dare negarent, & Christiani [...] [...]rangere murum non suppe [...]ebat: pace inter Mercios & Paganos facta, duo illi fratres Aethelredus rex & Alfredus cum suis cohortibus domum reuersi sunt. Oratorium sancti Andreae Apostoli Kemesege constructum & dedicatum est ab Alhuno Wigorniensi praesule.

869 14. Sanctus Nicholaus papa obijt. 8. Idus Decemb.891 Praefatus Paganorū exercitus iterùm ad Northanhimbros equitans Eboracum ciuitatem adijt, ibiquè anno integro mansit.

870 15. Adrianus. 105. papa. Lotharius audita morte Nicholai papae, misit ad papam Adrianū, vt cum gratia eum 892 susciperet. Cui rescripsit, vt si se immunem ab obiectis praedictis sciret, ad appetendam sancti Petri benedictionem properaret: si culpabilem, vt ad condigna remedia poenitentiae nihilominùs sine dilatione veniret. Qui cùm Romam peruenisset, ab Adriano papa honorificè susceptus est, & cùm à papa interrogaretur si praecepta sancti Nicholai, immo sancti Petri, & iusiurādum dominici corporis obseruasset, respondit se ita obseruasse omnia ac si diuinitùs essent praecepta: quod etiam optimates & proceres sui attestati sunt. Cui papa: oportet te ergo (inquit) ô fili charissime corpus Christi nobiscum participare, vt per hanc participationem membris Christi, vnde abscissus videbaris, inseri merearis. Papa ita (que) cantata missa hora cōmunicationis accipiens corpus Christi manibus suis, dixit Lothario: Si innoxius es à praedictis criminibus, remissio sit tibi haec communicatio. Sin autem, nequaquàm sumere praesumas, ne fortè ad condemnationem tibi perueniat. Rex autem captus mente, obduratus paritèr & obcaecatus, abs (que) retractione communicauit. Deinde papa sequacibus regis & fautoribus dixit singulis. Si in adulterio praedicto cum rege tuo non communicasti, haec [Page 305] communio corporis Christi sit tibi in vitam aeternam. Nullus autē qui in hoc scelere regi consensit & cōmunicauit, post annum vixit. Lotharius verò imperator Roma egressus, morbo corripitur, & perueniens ad Placentiam ciuitatem obijt. 6. Idus Augusti. Inde etiam & in populo mortalitas maxima acta est. Cuius regnum Ludouicus & Carolus senior, fratres eius, in loco Marsana iuxta Mosam, vnà cum proceribus & optimatibus suis, aequis partibus inter se diuiserunt. Carolus ad Heristellum perrexit, cuius palatium ei acciderat. Ludouicus ad Aquisgrani palatiū redijt. Supra memoratus Paganorum exercitus per Merciam in Orientales Anglos transiuit, & ibi in loco (qui dicitur Theotford) hiemauit. Eodem anno sanctissimus ac gloriosissimus Oriētalium Anglorum rex Eadmundus, vt in sua legitur passione, ab Inguaro rege Paganissimo indictione. 2. duodecimo. Cal. Decemb. die dominico martirizatus est. Quo etiam anno Ceolnothus Dorobernensis archiepiscopus defunctus, in eadem ciuitate in pace sepultus est. Cui vir venerandus Aethelredus successit.

ROmanorum. 82. Ludouicus, filius Ludouici vel Lotharij, regnauit annis. 4.

893 1. Exosae memoriae Paganorum exercitus, Oriētales 871 Anglos deserens, regnum Occidentalium Saxonū adiens, venit ad villam regiam quae dicitur Readingum, in meridiana Thamesis fluminis ripa sitā, in illo pago qui dicitur Bearrocscire. Tertio (que) aduentus sui die duo Comites eorum cum magna illius parte in praedam equitauerunt, alijs vallum inter duo flumina Tamesan & Kinetan, à dextra parte eiusdem villae regiae facientibus. Quibus Aethelulfus Bearrocēsis pagi Comes, cum suis, in loco, qui anglicè Englafeld, latinè Anglorum campus dicitur, obuiauit: vbi animosè pugnatum est ex vtra (que) parte. Cum (que) ibi diu vtri (que) resisterent, altero Paganorum Comite occiso, & maxima exercitus parte deleta, caeteris (que) fuga elapsis, Christiani victoriam accipientes, loco funeris dominati [Page 306] sunt. His ibi ita gestis, post quatuor dies Aethelredus rex & Alfredus frater eius, adunatis viribus, cōgregato (que) exercitu, Redingum adierunt. Cum (que) vs (que) ad portam arcis peruenissent, caedendo & pro [...]ternendo quoscun (que) de Paganis extra arcem inuenissent, Pagani non segniùs certabant lupino more, totis portis erumpentes, totis viribus bellum perquirunt, ibi (que) diu & atrocitèr ex vtra (que) parte dimicatum est. Sed (proh dolor) Christianis demùm terga vertentibus, Pagani victoriā accipientes, loco funeris dominati sunt, ibi (que) Aethelulfus praefatus Comes inter caeteros occubuit. Quo dolore & verecundia Christiani commoti, iterùm post, 4. dies contra praefatum exercitum, in loco qui dicitur Aescesdun, quod latinè Mons fraxini interpretatur, totis viribus & plena voluntate ad praelium prodeunt. Sed Pagani in duas se turmas diuidentes▪ aequali testudine bellum parant. Habebant enim tunc duos reges, multos (que) Comites, concedentes mediam partem exercitus duobus regibus, & alteram omnibus Comitibus. Quod Christiani cernētes, & etiam ipsi exercitum in duas turmas diuidentes, testudines non segniùs construunt. Sed Alfredus citiùs & promptiùs cum suis ad locum praelij venit. Nimirum erat enim tunc suus frater Aethelredus rex in tentorio in oratione positus, audiens missam, nimium (que) affirmans se inde non discessurum antequam sacerdos missam finiret, & diuinum pro humano nolle deserere seruitium: & ita fecit. Quae regis Christiani fides multum apud deum valuit, sicut aptiùs declarabitur in sequentibus. Decreuerant ergò Christiani, vt Aethelredus rex cum suis copijs contra duos Paganos reges sumeret praelium, Alfredus verò suus frater, cum suis cohortibus cōtra omnes Paganorum Duces belli sortem sumere debere sciret. Quibus ita firmitèr ab vtra (que) parte dispositis, cùm rex in oratione diutiùs moraretur, & Pagani parati ad locum certaminis citiùs aduenissent. Alfredus tunc Secundarius, cùm diutiùs hostiles acies ferre non posset, [Page 307] nisi aut bello retrorsum cederet, aut cōtra hostiles copias ante fratris aduentum in bellum prorumperet, demum virilitèr (pristino more) Christianas copias contra hostiles exercitus, vt ante proposuerant (quamuis rex adhùc non venerat) dirigens, diuino fretus consilio & fultus adiutorio, testudine ordinabilitèr condensata, confestim contra hostes vexilla mouet. Tandem rex Aethelredus finitis quibus occupatus erat orationibus aduenit, & inuocato magno mundi principe, mox se certamini dedit. Sed in hoc loco nescientibus intimādum est, quòd ille locus certaminis belligerantibus inaequalis erat. Nam Pagani editiorem locum praeoccupauerūt, Christiani ab inferiori loco aciem dirigebant. Erat quo (que) in eodem loco vna spinosa arbor, breuis admodum, circa quam hostiles inter se acies cum ingenti omnium clamore, illi perperam agētes, isti pro vita & dilectis at (que) patria pugnaturi, hostilitèr conueniunt. Cum (que) aliquandiu animosè nimium (que) atrocitèr hinc & [...] vtri (que) pugnarent, Pagani diuino iudicio Christiano [...]m impetum diutiùs non ferentes, maxima parte [...] occisa, opprobriosam fugam cepêre. Quo in loco [...] duobus Paganorum regibus, & quin (que) Comites occisi occubuerunt, & multa millia illorum in eodem loco, & insuper per totam campestrem Aescesdun latitudinem vbi (que) dispersa & occisa corruerunt. Cecidit ergo illic Bagsegt rex, Sidroc senex Comes, Sidroc iunior Comes, Osbernus Comes, Freana Comes, Haraldus Comes: & totus Paganorum exercitus vsque ad noctem, & etiam vs (que) ad diem sequentem, quousque ad arcem qui euaserant peruenerunt, in fugam versus est. His ibi ita gestis, iterum post. 14. dies Aethelredus rex, vnà cum fratre Alfredo, adunatis viribus contra Paganos pugnaturus, Basengas adijt, quibus hostilitèr conuenientibus, & diu simul certantibus, Pagani victoria potiuntur. Rursùs duobus euolutis mensibus rex Aethelredus & frater eius Alfredus cum Paganis, qui se in duas [Page 308] diuiserant turmas, apud Meretun pugnantes, diu victores existunt, aduersarijs omnibus in fugam versis. Sed illis in praelium redeuntibus, multi ex his & ex illis corruunt, & Pagani victoriam accipientes, loco funeris dominantur. Eodem anno post Pascha rex Aethelredus, regno. 5. annis per multas tribulationes strenuè at (que) honorabilitèr cum bona fama gubernato, viam vniuersitatis adiens. 9. Cal. Maij, in Winburna sepultus est, vbi aduentum domini primam (que) cum iustis resurrectionem expectat. Quo defuncto, suprà memoratus Alfredus, qui vsque ad id temporis viuentibus fratribus suis fuerat Secundarius, totius regni gubernacula diuino concedente nutu, cum summa omnium illius regni accolarum voluntate confestim suscepit. Cuius de infantilibus & puerilibus moribus hoc in loco breuitèr inserendum esse existimauimus. Communi itaque & ingenti patris sui & matris amore, supra omnes fratres suos immo ab omnibus nimium diligebatur, & in regio Curto semper inseperabilitèr nutriebatur. Accrescente verò infantili & puerili aetate, cunctis fratribus forma decentior, vultu verbis atque moribus gratiosior videbatur. Sed (proh dolor) suorum parentum & nutritorum incuria vsque ad. 12. aetatis annum illiteratus permansit. Saxonica tamen poëmata die noctu (que) solers auditor, relatu aliorum saepissimè audiens, docibilis memoritèr retinebat. In omni venatoria arte incomparabilis omnibus peritia & faelicitate, sicut & in caeteris omnibus dei donis fuit. Cùm ergò quadam die mater sua sibi & fratribus suis quendam Saxonicum poëmaticae artis librum, quem in manu habebat ostenderet, ait: Quisquis vestrū discere citiùs istum codicem poterit, dabo ei illum. Qua voce immò inspiratione instinctus Alfredus, & pulchritudine principalis literae illius libri illectus, ita matri respondens inquit. Verè ne dabis istum librum vni ex nobis, scilicet illi, qui citissimè intelligere & recitare ante te possit? Ad haec illa arridens, dabo inquit illi. Tunc ille [Page 309] statim tollens librum de manu sua, magistrum adijt, & legit. Quo lecto, matri retulit & recitauit. Post haec cursum diurnum, psalmos quosdam, & orationes multas didicit. Quae omnia in vno libro congregata, in sinu suo die noctè (que) orationis gratia, inter omnia praesentis vitae curricula vbi (que) circumducebat. Sed (proh dolor) quod maximè desiderabat, liberalem scilicet artem, desiderio suo nō suppetebat, eò quòd illo tempore grammatici in toto regno Occidentalium Saxonum non erant. Cùm autem in primeuo iuuentutis suae flore mentem suam in dei mā datis stabilire vellet, se (que) à carnali desiderio abstinere nō posse cerneret, ne offensam dei incurreret si aliquid contrarium voluntati illius perageret, saepissimè gallicantu & matutinis horis clàm cōsurgēs, ecclesias & reliquias sanctorum orandi causa visitabat, ibique diu prostratus orabat: quo deus omnipotens propter suam misericordiam mentem illius amore suae seruitutis per aliquam infirmitatem, quam posset sustinere, non tamen quo eum indignum & inutilem in rebus mundanis faceret, corroboraret. Cum (que) hoc saepiùs magna mentis deuotione ager [...]t, post aliquantulum interuallum fici dolorem dei munere incurrit. In qua diú & egrè per multos annos roborans se, etiam de vita desperabat. Sed quodam tempore diuino nutu cum Corunbiam venandi causa adiret, & ad quandam ecclesiam orandi causa diuertisset, in qua sanctus Guerur requiescit: sanctus etiam Niotus ibidem pausat, diu in oratione tacita prostratus, dei misericordiam deprecabatur, quatinùs pro sua immensa clementia stimulos praesentis & infestantis infirmitatis aliqua qualicunque leuiori infirmitate mutaret, ea tamen conditione vt corporalitèr exteriùs illa infirmitas non appareret, ne despectus & inutilis esset. Oratione, finita, caeptū iter arripuit, & non multo pòst tempore, vt in oratione deprecatus fuerat, se ab illo dolore medicatum esse diuinitùs sensit, ita vt funditùs eradicaretur. Sed (proh dolor) eo amoto alius [Page 310] infestior in nuptijs eū arripuit, qui à. 20. aetatis suae anno vsque ad. 45, & eo amplius illum die nocte (que) incessabilitèr fatigauit. Nati sunt ergò ei filij & filiae de supradicta coniuge sua Ealsuitha, Egelfleda primogenita, post quā Eadwardꝰ, deinde Aethelgeoua, posteà Alftritha, deinde Aethelwardus natus est. Aethelfleda adueniente matrimonij tēpore, Aethelredo▪ Merciorum Comiti matrimonio copulata est. Aethelgeoua monasticae vitae regulis deuota, deo virginitate subiuncta & consecrata, diuinum subijt seruitium. Aethelwardus omnibus iunior literariae disciplinae diuino consilio, admirabili (que) règis prouidentia, & omnes penè totius regionis nobiles & etiā ignobiles, sub diligenti magistrorum cura traditi sunt, vt antequàm aptas humanis artibus vires haberent, liberalibus iustruerētur artibus. Edwardus & Alftritha semper in curia regia nutriti, non sine liberali disciplina: inter caetera praesentis vitae studia, psalmos, & Saxonicos libros maximeue Saxonica carmina studiosè didicêre. At rex Alfredus inter bella & praesentis vitae frequentia impedimenta, necnon Paganorum infestationes, & quotidianas corporis infirmitates regni gubernacula regere, omnem venādi artem agere, aurifices & artifices suos omnes, falconarios, accipitrarios, canicularios quo (que) docere, aedificia supra omnem antecessorum suorum consuetudinem venerabiliora & pretiosiora noua sua machinatione facere, Saxonicos libros recitare, & maximè Saxonica carmina memoritèr discere, alijs imperare solus assiduè pro viribus nō desinebat. Missam quotidiè audire, psalmos quosdam, & orationes, horas diurnas & nocturnas celebrare, & ecclesias nocturno tēpore orādi causa (clam suis) adire solebat, & frequentabat. Elemosinarum dator largissimus, omnium affabilissimus, & iucūdissimus, ignotarum rerum inuestigator solertissimus. Franci autem multi, Frisones, Galli, Pagani, Britones, Scoti, & Armorici, spōtè suo se dominio subdiderāt, nobiles scilicet & ignobiles: quos [Page 311] omnes sicut propriam gentem, secundum suam dignitatē regebat, diligebat, honorabat, pecunia & potestate ditabat. Episcopos quoque suos, omnem (que) ecclesiasticum ordinem, Comites, ac nobiles suos ministeriales, etiam & omnes familiares admirabili amore diligebat Filios quoque eorum qui in regali familia nutriebantur, non minùs proprijs diligens, omnibus bonis moribus instituere, & literis imbuere solus die nocte (que) inter caetera non desinebat. Cum (que) regnare propè (quasi inuitus) vno mense impleto coeperat, nimirum enim non putabat se nisi diuino fultum auxilio, tantam Paganorum non posse solum sustinere austeritatem: quin etiam viuentibus suis fratribus cùm magna multorum detrimenta sustinuisset, cōtra vniuersum Paganorum exercitum in monte, qui dicitur Wiltun, qui est in meridiana ripa fluminis Guilon, de quo flumine totus ille pagus nominatur, cum paucis & nimiū inaequali numero acerrimè belligerauit. Et cùm hinc inde vtrique hostilitèr & animosè non parua diêi parte pugnarent, Pagani ad integrum suum periculum cernentes, & hostium infestationem diutiùs non ferentes, terga in fugam verterunt. Sed (proh dolor) per audaciam persequē tium decipientes, iterùm in praelium prodeunt, & victoriam capientes, loco funeris dominati sunt. Nec hoc cuiquam mirabile videatur, quòd Christiani paruum in praelio numerum habebant. Erant enim Saxones maxima ex parte in vno anno octo contra Paganos praelijs popularitèr attriti, vnus rex Paganorum & nouē Duces cum innumeris cohortibus occisi periêre, exceptis quotidianis nocturnis (que) irruptionibus innumerabilibus, quos rex Alfredus & singuli Duces illius gentis cum suis, etiā (que) perplures Ministri regis contra Paganos infatigabilitèr exercebant. In quibus frequentissimis irruptionibus quot millia Paganae expeditionis occisa perierunt, nisi soli deo incognitum est, exceptis his qui in octo praedictis praelijs trucidati sunt. Eodem quoque anno Saxones cum eisdem [Page 310] [...] [Page 311] [...] [Page 312] Paganis ea conditione vt ab eis discederent, pacem pepigerunt: quod & impleuerunt.

872 2. Adrianus papa obijt. Iohannes. 806. papa. Defuncto 894 Wicciorum episcopo Alhuno, sanctae Wigorniensis ecclesiae nutritus, & vir in diuinis scripturis doctissimus Werefrithus. 7. Idus Iunij, die Pentecostes, ab Aethelredo Doroberniae archiepiscopo antistes est ordinatus. Qui imperio regis Alfredi libros Dialogorū beati papae Gregorij de latinitate primum in Saxonicam linguam elucubratim & elegantissimè transtulit. Hunc eundē, & processu temporis Pleigmundum genere Mercium Dorobernensis ecclesiae archiepiscopum, venerabilem scilicet virum sapientia praeditum, sacerdotes quo (que) genere Mercios Aethelstanum, & W [...]rul [...]um quàm optimè literis instructos, idē rex ad se de Mercia vocauit, multis (que) honoribus & potestatibus extulit, quo eū in desiderata, immo in discenda literarum scientia adiuuarent. Legatos etiam vltra mare ad Galliam direxit, inde sanctum Grimbaldum sacerdotem & monachum, virum venerabilem, cantorem optimum, ecclesiasticis disciplinis & in diuina scriptura eruditissimum, omnibus (que) bonis moribus ornatum: Iohannem quo (que) ae (que) presbiterum atque monachum acerrimi ingenij virum: Asserum etiam de Occiduis & vltimis Britanniae finibus è monasterio sancti Dewij aduocauit. Quorum omnium doctrina & sapientia regis desiderium ita indies crescebat, & implebatur, vt in breui librorum omnium notitiam haberet. Praefatus exercitus Paganorū Lundoniam adijt, ibi (que) hiemauit, cum quo Mercij pacem pepigerunt.

873 3. Ictu fulminis Wormacia comburitur. Ludouico imperatore 895 Romam veniente, ibique conuentum faciente coram papa Iohanne, Adalgisus dux Beneuentanus Graecorum persuasionibus corruptus, & contra Ludouicum imperatorem manū eleuans, à Senatu tyrannus & hostis reipublicae proclamatur, bellum (que) contra eum decernitur. [Page 313] Thiodo abbas Fuldensis obijt. Sigehardus successit. Saepè memoratus exercitus Lundoniam deserens, in Northanhimbrorum regionem perrexit, & ibi hiemauit in pago qui dicitur Lindesig, cum quo iterum Mercij pacem pepigerunt.

896 4. Ciclus decennouenalis. 19. incipit, Indict. 7. Ludouicus imperator obijt, & Carolus senior rex Galliae Romā 874 perrexit Supra memoratus exercitus Lindissig deserens, Merciam adijt, & hiemauit in loco qui dicitur Reopedun. Burhredum quo (que) Merciorum regem regnum suum deserere, & vltra mare exire, Romam (que) adire contra volūtatem suam coëgit, anno. 22. regni sui. Qui postquàm Romā adierat, non diu viuens ibi defunctus est, & in schola Saxonum in ecclesia sanctae Mariae honorificè sepultus, aduentum domini, primam (que) cum iustis resurrectionem expectat. Post cuius expulsionē Dani pirati totum Merciorum regnum suo dominio subdiderunt, quod tum miserabili condicione cuidam insipienti Ministro, cuius nomen erat Ceolulfus, eo pacto custodiendum commendauerūt, vt qualicun (que) die vellent id sibi pacificè resignaret: quibus in eadem conditione obsides dedit, & iurauit nullo modo se voluntati eorum contradicere velle, sed obediens in omnibus esse.

ROmanorum. 83. Carolus, regnauit annis. 2.

897 1. Carolus Romam perueniens, datis Iohanni 875 papae & Romanis magnis muneribus, imperator factus est. Ludouicus rex, frater Caroli, apud Franconfurt palatium obijt. 6. Cal. Septembris, sepultus (que) est in monasterio sancti Nazarij Lorassan, qui ex Regina nomine Emma tres filios habuit, id est, Carlomannum Arnulfi patrē, & Ludouicum, Carolum (que) iuniorem, posteà imperatorē. Carolus ergò senior & imperator audiens mortem fratris sui, ad Aquisgrani palatium, & inde post paucos dies Coloniam est profectus. Carlomannus verò primogenitus Ludouici, fines Italiae intrauit, quia Carolus senior inde [Page 314] recessit. Carolus autem frater eius in Alamannia morabatur. Porro Ludouicus qui ad obitum patris fuit, apud Franconfurt principalem sedem Orientalis regni residebat. Qui quo (que) Carolum seniorē. 8. Idus Octobris, in pago Moinense nomine Ripuaria non longè ab Andrenato Castello iuxta Rhenum contra se pugnantem. 50. amplius millibus, supetauit. Deinde tres fratres in loco qui dicitur Sualifelt inter se regnum paternum diuiserunt. Carlomannus Bauariam Pannoniam Corinthiam, & regna Sclauorum Beheimensium: Ludouicus Orientalem Frāciam, Turingiam, Saxoniam, Fresiam, partem (que) regni Lotharij: Carolus Alamāniam & aliquas ciuitates regni Lotharij tenuit. Supra memoratus saepè exercitus Reopedun deserens, in duas se diuisit turmas. Cuius altera pars cum Haldeno in regionem Northanhimbrorū perrexit, ibi (que) hiemauit iuxta fluuium qui dicitur Tyna, & totam Northanhimbrorum regionem suo subdidit dominio, necnon Pictos & Stratdutenses depopulati sunt. Altera verò pars cum Guthrun & Oskitello & Amundo tribus Paganorum regibus, ad locum qui dicitur Grantebrigge peruenit, ibique hiemauit. Eodem anno Alfredus rex nauali praelio in mare contra sex naues Paganorum belligerauit, & vnam ex eis cepit, caeteris per fugam elapsis.

876 2. Carolus imperator Romam secundò profectus est,898 & ab vrbe Roma in Bracham reuersus, Bosoni germano suo, Richildis Reginae filio, Irmingardā filiā Ludouici imperatoris cum magna gloria vxorauit, dedit (que) ei Prouinciam, & corona capiti eius imposita regem eum iussit appellari, & inde euolutis paucis diebus Papiam ingreditur. In qua cum publicam rem disponeret, repentè nūciatum est ei Carlomannum cum ingenti armatorum multitudine Longobardorum regna intrasse: qui mox pauore solutus Ticinum Padum (que) pertransit, summo (que) annisu in Gallias repedare contendit. Sed priusquàm Alpium praeminentia [Page 315] iuga angusta (que) itinera attingeret, egritudine tū ditur, de qua protinꝰ. 2. Nonas Octobris obijt. Cuius corpus sui in feretro extra Italiam leuauerūt, sed ob intollerabilem faetorem eius, compulsi sunt illud terrae commendare. Post aliquantos autem annos ossa eius translata sunt, & Parisijs in monasterio sancti Dionisij sepulta. Saepè memoratus Paganorum exercitus noctu de Grantebrig exiens, castellum quod dicitur Werham intrauit, vbi monasterium Sanctimonialium inter duo flumina Fraw & Trētam & in pago qui Saxonicè dicitur Dornseta tutissimo situ terrarum situm est, nisi ab occidentali parte tantummodò, vbi contigua terra est. Cum quo exercitu Alfredus rex foedus firmitèr & ea cōditione vt ab eo discederent pepigit: cui ille exercitus electos obsides (quātos ipse nominauit) sine vlla cōtrouersia dedit, necnon sacramentū in omnibus reliquijs quibus ille rex maximè post deū confidebat iurauit, in quibus nec alicui genti priùs iurare voluit se citissimè de regno suo exiturum. Sed more suo solita fallacia vtens, & obsides & iuramentum at (que) fidem promissam non custodiens, nocte quadam faedere rupto, omnes equites quos rex habebat occidit. Versus (que) inde, alium locum, qui Saxonicè Eaxancestre, Latinè ciuitas Exae dicitur, quae in orientali ripa fluminis eiusdē sita est, prope mare meridianum, quod interluit Galliam Britanniam (que), inopinatè adijt. Quem collecto exercitu rex Alfredus est insecutus, sed quia ciuitatem iam intrauerat, illum assequi non poterat: veruntamen quot & qaantos voluit obsides ab eis extorsit, firmum (que) cum eis faedus pepigit, quod illi tempore non modico benè custodierunt, ibidemque hiemauerūt. Eodem anno Paganus rex Haldenꝰ Northanhimbrorum regionem sibimet & suis diuisit, illamque cum suo exercitu coluit. Rollo cum suis Normanniam penetrauit. 15. Cal. Decembris.

ROmanorum. 84. post Carolum, regnauit filius eius Ludouicus, qui etiam appellabatur Balbus, eo quod [Page 316] impeditioris erat eloquij, annis duobus.

877 1. Paganus exercitus apud Vuerham cum classe relictus,899 Eaxancestre venit, sed priusquā illùc peruenisset. 120 naues ex eis marina tempestate submersae sunt. Instante verò Autumni tempore Paganorum pars apud Eaxaucestre resedit, pars Merciam adijt. Cuius portionem aliquā Ceolulfo, cui eam custodiendam (vt praedictum est) commiserat, dedit: aliquam verò inter se distribuit.

878 2. Ludouicus Balbus obijt, tres filios relinquens, id est duos Ludouicum & Carlomannum ex puella nomine 900 Ansgrada, pro qua ipsa interdicta à Carolo patre suo, quia sine consilio eius duxit eam, pater sibi vxorem Adelheidā coniunxit, quae post mortem viri genuit filium nomine Ain, id est Carolum. Supra memoratus saepè exercitus deserens: Cippāham, villam regiam, quae sita est in sinistrali parte Wiltunscire adijt, ibique hiemauit, & multos eiusdem gentis vltra mare compulit hostilitèr & penaria atque pauore nauigare, maxima (que) ex parte omnes regionis illius habitatores suo se subdiderunt dominio. Eodem tempore rex Alfredus cum paucis suis nobilibus, & etiam cum quibusdam fasellis, per siluestria & gronuosa Sumertunenfis pagi loca, in magna tribulatione vitam inquietus ducebat. Nihil enim habebat quo vteretur, nisi quod à Paganis vel etiam à Christianis, qui se Paganorum subdiderant dominio, frequētibus irruptionibus, aut clàm aut palàm subtraheret. Eodem anno frater Inguari & Haldeni cum. 23. nauibus de Demetica regione (in qua hiemauerat) post multas ibi Christianorum strages factas, ad Domnaniam enauigauit, ibique à ministris regis cum mille. 200. infoelici exitu perperàm agens occisus est ante arcem Cynuit, quia in eadem arce multi ministri regis cū suis se concluserant confugij causa. Verùm Pagani cum arcem imparatam, atque omninò immunitam, nisi quòd moenia nostro more erecta solummodò haberet, cernerent, non enim effringere moliebantur quia ille locus sit [...] [Page 317] terrarum tutissimus est ab omni parte nisi ab Orientali, obsidere eam coeperunt, putantes homines illos manum citò daturos, fame, siti, & obsessione coactos, quai nulla aqua illi arci contigua est: quod non ita vt putabant euenit. Nam Christiani antequam talem penuriam omninò paterentur, diuinitùs instigati, multo (que) meliùs iudicantes aut mortem aut victoriam mereri, diliculo super Paganos ex improuiso irrumpunt & à primo tempore hostes hostilitèr cum rege suo maxima ex parte (paucis ad naues per fugam elapsis) prosternunt. Eodem anno post Pascha Alfredus rex cū paucis fecit arcem in loco qui dicitur Aethelingaeig, & de ipsa arce semper cum facellis Sumertunēsibꝰ Paganos infatigabiliter debellauit: iterū (que) in septima hebdomada post Pascha, ad Petrā Egbrihti, quae est in Orientali parte saltus qui dicitur Sealuudu, Latinè autem Silua magna, equitauit, ibi (que) obuiauerūt illi omnes accolae Sumertunensis, Wiltunensis, & Hamtunensis pagi, qui nō vltra mare pro metu Paganorum nauigauerant, viso (que) rege, sicut dignum erat, quasi rediuiuum post tātas tribulationes recipientes, immenso repleti sunt gaudio, ibique castra metati sunt vna nocte. Diluculo verò sequenti rex inde castra cōmouens, venit ad locum qui dicitur Ecglea, & ibi vna nocte castra metatus est. Inde sequenti die vexilla commouens, venit ad locum qui dicitur Ethandun: vbi contra Paganorum exercitum vniuersum cum densa testudine atrocitèr belligerans, animose (que) diu persistens, diuino nutu tādem victoria potitus est, & Paganos maxima caede prostrauit. Fugientes verò vsque ad arcem persecutus est, & omnia quae extra arcem inuenit, homines scilicet, equos, & pecora confestim caedens, homines subripuit, & ante portas arcis Paganicae cum omni exercitu suo virilitèr castra metatus est. Cum (que) ibi. 14. dies moraretur, Pagani fame, frigore, timore, & ad extremum desperatione perterriti, pacem, ea conditione petierunt, vt rex nominatos obsides quantos vellet ab eis acciperet, & ille [Page 318] nullum eis daret, ita tamen qualitèr nunquam cum aliquo pacem antè pepigerant. Quorum legatione audita rex suapte misericordia motus, nominatos quātos voluit obsides ab eis accepit: quibus acceptis Pagani insuper iurauerunt se citissimè de suo regno exituros, necnon Guthrum rex eorum Christianitatem subire, & baptismum sub manu regis Alfredi accipere pro misit. Quae omnia ille & sui vt promiserant, impleuerunt. Nam post hebdomadas. 7. Guthrum Paganorum rex cum. 30. electissimis de exercitu suo viris, ad Alfredū regem prope Aethelingaeig in loco qui dicitur Aalr peruenit, quem rex in filium adoptionis sibi suscipiens, de fonte sacri baptismatis eliminauit, & nomen ei Aethelstanū imposuit. Cuius crismatis solutio octauo die in villa regia quae dicitur Weadmor fuit, qui postquam baptisatus fuit, 12. noctibus cum rege permansit, cui rex cum suis omnibus multa aedificia & optima largiter dedit.

ROmanorum. 85. regnauit Carolus minor, annis decē post primum eius introitum in Italiam.

879 1. Carolus iunior filius Ludouici, Italiam primùm intrauit,901 frater Carlomanni & Ludouici. Praedictus Paganorum exercitus de Cipanham (vt promiserat) consurgens, Cirencestre adijt, quae est in meridiana parte Wicciorum, ibique per vnum annum mansit. Eodem anno magnus Paganorum exercitus de vltramarinis partibus nauigans in Thamesim fluuium venit, adunatus (que) est superiori exercitui, sed tamen hiemauit in loco qui dicitur Fullanham iuxta flumen Thamesis. Eodem anno eclipsis solis inter nonam & vesperam, sed propiùs ad nonam facta est. Defuncto Dunberto Wintoniensi episcopo, successit Deneulfus. Hic (si famae creditur) ad multam aetatem nō solum literarum expers, sed etiam subulcus fuit. Cum rex Alfredus hostium violentiae cedens, & in siluam profugus, casu sues pascentem offendit, eius comperto ingenio, literis informandum tradidit, & postmodum perfectùs [Page 319] institutum creauit Wintoniae praesulem, commentus rem dignam miraculo.

2. Boso germanus Caroli senioris, occupare regnum 880 902 nitens, à filijs Balbi fugatur. Supra memoratus Paganorū exercitus Cirencestre deserens, ad Oriētales Anglos perrexit, ipsam (que) regionem diuidens coepit inhabitare. Eodem anno exercitus Paganorum qui in Fullanham hiemauerat, Britannicam insulam deserens, iterum (que) vltra mare nauigans, ad Orientalem Franciam perrexit, & per vnum annum in loco qui dicitur Gendi, id est Gent, mansit.

3. Carlomānus maior, rex Bauariae, pater Arnulfi, obijt 881 903 paralysi, sepultus (que) est in Bauaria in villa Odingas. Ludouicus verò frater eius, possidens suum regnum, concessit Arnulfo Carinthiam, quam ei pater pridie dedit. Exercitus Paganorum saepedictus in Franciam perrexit, contra quem Franci pugnauerunt, finito (que) praelio Pagani equis inuentis, equites facti sunt.

904 4. Carolus iunior de Alemannia egressus, Longobardorum (que) 882 fines possidens, in paucis diebus totam Italiam accepit, Romam (que) perueniens à papa Iohanne & Senatu fauorabilitèr acceptus, & cum magna gloria oleo consecrato vnctus, imperator creatur. Praefatus exercitus Paganorum suas naues per flumen quod dicitur Mese sursum tanto longè in Franciam pertraxit, ibi (que) vno anno hiemauit. Eodem anno rex Alfredus nauali praelio contra Paganicas naues in mare congressus est, ex quibus duas cepit, occisis omnibus qui in eis erant, duarum (que) aliarum nauium duo principes cū omnibus suis socijs valdè praelio vulneribus (que) fatigati, depositis armis, curuo poplite & supplicibus precibus dederunt se regi.

905 5. Ludouicus rex, frater imperatoris, obijt apud Franconfurt.883 13. Cal. Septembris, sepultus (que) est Lorassan, vbi etiam pater eius. Praefatus exercitus naues suas per flumen quod dicitur Scaldad, contra flumen nauigans, ad monasterium [Page 320] quod dicitur Candath, traxit & ibi anno vno mā sit. Assero Scireburnensi episcopo defuncto, succedit Suithelmus: qui regis Alfredi elemosynam ad S. Thomam Indiam detulit, inde (que) prosperè redijt.

884 6. Ludouicus filius Balbi obijt, apud S. Dionisium, vbi 906 & sepultus est. Cuius regnum frater eius Carlomannus tenuit. Marinus. 107. papa. Hic scholam Saxonum in Roma morantium, pro amore & depredicatione Alfredi Anglosaxonū regis, ab omni tributo & thelonio benignè liberauit: qui etiā multa dona praedicto regi illa vice transmisit. Inter quae dedit ei non paruam illius sanctissimae crucis partem, in qua dominus noster Iesus Christus pro hominum salute pependit. Memoratus exercitus Paganorum▪ Sunni fluminis ostium intrans, Embenum vsque nauigauit, ibidem (que) anno vno mansit.

885 7. Marinus papa obijt. Agapitus. 108. papa. Paganorum exercitus praefatus in duas se turmas diuisit, vna etenim 907 in Orientalem Franciam perrexit, altera verò turma ad Britanniam veniens, Cantiam adijt, ciuitatem (que) quae Rhouecestre Saxonicè dicitur, in orientali ripa fluminis Meduueaig sitam obsedit. Ante huius portam Pagani castellum firmum subitò fabricauerunt, nec tamen illam ciuitatem expugnare potuerunt, quia ciues illi se virilitèr defenderunt, quous (que) rex Alfredus cum magno exercitu adiutorium illis collaturus superuenit, & tunc Pagani relicta arce sua, omnibus (que) equis quos de Francia secum adduxerant derelictis, maxima necnon captiuorum suorum parte dimissa adueniente subitò rege, ad naues suas cōfestim cōfugiūt. Saxones verò derelictos à Paganis captiuos & equos statim diripiunt. Pagani ita (que) magna necessitate compulsi, eadem aestate rursùs Franciam adierunt. Eodem anno Alfredꝰ Anglosaxonum rex classem suā de Cantia, plenam bellatoribus in Orientales Anglos dirigens, praedandi causa transmisit. Cum (que) ad ostium Sturi fluminis venissent, confestim. 16. naues Paganorum ad bellum paratae [Page 321] obuiauerunt eis, inito (que) nauali praelio hinc & inde acritèr pugnantes, Pagaui omnes occisi, & omnes naues cū omni pecunia eorum captae sunt. Cumque inde victrix regia classis rediret, Pagani qui Orientalem Anglorum regionem inhabitabant, congregatis vndecun (que) nauibus, eidem regiae classi in ostio fluminis in mari obuiauerunt, conserto (que) nauali praelio Pagani victoriam habuerunt▪ Regem Occidentalium Francorum Carlomannū, aprum venatione agentem, singulari cōgressione horrēdo dente singularis dilacerās ferus, miserabili funere percussit. Cuius frater Ludouicus tertio anno ante defunctus est, qui & ipse erat Francorū rex. Ipsi etenim ambo filij Ludouici regis Francorū erāt, qui supra memorato anno, quo eclipsis solis facta est, defunctus est. Ipse quoque Ludouicus filius Caroli Francorū regis erat, cuius filiā Iuthitam Aethelulfus Occidentalium Saxonum rex, ad reginam sibi paterna voluntate suscepit. Praesenti quo (que) anno magnus Paganorum exercitus de Germania, in regionem antiquorum Saxonum superuenit, contra quos adunatis viribus ijdem Saxones & Frisones bis in vno anno virilitèr pugnauerūt. In quibus duobus bellis Christiani diuina misericordia opitulante, victoriam habuêre. Eodem insuper anno Carolus Alamannorum rex, Occidētalium Frācorum regnum, & omnia regna quae sunt inter mare Thirrenum, illum (que) marinum sinum, qui inter antiquos Saxones & Gallos adiacet, voluntario omnium consensu accepit, absque Armoricano regno. Qui Carolus Ludouici regis filius erat, Ipse verò Ludouicus germanus fuit Caroli regis Francorum, patris Iuthitae praedictae: qui duo germani fuerunt filij Ludouici, Ludouicus verò ille filius Pippini. Eodem quoque anno Paganorum exercitus, qui in Orientalibus Anglis habitauit, pacem, quam cum Alfredo rege pepigerat, opprobriosè fregit.

908 8. Carlomannus filius Balbi obijt, & sepultus est apud.886 S. Dionisium cum fratre & auo. Memoratus saepè exercitus [Page 322] Paganorum, Orientali Francia derelicta, iterùm in Occidentalium Francorum regionem venit, & in ostium fluminis, quod Sequana dicitur, intrans, cōtra (que) longè nauigans Parisiam ciuitatem adijt, ibique hiemauit. Quam ciuitatem anno illo integro obsedit, sed deo misericorditèr fauente, munitionem irrumpere non potuit. Eodem anno Alfredus Anglosaxonum rex, post incendia vrbium, strages (que) populorum, Lundoniam ciuitatem honorificè restaurauit, & habitabilem fecit, quam etiam Aethelredo Merciorum Comiti seruandam commendauit. Ad quem regem omnes Angli & Saxones, qui priùs vbique dispersi fuerant, aut cum Paganis sine captiuitate erant, venerunt, & voluntariè suo se dominio subdiderunt.

887 9. Adrianus. 109. papa. Carolus imperator corpore 909 & animo coepit aegrotare, & mense Nouembri circa Transitum sancti Martini Triburas villam veniens, conuentum conuocauit. Tunc cernentes optimates regni imperatorē nō solùm viribus corporis, sed etiam animi defecisse, Arnulfum, Carlomanni filium▪ vltrò in regnum attrahunt, & ab imperatore in triduo ita deficiunt, vt cum illo vix aliquis remaneret, qui ei saltèm officia humanitatis impenderet. Cibus tantū & potus ex Luithberti Moguntini archiepiscopi sumptibus ei dabatur: cui supplicanti Arnulfus aliquātos in Alamannia fiscos cōcessit. Praedictus Paganorum exercitus, ciuitatem Parisiam derelinquens incolumem, eò quòd sibimet alitèr proficere non poterat, classem suam contra Sequanam longè remigando tamdiu direxit, donec ad ostium fluminis, quod Meaterne nominatur peruenisset, tunc Sequanam deserentes in ostium fluminis Meaterne diuertunt. Contra quod diu ac longè nauigantes, demum non sine labore vsque ad locum qui dicitur Caziei, id est villa regia, peruenerunt, in quo loco anno integro hiemauerunt. Sequenti anno in ostium fluminis, quod dicitur Iona, intrauerunt nō sine magno regionis damno, & illic remorati sunt vno anno. Eodem [Page 323] anno Carolus Francorum rex viam vniuersae▪ carnis adijt, sed Arnulfus filius fratris sui, sexta antequàm defunctus esset hebdomada, illum regno expulerat. Quo statim defuncto, quin (que) reges ordinati sunt, & regnum in quinque partes diuisum est, sed tamen principalis sedes regni ad Arnulfum iustè & meritò peruenit, nisi solummodò quòd in patruum suum indignè peccauit. Caeteri quatuor reges fidelitatem & obedientiam Arnulfo, sicut dignum erat, promiserunt. Nullus enim illorum quatuor regum haereditarius illius regni erat in paterna parte, nisi solus Arnulfus. Quin (que) ita (que) reges confestim Carolo moriente ordinati sunt, sed imperium penes Arnulfum remansit. Talis ergo illius regni extitit diuisio. Arnulfus Oriētales regiones Rheni fluminis, Rodulfus quo (que) internā partem regni, Oda, Occidentalium regnū, Berengariu & Witha Longobardiam, necnon & illas partes quae in illa parte montis sunt. Nec tamen tanta & talia regna inter se pacificè seruauerunt. Nam bis pleno praelio inter se belligerauêre, illa (que) regna persaepè inuicem deuastauêre & vnusquis (que) alterum de regno expulit. Eodem quo (que) anno Athelelmus Wiltoniensium Comes, Alfredi regis & Saxonum elemosinas Romam deportauit. Quo etiam anno saepè memoratus Alfredus Anglosaxonum rex, diuino instinctu legē & interpretari simul vno eodem (que) tempore primitùs inchoauit, in sancta videlicet beati Martini Turonensis episcopi solennitate. Erat ita (que) rex ille, quamuis in regia potestate cōstitutus, multis tribulationum clauis confossus. Nam (vt diximus) à vicesimo aetatis anno, vs (que) ad quadragesimū quintū, & eo ampliùs, grauissima incogniti doloris infestatione incessantur fatigabatur, adeò vt ne vnius quidem horae securitatem haberet, quo aut illam infirmitatem non sustineret, aut sub illius formidine lugubritèr constitutus non desperaret. Praetereà assiduis exterarum gentium infestationibus, quas sedulò terra mari (que) sine vllius quieti temporis interuallo sustinebat, inquietabatur. [Page 324] Quid loquar de frequentibus contra Paganos expeditionibus, de bellis, de inceffabilibus regni gubernaculis, de ciuitatibus & vrbibus renouandis, & alijs vbi nunquam antea fuerant construendis, de aedificijs aureis & argenteis incomparabilitèr illo edocente fabricatis, de aulis & cameris regalibus lapideis & ligneis suo iussu mirabilitèr constructis, de villis regalibus lapideis antiqua positione mutatis, & in decentioribus locis regali imperio decentissimè constructis? Diuino sane fultus adminiculo solus regni gubernaculum semel susceptum, titubare ac vacillare, quamuis inter fluctiuagas ac multimodas praesentis vitae turbines, nō sinebat. Nam assiduè suos episcopos, Comites, ac nobilissimos sibi (que) dilectissimos Ministros, & praepositos suos, laenitèr docendo, hortando, imperando, ad vltimum inobedientes post longam patientiam acriùs castigando, vulgarem stultitiam & pertinaciā omninodò abhominando, ad suam voluntatem, & ad communem totius regni vtilitatem sapiētissimè attrahebat. At si inter regalia exhortamenta, propter pigritiam populi imperata non implerentur, aut tardè incepta tempore necessitatis ad vtilitatem exercentium minus finita non peruenirent, vt de castellis ab eo imperatis adhuc non inceptis loquar, aut nimiùm tarde inceptis ad perfectum finem non perductis, & hostiles copiae terra mari (que) irrumperēt, tunc contra dictores imperalium definitionum sera poenitentia attriti, regalia se praecepta incuriose despexisse doluêre, regalem (que) sapientiam collaudantes, quod antea refutauêre, totis viribus implere promisêre. Inter caetera quae idē rex gessit bona, duo construi imperauit monasteria: vnum monachorū in loco qui dicitur, Aethelingaeig, vbi diuersi generis monachis coadunatis, primitùs Iohannem presbiterum & monachū genere Ealdsaxonum, abbatem constituit. Aliud quoque monasterium iuxta orientalem portam Sceaftesbyrig habitationi sanctimonialium habile idem rex aedificari imperauit, in quo propriam filiam [Page 325] Aegelgeouam deuotam deo virginem Abbatissam constituit, quae duo monasteria terrarum possessionibus, omnibus (que) diuitijs locupletatim ditauit. Ad haec etiam dimidiam partem omnium diuitiarū, quae annualitèr ad eum cum iustitia acquisitae peruenire consueuerant, deo deuotè & fidelitèr se daturum spospondit, quod mira mentis alacritate sapientèr adimplere studuit. Denique consilio diuinitùs inuēto, omnium vniuscuius (que) anni censuum successum bifariè primitùs ministros suos diuidere aequali lance imperauit. His ita diuisis, partem primam in tres portiones sequestrari praecepit. Quarum primam suis ministris nobilibus, qui in cultu regio vicissim commorabā tur in pluribus ministrantes ministerijs, annualitèr largiebatur. In tribus nam (que) cohortibus praefati regis satellites prudentissimè diuidebantur, adeò vt prima cohors vno mense in cultu regio die nocte (que) administrans commoraretur: mense (que) finito, & alia cohorte adueniente, prima domum redibat, & ibi proprijs quasi necessitatibus studens, duobus commorabatur mensibus. Secunda ita (que) cohors mense peracto, adueniente tertia, domum redibat, vt ibi duobus commoraretur mensibus: sed & illa finito vnius mensis ministerio, & adueniente prima cohorte domū redibat, ibidem duobus cōmoratura mensibus. Hoc ordine omni vitae suae tempore talium vicissitudinum in regali cultu rotabatur administratio. Secundam verò partem operatoribus, quos ex multis gentibus collectos vel etiam comparatos propemodum innumerabiles habebat, in omni terreno aedificio edoctos. Tertiam autem aduenis ex omni gente ad eum venientibus, longè prope (que) positis, & pecuniam ab illo exigentibus, etiam & nō exigentibus mirabili dispensatione hilaritèr impendebat. Secundam autem partem omnium diuitiarum suarum, quae annualitèr ad eū ex omni censu perueniebant, in. 4. aequas partes curiose suos ministros diuidere imperauit, ea conditione, vt prima pars pauperibus vniuscuius (que) gētis, qui [Page 326] ad eum: veniebant discretissimè erogaretur, secundam duobus monasterijs, quae ipse fieri imperauerat, & in his deo seruientibus: tertiam scholae, quam ex multis gentis suae nobilibus, & etiam pueris ignobilibus studiosissimè congregauerat▪ quartā circum finitimis in omni Saxonia & Mercia monasterijs: & etiam quibusdam annis per vices in Britannia, Cornubia, Gallia, Armotica, Northimbria, & in Hibernia, ecclesijs secundum possibilitatem suā distribuit His ita ab eo ordinabilitèr dispositis, dimidiam etiam partem seruitij mentis & corporis, in quantum infirmitas, possibilitas, atque suppetentia permitteret, diurno scilicet ac nocturno tempore, totis viribus se rediturum deo spospondit. Vnde excogitare caepit qua ratione promissum voti sui tenorem laetho tenus incommutabilitèr consetuare posset. Tandem inuento vtili discreto (que) consilio, sibi ceram sufficientē offerri, & ad denarios pensare in trutina praecepit. Cum (que) tanta cera mensurata fuisset quae. 72. denarios pensaret, sex candelas, vnamquam (que) aequa lance capellanis suis inde facere mandauit, ita vt vnaquae (que) candela. 12. vncias pollicis in se signatas in longitudine haberet. Itaque hac reperta ratione, sex illae candelae per. 24. horas die nocte (que) sine defectu coram multorum sanctorum reliquijs, quae semper cum eo vbi (que) comitabantur, ardebant. Erat praetereà rex idem in exequendis iudicijs (sicut in caeteris alijs omnibus rebus) discretissimus indagator. Nam omnia penè totius regionis suae iudicia, quae in absentia sua fiebant, sagacitèr inuestigabat, qualia fierent iusta aut etiam iniusta, aut si aliquam in illis iudicijs iniquitatem intelligere posset, lenitèr illos ipsos iudices, aut per se ipsum aut per alios suos fideles, quossibet interrogabat, quare tam naequitèr iudicassent: vtrum per ignorantiā, aut propter aliam quamlibet maleuolentiā, id est, vtrum pro aliquorum amore, vel timore, aut odio, aut etiam pro alicuius pecuniae cupiditate. Deni (que) si illi iudices profiterētur, proptereà si talia iudicasse, [Page 327] eò quòd nihil rectiùs de his rebus scire poterant, tunc ille discretè ac moderatè illorum imperitiam, & insipientiam redarguens aiebat, ita iniquiens. Nimium admiror vestrā hanc insolentiam, eo quòd dei dono & meo sapientum ministerium & gradum vsurpastis, sapientiae autem studium operam (que) neglexistis. Quapropter aut terrenarum potestatum ministeria (quae habetis [...] illicò dimittatis, aut sapiētiae studijs multo deuotius quàm hactenus insistere, mando, studeatis. Quibus verbis auditis perterriti, ac veluti pro maxima vindicta correcti, Comites ac praepositi, ad aequitatis discendae studium totis viribus se vertere nitebantur, adeò vt mirum in modum illiterati ab infantia Comites penè omnes praepositi ac Ministri literatoriae arti studerent, malentes insuetam disciplinam laboriosè discere, quàm potestatum ministeria dimittere. Verum si aliquis liberalibus studijs aut prae senio, vel prae nimia inusitati ingenij tarditate proficere non valeret, suum, si haberet, filium, aut etiam aliquem propinquum suum, vel etiam si alitèr non haberet, suum proprium hominem liberum vel seruum, quem ad lectionem lōgè ante promouerat, libros ante se die nocte (que) (quandocun (que) vllam haberet licentiam) Saxonicos imperabat recitare. Ipsi verò senes nimium suspirātes, intima mente dolebant, eo quòd in iuuentute sua talibus studijs nō studuerant, foelices arbitrantes huius temporis iuuenes, qui liberalibus artibus foelicitèr erudiri poterant, se verò infoelices existimantes, qui nec has in iuuentute didicerant, nec etiam in senectute quamuis inhianter desiderarent, discere poterant.

ROmanorum. 86. Arnulfus, regnauit annis. 12.

910 1. Arnulfus compositis in Francia foelicitèr rebus,888 in Bauariam reuertitur. Carolus imperator obijt. 2. Idus Iunij, sepultus (que) est in Augia insula.

911 2. Basilius. 110. papa. Luithbertus archiepiscopꝰ obijt.889 Sunderoldus succedit. Mortuo autē Carolo, quaedam pars populi Italici Berēgarium filiū Eburhardi, qui Ducatum [Page 328] Foroiulianorum tenebat, regem sibi cōstituit: quidā verò Guidonem filium Lanberti, Ducem Spolitanorum, regia dignitate decernunt subleuandum. Sed post multas strages inter eas factas, Guido victor existens, Berēgarium regno expulit. Dux nobilis Becca nomine, Alfredi regis & Westsaxonum elemosinam Romam detulit. Eodem anno soror regis Aethelsuitha, Burhredi regis Merciorum regina, est defuncta, & apud Ticinū sepulta. Quo etiam anno Dux Aethelwoldus, & Dorobernensis archiepiscopus Aethelredus in vno mense obierunt. Cui in archiepiscopatu successit Pleigmundus, literis insignitèr instructus.

890 3. Stephanus. 111. papa. Sanctus Edalricus Augustensis 912 episcopus nascitur.

891 4. Abbas Beornhelmus Alfredi regis & Westsaxonū 913 elemosinam Romam portauit. Guthrum rex Northmannicus, quem, vt praefati sumus, de sacro fonte rex suscipiēs Alfredus, nomen ei Aethelstani imposuit, hoc anno obijt. Hic in Orientali Anglia cum suis habitauit, & prouinciā illam post martyrium sancti regis Edmundi primitùs incoluit, & possedit. Eodem anno saepè dictus exercitus Paganorum Sequanam deserens, locum qui dicitur Santlaudan inter Franciam & Armonicam situm adijt, contra quos Britones pugnauerunt, & eorum quibusdam in ore gladij peremptis, quibusdam verò in fugā versis, & quibusdam in flumine mersis, victores extiterunt. Sanctus Sunderodus archiepiscopus Moguntinus Wormaciae à Nordmannis occiditur, Sabbato, sexto Cal. Iulij. Hatto archiepiscopus successit annis. 21. mensibus. 8.

892 5. Memoratus Paganorum exercitus Occidentali 914 Francia derelicta, Orientalem adijt, sed priusquā illo classes eorum venire poterant, imperator Arnulfus cum Orientalibus Francis, antiquis Saxonibus, Bauarijs, cōtra pedestrem exercitum pugnam iniens, in fugam vertit. Tres Scotici viri Dusblanꝰ, Mahbethus, Mulmuninus, peregrinā [Page 329] ducere vitam pro domino cupientes, assumpto secum vnius hebdomadae viatico, occultè de Hibernia fugerunt, carabum (que) qui ex duobus tantum corijs & dimidio factus erat, intrauerunt, mirum (que) in modum sine velo & armamentis post septem dies in Cornubia applicuerūt, & postmodum regem Alfredū adierunt. Eodem anno Swifneh doctor Scotorum peritissimus obijt. Quo etiam anno stella, quae cometes dicitur, circa Rogationes visa est.

915 6. Arnulfus rex cum valido exercitu, Longobardorum 893 fines intrauit, & vsque Placentiam peruenit. Inde conuersus per Alpes Appenninas Galliam intrauit, & vsque ad S. Mauricium peruenit. Ciclus decennouenalis. 20. Indict. 11. Sigehardꝰ abbas Fuldensis obijt. Huogus successit. Classicus & equestris Paganorum exercitus, Orientalem Franciam deserens, Bononiā adijt, inde (que) simul cum suis equis 250. nauibus Cantiam transuectus, in ostio amnis Limeni, qui de silua magna Audred nominata decurrit, applieuit. A cuius ostio quatuor milliarijs in eandem siluam naues suas sursùm traxit, vbi quandam arcem semistructā, quam pauci inhabitabant villani, diruerūt, aliam (que) sibi firmiorē in loco qui dicitur Apultrea construxerunt. Nec diu post Hasteinꝰ rex Paganus cum. 80. paronibus ostiū Thamesis fluminis intrans, munitionem sibi in regia villa quae Middeltun dicitur, aedificauit.

916 7. Formosus, papa. 112. Pagani qui Northimbriam 894 incoluêre, cum Alfredo rege pacem firmam iuramentis stabilierunt. Similitèr & qui Eastangliam inhabitauêre, datis insuper sex obsidibus fecerunt. Sed faedere dirupto, quotiescun (que) exercitus in Cantia residentes praedādi causa de suis munitionibus exiêre, ipsi tunc aut cum illis perrexêre, aut per se vbicun (que) potuêre, praedam egêre. Quo cognito, rex Alfredus partem exercitus secum assumens, partem (vt solebat) domi relinquens, nōnullos etiam praesidij causa in castellis vrbibus (que) constituens, Cantiam festinato proficiscitur, & inter vtrum (que) Paganorum exercitum [Page 330] loco quidem situ naturali munito, vtpote aquis plenè circumfluentibus, vndis admodum crispantibus, scopulis altis, siluis vndi (que) se protelantibus, castra metatus est, ita [...]ane vt si aliquem campum praedae vel praelij causa peterent sine cunctatione cum illis certamen iniret. At illi nūc pedestres, nunc equestres turmatim latrocinando praedā illis in partibus frequentabant, vbi regis exercitum abesse videbant. Quibus tamen inopinantibus, non solum de regia expeditione, sed & de vrbibus pleri (que) singulis ferè diebus ac noctibus caedem intentant, adeo (que) perturbant, vt Cantiam relinquentes denuò praedatum simul omnes sedibus exirent, nam in praedam simul exierant, dum illis in locis primitùs habitare coeperant. Sed hac vice maiorē vberiorem (que) praedam ceperunt, Thamesem (que) fluuium transire, Eastsaxoniam adire, sic (que) classicae manui (quam praemiserant) cum praeda obuiare decreuerāt. Verùm ab exercitu regis praeuenti, praelio cum eis iuxta Feornham commisso, praeda (que) simul erepta cum equis quos de transmarinis partibus adduxerant, in fugam omnes vertuntur, Thamese (que) fluuio sine vadis transito, in insulam quandam intra meatum Colnia annis sitam fugerunt. Vbi tam diu obsidione cinguntur, donec regio exercitui & esca deficeret, & statutum tempus iam adueniret quo domum rediret, aliusque illo dirigeretur exercitus. Quo domum redeunte, & Alfredo rege cum sui exercitus medietate illo properante, Pagani quia rex illorum oppido vulneratus erat, ideoque secum ducere ipsum non potuerunt, ibidem resederunt. Rex verò Alfredus nōdum ad expugnandum hostem iter peregerat, & ecce, nunciatut ei Paganos Northimbriam & Eastangliam incolentes. 240. naues congregasse, & quosdam illorum australem Angliae plagam centum nauibus, quosdam verò Septentrionalem plagam. 40. nauibus circumnauigasse, illos Eaxancestram, istos arcem quandam apud Domnaniam nō modica manu obsedisse. His auditis non hostium audacia in timorem, sed de suis [Page 331] in obsidione relictis, rex vertitur in furorem. Nec mora, omnem equitatum reducens, Eaxancestram adijt, paucis tamen ad debellandum (quem insequebatur) hostem relictis. Ij Lundoniam vs (que) pergentes, cum ciuibus & cum illis qui sibi ab Occidentali Angliae plaga in auxilium venerant, Beanflotam adueniunt: illùc enim maximam exercitus conductionem, quae apud Apultream resederat, conuenisse, regem (que) Haestenum cum suo exercitu de Middeltun aduenisse, ibi (que) munitionem sibi cōstruxisse, sed tunc denuò in praedam audierant descendisse. Nam idem paulo ante, cum rege Alfredo pace stabilita, obsides quamplures dederat, insuper (que) duos filios lauacro salutari regenerandos, vt ipse rex petierat Alfredus, tradiderat. Quorum vnum ipse rex Alfredus, alterum de fonte suscepit Dux nobilissimus Aethelredus. Sed Beanflotam rex Haestenus perueniens, facta citatò munitione, mox fines regni compatris sui Aethelredi deuastat. Inito ergo cum Paganis graui praelio, Christiani prima congressione illos in fugam vertunt, opus extructum destruunt, quae (que) reperiunt sumunt, mulieres cum filijs Lundoniam secum ducunt, naues quasdam confringunt, quasdam incendunt, quasdam Lundoniam, & ad ciuitatem Hrosi deducunt. Vxorem quo (que) regis Haesteni cum duobus filijs, priusquā ille Beanflotam à praeda rediret, ceperunt, & ad regem Alfredum perduxerunt. Quibus ille nil mali intulit, nam alter suus vt diximus, alter Aethelredi Ducis erat filiolus, sed pace denuò stabilita, obsidibus (que) datis, roganti patri non solùm vxorem & filos, verumetiam nō modicum pecuniae reddidit. Qui deni (que) praedictorum suorum labore sollicitatus, post quàm Exancestram aduenerat, Pagani aduentu illius territi, naues petunt sic (que) suas sedes repetentes, prope ciuitatem, quae lingua Anglorum Cissaceastre dicitur, in prouincia Australiū Saxonum, praedam agunt. Sed ab vrbē inhabitantibus fugati, maxima (que) pars illorū vulnerata & caesa, quamplures (que) de nauibus eorum captae [Page 332] sunt. Intereà Paganorum exercitus de Beanflota (vt diximus) à Christianis fugati, vrbem quae lingua Anglorum Sceobyrig in Eastsaxonia sitam adeunt, firmam (que) sibi munitionem ibidem construunt. Quibus de Eastanglia & Northimbria sociatis Paganorum quampluribus, priùs per Thamesis, postmodum per Sabrinae fluminis ripas praedam agunt. Quorum nimiam infestationem Duces nobilissimi Aethelredus, Athelmus, Athelnothus, caeteri (que) Ministri regis, quos ipse praesidij causa per munitiones, per oppida, per vrbes, non solum in Orientali plaga Pedredan, sed etiam in Occidentali plaga Sealuudu, nec solum in Australi, sed & in septētrionali plaga fluminis Thamesis constituerat, non ferētes, in hostem haud modicum cōgregant exercitum, Walensibus qui in Occidentale Sabrinae plagam inhabitabant, sibi in auxilium occurrentibus. Conglobati ita (que) in vnum, hostem vadunt insecutum, quem apud Buttingtun in ripa Sabrinae fluminis sitam cō praehendunt, & mox in quam fugerant munitionem ex vtra (que) parte amnis obsidere caeperunt. Multis autem peractis hebdomadibus, Paganorum quidam fame moriuntur, quidam verò equis iam comesis emunitione erumpentes, cum illis qui in orientali parte fluminis erant, praelium committunt. Sed multis Paganorum millibus caesis, caeteris (que) omnibus in fugam versis, Christiani loco funeris dominantur. In qua pugna Ordeah nobilissimus, multi (que) de Ministris regis occisi sunt. Cum (que) Pagani qui aufugerant, Eastsaxoniam reuersi, ad suas munitiones & ad naues venissent, hieme iam incumbente magnum rursùs de Eastanglia & Northimbria exercitum congregant. Commendatis (que) vxoribus, pecunia, nauibus (que) suis in Eastanglia, relictis (que) munitionibus, sine intermissione iter agūt, & ciuitatem Legionum tunc temporis desertā, quae Saxonicè Legeceastre dicitur, priusquàm regis Alfredi & Aethelredi subreguli exercitus (qui illos insecutus est) assequi poterant, intrant. Nonnullos tamen illorum compraehendentes [Page 333] interficiunt, pecudes & pecora quae depraedando ceperant, excutiunt, biduo ciuitatem obsident, segetes partim igne comburunt, partim sonipebibus distribuūt. Haec acta sunt post anni circulum, ex quo de partibus Gallicis ostium amnis Limeni intrauerant.

917 8. Guido, qui nomine imperatoris Italiam regebat,895 obijt. Lanbertus filius eius regnum obtinens, à papa sibi imponi diadema fecit. Saepè dictus Paganorum exercitus, cùm vnde viuerent non haberent, (cuncta enim illis Christiani abstulerant, terram Septentrionalium Britonum petunt, quam longè late (que) deuastantes, praedam quàm maximam secum educunt. Et quoniam propter Mercenses repedare per Merciam non audebant, priùs per Northimbriam, deinde per Mediterraneam Angliam, vxoribus nauibus (que) suis receptis in Eastanglia, modicam quandam insulam Meresig dictam, & in orientali plaga Eastsaxoniae in mari sitem, adeunt. Eodem anno ijdem ipsi per fluuium Thamesim, & postmodum per amnem Ligean [...]uas naues sursùm traxerunt, sibi (que) munitionem prope ipsum amnem. 20. milliarijs à Lundonia aedificare coeperunt.

918 9. Cicius solaris incipit. 4. concurrentibus bisextilibus [...].896 Synodus. 96. episcoporum, cum abbatibus, probatis (que) multis clericis, qui residentes in monasterio Triburas, contra pleros (que) seculares, qui episcopalem auctoritatē minuere tentaverunt, plurima decreta super statum sanctae ecclesiae scripta roborauerunt. Arnulfus rex Wormaciam venit, ibi (que) optimatibus omnibus regni sui sibi occurrentibus, conuentum publicum celebrauit, in quo omnibus collaudantibus Zuendiboldum filium suum regno Lotharij praefecit. Aestatis tempore magna pars ciuium Lundoniensium, & de vicinis locis quamplures, munitionem, quam sibi Pagani aedificarant, destruere moliuntur, sed illis fortitèr resistentibus, Christiani in fugam vertuntur, quatuor (que) de Ministris regis Alfredi occiduntur. Ipse [Page 334] autem rex, autumnali tempore, non longè ab vrbe castra metatus est, ea de causa ne Pagani messem prouincialibus per vim auferrent. Quodam verò dierum per ripas rex equitans, considerauit quonam in loco alueum illius obstrueret, ne Dani suas extrahere naues possent: nec mora, ex vtra (que) parte amnis obstructuram fieri mandauit. Quod vbi Paganis innotuit, vxoribus in Eastanglia denuò commendatis, nauibus (que) relictis, locum qui Quatbrig dicitur, pedestres celeri fuga petunt, constructa (que) sibi munitione, hiemem ibidem exigunt. Quarum nauium Lundonienses quasdam Lundoniam vehunt, quasdam verò penitùs confringunt. Arnulfus rex Italiam secundò ingressus, Romā peruenit, & vrbem cum consensu Formosi papae ante Natalem domini armis coepit. Mater autem Lanberti, quae ad praesidium à filio relicta fuerat, cum suis latentèr aufugit. Arnulfus verò vrbē ingressus, cum magno honore à Formoso papa susceptus, & ante Confessionem sancti Petri vnctus & coronatus, imperator creatur. Eodem autem anno Lanbertus nomine imperatoris obijt, & Ludouicus filius Bosonis, fratris Caroli senioris, à Longobardis inuitatus, à Prouincia egressus, Italiam intrauit.

897 10. Kindiboldus qui & Zuendiboldus, hortatu Arnulfi 919 patris sui, Odonis Comitis filiam, nomine Odam, post Pascha vxorem duxit. Aestiuo tempore Paganorum exercitus, qui apud Quatbrige hiemauerat, pars quaedam Aestangliam, pars quaedam Northimbriam petit, ex quibus nonnulli ibidem remanserunt, nonnulli verò nauibus acquisitis saepè dictum flumen Sequanam adierunt. O quàm crebris vexationibus, quàm grauibus laboribus, quàm diris & lamentalibus modis, non solùm à Danis, qui partes Angliae tunc temporis occupauerant, verùm etiam ab his Satanae filijs tota vexata est Anglia. Multo magis tamen per triennium & animalium peste, & hominum mortalitate nobiliorum, maximè regis Ministrorum, qui per idem tempus defuncti sunt, vexabatur. In quibus erat [Page 335] Suithulfus Rhofensis ecclesiae praesul, Elheardus Dorcestrensis episcopus, Ceolmundus Dux Cantuariorum, Beorhtulfus Dux Orientalium Saxonum, Eadulfus in Suthsaxonia regis Minister, Beornulfus Wintoniensium praepositus, Ecgulfus Strator regius, & quamplures alij, licet hij essent nobilissimi. Eodem anno exercitus Paganorum in Eastanglia & Northimbria residentium, furtiuā praedam circa ripas maris agentes, terram Occidentalium Saxonum grauitèr vexabant, maximè longis celeribus (que) nauibus, quas ipsi ante plures annos fabricauerāt. Aduersum quos bis longiores, altiores, celeriores, minus (que) mutantes, ex praecepto regis Alfredi fabricantur naues, quarum violentia praedictae hostium naues superari possent. Quibus in mare missis, mandat rex vt quos capere possent, viuos caperent, & quos viuos capere nequirent▪ occiderent. Vnde actum est vt eodem anno. 20. naues Danicorum piratarum caperentur, quorum quidam occiduntur, quidam ad regem viui ducuntur, & in patibulo suspenduntur.

920 11. Bonifacius. 113. papa. In Italia inter Ludouicum 898 filium Bosonis, & Berengariū multa certamina gesta sunt, sed tandem Ludouicus fugans Berengarium, Romam ingreditur: vbi coronatus, imperator nominatur. Stephanus. 114. papa, anno vno, mensibus tribus. Rollo primus Normannorum Dux, cum exetcitu suo Carnotensem ciuitatem obsedit, sed episcopus eiusdem vrbis Walzelinus Richardum Burgundiae Ducem & Ebalum Pictauensem Comitem, in suum prouocans auxilium, tunicam sanctae Mariae in manibus ferens, Rollonem Ducem diuino nutu fugauit, & ciuitatem liberauit.

921 12. Hungari Italiam multum vastant. Arnulfus imperator obijt. 3. Cal. Decembris, sepultus (que) est Odingae, vbi 899 & pater eius iacet. Romanus. 115. papa, mensibus. 4.

ROmanorum. 87. Ludouicus regnauit annis. 12.

922 1. Theodorus. 116. papa. Ludouicum filium 900 [Page 336] Arnulfi. 2. Nonas Februarij, anno aetatis suae 7. quem ex legitimo matrimonio genuit Arnulfus, proceres & optimates regni, regem super se constituunt, & coronatum regijs (que) ornamentis indutum, ad Foracheim congregati in vnum, in fastigium regni eleuant. Iohannes. 117. papa. Ealhstanus Lundoniae episcopus obijt, cui successit Theodredus. Eardulfus Lindisfarnensis episcopus obijt, cui vir religiosus Cuthardus successit.

901 2. Famosus, bellicosus, victoriosus, viduarum pupillorum orphanorū pauperum (que) prouisor studiosus, poëtarum 923 Saxonicorum peritissimus, suae genti charissimus, affabilis omnibus, liberalissimus: prudentia, fortitudine, iustitia, temperantia praeditus: in exequendis iudicijs indagator discretissimus, in seruitio dei vigilantissimus & deuotissimus, Anglosaxonum rex Alfredus, pijssimi regis Athelulfi filius, 29. annis, sex (que) mēsibus regni sui peractis, Indictione quarta, mortem obijt, & feria quarta▪ quinto Cal. Nouembris, & Wintoniae in nouo monasterio sepultus, beatae immortalitatis stolam, & resurrectionis gloriā cum iustis expectat. Huic filius successit Eadwardus, cognomēto Senior, literarum cultu patri inferior, sed dignitate, potentia, paritèr & gloria superior. Nam (vt in sequentibus clarebit) multo latiùs quàm pater, fines regni sui dilatauit: siquidem ciuitates & vrbes multas aedificauit, nonnullas verò destructas reaedificauit: totam Eastsaxoniam, Eastangliam Northimbriam, plures (que) etiam Merciae prouincias, quas Dani multo possederant tempore, manibus illorum extorsit: Merciam post obitum suae germanae Aegelfledae totam obtinuit & possedit: Scotorum, Cumbrorum, Streatgleduwalorum, omnes (que) Occidentalium Britonum reges in deditionem accepit. Reges & Duces ab eo, praelio victi, caesi (que) quamplurimi. Ex muliere nobilissima Egwina filium suum primogenitum Aethelstannum, ex regina autem sua Eadgiua filios tres, Eadwinum, Eadmundum, Eadredum, filiam (que) deo deuotissimam [Page 337] virginem Eadburgam, tres (que) insuper habuit filias. Quarum vnam Otto Romanorum imperator. 89. alteram verò in coniugem habuit rex Occidentalium Francorum Carolus. Cuius amitam, Caroli scilicet imperatoris filiam, vxorem duxit rex Occidentalium Saxonum Aethelulfus. Tertiam a [...]tem filiam in vxorem habuit rex Northanhimbrorum Sihtricus. Huius videlicet regis Eadwardi patruelis, Clito Aethelwoldus, regiā villam Tueoxbeam nominatam, sine licentia regis primorum (que) eius, inuasit. Alteram quoque Winburnan dictam inuasit, portis seris (que) obfirmauit. Quo in loco (vt praefati sumus) sancta Cuthburga, Inae regis germana, deo deuotarum virginum construxit monasterium. Qua re cognita rex Eadwardus collecto exercitu, in loco qui lingua Anglorum Baddanbyrig dicitur, prope Winburnan castra metatus est Nec mora, Clitoni rex mandat, exire nequaquam differat: negat ille, velle se dicens vitam vel mortem ibidē, sed frustra. Nam regij exercitus multitudinem timens, nocte fugam inijt, Northimbriam petit, Danos exposcit, vt non tam ducem se quàm commil [...]tonem recipiant, vnū (que) ex collegio suo esse velint, quem in regia mox illi dignitate praeficiunt sibi. Conquestus verò rex de talis fugae iniuria, quàm citiùs suis mandat illum insequi. Verùm vbi cognouit eum non posse comprehendi, sanctimonialem, quam absque sua & episcoporum licentia vxorem duxerat, captam, iubet ad suum monasterium Winburnan reduci. Eodem anno Kindiboldus rex, filius Arnulfi, occiditur.

924 3. Stephanus Comes, frater Walonis, cùm in secessu residens aluum purgaret, sagitta per fenestram percutitur,902 vnde eadem nocte extinguitur.

925 4. Benedictus. 118. papa. Strenuissimus Dux Athulfus Ealhsuithae reginae, matris regis Eadwardi, germanus,903 & venerabilis abbas de Scotia Virgilius, obierunt. Sanctus etiam presbiter Grimboldus, magnae vir sanctitatis, vnus (que) [Page 338] magistrorum Alfredi regis, gaudia scandit regni coelestis.

904 5. Focho Remorū episcopꝰ, à quodā satellite Balduini Comitis, nomine Winnimaro, occiditur. Cui succedens 926 Heriucus cum multis alijs episcopis eundem Winnimarum pro tanto scelere perpetuo anathemate excommunicauit. Cantuarienses cum multitudine Danicorum piratarum, in loco qui Holme dicitur, pugnauerunt: & victores extiterunt. Multarum apparatu nauium, quas vel acquisierat, vel quas de Eastsaxonia contraxerat, Clito Aethelwoldus in Angliam de transmarinis redijt partibus.

905 6. Eclipsis lunae facta est. Ludouicus filius Bosonis,927 qui sortitus est nomen imperatoris, Berengarium, de Italia expellens, totum illud possedit regnum. Qui de securitate praesumens, absoluto exercitu, cum paucis Veronam ingressus est, adhortante Aethelhardo eiusdem ciuitatis episcopo. Quod cùm ciues summa cum festinatione Berē gario, qui tunc in Bauaria exulabat nunciassent, promittentes se portas ei aperire, sic ille veniēs, Ludouicum captum, oculis regno (que) priuauit, regnum (que) Italiae obtinuit. Leo. 119. papa. Magna praedae portione promissa, Clito Aethelwoldus suadet Danis, Eastangliam inhabitātibus, vt secum praedatum vadant in fines Merciorum. Cui consentiētes, mox cum rege Eohrico, simul & Aethelwoldo, Merciorum fines irrumpunt, praedae (que) instantes, cuncta cedunt ferro, flamma caetera destruunt, tandem (que) Creccanfordam vs (que) perueniunt, vbi Thamesi fluuio transito, & silua quae Saxonicè Bradene vocatur peragrata, villas circum circa positas inuadunt, quae (que) reperiunt diripiunt. Iam (que) praedae vbertate ditati, domum aduolant laeti: sed frustrà. Nā (que) rex inuictissimus Eadwardus, congregatā quàm citiùs poterat expeditionem post eos mouens, terras illorum, quae inter terrae limitem sancti regis Eadmundi, & flumen Vsam sitae sunt deuastat: qui à deuastatione reuersurus, cūctum exercitum simul exire mandat. Cuius [Page 339] iussa spernentes Cantuariensis, ibidem remanserunt. Ad quos rex septem nuncios mittens, vt exirent praecepit. Verùm illi nil hostilitatis formidantes, in quo caeperant, securi permanserunt. Quo cognito, Dani in vnum festinatè conglobati, repentè super eos irruerunt, commisso (que) graui praelio, multi ex his & illis ceciderunt. Dux Sigulfus cum Sibrihto filio, Comes Sigelmus, regis Minister Eadwaldus, abbas Kenulfus, quamplures (que) alij ex parte ceciderunt Cantuariorum. Ex parte verò Danorum cecidit Eohricus rex illorum, Clito Aethelwoldus, quem sibi regem delegerant, multo (que) plures quàm ex Anglis corruerunt, loco tamen funeris dominati sunt. Religiosa Christi famula Ealhsuitha regina, mater regis Eadwardi, vita decessit, quae sanctimonialium monasterium Wintoniae construxit.

928 7. Cometa stella visa est. Cunradus Comes, pater 906 Cunradi iunioris, tertio Cal. Martij bello occiditur, in loco qui dicitur Fritislar ab Adalberto. Eodem anno mense Julio Ludouicus rex conuentum generalem celebrauit apud Triburas villam regiam, & in castro Terassa obsidione cinxit Adalbertum, & decollauit quinto Idus Septembris. Christoferus. 120. papa. Paganorum exercitus de Eastanglia & Northimbria, inuictum esse regem Eadwardum scientes, pacem cum eo faciunt loco, qui lingua Anglorum Ittingaford dicitur.

8. Bauarij ab Hungaris interficiuntur. Sergius. 121. 929 papa.907

9. Hungari Saxoniā, & Thuringiam vastant. Ciuitas 930 quae Carlegion Britannicè, & Legeceastre dicitur Saxonicè,908 iussu Ethelredi Ducis, & Aegelfledae restaurata est.

10. Hungari Alamanniam vastant. Denulfus Wintoniensis 931 praesul obijt.909

11. Franci ab Hungaris aut occisi sunt aut fugati. 932 Mortuo Denulfo, sanctus Frithestanꝰ successit ei in episcopatu.910 Sancti Oswaldi regis & martiris ossa de Barthoneig [Page 340] in Merciā trāslata sunt. Rex inuictissimus Eadwardꝰ, quia pactum (quod secum Dani pepigerant) praeuaricati sunt, Westsaxonum & Merciorum exercitum in Northimbriā misit, qui cum illò venisset per. 40. fermè dies eam deuastare non cessantes, quamplures Danorum occiderunt, multos etiam captos cum maxima praeda secum reduxerunt, & reges duces (que) eorum (vellent nollent) cum rege Eadwardo pacem (quam fregerant) redintegrare compulerunt.

911 12. In prouincia Staffordensi in loco qui dicitur Teottanhele, inter Anglos & Danos insigne praelium actum 933 est, sed Angli potiti sunt victoria. Eodem anno victoriosus rex Eadwardus, centum naues coadunans, milites legit, naues conscendere iussit, sibi (que) per terram iter facturo occurrere in Cantia praecepit. Intereà Danorum exercitus, qui Northimbriam inhabitabant, faedere quod cum eo statuerant, rursùs dirupto, & omni rectitudine, quam ipse sui (que) primates eis obtulerant, spreta, agros Merciorū ausu temerario depopulati sunt, aestimantes sanè maius robur in nauibus esse, & se quocun (que) vellent sine praelio ire posse. Quod vbi rex audiuit, exercitum Westsaxonum simul & Merciorum ad eos repellendos misit. Qui cum illos à depopulatione reuertētes, in campo▪ qui lingua Anglorum Wodnesfeld dicitur, comprehendissent, duos reges eorum Eowilsum & Halfdenum fratres regis Hinguari, Comites (que) duos Ohterum & Scurfam, nouem (que) proceres nobiliores, multa (que) millia extinxerunt, caeteris (que) fugatis omnem praedam excusserunt. Aegelfleda Merciorum domina vrbem Bremesbyrig construxit. Ludouicus rex obijt, & Cunradus in regem eleuatur.

ROmanorum. 88. Cunradus, regnauit annis. 7.

912 1. Ciclus decennou. 21. incipit Indict. 15. Hatto 934 archiepiscopus obijt. Herigerus successit. Eximiae vir probitatis, Dux & patricius, dominus & subregulus Merciorū Aethelredus, post nonnulla quae egerat bona decessit. Post [Page 341] cuius mortē vxor illius Aegelfleda, regis Alfredi filia, regnum Merciorum, exceptis Lundonia & Oxenforda, quas suus germanus rex Eadwardus sibi retinuit, haùd breui tempore strenuissimè tenuit.

935 2. Hungari Alamanniam vastant, & iuxta Inam flumen 913 à Bauarijs & Alamannis grauitèr feruntur. Aegelfleda Merciorum domina, secundo Nonas Maij cum exercitu ad locum, qui Sceargete dicitur, venit, ibidem (que) arcem munitam exstruxit: dehinc in occidentali plaga Sabrinae fluminis, in loco qui Bri [...]ge dicitur, aliam aedificauit. Circa festiuitatem sancti Martini, iussu regis Eadwardi, apud Heortfordam inter amnes Meneran, Ficcean Ligean, in plaga septentrionali vrbs conditur.

936 3. Post Pascha exercitus Paganorum de Northamtune 914 & de Leogeceastre, in Oxenefordensi prouincia praedam egerunt, & in regia villa Hokenertune, & in multis alijs villis quàm plures occiderunt. Quibus domum reuersis, alius mox equitatus paratur, & in prouinciam Heortfordensem versus Ligetun mittitur. Sed illis ad obsistendum prouinciales confluebant, & multis ex eis occisis, caeteris (que) in fugam versis, equos nonnullos, & arma illorum quàmplura extorquebant, praedam (que) quam ceperant, reducebant. Relictis quibusdam ad aedificationem vrbis in australi plaga Ligei amnis, rex Eadwardus post Rogationes, cum maiori parte exercitus, Eastsaxoniam profectus, in Mealdune castra posuit: vbi tam diu moratus est donec apud Witham vrbs aedificaretur, & aedificata firmaretur: cui magna pa [...]s populi, quae sub manibus Paganorum erat, cum suis omnibus se dedebant. Aestatis initio Aegelfleda Merciorum domina cum Mercensibus, ad Tomewordinam perrexit, dei (que) auxilio ipsam vrbem restaurauit. Deinde Staffordam tetēdit, & in septentrionali plaga Sowi annis arcem construxit. Hiems nimis magna & dura.

937 4. Hungari totam Alamanniam igne & gladio cum 915 [Page 342] Thuringia vastant, venientes vsque ad Fuldam. Anastasius 122. papa. Defuncto Wicciorum episcopo Werefertho, magnae scientiae & sanctitatis viro, Aethelhunus successit. Aestatis initio Aegelfleda Merciorum domina vrbem cō didit, quae Eadesbyrig vocatur, & in fine autumni alterā, quae Werewic nominatur. Pagani piratae, qui fermè ante. 19. annos derelicta Britannia Gallicas partes adierant, de prouincia quae Lidwicum dicitur, ducibus Ohtero & Rhoaldo Angliam redeunt, & circumnauigata Westsaxonia & Cornubia, tandem Sabrinae fluminis ostium ingrediuntur: nec mora, terras septentrionalium Britonum inuadunt & cuncta quae circa fluminis ripam reperiunt, penè diripiunt. Captum quoque in campo, Ircenefeld nuncupato, Britonicum episcopum Cimelgeacum, laetantes non modicum, ad naues deducunt secum. Quem nō multo pòst. 40. libris argenti rex redemit Eadwardus. Nec diu omnis exercitus nauibus exiliunt, versus (que) praedictum campum depredationis causa iter arripiunt: sed eis repentè Herefordenses & Glauornenses, quàm plures (que) ex vicinis vrbibus occurrunt, & cum eis praelium committunt, dux hostium Rhoaldus frater (que) ducis alterius Ohteri, magna (que) pars exercitus interficiuntur, caeteri in fugam vertuntur, & à Christianis in quoddam sepum coguntur: vbi tamdiu obsidentur, quoad obsides ea conditione darētur, vt quàm citiùs possent de regno regis Eadwardi exirent. Idem ita (que) rex in australi plaga Sabrinae fluminis, à Cornubia ad ostium fluminis Auenae oportuna per loca suum diuiserat exercitum, ne piratae regiones illarum vastarent prouinciarum. Verùm illi nocturno sub tempore in plaga orientali Weced, & rursus in loco qui Portlocon dicitur, relictis in littore nauibus, furtiuam agunt praedam, sed vtra (que) vice caesi sunt omnes ab exercitu regis, praeter illos qui ad naues▪ turpitèr refugerant. Ij tamen clade oppressi, quandam insulam (quae Reoric nominatur) petierunt, vbi tamdiu considerunt, quous (que) plures [Page 343] eorum essent fame consumpti: vnde necessitate compulsi, priùs ad Deomedum, deinde autumnali tempore ad Hiberniā nauigarunt. Post haec, rex inuictissimus Eadwardus cum exercitu Bukingaham perrexit, vbi. 30. diebus consedit, & ex vtra (que) parte annis Vsae munitiones aedificari fecit. Quamobrem vnus ex Danorum Ducibus Turketillus, & omnes nobiliores de Bedforda, multi (que) de Northamtune coacti, se dederunt regi. Defuncto Cuthardo Lindisfarnensi episcopo, Tilredus successit.

935 5. Lando. 123. papa. Rex inuictissimus Eadwardus 916 ante festiuitatem sancti Martini Bedfordam adijt, & eam cum inhabitatoribus eius in deditionem accepit, ibidē (que) per. 30. dies moratus, vrbem in australi plaga amnis Vsae condi praecepit. Aeglefleda Merciorū domina, post Natiuitatē domini duas vrbes Ciricbyrig videlicet & Weadbirig, & tertiam Runcofan ante Natiuitatem aedificauit.

936 6. Hungari per Alamanniam & Alsatiam, & vs (que) ad fines 917 regni Lotharij venerunt. Iohannes. 124. papa. Ante Natiuitatē sancti Iohannis Baptistae rex inuictissimus Eadwardus Meldunam vs (que) perrexit, vbi vrbem reaedificauit: nec (priusquàm illam militum custodia muniret) inde recessit. Eodem anno supra memoratus Dux Turketillus, pace & iuuamine regis Eadwardi, cum suis omnibus Gallicas adijt partes. Venerabilis abbas Egbrihtus. 6. Cal. Iulij iniustè occiditur. Et post tres noctes Aegelfleda Merciorum domina, in terram Britonum ad expugnandam arcem apud Bricenanmere misit exercitum, qui expugnata arce, vxorem regis Britonum &. 34. homines captiuos in Merciam adduxerunt. Rollo primus Dux Normannorū obijt: cui successit Wilhelmus filius eius.

937 7. Ex praecepto regis Eadwardi ciuitas quae Toueceastre 918 dicitur, ante Pascha, & altera post Pascha circa Rogationes apud Wiggingainere conditur. Post Natiuitatem sancti Iohannis Baptistae, Pagani de Northamtuna & de Leogerecestre statuta pace violata, Toueceastran adeunt, [Page 344] quam per totum diem impugnantes, expugnare moliuntur: sed illis qui intùs erant summis viribus resistentibus, sibi (que) in auxilium vicinis accurrentibus, omnes in fugam vertuntur. Deinde frequentèr in prouincia Bukingamensi noctu super imparatos irruentts, non solum de hominibus, sed & de iumentis praedam agūt, multos (que) inter Birnwda & Aegelesbyri interficiunt. Eodem tempore Paganorum exercitus, qui Eastangliam & Huntandun inhabitabant, relicta munitione quam in Huntandun firmauerant, in loco qui dicitur Temesforda firmiorem sibi construxêre, arbitrantes sanè terram sibi ablatam inde se certamine recuperaturos esse. Inde ad expugnandam Bedfordam prosiliunt. Verùm aduentu illorum cognito, vrbem qui custodiunt, ipsis in praelium occurrunt: congrediuntur, hostes vincuntur, in fugam vertuntur, plurimi interficiuntur. Paruo interiecto tempore rursùs de Eastanglia, Eastsaxonia, & de Mercia Pagani cōglobati, vrbem quae Winganmere dicitur, adeunt: & per totum ferè diem impugnare non desinunt. Sed qui intùs erant virilitèr illam defendebant, hostes (que) abigebant: qui recedentes, maximam secum praedam reducunt. Post haec, ipso aestatis tempore, de proximis ciuitatibus & regionibus, quae sub potestate regis Eadwardi erant, multus populus vndecun (que) collectus, Temesfordam pergunt, eam (que) obsident, impugnant, expugnant, incendunt, diruunt, regem (que) Paganorum Ducem (que) Togleam cum filio suo Comite scilicet Mannano, fratrem quoque illius, omnes (que) se defendere volentes interficiunt, reliquos capiunt, quae (que) reperiunt tollunt. Exinde Danorum vires paulatim decrescebant, Anglorum verò indies crescebat. Aegelfleda Merciorum domina, ante Cal. Augusti Dorbeiam infringendo expugnauit, ipsam (que) prouinciam obtinuit. Cuius ministri. 4. de charioribus in porta vrbis fortitèr pugnantes occisi sunt. Autumnali post haec tempore, de Cantia, Suthregia Eastsaxonia, & de vrbibus, regionibus (que) in vicino positis, [Page 345] non parua multitudo populi in vnum congregati, vnanimitèr Coleceastram adijt, quam obsidione cingentes, tam diu impugnant donec expugnēt. Omnes autem, exceptis paucis qui aufugerāt, interficiunt, & quicquid intùs reperiunt, diripiunt. Quod Dani Eastangliam incolentes, grauitèr ferentes, suam (que) iniuriam vlcisci cupientes, cum piratis quos in auxilium sibi cōtraxerant, ad Mealdunam profecti sunt, & eam tamdiu obsidentes impugnabant, quoad Anglis de finitimis locis auxiliarij venissent. Quos cum Dani aduentare audissent, ab vrbis impugnatione recesserunt. Hoc viso, Angli illos magno impetu persecuti, multa millia & de piratis & de caeteris prostrauerunt, reliquos verò fugauerunt. Non multo pòst rex inuictissimus Eadwardus, Westsaxonicam expeditionem ad Passaham duxit, & tamdiu consedit, donec vrbs Toueceastra lapideo cingeretur muro. Vnde Danicus Comes Thurferthꝰ, quia regis diutiùs strenuitati resistere non valebat, cum ciuibus & prouincialibus Northamtunensibus Danis & Anglis, regi se dedebat. His gestis rex domum redijt, alium (que) exercitum ad Huntandun è vestigio misit, vt ciuitatem resarcirent & renouarent, & in ea custodes ponerent. Quibus peractis, omnes prouinciales illi, qui Danorum supererāt crudelitati, se manibus illorum euasisse gaudentes, pacem & patrocinium regis petebant, ei (que) sui deditionem offerebant. Paucis verò interiectis diebus, Westsaxonico coadunato exercitu, ad Coleceastrā rex abijt, & murum illius redintegrauit, viros (que) in ea bellicosos cum stipendio posuit. Interim de Eastanglia & Eastsaxonia multi Anglorum (qui fermè. 30. annos, feritati Paganorū subiacebant) laeto animo si regi subijciebant. Ad quem etiam Dani Eastangliam incolentes venerunt, & se mari terra (que) nil (quod regem offenderet) penitùs acturos, sacramento firmauerunt. Venit & Danorum exercitus de Grantebricgeie, & illum in dominum & patronum delegit, & hoc iuramentis vt ipse voluit, roborauit. Huogi abbas [Page 346] Fuldensis obijt, & Helinfridus successit. Cunradus rex obijt decimo Cal. Ianuarij, sepultus (que) est in Fulda, iuxta altare sanctae Crucis.

ROmanorum. 89. Henricus, regnauit annis. 17.

919 1. Aegelfleda Merciorum domina, in principio anni, cum auxilio dei, Leogereceastrā pacificè acquisiuit,941 & exercitum Danorum, qui ad illam pertinebat, fermè totum in deditionem accepit. Cui etiam Dani qui Eboracae praesidebant, quidam pacto, quidam iuramento, firmauerunt se ipsius voluntati & consilio in omnibus consensuros. Rex Eadwardus inuictissimus Senior, post Rogationes cum exercitu Stanfordam profectus est, firmā (que) in australi plaga amnis Welund arcem muniuit, & non solum Danos, qui in septentrionali plaga eiusdem amnis arcem tenebant, sed & omnes qui ad illam pertinebant, in deditionem accepit. Dum haec aguntur, soror illius Aegelfleda Merciorum Domina, insignis prudentiae & iustitiae. virtutis (que) eximiae faemina, octauo anno ex quo sola regnū Merciorum strenuo iusto (que) rexit moderamine. 19. Cal. Iulij obijt, & vnicam filiam suam Alfwinnam ex Aethelredo subregulo susceptam, haeredem regni reliquit. Cuius corpus Glauornam delatum in ecclesia sancti Petri est honorificè tumulatum. Quod vt regi nunciatum est, Tomwrthigme mox properauit, eam (que) suo dominio subiugauit. Inde mouens exercitum, ad Snotingaham profectus est, captam (que) vrbem resarcire iussit, & in ea Anglos simul & Danos collocauit. Processu verò temporis priùs Mercenses omnes, & Danos Merciam inhabitantes, deinceps tres reges Britonum videlicet Howelum Clitwic, & Iuthwal cum suis populis in sui deditionem obtinuit. Helinfridus abbas Fuldensis obijt octauo Idus Decemb. Haico successit.

920 2. Autumnali tempore rex inuictissimus Eadwardus ad Tealweale profectus est, ibidem (que) vrbem construxit,942 & ad eius praesidium quosquè fortissimos de exercitu suo [Page 347] reliquit. Misit etiam in Northimbriam Merciorum exercitum, vt vrbem Mamerceastram restaurarēt, & in ea fortes milites collocarent. Post haec ab Aelfwinna nepte sua potestatem regni Merciorum penitùs ademit, & in Westsaxoniam duci praecepit.

3. Rex inuictissimus Eadwardus Senior, ante Natiuitatem 921 943 sancti Iohannis Baptistae, cum expeditione Snotingaham adijt, & in australi ripa fluminis Trentae vrbem, contra vrbem quae in altera ripa sita erat, aedificauit, & inter vtram (que) firmum pontem fieri mandauit. Inde cum exercitu ad Badecanwellan profectus, non longè ab ea vrbē construxit, & in illa milites viribus robustos posuit. Eo tempore rex Scotorū cum tota gente sua, Reignaldus rex Danorum cum Anglis & Danis in Northimbria incolentibus, rex etiam Streatgledwalorum cum suis, regem Eadwardum Seniorem sibi in patrem & dominum elegerunt, firmum (que) cum eo faedus pepigerunt.

944 4. Clito Aethelwardus, regis Eadwardi germanus. 17.922 Cal. Nouemb. defunctus, Wintoniam defertur, & sepelitur. Wicciorum episcopo Aethelhuno defuncto Wilferthus successit.

945 5. Sanguis domini venit in Augiam. 6. Idus Nouemb.923 qui de imagine Christi fluxit, cum secundò in imagine sua à Iudaeis priora pateretur.

946 6. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus bissextilibus.924 Inuictissimus rex, Anglorum Eadwardus Senior, qui cunctis Brittanniam incolentibus Anglorum, Scotorum, Cumbrorum, Danorum pariter & Britonorum populis gloriosissimè praefuit, post multas res aegregiè gestas, regni sui anno. 24. in regia villa quae Fearndun nominatur, Indictione. 15. ex hac vita transiens, Aethelstanno filio regni gubernacula reliquit. Cuius corpus Wintoniam delatū, in Nouo monasterio regio more sepelitur. Nec multo post filius eius Alfwardus apud Oxenfordam decessit, & sepultus est vbi & pater illius. Aethelstanꝰ verò in Kingestune, [Page 348] id est in regia villa, in regem eleuatur, & honorificè ab Athelmo Dōrobernensi archiepiscopo consecratur. Cuius temporibus oritur puer strenuus Dunstanus in Westsaxoniae finibus. Haico abbas Fuldensis obijt quarto Cal. Iunij. Hildebertus successit. Hungari totam Franciam, Alsatiam, Galliam, Alamanniam (que) igne & gladio vastant.

925 7. Strenuus & gloriosus rex Anglorum Aethelstanus,947 sororem suam cum magno honore & gloria Northimbrorum regi Sihtrico Danica stirpe progenito, in matrimonium dedit.

8. Ignei per totam Angliam visi sunt radij in septentrionali 948 926 plaga coeli, nec multo post Northanhimbrorū rex Sihtricus vita decessit. Cuius regnum rex Aethelstanus, filio illius Guthferdo qui patri in regnum successerat expulso, suo adiecit imperio. Omnes etiam reges totius Albionis, regem scilicet Occidentalium Britonum Huwalum, dehinc regem Scotorum Constantinum, regem (que) Vuentorum Wer praelio vicit & fugauit. Aldredum quoque filium Eadulfi, de regia vrbe (quae lingua Anglorum Bebbanbirig nominatur) expulit. Ij omnes vbi se viderūt non posse strenuitati illius resistere, pacem ab eo petentes, in loco qui dicitur Eamotum quarto Idus Iulij conuenerunt, dato (que) sacramento firmum cum eo faedus pepigerunt.

927 9. Herigerus archiepiscopus obijt Cal. Decembris.949 Hildebertus abbas Fuldensis, successit. Post quem ad Fuldam successit Hadamarus abbas.

928 10. Tilredus Lindisfernensis episcopus obijt. Cui Wigredus 950 successit.

929 11. Leo. 125. papa. Wicciorum episcopo Wilfertho 951 defuncto, successit Kinewoldus.

930 12. Henricus rex regem Obritorum & Northmannorum 952 facit Christianos.

931 13. Domnaniae praesul Eadulfus obijt, & in Cridiantune 953 [Page 349] est sepultus.

14. Vir eximiae sanctitatis Frithestanus Wintoniensis episcopus, ordinato pro se in episcopatu viro religioso Birnstano, Wintoniā resedit. Hic vir sanctus fuit, quotidiè missam pro defunctorum requie cantauit, nocte coemeteria circuiuit, pro animarum salute Psalmos decantauit. Quadam vice hoc agens, dum expletis omnibus subiungeret, Requiescant in pace: subitò voces quasi exercitus infiniti ê sepulchris audiuit respondentium. Amen.

15. Hungari ab exercitu regis Henirici occisi sunt,933 955 multi (que) ex eis comprehensi sunt. Sanctus Frithestanus obijt.

956 16. Stephanus. 126. papa. Strenuus rex Anglorum Aethelstanus, quia rex Scotorum Constantinus faedus (quod 934 cum eo pepigerat) dirupit, classica manu perualida & equestri exercitu nō modico ad Scotiam proficiscitur, eā (que) maxima ex parte depopulatur. Vnde vi compulsus rex Constantinus, filium suum obsidem cum dignis muneribus illi dedit, pace (que) redintegrata rex in Westsaxoniā redijt. Eodem anno sanctus Birnstanus Wintoniensis episcopus obijt.

957 17. Iohannes 127. papa Religiosus monachus Alfeagus,935 cognomēto Caluus, beati Dunstani propinquus, suscepit episcopatum Wintoniensis ecclesiae.

958 18. Leo. 128. papa. Hildebertus archiepiscopus obijt,936 secundo Cal. Iunij. Cui Fridericus successit. Henricus rex obijt sexto Nonas Iulij: & Otto filius eius in regnum constituitur.

ROmanorum. 90. Otto regnauit annis. 36. & mensibus decem. Huic rex Aethelstanus vnam sororum 937 suarum dedit in coniugem.

959 1. Hiberniensium multarum insularum rex Paganus Anla [...]us, à socero suo rege Scotorum Constantino incitatus,938 ostium Humbri fluminis valida cum classe ingreditur. Cui rex Aethelstanus frater (que) suus Eadmūdus, in loco [Page 350] qui dicitur Brunāburgh, cum exercitu occurrerūt, & praelio à diêi principio in vesperum tracto. 5. regulos, septē (que) Duces quos aduersarij sibi in auxilium conduxerant, interfecerunt: tantum (que) sanguinis, quantum eatenus in Anglia nullo in bello fusum est, fuderunt, & reges Anlafum & Cōstantinum ad naues fugere compellentes, magno reuersi sunt tripudio. Illi verò summam infoelicitatem de interitu sui exercitus consecuti, cum paucis redeunt in sua. Monasteria sanctorum Galli & Bonifacij igne consumuntur. Hungari per Orientales Francos & Alamanniam, multis ciuitatibus igne & gladio consumptis, iuxta Wormaciam Rheno transito, vs (que) ad mate Oceanum regnum Galliae deuastauerunt, & post modum per Italiam redierunt.

938 2. Otto à Bauarijs sibi resistentibus redijt. Frater autem 960 eius Heniricus comprehensus est ab Eberhardo. Illo verò liberato, Eberhardū misit in exilium, atque iterùm Bauarios cum exercitu inuasit, omnes (que) sibi subdidit, praeter vnum Arnulfi filium. Interim magna pars Hungarorum à Saxonibus occisa est.

3. Otto Lotheringiam intrauit vs (que) ad Capri montē.961 939 Intereà Ludouicus rex Galliae inuasit Alsatiam. Tunc Otto reuersus venit in Brisacam, & obsedit eam, & Ludouicus discessit. Stephanus. 129. papa.

940 4. Strenuus & gloriosùs rex Anglorū Aethelstanus,962 decimo sexto regni sui anno, Indict. 14. sexto Cal. Nouē bris, feria quarta, apud Glauornam ê vita decessit, & ad Madulfi vrbem delatus, honorificè est tumulatus. Cui frater suus Eadmūdus. 18. aetatis suae anno, in regnum successit.

5. Northimbrēses fidelitati, quā magnifico regi Anglorum 963 941 Eadmundo debebant, infidelitatem praeferentes, regem Northmannorum Anlafum sibi in regem elegerunt. Eodem anno Alfredus Scireburnensis episcopus obijt.

[Page 351] 964 6. Marinus papa. 130. Huius papae tempore sanctus 942 Vldaricus Romam venit, & ab eodem mortem episcopi sui audiens▪ simul etiam se ipsum episcopum futurū agnouit. Sed Hiltinus post Adalberonem. 15. annis Ecclesiae Augustensi praefuit. Mox (que) Vldaricus in episcopatū successit, Interim Eberhardus Dux occisus est, & Giselbertus Dux in Rheno submersus. Magnificus rex Anglorū Eadmundus, quin (que) ciuitates Lindicolinam, Snotingaham, Deorbeiam, Leogereceastram, & Stanfordam, manibus Danorum penitùs extorsit, totam (que) Merciam in sui potestatem redegit. Hic dei seruo Dunstano summus, & eius consilijs glorisus, à quo diuersis honoribus sublimatus, Gleastoniae, in qua educatus est, abbatis iure praeficitur. Wilhelmus Dux Normannorum, filius Rollonis. 16. Cal. Ianuarij occiditur. Cui successit Richardus filius eius.

965 7. Magnifico regi Eadmundo, cùm sua regina Alfgiua filium peperisset Eadgarum, sanctus abbas Dunstanus audiuit 943 (quasi in sublimi) voces psallentium at (que) dicentium, Pax Anglorum ecclesiae, exorti nunc pueri, nostri (que) Dunstani tempore. Eodem anno idem rex Anlafum regem (cuius supra meminimus) de lauacro sanctae regenerationis suscepit, regio (que) munere donauit, & paruo post tempore Reignoldum Northanhimbrorū regem, dum ab episcopo confirmaretur tenuit, sibi (que) in filium adoptauit. Otto Dux obijt, cui Cunradus successit.

966 8. Otto rex in Lotheringiam cum exercitu exiuit, omnes (que) suo subiugauit imperio, sed Metensis episcopus resistebat.944 Magnificus rex Anglorum Eadmundus duos reges Anlafum, regis videlicet Sihtrici filium, & Reignoldum Guthferdifilium, de Northimbria expulit, eam (que) suae ditioni subegit. Wigredo Lindisfarnensi episcopo defuncto, Vhtredus successit, quo mortuo, Sexhelmus loco eius ordinatur, sed paucis mensibus euolutis defungitur, pro quo Aldredus consecratur.

967 9. Magnificus rex Anglorum Eadmundus terram 945 [Page 352] Cumbrorum depopulatus est: illam (que) regi Scotorum Malculmo eo tenore dedit, vt terra mari (que) sibi fidelis existeret.

946 10. Agapitus 131. papa. Magnificus rex Anglorum, Eadmundus die festiuitatis sancti Augustini, Anglorum 968 doctoris, dum in regia villa, quae Anglicè Pucelecirce dicitur, suum dapiferum è manibus pessimi clepto [...]is Leouē, ne occideretur, vellet eripere, quin (que) annis▪ septem (que) mensibus regni sui pactis, Indict 4. septimo Cal. Iunij, feria tertia, ab eodem interficitur, & Gleastoniā delatus, à beato Dunstano abbate sepelitur. Mox proximus haeres Edredus, fratri succedens, regnum naturale suscepit, &. 17. Cal. Septembris, die dominica, in Kingestune à sancto Odone Dorobernensi archiepiscopo consecratur. Hic vt suus germanus priùs egit, totam Northimbriam in suum dominium redegit, & à Scotis, vt sibi fideles essent, iuramentum accepit.

947 11. Heniricus frater regis Ottonis, proiectis armis venit ad eum.969

948 12.970

949 13. Wulstanus Eboracensis archiepiscopus, Proceres (que) Northimbrenses omnes, in villa quae dicitur Taddenescilf,971 aegregio regi Anglorum Edredo fidelitatem iurauerunt, sed non illam diu tenuerunt. Nam quendam Danica stirpe progenitum (Ircum nomine) super se regem leuauerunt.

950 14. Ciclus decennou. 23. incipit, Indict. 8. Pro infidelitate 972 Northimbrensium aegregius rex Anglorum Edredus totam Northimbriam deuastat: in qua deuastatione monasterium quod dicitur In Rhipun, à sancto Wilfrido episcopo quondam constructum, igne est combustum. Redeūte verò domum rege, exercitùs de Eboraca erumpens ciuitate, in loco qui dicitur Casterford, de extrema parte exercitus regis multam stragem dedit. Vnde rex nimis offensus, voluit illicò redire, & totam illam terram [Page 353] penitus delere. Verùm hoc cognito Northimbrenses timore perterriti, Ircum, quem sibi regem praefecerant, abiecerūt: regis iniurias honoribus, detrimēta muneribꝰ expleuerūt, eius (que) offensam pecunia nō modica placauerūt.

973 15. Per loca Galliae Germaniae (que) plurimi & magni 951 terraemotus facti sunt. Sanctus Aelfeagus cognomento Caluus, Wentanus episcopus, qui bea [...]um Dunstanum monachatus, & presbiteratus gradu decorauit, huic vitae modum fecit. Cui Alfsinus in episcopatum successit.

974 16. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus bisextilibus.952 Inclitus rex Anglorum Edredus Eboracensem archiepiscopū Wulstanum in Iuthanbirig arctam posuit in custodiam, quia frequentèr apud eū certis ex causis accusabatur. Iussit etiā ciues Theotfordenses quàm plures occidere, in vltionem abbatis Aldelmi iniustè ab eis occisi.

975 17. Moguntia ciuitas ab Ottone rege obsessa est.953 Aethelgarus Cridionensis praesul. 21. accepti episcopatus anno, vitam in Christo finiuit, ibidem (que) sepultus est. Pro quo beati Dunstani abbatis consilio, vir venerandus, Alfwoldus functus est praesulatus officio.

976 18. Beatae memoriae dominus Fredericus sanctae Moguntinensis ecclesiae archiepiscopus▪ octauo Cal. Nouembris 954 obijt. Eodem verò anno ego Gulielmus tanta successione indignus, loco eius cum consensu cleri & populi eiusdem sanctae sedis. 16. Cal. Ianuarij sum electus in loco Aransteti, ipso die pace inter Ottonem regem & filium eius Ludolfum facta, & in die nono Cal. Ianuarij Moguntiae ordinatus. Haec ait ipse Gulielmus archiepiscopus filius Ottonis imperatoris. Wulstano Eboracensi archiepiscopo à custodia soluto, episcopalis honor apud Dorcaceastre restituitur.

977 19. Aegregius rex Anglorum Edredus. 10. anno regni 955 sui aegrotauit, & desperatus est, qui missa celeri legatione, confessionum suarum patrem, beatum Dunstanum scilicet abbatem, accersiuit. Quo festinè ad palatium tēdente, [Page 354] & medium iam iter peragente, vox desuper clarè sonuit ipso audiente, rex Edredus nunc in pace quiescit. Ad hanc vocem equus cui insedit pondus vocis angelicae ferre nō valens▪ abs (que) vlla sessoris laesione, cum interitu sui in terrā corruit Regis autē corpus Wintoniā defertur, & ab ipso abbate Dunstano in Veteri monasterio sepulturum esse honestissimè traditur. Cuius fratruus Clito Eadwius, regis scilicet Eadmundi & sanctae Alfgiuae reginae filius, monarchiam imperij suscepit, & eodem anno in Kingestune, ab Odone Dorobernensi archiepiscopo, rex est consecratus. Eodem anno Ludouicus rex Occidentalium Francorum, filius Caroli regis & filiae regis Anglorum Eadwardi Senioris, obijt, Ludolfus quo (que) filius Ottonis imperatoris, & alterius filiae eiusdem regis Eadwardi obijt, & sepultus est in choro monasterij sancti Albani Moguntiae.

956 20. Beatus Dūstanus abbas à rege Anglorum Eadwio 978 pro iustitia proscriptus, mare transijt, & ab Arnulfo regiae stirpis viro honorificè susceptus, in monasterio quod Blā dinium dicitur sub exilij sui tempore māsionem accepit, Wulstanus Eboracēsium archiepiscopus septimo Cal. Ianuarij defunctus, in Vndalan tumulatur. Cui vir reuerendus Oskitellus successit. Hadamarus Fuldensis abbas, qui monasterium Fuldēse magnifico opere construxit, obijt. Hatto filius sororis suae successit.

957 21. Iohannes papa. 132. de regione Violata ex Albrico 979 patre principe Romano. Rex Anglorū Eadwius, quoniam in commisso regimine insipientèr egit, à Mercensibus & Northimbrensibus cōtemptus relinquitur, & suus germanus Clito Eadgarus ab eis rex eligitur, sic (que) res regum seiuncta est, vt flumen Thamesis regnum disterminaret amborum. Mox rex Mercensium Eadgarus beatū Dunstanum abbatem cum honore & gloria reuocauit. Excurso dehinc parui spatij tempore, pastor Wigorniensis ecclesiae Coenwalchus vir magnae humilitatis & monasticae professionis defungitur: pro quo beatus abbas [Page 355] Dunstanus ad episcopatum eligitur, & ab Odone archiepiscopo Dorobernensi consecratur. Cui etiam anno sequenti rex Mercensium Eadgarus Lundoniensem ecclesiā pio pastore viduatam, commisit regendam.

980 22. Alfsius Dorsetensium episcopus obijt. Cui Brihthelmus 958 vir pius & modostus, humilis & benignus successit. Sanctus Odo Doroberniae archiepiscopus regem Westsaxonum Eadwium & Alfgiuam, vel quia vt fertur propinqua illius extitit, vel quia illam sub propria vxore adamauit, ab inuicem separauit. Eodem anno idem archipraesul, vir quidem clarus ingenio, & virtute laudabilis, spiritu quo (que) prophetiae pollens, humanis excessit rebus, angelorum manibus ad Paradysum deductus. Huic successit Wentanus episcopus Alfsinus, & pro ipso ad episcopatum Wintoniensis ecclesiae ordinatus est▪ Brihthelmus.

981 23. Alfsinus Dorobernēsis archiepiscopus, dum Romam 959 pro petendo pallio tenderet, in Alpinis montibus gelu niue (que) obstrictus defecit. Rex Westsaxonū Eadwius, 4. annis regni sui peractis defunctus, Wintoniae in Nouo monasterio est sepultus. Cuius regnum suus germanus, rex Mercensium Eadgarus, ab omni Anglorum populo electus, anno aetatis suae. 16. aduentus verò Anglorum in Britanniam quingentesimo, 363. autem ex quo sanctus Augustinus & socij eius Angliam venerūt, suscepit diuisa (que) regna in vnum copulauit. Brihthelmus Dorsetensium episcopus, Cantuariae ad patriarchatum sedis eligitur, sed quoniam ad tantam rem minùs erat idoneus, iussus à rege Cantuaria discedit, at (que) ad relictam nuper ecclesiam suam redijt. Dehinc beatus Dunstanus consilio primae Metropolis, Anglorum primas & patriarcha constituitur. A quo & caeteris sapientibus ipse rex Anglorum Eadgarus decentèr instructus, passim improbos oppressit▪ rebelles sub asperitatis correctione redarguit, iustos & modestos dilexit, destructas dei ecclesias renouauit & ditauit, abiectis [Page 356] ex caenobijs clericorum nenijs▪ ad laudem creatoris summi monachorum & sanctimonialium cateruas aggregauit, & plusquam. 40. monasteria cum eis constitui iussit. Quos omnes vt fratres honorabat▪ & vt filios charissimos diligebat, admonens per se pastores, quos ipsis praeposuit, vt illos regularitèr & irreprehensibilitèr viuere admonerent, quatinùs Christo & sanctis in omnibus placerent. Erat ita (que) vir discretus, mitis, humilis, benignus, liberalis, misericors, armipotens, bellicosus, iura regni bellica potestate regalitèr protegens▪ populum in obsequio principum, principes ad iustitiam imperiorum formauit, leges rectas instituit, regno tranquillissimo potitus est: ne (que) bello alium lacessero, ne (que) lacessitus inferre alij bellum necesse habuit, sed regni sui fines, prudentia, fortitudine, iustitia, temperātia (quoad vixit, Deo auxiliante) custodiuit, & quoniam iram ferocis leonis contra inimicos habuit, nō solùm insularum principes & tyranni illum pertimuerūt, verùm etiam reges plurimarum gentium ipsius audientes sapientiam & strenuitatem, quidam timore at (que) terrore perculsi sunt, quidam verò pro sua munificentia eum diligebant, honorabant, magnifice (que) laudabant. Imperator etiam primus Otto, qui suam amitam in cōiugem habebat, mira illi munera direxit, & cum eo pactum firmissimae pacis firmauit.

982 24. Sanctus Dunstanus ad Romuleam vrbem profectus,960 Indictione tertia, pallium à Iohanne papa suscepit, sic (que) per pacis itinera ad patriam remeauit. Paucis exinde mensibus interiectis, regalia petit limina, ianuam regiae pietatis suggestione prece (que) pulsat humillima, vt religiosum, mitem, humilem (que) monachum, sui praedecessoris Odonis fratruelem, beatum Oswaldum, quem in timore diuino, sanctis (que) virtutum operibus verissimè probauerat excreuisse, promoueret ad pontificale decus Wigorniensis ecclesiae. Annuit rex Eadgarus quod sanctus petebat Dunstanus, & ab ipso inthronizatur ad summum sacerdotium [Page 357] beatus Oswaldus.

983 25. Otto rex vngitur in imperatorē à Iohanne papa.961

984 26. Romanus rex Graecorum multùm pius & laudabilis 962 obijt. Nicephorus successit.

985 27. Sanctus Aethelwoldus venerabilis abbas, à beato 963 Dunstano educatus, mortuo Brihthelmo, episcopatum Wintoniensis ecclesiae suscepit, & eodem anno iussu regis expulsis clericis, vetus monasterium cum monachis instituit. Hic namq, regem, cuius eximius erat consiliarius, ad hoc maximè prouocauit, vt clericos à monasterijs expelleret, & monachos sanctimonialésque in eis collocari iuberet.

986 28. Rex Anglorū pacificus Eadgarus, Ordgari Ducis 964 Domnaniae filiam, Alftrythā nomine, post mortem viri sui Aethelwoldi, gloriosi Ducis Oriētalium Anglorum, in matrimonium accepit: ex qua duos filios Eadmundum & Aethelredum suscepit. Habuit etiam priùs ex Egelfleda candida, cognomento Eneda, Ordmeari Ducis filia, Eadwardum, posteà regem & martyrem, & de sancta Wulftritha, virginem deo deuotissimam Eadgitham. Eodem anno idem rex monachos in nouo monasterio & in Middeltune collocauit, & illis Aethelgarum, istis Kinewardum abbates constituit.

987 29.965

988 30. Iohannes papa. 133.966

989 31. Eberhardus Comes obijt. Rex Anglorum pacificus 967 Eadgarus, in monasterio Rumesyge, quod auus suus rex Anglorum Eadwardus senior construxerat, sanctimoniales collocauit, sanctam (que) Mearwinnam super eas abbatissam constituit.

990 32. Otto filius imperatoris, à Iohanne papa ante altare 968 sancti Petri cum patre suo coronatus est. Gulielmus archiepiscopus Moguntinus obijt. 6. Nonas Martij, & sepultus est ante altare sancti Stephani in monasterio sancti Albani in Moguntia. Rex Anglorum pacificus Eadgarus [Page 358] monachis in Exanceastra congregatis, virum religiosum Sid emānum illis abbatis iure praefecit. Hatto abbas Fuldensis Gulilielmo successit: ad Fuldā autem successit Werinherus abbas. Mortuo Aldredo Lindisfarnensi episcopo, successit Alfsius.

969 33. Ciclus decenn. 24. incipit, Indictione. 12. Nicephorus rex Graecorum senex, cùm timuisset à filijs suis 991 proijci, voluit eunuchizare eos. Tunc mater eo [...]um regina, quia per nullum aliud ingenium filios liberare potuit, Iohanni suasit regem occidere, & imperare. Iohannes ita (que) occultè cum funibus intrauit perfenestram in palatium, & occiso rege egressus imperauit. Rex Anglorum pacificus Eadgarus, sancto Dunstano Dorobernensis, & beato Oswaldo, Wigorniēsis, & sācto Aethelwoldo Wintoniēsis ecclesiae episcopis praecepit, vt expulsis clericis, in maioribus monasterijs per Merciam cōstructis, monachos collocarent. Vnde sanctus Oswaldus sui voti compos effectus, clericos Wigorniensis ecclesiae monachilem habitum suscipere renuentes de monasterio expulit, consentientes verò hoc anno (ipso teste) monachizauit, eisque Ramesiensem caenobitam Winsinum, magnae religionis virum, loco decani praefecit.

34. Hatto archiepiscopus Moguntinus obijt. 6. Cal.992 970 Maij. Rotbertus successit. Sancti ac venerabilis antistitis Suithuni reliquiae, peractis à sepultura eius. 110. annis, indict. 13. Idus Iulij, feria sexta, sublatae sunt de monumento à sancto Aethelwoldo venerabili praesule, & ab Alfstano Glastoniensis, & Aethelgaro Noui monasterij abbatibus, & in basilica apostolorum Petri & Pauli decētissimè sunt reconditae. Eodem anno Osulfus Wiltuniensis praesul obijt, & in Wiltonia tumulans est. Pro quo vir venerandus ordinatus est abbas Alfstanus.

35. Clito Eadmundus, regis Eadgari filius obijt, & in 993 971 monasterio Rumesiae honorificè est sepultus. Eodem anno Alfeagus Suthantunensium Dux obijt, & Glastoniae tumulatus [Page 359] est. Non multo post Ordgarus Dux Domnaniae, socer regis Eadgari, decessit, & in Exanceastre sepultus est.

994 36. Rex Anglorum pacificus Eadgarus, Noui monasterij 972 ecclesiam à patre suo rege Eadmundo inceptam, à se verò perfectam, honorificè dedicare praecepit. Eodem anno Alfwoldus Domnaniae praesul. 19. praesulatus sui anno decessit, & in Cridiantune sepultus requiescit. Defūcto Eboracensi archiepiscopo Oskitello, suus propinquus S. Oswaldus, Wigorniensis episcopus, pro eo in archiepiscopum eligitur.

995 37. Stephanus papa. 134. A quo sanctus Oswaldus 973 pallium suscepit. Otto imperator Non. Maij obijt, & iacet in Maideburch. Rex Anglorum pacificus Eadgarus, aetatis suae anno. 30. Indict. prima, quinto Idus Maij, die Pentecostes à beatis praesulibus Dūstano & Oswaldo, & à caeteris totius Angliae antistibus, in ciuitate Acamāni benedicitur, & cū maximo honore & gloria cōsecratur, & in regē vngitur. Interiecto deinde tēpore, ille cum ingēti classe septentrionali Britānia circumnauigata, ad Legionum ciuitatem appulit. Cui subreguli eius octo, Kynathus scilicet rex Scotorum, Malcolmus rex Cumbrorum, Maccus plurimarum rex insularum, & alij quin (que) Dufnallus, Siferthus, Huwallus, Iacobus, Iuchillus, vt mandarat occurrerunt, & quòd sibi fideles & terra & mari cooperatores esse vellent, iurauerunt. Cum quibus die quadam scapham ascendit, illis (que) ad remos locatis, ipse clauum gubernaculi arripiens, eam percursum fluminis Deae peritè gubernauit, omniquè turba Ducum & procerum simili nauigio comitante, à palatio ad monasterium sancti Iohannis Baptistae nauigauit. Vbi facta oratione eadem pō pa ad palatium remeauit. Quod dum intraret, optimatibus fertur dixisse, tunc demùm quem (que) suorum successorum se gloriari posse regem Anglorum fore, cum tot regibus sibi subsequentibus potiretur pompa talium bonorum. [Page 360] Sumertunensis episcopus Brihthelmus obijt, & in Willum humatus est. Cui successit Middeltunensis abbas Kynewardus.

ROmanorum. 91. Otto, regnauit annis decem, mensibus. 7.

1. Hoc anno terraemotus per totam Angliam factus 996 974 est maximus. Ebergerius archiepiscopus Coloniensis obtulit in sempiternum Scotis monasterium sancti Martini in Colonia. Cui primus praefuit abbas Minborinꝰ Scotus.

2. Anglici orbis Basileus, flos & decus antecessorum 997 975 regum, pacificus rex Eadgarus, non minùs memorabilis Anglis quàm Romulus Romanis, Cyrus Persis, Alexander Macedonibus, Arsaces Parthis, Carolus Magnus Frā cis, postquàm cuncta regalitèr consummauit, anno aetatis suae. 32. regni autem illius in Mercia & Northimbria. 19. ex quo verò per totam Angliam regnauit. 16. Indict. tertia. 8. Idus Iulij, feria quinta, ex hac vita transiuit: filium (que) suum Eadwardum & regni & morum haeredem reliquit. Corpus verò illius Glastoniam delatum, regio more est tumulatum. Is ita (que) dum viueret. 3600. robustas sibi congregauerat naues, ex quibus Paschali emensa solennitate omni anno. 1200. in orientali. 1200. in occidentali, 1200. in septentrionali insulae plaga coadunare, & ad occidentalem cum orientali classe, & illa remissa ad borealem cum occidentali, ipsa (que) remissa cum boreali ad orientalē classem remigare, eo (que) modo totam insulam omni aestate consueuerat circumnauigare, virilitèr hoc agens ad defensionem contra exteros regni sui, & suum suorum (que) ad bellicos vsus exercitium. Hieme autem & vere infra regnum vsquequa (que) per omnes prouincias Anglorum trāsire, & quomodo legum iura, & suorum decretorum statuta à principibus obseruarentur, néue pauperes à potentibus praeiudicium passi opprimerentur, diligentèr solebat inuestigare. In vno fortitudinis in altero iustitiae studens, in vtro (que) reipublicae & regni vtilitatibus cōsulens. Hinc hostibus [Page 361] circumqua (que) timor, & omnium sibi subditorū erga eum excreuit amor. Cuius decessu totius regni status est perturbatus & post tempus laetitiae, quod illius tempore stabat pacificè, coepit tribulatio vndi (que) aduenire. Nam princeps Merciorum Alferus, quampluresq, regni primates, magnis obcaecati muneribus, abbates cum monachis de monasterijs, in quibus rex pacificus Eadgarus eos locauerat, expulerunt, & clericos cum vxoribus suis introduxerunt. Sed huic vesaniae viri timorati, Dux Orientaliū Anglorum Athelwinus Dei amicus, & suus germanus Alfwoldus, & Brihtnothus Comes vir religiosus, restiterunt, & in Sinodo constituti se nequaquam ferre posse dixerunt, vt monachi eijcerentur de regno, qui omnem religionem tenuerunt in regno. Congregato dein exercitu, monasteria Orientalium Anglorum maxima strenuitate defendunt. Dum haec aguntur, de rege eligendo magna inter regni primores oborta est dissensio. Quidam nā (que) regis filium Eadwardum, quidam verò fratrem illius elegerunt Aethelredum. Quā ob causam archipraesules Dunstanꝰ & Oswaldus, cum corepiscopis, abbatibus, Ducibusque quamplurimis in vnum conuenerunt, & Eadwardum, vt pater eius praeceperat, elegerunt: electum consecrauerunt, & in regem vnxerunt. Kynewardus Sumertunensis episcopus obijt. Cometes stella autumnali tempore visa est.

998 3. Fames valida Angliā inuasit. Quo anno vir magnificus 976 Dux Oslacus iniustè expellitur Anglia.

999 4. Rotbertus Moguntinus archiepiscopus obijt Idus Ianuarij: Willigisus successit. In Eastanglia apud villam,797 quae Kyrtlinege nominatur, maxima Synodus celebratur. Dehinc apud Kalne regiā villam, dum alia celebraretur, totius Angliae maiores natu, qui ibidem congregati fuerant, excepto sancto Dunstano, de solario corruerūt, quorum quidam mortui sunt, quidam verò mortis periculum vix euaserunt. Tertia apud Ambresbyrig Synodus celebrata [Page 362] est. Domnaniae praesul Sidemannus obijt.

978 5. Rex Anglorum Eadwardus, iussu nouercae suae Alftrythae reginae, in loco qui dicitur Coruesgeate, à suis iniustè 1000 occiditur, & apud Werham non regio more sepelitur. Cuius frater Aethelredus Clito aegregius, moribus elegans, pulcher vultu, decorus aspectu, Indictione sexta, die dominica. 18. Cal. Maij, post Paschalem festiuitatem, à sanctis archipraesulibus Dunstano & Oswaldo, & decem episcopis, in Kyngestune, ad regni fastigium est consecratus. Alfwoldus Dorsetensium episcopus obijt, & in Scyreburna sepultus est. Nubes per totam Angliam media nocte nunc sanguinea, nunc ignea visa est: dehinc in radios diuersos, & colores varios mutata, circa aurorā disparuit.

979 6. Dux Merciorum Alferus cum multitudine populi Werham venit, sanctum (que) corpus praetiosi regis & martiris 1001 Eadwardi, de tumulo subleuari praecepit, quod dum esset nudatum, sanum atque incolume ab omni clade & contagione est inuentum: lotum deinde, nouis (que) vestimentis indutum, ad Scaftesbyrig est delatum, & honorificè tumulatum.

980 7. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus bissextilibus.1002 Aethelgarꝰ Noui monasterij venerabilis abbas, sexto Nonas Maij, Seolisigensis ecclesiae praesulatum suscepit. Eodem anno Suthamtonia à Danicis piratis deuastatur, & eius ciues omnes ferè vel occisi, vel captiui sunt abducti. Nec multo post Tenetland insulam idem deuastat exercitus. Quo etiā anno ciuitas Legionum cum prouincia à Norwegenensibus piratis deuastatur.

981 8. Stephanus papa. 135. Sancti Petroci confessoris 1003 monasterium in Cornubia deuastatum est à piratis, qui anno praeterito Suthamtoniā deuastârunt: qui deinde in Domnania, & in ipsa Cornubia circa ripas maris frequē tes praedas agebant. Alfstanus Wiltuniensis episcopus defunctus, Abbandoniae sepelitur: pro quo Wulgarus episcopatum [Page 363] suscepit. Eximiae vir religionis Wulstanus Glastoniensis Decanus obijt.

1004 9. Ad prouinciam Dorsetensium tres naues piratarum 982 applicuerunt, & Portland deuastârunt. Lundonia igne cremata est. Suthamtunensium Dux Aethelmarus, & Suthsaxonū Dux Eadwinus decesserūt, & istius corpꝰ Abbādoniae, illius verò Wintoniae in Nouo monasterio sepultum est. Hereluua Sceaftesbyriensis, & Wulfwin Werhamnensis abbatissae de hac vita transiêrūt. Eodem anno Romanorum imperator Otto secundus, cùm in partes Graeciae deuenisset, Saracenorum exercitum (terras Christianorum depopulaturum) obuium habuit, cum quibus praelium inijt, caesis (que) multis ex his & illis, victor extitit. Quo domum reuertente, Otto filius fratris sui Ludolfi, filij imperatoris Ottonis primi, & filiae regis Anglorum Eadwardi senioris, obijt.

1005 10. Dux Merciorum Alferus, regis Anglorum Eadgari 983 propinquus, decessit eius (que) Ducatum filius suus Alfricus suscepit.

1006 11. Sanctus Aethelwoldus Wintoniensis episcopus,984 Indictione secunda, Cal. Augusti migrauit ê saeculo. Cui successit Bathonicus abbas Alfeagus. Hic in monasterio, cui Deorhyrste vocabulum est, religionis susceperat habitum. Otto imperator secundus, obijt septimo Idus Decembris, feria secunda, & in Roma iacet.

ROmanorum. 92. Otto tertius, filius secundi Ottonis, regnauit. 18. annis, mensibus (que). 2.

1007 1. Venerabilis monachus Eadwinus Abbandunensi 985 monasterio abbatis iure praeficitur.

1008 2. Rex Anglorum Aethelredus, propter quasdā dissensiones 986 ciuitatem Roffensem obsedit, & visa capiendi illam difficultate, iratus discessit, & terras sancti Andreae apostoli deuastauit. Dux Merciorum Alfricus Alferi Ducis filius, Anglia expellitur. Minborinus abbas Scotus, in monasterio S. Martini in Colonia obijt. 15. Cal. [Page 364] Augusti die dominica▪ Kilianus ei succedit.

987 3. Hoc anno duae retrò saeculis Anglorum genti incognitae 1009 pestes, scilicet febris hominum, & lues animalium quae Anglicè Shitta vocatur, Latinè autem fluxus intraneorum dici potest, totam Angliam plurimùm vexauerunt, & clade perualida tam homines afficiendo, quàm animalia penitùs consumendo, per omnes fines Angliae inedicibilitèr desaeuierunt.

988 4. Ciclus decennou. 25. incipit, Indict. prima. Wecedport 1010 à Danicis piratis deuastatur, à quibus etiam Satrapa Domnaniae, Goda nomine, & miles fortissimus Strenwoldus, cum alijs nōnullis perimūtur, sed tamen ex illis plurioribus occisis, Angli loco funeris dominantur. B. Dunstanus archiepiscopus Indict. prima. 14. Cal. Iunij, Sabbato, ex hac vita transiuit, & supernae ciuitatis sedem petiuit. Pro quo Aethelgarus Seolisigensis episcopus archipraesulatum suscepit, vno (que) anno tribus (que) mensibus tenuit.

989 5. Marinus papa. 136.1011

990 6. Siricus Doroberniae archiepiscopus consecratur.1012 Eadwinus Abbandunensis abbas obijt: cui Wulgarus successit. Defuncto Alfsio Lindisfarnensi praesule, Aldhunus successit.

991 7. Willigisus archiepiscopus Moguntinus dedicauit 1013 ecclesiam in Turinlan, Wickero comite rogante. Qui Wickerus mòx eandem ecclesiam▪ quae etiam Dorlon nominatur, cum omnibus, quae in eadē marchia habuit, post obitum suum sancto Martino, & archiepiscopo Moguntino contradidit. Eodem anno Gipeswic Dani depopulati sunt, quorum duces fuerunt Iustinus, & Guthmundus filius Stercani. Cum quibus nō multo post strenuus Dux Oriētalium Saxonū Brihtnothus iuxta Mealdunan praelium commisit, sed vtrin (que) infinita multitudine caesa, ipse Dux occubuit, Danica verò fortuna vicit. Quo insuper anno Sirici Dorobernēsis archiepiscopi, & Ducū Aethelwardi [Page 365] & Alfrici consilio Danis tributum, quod erat. 10. milliū librarum, primitùs datum est, vt à crebris rapinis, cremationibus, & hominum occisionibus, quas circa ripas maris frequenter agebant, desisterent, pacem (que) firmā cum eis tenerent. Sanctus Oswaldus archiepiscopus monasterium Ramasege, quod ipse & Dei amicus Dux Orientalium Anglorum Aethelwinus construxerunt, diuino adiutus auxilio, & cōfortatus adminiculo Escwij Lincolniēsis episcopi, sexto▪ Idus Nouembris, feria tertia, cō secrauit.

1014 8. Sanctus Oswaldus archiepiscopus, Indictione. 5. secundo 992 Cal. Martij, feria secunda, trāsiens ex hac vita, regni coelestis gaudia conscendit, & Wigorniae in ecclesia sanctae Mariae, quam ipse à fundamentis construxerat, requiescit. Cui venerabilis Medeshamstudensis abbas Aldulphus successit, pro quo Kenulphus abbatis iure fungitur. Nec diu post excessum beati Oswaldi, aegregiae Dux memoriae Aethelwinus Dei amicus defūctus est, qui fratribus suis Aethelwoldo, & Alfwoldo, & Agelsino licet iunior aetate, illos tamen mansuetudine, pietate, bonitate, & iustitia excellebat, & vt vir maximae honestatis & munditiae paradisi ciuibus (vti credi libet) est allectus. Cuius corpus cum maximo honore Ramesegiam delatum, à sancto Alfeago Wintoniensi episcopo est tumulatum. Consilio iussu (que) regis Anglorum Aethelredi, procerum (que) suorum, de tota Anglia robustiores Lundoniae congregatae sunt naues. Quas rex lectis instruens militibus, illis Alfricum cuius supra meminimus, & Thoredum Duces, Alftanum Wiltuniensem, & Aescwinum episcopos praefecit, mādans vt si quo modo possent, Danorum exercitum in aliquo portu circumuallando cōpraehenderent. Verùm Dux Alfricus clanculo nuntium ad hostes mittens, hortatur vt sibi consulerent, & praecauerent ne ab exercitu regis de improuiso circumuenirentur. Ipse verò Dux exemplum flagitij singulare, nocte quae praecessit diem, quo cū Danis [Page 366] Angli statuerant fortitèr dimicare, clam omnibus ad classem profugit Danicam, & cum eis mox faedam inijt fugā. Quod vbi cognouit classis regia, fugientes insequitur: nec mora vna ex illis tantùm nauis capitur, omni (que) in ea multitudine caesa spoliatur, caeteris per fugam lapsis, solum Lundonienses cum Orientalibus Anglis fortuito casu occurrerunt, commisso (que) praelio multa millia Danorum occiderunt, insuperetiam Ducis Alfrici nauem cum militibus & armis (ipso per fugam vix elapso) ceperunt, & victores extiterunt.

993 9. Hoc anno praedictus exercitus Danorum Bebbanburh 1015 infregit, & omnia quae in ea sunt reperta, secū asportauit. Dehinc ad ostium Humbri fluminis cursum suum dirigens, in Lindesege & in Northimbria multis villis incensis, hominibus (que) caesis, magnam praedam cepit. Contra quos, prouinciales quàmplures conglobati, properantèr ascenderunt: sed cùm praelium essent commissuri, duces exercitus Frana videlicet, Frithogistus, & Godwinus, quia ex paterno genere Danici fuerunt, suis insidiantes, auctores fugae primitùs extiterunt. Eodem anno iussu regis Aethelredi excaecatus est Algarus, praedicti Ducis Alfrici filius.

994 10. Anlafus rex Norreganorum & Sueinus rex Danorum,1016 die Natiuitatis sanctae Mariae. 94. trieribus Lundoniam aduehuntur. Quam mox effringere & incendere conantur, sed dei suae (que) genetricis Mariae iuuamine, nō sine paruo detrimento sui exercitus à ciuibus repelluntur. Vnde furore simul & tristitia exasperati, eadem die recesserūt inde, & primitùs in Eastsaxonia, & Cantia, circa (que) maris ripas, deinde in Suthsaxonia, Suthamtunensi (que) prouincia villas incendunt, agros deuastant, & sine respectu sexus quàmplures ferro & flamma absumunt, praedam (que) ingentem agunt. Ad postremum verò, equos sibi rapientes, multas (que) prouincias debacchando discurrentes, ne sexui quidem muliebri, vel innocuae paruulorū pepercerunt [Page 367] aetati, quin vniuersos atrocitate ferina morti contraderent. Tunc rex Aethelredus procerum suorum consilio, ad eos legatos misit, promittens tributum & stipendium ea conuentione illis se daturum, vt à sua crudelitate omninò desisterent. Qui petitioni regis acquiescentes, ad suas regressi sunt naues, & sic ad Suthamptun totus congregatus exercitus, ibidem hiemauit. Quibus de tota Westsaxonia stipendium dabatur, de tota verò Anglia tributum quod erat. 16. millia librarum dependebatur. Intereà iussu regis Aethelredi Wintoniensis episcopus Alfeagus, nobilis (que) Dux Aethelwardus regem Anlafum adierūt, obsidibus (que) datis illum ad regiam villam Andeafaran, vbi rex manebat, cum honore deduxerunt, quem rex honorificè suscepit, confirmari ab episcopo fecit, sibi in filiū adoptauit, regio (que) munere donauit. Ille verò se non amplius ad Angliam cum exercitu venturum, regi Aethelredo promisit, & ad naues posteà redijt, aestate (que) imminente ad patriam deuectus, sua promissa benè custodiuit.

1017 11. Cometa visa est, & Siricus Dorobernensis archiepiscopus 995 obijt, & Alfricus Wiltuniensium episcopus successit. Lindisfarne Ij dicitur insula, quae à vulgo Haligealand appellatur, in mari sita est: maris recessus quotidiè intrantibus siccum praebet iter. In hac insula sedes episcopalis fuit Cuthberti, & antecessorum eius, successorum quoque multo tempore. Ea verò tempestate qua Hinguarus & Hubba Angliam deuastauerunt, Eardulfus qui tunc episcopus erat Lindisfarnensis ecclesiae, cum his qui in ecclesia erant, incorruptum S. Cuthberti corpus tollens, insulam reliquit propter Barbarorum immanitatem, & per aliquot annos incertis sedibus cum S. Cuthberti corpore vagabatur, donec in loco qui Kunegeceastre dicitur, episcopalis cathedra esset locata, quod factū est tempore Alfredi regis Anglorum. Post multorum annorum curricula, regnante Aethelredo rege Anglorum, corpus sanctū sicut oraculo caelesti praemonstratū fuerat, [Page 368] in Dunhelmum perlatum est, at (que) sedes episcopalis ibidem constituta. Idcirco sanctus Beda Lindisfarnensem ecclesiam ponit, vbi primitùs sedes erat episcopalis. Tempore nā (que) Bedae nulla erat cognitio Dunhelmi, Anno verò ab incarnatione domini nostri Iesu Christi. 995. sedes episcopalis in Dunhelmum translata est.

996 12. Alfricus Doroberniae archiepiscopus cōsecratur.1018

997 13. Danorum exercitus, qui remanserat in Anglia, circumnauigata Westsaxonia, ostium Sabrinae fluminis intrauit,1019 & nunc septentrionalem Britanniam, nunc Cornubiam, nunc in Domnania Wecedport deuastauit, villis (que) quamplurimis incensis, multas hominum strages dedit. Deinde Penwithsteort regirato, in ostium fluminis Tamerae Domnaniam & Cornubiam sequestrātis deuectus, nauibus prosiliuit, nullo (que) prohibēte vs (que) ad Lidefordam suum incendium continuauit, & caedes hominum reiterauit. Ad haec etiam Ordulfi Domnaniae primatis monasterium, quod Teauistoke nominatur, combussit, ingenti (que) praeda onustus ad naues repedauit, eodem (que) in loco hiemauit.

998 14. Agapitus. 137. papa. Memoratus Paganorum exercitus 1020 ostium fluminis, quod Frome dicitur, appulsus, Dorsetaniam maxima ex parte deuastauit. Dein frequentèr insulam Vectam adijt, saepe Dorsetaniam repetijt, more (que) solito praedae institit, & quotiescum (que) in Vecta iacuit, de Suthsaxonia, & de Suthamtunēsi prouincia sibi victum accepit. Aduersus tantam tempestatem multoties congregatus est exercitus, sed quoties praelium essent commissuri, Angli aut insidijs, aut aliquo infortunio impediti, terga verterunt, & hostibus victoriam dederunt.

15. Saepe dictus Paganorum exercitus ostium Thamesis 1021 999 fluminus ingressus, per flumen Meadweage Roueceastram aduehitur, eam (que) paucis diebus obsidione cinxit. Ad quos repellendos conglobati Cantuarienses, asperum cum eis praelium ineunt, sed multi ex his & illis caesis, [Page 369] Dani loco funeris dominantur. Hinc equites effecti, occidentalem Cantiae plagam fermè totam sunt demoliti. Qua re cognita, rex Anglorum Aethelredus (suorum primatum consilio) & classem, & pedestrem congregauit exercitum. Verùm dum paratae essent naues, duces exercitus de die in diem moram caeptis innectentes, populum grauitèr vexabant. Ad vltimum verò nec classica, nec pedestris manus quicquam communis vtilitatis agebat, praeter populi laborem, pecuniae perditionem, hostium incitationem.

1022 16. Danorum classis praefata, hoc anno, Normāniam petit. Rex Aethelredus terram Cumbrorum ferè totam depopulatus 1000 est. Hic suae classi mandauit, vt circumnauigata septentrionali Britannia, in loco constituto sibi occurreret, sed vi ventorum praepedita nō potuit: insulam tamen, quae Monege dicitur, deuastauit.

17. Inuentio corporis sancti Iuonis archiepiscopi.1001 1023 Memoratus Paganorum exercitus, de Normānia Angliā reuectus, ostium fluminis Eaxae ingreditur, & mox ad expugnandam vrbem Eaxanceastram egreditur, sed dum murum illius destruere moliretur, à ciuibus vrbem virilitèr defendentibus repellitur, vnde nimis exasperatus, more solito villas succendendo, agros depopulando, homines caedendo, per Domnaniam vagatur. Quare Domnanienses, & Sumersetunenses in vnum congregati, in loco qui dicitur Penho, certamen cum eis ineunt, sed Angli pro militum paucitate Danorum multitudinem non ferentes, fugam capessunt, illi verò multa strage facta victores existunt. Deinde adepti caballos, per totam fere Domnaniam peiora prioribus mala gesserunt, ingenti (que) praeda capta, naues repetierunt. Inde ad Vectam insulam cursum direxerunt, & modò in ea, modò in Suthamtonia, modo in Dorsetania (nullo obsistente) diu solitae praedae insisterunt, & in homines ferro, & in villas igne sunt in tantum grassati, vt cum illis nec classica manus nauali, nec [Page 370] pedestris exercitus certare auderet praelio terrestri: idcirco & regi non parua maestitia & populo indicibilis inerat tristitia.

1002 18. Otto tertius imperator obijt decimo Cal. Febr.1024 sepultus (que) est Aquisgran [...]. Rex Anglorum Aethelredus, habito consilio cum regni sui primatibus, vtile duxit à Danis dextras accipere, illis (que) vt à malis cessarent, stipendium dare, & placabile tributum soluere. Huius rei gratia Dux Leofsinus ad eos est trāsmissus, qui cum venisset, stipendium & tributum vt acciperent, flagitauit. Illi verò legationem eius libentèr amplectentes, petitis acquieuerunt, & pro tenenda pace quantum tributi sibi dependeretur statuerunt. Nec diu post. 24. millia librarum illis persoluebantur. Intereà idem Dux Leofsinus nobilem virum Eaficum (summum regis Praepositum) occidit, vnde rex ira succensus, patria illum expulit. Eodem anno Emmam, Saxonicè Alfgiuam vocatam, Ducis Normannorum primi Ricardi filiam, rex Aethelredus duxit vxorem. Aldulfus archipraesul Eboracensis, coepiscopis, abbatibus, presbiteris, monachis, religiosis quo (que) viris aggregatis, sancti Oswaldi archipraesulis ossa anno regis Anglorum Aethelredi. 25. Indictione. 15.17. Cal. Maij, feria quarta, ê tumulo leuauit, & in scrinio (quod parauerat) honorificè locauit: & non multo post, id est, secundo Nonas Maij, ipse defunctus, in ecclesia sanctae Mariae Wigorniae est sepultus. Cui successit abbas Wulstanus. Quo etiam anno rex Aethelredus omnes Danos, Angliam incolentes, maiores & minores vtrius (que) sexus, occidi iussit, quia illum, suos (que) primates vita regno (que) priuare, & totius Angliae dominium suae ditioni conati sunt subdere.

ROmanorum. 93. Henricus, regnauit annis. 22. Qui die dominico, septimo Idus Iunij, electione populi laudatus, in regem ipso die ab archiepiscopo Moguntino Willigiso, ante altare sancti Martini, consecratus & coronatus est.

[Page 371] 1025 1. Octauianus. 138. papa. Hoc anno rex Danorum 1003 Suanus per consilium, incuriam, & traditionem Normanici Comitis Hugonis, quem regina Emma Domnaniae praefecit, ciuitatem Eaxanceastram infregit, spoliauit, murum ab o [...]ientali vs (que) ad occidētalem portam destruxit, & cum ingenti praeda naues repetijt. Post haec autem, cùm Wiltuniensem prouinciam deuastaret, fortis exercitus de Suthamtunensi & Wiltunensi prouincijs congregatus, virilitèr & constantèr aduersus hostes pugnaturus, ascendit. Sed cùm tam prope essent exercitus, vt alter alterum videre potuisset, Alfricus Dux supra memoratus, qui loco ducis Anglis tunc extitit, antiquas artes statim prodidit, & simulata infirmitate vomere caepit, dicens se magnam infirmitatem incurrisse, & ob hoc cum hostibus nō posse dimicare. Cuius inertiam & timiditatem vt vidit exercitus, à suis inimicis sine pugna diuertit maestissimus. Vnde dictum est in antiquo prouerbio, Tremescente duce in praelio, caeteri omnes praeliatores efficiuntur pauidiores. Suanus autem videns Anglorum inconstantiam, ad ciuitatem Wiltoniam suum duxit exercitum, eam (que) deuastauit, & incendit, Simili quo (que) modo Saerbyriam cō sumpsit, & pòst suas naues repetijt. Kilianus abbas Scotorum sancti Martini, ipse (que) Scotus, obijt. 19. Cal. Ianuarij. Helias Scotus post eum successit.

1026 2. Rex Danorum Suanus cum sua classe Northwick aduectus, illam deuastauit & incendit. Tunc magnae strenuitatis 1004 Dux Eastanglorum Vlfketellus, quia ex improuiso venit, nec contra eum spatium congregandi exercitum habuit, cum maioribus Eastangliae habito consilio, pacem cum eo pepigit. Verum ille, dirupto faedore, tertia post haec hebdomada, cum copijs suis latenter è nauibus prosiliens, Theotfordam inuasit, deuastauit, nocte vna in ea mansit, diluculo incendit. Quo cognito, Dux Vlfketellus quibusdam de prouincialibus mandauit, vt hostium naues confringerent: at illi vel non audebant, vel iussa [Page 372] perficere negligebant. Ipse verò interim (quàm citiùs potui [...]) clàm suum congregans exercitum, aduersus hostes audactèr ascendit: quibus ad naues repedantibus, non aequa manu militum illis occurrit, durissimum (que) cum eis praelium commisit, multis (que) ex his & illis caesis, nobiliores qui (que) de Eastanglia corruerunt, Dani verò vix euaserunt. Sed si vires Eastanglorum iam adessent, nullo modo naues suas repeterent. Vt enim ipsi testati sunt, durius & asperius bellum in Anglia nunquam experti sunt, quàm illis Dux Vlfketellus intulerat.

3. Hoc anno dira magna (que) fames Angliam inuasit,1027 1005 quapropter rex Danorum Suanus Denemerciā reuertitur, post non longum tempus reuersurus.

4. Alfricus Dorobernensis archiepiscopus obijt, cui 1028 1006 Wintoniensis episcopus Alfeagus successit, & pro illo Kenulfus episcopatum suscepit. Rex Aethelredus Wulfgeatum Leouici filium, quem penè plus omnibus dilexerat, propter iniusta iudicia, & superba, quae gesserat opera, possessionibus, omni (que) honore priuauit. Dolosus & perfidus Edricus Streona dolum aduersus nobilem Ducē Alfhelmum cogitans, apud Scrobbesbyrig magnum ei parauit conuiuium, ad quod cùm inuitatus venisset, suscepit eum Edricus, quasi suus familiaris amicus: sed insidijs praeparatis, tertio vel quarto die conuiuij, illum secum venatum in syluam duxit. Vbi cunctis circa venationem occupatis, quidā Scrobbesbyrigēsis carnifex, Godwinus Porthund, id est, Oppidi canis, quem multò antè donis magnis, multis (que) promissionibus (pro patrādo facinore) excaecauerat Edricus, ex insidijs subitò prosiluit, & Ducem Alfhelmū nefariè peremit. Paruo interiecto tempore, filij eius Wulfeagus, & Wegeatus, iussu regis Aethelredi, apud Cocham, vbi ipse tunc degebat, caecati, sunt. Kenulfus Wintoniensis episcopus obijt, cui Aethelwoldus successit. Mēse dehinc Iulio, Danorum classis innumera, Angliam aduecta, portum Sandicum subijt, & caede ac incendio obuia quaeque [Page 373] consumens, modò in Cantia, modò in Suthsaxonia maximam praedam egit. Ob haec rex Aethelredus de Mercia & Westsaxonia exercitum congregauit, & cum eis fortitèr dimicare statuit: sed illi, cum eo palàm confligere nullatenùs voluerunt, verùm nunc in his, nunc in illis locis rapinas frequentes exercuerunt, & mox ad naues more solito repedabāt, eoq, modo per totum autumnum Anglorum vexabant exercitum. Quo domum redeunte (nam hiems imminebat) illi cum enormi praeda Vectam insulam adiêre, & ibidem vsque ad Natiuitatem Domini mansêre. Qua adueniēte, quia rex tunc temporis in Scrobbesbiriēsi prouincia morabatur, per Suthamtunensem prouinciam ad Bearrucscire venerunt, & Readingum, Walingafordam, Ceolesegiam vicos (que) quamplurimos combusserunt. Inde mouentes, Eascesdune transito, Cuiccelmeslawe adierunt. Vnde per aliam viam reuertentes, iuxta Kenetan incolas loci paratos ad praelium offenderunt, statim (que) cum eis commiserunt, illos (que) fugauerunt, & postmodum cum praeda quam ceperant, ad naues repedarunt.

1029 5. Ciclus decennou. 26. incipit Indict. 5. Hoc anno rex 1007 Anglorum Aethelredus cum cōsilio primatum suorū nuncios ad Danos legans, eis nunciare mandauit, quòd sumptus & tributum eo tenore illis dare vellet, vt à rapinis desisterent, & pacem cum eo firmam tenerent. Cuius postulationi consenserunt, & ex eo tempore de tota Anglia sumptus illi dabatur: & tributum, quod erat. 36. millia librarum persoluebatur. Quo etiam anno rex, Edricum supra memoratum. Aegelrici filium, hominem humili quidē genere, sed cui lingua diuitias ac nobilitatem cōparauerat, callentem ingenio, suauem eloquio, & qui omnes id temporis mortales tum inuidia at (que) perfidia, tum superbia & crudelitate superauit, Merciorum constituit Ducem. Cuius fratres extiterunt Brihtricus, Alfricus, Goda, Agelwinus, Agelwardus, Agelmerus pater Wulnothi, patris Westsaxonum Ducis Godwini.

[Page 374] 1008 6. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus bissextilibus.1030 Rex Anglorum Aethelredus de. 310. cassatis vnam trierem, de nouem verò loricam & cassidem fieri, & per totam Angliam naues intentè praecepit fabricari. Quibus paratis, electos in eis milites cum alimentis posuit, & vt ab exterorum irruptionibus fines regni sui defenderent, illas ad Sandicum portum congregauit. Eo tempore, vel paulo antè, frater perfidi, Ducis Edrici Streonae Brihtricꝰ, homo lubricus, ambitiosus, & superbus, apud regem iniustè accusauit Suthsaxonum Ministrum Wulnothum, qui ne caperetur, mox fugam inijt, &. 20. nauibus acquisitis, circa ripas maris rapinas frequentes exercuit. Vbi autem regiae classi nunciatum est, quòd si quis vellet illum facilè capere posset. 80. trieribus assumptis ad persequendum illum Brihtricus profectus est: sed cùm diu prosperè nauigâsset, subitò validissima tempestas oborta naues diuerberauit, conquassauit, & in aridam proiecit, quas Wulnothus non multo post exussit. Ea re cognita, rex cum Ducibus & proceribus domum redijt, classis verò iussu illius Lundoniam adijt, sic (que) totius populi maximus labor perijt.

7. Leo. 139. papa. Danicus comes Turkillus sua cum 1031 1009 classe ad Angliam venit: ex inde mense Augusto alia classis Danorum innumerabilis▪ cui praeerant duces Hemmingus & Eiglafus, ad Tenetland applicuit, & praedictae classi sine dilatione se adiunxit. Deinde ambae Sandicum portum adeunt, & ê nauibus prosilientes, ciuitatem Cantuariam hostilitèr adeunt, eam (que) effringere caeperunt. A quibus mox ciues Cantuarienses, cum Orientalibus Cantuarijs dextras petentes, acceperunt, & eis. 3000. libras pro firma pace dederunt. Illi autem naues repetentes, ad Vectam insulam cursum direxerunt, deinde in Suthsaxonia & Suthamtunensi prouincia circa ripas maris, vti consueuerant, frequentèr praedam egerunt, & villas quamplures incenderunt. Quocirca rex Aethelredus de tota Anglia [Page 375] exercitum cōgregauit, & per prouincias (mari vicinas) ad uersus illorum irruptiones locauit. Sed illi pro hoc nō destiterunt, quin pro situ vbique locorum rapinas agerent. Quadam igitur vice, dum illi solitó longiús à mari praedatum descederent & onerati praeda redirent, viam (qua ad naues suas reuersuri erant) rex praeoccupauit multis millibus armatorum instructus, & (vt totus erat exercitus) mori vel vincere paratus. At perfidus Dux Edricus Streona, gener eius, habuit enim in coniugio filiam eius Eadgitham, & insidijs & perplexis orationibus ne praelium inirent, sed ea vice suos hostes abire permitterent, modis omnibus laborauit. Suasit & persuasit, & à manibus Anglorum Danos (vt patriae proditor) eripuit, & abire permisit. Illi verò ab eis diuertentes, magno cum gaudio ad suas naues regressi sunt. Post haec, emensa sancti Martini festiuitate, in Cantiam deuecti, in Thamesi flumine hiemalem stationem elegerunt, & sumptus de Eastsaxonia alijs (que) prouincijs vtri (que) ripae fluminis vicinis, sibi rapuerunt. Saepe etiam ciuitatem Lundoniam aggressi, expugnare moliti sunt, sed à ciuibus nō sine magno suorum detrimento repulsi sunt.

1032 8. Brunus episcopus martirizatus est Memoratus Danorum 1010 exercitus mense Ianuario nauibus exilientes, per saltum qui dicitur Ciltern, Oxenefordam adeunt, eam (que) deuastantes incendunt, & sic in vtraque parte Thamesis in reuertendo praedam agunt. Quibus cùm nunciatum fuisset, exercitum aduersus illos Lundoniae congregatum, & cum eis praelium commissurum, pars exercitus per septentrionalem ripam gradientis, in loco qui dicitur Stane transiuit, & in vnum collecti, praedae (que) vbertate ditati, per Suthregiam ad suas repedârunt naues. Quas tempore quadragesimali, dum consisterent in Cantia, refecerunt. Post Pascha Eastangliam aduecti, & prope Gipeswic nauibus egressi, ad locum qui Ringmere dicitur, vbi Ducem Vlfketellum cognouêre consedisse perrexerunt, & durū [Page 376] cum eo praelium tertio Nonas Maij cōmiserunt. Sed cùm pugna vehemens esset, Eastangli terga verterunt, quodā Danico Ministro Turkitelo cognomento Myrenheafod, fugam primitùs incipiente. Verùm Grantebricgēses virilitèr pugnātes diu restiterunt, victi (que) demùm fugerunt. In eo praelio gener regis Aethelstanus, nobilis Minister Oswius cum filio, Wulfricus Leofwini filius, Eadwinus Alfrici praefati germanus, & multi alij nobiles Ministri, populus (que) innumerabilis, corruerunt. Dani verò, loco funeris dominati, Eastangliam obtinuerunt, & equites effecti, tribus mensibus, per totam prouinciam discurrere, praedas agere, villas cremare, homines & animalia non cessabant trucidare, in paludibus etiam id idem per omnia fecerunt. Exin Theotfordam & Grantebricge deuastantes, cremârunt. His gestis, pedites nauibus deuecti, equites verò equis subuecti, Thamesim fluuium repetierunt. Paucis diebus interiectis, iterum depraedaturi exierunt, & recto tramite ad Oxenefordensem prouinciam tetenderunt, eam (que) primitùs, deinde Bukingamnēsem, Bedefordensem, Heortfordensem prouincias, villas (que) cremando, homines & animalia trucidando, depopulati sunt, & post ad naues suas cum ingenti praeda regressi sunt. Post haec circa festiuitatem sancti Andreae apostoli, Northamtuniā, & in circuitu eius quantum volebant, igni tradiderunt, & inde Thamesim fluuium transeuntes, Westsaxoniam adierunt, & Kaningamersce, maiori (que) parte Wiltunēsis prouinciae cremata, more solito cum praeda magna ad suas naues circa Natiuitatem domini reuersi sunt.

9. Willigisus archiepiscopus Moguntinus obijt feria 1033 1011 sexta, 7. Cal. Martij, Erkanbaldus abbas Fuldensis successit ei. Eastanglia, Eastsaxonia, Middelsaxonia, Heortfordensi, Bukingahānensi, Oxenefordensi, Grantebricgensi prouincijs, medietate quoque Huntedunensis prouinciae, magna (que) parte Northamtunensis pagi, in australi verò plaga Thamesis fluminis, Cantia, Suthregia, Suthsaxonia, [Page 377] Suthamtunensi, Wiltunensi, Bearroscirensi prouincijs, à memorato Danorum exercitu, ferro flamma (que) demolitis, rex Anglorum Aethelredus, & regni sui primates ad illos miserunt legatos, pacem ab eis petentes, & vt à depopulatione desisterent, stipendium & tributum promittētes. Quibus auditis, vt rei probauit exitus, non sine dolo & simulatione oblatis consenserunt. Licet enim eis affluenter sumptus pararetur, & ad sua vota tributum penderetur, non tamen destiterunt quin turmatim per prouincias vbiuis discurrentes, villas deuastarent, rebus suis miseros quosdam spoliarent, quosdam verò necarent. Ad vltimū inter Natiuitatem sanctae Mariae, & sancti Michaelis festiuitatem, Cantuariam circumuallantes, obsederunt. Vicesimo autem obsidionis die, per insidias Almeari archidiaconi, quem sanctus Alfegus ne morti traderetur priùs eripuit, pars ciuitatis incenditur, exercitus ingreditur, vrbs capitur: alij ferro iugulantur, alij flammis consumū tur, plures quoque de muris praecipites dantur, nonnulli per verenda suspensi deficiunt. Matronae crinibus per plateas ciuitatis distractae, demùm flammis iniectae moriuntur. Paruuli à matrum vberibus auulsi, aut lanceis excipiuntur, aut super acto carro minutatim conteruntur. Intereà archipraesul Alfegus capitur, vincîtur, tenetur, & varijs modis afficitur. Almarus abbas monasterij sancti Augustini abire permittitur. Capiuntur Godwinus Rhofensis episcopus, Leofruna abbatissa monasterij sanctae Mildrithae, Alfredus regis Praepositus, monachi quo (que) & clerici, populus (que) vtrius (que) sexus innumerabilis. Exin ecclesia Christi spoliata comburitur, grex monachilis & turba virilis, sed muliebris nec infantilis, decimatur, nouem trucidantur, decimus vitae reseruatur. Quatuor monachis & 800. viris decimatorum summa perficitur. Populo caeso, vrbe spoliata, & tota cremata, archipraesul Alfeagus vinctus extrahitur, impellitur, grauitèr sauciatur, ad classem ducitur, post in carcerem retruditur, ibi (que). 7. mensibꝰ [Page 378] affligitur. Intereà ira dei in homicidā populū desaeuiēs, ex eis duo millia per diros internorū cruciatꝰ prostrauit. Caeteri quo (que) simili modo percussi, à fidelibus cōmouētur vt pōtifici satisfaciāt: sed differūt. Praeualuit interim clades, & nunc denos, nunc vicenos, nunc plures absumpsit.

1012 10. Persidus Dux Edricus Streona, & omnes Angliae primates vtrius (que) ordinis, ante Pascha Lūdoniae cōgregati 1034 sunt, & ibi tam diu morati sunt, quous (que) tributum Danis promissū, quod erat. 48. millia librarū, persolueretur. Intereà sacrosancto dominicae requiêi Sabbato archipraesuli Alfeago à Danis proponitur conditio, vt si vita ac libertate velit potiri. 3000. librarum persolueret. Illo nolente, necem eius vsque ad aliud Sabbatum protelant, quo adueniente, aduersus illum exarserunt ira magna: & quia vino nimis inebriati fuerant, & quia prohibuerat ne quis pro sua redemptione quicquam eis daret, proinde de carcere ducitur, ad eorum concilium protrahitur. Mòx illi ê sedibus prosiliunt, auersis securibus illum deijciunt, lapidibus, ossibus, bouinis capitibus obruunt. Ad vltimum quidam Thrum nomine, quem confirmauit pridiè, impia motus pietate, securim capiti illius infixit. Qui statim in domino. 13. Cal. Maij obdormiuit, & victorem spiritum cum triumpho ad coelum direxit. Cuius corpus die sequē ti Lundoniam defertur, à ciuibus honorificè suscipitur, & ab episcopis Eadnotho Lindicolinēsi, & Alfhuno Lundoniensi in ecclesia sancti Pauli sepelitur. Post haec tributo soluto, & pace iuramentis firmata, Danica classis vt priùs erat congregata, longè laté (que) dispergitur, sed cum rege 45. naues remansêre, ei (que) fidelitatem iurauêre, & aduersus exteros, Angliam se defensuros eo tenore promisêre, vt eis victum tegimen (que) praeberet.

11. Liuingus archipraesulatum Doroberniae suscepit.1035 1013 Mense Iulio rex Danorum Suanus cum valida classe ad Sandicum portum est appulsus, ibi (que) paucis diebus moratus, discessit: & Eastanglia circūnauigata, ostium Humbri [Page 379] fluminis intrauit, de quo in flumen Trentam intrauit, Geainesburh nauigauit, vbi & castra posuit. Cui sine cunctatione Comes Vhtredus & Northimbrenses, & Lindisienses primitùs▪ deinde Fifburgenses, mòx etiam omnis populus qui habitabat in septent [...]ionali plaga Weatlingastreate, id est strata quam filij Watlae regis ab Orientali mare vs (que) ad occidentale per Angliam strauerunt, deditionem obtulerunt, & pace cum illo stabilita, obsidibus (que) datis, fidelitatem ei iurauerunt, quibus praecepit, vt equos & alimenta suo exercitui pararent. His impletis, & classe cum obsidibus Canuto filio suo commendata, sibi lectos auxiliarios de deditis sumens, aduersus australes Mercios expeditionem mouit, & pertransita Weatlingastreta suis edictum posuit, videlicet vt agros deuastarent, villas cremarent, ecclesias spoliarent, quicquid masculini sexus in manus veniret, sine respectu misericordiae iugularent, & omnia quae possent mala peragerent. Quibus ita facientibus, & rabie ferina debacchantibus, venit Oxenefordā, & illam citiùs quám putauit obtinuit, obsidibus (que) acceptis, festinatò Wintoniam properauit. Quo cum venisset, crudelitatis eius magnitudine ciues Wintoniēses perterriti, pacem cum eo sine mora fecerunt, & obsides quos libuit, & quot expetiuit, dederunt. Quibus acceptis, versus Lundoniam mouit exercitum, de quo multi in Thamesi flumine submersi interierunt, quia nunquam pontem ne (que) uadum quaerere voluerunt. Cum (que) Lundoniam venisset, multis modis illam vel dolo capere, vel vi expugnare conatus est. Sed rex Anglorum Aethelredus cum ciuibus, & iuuamine Danici Comitis Turkilli saepè memorati, qui secum tunc temporis intus erat, muros vrbis virilitèr defendit, & illum abegit. Qui repulsus, primò Walingafordam dein Bathan, obuia quae (que) more solito rapiendo, & demoliendo, adijt: ibi (que) exercitum suum refrigerando consedit. Tunc venit ad eum Athelmarus Domnaniae Comes, & cum eo occidentales Ministri, & pace cū illo facta, [Page 380] obsides illi dederunt. Quibus omnibus ad velle peractis, ad suam classem reuersus, ab omni Anglorum populo rex (si rex iure queat vocari qui ferè cuncta tirannicè faciebat) & appellabatur, & habebatur. Ciues etiam Lundonienses obsides illi miserunt, & pacem cum eo fecerunt: metuebant enim furorem illius in tantum super se exardescere, vt omnibus suis rebus ablatis, vel oculos illorum erui, vel manus aut pedes detruncari iuberet. Quod cùm vidisset rex Aethelredus, reginam Emmam Normanniā ad suum fratrem, secundum Ricardum Normannorum Comitem, & filios suos Eadwardum & Alfredum, cum magistro illorum Alfhuno Lundoniensi episcopo, & Alfsinum Medeshamstudensem abbatem nauitèr misit. Ipse verò cum Danica classe, qui in Thamesi flumine iacebat, in loco qui dicitur Grenewic, aliquantisper māsit, & post ad Vectam insulam deuectus, Natiuitatem Domini in illa celebrauit. Qua peracta, Northmanniam deuehitur, & à Ricardo Comite honorificè suscipitur. Interea Suanus tirannus, suae classi sumptus affluentèr parari, & tributum ferè importabile solui praecepit. Similitèr per omnia Comes Turkillus classi, quae apud Grenewic iacebat, solui mandauit, & super haec omnia vter (que) illorum quotiescū (que) eis libuerat, praedas egit, & multa mala fecit.

1014 12. Suanus tirannus, post innumerabilia & crudelia 1036 mala, quae vel in Anglia vel in alijs terris gesserat, ad cumulum suae damnationis ex oppido, vbi corpus pretiosi martiris Eadmūdi incorruptum requiescit, quod nemo priùs audebat facere ex quo id oppidum datum fuerat memorati sancti ecclesiae, grande tributum ausus est exigere. Quod si citò nō penderetur, se proculdubio ipsum oppidum cum oppidanis crematurum, ipsius martiris ecclesiam funditus euersurum, clericos varijs modis cruciaturum, minatus est saepissimè. Insuper frequentèr ipsi martiri multis modis detrahere, & illum nil sanctitatis habere ore profano & sacrilego ausus est euomere. At quia modū [Page 381] suae maliciae noluit ponere, vltio diuina non permisit blasphemum diutiùs viuere. Deni (que) imminēte vespera diêi, qua in generali placito, quod apud Geignesburgh tenuerat, haec eadem minitans reiteraret, cùm Danorū cuneis circumuallatus esset densissimis, sanctum Eadmundum ex aduerso venientem solus vidit armatum. Quem cum vidisset, expauit, & nimio cum clamore vociferari coepit, succurrite commilitones, succurrite, ecce sanctus Eadmū dus me venit occidere, & hoc dicendo, acritèr à sancto cō fossus cuspide, de emissario cui insederat, decidit, & vs (que) ad noctis crepusculum magno cruciatus tormento, tertio Nonas Februarij, miserabili morte vitam finiuit. Quo mortuo, filium eius Canutum sibi regem constituit classica manus Danorum. At maiores natu totius Angliae, ad regē Anglorum Aethelredum pari cōsensu nuncios festinantèr miserunt, dicētes se nullum plus amare vel amaturos esse quam suum naturalem dominū, si ipse vel rectiùs gubernare, vel mitiùs eos tractare vellet, quàm priùs tractârat. Quibus auditis, Eadwardum filium suum cum legatis suis ad eos dirigens, maiores minores (que) gentis suae, amicabilitèr salutauit, promittens se illis mitem deuotum (que) dominum futurum, in omnibus eorum voluntati consensurum, consilijs acquieturum, & quicquid sibi vel suis ab illis probrosè & dedecorosè dictum vel contrariè factum fuerat, placido animo condonaturum, si omnes vnanimitèr & sine perfidia illum recipere vellent in regnum. Ad haec cuncti benignè responderunt. Dein amicitia plenaria ex vtra (que) parte & verbis & pacto confirmatur. Ad haec principes se non ampliùs Danicum regem admissuros in Angliam vnanimitèr sposponderunt. His gestis, ab Anglis in Normanniam mittitur, rex festinatò quadrage [...]imali tempore reducitur, & ab omnibus honorabilitèr excipitur. Intereà Canuto & Lindisiensibus conuenit, vt caballis exercitui suo paratis, praedatum simul descenderent, sed antequā essent parati, venit illo rex Aethelredus [Page 382] cum exercitu valido, & Canuto cum classica manu expulso, Lindesegiam totam depopulans, flammis (que) consumēs, omnes incolas (quos poterat) occidit. Ille verò fugae praesidio celeritèr arrepto, versus Austrum cursum dirigens, breui Sandicum ad portum est appulsus: & obsides qui de tota Anglia patri suo dati fuerant, in terram exposuit, illorum (que) manibus truncatis, auribus amputatis, naribus praecisis, abire permisit, & deinceps profectus est Denemerciam, anno sequenti reuersurus. Super haec omnia mala rex Aethelredus classi quae apud Grenewic iacuit, tributum (quod erat. 30. millia librarum) pendi mandauit. Mare littus aegreditur tertio Cal. Octobris, & in Anglia villas quàm plurimas, innumerabilem (que) populi multitudinem submersit.

1015 13. Hoc anno, cùm apud Oxenefordam magnum haberetur 1037 placitū, perfidus Dux Edricus Streona, digniores & potentiores Ministros ex Seouenburgensibus, Sigeferthum, & Morcarū filios Earngrimi in camerā suā dolosè suscepit, & occultè eos ibi necari iussit: quorum facultates rex Aethelredus accepit, & derelictam Sigeferthi Aldgitham ad Maidulfi vrbem deduci praecepit. Quae cùm ibi custodiretur, venit illuc Eadmundus Clito, & contra voluntatem sui patris, illam sibi vxorem accepit, & inter Assumptionem & Natiuitatem sanctae Mariae profectus ad Fifburgingos, terram Sigeferthi & Morcari inuasit, ac populum illarum sibi subiugauit. Eodem tempore Canutus rex Danorū cum magna classe ad Sandicum portum venit, & mox Cantia circumnauigata ostium Fromae fluminis introiuit, & in Dorsetania, & Sumersetonia, Wiltoniensi (que) prouincijs magnam praedam egit. Tunc quia rex Aethelredus apud Cosham aegrotauit, Eadmundus Clito filius eius, ex sua parte, & Dux insidijs dolo (que) plenus Edricus Streona in suum magnum cōgregauit exercitum: sed cùm in vnum conuenirent, modis omnibus insidias Clitoni Dux tetendit, illum (que) dolo perimere tentauit. [Page 383] Quibus cognitis, mox ab inuicem discesserunt, & locum suis inimicis dederunt. Non diu post, Dux de regia classe 40. naues, Danicis militibus instructas, sibi allexit, & Canutum adiens, ipsius dominio se mancipauit. Idem Westsaxones datis obsidibus fecerunt, & posteà caballos exercitui parauerunt.

1038 14. Rex Danorum Canutus, & perfidus Dux Edricus 1016 Streona, cum multo equitatu amnem Thamesim (in loco qui Criccelade dicitur) transeūtes, ante Epiphaniam domini Merciam hostilitèr intrauerunt, & multas villas in Warrewicana prouincia populantes incenderunt, ac omnes (quos inuenerant) occiderunt. Quod vt audiuit Clito Eadmundus (cognomine Ferreum Latus) exercitum festinato congregauit, sed cùm cōgregatus esset, cum Westsaxonicis & Danis nolebant congredi Mercenses: quapropter expeditione dimissa, vnusquis (que) redit in sua. Festiuitate verò transacta, iterum Eadmundus Clito maiorem congregauit exercitum: quo congregato, nuncios Lundoniam misit, rogans patrem suum vt cum omnibus, quos habere poterat, sibi quàm citiùs posset occurreret: qui multis pugnatoribus coadunatis, illi festinantèr occurrit. Sed cùm exercitus in vnum conuenissent, intimatum est regi, quòd nisi praecaueret sibi, quidā ex suis auxiliarijs essent illum tradituri. Idcirco mox exercitu dimisso, Lundoniam redijt, Clito verò in Northimbriam iuit. Vnde putabant nōnulli, quòd adhuc aduersus Canutum congregare maiorem vellet exercitum: sed sicut Canutus & Edricus ex vna parte, ita ille & Vhtredus, Northimbrorum Comes, prouincias nonnullas sunt depopulati. Nam priùs Staffordensem, deinde Scrobbesbiriensem, & Leogecestrensem prouincias deuastauêre, quia aduersus Danorum exercitum ad pugnam exire noluerunt. Interea Canutus & Edricus Streona, primitùs Bukingahamnensem, Bedefordensem, Huntadunensem, Northātunensem, Lindicolinensem, Snotingahamnensem prouincias, dein [Page 384] Northimbriam depopulantur. Quo cognito, Clito Eadmundus depopulatione dimissa, ad patrē suum Lundoniā properauit. Comes verò Vhtredus domum redijt, & necessitate cōpulsus, ad Canutum cum omnibus Northimbrensibus se contulit, & obsides ei dedit: & tamen eius iussu vel permissu, à Thurebrando nobili & Danico viro est peremptus, & cum eo Turketellus Neauanae filius. Quo patrato, Canutus Egricum pro Vhtredo Comitem posuit, & pòst alacer versus austrum per aliam viam regressus, ante Paschalem festiuitatem suas cum omni exercitu naues repetijt. Eo tempore rex Anglorum Aethelredus. 14. Indictione, nono Cal. Maij, feria. 2. Lundoniae defunctus est, post magnos labores & multas vitae suae tribulationes: quas super illum venturas, regalis consecrationis suae die, post impositam coronam, prophetico spiritu sanctus ei praedixerat Dunstanus. Quoniam, inquit, aspirâsti ad regnum per mortē fratris tui, quem occidit mater tua, proptereà audi verbum domini: haec dicit Dominus. Non deficiet gladius de domo tua, saeuiens in te omnibus diebus vitae tuae, interficiens de semine tuo, quous (que) regnum tuū transferatur in regnum alienum, cuius ritum & linguam gens cui praesides, non nouit. Nec expiabitur nisi longa vindicta peccatum tuum, & peccatum matris tuae, & peccatum virorum qui interfuêre consilio eius nequam. Corpus autem illius in ecclesia sancti Pauli apostoli honorificè sepultum est. Post cuius mortem, episcopi, abbates, Duces, & qui (que) nobiliores Angliae, in vnum cōgregati, pari consensu, in dominum & regem sibi Canutum elegêre, & ad eum in Suthamtonia venientes, omnem (que) progeniē regis Aethelredi, coram illo abnegādo repudiantes, pacem cum eo composuêre, & fidelitatem illi iurauêre, quibus & ille iurauit quod & secundū deum, & secundum saeculum fidelis esse vellet eis dominus. At ciues Lundonienses, & pars nobilium, qui eo tempore consistebant Lundoniae, Clitonem Eadmundum vnanimi consensu in regem leuauêre. [Page 385] Qui solij regalis sublimatus culmine, intrepidus Westsaxoniam adijt sine cunctatione, & ab omni populo magna susceptus gratulatione, suae ditioni subegit eam citissimè. Quibus auditis, multi Anglorum populi magna cum festinatione illi se dederunt voluntariè. Canutus autem interim cum tota sua classe circa Rogationes Lundoniam deuehitur. Quo cùm venisset, in australi parte Thamesis fluminis magnam scrobem foderunt, & naues suas in occidentalem plagam pontis traxerunt: dein vrbem alta lata (que) fossa & obsidione cingentes, ingressum & egressum cunctis intercluserunt, ac eam frequentèr expugnare moliti sunt, sed à ciuibus, illis virilitèr resistentibus, procul à maenibus repelluntur. Quapropter obsidione ad tempus dimissa, exercitus (que) parte ad naues custodiendas relicta, in Westsaxoniam abierunt properè, & regi Eadmundo Ferreo lateri, spacium congregandi exercitum nō dedêre. Quibus tamen ille cum exercitu, quem in tantillo spatio congregauerat, dei fretus auxilio, audactèr in Dorsetania occurrit, & in loco qui Peonnū vocatur, iuxta Gillingaham cum eis congressus, vicit & eos in fugam vertit. Post haec media aestate trāsacta, denuò maiori quàm priùs exercitu congregato, fortitèr confligere statuit cum Canuto, cui occurrit in Wiccia, in loco qui Scearstan, nominatur. Vbi exercitū pro loco & copijs instruit, optimum quem (que) in primam aciem subducit, caeterum exercitum in subsidijs locat, vnumquem (que) nominans, appellat, hortatur, rogat, vt meminerint se pro patria, pro liberis, pro coniugibus, at (que) suis domibus certare, & optimis sermonibus militum animos accendebat: deinde tubicines canere, & cohortes paulatim incedere iubet. Idem facit hostium exercitus, vbi eo ventum est, vbi ab illis praelium committi posset, maximo clamore cum infestis signis occurrunt: lanceis & gladijs pugna geritur, maxima vi certatur. Interea rex Eadmūdus Ferreum latus in prima acie cominùs acritèr instabat, omnia prouidebat, multum ipse [Page 386] pugnabat, saepè hostem feribat, strenui militis & boni imperatoris officia simul exequebatur. Sed quia Edricus Streona Dux perfidissimus, & Almarus Dilectus, Algarus (que) filius Meawes, qui ei auxilio esse debuerant, cum Suthamtunensibus & Wiltoniensibus prouincialibus, innumera (que) populi multitudine in parte Danorū fuerant, eius exercitus nimis erat defatigatꝰ. Attamē primo die belli, Lunae scilicet die, tam durum tam (que) cruentum extitit praelium, vt vter (que) exercitus prae lassitudine diutiùs non valens pugnare, sole iam occidente, ab inuicem sit digressus spontanea voluntate Sed postera die rex Danos protereret omnes si perfidi Ducis Edrici Streonae non essent insidiae Siquidem cum pugna vehemens esset, & Anglos fortiores esse cerneret, cuiusdam viri regi Eadmundo facie capillis (que) simillimi Osmeari nomine, capite amputato & in altum leuato, exclamat Anglos frustrà pugnare, dicens: Vos Dorsetenses, Domnani, Wiltonienses, amisso capite praecipites fugite, en domini vestri caput Eadmundi basilij hic teneo manibus: cedite quantociùs. Quod vbi Angli accepêre, magis atrocitate rei, quàm fide nuncij terrentur. Vnde factum est, vt inconstantiores qui (que) paulùm à fuga abessent, sed illico quòd rex viueret, cōperto, animos tollebant, & in Danos acriùs incedebant, ex illis (que) multos prosternebant, summis certantes viribus vs (que) ad crepusculum noctis: qua adueniēte, vt pridiè, digressi sunt spontaneè. At vbi multum noctis processit, Canutus ê castris suos abire silentio iussit, & versus Lundoniam iter arripiens, ad naues repedauit, ac non multò pòst Lundoniam reobsedit. Vbi autem dies aduenit, & rex Eadmundus Ferreum latus Danos fugisse comperit, maiorem congregaturus exercitum in Westsaxoniam reuertitur. Cuius strenuitatem videns [...]ororius eius perfidus Dux Edricus, vt naturalem dominum requisiuit illum, & pace cum eo redintegrata, se fidelem ei permāsurum iurauit, Ita (que) exercitu vice tertia congregato, Lundonienses ciues ab obsidione [Page 387] rex liberauit, Danos ad suas naues fugauit. Post biduum Thamesim (in loco qui dicitur Brētford) trāsfretauit, cum Danis tertiò praelium commisit, & fugatis eis victor extitit. Ea vice multi Anglorum populi, dum incautiùs flumen transirent, demerguntur. Exinde rex, numerosiorem congregaturus exercitum, in Westsaxoniā properat. Dani verò Lundoniam repetunt, obsidione illam cingunt, & omni ex parte oppugnant, sed, deo iuuante, nil omninò proficiunt. Ob quam rem cum sua classe inde recedentes, amnem qui Arewe dicitur intrant, & nauibus exilientes, praedatum in Merciam pergunt, obuios quos (que) cedunt, more solito villas incendunt, praedam agunt, pòst ad naues redeūt. Pedestres in flumen (quod Meadeweage nuncupatur) nauibus deuehuntur, equestres verò viuam praedam per terrā minantur. Intereà rex Eadmundus Ferreum laus exercitum fortem de tota Anglia quartò congregauit, & in loco vbi prius Thamesi fluuio transmeato, in Cantiam citùs intrauit, ac iuxta Ottafordam cum Danis pugnam inijt. At illi non ferentes impetum eius, terga verterunt, & cum suis equis in Sceapege fugerunt. Ex quibus tamen omnes, quos comprehēdere potuit, occidit, & nisi perfidus Dux Edricus suis insidijs & insilijs eū apud Eagelesford (ne suos persequeretur hostes) retineret, eo die plena potiretur victoria. Quo in Westsaxoniam reuerso, Canutus suas copias in Eastsaxoniam traiecit, & iterùm praedandi causa Merciam repetijt, & peiora prioribus exercitum facere iussit. Illi autem satis impigrè iussa peragunt, & omnibus, qui in manus venerant, obtruncatis, villis quàm plurimis incensis, agris depopulatis, praedae vbertate ditati, ad naues repedāt festini. Quos rex Anglorum Eadmūdus Ferreum latus, cum exercitu, quem de tota Anglia contraxerat, insecutus in monte qui Assandun, id est, mons Asini nominatur, abeuntes est consecutus. Ibi festinè triplicibus subsidijs aciē instruit, dein singulas turmas circumiens, monet at (que) obtestatur vti [Page 388] memores pristinae virtutis at (que) victoriae, sese regnum (que) suum à Danorum auaritia defendant, cum eis certamen fore quos anteà vicerunt. Intereà Canutus paulatim in aequum locum suos deducit. At contrà, rex Eadmundus aciem sicuti instruxerat velocitèr mouet, & repentè signo dato Danos inuadit. Summa vi vtrin (que) dimicatur▪ ex his & illis multi cadunt. Verùm perfidus Dux Edricus Streona, videns Danorum aciem inclinatam, & Anglos habituros victoriam, vt priùs Canuto promiserat, cum Magesetensibus, & exercitus parte cui praeerat, fugam capessit, & dominum suum regem Eadmundum & Anglorum exercitum dolis circumuenit, & Danis victoriam suis insidijs dedit. Occisus est in ea pugna Alfricus Dux, Godwinus Dux, Vlfketelus Eastanglorum Dux, Aethelwardus Dux, filius Ducis Eastanglorum Athelwini Dei amici, totus (que) ferè globus nobilitatis Anglorum, qui nullo in bello maius vnquam vulnus quàm ibi acceperunt. Eadnothus quo (que) Lindicolinensis episcopus, Ramesiensis quondam Praepositus, & Wulsius abbas, qui ad exorandum deum pro milite bellum agente conuenerant, interfecti sunt. Interiectis post haec paucis diebus, cùm rex Eadmundus Ferreum Latus cum Canuto vellet adhuc congredi, perfidus Dux Edricus, & quidam alij, id nullo modo sinebant fieri, sed illi consilium dabant, vt pace facta cum Canuto, regnum diuideret. Quorum suggestionibus, licet inuitus, ad postremum cùm consentiret, recurrentibus internuntijs, & obsidibus ad inuicem datis, ambo reges ad locum, qui Deorhyrst nominatur,Quae annotātur hîc minori Charactere, desiderabantur in exēplari manu scripto & inseruntur sunt ex Florilego. in vnum conuenerunt. Eadmundus cum suis in occidentali ripa Sabrinae: Canutus verò in orientali cum suis consedit. Dein vter (que) rex in insulam, quae Olanege appellatur, & est in ipsius fluminis medio sita▪ trabarijs aduehitur. Vbi pace, amicitia, fraternitate (& pacto & sacramentis) confirmata, regnum diuiditur. Westsaxoniam, Eastangliam, Eastsaxoniam cum Lundonia Ciuitate, & totam terram ad australem partem [Page 389] Thamesis fluminis obtinuit Eadmundus, Canuto aquilonares partes Angliae obtinente: corona tamen regni Eadmūdo remansit. Dein armis & vestibus mutatis, tributo (que) quod classicae manui penderetur statuto, ab inuicem discesserunt. Dani tamen cum praeda, quam diripuerant, suas ad naues redierunt, cum quibus pacem (dato praetio) ciues Lundonienses fecerunt, & eos secum hiemare permiserunt. Post haec, rex Eadmundus Ferreum latus, circa festiuitatem sancti Andreae apostoli. 15. Indictione, decessit Lundoniae, sed cum auo suo rege pacifico Eadgaro sepultus est Glastoniae. Cuius post mortem, rex Canutus omnes episcopos & Duces, necnon & principes, cunctos (que) optimates gentis Angliae, Lundoniae congregari iussit. Qui, cùm venissent ante eum, quasi nesciens interrogauit eos sagacissimè, qui fuerunt testes inter eum & Eadmundum, quando conuentionem amicitiae & diuisionem regni inter ipsos gesserunt, qualitèr ipse & Eadmundus de fratribus & filijs eiusdem inter se locuti fuissent, vtrum fratribus & filijs eius liceret in regno Occidentaliū Saxonum post patrem eorum regnare, si Eadmundus moreretur viuente illo. At illi coeperunt dicere, se procul dubio scire quòd rex Eadmundus fratribus suis nullam portionem regni sui (nec se spirante nec moriente) commendâsset, dixerunt (que) hoc se nôsse, Eadmundum regem velle Canutum adiutorem & protectorem esse filiorum eius, donec regnandi aetatem habuissent. Verùm illi, testante deo, falsum perhibuerunt testimonium, & fraudulentèr mentiti sunt, existimantes illum sibi & mitiorem esse propter mēdacium eorum, & se ab eo praemium sumpturos magnum. Ex quibus falsis testibus quidam (post non longum tempus) ab eodem rege sunt interfecti. Tunc rex Canutus post supradictam interrogationem, conatus est à praefatis optimatibus fidelia iuramenta recipere. At ipsi iurauerunt illi quod eum regem sibi eligere vellent, ei (que) humilitèr obedire, & suo exercitui vectigalia dare, & accepto [Page 390] pignore de manu sua nuda cum iuramentis à principibus Danorū, fratres & filios Eadmundi omnino despexerūt. Vnus autem ex ipsis praefatis Clitonibus erat Eadwius, aegregius ac reuerendissimus regis Eadmundi germanus, quem ibidem cum consilio pessimo exulem esse debere constituerunt. Et cum audisset Canutus rex adulationem supradictorum, & despectionem, quam fecerunt in Eadwium, gaudēs introiuit in cameram suam, vocans (que) ad se perfidum Ducem Edricum, sciscitabatur ab eo quomodo decipere valuisset Eadwium, vt mortis subiret periculum. Qui respondens, dixit se scire quendam virum alium Aethelwardum nomine, qui faciliùs eum in mortem tradere quiuisset, cum quo colloquium habere posset, illi (que) nimiam mercedem promittere. Cognito autem viri nomine, vocauit eum rex ad se, astutissimè dicens: sic & sic allocutus est me Dux Edricus, dicens te posse seducere Eadwium Clitonem, vt occidatur. Modo acquiesce consilijs nostris, & potieris omni honore & dignitate patrum tuorum, & quaere mihi caput eius, & eris mihi charior fratre germano. Ille verò dicebat se velle eum quaerere vt interficeretur, si vllo modo valuisset. Veruntamen nōdum illum necare volebat: sed propter excusationē hoc promittebat. Erat enim ille ex nobilissimo genere Anglorum ortus.

1017 15. Benedictus. 140. papa. Hoc anno rex Canutus 1039 totius Angliae suscepit imperium, id (que) in. 4. partes diuisit, Westsaxoniam sibi, Eastangliam Turkillo Comiti, Merciam Edrico Duci. Northimbriam Irco Comiti. Faedus etiam cum principibus, & omni populo ipse, & illi cum ipso percusserunt, & amicitiam firmam inter se iuramentis stabilierunt, omnesq, veteres inimicitias postponentes sedauerunt. Dein consilio perfidi Ducis Edrici, rex Canutus Clitonem Eadwium, regis Eadmundi germanum, & Eadwiū (qui rex appellabatur rusticorum) exlegauit. Verum sequentitempore cum rege pacificatus est. Eadwius. [Page 391] Eadwius verò Clito deceptus illorū insidijs, quos eo tenus amicissimos habuit, iussu & petitione regis Canuti, eodem anno innocentèr occiditur. Dedit etiam consilium Edricus, vt Clitunculos, Eadwardum & Eadmundum, regis Eadmundi filios, necaret. Sed quia magnum dedecus sibi videbatur vt in Anglia perimerentur, paruo elapso tempore ad regem Suanorum occidendos misit. Qui licet faedus esset inter eos, precibus illius nullatenus voluit acquiescere, sed illos ad regem Hungarorum Salomonem nomine misit nutriendos, vitae (que) reseruandos. Quorum vnus, scilicet Eadmundus, processu temporis ibidem vitā finiuit: Eadwardus verò Agatham, filiam Germani imperatoris Henrici, in matrimonium accepit, ex qua Margaretam Scotorum reginam, & Cristinam sanctimonialem virginem, & Clitonem Eadgarum suscepit. Mense Iulio rex Canutus derelictam regis Aethelredi reginam Alfgiuam in coniugium accepit: ac in Natiuitate domini (cum esset Lūdoniae) perfidum Ducem Edricum in palatio iussit occidere, quia timebat insidijs ab eo aliquando circumueniri, sicut domini sui priores Aethelredus & Eadmundus frequentèr sunt circumuēti, & corpus illius super murum ciuitatis proijci, ac insepultum iussit dimitti. Cum quo Dux Normannus filius Leofwini Ducis, frater scilicet Leofrici Comitis, & Aethelwardus filius Agelmari Ducis, & Brihtricus filius Alphegi Domnaniensis satrapae, sine culpa interfecti sunt. Leofricum pro Normanno germano suo rex constituit Ducē, & eum postmodum valdè charum habuit.

1040 16. Hoc anno de tota Anglia. 72. millia, & de Lundonia.1018 10500. librarum exercitui Danorum sunt persoluta, & cum rege Canuto. 40. naues remansêre, caeterae verò Denemerciam sunt reuectae. Angli & Dani apud Oxenefordam de lege regis Eadgari tenenda concordes sunt effecti.

1041 17. Hoc anno rex Anglorum & Danorum Canutus 1019 [Page 392] Denemerciam adijt, & ibi per totam hiemem mansit.

1020 18. Benedictus papa, praesente Henirico imperatore,1042 & Ricardo Fuldensi abbate, in eodem Coenobio publicā missam cantauit in Natali sanctorum Philippi & Iacobi. Canutus rex Angliā redijt, & in Paschali festiuitate apud Cirenceastram magnum Consilium habuit, & Aethelwardum Ducem exlegauit. Liuingus Doroberniae archiepiscopus vita decessit, cui Aethelnothus, qui Bonus appellabatur, nobilis viri Aegelmari filius, successit. Eodem anno ecclesia, quam rex Canutus & Comes Turkillus in monte, qui Assandum dicitur, construxerant, illis praesentibus à Wulstano Eboracensi archiepiscopo, & multis alijs episcopis, cum magno honore & gloria dedicata est. Defuncto Aldhuno Lindisfarnensi episcopo, tribus penè annis ecclesia pastorali destituebatur solatio. Facto in vnum conuentu, cum de episcopi electione tractaretur, religiosus presbiter quidam Eadmundus nomine superuenit, & ioco dixit. Cur me episcopum non eligitis? Cuius iocum non iocosè accepêre qui aderant, sed elegerunt illum, & triduano indicto ieiunio, sācti Cuthberti velle super hoc quaerebant. Celebrante presbitero missam ad caput ipsius sancti, in medio Canone (quasi de eiusdem patris sepulchro) vox audita est, quae tribus vicibus Eadmundum episcopum nominauit.

19. Erkenbaldus archiepiscopus Moguntinus obijt.1043 1021 16. Cal. Septembris, cui Aribo successit. Canutus rex Anglorum & Danorum, ante festiuitatem sancti Martini, Turkillum saepè dictum Comitem cum vxore sua Edgitha expulit Anglia. Algarus Orientalium Anglorum episcopus obijt, cui Aldwinus successit.

1022 20. Aethelnothus Doroberniae archiepiscopus Romam 1044 iuit. Quem Benedictus papa magno cum honore suscepit, & pallium illi dedit.

1023 21. Eclipsis solis hora nona, verno tempore. Corpus 1045 sancti Alpheagi martiris, de Lundonia Doroberniam est [Page 393] translatum. Wulstanus Eboracensis archiepiscopus, Eboroci, quinto Cal. Iunij, feria tertia, defungitur: sed corpus eius Heli defertur, & ibi sepelitur. Cui successit Alfricus Puttoc Wintoniensis Praepositus.

22. Benedictus papa obijt. Iohānes. 141. papa. Henricus 1024 1046 pius obijt secundo Idus Iulij, & sepultus est in Babonis monte.

ROmanorum. 94. Conradus regnauit annis. 15.

1. Eadmundus vir religiosus Lindisfarnensem 1025 1047 episcopatum suscepit.

1048 2. Ciclus decennou. 27. incipit Indictione. 9. Alfricus Eboracensis archiepiscopus Romam adijt, & à Iohanne 1026 papa pallium suscepit. Obijt Ricardus secūdus dux Normānorum, cui successit Ricardus tertius, qui eodem anno mortuus est. Cui Rotbertus frater eius successit.

3. Cùm regi Anglorum & Danorum Canuto intimatum 1027 1049 fuisset, quòd Norregani regem suum Olauùm, propter eius simplicitatem, & mansuetudinem, aequitatem, & religiositatem, nimis vili penderent, multum auri & argē ti quibusdam illorum misit, multis rogans petitionibus, vt illo spreto & abiecto, deditionem illi facerent, ac illum super se regnare permitterent. Qui, cùm ea quae miserat, auiditate magna suscepissent, ei remandari iusserunt, ad illum suspiciendum se paratos fore quandocun (que) vellet venire.

1050 4. Canutus, rex Anglorum & Danorum. 50. nauibus 1028 magnis Norregam deuectus, Olauum regem de illa expulit, sibi (que) eam subiugauit. Eodem anno natus est Hibernēsis probabilis Scotus: cuius studio & labore haec chronica praecellens de diuersis libris est coadunata.

1051 5. Canutus, rex Anglorum Danorum & Norreganorum 1029 ad Angliam redijt, & post festiuitatem sancti Martini Danicum Comitem Hacun, qui nobilem matronam Gunildam, sororis suae & Wirtgeorni regis Winidorum filiam, in matrimonio habuit, quasi legationis causa, in [Page 394] exilium misit. Timebat enim ab illo vel vita priuari vel regno expelli.

1030 6. Praedictus Comes Hacun in mari perijt: quidam tamen dicunt eum fuisse occisum in Orcada insula. Sanctus 1052 Olauus rex & martir, Haroldi regis Norreganorum filius, in Norregia iniustè perimitur a Norreganis.

1031 7. Canutus rex Anglorum, Danorum, & Norreganorum,1053 de Denemercia magno cum honore Romam iuit, & sancto Petro apostolorum principi ingentia dona, in auro & argento alijs (que) rebus pretiosis obtulit, & à Iohanne papa, vt scholā Anglorum ab omni tributo & thelone liberaret, impetrauit: & in eundo & redeundo largas pauperibus eleemosynas erogauit, at multas per viam clausuras, vbi thelon à peregrinis extorquebatur, ingenti pretio dato dissipauit. Hic etiam ante sepulchrum apostolorum suae vitae morum (que) emendationem deo deuouit, vnde & epistolam memoria dignam, per virum prudentissimum Liuingum, tunc Tauestokensis ecclesiae abbatē, post verò mox eodē anno in Cridiatunensis ecclesiae pōtificatu Eadnothi successorē, qui sibi c [...]es itineris extitit, alios (que) suos legatos Angliā misit, dum ipse Roma rediēs per viam quam ierat. Denemerciā priusquā Angliā peteret. Cuius epistolae textū hic subscribere dignū duximus.

CAnutus rex totius Angliae, & Danemerciae, & Norreganorum, & partis Suanorum. Aethelnotho Metropolitano, & Alfrico Eboracensi archiepiscopo, omnibusque episcopis & primatibus, & toti Anglorum genti, tam nobilibus quàm plebeis salutem. Notifico vobis me nouitèr iuisse Romam, oratum pro redemptione peccaminum meorum, & pro salute regnorum, qui (que) meo subiacent regimini populorum. Hanc quidem profectionem deo iam olim deuoueram, sed pro negotijs regni, & causis impedientibus, huc vsque perficere non poteram. Nunc autem ipsi deo meo omnipotenti valde humilitèr gratias ago, qui mihi cōcessit in vita mea sanctos apostolos [Page 395] suos Petrum & Paulum, & omne sanctuarium quod intra vrbem Romam aut extra addiscere potui expetere, & secundum desiderium meum praesentialitèr venerari & adorare. Ob id ergò maximè hoc patraui, quia à sapientibus didici, sanctum Petrum apostolum magnam potestatem à domino accepisse ligandi at (que) soluendi, clauigerum (que) esse regni caelestis, & ideo specialiùs eius patrocinium apud dominum diligentèr expetere valde vtile duxi. Sit autem vobis notum, quia magna congregatio nobilium in ipsa Paschali solennitate ibi cum domino papa Iohanne & imperatore Conrado erat, scilicet omnes principes gentium à monte Gargano vs (que) ad istud proximum ma [...]e, qui omnes me & honorificè suscepêre, & donis pretiosis honorauêre: maximè autem ab imperatore donis varijs, & muneribus pretiosis honoratus sum, tam in vasis aureis & argenteis, quàm in pallijs & vestibus valde pretiosis. Locutus sum igitur cum ipso imperatore, & domino papa, & principibus qui ibi erant, de necessitatibus totius populi vniuersi regni mei, tam Anglorū quàm Danorum, vt eis concederetur lex aequior & pax securior in via Romā adeundi, & ne tot clausuris per viam arctentur, & propter thelon iniustum fatigentur, annuit (que) postulatis imperator, & Rodulphus rex qui maximè ipsarum clausurarum dominatur, cuncti (que) principes edictis firmauerunt, vt homines mei tam mercatores quàm alij orandi causa viatores, abs (que) omni angaria clausurarum & theloneariorum firma pace & iusta lege securi Romam eant & redeant. Conquestus sum iterum coram domino papa, & mihi valde displicere causabar, quod mei archiepiscopi in tantum angariabantur immensitate pecuniarum, quae ab eis expetebatur, dum pro pallio accipiendo, secundum morem, apostolicam sedem peterent, decretum (que) est ne id deinceps fiat. Cuncta enim quae à domino papa, & ab ipso imperatore, & à rege Rodulpho, caeteris (que) principibus, per quorū terras nobis transitus est ad Romam, pro meae [Page 396] gentis vtilitate postulabam, libentissimè annuerunt, & concessa sacramento etiam firmauerūt, sub testimonio. 4. archiepiscoporum &. 20. episcoporum, & innumerae multitudinis Ducum & nobiliū, qui ibi aderant. Quapropter deo omnipotenti gratias magnificas reddo, quia omnia quae desideraueram, prout mente decreueram, prosperè perfeci, votis (que) meis ad velle satisfeci. Nūc ita (que) notum sit omnibus vobis, quia ipsi deo omnipotenti supplex deuoui vitam meā à modo in omnibus reformare, & regna mihi subdita, populos (que) iustè & piè regere, aequum (que) iudicium per omnia obseruare: & si quid per meae iuuentutis intemperantiam aut negligentiā hactenus praeter id quod iustum erat, actum est, totum deo auxiliante deinceps dispono emendare. Id circo obtestor, & praecipio meis cō ciliarijs, quibus regni consilia credidi, ne vllo modo, aut propter timorem mei, aut alicuius potentis personae fauorem, aliquam iniustitiam à modo cōsentiant, vel patiā tur pullulare in omni regno meo. Praecipio etiam omnibus vicecomitibus, & praepositis vniuersi regni mei, sicut meam amicitiam aut suam salutem habere volunt, vt nulli homini (nec diuiti nec pauperi) vim iniustam inferant, sed omnibus tam nobilibus quam ignobilibus, & diuitibus & pauperibus, sit fas iusta lege potiundi, à qua nec propter fauorem regium, aut alicuius potentis personam, nec propter mihi congregandam pecuniam vllo modo deuietur, quia nulla mihi necessitas est, vt iniqua exactione mihi pecunia congregetur. Ego itaque, quod vobis notum fieri volo, eadem via qua exiui, regrediens Danemerciam, eo pacem & firmum pactum omnium Danorum consilio cum eis gentibus & populis compositurus, qui nos & regno & vita priuare si eis possibile esset, volebāt, sed nō poterant, deo scilicet virtutem eorum destruente, qui nos sua benigna bonitate in regno & honore conseruet, omnium (que) inimicorum nostrorum potentiam & fortitudinem deinceps dissipet, & annihilet. Composita deni (que) [Page 397] pace cum gentibus, quae in circuitu nostro sunt, disposito (que) & pacato omni regno nostro hic in Oriente, ita vt à nulla parte bellum aut inimicitias aliquorum timere habeamus, quàm citiùs hac aestate apparatum nauigij procurare potero, Angliam venire dispono. Hanc autem epistolam idcirco praemisi, vt de mea prosperitate omnis populus regni mei laetificetur, quia vt vos ipsi scitis, nunquam memetipsum, nec meum laborē abstinui, nec adhuc abstinebo, impendere pro omnis populi mei necessaria vtilitate. Nūc igitur praecipio, & obtestor omnes meos episcopos, & regni Praepositos, per fidem, quā deo & mihi debetis, quatenus faciatis, vt antequam ego Angliam veniam, omnia debita, quae deo secundum legem antiquam debemus, sint soluta, scilicet eleemosinae pro aratris, & decimae animalium ipsius anni procreatorū, & denarij quos Romae ad sanctū Petrum debemus, siue ex vrbibus, siue ex villis, & mediante Augusto decimae frugum, & in festiuitate sancti Martini primitiae seminū ad ecclesiā sub cuius parrochia quis (que) est, quae Anglicè Circesceat nominā tur. Haec & his similia si (dum venero) nō erunt persoluta, regia exactio secundum leges (in quem culpa cadit) districtè abs (que) venia comparabit. Valete. Aribo Moguntinus archiepiscopus obijt octauo Idus Aprilis. Sanctus Bardo successit annis. 20. baculum die sancto Pentecostes accipiens.

1054 8. Ecclesia sancti Eadmundi regis & martiris hoc anno 1032 dedicata est.

1055 9. Magnaereligionis & modestiae vir, Leof [...]ius Wicciorum 1033 episcopus, in episcopali villa Kemeseia. 14. Cal. Septēbris, feria tertia obijt, & (vt credifas est) ad coelica regna migrauit. Cuius corpus in ecclesia sanctae Mariae Wigorniae tumulatur honorificè. In cuius sedem Persorensis abbas Brihteagus, filius videlicet sororis Wulstani Eboracensis archiepiscopi, leuatus est.

1056 10. Aethericus Lindicolinensis episcopus defungitur,1034 [Page 398] & in monasterio Ramesegae sepelitur. Cui successit Eadnothus. Malcolmus rex Scotorum obijt.

1035 11. Canutus rex Anglorum, ante suum obitum, super 1057 Norreganos regem cōstituit Suanum, qui suus & Northamtunensis Alfgiuae (filiae videlicet Alfhelmi Ducis & nobilis matronae Wulfrunae) dicebatur filius, quem tamen nonnulli asserebant non regis & eiusdem Alfgiuae filium extitisse, sed ean dem Alfgiuam ex rege filium habere voluisse sed nequiuisse. & idcirco recentèr natum infantem cuiusdam presbiteri sibi afferri iussisset, regem (que) omninò credulum fecisse, se filium illi iam peperisse. Super Danos etiam suum & Alfgiuae reginae filium Hardecanutum regem constituit, Et posteà hoc anno, secundo Idus Nouembris, feria quarta, apud Sceaftesbiriam vita decessit, sed Wintoniae in Veteri monasterio satis honorificè sepelitur. Quo tumulato regina Alfgiua ibidem resedit. Haraldus verò dixit se filium esse Canuti regis & Northamtunensis Alfgiuae, licet id verum esset minimè, dicunt enim nonnulli filium cuiusdam sutoris illum fuisse, sed Alfgiuam eodem modo de illo fecisse, quo de Suano fertur egisse. Nos verò quia res in dubio agitur, de neutrorum genitura quid certi sciuimus definire. Is tamē adepta regia dignitate, misit Wintoniam suos constipatores celerimè, & gazarum opum (que), quas rex Canutus Alfgiuae reliquerat reginae, maiorem meliorem (que) partem ademit illi tirannicè, spoliatam (que) dimisit ibidem vt coeperat residere, at (que) consentientibus quàm plurimis maioribus natu Angliae, quasi iustus haeres coepit regnare, nec tamen ita potentèr vt Canutus, quia iustior haeres expectabatur Hardecanutus. Vnde breui pòst tempore regnum Angliae sorte diuiditur, & Haraldo pars septētrionalis, Hardecanuto prouenit australis. Obijt Rotbertus Dux Normannorum, cui successit Gulielmus Bastardus, filius eius, in puerili aetate.

1036 12. Ciclus solaris incipit. 4. concurrentibus bissextilibus 1058 [Page 399] Piligrinus archiepiscopus Coloniensis, instigatus quorundam inuidorum monachorū (de monasterio sancti Pantaleonis) verbis, qui Heliam abbatem Scotorum, qui illis quo (que) praefuit, propter distinctionem suam, & alios Scotos, quos secum habuit, odio habebant: praefatus archiepiscopus minatus est eidē Heliae, quòd postquā de Curte regia venissent, nullum Scotum ne (que) ipsum ibi dimisisset. Tunc Helias & alij Scoti responderunt: si Christus in nobis verè est peregrinus, non reuertetur viuus ad Coloniam archiepiscopus Piligrinus. Ita quo (que) dominus effecit, & Helias duo monasteria rexit. Innocentes Clitones Alfredus & Eadwardus, Aethelredi quondam regis Anglorum filij de Normannia (vbi cum auunculo suo Ricardo manserant tempore lōgo) multis Normannicis militibus secum assumptis, in Angliam paucis tranfuecti nauibus, ad suae matris colloquiū (quae morabatur Wintoniae) venerunt. Quod indignè grauiter (que) ferebant potentes nonnulli, quia (licet iniustum esset) Haraldo multò deuotiores extitêre quàm illi, maximè (vt fertur) Comes Godwinus. Hic quidem Alfredum, cùm versus Lundoniā ad regis Haraldi colloquium (vt mandarat) properaret, retinuit, & arcta in custodia posuit. Sociorum verò illius quosdam disturbauit, quosdam catenauit, & posteà cecauit: nonnullos cute capitis abstracta cruciauit, & manibus ac pedibus amputatis mulctauit, multos etiam vendi iussit, & mortibus varijs ac miserabilibus apud Gildefordam. 600. viros occidit. Sed illorum nunc animas in paradiso creditur gaudere cum sanctis, quorum corpora tam crudelitèr sine culpa perempta sunt in aruis. Quo audito, regina Alfgiua filium suum Eadwardum, qui secum remansit, maxima cum festinatione Normanniam remisit. Deinde Godwini & quorundam aliorum iussione ad insulam Elig Clito Alfredus strictissimè vinctus ducitur. Sed vt terram nauis applicuit, in ipsa mòx eruti sunt oculi eius cruentissimè, & sic ad monasterium ductus, monachis [Page 400] traditur custodiēdus. Vbi breui pòst tempore de hac migrauit luce, & in australi porticu, in occidētali parte ecclesiae, corpus eius sepelitur cum debito honore, anima verò paradisiaca fruitur amaenitate.

13. Haraldus rex Merciorum & Northanhimbrorū, 1037 vt per totam regnaret Angliam (à principibꝰ & omni populo)1059 rex eligitur. Hardecanutus verò, quia in Danemarcia moras innexuit, & in Angliam rogatus venire distulit, penitùs abijcitur. Cuius mater Alfgiua, Anglorum quondam regina, hiemis initio, sine misericordia expellitur Anglia. Quae rate mox parata in Flandriam transuehitur, & à nobili Comite Balduino cum honore suscipitur. Is, vt talem virum decuit, quamdiu necessitas poposcerat, ei necessaria gratanter ministrare curauit. Eodem anno, paulo antè, magnae vir religionis Auicus Eoueshamnensis decanus obijt. Piligrinus archiepiscopus obijt octauo Cal. Septembris, feria quinta, & Herimannus successit. 20. annis. Sanctus Bardo archiepiscopus, praesente Conrado imperatore, Indict. quinta, quarto die Iduū Nouembris, feria quinta, dedicauit monasterium sancti Martini Moguntiensis archiepiscopatus, in honorem sancti Martini episcopi & Confessoris.

1038 14. Aethelnothus Dorobernēsis archiepiscopꝰ, quarto 1060 Cal. Nouemb. vita decessit. Cuius obitus dïe septimo Aethelricus Suthsaxoniae praesul obijt. Petierat enim à deo, ne post mortem dilectissimi sui patris Aethelnothi in hac luce diu viueret. Cui Grimketellus in episcopatū: Aethelnotho verò regis capellanus Eadsius in archiepiscopatum successit. Decessit etiam eodem anno Alfricus Eastanglorum episcopus. Et Wicciorū episcopꝰ Brihteagus decimo tertio Cal. Ianuarij, feria quarta, vitam finiuit: cuius episcopatū Liuingo Cridiatunensi antistiti rex dedit Haraldus. Pro Alfrico verò Stigandus, regis capellanus, est constitutus, sed postmodū eiectus, & Grimketellꝰ pro eo est electus, habuit (que) duas parrochias tunc, Australium Saxonum [Page 401] & Orientalium Anglorum. Sed iterùm Stigandus receptus, & Grimketelus est eiectus, & Stigādus quidē Australium Saxonum episcopatum tenuit, & fratri suo Agelmaro Orientalium Anglorum praesulatum acquisiuit: minimum (que) id animositati suae ratus, Wintoniēsem & Cantuariēsem thronos ascēdit, vix (que) aegre (que) exoratus, vt Australibus Saxonibus priùs ordinaretur episcopus. Post Agelmarū fuit Elmhānensis episcopus Arfastus, qui ne nihil fecisse videtur, vt sunt Normanni famae in futurū studiosissimi, episcopatū de Elmham transtulit ad Theotfordū.

1061 15. Conradus imperator obijt. 2. Idus Ianuarij, feria 1039 quarta, & sepultꝰ est in Spira. Ricardꝰ abbas Fuldēsis obijt, 13. Cal. Aug. Sigewardus successit. Quo anno hiems extitit durissima. Brihtmarꝰ Licetfeldēsis episcopus obijt, cui Wulsius successit. Eadwinū Leofrici Comitis germanū, & nobiles regis Ministros Turkillū, & Alfgeatū filium Etsij, multos (que) cū eis viros occiderūt Walēses. Hardecanutꝰ rex Danorū, Flandriā deuectus, ad matrē suā Alfgiuam venit.

ROmanorum. 95. Henricus filius Conradi imperatoris, regnauit annis. 17.

1062 1. Haraldus rex Anglorum, obijt Lundoniae, & in 1040 Westmonasterio sepelitur. Quo sepulto, proceres fermè totius Angliae, legatos ad Hardecanutum Bricgae, vbi cum matre sua morabatur, mittētes, & se benè facere putantes, rogauerunt illum vt Angliam veniret, & sceptra regni susciperet. Qui nauibus. 60, paratis, & Danicis militibus instructis, ante mediam aestatem Angliam aduehitur, & gaudentèr ab omnibus suscipitur, regni (que) solio mox sublimatur. Sed sui imperij tempore nil egit dignum potestate regia. Nam mox vt regnare coepit, iniuriarum, quas vel sibi, vel suae genitrici suus antecessor fecerat rex Haraldus, qui frater suus putabatur, non immemor, Alfricum Eboracensem archiepiscopum, Godwinum Comitem, Stir Maiorem domus, Edricum dispensatorem, Thrond suum carnificem, & alios magnae dignitatis viros, Lundoniam [Page 402] misit, & ipsius Haraldi corpus effodere, & in Gronnam pro [...]jcere iussit. Quod cùm proiectum fuisset, id extrahere, & in flumen Thamesis mādauit proijcere. Breui autem pòst tempore à quodam piscatore captum est, & ad Danos allatū sub festinatione, in coemeterio quod hābuerunt Lundoniae sepultum est ab ipsis cum honore. Quibus actis, octo marcas vnicui (que) suae classis remigi, &. 12. vnicui (que) gubernatori de tota Anglia praecepit dependi, tributum videlicet tam graue, vt vix aliquis id posset persoluere. Quapropter omnibus, qui priùs aduentum eius desiderabant magnoperè, factus est exosus summoperè. Ad haec etiā, pro nece sui fratris Alfredi, aduersus Godwinum Comitem & Wigornensem episcopum Liuingum, accusantibus illos Alfrico Eboracensi archiepiscopo & quibusdam alijs, exarsit ira magna. Idcirco episcopatum Wigornensem Liuingo abstulit, & Alfrico dedit: sed sequenti anno ablatū Alfrico, Liuingo secum pacificato benignè reddidit. Godwinus autem regi pro sua amicitia dedit trierem fabrefactam, caput deauratum habentem, armamentis optimis instructam, decoris armis electis (que) 80▪ militibus decoratā. Quorum vnusquis (que) habebat duas in suis brachijs aureas armillas, sedecim vncias pendentes, loricā trilicē indutam, in capite cassidem ex parte deauratam, gladium deauratis capulis renibus accinctum, Danicam securim auro argento (que) redimitam in sinistro humero pendentem, in manu sinistra clipeum, cuius vmbo claui (que) erant deaurati, in dextra lanceam; quae lingua Anglorum Ategar appellatur. Insuper etiam, non sui consilij nec suae voluntatis fuisse, quòd frater eius necatus fuisset, sed dominum suum regem Haraldum illum facere quod fecit iussisse, cum totius ferè Angliae principibus & Ministris dignioribus regi iurauit.

2. Hoc anno rex Anglorum Hardecanutus suos 1063 1041 Huscar [...]as misit per omnes regni sui prouincias ad exigē dum quod dixerat tributum. Ex quibus duos, Feades [Page 403] scilicet & Thurstanum, Wigornenses prouinciales cum ciuibus seditione exorta, in cuiusdam turris Wigornensis monasterij solario, quo celandi causa confugerant, quarto Nonas Maij, feria secunda, peremerunt. Vnde rex ira cō motus, ob vltionem necis illorū, Thurum Mediterraneorum, Leofricum Merciorum, Godwinum Westsaxonum, Siwardum Northimbrorum, Ronum Magesitensium, & caeteros totius Angliae Comites, omnes (que) fermè suos Huscarlas, cum magno exercitu (Alfrico adhuc pontificatum Wigornensem tenente) illò misit, mandans vt omnes viros (si possint) occiderent, ciuitatem depraedatam incenderent, totam (que) prouinciam deuastarent. Qui die veniente secundo Iduum Nouembris, & ciuitatem & prouinciā deuastare caeperunt, id (que) per. 4. dies agere non cessauerūt, sed paucos vel ê ciuibus vel prouincialibus ceperunt aut occiderūt, quia praecognito aduentu eorum prouinciales quo (que) locorum fugerant. Ciuium verò multitudo in quā dam modicam insulam, in medio Sabrinae fluminis sitam, quae Beuerege nuncupatur, confugerant: & munitione facta, tam diuse virilitèr aduersus suos inimicos defenderant, quoad pace recuperata, liberè domum licuerit eis redire. Quinta igitur die ciuitate cremata, vnusquis (que) magna cum praeda redijt in sua, & regis statim quieuitira. Nō multo pòst Eadwardus Aethelredi quōdam regis Anglorum natus, de Normannia vbi multis exulabat annis, venit Angliam, & à fratre suo Hardecanuto rege susceptus honorificè, in curia sua mansit.

1064 3. Rex Anglorum Hardecanutus, dum in conuiuio, in quo Osgodus Clapa, magnae vir potentiae, filiam suam 1042 Githam Danico & praepotenti viro Touio, Prudan cognomento, in loco qui dicitur Lamhithe, magna cum laetitia tradebat nuptui, laetus sospes & hilaris cum sponsa praedicta, & quibusdam viris, bibens staret, repentè inter bibendum miserabili casu ad terram corruit, & sic mutus permanēs, sexto Idus Iunij, feria tertia, expirauit, & Wintoniam [Page 404] delatus, iuxta patrem suū regē Canutū est tumulatus. Cuius frater Eadwardus, annitentibus maximè Comite Godwino, & Wigornensi praesule Liuingo, Lundoniae leuatur in regem. Cuius pater Aethelredus, cuius pater Eadgarus, cuius pater Eadmundus, cuius pater Eadwardus▪ Senior, cuius pater Alfredus. Helias Scotus, abbas, obijt secundo Idus Aprilis, vir prudens & religiosus, & ideò monasterium sancti Pantaleonis cum suo, id est sancti Martini, sibi commissum est regendum. Ipse optimum Missalem librum monachi Franci, sine licentia in commune scriptum, in monasterio sancti Pantaleonis igne consumpsit, ne alius quidquā sine licentia facere auderet.

4. Eadwardus ab archipraesulibus Edsio Dorobernensi,1065 1043 & Alfrico Eboracensi, alijsque fermè totius Angliae praesulibus, prima die Paschae. 3. Nonas Aprilis, vngitur in regem Wintoniae. Eodem anno. 14. diebus ante festiuitatem sancti Andreae apostoli, festinatò rex cum Comitibus Leofrico, Godwino, & Siwardo, de ciuitate Glaworna Wintoniā venit improuisè, & vt illi cōsilium ei dederant, suae genitrici, quicquid in auro, argento, gemmis, lapidibus, alijsue rebus pretiosum habuerat abstulit, vel quia priusquam rex esset effectus, vel post, minus quàm volebat illi dederat, & ei valde dura extiterat. Veruntamen sufficientèr ei ministrari necessaria praecepit, & illam ibidem quieta manere iussit. Animchadus Scotus monachus & inclusus in Fulda obijt, super cuius sepulchrum Marianus, huius Chronicae auctor, decem annis ad pedes eius stans inclusus, missam cantauit, qui etiam haec de supradicto Animchado retulit. Ipse inquit, cùm in Hibernia esset insula, quae Keltra dicitur, quadam die fratribus quibusdā adueniētibus, cum licentia senioris sui, nomine Kortram, charitatem eis fecit. Cum (que) quidam post cibum essent egressi, illi qui remanserant, ad ignem se calfacientes, consederunt, at (que) bibere ab eo petierunt, quo nolente sine licentia coegerunt illum. Tandem consensit, priùs tamen [Page 405] ex eo potu seniori suo quasi benedictionem misit. Crastino autem ab eo interrogatus, vnde sibi illum potum misisset, omnia quae gesta erant retulit: mox (que), propter hanc tantùm culpā, eum senior de Hibernia exire iussit. Quod ille humilitèr adimpleuit, sic (que) Fuldam veniens, sanctè viuendo inclusus (vt praedixi) obijt. Hoc autem mihi retulit Tigernah senior meus, cùm quandam culpam paruam coram eo fecissem▪ Me quo (que) audiente in Fuldam incluso, quidam religiosissimus eiusdem caenobij monachus, nomine Gulielmus, supradictum Animchadum (iam sepultū) rogauit, vt se benediceret: at (que), sicut posteà mihi cōfirmauit, eadem nocte per visum videre Animchadum, in sepulchro suo stantem, nimio fulgore nitentem, & extensa manu se benedicentem, totam (que) ipsam noctem etiam ego mellifluo plenam odore duxi. Haec ait Marianus.

1066 5. Benedictus papa. 142. Hic cum papatiam suam emisset,1044 Henricus imperator perrexit Romam, & pro eo Clemētem instituit papam, quia ex ore sancti Petri, emptor & venditor gratiae spiritualis cum Simone Mago sunt anathematizati. Aelfwardus Lundoniensis praesul, qui & ante episcopatum & in episcopatu, abbatis iure Eoueshā nensi coenobio praefuit, cùm pontificatum administrare pro sua infirmitate minùs sufficeret, Eoueshammi residere voluit, sed fratres loci illius id omninò ferre noluerunt. Quapropter ablatis ex maxima parte libris & ornamentis, quae ipse eidem contulerat loco, & quaedam (vt fertur) quae alij contulerāt, ad monasterium Ramesegae secessit, & omnia quae attulit sancto obtulit Benedicto, ibi (que) resedit, & hoc anno, octauo Cal. Augusti, feria quarta, defungitur, ibidem (que) sepelitur. In generali Concilio, quod eodem tempore celebratum est Lundoniae, religiosus Eoueshamnensis monachus Wulmarus, qui & Mannus, vt abbatis iure suo monasterio praeesset eligitur, & quarto Idus Augusti, feria sexta, ordinatur. Eodem anno nobilis matrona Gunilda regis Wirthgeorni & sororis Canuti [Page 406] regis filia, & Comitum Hacuni & pòst Haroldi morte viduata, cum duobus filijs Hemmingo & Thutkillo expellitur de Anglia. Quae Flādriam deuecta, in loco qui Bricge dicitur aliquandiu resedit, & sic Danemerciam adijt. Capellanus regis Stigandus praesulatum Eastangliae suscepit.

6. Ciclus decenn. 21. incipit, Indict. 13. Brihtwoldus 1067 1045 Wiltoniēsis episcopus obijt, cui regis capellanꝰ Heremā nus de Lotharingia oriundus successit. Quo anno rex Anglorum Eadwardus ad Sandicum portum congregauit classem praeualidam contra Magnum Norreganorum regem, Angliam adire disponentem: sed bellum à Suano rege Danorum illi illatum, iter impediuit.

1046 7. Clemens papa. 143. Liuiugus Wicciorum, Domnaniae 1068 & Cornubiae praesul, decimo Cal. Aprilis die dominica obijt. Cuius post decessum, regis Cancellario Leofrico Britonico mox Cridiatunensis & Cornubiensis datus est praesulatus: & Aldredus, qui primò monachus Wintoniensis, post abbas Tauisto kensis extitit, Wicciorum pō tificatum suscepit. Osgodus Clapa expellitur Anglia. Magnus Norreganorum rex, sancti Olaui regis filius, fugato rege Danorum Suano, sibi Danemerciam subiugat.

8. Clemens papa obijt septimo Idus Octobris. Poppo,1069 1047 qui & Damasus, papa. 144. Nix in occidente tanta cecidit, vt siluas quo (que) frangeret. Quo etiam anno hiems extitit durissima. Grimkitelus Suthsaxoniae praesul obijt, cui regis capellanus Heca successit. Decessit quo (que) Alfwinus Wintoniensis episcopus, in cuius sedē praesul Eastangliae sublimatur Stigandus. Suanus rex Danorum suos legatos misit ad Eadwardum regem Anglorum, & rogauit vt sibi classem mitteret contra Magnum regem Norreganorum. Tunc Comes Godwinus consilium regi dedit, vt saltem. 50. naues militibus instructas ei mitteret, sed quia Leofrico Comiti & omni populo id non videbatur consilium, nullam ei mittere voluit. Post haec Magnus rex [Page 407] Norreganorum, classe multa & valida constipatus, cum Suano praelium commisit, & multis militibus vtrin (que) occisis, illum de Danemercia expulit, & pòst in illa etiam regnauit, at (que) tributum sibi non modicum pendere Danos coegit, ac non multo pòst obijt.

1070 9. Poppo papa obijt. Suanus Danemerciam recepit, & Haraldus Haruager Siwardi regis Norreganorum silius,1048 & ex parte matris frater sancti Olani, patruus scilicet Magni regis, Norregam repetijt, breui (que) post tempore suos nuntios ad regem Eadwardum misit, & pacem amicitiamq, illi obtulit, & recepit. Ad quem etiam rex Danorum Suanus legatos mittens, rogauit vt ei naual [...] mitteret adiutorium▪ Sed licet Comes Godwinus voluisset vt saltem. 50. naues illi mitterentur, Leofricus Comes omnis (que) populus vno ore contradixerunt. Terraemotus Cal. Maij die dominica extitit magnus Wigornae, Wic. Deorbeiae, & multis alijs locis. Mortalitas hominū & animalium multas occupauit Angliae prouincias, & ignis aëreus, vulgo dictus siluaticus, in Deorbegensi prouincia, & quibusdam alijs prouincijs, villas & segetes multas vstulauit. Eadmundus Lindisfarnensis episcopus Glawornae obijt, sed à suis deportatus, Dunholmi sepelitur. Cui successit Edredus, sed illo diuina vltione percusso, in eius locum Aethelricus Burgensis monachus substituitur.

1071 10. Leo papa. 145. Iste est Leo ille, qui nouum cantum de sancto Gregorio papa fecit. Henricus imperator innumerabilem 1049 congregauit exercitum contra Flandrensem Comitem Balduinum, maximè eo quòd apud Neomagum suum palatium combussisset, at (que) fregisset pulcherrimum. In qua expeditione fuit Leo papa, & de multis terris nobiles & magnifici viri quamplurimi. Suanus etiam rex Danorum, vt imperator illi mandârat, cum sua classe ibi affuit, & ea vice fidelitatem imperatori iurauit. Misit quo (que) ad regem Anglorum Eadwardum, & rogauit illum ne Balduinum permitteret effugere, si vellet ad mare fugere. [Page 408] Idcircò cum magna classe rex ad Sandicum portum adijt, & ibi tamdiu mansit, quòd imperator de Balduino omnia quae voluit habuisset. Interea Suanus Comes, Godwini Comitis & Githae filius, qui relicta priùs Anglia, eo quòd Eadgiuam Leonensis monasterij abbatissam (quam corruperat) in matrimonium habere non licuerit, Danemarciam adierat, nauibus. 8. redijt, dicens cum simulatione se cum rege fidelitèr amodò remansurum. Cui Beornꝰ Comes▪ filius auunculi sui Danici Comitis Vlfi, filij Spraclingi, filij Vrsi, ac fratris Suani Danorum regis, promisit se à rege impetraturum, vt suus ei Comitatus redderetur. Pacificato ita (que) cum imperatore Balduino Comite, Comites Godwinus & Beornꝰ, 42. nauibus Peuenesea regis licentia sunt deuecti: reliquā verò classis partem domum iussit redire, paucis secum nauibus ibi retentis. Cui cùm nunciatum fuisset, quòd Osgodus Clapa cum. 29. nauibus in Vlpe iaceret, de nauibus quas remisit quot potuit reuocauit. Osgodus autē, vxore sua quam apud Bricge cō miserat, recepta, sex nauibus Danemerciam redijt. Aliae verò Eastsaxoniam adeuntes, praeda circa Promontorium Eadulfi capta nō modica, redibāt. Verùm eas in redeundo saeua corripuit tempestas, omnes (que) submersit, exceptis duabus quae in transmarinis partibus captae sunt, occisis omnibus qui in illis erant. Dum haec agebantur, Suanus Comes Peueneseā venit, & consobrinum suum Beornum Comitem cum dolo rogauit, vt ad Sandicum portum secū iret, & vt illi promiserat, eū cum rege pacificaret. Qui fisus in consanguinitate, tribus tantum socijs assumptis, cum illo proficisci coepit. At ille ad Bosanham vbi naues eius erant eum duxit, & in nauem introductum duris mox loris vinciri iussit, & secum tam diu habuit, donec ad ostiū Dertae veniret. Vbi illo occiso, & in altā fossam proiecto, terra (que) obruto, dimiserunt illas sex naues, quarum duas paulò pòst coeperūt Hastingenses, & occisis qui fuerunt in eis, naues ad Sandicū conducentes, regi obtulerunt. [Page 409] Suanus verò ad Flandriam duabus fugiens nauibus, ibi mansit, quoad Wigornēsis episcopus Aldredus illū reduceret, & cum rege pacificaret. Eodem anno, mense Augusto, Hibernienses piratae. 36. nauibus, ostium intrantes Sabrinae fluminis, in loco qui dicitur Wilesceaxan appulerūt, & cum adiutorio Griffini regis Australium Britonum, circa loca illa praedam agentes, nonnulla mala fecerūt. Dein cōiunctis viribus, rex & ipsi paritèr flumen quod weage nominatur transeuntes, Dunedham incenderunt, & omnes (quos ibi reperiebant) perimerunt. Contra quos Wigornensis episcopus Aldredus, & pauci de prouincialibus Glawornensibus ac Herefordensibus, festinantèr ascenderunt. Sed Walenses quos secum habuerant, eis (que) fidelitatem promiserant, ad regem Griffinum clanculò nuncium miseruut, rogantes vt quàm citiùs posset super Anglos irrueret. Qui mox & cum suis & cum piratis Hiberniensibus aduolauit, & diluculo super Anglos irruens, multos ex illis occidit, caeteris per fugam elapsis. Eadnothus Dorcestrensis episcopus obijt, cui regis capellanus Vlfus genere Normānus successit. Oswius abbas Thornegensis & Wulnothus abbas Westmonasterij decesserunt. Decessit quo (que) Siwardus Eadsij Dorobernēsis archiepiscopi corepiscopus, & Abbandoniae est tumulatus. Quo etiam anno sanctus papa Leo, rogatu eximiae religionis abbatis Herimari, in Franciam venit, habens in comitatu suo Praefectum & digniores quos (que) Romuleae vrbis: & sancti Remigij Francorum apostoli monasterium Remis constitutum maximo cum honore dedicauit, & postmodum in ipsa vrbe magnam synodum archiepiscoporum, episcoporum, & abbatum, sex diebus celebrauit. In qua fuit Alfwinus Ramesiensis abbas, & abbas monasterij sancti Augustini, à rege Anglorum Eadwardo illo directi.

1072 11. Rex Scotorum Machaethad Romae argentū spargendo 1050 distribuit. Eadsius Dorobernensis archiepiscopus obijt, cui Rotbertus Lundoniensis episcopus, genere [Page 410] Normannorum successit. Spearheafocus abbas Abbandoniensis Lundoniae praesulatum suscepit, sed antequam esset cōsecratus, à rege Eadwardo est eiectus. Heremānus Wiltuniensis episcopus, & Aldredus Wigornensis antistes Romam iuerunt.

1051 12. Alfricus Eboracensis archiepiscopus, Suthwellae defunctus, Medeshamstede sepelitur: cui regis capellanus 1073 Kinsinꝰ successit. Rex Eadwardus absoluit Anglos à graui vectigali. 38. anno, ex quo pater suus rex Aethelredus primitùs id Danicis solidarijs solui mandârat. Post haec mense Septembri Bononiensis comes Eustatius, senior, qui sororem Eadwardi regis, Godam nomine, in cōiugiū habuerat, paucis Doruerniam applicuit nauibus in qua milites eius cùm stolidè & insipienter sibi hospitia quaererent, vnum ê ciuibus peremerunt. Quod videns eius cō ciuis, vlciscitur illum occiso milite vno. Ob quam rem Comes & sui nimis irati, viros & mulieres quāplures armis interfecerunt, pueros & infantes suorum pedibus equorū contriuerunt. Sed vbi ciues ad obsistendum occurrere viderunt, turpem fugam ineūtes, vix euaserunt (7. ex socijs illorum peremptis) & ad regem Eadwardū, qui tunc tē poris Glawornae morabatur, fugerunt. Talia geri in suo comitatu Comes Godwinus grauitèr ferens, nimia (que) commotus ira, de toto suo comitatu, scilicet de Cantia, Suthsaxonia, & Westsaxonia, & filius eius primogenitus Suanus de suo, id est, de Oxnafordensi, Glawornensi, Herefordensi, Sumerseatunensi, Bearrucs [...]irensi prouincijs, alter (que) filius Haraldus de suo comitatu, videlicet de Eastsaxonia, Eastanglia, Huntedunensi & Grātebricgensi prouincijs, innumerabilem congregauerunt exercitum: quod regem Eadwardum non latuit. Idcirco nuntijs ad Leofricum Mercensium, & Siwardum Northimbrorum Comites festinatò missis, rogauit vt ad se, in magno periculo constitutum, cum omnibus quos habere poterant, venire accelerarent. Illi autem primò cum paucis venerunt, sed [Page 411] vbi cognouerunt quomodo se res habuit, per suos comitatus celeres miserunt veredarios, & magnū congregauerunt exercitū Similitèr & Radulphus Comes, Godae sororis Eadwardiregis filiꝰ, de suo comitatu quotquot potuit congregauit. Intereà Godwinus & filij eius cum suis exercitibus, post Natiuitatē sanctae Mariae in Glawornensem prouinciam venientes, in loco qui dicitur Langetrea, castra metati sunt, & legatis Glawornam ad regem directis, comitem Eustatium & socios eius, insuper & Normannos, & Bononienses, qui castellum in Doruerniae cliuo tenuerunt, sub denunciatione belli reposcebant. Ob id autem ad tempus rex perterritus, & in angore magno constitutus, quid ageret penitùs ignorabat. Sed vbi exercitum Comitum Leofrici, & Siwardi, & Radulphi aduentare comperit, se nullatenùs Eustatium alios (que) requisitos traditurum constantèr respondit. Quo audito, vacui redeunt legati. Quibus abeuntibus, exercitus Glawornam intrauit, ita inflammatus, & concordi animo ad pugnam paratus, vt statim si rex permitteret, cum exercitu Godwini pugnā inire vellet. At quia de tota Anglia qui (que) meliores in sua & illorum parte erant coadunati, Comiti Leofrico & quibusdam alijs magnum videbatur insilium, vt ipsi cum suis compatriotis bellum inirent, sed obsidibus ad inuicem datis, rex & Godwinus die constituto ad placitandum Lundoniam conuenirent. Probato consilio & nuntijs intercurrentibus, obsidibus datis & acceptis, Dux in Westsaxoniam redijt, rex verò de tota Mercia, & & Northimbria copiosiorem exercitum congregauit, & secum Lundoniam duxit. Godwinus autem & filij eius ad Suthwerce venêre cum magna Westsaxonum multitudine. Sed quia suꝰ ab eo paulatim defluxerat exercitus, placitum inire cum rege non audebat, verùm nocte superueniente fugam inijt. Quare mane facto, rex in suo Concilio, & omnis exercitus vnanimi consensu, illum & quin (que) filios eius exules fore decreuerunt. Qui mòx cum [Page 412] coniuge sua Githa, & Tostius cum vxore sua Iuthita, filia videlicet Baldwini Flandrensiū Comitis, ac duo alij eius filij Suanus & Gyrth ad Thornege, vbi nauis eius parata fuerat venerunt. In quam tantum auri & argenti, aliarū (que) rerum pretiosarum, quantum illa portare potuit, festinā tèr imponentes, eam (que) citatim conscendentes, ad Flandrensium Comitem Balduinum cursum direxerunt. Porro Haraldus, & Leofwinus filij eius, Bricgstowam adeūtes, nauem, quam frater illorum Suanus sibi parauerat, conscenderunt, & Hiberniam transuecti sunt. Reginam vero Edgitham rex propter irā (quam aduersus patrem suum Godwinum habuerat) repudiauit, & cum vna pedissequa ad Werewellam eam sine honore misit, & abbatissae custodiendam commisit. His gestis, Normannicus Comes Gulielmus cum multitudine Normannorū Angliam venit, quem rex Eadwardus & socios eius honorificè suscepit, & magnis multis (que) donatum muneribus ad Normanniam remisit. Eodem anno Gulielmus regis capellanus Lundoniēsem episcopatum, qui Spearheauoco priùs datus fuerat, suscepit. Sāctus Bardo archiepiscopus Moguntinus obijt sexto Idus Iunij. Liwoldus ei successit.

1052 13. Marianus chronographus saeculum reliquit. Alfgiua 1074 Emma coniux regum Aethelredi & Canuti, secundo Nonas Martij, Wintoniae obijt, & ibi sepulta est. Eodem anno Walensium rex Griffinus magnam partem Herefordensis prouinciae depopulatus est. Contra quem prouinciales illi, & de castello quamplures Nortmanni ascenderūt: sed multis ex illis occisis, ille victoriam habuit, & secum praedam magnam abduxit. Haec pugna facta est eodem die, quo ante. 13. annos fratrem Comitis Leofrici Eadwinū Walenses per insidias interfecerūt. Paruo post hoc tempore, Haraldus Comes & frater eius Leofwinus, de Hibernia redeuntes, & ostium Sabrinae nauibus multis intrantes, in confinio Sumersetaniae & Dorsetaniae applicuerunt, & illis in partibus villas ac agros depraedati sunt [Page 413] multos▪ Aduersus quos, & de Domnania & Sumersetania, quamplures congregati ascenderunt, sed eos vicit Haraldus, caesis ex illis plusquam. 30. nobilibus Ministris, cum alijs multis. Dein ad naues cum praeda redijt, & mox Peonwithsteort circumnauigauit. Tunc rex Eadwardus. 40. naues, alimentis militibus (que) electis instructas, ad Sandicū portum festinatò misit, & eos aduentum Godwini Comitis operiri & obseruare iussit. Sed tamen ignorantibus omnibus, ille cum paucis nauibus reuersus, in Cantia applicuit, & missis latentèr nuntijs, primitùs Cantuarienses, dein Suthsaxones, Eastsaxones, Suthregienses, & omnes Butsecarlas de Heastinga, & vbi (que) circa ripas maris, alios (que) nonnullos, in adiutorium sibi allexit. Hi omnes vno ore aut viuere aut mori cum eo se paratos fore, sibi promiserunt. Quod vbi regiae classi, quae ad Sandicum portum [...]acebat, innotuit, illum insequuntur. Verùm ipse fugiēs euasit, & quo in loco potuit se occultauit. Illi verò ad Sandicum portum sunt reuecti, & inde Lundoniā sunt reuersi. Hoc cognito, Comes Godwinus ad Vectam insulam est reuectus, & circa ripas maris tamdiu vagabatur, donec ad illū filij eius Haraldus & Leofwinus sua cū clas [...]e venirent, sed ex quo in vnū cōuenerāt, à depraedatione, ac depopulatione desistebāt. Victū tamen exercitui suo, cum res exposceret, sumebāt, circa ripas autē maris, & vbicū (que) locorū oēs quos poterāt, sibi in adiutoriū allicientes, & Butsecarlas oēs quos obuios inuenerāt, secū legētes, versus Sā dicū portū cursum direxerunt. Quo cū venissent, regi Eadwardo, tunc tēporis Lundoniae demorāti, illorū aduentus nūciatur. Qui nuntijs properè missis, omnibus qui à se nō defecerāt, mādauit, vt in adiutoriū sui venire maturarent. At illi nimis tardantes, ad tempus nō venerunt. Intereà cū sua classe Godwinꝰ Comes aduersus cursum Thamesis fluminis deuectus, die Exaltationis sanctae Crucis, feria secū da, ad Suthweorce venit, & ibi tam diu expectauit, quoad maris aestus veniret. Interim quosdam per internuntios, [Page 414] quosdā per se ciues Lūdoniēses, quos varijs pollicitationibus priùs illexerat, conuenit, & vt omnes ferè quae volebat omninò vellent effecit. Inde rebus omnibus dispositis & ordinatis, reumate adueniente festinantèr anchoras sustulerunt, ac nullo in ponte obsistente, per australem fluminis crepidinem sursum nauigauerūt. Venit & pedestris exercitus, ac se per oram fluminis ordinatim disponens, spissam terribilem (que) fecit testudinem. Dein classis se versus aquilonalem ripam vertit, quasi regis classem circundare vellet. Habebat enim & rex classem, ac numerosum pedestrem exercitum. Sed quia ibi & cum rege & cum Godwino erant perpauci, qui fortitudinis aliquid haberent, nisi tātum Angli, pugnare aduersus suos propinquos ac compatriotas penè omnes abhorrebant. Vnde sapientiores qui (que) ex vtra (que) parte, inter regem & Ducem pacem redintegrantes, exercitum ab armis discedere iusserunt. Mane autem facto, concilium rex habuit, pristinum (que) honorem plenitèr reddidit Godwino & vxori suae, filijsque omnibus, excepto Suano. Ille enim ductus penitentia, eo quòd (vt praelibauimus) consobrinum suum Beornū occiderat, de Flandria nudis pedibus Hierusalem iam adierat, inde (que) rediens, inualitudine ex nimio frigore contracta, mortuus est in Licia. Filiam quo (que) Ducis Eadgitham reginam dignitèr rex recepit, ac pristinae dignitati restituit. Facta igitur concordia, pace (que) firmata, omni populo rectam legem promiserunt, & omnes Normannos qui leges iniquas adinuenerant, & iniusta iudicia iudicauerant, multa (que) regi insilia aduersus Anglos dederant, exlegauerunt. Paucos tamen scilicet Rotbertum Diaconem, & generum eius Ricardum filium Scrob. Alfredum regis Stratorem, Anfridum cognomēto Ceocesfot, & quosdam alios, quos plus caeteris rex dilexerat, ei (que) & omni populo fideles extiterant, in Anglia remanere permiserunt. Porro Rodbertus Doroberniae archiepiscopus, & Lundoniae praesul Gulielmus, & Vlfus Lundicolniensis antistes, cum suis Normannis [Page 415] vix euadentes, mare transierunt. Sed Gulielmus propter suam bonitatem paruo post tempore reuocatus, in suum episcopatum recipitur. Osbernus verò cognomento Pentecost, & socius eius Hugo sua reddiderunt castella, & Comitis Leofrici licentia per suum comitatum Scotiam adeuntes, à rege Scotorum Macheotha suscepti sunt. Eodem anno in nocte festiuitatis sancti Thomae apostoli, tantus tam (que) vehemens extitit ventus, vt multas ecclesias, domos (que) dirueret, & innumerabiles arbores frangeret, vel radicitùs erueret.

14. Griffini regis Australiū Walensium frater, Rhesus 1054 1075 nomine, ꝓpter frequētes praedas quas agebat in loco qui Bulēdun dicitur, iussu, regis Eadw▪ occiditur, & Glawornā caput eius ad regem in vigilia Epiphaniae domini est allatum. Eodem anno, dum secunda Paschalis festiuitatis celebraretur feria Wintoniae, Godwino Comiti more solito regi ad mensam assedenti, suprema euenit calamitas. Graui etenim morbo ex imꝓuiso percussꝰ, mutus in ipsa [...]ede declinauit. Quod filij eius Comes Haraldus, Tostiꝰ, & Girth videntes, illum in regis cameram portabāt, sperantes eum post modicum de infirmitate conualescere. Sed ille expers virium, quinta post haec feria miserabili cruciatu vita decessit, & in veteri monasterio sepultus est. Cuius Ducatum suscepit filius eius Haraldus, & eius Comitatus datꝰ est Algaro Leofrici Comitis filio. Mēse Octobri Wulsius Licetfeldēsis episcopꝰ, & abbates Godwinus Wincelcumbensis, & Agelwardus Glastoniēsis decesserunt. Wulsio Leofwinus Couentrensis abbas, & Agelwardo, Aegelnothus eiusdem monasterij monachus successerunt. Aldredus verò Wigorniensis episcopus abbatiam Wincelcumbensem tam diu in manu tenuit, donec Godricum regis capellani Godmanni filium, abbatem constitueret. Alfricus germanus Oddae Comitis apud Deorhirste vndecimo Cal. Ianuarij obijt, sed in monasterio Persorensi est tumulatus. Aedd clericus barbosus in Hibernia, vir [Page 416] famosissimus & mirae religionis fuit, qui clericorum, puellarum, & laicorum magnam scholam habebat, puellas (que) more clericorum tondebat, propter quod etiā de Hibernia proiectus est.

15. Leo papa obijt decimo sexto Cal. Maij. Strenuus 1054 Dux Northanhimbrorū Siwardus, iussu regis, cum equestri 1076 exercitu & classe valida Scotiā adijt, & cum rege Scotorum Macbeotha praeliū commisit, ac multis millibus Scotorum, & Normannis omnibus, quorum supra mentionem fecimus occisis, illum fugauit, & Malcolmum regis Cumbrorum filium, vt rex iusserat, regem constituit. In eo tamen praelio suus filius & multi Anglorum & Danorū ceciderunt. Eodem anno in festiuitate sancti Kenelmi martiris, Aldredus Wigornensis episcopus Godricum abbatem Wincelcumbae constituit, dein magnis cum xenijs regis fungitur legatione ad impetatorem. A quo simul & ab Hermāno Coloniensi archipraesule magno susceptus honore, ibidem per integrum annum māsit, & regis ex parte imperatori suggessit, vt legatis Hungariam missis, inde fratruelem suum Eadwardum, regis videlicet Eadmundi Ferrei lateris filium, duceret, Angliam (que) venire faceret.

16. Victor papa. 146. Siwardus Dux Northanhimbrorū 1077 1055 Eboraci decessit, & in monasterio Galmanho, quod ipse cōstruxerat, sepultus est. Cuius Ducatus Tostio Haraldi Ducis germano datus est. Non multò pòst, rex Eadwardus habito Lundoniae Consilio, Algarum Comitem filium Leofrici Comitis, sine culpa exlegauit. Qui mox Hiberniam petijt, &. 18. piraticis nauibus acquisitis redijt, & Griffinum regem Walensium adijt, eum (que) petiuit, vt contra regem Eadwardum sibi esset in auxilium. Ille statim de toto regno suo copiosum exercitum congregans, Algaro praecepit, vt loco constituto, sibi & exercitui cum suis copijs occurreret. Quibus in vnum conuenientibus, fines Anglorum depopulaturi, Herefordensem prouinciā [Page 417] intrauerunt. Contra quos timidus Dux Radulphus, regis Eadwardi sororis filius, exercitum cōgregans, & duobus miliarijs à ciuitate Hereforda, nono Cal. Nouembris, illis occurrens, Anglos cōtra morem in equis pugnare iussit. Sed cùm praelium essent commissuri, Comes cum suis Francis & Normannis fugam primitùs capessit. Quod videntes Angli, ducem suum fugiēdo sequūtur, quos aduersarij ferè omnes insequuti, 400. vel quingentos viros ex eis peremerunt, multos (que) vulnerauerunt. Dein victoria potiti, rex Griffinus & Comes Algarus Herefordam intrauerunt, &. 7. Canonicis, qui valuas principalis basilicae defenderant, occisis: ac monasterio quod verus dei Christicola antistes Aethelstanus construxerat, cum omnibus ornamentis, & reliquijs sancti Aethelbrihti regis & martiris, aliorum (que) sanctorum, combusto, & nonnullis è ciuibus necatis, multis (que) captiuatis, ciuitate etiam spoliata & cremata, praedae vbertate ditati redierunt. Quod vbi regi innotuit, de tota mox Anglia exercitum congregari iussit. Cui Glawornae cōgregato strenuum Ducem Haraldum praefecit, qui deuotè iussis obtemperans, Griffinum & Algarum impigrè insequitur, ac fines Walanorum audacter ingressus, vbi Straddele castra metatus est. Sed illi quia virum fortem & bellicosum ipsum sciebant, cum eo committere bellum non audentes, in Suthwaliam fugerunt. Quo comperto, maiorem exercitus partem ibi dimisit, mandans eis vt suis aduersarijs (si res exposceret) virilitèr resisterent. Cum caetera verò multitudine Herefordam rediens, vallo lato & alto illam cinxit, portis & seris muniuit. Interea legatis intercurrentibus, Griffinus Algarus & Haraldus, & qui cum eis fuerant, in loco qui Bililesleaga dicitur conuenerunt, & pace data & accepta, firmā amicitiam inter se pacti sunt. Quibus patratis, classis Algari Comitis Leogecestram deuecta, stipendium quod eis promiserat, ibi expectauit. Ipse verò ad regem venit, & ab eo suum Comitatum recepit. Eo tempore religiosus [Page 418] vir Tremerinꝰ Walonicus antistes decessit. Hic multo tē pore vicarius Aethelstani Herefordensis praesulis extitit, postquàm ipse ministerium episcopale per se implere nequiuit, erat enim per annos. 13. oculorum lumine priuatus. Heremannus Wiltoniae prouinciae praesul, offensus quia ei sedem episcopalem transferre de villa quae Ramnesbirig dicitur, ad abbatiam Malmesbiriēsem rex nollet concedere, episcopatum dimisit, mari (que) transfretato apud Sanctum Bertinum monachicum habitum suscepit, ibi (que) in ipso monasterio tribus annis mansit.

17. Magnae vir sanctitatis Herefordensis episcopus 1056 Aethelstanus, quarto Idus Februarij, in episcopali villa 1078 quae vocatur Bosanbirig decessit, cuius corpus Herefordam delatum, in ecclesia quam ipse à fundamentis construxerat, est tumulatum. Cui Leouegarus Ducis Haraldi capellanus successit: qui eodem anno. 16. Cal. Iulij, à Griffino Walanorū rege in loco qui Claftbirig vocatur, cum clericis suis & vicecomite Agelnotho, & multis alijs, occisus est. Mansit autem in episcopatu. 12. septimanis, &. 4. diebus. Quo perempto, Aldredo Wigornensi praesuli donec antistes constitueretur, commissus est episcopatus Herefordensis. Post haec idem episcopus, & Comites Leofricus & Haraldus, cum rege Eadwardo, regem Walanorū Griffinū pacificauerūt. Herimannus Coloniēsis archiepiscopus obijt. Anno successit. Marianus peregrinus factus pro coelesti patria, venit Coloniam, ibi (que) in monasterio Scotorum sancti Martini, quinta feria, Cal. Augusti, monachus factus est. Ecclesiarum amator, pauperum recreator, & pupillorum defensor, oppressorum subuentor, virginitatis custos, Comes Agelwinus, id est, Odda ab Aldredo Wigornēsi episcopo, ante suum obitum, monachizatus, secūdo Cal. Septembris, apud Deorhyrste decessit, sed in monasterio Persorensi honorificè sepultus quiescit. Dunholmensis episcopus Agelricus episcopatu spontè relicto, ad monasteriū suum, quod dicitur, vbi nutritus & monachus est factus secessit, ibi (que) annis. 12. deguit. Cui [Page 419] eiusdem monasterij monachus, frater ipsius Agelwinus, in episcopatum successit. Imperator Henricus tertio Nonas Octobris obijt, & sepultus est in Spira, vbi & pater eius.

ROmanorum. 96. Henricus, filius superioris Henrici, regnauit annis. 50.

1079 1. Victor papa obijt quinto Cal. Augusti. Clito Eadwardus,1057 regis Eadmundi Ferrei lateris filius, vt ei mandârat suus patruus rex Eadwardus, de Hungaria, qui multò antè (vt praediximus) in exiliū missus fuit, Angliam venit. Decreuerat enim rex illum post se regni haeredem constituere: sed ex quo venit paruo post tempore uita decessit Lūdoniae▪ Excellētis vir memoriae, laudabilis Comes Leofricus, Ducis Leofwini filius, in propria villa quae dicitur Brōleage, 2. Cal. Septēb in bona decessit senectute, & Couentreae sepultus est honorificè. Quod monasteriū, inter caetera bona quae in sua vita gessit opera, ipse & vxor eius dei cultrix, sanctae Mariae semper virginis amatrix deuota, nobilis Comitissa Godgiua, de suo patrimonio à fundamētis cōstruxerunt, & id terris sufficiētèr locupletauerūt, ornamētis varijs adeò ditauerūt, vt in Anglia tanta copia auri, argenti, geminarū, lapidū (que) pretiosorū in nullo inueniretur monasterio, quāta tunc tēporis habebatur in illo. Leonense etiā & Winlocanense caenobiū. S. Iohannis Baptistae ac sanctae Werburgae virginis monasteria in Leogecestra sita, & ecclesiā quam Lindicolinensis praesul Eadnothus in loco famoso qui Sanctae Mariae Stou Anglicè, Latinè verò Sanctae Mariae locus appellatur, pretiosis ditauerūt ornamentis. Wigornense quo (que) monasteriū terris, & Eoueshamnense aedificijs, ornamētis varijs, terris (que) locupletauerunt. Huius ita (que) Comitis sapiētia (quā diu vixit) regibus omni (que) Anglorū populo multū profuit. Cuius Ducatū filius suus Algarus suscepit. Heca praesul Australium Saxonum obijt, pro quo Agelricus Christi ecclesiae monachus Cātuariensis, eligitur. Radulphus Comes. 12. Cal. Ianuarij decessit, & in abbatia quae Burh vocatur, tumulatus est.

[Page 420] 1058 2. Stephanus papa. 147. Abbas de mōte Cassino. Paderbrunna ciuitas cum duobus monasterijs, id est, episcopatus 1080 & Monachorum, feria sexta ante Palmas igne consumitur. In monasterio autem monachorum erat monachus nomine Paternus, Scotꝰ, multis (que) annis inclusus, qui etiam ipsum praenunciabat incendium, qui pro cupiditate martirū nullo modo exiuit, sed in clausula sua combustus est, & per hunc ignem transiuit in refrigerium▪ de cuius etiam sepulchro quaedam bona narrantur. Ipsis verò statim diebus, feria secunda post Octabas Paschae, de Colonia causa claudendi, cum abbate Fuldēsi ad Fuldam super mattam super quam combustus est, ego oraui. Haec ait Marianus Scotus inclusus. Algarus Merciorū Comes à rege Eadwardo, secundò exlegatus est, sed regis Walanorum Griffini iuuamine, & Norreganicae classis adminiculo, quae ad illum venerat ex improuiso, citò per vim suum Comitatum recuperauit. Stephanus papa obijt, tertio Cal. Aprilis. Benedictus successit: qui Stigando Doroberniae archiepiscopo pallium misit. Agelricus Suthsaxonum praesul ordinatur, & abbas Siwardus consecratur episcopus ad Rhofensem ecclesiam. Aldredus Wigorniensis episcopus ecclesiam, quam in ciuitate Glaworna à fundamentis construxerat, in honorē principis apostolorum Petri honorificè dedicauit, & posteà regis licentia Wulstanum Wigornensem monachum à se ordinatū, abbatem constituit ibidem. Dein praesulatu Wiltonensis ecclesiae, qui sibi ad regendum commissus fuerat, dimisso, & Herimanno cuius supra meminimus reddito, mare transijt, & per Hungariam profectus est Hierosolimam, quod nullus archiepiscoporum vel episcoporum Angliae eatenus dinoscitur fecisse.

1059 3. Nicholaus ciuitatis Florentiae episcopus, papa eligitur,1081 & Benedictus eijcitur. Marianus inclusus cū Sigefrido Fuldēsi abbate, iuxta corpꝰ. S. Kiliani in Wirziburh consecratus est presbiter Sabbato mediae Quadragesimae, [Page 421] tertio Idus Martij, & feria sexta post Ascēsionem domini, secundo Idus Maij, inclusus est in Fulda per annos decem. Linwoldus archiepiscopus Moguntinus obijt septimo Idus Decembris. Sigefridus ei successit.

1082 4. Hēricus rex Francorū obijt, cui filius eius primogenitus Philippus successit. Wellensis episcopus Dudocus 1060 obijt: cui successit Gisa regis capellanus, ambo de Lotharingia oriūdi. Eboracēsiū archiepiscopꝰ Kinsinus. 11. Cal. Ianuarij obijt, cuius corpus ad monasterium quod Burh dicitur, delatum, honorificè tumulatum est. Pro quo Wigornensis episcopus Aldredus ad archiepiscopatum in Natiuitate domini eligitur: & Herefordensis praesulatus. qui ei propter suam industriam fuerat commissus, capel [...]ano Eadgithae reginae Waltero Lotharingo est datus. Sigefridus abbas Fuldensis dominica die Natalis domini de Fulda ad regiam Curtem exiens, baculum Moguntinēsis archiepiscopatus accepit in Epiphania domini, papae Nicolai legato, qui non longè post papa factus est, Alexandro hoc idem annuente. Widratus, decanus Fuldensis, abbas successit.

1083 5. Aldredus Eboracensis archiepiscopus cum Tostio 1061 Comite Romam iuit, & à Nicolao papa pallium suscepit. Maiolus abbas Scotorum Coloniae obijt. Foilanus post eum successit. Nicolaus papa obijt. Alexander papa. 149.

1084 6. Wulstanus vir venerandus, pontifex Wigornensi 1062 ecclesiae praeficitur. Hic deo amabilis, regione Merciorum in prouincia Waricensi, parentibus religiosis oriundus, patre videlicet Eatstano, matre verò Wulgeoua nomine, in nobili autem monasterio quod Burh nominatur, literis & ecclesiasticis officijs optimè extitit imbutus. Qui ambo (scilicet parentes eius) in tantum religioni studebant, vt longè ante finem vitae castitatem professi, se ab inuicem separantes, sub sanctae conuersationis habitu vitam consummare gauderent. Quorum exemplo ipse adolescens incitatus, matre id maximè persuadente, saeculum reliquit, [Page 422] at (que) in eodem Wigornensi monasterio, quo & antè pater suus deo seruierat, monachicum habitum & ordinem à venerabili Brihteago eiusdem ecclesiae episcopo suscepit, à quo etiam in gradum tam diaconatus quàm presbiteratus ordinatus est, statim (que) in ipso initio arduā & omni religiositate plenam vitam arripiens, in vigilijs, ieiunijs, orationibus, omni (que) virtutum genere, subitò admirandus apparuit. Hinc ob morum disciplinam primò magister & custos infantum aliquandiu constituitur, deinde ob solertiam ecclesiastici officij cantor simul & thesaurarius ecclesiae ex praecepto seniorum efficitur. Nactus verò occasionem liberiùs deo seruiendi ex commissa sibi custodia ecclesiae, totum se contemplatiuae vitae dedit, die noctu (que) in ea aut orationi aut diuinae lectioni insistens, bidui tridui (que) ieiunio assiduè corpus macerans, sacris vigilijs in tantum deditus, vt non modò noctem, sed etiam persaepè diem cum nocte aliquando, quod à nobis vix crederetur si non ab ipsius ore hoc audîssemus, quatuor dies cum noctibus absq, somno transigens, ferè exiccato cerebro periculum incurreret, nisi sopore praelibato naturae satisfacere maturaret. Deni (que) & cùm vi naturae dormire compelleretur, non lecto aut lectosternijs membra ad soporem fouebat, sed super aliquod scannum ecclesiae, libro in quo orabat siue legebat caput sustentans, paulisper se reclinabat. Post aliquod autē tempus, defuncto Agelwino priore monasterij, ipse vir venerandus prior & pater congregationis ab Aldredo episcopo ponitur. Quod officium valdè laudabilitèr adimplens, prioris conuersationis austeritatem minimè reliquit, immo vt caeteris exemplum benè viuendi daret, multiplicitèr adauxit. Deinde post aliquot annorum curricula, electo ad archiepiscopatum Eboracensis ecclesiae ipso Aldredo Wigornensis ecclesiae episcopo, fit vnanimis cōsensus tam cleri quàm etiam totius plebis in eius electione, rege videlicet an nuente vt quem sibi vellent praesulem eligerent. Contigit eo nam (que) [Page 423] tempore & legatos sedis apostolicae eius electioni interesse, Armenfredum scilicet Sedunensem episcopum, & alium, qui à domino papa Alexandro pro responsis ecclesiasticis ad regem Anglorum Eadwardum missi, regio praecepto Wigorniae per totam ferè quadragesimam degebant, expectantes responsum suae legationis vs (que) ad curiam regalem proximi Paschatis. Hi vidētes (dum ibi degebant) eius laudabilem conuersationem, in eius electione non tantum consentiebant, immo tum clerum tum plebem maximè ad hoc instigabant, sua (que) auctoritate eius electionem firmabant. Illo verò obstinatissimè renuente, se (que) indignum acclamante, & cum sacramento etiam affirmante, se multò libentiùs decollationi, quàm tam altae ordinationi succumbere velle, cum saepè & frequentèr à pluribus viris religiosis & venerabilibus personis, super his circumuentus, ad consentiendum minimè persuaderi posset, tandem à viro dei Wulsio incluso, qui tunc plus 40. annis solitariam vitam egisse noscebatur, acritèr pro inobedientia & obstinacia correptus, diuino etiam oraculo territus, consentire cum maximo cordis dolore compulsus est, at (que) die Collationis sancti Iohānis Baptisti electione canonicè confirmata, & episcopatu suscepto Dominico die quo Natiuitas sanctae Mariae ab ecclesia celebrabatur consecratus, vita & virtutibus clarus, Wigornensis ecclesiae praesul effulsit. Consecratus est igitur episcopus à venerando Aldredo Eboracensi archiepiscopo, eo quòd Stigando Doroberniae archiepiscopo officium episcopale tunc à domino apostolico interdictum erat, quia Rotberto archiepiscopo viuente archiepiscopatum suscipere praesumpsit: canonica tamen professione praefato Dorobernensi archiepiscopo Stigando, non suo ordinatori Aldredo facta. Insuper & ipse Eboracensis archiepiscopus (eius ordinator) corā rege & regni optimatibus, ipso Stigando factitante propter subsequentium calumnias profiteri iussus est, se nullum ius ecclesiasticae seu saecularis [Page 424] subiectionis super eum deinceps velle clamare, nec propter quod ab eo consecratus est, nec quia ante cōsecrationem eius monachus factus est. Facta est autem haec illius ordinatio, anno aetatis suae plus quinquagesimo▪ regni verò regis Eadwardi anno. 20. Indictione 15.

1063 7. Strenuus Dux Westsaxonum Haraldus, iussu regis Eadwardi, post Natiuitatem domini, equitatu non multo 1085 secum assumpto de Glaworna, vbi rex tunc morabatur, ad Rudelan multa cum festinatione profectus est, vt regem Walanorum Griffinum propter frequentes depopulationes, quas in Anglorum finibus agebat ac verecundias, quas domino suo regi Eadwardo saepè faciebat, occideret. At ille eius aduentu praecognito, fugam cum suis inijt, nauem ascendit, & vix euasit. Haraldus verò vt eum fugisse comperit, palatium incendere, & naues eius cum armamentis comburere iussit, eodem (que) die redijt: sed circa Rogationes de Bricstowe classica manu profectus, magna ex parte terram Walanorum circumnauigabat. Cui frater suus Comes Tostius (vt rex mandârat) cum equestri occurrit exercitu, & viribus simul iunctis, regionem illam depopulari coeperunt. Vnde Walani coacti datis obsidibus se dederunt, & se tributū illi daturos promiserunt, regem (que) suum Griffinum exlegantes abiecerunt.

8. Ciclus magnus Paschalis hic incipit, Indictione secunda.1086 1064 Multi diuites & pauperes cum Moguntino archiepiscopo, Traiectensi quo (que), necnō Babbenbergensi, at (que) Radisponensi episcopis, post transitum sancti Martini, plus. 7. millibus hominum Hierusalem perrexerunt. Vbi autem episcopi sedebant, ad dorsa eorum pallia pendebant, vasis quoq, aureis seu argenteis cibus potus (que) inferebantur. Arabitae verò fama pecuniae congregati, multos [...]orum in Parasceue occiderunt. Qui autem euadere potuerunt, in quoddam castellum vacuum nomine Curuasalim fugerunt: quod claudentes, lapidibus & fustibus defendebant [Page 425] se contra iacula Arabitarum, quaerentium pecuniam eorum auferre, vel vitam cum pecunia. Tunc vnus optimus miles nullo periculo victus, quin sepulchrum domini videret, foras exijt: Arabitae verò statim eum comprehendentes, resupinū in terrā in modum crucis distenderunt, & manus ac pedes eius clauis transfigentes in terram, ab imo ventris vs (que) ad guttur discecantes eum, omnia viscera eius scrutati sunt. Postremò cùm eum membratim diuisissent, dux ipsorum primum lapidem super eum misit, deinde omnes. Tunc socijs illius de castello haec omnia intuentibus, dixerūt, vos ita eritis, nisi omnem pecuniam vestram nobis tradideritis. Christianis ita (que) promittentibus, dux Arabitarum ingressus est castellum ad eos, &. 16. alij cum gladijs. Qui dux cum vidisset adhuc cum tanta gloria episcopos sedere, cernens episcopum Babbenbergensem (nomine Gūtherū) caeteros magnitudine seu pulchritudine corporis praecellentem, putat illum dominum esse Christianorum, & sicut mos est gentilibus reos tenere, misit corrigiam in collum episcopi, & ait, tu & ista omnia tua mea erunt. Episcopus verò per interpretem ait illi: quid mihi facies? Ille dixit. Istum pulchrum sanguinem gutturis tui sugam: & suspendam te ante castellum, sicut canem. Tunc episcopus apprehenso capite eius, vno colapho elisit ducem in terram: alij autem omnes ligati sunt. Quo comperto, hij qui foris erant, super castellum irruerunt, sed illi qui ligati erant, suspensi in muro contra eos, prohibuerunt illos suae salutis causa. Ipsi verò latrones propter pecuniam, quam priùs à Christianis tulerunt rixati, inuicem se magna ex parte peremerūt. Intereà dux de Ramala, rogatus à Christianis qui euadere poterant, secundo die Paschae cum valida manu aduenit, Arabitas (que) fugauit. Deinde accipiens quingentos aureos à Christianis, cum duce Arabitarum inimico regis Saracenorum domini sui, perduxit eos Hierusalem, & inde ad nauim. Ita autem omnis multitudo Christianorum consumpta [Page 426] est, vt vix de septem vel amplius milibus. 2000. sint reuersa. Rex Walanorum Griffinus Non. Augusti à suis interficitur, & caput eius caput (que) nauis ipsius cum ornatura Comiti Haraldo mittitur, qui mox illa regi detulit Eadwardo. Quibus gestis suis fratribus Blethgento & Rithwalano rex terram Walanorum dedit. Cui, & Haraldo Comiti fidelitatem illi iurauerunt, & ad imperium illorum mari terra (que) se fore paratos, ac omnia quae priùs de terra illa, regibus anterioribus fuerant pensa, obedientèr se pensuros sposponderunt.

1065 9. Reuerendus vir Agelwinus, Dunholmensis episcopus,1087 sancti Oswini quondam regis Berniciorum ossa, in monasterio quod iuxta ostium Tinae fluminis situm est, de tumulo leuauit, transactis à sepultura eius. 415. annis, & in scrinio cū magno honore locauit. Strenuus Dux Westsaxonum Haraldus in terram Walanorum, in loco qui Portascith nominatur, mense Iulio magnum aedificari iussit aedificium, & multa quae pertinent ad esum & potum illuc congegrari mandauit, vt dominus suus rex Eadwardus illic aliquandiu venationis causa degere posset. Sed Cradocus filius regis Suthwalanorum Griffini, quē ante paucos annos Griffinus rex Northwalanorum occiderat, eius (que) regnum inuaserat, cum omnibus, quos habere poterat, die festiuitatis sancti Bartholomei apostoli, illuc venit, & operarios ferè cunctos cum illis, qui eis praeerant, peremit, & omnia bona quae ibi congregata fuerant, abstulit. Dein post festiuitatem sancti Michaelis archangeli, quinto Nonas Octobris, feria secunda, Northimbrenses Ministri Gamelbearn Dunstanus filius Atheluethes, Glonieorn filius Heardulfi, cum. 200. militibus Eboracū venerunt, & pro execranda nece nobilium Northimbrensium Ministrorū Gospatrici, quem regina Eadgitha germani sui Tostij causa in curia regis, quarta nocte dominicae Natiuitatis, per insidias occidi iussit, & Gamelis filij Orni, ac Vlfi filij Dolfini quos, anno praecedenti Eboraci, in [Page 427] camera sua, sub pacis faedere, per insidias Comes Tostius occidere praecepit, necnon pro immensitate tributi quod de tota Northimbria iniustè acceperat, eodem die primitùs illius Danicos Huscarlas Amundum & Rauensuartum de fuga retractos, extra ciuitatis muros, ac die sequenti plusquam. 200. viros ex curialibus illius in boreali parte Humbri fluminis peremerunt. Aerarium quo (que) ipsius fregerunt, ac omnibus quae illius fuerant ablatis recesserunt. Omnes dehin [...] ferè comitatus illius in vnum cōgregati, Haraldo Westsaxonum Duci, & alijs quos rex Tostij rogatu pro pace redintegrata ad eos miserat, in Northamtonia occurrerunt. Vbi priùs, & pòst apud Oxnefordam die festiuitatis apostolorum Simonis & Iudae, dum Haraldus & alij quamplures Comitem Tostium cum eis pacificare vellent, omnes vnanimi consensu contradixerunt, ac eum cum omnibus, qui legem iniquā statuere illum incitauerant, exlegauerunt: & post festiuitatem Omnium sanctorum cum adiutorio Comitis Eadwini de Anglia Tostium expulerunt. Qui mox cum vxore sua Balduinum Flandrensium Comitem adijt, & apud Sanctum Audomarum hiemauit. Post haec rex Eadwardus paulatim aegrotare coepit. In Natiuitate verò domini curiam suam (vt potuit) Lūdoniae tenuit, & ecclesiam quam ipse à fundamentis construxerat, die Sanctorum Innocentium in honorem sancti Petri apostolorū principis, cum magna gloria dedicari fecit.

1088 10. Anglorum decus pacificus rex Eadwardus, Aethelredi 1066 regis filius, postquam. 23. annis, mensibus. 6. & 27. diebus, potestate regia praefuerat Anglosaxonibus, Indictione. 4. Epiphaniae domini vigilia, feria quinta, mortē obijt Lundoniae, & in crastino sepultus regio more, ab omnibus qui tunc affuêre non sine lachrimis plangebatur amarissimè. Quo tumulato, subregulus Haraldꝰ, Godwini Ducis filius, quem rex ante suam decessionem regni successorem elegerat, à totius Angliae primatibus ad regale [Page 428] culmen electus, die eodem, ab Aldredo Eboracensi archiepiscopo in regem est honorificè consecratus. Qui mox, vt regni gubernacula susceperat, leges iniquas destruere, aequas caepit condere, ecclesiarum ac monasteriorum patronus fieri, episcopos, abbates, monachos, clericos colere simul ac venerari, pium, humilem, affabilem (que) se bonis omnibus exhibere, malefactores exosos habere. Nam Ducibus, Satrapis, vicecomitibus, & suis in cōmune praecepit Ministris, fures, raptores, regni disturbatores cō prehendere, & pro patriae defensione ipsemet terra mari (que) desudare. Eodē anno octauo Cal. Maij, stella Cometes non solum in Anglia, sed etiam (vt fertur) per totum mundum vi [...]a, per. 7. dies splendore nimio fulgebat. Non multo post, Comes Tostius de Flandria rediens, ad Vectam insulam applicuit, & postquam insulanos sibi tributum & stipēdium soluere coegerat, discessit: & circa ripas maris, donec ad Sandicum veniret, predas exercuit. Quo cognito, rex Haraldus qui tunc Lundoniae morabatur, classem non modicam & equestrem exercitum congregari praecepit. Ipse verò Sandicum portum adire parabat, quod dū Tostio nunciatum fuisset, de Butsecarlis quosdam volentes, quosdam nolentes secum assumens recessit, & cursum ad Lindesegiam direxit: in qua villas quamplures incendit, multos (que) homines neci tradidit. His cognitis, Dux Merciorum Eadwinus & Northimbrorum Comes Morcarus cum exercitu aduolant, illum (que) de regione ipsa extrudunt. Ille autem inde discedens, regem Scotorum Malcolmum adijt, & cum eo per totam aestatem mansit. Interea rex Haraldus ad Sandicum portum venit, ibi (que) classem suam expectauit. Quae cum fuisset congregata, Vectā insulam adijt, & quia Normannorum Comes Gulielmus Eadwardi regis consobrinus in Angliam cum exercitu venire parabat, tota aestate & autumno aduentum illius obseruabat. Ad haec etiam pedestrem exercitum locis oportunis circa ripas maris locabat. Adueniēte ita (que) Natiuitate [Page 429] sanctae Mariae victu deficiente, & classicus & pedestris exercitus domum redijt. Quibus gestis, cum classica manu perualida, scilicet plus quingētis magnis nauibus, Haraldus Haruagra rex Norreganorum, frater sancti regis Olaui, in ostio Tinae fluminis improuisè applicuit. Ad quē Comes Tostius (vt priùs condixerant) sua cum classe venit, & citato cursu ostium Humbri fluminis intrauerunt, & sic aduersus cursum Vsae fluminis nauigantes, in loco qui Richale dicitur, applicuerunt. Quod vbi rege Haraldo innotuit, versus Northimbriā expeditionem properè mouit. Sed priusquā illuc veniret, duo germani Comites, videlicet Eadwinus & Morcarus, cum ingenti exercitu in vigilia sancti Mathaei apostoli, feria quarta, in boreali ripa Vsae fluminis, iuxta Eboracum, cum Norreganis praelium commisêre, & in primo belli impetu virilitèr pugnantes multos prostrauêre. At postquam diu certatum est, Angli Norreganorum impetum non ferentes, haud sine paruo detrimento suorum terga dedêre: multo (que) plures ex illis in fluuio demersi fuêre, quàm in acie cecidêre. Norregani verò loco funeris dominantur, & obsidibus. 150. de Eboraca sumptis ad naues repedârunt, relictis in ea suis. 150. obsidibus. Verùm quinto post haec die, id est, septimo Cal. Octobris, feria secunda, rex Anglorum Haraldus multis millibus pugnatorū, armis bellicis instructorum, Eboracū veniens, & Norreganis in loco qui Stāfordebrigge dicitur occurrens, in ore gladij regem Haraldum Comitē (que) Tostium (cum maiori parte sui exercitus, occidit, ac plenam victoriam, licet acerrimè pugnatum esset, habuit. Filium autem eius Olauum, & Comitem de Orcada insula Paulum nomine, qui ad naues custodiendas cum exercitus parte fuerant dimissi, acceptis ab eis priùs obsidibus & sacramentis, cum. 20. nauibus, & reliquis exercitus in patriam redire liberè permisit. Interea dum haec agerentur, & rex omnes suos inimicos autumaret detritos fuisse, nū tiatum est ei Gulielmum Comitem gentis Normanicae [Page 430] cum innumera multitudine equitum, fundibaliorum, sagittariorum, peditum (que) aduenisse, vtpotè qui de tota Gallia sibi fortes auxiliarios conduxerat, & in loco qui dicitur Pefnesea suam classem appulisse. Vnde rex statim versus Lundoniam suum mouit exercitum magna cum festinatione, & licet de tota Anglia fortiores quos (que) in duobus praelijs bene sciretiam cecidisse, mediam (que) partem sui exercitus nondum conuenisse, quàm citiùs tamen potuit, in Suthsaxonia suis hostibus occurrere non formidauit, &. 9. miliarijs ab Hestinga, vbi sibi castellum firmauerant, priusquam tertia pars sui exercitus ordinaretur, vndecimo Cal. Nouembris, sabbato, cum eis praelium commisit. Sed quia arcto in loco constituti fuerant Angli, de acie se multi subtraxêre, & cum eo perpauci constantes corde permansêre: ab hora tamen diei tertia vs (que) noctis crepusculum suis aduersarijs restitit fortissimè, & se ipsum pugnando tam fortiter defendit & tam strenuè, vt vix ab hostili interimi posset agmine. At postquam ex his & illis quamplurimi corruere (heu) ipsemet cecidit crepusculi tempore. Comites etiam Girth & Leofwinus frater eius ceciderunt, & ferè nobiliores totius Angliae. Gulielmus verò Comes cum suis Hestingam redijt. Regnauit autem Haraldus mensibus. 9. & diebus totidem. Cuius morte audita, Comites Eadwinus & Morcarus (qui se cum suis certamini subtraxêre) Lundoniam venêre, & sororem suam Algitham reginam sumptam ad ciuitatem Legionum misêre. Aldredus autem Eboracensis archiepiscopus, & ijdē Comites cum ciuibus Lundoniēsibus, & Butsecarlis, Clitonem Eadgarum, Eadmundi Ferrei lateris nepotem, in regem leuare voluerunt, & cum eo se pugnam inituros promiserunt: sed dum ad pugnam descendere multi se parauerunt, Comites suum auxilium ab eis retraxerunt, & cum suo exercitu domum redierunt. Intereà Comes Gulielmus Suthsaxoniam, Cantiam, Suthamtunēsem prouinciam, Suthregiam, Middelsaxoniam, Heortfordensem [Page 431] prouinciam deuastabat, & villas cremare, homines (que) interficere non cessabat, donec ad villam quae Beorcham nominatur, veniret. Vbi Aldredus archiepiscopꝰ, Wulstanus Wigornēsis episcopus, Clito Eadgarus, Comites Eadwinus & Morcarus, & de Lundonia qui (que) nobiliores, cum multis alijs ad eum venerunt, & datis obsidibus illi deditionem fecerunt, fidelitatem (que) iurauerunt. Cum quibus & ipse faedus pepigit, & nihilominus exercitui suo villas cremare, & rapinas agere permisit. Appropinquante igitur dominicae Natiuitatis festiuitate, cum omni exercitu Lundoniam vt ibi in regem sublimaretur adijt. Et quia Stigandus primas totius Angliae, ab apostolico papa calumniatus est pallium non suscepisse canonicè, ipsa Natiuitatis die, quae illo anno feria secunda euenit, ab Aldredo Eboracensium archiepisco in Westmonasterio consecratus est honorificè, priùs (vt idem archipraesul ab eo exigebat) ante altare sancti Petri apostoli, coram clero & populo iureiurādo promittens, se velle sanctas dei ecclesias ac rectores illarum defendere, necnon & cunctum populum sibi subiectum iustè & regali prouidentia regere, rectam legem statuere & tenere, rapinas iniusta (que) iudicia penitùs interdicere.

1089 11. Adueniente quadragesima rex Gulielmus Normanniam 1067 repetijt, ducens secum Dorobernensem archiepiscopum Stigandum, Glastoniensem abbatem Agelnothum, Clitonem Eadgarum, Comites Eadwinum & Morcarum, Waltheofum Siwardi Ducis filium, nobilem satrapam Agelnothum Cantuariensem, & multos alios de primatibus Angliae: fratrem (que) suum Odonem Baiocensem episcopum, & Gulielmum filium Osberni (quem in Herefordensi prouincia comitem constituerat) Angliae custodes relinquens, castella per loca firmari praecepit. Wulfwius Dorcecestrensis episcopus decessit Wintoniae, sed sepultus est Dorcecestrae. Eo tempore extitit quidam praepotens Minister Edricus, cognomento Siluaticus, filius [Page 432] Alfrici, fratris Edrici Streonae, cuius terram quia se dedere regi dedignabatur, Herefordenses Castellani, & Ricardus filius Scrob, frequentèr vastauerunt, sed quotiescun (que) super eum irruerant, multos è suis militibus & scutarijs perdiderunt. Idcirco ascitis sibi in auxilium regibus Walanorū Blethgento videlicet & Rithwalano, idem vir Edricus circa Assumptionem sanctae Mariae Herefordensem prouinciam vs (que) ad pontem annis Lugge deuastauit, ingentem (que) praedam reduxit. Post haec hieme imminente, rex Gulielmus de Normannia Angliam redijt, & Anglis importabile tributum imposuit. Dein in Domnaniam hostilitèr profectus, ciuitatem Eaxecestram quam ciues & nonnulli Anglici Ministri contra illum retinebant, obsedit, & citò infregit. Githa verò Comitissa, scilicet mater Haraldi regis Anglorum, ac soror Suani regis Danorum, cum multis de ciuitate fugiens euasit, & Flandriam petijt. Ciues autem dextris acceptis regi se dedebant. Siwardus 19. Rofensis episcopus obijt.

12. Duo papae in Roma facti sunt, id est, episcopus 1090 1068 Parmensis, qui expulsus est, & episcopus de Luca qui papa permansit. Post Pascha Comitissa Mahtildis de Normannia venit Angliam, quam die Pentecostes Aldredus Eboracensis archiepiscopus consecrauit in reginam. Post haec Marlesuein & Gospatric, & qui (que) Northumbranae gentis nobiliores, regis austeritatem deuitantes, & ne sicut alij in custodiam mitterentur formidantes, sumptis secum Clitone Eadgaro, & matre sua Agatha, duabus (que) sororibus suis Margareta & Christiana, nauigio Scotiam adierunt, ibidem (que) regis Scotorum Malcolmi pace, hieme exegerunt. Rex autem Gulielmus cum exercitu suo Snotingahā venit, vbi castello firmato Eboracū perrexit, ibidem (que) duobus castellis firmatis quingentos milites in eis posuit, & in ciuitate Lindicolina, alijs (que) locis castella firmari praecepit. Dum haec agerentur, Haraldi regis filij, Godwinus, Eadmundus, Magnus, de Hibernia redeūtes, [Page 433] in Sumersetania applicuerūt. Quibus Eadnothus, qui fuit Haraldi regis Stallarius, occurrit cum exercitu, & cum eis praelio commisso, cum multis alijs occisus est: illi verò potiti victoria, de Domnania & Cornubia praeda rapta non modica, in Hiberniam redierunt.

13. Marianus post decem annos suae inclusionis in 1069 1091 Fulda, iussione archiepiscopi Mogūtini, & abbatis Fuldē sis, tertio Nonas Aprilis, feria sexta ante Palmas, Mogūtiā venit. Duo filij Haraldi regis, circa Natiuitatem Iohannis Bapt. denuò. 44. nauibꝰ de Hibernia veniētes, in ostio fluminis Taui applicuerunt, & cū Beona Britonico Comite graue praelium commiserunt. Quo confecto, vnde venerunt, redierunt. Marianus sexto Idus Iulij, feria sexta, in Natali sanctorum. 7. fratrum, in eadem iuxta monasteriū principale includitur. Ante Natiuitatem sanctae Mariae Suani regis Danorum filij Haraldus, Canutus, & patruus eorum Esbernus Comes, & Comes Turkillus. 240. nauibus de Danemercia venientes, in ostio Humbri fluminis applicuerunt. Vbi eis Clito Eadgarus, Comes Waltheouus, & Marleswin, multi (que) alij, cum classe, quam congregauerant, occurrerunt. De quorum aduentu Eboracensis archiepiscopus Aldredus valde tristis effectus, in magnam incidit infirmitatem, & decimo anno sui archiepiscopatus, tertio Idus Septemb. feria. 6. vt deum rogauerat, vitam finiuit, & in ecclesia sancti Petri est sepultus. Octauo post hunc die, scilicet. 13. Cal. Octobris, Sabbato, Normāni qui castella custodiebant, timentes ne domus, quae prope castella erant, adiumenta Danis ad implendas fossas castellorum essent, igne eas succendere coeperūt. Qui nimis excrescens, totam ciuitatem inuasit, monasterium (que) sancti Petri cum ipsa cōsumpsit. Sed hoc vltione diuina citissimè in eis vindicatū est grauissimè. Nam postquam tota ciuitas esset combusta, Danica classis superuenit, feria secunda, & castellis eodem die fractis, & plus. 3000. ex Normā nis trucidatis, Gulielmo Malet cum sua coniuge, & duobus [Page 434] liberis, alijs (que) perpaucis, vitae reseruatis: naues cum innumeris repetiêre manubijs. Quod vbi regi immotuit Gulielmo, exercitu mox congregato, in Northimbriam efferato properauit animo, eam (que) per totam hiemem deuastare, homines (que) trucidare, & multa mala non cessabat agere. Intereà nuntijs ad Danicum Comitem Esbernum missis, spospondit se clanculò daturum illi non modicae summam pecuniae, & permissurum licenter exercitui suo victum sibi circa ripas maris rapere, ea tamen interposita conditione, vt sine pugna discederet peracta hieme. Ille autem auri argenti (que) nimis auidus, non sine magno dedecore suis petitis concessit. Normannis Angliam vastantibus in Northimbria, & quibusdam alijs prouincijs anno praecedenti, sed praesenti, & subsequenti ferè per totam Angliam, maximè per Northimbriam, & per contiguas illi prouincias, adeo fames praeualuit, vt homines equinam, caninam, cattinam, & carnem commederent humanam.

1070 14. Gulielmi Herefordensis Comitis & quorundam aliorum cōsilio, tempore quadragesimali, rex Gulielmus 1092 monasteria totius Angliae scrutari, & pecuniam quam ditiores Angli propter illius austeritatem & depopulationē in eis posuerant, auferri & in aerarium suum iussit deferri. Concilium magnum in Octauis Paschae Wintoniae celebratum est, iubente & praesente rege Gulielmo, domino Alexandro papa cōsentiente, & per suos legatos Earmē fredum Sedunensem episcopū, & presbiteros Iohannem & Petrum cardinales sedis apostolicae, suam auctoritatem exhibente. In quo Concilio Stigandus Doroberniae archiepiscopus degradatur tribus de causis, scilicet quia episcopatum Wintoniae cum archiepiscopatu iniustè possidebat, & quia viuente archiepiscopo Roberto non solùm archiepiscopatū sumpsit, sed etiam eius pallio (quod Cantuariae remansit) dum vi iniustè ab Anglia pulsus est, in missarum celebratione aliquandiu vsus est, & pòst à [Page 435] Benedicto, quem sancta Romana ecclesia excommunicauit, eo quòd pecunijs sedem apostolicam inuasit, pallium accepit. Eius quo (que) frater Agelmarus Eastanglorum episcopus est degradatus. Abbates etiam aliqui ibi degradati sunt, operam dante rege vt quamplures ex Anglis suo honore priuarentur, in quorum locum suae gentis personas subrogauit, ob confirmationem sui (quod nouiter acquisierat) regni. Hic & nonnullos tam episcopos quàm abbates, quos nulla euidenti causa nec Concilia nec leges saeculi damnabant, suis honoribus priuauit, & vs (que) ad sinem vitae custodiae mancipatos detinuit, suspicione (vt diximus) tantùm inductus noui regni. In hoc ita (que) Concilio, dum caeteri trepidi, vtpotè regis agnoscentes animū, ne suis honoribus priuarentur timerent, venerandus vir Wulstanus Wigornensis episcopus, quàmplures possessiones sui episcopatus ab Aldredo archiepiscopo (dum à Wigorniensi ecclesia ad Eboracensem transferretur) sua potētia retentos, qui eo tunc defuncto in regiam potestatem deuenerant, constanter proclamabat, expetebat, iustitiam (que) inde fieri tam ab ipsis qui Concilio praeerant, quàm à rege flagitabat. At quia Eboracensis ecclesia, non habens pastorem qui pro ea loqueretur, muta erat, iudicatum est vt ipsa querela sic remaneret quous (que) (archiepiscopo ibi constituto qui ecclesiam defenderet) dum esset qui eius querelae responderet, ex obiectis & responsis posset euidentius ac iustius iudicium fieri. Sic (que) tunc ea querela ad tempus remansit. Die autem Pentecostes rex apud Windesoram, venerando Baiocensi canonico Thomae, Eboracensis ecclesiae archiepiscopatum, & Walcelino suo capellano Wintoniensis ecclesiae dedit praesulatum. Cuius iussu mox in crastino praedictus Sedunensis episcopus Armenfridus Sinodum tenuit, Iohanne & Petro praefatis cardinalibus Romam reuersis. In quo Sinodo Agelricus Suthsaxonum pontifex non canonicè degradatur, quem rex sine culpa mox apud Mearlesberge in custodia [Page 436] posuit abbates etiam degradati sunt quamplures. Quibus degradatis, rex suis capellanis Arfasto Orientaliū Anglorum praesulatum, & Stigando Suthsaxonum dedit episcopatum. Nonnullis etiam Normannicis monachis dedit abbatias. Et quia Dorobernensis archipraesul depositus, & Eboracensis erat defunctus, iussu regis in Octauis Pentecostes ab eodem Armenfrido Sedunensi episcopo, sedis apostolicae legato, ordinatus est Walkelinus. Imminente autē festiuitate S. Iohannis Bapt. Comes Esbernus cum classe quae in Hūbro flumine hiemauerat, Danemerciam adijt, sed frater suus rex Danorū Suanus, illum propter pecuniam, quam contra voluntatem Danorum à rege Gulielmo acceperat, exlegauit. Vir strenuissimꝰ Eadricus cognomēto Siluaticus, cuius suprà meminimus, cum rege Gulielmo pacificatur. Post haec, rex accito de Normānia Lā franco Cadomensi abbate, genere Longobardo, viro vndecun (que) doctissimo, omnium liberalium artium diuinarum (que) simul ac soecularium sciētia literarum peritissimo, consilijs quo (que) ac gubernatione rerum mundialium ae (que) prudentissimo, die Assumptionis sanctae Mariae archiepiscopum constituit Cantuariensis ecclesiae, & in festiuitate sancti Iohannis Baptistae, die dominica, archiepiscopum consecrari fecit Cantuariae. Consecratus est autem ab episcopis Gisone Wellensi, & Waltero Herefordensi, qui ambo Romae à Nicholao papa ordinati sunt, quando Aldredus Eboracēsium archiepiscopus pallium suscepit. Vitabant enim à Stigādo, qui tunc archiepiscopatui Doroberniae praesidebat, ordinari: quia nouerant illum non canonicè pallium suscepisse. Heremānus etiam Searesbiriensis episcopus cum quibusdam alijs eius interfuit consecrationi. Deinde Lanfrācus Thomā Eboracensem cōsecrauit archiepiscopum. His gestis, reuerēdi Wulstani Wigornēsis episcopi mota est iterū quaerela archiepiscopo iā consecrato Thoma, qui pro Eboracensi loqueretur ecclesia, & in Consilio in loco qui vocatur Pedreda celebrato, [Page 437] coram rege ac Doroberniae archiepiscopo Lanfranco, & episcopis, abbatibus, Comitibus, & primatibus totius Angliae dei gratia adminiculante est terminata. Cunctis siquidem machinamentis non veritate stipatis, quibus Thomas eius (que) fautores Wigornensem ecclesiam deprimere, & Eboracensi ecclesiae subijcere, a [...]cillam (que) facere modis omnibus satagebant, iusto dei iudicio ac scriptis [...]uidentissimis detritis, & penitùs annihilatis, non solùm vir dei Wulstanus proclamatas & expetitas possessiones recepit, sed & suam ecclesiam (deo clamante ac rege concedente) ea libertate liberam suscepit, qua primi fundatores eius sanctus rex Aethelredus, Osherus Wicciorum subregulus, caeteri (que) Merciorum reges Kenredus, Aethelbaldus, Offa, Kenulfus, eorum (que) successores Eadwardus Senior Aethelstanus, Eadmundus, Aedredus, & Eadgarus ipsam liberauerant. Agelwinus Dunholmi episcopus ab hominibus regis Gulielmi capitur, & in carcerem truditur: vbi dū ex nimio cordis dolore comedere nollet, fame & dolore moritur. Siwardo Rofensi episcopo defuncto Arnostus Beccensis monachus successit, & Arnosto Gundulfus eiusdem ecclesiae monachus. Comes Flandrensium Balduinus iunior obijt.

1093 15. Ab Henrico imperatore clericus quidam Carolus 1071 nomine cōparauit episcopatū vrbis Constātiae. Quapropter Sigefrido archiepiscopo Mogūtino Confiliū faciente, coram praefato rege idem clericus & episcopatum perdidit, & non longè pòst etiam vitam. Comes Frisiae Rodbrihtus fratruelem suum Arnulfum, Flandriae Comitem, in loco qui dicitur Cassel, in bello occidit, & eius comitatum obtinuit. Lanfrancus & Thomas Romam iuerunt, & ab Alexandro papa pallium acceperunt. Comites Eadwinus & Morcarus, quia rex Gulielmus eos in custodiam ponere voluit, latentèr ê curia eius fugerunt, & aliquandiu contra eum rebellauerunt. Verùm vbi quod coeperūt, sibi non prosperè cessisse viderunt, Eadwinus regem Scotorū [Page 438] Malcolmum adire decreuit, sed in ipso itinere à suis insidias perpessus occiditur. Morcarus verò & Agelwinus Dunholmensis episcopus▪ & Siwardus cognomento Barn, & Herewardus vir strenuissimus, cum multis alijs, Heli insulam nauigio petierūt, in ea hiemare volentes. Sed hoc audito, rex cum Butsecarlis in orientali plaga insulae omnem illis exitum obstruxit, & pontem in occidentali duorum miliariorum longum fieri iussit. At illi vbi se viderunt sic esse conclusos, repugnare desistebant: & omnes (excepto Herewardo viro strenuissimo, qui per paludes cum paucis euasit) regi se dedebant. Qui mox episcopum Agelwinum Abbandoniam missum in custodiam posuit, vbi in ipsa hieme vitam finiuit. Comitem verò caeteros (que) per Angliam diuisos partim custodiae mancipauit, partim manibus truncatis vel oculis erutis abire permisit.

1072 16. Post Assumptionem sanctae Mariae, rex Anglorum 1094 Gulielmus, habens in comitatu suo Edricum cognomento Siluaticum, cum nauali & equestri exercitu Scotiam profectus est, vt eam suae ditioni subiugaret. Cui rex Scotorum Malcolmus in loco qui dicitur Abernithici occurrit, & homo suus deuenit. Sigefridus archiepiscopus Mogūtinus quinto Idus Septembris, die dominico, quasi causa orationis, in Galatiam ad Sanctum Iacobum perrexit. Cum autē monasteriū Cluniacum intrâsset soeculum relinquens, ibi perstitit. Sed cum mercenarij Moguntinū cōparare vellent archiepiscopatum, Sigefridus praecipiente sibi abbate, per obedientiam quam ei vel sancto Benedicto debebat, ad sedem suam redijt. Agelricus quondam Dunholmensis episcopus apud Westmonasterium, quo rex Gulielmus illum miserat custodiendum, Idibus Octobris, feria secunda, vita decessit. Successit Agelwino in episcopatum Dunholmensem Walcerus genere Lotharingus.

1073 17. In hoc anno iuxta cursum solis & lunae habentur,1095 sicut in anno. 15. Tiberij, in quo baptixatꝰ est dominꝰ, id est dies baptismatis octauo Idus Ianuarij, die dominico Epiphaniae, [Page 439] & secunda feria initium ieiunij eius. 40. diebus. A baptismate ita (que) domini in anno. 15. Tiberij huc vs (que), duo magni cicli hoc est. 1064. anni. Rex Anglorum Gulielmus ciuitatē quae vocatur Cinomannis, & prouinciam ad illam pertinētem, maximè Anglorum adiutorio, quos de Anglia secum duxerat, sibi subiugauit. Clito Eadgarus de Scotia per Angliam venit in Normanniam, & cum rege se repacificauit.

1096 18. Hildebrādus, qui & Gregorius, Romanus archidiaconus,1074 papa est electus & factus. Iste papa Sinodo celebrata ex decreto sancti Petri apostoli & sancti Clementis, aliorum (que) sāctorum patrum, & banno interdixit clericis, maximè diuino ministerio consecratis vxores habere, vel cum mulieribus habitare, nisi quos Nicaena Sinodus vel alij canones exceperunt. Decreuit quo (que) sub sententia sancti Petri, vt cum Simone Mago damnaretur nō solum emptor & venditor cuiuscun (que) officij, vt puta episcopatus, abbatiae, praepositurae, decaniae vel decimationis ecclesiae, sed & quicun (que) consentiret eis. Dominus enim dixit: Gratis accepistis, gratis date. De praedicta Sinodo duo episcopi missi sunt à papa, ad regem Romanum Henricū cū matre ipsius Agnete imperatrice, ob hoc scilicet, vt decreta papae roborata perficerentur, ipsi (que) duo episcopi noluerunt esse in Pascha cum rege in ciuitate Babbēberh, ne aliquam societatem haberent cum Heremanno eiusdē vrbis episcopo, qui episcopatum emit, & in illo Pascha regi seruiuit. Herefordensis Comes Rogerus, filius Gulielmi eiusdem pagi Comitis, Eastanglorum Comiti Radulpho (contra praeceptum regis Gulielmi) sororem suam coniugem tradidit, nuptias (que) permagnificas cum plurima multitudine optimatum in Grantebrigensi prouincia, in loco qui Ixninga dicitur, celebrantes: magnam coniurationem plurimis assentientibus contra regem Gulielmum ibi fecerunt, Comitem (que) Waltheouum suis insidijs praeuentum, secum coniurare compulerūt. Qui mox vt [Page 440] potuit, Lanfrancum Dorobernensem archiepiscopum adijt, poenitentiam (que) ab eo pro facto licet non spontè sacramento accepit, eius (que) consilio regem Gulielmum in Normannia degentem petijt, ei (que) rem ex ordine gestam pandens, illius misericordiae vltrò se dedit. Verùm illi supramemorati cōiurationis principes, coeptis operam daturi, sua castella repetiêre, rebellationem (que) adoriri omni conatu cum suis fautoribus coepêre. Sed Herefordēsi Comiti, ne (Sabrina transuadato) Radulpho Comiti ad locū destinatum cum suo exercitu occurreret, restitit Wulstanus Wigornensis episcopus cum magna militari manu, & Agelwius abbas Eoueshamnensis cum suis, ascitis sibi in adiutorium Vrsone vicecomite Wigornae & Waltero de Laceio cum copijs suis, & caetera multitudine plebis. At verò Radulpho Comiti, prope Grantebricgeiam castra metanti, Odo Baiocensis episcopus frater regis, & Gosfridus Constantiensis episcopus, congregata magna copia tam Anglorum quàm Normannorum, ad bellum parati occurrerunt. Ipse autem suos conatus infirmari cernens, multitudine resistentium veritus, ad Northwic clanculò refugit, & castello suae coniugi militibus (que) suis commendato, ascensa naui de Anglia ad minorem Britā niam fugit. Quem fugientem aduersarij illius insequētes, omnes, quos de suis compraehendere poterant, vel interemerunt, vel diuersis modis debilitauerūt. Dein principes castellum tam diu obsederunt, quoad pace data permissu regis, Comitissae cum suis exire de Anglia liceret. His gestis, rex autumnali tempore de Normannia rediens, comitem Rogerum in custodia posuit: Comitem etiam Waltheouum licet ab eo misericordiam expetierat, custodiae tradidit. Eadgitha regis Haraldi germana, quondam Anglorum regina, mense Decembri Wintoniae decessit. Cuius corpus regis iussu Lundoniam delatum, iuxta corpus domini sui regis Eadwardi honorificè est in Westmonasterio tumulatum. Vbi rex proxima Natiuitate curiam [Page 441] suam tenuit, & ex eis, qui contra illum ceruicē erexerant, de Anglia quosdam exlegauit, quosdam erutis oculis, vel manibus vel pedibus truncatis, deturpauit. Comites verò Waltheouum & Rogerum, iudiciali sententia damnatos, arctiori custodiae mancipauit.

1097 19. Dum clerici magis eligerent anathemati subiacere, quàm vxoribus carere, Hildebrādus papa, vt per alios 1075 (si posset) eos castigaret, praecepit vt nullus audiret missā coniugati presbiteri, sic Gregorius papa (qui & Hildebrā dus) seruorum dei seruus, per totum Italicum regnum & Teutonicum debitam sancto Petro obedientiam exhibē tibus, apostolicam benedictionem. Si qui sunt presbiteri, diaconi, subdiaconi, qui iacent in crimine fornicationis, interdicimus eis ex parte omnipotentis dei & auctoritate sancti Petri, introitum ecclesiae, vs (que) dum poeniteant & emendent. Si qui autem in peccato suo perseuerare maluerint, nullus vestrûm officium eorum auscultare praesumat, quia benedictio illorum vertitur in maledictionem, & oratio in peccatum: testante domino per Prophetam. Maledicam (inquit) benedictonibus vestris. Comes Waltheouus (iussu regis Gulielmi) extra ciuitatem Wintoniam ductus, indignè & crudelitèr securi decapitatur, & in eodem loco terra obruitur. Sed processu temporis deo sic ordinante, corpus eius de terra leuatur, & magno cum honore Cruland portatur, & in ecclesia honorificè tumulatur. Hic cùm adhuc tēporali frueretur vita arcta in custodia, ea quae gesserat ini (que), incessanter defleuit & auarissimè: vigilijs, orationibus, ieiunijs, & eleemosinis Deum studuit placare. Cuius memoriam voluerunt in terra delere, sed creditur verè illum cum sanctis in coelo gaudere, praedicto Lanfranco piae memoriae archipraesule (à quo, confessione facta poenitentiam acceperat) fidelitèr attestante. Qui & impositi criminis, supradictae scilicet coniurationis, illum immunem affirmabat esse, & quae in caeteris commisisset, vt verum decuit Christianum, poenitentialibus [Page 442] lachrimis desseuisse, se (que) foelicem fore si post exi [...]um vitae, illius foelici potiretur requie. Post haec mare trā sito, rex in minorem Britanniam suam mouit expeditionem, & Castellum Radulphi Comitis, quod Dol nominatur, tamdiu obsedit, donec Frācorum rex Philippus illum inde fugaret.

1076 20. Rex Danorum benè literis imbutus obijt. Cui filius 1098 Haraldus successit.

1077 21. In Consilio. 24. episcoporum, abbatum, multorum (que) clericorum in Wormatia mense Martio facto,1099 agente rege Henrico ipso praesente, decretum est, vt iussa siue decreta Hildebrandi papae quis (que) parui penderet, vel contemneret, & vt nequaquàm vltra papa esset. Papa autem praedictus regem cum suis sequacibus seu consentaneis in Quadragesima, excommunicauit tribus ex causis: prima ob infamiam peccatorum suorum. 2. propter vnitatem suam cum simoniacis. 3. propter distributionem ecclesiae inter papam & alios. Inde quasi iusta ex causa primates regni, regi quasi excommunicato cōtradicunt, eū (que) de regno proijcere tentant. Robertus Gulielmi regis primogenitus, eo quòd Normanniam quam sibi ante aduentum ipsius in Angliam, coram Philippo rege Francorum dederat, possidere nō liceret, Franciam adijt, & auxilio Philippi regis, in Normannia magnam frequentèr praedam agebat, villas comburebat, homines perimebat, & patri suo non paruam molestiam & anxietatem inferebat.

22. Henricus rex & Hildebrandus papa cōuenientes 1078 in mense Martio, in Longobardia, inuicem pacificantur,1100 sed falsò vt posteà claruit. Conuenientes interim Sueui & Saxones, & Welfus Dux Bauariorū, & episcopi de Saxonia. 7. alij (que) numero quin (que), id est Patauiensis Salzburgensis, Winziburgensis, Wormatiensis, & Moguntinus, Rodulphum regem Sueuorum in Forācheim super se regem constituunt, & in Quadragesima Moguntiae in regem vngunt, Alpes (que) contra regem Henricum muniunt. Quo [Page 443] cognito Heniricus rex Radisponam, per Aquileiam post Pascha venit, & contra Rodulphum cum exercitu properauit. Rodulpho verò cedente, Heniricus Sueuiam depraedando inuasit. Eodem quo (que) anno iuxta Rhenum inter Moguntiam & Wormaciam Henricus & Rodulphus conuenerunt, sine pugna tamen discesserunt. Anno Coloniensis archiepiscopus obijt.

23. Heniricus rex iterùm Sueuiam venit, non cessans 1079 1101 depraedari & castella frangere. Rex Scotorum Malcolmus post Assumptionē sanctae Mariae, Northimbriam vs (que) ad magnum flumen Tinae deuastauit, multos occidit, plures captiuauit, & cum praeda magna redijt. Rex Gulielmus filio suo Roberto ante castellum Gerboreth, quod ei rex Philippus praestiterat: dum pugnam intulerit, ab ipso vulneratus in brachio, de suo deiectus est emissario. Sed mox vt illum per vocem cognouisset, festinus descē dit, ac illum suum caballum ascendere iussit, & sic abire permisit. Ille autem multis suorum occisis, nonnullis (que) captis, ac filio suo Gulielmo cum multis alijs vulnerato fugam inijt, Venerandus vir Robertus, qui per ministerium reuerēdissimi Wigornensis episcopi Wulstani gradum presbiteratus suscepit, à Lanfranco archipraesule Doroberniae, ad Herefordensem ecclesiam, quarto Cal. Ianuarij, die dominica, episcopus ordinatur Cantuariae.

24. Dunholmensis episcopus Walcerus genere Lotharingus,1080 1102 in loco qui dicitur. Ad caput caprae, secundo Idus Maij, feria quinta, à Northimbrensibus est occisus, in vltionem necis Liulfi nobilis generosi (que) Ministri. Hic itaque vir latè per Angliam possessiones multas ex haereditario iure possedit. Sed quia vbi locorum Normanni incessanter ea tempestate operam dabant suae feritati, cum suis hominibus ad Dunholmū se cōtulit, quia sanctum Cuthbertum corde sincero dilexit. Quippe cui idem sanctus, vt ipsemet Aldredo Eboracensi archiepiscopo, & alijs viris religiosis narrare consueuerat, & dormienti & vigilanti [Page 444] persaepe apparuit, & quae fieri voluit, vt suo fideli amatori reuelauit. Sub cuius pace, nunc & in oppido, nunc in suis possessionibus, quas illis in partibus habuerat longo tempore degit. Cuius aduentus episcopo Walcero non extitit ingratus, quia eidem sancto valde deuotus extiterat in omnibus. Idcirco ab ipso in tantum diligebatur, vt abs (que) illius cōsilio maiores saecularium negotiorum causas nullatenus agere vellet aut disponere. Ob quam rem suus capellanus Leobwinus, quem ita exaltauerat, vt & in episcopatu & in comitatu ferè nil sine illius arbitrio agitaretur, inuidiae stimulis succensus, & propter suam potentiam taedis superbiae nimis inflatus, se contra praedictum virum arrogantèr erexit. Quapropter nonnulla eius iudicia at (que) consilia flocci pendebat, omnibus (que) modis annullare sudabat. Frequenter etiam coram episcopo (nō sine minis) cum eo litigans, illum verbis probrosis saepiùs ad iracundiam prouocabat. Quadā ita (que) die, cùm idem vir Liulfus ab episcopo vocatus ad consilium, legalia quae (que) & recta decerneret, obstinatiùs ei Leobwinus obstitit, & loquelis illum contumeliosis exacerbauit. Sed quia ille respondit ei duriùs solito, de Placiti loco discessit illicò, & euocans ad se Gilebertum, cui praesul quia suus propinquus erat, Comitatum Northimbrensium subregendum commiserat, vt se vindicaret obnixè rogauit, & Liulfum quàm citiùs posset morti tradere maturaret. Ille autem confestim iniquis petitionibus acquiescens suis, & episcopi, & eiusdem Leobwini militibus in vnum coadunatis, ad villam vbi tunc Liulfus morabatur, nocte quadam perrexit, ac illum cum sua familia ferè tota in domo propria iniustè peremit. Quo cognito, grauitèr antistes ex corde suspirauit intimo, & capitio de capite detracto, & in terram proiecto, Leobwino, qui tunc praesens aderat, tristis dixit cō tinuò. Tuis Leobwine factionibus dolosis acta sunt haec, & insidijs stolidissimis: idcirco volo te scire pro certo, quia & me & te omnem (que) familiam meam tuae linguae [Page 445] peremisti gladio. Hoc dicto, in castellum se proripuit festinatò, confestim (que) nuntijs per Northimbriam missis, omnibus nunciari curauit, se necis Liulfi conscium non fuisse, quin potiùs eius occisorem Gilebertum omnes (que) socios ipsius de Northimbria penitùs exlegasse, ac paratum fore semetipsum purgare secundum iudicium pontificale. Dein missis intercurrentibus, ille parentes (que) occisorum, pace ad inuicem data & accepta, locū & diem quo conuenire inter (que) se pacem firmiorem facere possent, statuêre. Quo adueniente, loco constituto in vnum conuenêre. Verùm cū illis episcopus sub diuo noluit placitare, sed in ecclesiam quae ibi erat, cum suis clericis ac honorabilioribus militibus intrauit, & consilio habito, semel & iterum de suis quos voluit, pro pace facienda, foras ad eos misit. At illi nequaquam petitis acquiescebant, quia Liulfum illius iussione peremptum fuisse, pro certo credebāt. Nam Gilebertum eius (que) socios nocte post necem propinqui sui proxima, non solùm in domum suam Leobwinus familiariter & amicabiliter suscepit, verùm etiam episcopus ipse illum (vt priùs) in suam gratiam familiam (que) recepit. Vnde omnes, qui ex parte antistitis foris inuenti fuerant, primitùs occiderunt, paucis fuga reseruatis. Quo viso, vt hostium furori satisfaceret, propinquum suum praefatum Gilebertum (cuius anima quaerebatur) praesul de ecclesia iussit exire. Quem egredientem milites repugnaturi, è vestigio sunt secuti. Sed mox ab hostibus vndi (que) gladijs & lanceis appetiti, in momento sunt perempti, duobus tantùm Anglicis Ministris propter consanguinitatem pepercerunt. Leobwinum quo (que) Dunholmensem decanum, quia saepiùs episcopo aduersus illos multa dederat insilia, & clericos alios, statim vt egressi sunt, occiderunt. Episcopus autem vt intellexit illorum furorem nulla ratione iri mitigatum quiuisse, nisi caput & auctor totius illius calamitatis occideretur Leobwinus, rogauit illum egredi foras. Sed cum penitùs vt egrederetur ab illo extorquere [Page 446] non poterat, ad ecclesiae ianuas ipsemet accessit, sibi (que) vitam concedi poposcit. Quibus renuentibus, caput suae clamidis limbo cooperiens, foras exiuit, & mox inimicorum gladijs percussus occubuit. Dein Leobwinum egredi iusserunt: quo nolente, ecclesiae tecto parietibus (que) ignem imposuêre. At ille potiùs vstulatione quàm occisione vitam eligens finire, flammas aliquandiu sustinuit: sed cum semiustus esset, exiliuit, & frustim cōcisus naequitiae suae paenas exoluendo miser interijt. Ob quorum detestandae necis vindictam, rex Gulielmus eodem anno deuastauit Northimbriam. Henricus rex Hildebrandum papam in Pentecosten Moguntiae decernit deponendum, & Wigbertū Rauennae vrbis archiepiscopum in Natali S. Iohannis Bap. pro eo fecit papam. Rodulphus rex Saxonum bello occiditur apud Merseburgh, ibi (que) sepultus est Idibus Octobr. Moguntia ciuitas magnum terraemotum Cal. Decembris sensit, & sequenti anno ex magna parte incendio conflagrauit, cum principali monasterio, & alijs tribus. Henricus rex hostilitèr Romam aduersus papam adijt, oppugnans eam, non tamen intrauit.

1081 25. Gulielmus abbas monasterij sancti Vincētij martiris 1103 à rege Gulielmo electus, Dunholmensem episcopatum suscepit, & Non. Ianuarij ab archiepiscopo Thoma consecratus est.

1082 26. Prima Paschalis luna toti orbi quarto Non. Aprilis 1104 apparuit, cùm prima esse deberet secūdo Nonas Aprilis. Multis homicidijs & praedationibus inter Henricum regem & Hildebrandum papam actis, in nocte Palmarum multi sunt occisi. Rex Gulielmus fratrem suum Odonem Baiocensem episcopum, Normanniae in custodiā posuit.

1083 27. Henricus vrbem Romae infregit & caepit, Wigbertum in sede apostolica constituit. Hildebrandus verò 1105 Beneuentum adijt, vbi vs (que) ad obitum suum deguit. Henricus rex in Teutonicam patriam redijt. Seditio nefanda inter monachos & indignè nominandum abbatem Turstanum [Page 447] Glastoniae facta est, quem rex Gulielmus de monasterio Cadomi, nulla prudētia instructum, eidem loco abbatem praefecerat. Hic inter caetera stultitiae suae opera, Gregorianum cātum aspernatus, monachos coepit compellere, vt illo relicto cuiusdam Gulielmi Fescamnensis cantum discerent & cantarent. Quod dum egrè acciperent, quippe qui iam tam in hoc▪ quàm in caetero ecclesiastico officio secundum morem Romanae ecclesiae insenuerant, subitò (armatus militari manu) illis ignorantibus quadam die in capitulum irruit, monachos nimio terrore fugientes in ecclesiam vs (que) ad altare persequitur, iaculis (que) & sagittis cruces & imagines ac feretra sanctorum manus militaris transfigens, vnum etiam monachum amplexantemaltare lancea transuerberans, interemit: alium ad altaris crepidinem sagittis confossum necauit. Caeteri verò necessitate compulsi, scannis & candelabris ecclesiae fortitèr se defendentes, licet grauiter vulnerati, milites omnes retrò chorum abegerunt: sic (que) factum est, vt duo occisi. 14. vulnerati ex monachis, nonnulli etiam de militibus sauciati existerent. Hinc moto iudicio, dum maxima abbatis esse culpa patuit, rex eundem abbatem summouit, & in monasterio suo in Normānia posuit. De monachis verò quàm plurimi per episcopatos & abbatias, iussu regis custodiendi dispergūtur. Cuius post mortem, idem abbas iterum abbatiam suam à filio eius Gulielmo quingentis libris argenti emit, & per ecclesiae possessiones aliquot annis peruagatus, longè ab ipso monasterio (vt dignus erat) miserè vitam finiuit. Regina Mahtildis quarto Nonas Nouembris, feria quinta, decessit in Normannia, & Cadomi est sepulta.

1106 28. Apostolicus papa Hildebrandus, in extremis suis,1084 ad se vocauit vnum de. 12. Cardinalibus, quem diligebat multùm, & confessus est omnipotenti deo, & sancto Petro, & toti ecclesiae, valdè se peccasse in pastorali cura, quae ei ad regendum erat commissa, suadente (que) diabolo cōtra [Page 448] genus humanum odium & iram incitâsse. Posteà verò sententiam quae in orbe terrarum effusa est, pro augmento Christianitatis se cepisse dicebat. Tunc demùm misit praedictum confessorem suum ad imperatorem, & ad totam ecclesiam, vt optarent illi indulgentiam, quia finem vitae suae aspiciebat, & tacitò induebat se angelicum vestem, & dimisit ac dissoluit vincula bannorum omnium (que) suorum imperatori & omni populo Christiano, viuis & defunctis, clericis ac laicis, & iussit eos abire de domo Theodorici, & amicos Henirici ascendere, teste Moguntino archiepiscopo: nec multo post obijt. Rex Anglorum Gulielmus de vnaqua (que) hida per Angliam sex solidos accepit.

1085 29. Heniricus rex Saxones bello vicit, patriam obtinuit,1107 eos (que) sibi iurare & obsequi coegit. Sed postquam exercitum dimisit, Saxones occultè coeperunt congregari aduersus imperatorem Heniricum, dolo volentes eum occidere. Ille autem dolo comperto, declinauit insidias eorum, egrediendo de illa prouincia. Eodem anno rex Danorum Canutus, cum classe valida, & auxilio soceri sui Roberti Flandrensis Comitis, in Angliam venire paratus erat. Vnde rex Gulielmus de tota Gallia solidarijs, pedonibus, & sagittarijs multis millibus conductis, & nonnullis de Normannia sumptis, autumnali tempore Angliam redijt, & eis per totum regnum diuisis, episcopis, abbatibus, Comitibus, Baronibus, vicecomitibus, ac regis praepositis victum praebere mandauit. Sed vbi cognouit suos inimicos impeditos fuisse, partem exercitus remisit, partem secum per totam hiemem retinuit, & in Natiuitate domini curiam suam Glawornae tenuit, vbi tribus suis capellanis Mauricio scilicet Lundoniensem, Gulielmo Theotfordensem, Roberto Cestrensem dedit praesulatum.

30. Heniricus rex iuxta Wirziburgū Sueuis & Saxonibus 1108 1086 bello congressus, & quorundam suorum perfidorum, in ipso cōflictu se ad hostes conuertentium, praesidio desertus, à quodam etiam collaterali suo in vertice ense [Page 449] percussus, dedit se cum paucis in fugam. Hostes verò insecuti vs (que) ad vrbem praedictam, ceperunt eam: & episcopū Alberonem ab Henirico ob perfidiam expulsum, ibidem restituerunt, expulso Meinardo episcopo ibidem ab Herico constituto. Paulo pòst Henricus eandem vrbem congregato exercitu obsedit, & caepit, episco (que) Alberoni (quia suus erat patrinus) cōcessit vt remaneret sibi fidelis, & episcopus vrbis. Illo autem nolente Henrico subesse, Heniricus quia nimium pius erat, liberum illum permisit abire. Gulielmus rex fecit describi omnem Angliā, quantum terrae quis (que) Baronum suorum possidebat, quot feudatos milites, quot carrucas, quot villanos, quot animalia, immo quantum viuae pecuniae quisque possedebat in omni regno suo, à maximo vs (que) ad minimum, & quantum reddit' quae (que) possessio reddere poterat: & vexata est terra multis cladibus inde procedentibus. Et in hebdomada Pentecostes suum filium Heniricum apud Westmonasterium (vbi curiam suam tenuit) armis militaribus honorauit. Nec multo pòst mandauit vt archiepiscopi, episcopi, abbates, Comites, Barones, vicecomites, cum suis militibꝰ die Calendarum Augustarum sibi occurrerēt Searesbiriae. Quo cùm venissent, milites illorum sibi fidelitatem contra omnes homines iurare coegit. Eo tempore Clito Eadgarus (licentia à rege impetrata) cum. 200. militibus mare transijt, & Apuliam adijt. Cuius germana virgo Christina monasterium (quod Rumesia nuncupatur) intrauit, & vestem sanctimonialis habitus suscepit. Eodem anno animalium pestis, & magna extitit aeris intemperies.

1109 31. Hoc anno primò febribus, deinde fame quàmplures 1087 mortui sunt. Interea vorax flamma consumpsit omnes ferè principales ciuitates Angliae, ecclesiam quo (que) sancti Pauli apostoli, cum maiori & meliori parte Lundoniae. Dani suū dominū regē Canutū, sexto Idus Iulij, Sabbato, in quadam ecclesia martirizauerunt. Cicestrensis episcopus Stigandus, abbas Sancti Augustini Scolandus, abbas [Page 450] Bathoniensis Alfsius, & abbas Persorensis Turstanus decesserunt. Ante Assumptionem sanctae Mariae rex Gulielmus in Franciam cum exercitu venit, & oppidum quod Mathantum nominatur, & omnes ecclesias in eo sitas, duos (que) reclusos igne succēdit, inde (que) in Normanniam redijt: sed in ipso reditu dirus viscerum dolor illum apprehendit & magis ac magis de die in diem grauabat. Cum autem ingrauescente aegritudine diem mortis sibi imminere sensisset, fratrem suum Odonem Baiocensem episcopum, Comites Morcarum, & Rogerum Siwardum cognomento Barn, & Wulnothum regis Haraldi germanū, quem à pueritia tenuerat in custodia, & omnes quos vel in Anglia vel in Normannia custodiae manciparat, laxauit. Dein filio suo Gulielmo regnum tradidit Angliae, & Roberto filio suo primogenito (qui tunc exulabat in Francia) Comitatum concessit Normanniae: & sic caelesti munitus viatico▪ postquam. 20. annis, mensibus. 10. &. 28. diebus, genti Anglorum praefuit, quinto Iduum Septembris die regnum cum vita perdidit, & Cadomi in ecclesia sancti Stephani prothomartiris, quam ipse à fundamētis exstruxerat bonis (que) ditauerat sepultus requiescit. Gulielmus autem filius eius Angliam festinatò adijt, ducens secum Wulnothum & Morcarum. Sed mox vt Wintoniam venit, illos, vt priùs fuerant, custodiae mancipauit, & sexto Cal. Octobris die dominico, in Westmonasterio à Lanfranco Doroberniae archiepiscopo in regem consecratus est. Dein Wintoniam rediens, thesauros sui patris vt ipse iusserat per Angliam diuisit, scilicet quibusdam principalibus ecclesijs. 10. quibusdam 6. marcas auri, quibusdam minus, ecclesijs etiam in ciuitatibus vel villis suis per singulas denarios. 60 dari, cruces, altaria, scrinia, textos, candelabra, situlas, fistulas, ac ornamenta varia gēmis, auro, argento, lapidibus (que) pretiosis redimita per ecclesias digniores ac monasteria iussit diuidi. Eius quo (que) germanus Robertus in Normanniam reuersus, thesauros quos inuenerat [Page 451] monasteriijs, ecclesijs, pauperibus, pro anima patris sui largitèr diuisit: & Vlfum Haraldi quondam regis Anglorum filium, Dunecaldum (que) regis Scotorum Malcolmi filium, à custodia laxatos, & armis militaribus honoratos, abire permisit.

32. Hoc anno inter primates Angliae magna orta est 1088 1110 discordia, pars etenim nobiliorum Normannorum fauebat regi Gulielmo, sed minima: pars verò altera fauebat Roberto Comiti Normannorum, & maxima: cupiens hunc sibi asciscere in regnum, fratrem verò aut fratri tradere viuum, aut regno priuare peremptum. Huius execrandae rei principes extitêre, Odo Biaocensis episcopus, qui etiam erat comes Cantuarienses, Robertus etiam frater eius Comes Moritunēsis, & hic vter (que) frater fuerat Gulielmi regis Senioris, sed tamen de matre. Intererat etiam praedicto consilio cum Roberto nepote suo Comite Northimbriae, Gosfridus episcopus Constantiensis, Rogerus Comes Scrobbesbiriensis, quod etiam erat peius, Gulielmus episcopus Dunholmensis. Ea quo (que) tempestate rex praedictus illius (vt veri consiliarij) fruebatur prudentia, bene enim sapiebat, eius (que) consilijs totius Angliae tractabatur respublica. Hi erant quorum maiorum terrenarum diuitiarum in regno pollebat gloria. Commilitonum etiam, & consodalium coniurationis eis indies crescebat abundantia. Execrabile autē hoc factū clam tractauerunt in quadragesima, quod citò in palam prorūpi posset post Pascha. Nā à regali se subtrahentes curia, munierunt castella: ferrum, flammam, praedas, necem excitauerunt in patriam. Ecce factum execrabile: ecce bellum, & plusquam ciuile. Pugnabant enim parētes in filios, fratres in germanos, amici pridem in cognatos, ignoti in extraneos. Interea praedictus episcopus Baiocensis munita Roueceastra, misit Normanniam exhortans Comitem Robertum citò venire in Angliam, nuntians ei rem gestā, affirmans paratum sibi regnum, & si sibi non desisteret [Page 452] paratam & coronam. Rumore autem percussus insolito Comes, exultat, amicis nunciat quasi iam de victoria securus triumphat, plures ad praedam incitat: Odoni episcopo patruo suo auxiliarios in Angliam legat, se quantociùs congregato maiori exercitu secuturum affirmat. Missi à Comite Roberto venerūt in Angliam, ab Odone episcopo ad custodiēdum ceperunt Roueceastram: & horum vt primates Eustachius iunior Comes Bononiae▪ & Robertus de Belesmo gerebant cutam. Huius verò rei vt ad aures regis peruenit notitia, insolita turbatur molestia. Iure autem militari regi, vt impiger fretus audacia, mittit legatos: vocat quos sibi credit fidos, vadit Lundoniam belli tractaturus negotia, expeditioni prouisurus necessaria. Congregato quantū ad praesens poterat Normannorum, sed tamen maximè Anglorum equestri & pedestri (licet mediocri) exercitu, statuens leges, promittens fautoribus omnia bona, fretus dei clementia qua maiorē hostium esse audiebat multitudinem, tendere disposuit Roueceastram. Relatum enim erat ei, ibi esse episcopum Odonem cum omnibus suis, & cohortem vltra marinam. Hinc signa mouens, caeptum (que) aggrediens iter, Tunebricgiam (cui praeerat Gilebertus filius Ricardi) contrarium sibi inuenit, obsedit, in biduo expugnauit, vulneratum Gilebertum cum castello ad deditionem coegit. Fama volans dicti peruenit Odonis ad aures, & cum socijs inito consilio relinquens Roueceastram, cum paucis adijt castrum fratris sui Roberti Moritunensis Comitis, quod Peuenesia dicitur: fratrem (que) reperiens, eum vt se teneat hortatur, pollicens se securos ibi posse esse, & dum rex ad expugnandam Roueceastram intenderet, Comitem Normanniae cum magno exercitu venturum, se (que) suos (que) liberaturum, & magna fautoribus suis dando praemia, regnū accepturum. Rex igitur expugnata Tunebricgia, & ab incolis fidelitate accepta, relicto propter vulnus Gileberto, & castello in custodia locato, iturus vt disposuerat Roueceastrā, [Page 453] audiuit patruū inde recessisse & Peneseā adijsse. Inito ita (que) salubri cōsilio, illum eo vs (que) cū exercitu persequitur, sperās se belli citiùs finē assecuturū, si antè triumphare posset de principibus malorum praedictorū. Interim circumqua (que) per Angliam tempestas saeuit bellica: Rofenses Cantuariensibus & Lundoniensibus caedes inferunt & incendia▪ Lanfrancus enim archiepiscopus, & penè omnes optimates eiusdem prouinciae erant cum rege. Rogerus sautor Roberti erat in castello suo Arundello, Comitis praedicti operiens aduentum. Gosfridus episcopus Constantiensis, in castello Bricstowa socium coniurationis & perfidiae habebat secum, nepotem suum Robertum de Mulbraio, virum gnarum militiae, qui congregato exercitu inuasit Bathoniam ciuitatem regiam, igne succendit eam, & illa depraedata transiuit in Wiltusciram, villas (que) depopulans, multorum (que) hominum strage facta, tandem adijt Giuelceastram, obsedit, & expugnare disposuit. Pugnant exterius spe capti predae, & amore victoriae, repugnant intrinsecus acritèr pro se suorum (que) salute. Tandem inter vtrum (que) necessitatis vicit causa repulsus & tristis redit Robertus sine victoria. Gulielmus de Owe Glawornensem inuadit comitatum: regiam villam depraedatur Beorkenlaum, per totam ferro & flamma grande perpetrant malum. Dum autem haec interim circūqua (que) perpetrātur mala, Beornardus de Nouo mercato, Rogerius de Laceio qui iā super regē inuaserat Herefordā, Raulfus de Mortuo mari, cōiurationis socij, cū hominibus Comitis Rogeri de Scrobbesbiria, congregato magno Anglorū, Normannorū, & Walensium exercitu, Wigornensem irrūpunt in prouinciā, affirmantes se igne crematuros ipsam ciuitatem Wigreceastram, spoliaturos dei & sanctae Mariae ecclesiam, grandem de regis incolis fidelibus sumpturos vindictam. His auditis, vir magnae pietatis, & columbinae simplicitatis, deo populo (que) quem regebat in omnibus amabilis, regi vt terreno domino [Page 454] per omnia fidelis, pater reuerēdus Wulstanus Wigornēsis episcopus, magna turbatur molestia, sed dei misericordia respirans, iam quodam modo alter Moyses parat se virilitèr staturū pro populo & ciuitate sua. Hostes ad rebellandum parant arma: ipse pro imminenti periculo fundit precamina, exhortans subditos ne desperent de deo, qui non pugnat gladio ne (que) hasta. Normanni interim ineuntes consilium, rogant ipsum episcopum vt ab ecclesia transiret in castellum, tutiores se affirmantes de eius praesentia si maius incumberet periculum: diligebant enim valde eum. Ipse autem (vt erat mirae māsuetudinis) & pro regis fidelitate, & pro eorum dilectione, petitioni eorum acquieuit. Interea audenter in arma se parat episcopalis familia: conueniunt castellani & omnis ciuium turma, occurrere se affirmant hostibus ex altera parte Sabrinae fluminis: si hoc eis pontificis annueret licētia. Parati igitur & armis instructi, ipsum ad castellum euntem habent obuiam: quam optabant requirunt licentiam. Quibus libenter annuens: ite▪ inquit, filij, ite in pace, ite securi, cum dei & nostra benedictione. Confidens ego in domino, spondeo vobis, nō hodiè nocebit vobis gladius, nec quicquam infortunij, nec quicquam aduersarius. State in regis fidelitate, virilitèr agentes pro populi vrbis (que) salute. His dictis alacres pontem reparatum transeunt, hostes de longinquo accelerantes conspiciunt. Inter quos magna belli iam feruebat insania: contumacitèr enim episcopi contē nentes mandata, in terram ipsius posuerunt incēdia. Quo audito, episcopus ingenti concutitur dolore, videns debilitari res ecclesiae, accepto (que) inde consilio, graui eos (ab omnibus qui circumaderāt coactus) percussit anathemate. Res miranda: & dei virtus, & viri bonitas nimis in hoc praedicanda. Nam statim hostes, vt sparsi vagabantur per agros, tanta membrorum percutiuntur debilitate, tanta exteriori oculorum attenuantur caecitate, vt vix arma valerent ferre, nec socios agnoscere, nec eos discernere qui [Page 455] eis oberrant ex aduersa parte. Illos fallebat caecitatis ignorantia: nostros confortabat dei, & episcopalis benedictionis confidentia. Sic illi insensati nec sciebant capere fugam, nec alicuius defensionis quaerebant viam, sed dei nutu dati in reprobum sensum, facilè cedebant manibus inimicorum. Caeduntur pedites: capiuntur milites cum Normannis, tam Angli quam Walenses. Ceteris verò vix debili elapsis fuga, regis fideles cum pontificis familia exultātes in gaudio, sine vlla diminutione suorū redeunt ad propria: gratias deo referunt de rerū ecclesiae incolumitate, gratias episcopo referunt de consilij eius salubritate.

1111 33. Dorobernēsis archiepiscopus Lanfrancus, nono Cal▪ Iunij▪ feria quinta, obijt. Eodem anno, tertio Idus Augusti,1089 Sabbato, circa horam diei tertiam, terraemotus permaximus extitit per Angliam.

1112 34. Rex Anglorum Gulielmus iunior, fratri suo Roberto 1090 Normanniam adimere, & suae ditioni cupiens subijcere primò castellum Walteri de Sancto Walerico, & castellum Odonis de Albamario, deinde alia sibi conduxit castella: & in eis milites vt Normanniam deuastarent, posuit. Qua re visa, & suorum infidelitate cognita: Comes Robertus, legatis ad regem Francorum Philippum dominum suum missis, illum in Normanniam venire [...]ecit, vnum (que) de castellis (in quo milites fratris sui fuerunt) ipse & rex obsidêrunt. Quod cū regi Gulielmo nūciatum esse [...], non modica pecuniae quantitate regi Philippo occultè trāsmissa, vt obsidione dimissa domum rediret, [...]lagitauit, & impetrauit.

1113 35. Mense Februario rex Gulielmus iunior Normanniam 1091 petijt, vt eam fratri suo Roberto eriperet. Sed dum ibi moraretur pax inter illos ea conditione facta est vt Comes regi Comitatum de Owe▪ Fiscamnēse coenobiū, abbatiam in Monte Sancti Michaelis sitam & Keresburh, & castella quae à se defecerant, bono animo concederet. Cinnomanicam verò prouinciam, & castella quae tunc in [Page 456] Normannia Comiti reluctabantur, illius dominio rex subiugaret. Omnibus etiam Normannis terras quas in Anglia ob fidelitatem Comitis perdiderant, redderet· & tantum terrae in Anglia quantum conuentionis fuerat inter eos Comiti daret. Ad haec etiam inter se constituerunt, vt si Comes abs (que) filio legali in matrimonio genito moreretur, haeres eius esset rex: modo (que) per omnia simili, si regi cōtigisset mori, haeres illius fieret Comes. Hanc conuētionem. 12. ex parte regis, &. 12. ex parte Comitis, Barones iuramento firmauerunt. Interim germanus illorum Henricus, Montem sancti Michaelis (ipsius loci monachis quibusdam illum adiuuātibus) cum omnibus militibus quos habere potuit intrauit, regis terram vastauit, & eius homines quosdam captiuauit, quosdam expoliauit. Ea propter rex & Comes (exercitu cōgregato) per totam Quadragesimam Mōtem obsederunt, & frequentèr cum eo praelium commiserunt, & homines & equos nonnullos perdiderunt. At rex cùm obsidionis diutinae pertaesus fuisset, impacatus recessit, & non multo pòst Eadgarum Clitonē honore (quem ei Comes dederat) priuauit, & de Normannia expulit. Interea mense Maio Scotorum rex Malcolmus cum magno exercitu Northimbriam inuasit: si prouentus successisset, vlteriùs processurus, & vim Angliae incolis illaturus. Noluit deus: ideo ab incaepto est impeditus. Attamen antequam redijsset, eius exercitus de Northimbria secum modicam praedam abduxit. Quo audito, rex cum fratre suo Roberto redijt Angliam mense Augusto. Non multo pòst cum classe nō modica & equestri exercitu Scotiam profectus est, vt regem Scotorum Malcolmum debellaret. Sed priusquam illuc peruenisset, paucis diebus ante festiuitatem sancti Michaelis ferè tota demersa est classis, multi (que) de equestri exercitu eius fame & frigore perierunt. Cui rex Malcolmus cum exercitu in prouincia Loidis occurrit. Quod videns Comes Robertꝰ, Clitonem Eadgarū (quem rex de Normannia expulerat, [Page 457] & tunc cum rege Scotorum degebat) ad se accersiuit. Cuius auxilio fretus, pacem inter reges fecit ea conditione, vt Gulielmo (sicut patri suo obediuit) Malcolmus obediret: & Malcolmo. 12. villas (quas in Anglia sub patre illius habuerat) Gulielmus redderet, &. 12. Marcas auri singulis annis daret. Sed pax inter eos facta, non multo tempore durauit. Ipsum etiam Eadgarū cum rege Gulielmo Comes pacificauit. Idibus Octobris, feria quarta, turrim Wincelcumbensis ecclesiae vehemens ictus fulminis concutiens, parietem iuxta culmen amplè perforauit, vnam (que) de trabibus discidit, caput (que) imaginis Christi fortitèr percussum in terram deiecit, & crus eius dextrum fregit. Imago etiā sanctae Mariae, quae iuxta crucem stabat, ictu percussa ad terram decidit. Magnus deinde fumus cum nimio faetore subsecutus, totam ecclesiam repleuit, & tam diu durauit, quoad loci illius monachi cum aqua benedicta & incenso, & reliquijs sanctorum, officinas monasterij psalmos decantando circuirent. Nec minus. 16. Cal. Nouembris, feria sexta, turbo veniens ab Affrico perualidus, Lundoniae plus quàm. 600. domos & ecclesias quàmplures concutiendo diuerberauit. In ecclesiam quo (que) sanctae Mariae quae dicitur Ad Arcum irruens, in ea duos occidit homines, & tectum cum tignis in altum leuans, & huc illuc (que) diu per aëra ferens, tandem sex de tegnis (eo ordine quo tecto priùs infixa erant) tam altè in terram defixit, vt de quibusdam eorum septima, de quibusdam verò octaua pars appareret. Erant enim 27. vel. 28. pedum longitudinis. Post haec rex de Northimbria per Merciam in Westsaxoniam redijt, & secum ferè vs (que) ad Natiuitatem domini Comitem retinuit, sed conuentionem inter eos factam illi persoluere noluit. Quod Comes grauiter ferēs, decimo Cal. Ianuarij die cum Clitone Eadgaro Normanniam repetijt. Erant duo (vt in Anglia ferebatur) qui dicebantur Romani pontifices, à se inuicem discordantes, & ecclesiā dei inter se diuisam post se trahentes: Vrbanus scilicet, [Page 458] qui priùs fuerat vocatus Odo, episcopus Hostiensis: & Clemens qui Wibertus appellatus fuerat, archiepiscopus Rauennensis. Quae res, vt de alijs mundi partibus si [...]eamu [...] ▪ per plures annos ecclesiam Angliae in tantum occupauit, vt ex quo Gregorius (qui & Hildebrandus) defunctus fuit, nulli loco papae vs (que) ad hoc tēpus subdi vel obedir [...] voluerit. Vrbanum pro vicario beati Petri, Italia Gallia (que) iam receperat.

1092 36. Ciuitas Lundonia maxima ex parte incēdio cō flagrauit. Osmundus Seare [...]biriēsis episcopus ecclesiam,1114 quā Searesbiriae in castello construxerat, cū adiutorio episcoporū Walcelini Wintoniensis & Iohānis Bathoniē sis, Nonis Aprilis, feria secunda, dedicauit▪ Antistes etiam Remigius, qui licentia regis Gulielmi Senioris episcopalem sedem de Dorcaceastra mutauerat ad Lindicolinam, constructam in ea ecclesiam pontificali cathedrae dignam dedicare volebat, quia sibi diem mortis imminere sentiebat. Sed Thomas Eboracensis archiepiscopus illi contradicendo resistebat, affirmans eam in sua parrochia esse cō structam. At rex Gulielmus iunior, pro pecunia quam ei Remigius dederat, totius ferè Angliae episcopis mandauit, vt in vnum conuenientes septenis Idibus Maij ecclesiam dedicarent. Sed biduo ante diem statutum, occulto dei iudicio, ipse episcopus Remigius migrauit ê saeculo, & ecclesiae per hoc remansit dedicatio. His actis, rex Northimbriam profectus▪ ciuitatem quae Britannicè Kairleu, Latine Legubalia vocatur, restaurauit: & in ea castellum aedificauit. Haec enim ciuitas, vt illis in partibus aliae nonnullae à Danis Paganis ante. 200 annos diruta, & vs (que) ad id tempus mansit deserta.

37. Rex Gulielmus iunior (in regia villa, quae vocatur 1115 1093 Alwestan) vehementi percussus infirmitate, ciuitatē Glawornam festinantèr adijt▪ ibi (que) per totam Quadragesimā languosus iacuit▪ Qui cùm se putaret citò moriturum, vt ei sui Barones suggesserūt, vitam suam corrigere, ecclesias [Page 459] non ampliùs vendere, nec ad censum ponere, sed illas regia tueri potestate, irrectas leges destruere, ac rectas statuere deo promisit. Insuper Anselmo Beccensi abbati, qui tunc in Anglia morabatur, Dorobernensem archiepiscopatum, & Cancellario suo Roberto (cognomento Bloet) Lindicolinensem dedit praesulatum. Sed Anselmo nil de archiepiscopatu, praeter id quod rex illi dati iusserat, accipere licebat, quoad tributum quod post Lanfranci obitum singulis annis inde acceperat, persolueretur. Rhesus Walanorū rex in ipsa hebdomada Paschali, iuxta castellum quod Brechenieau nominatur, in pugna occisus est. Ab illo die regnare in Walonia reges desiêre. Rex Scotorum Malcolmus die festiuitatis sancti Bartholomei apostoli, regi Gulielmo iuniori, vt priùs per legatos inter eos statutum fuerat, in ciuitate Glaworna occurrit, vt sicut quidam primatum Angliae voluerunt, pace redintegrata, stabilis inter eos amicitia firmaretur. Sed impacati ab inuicem discesserunt▪ Nam Malcolmū videre aut cum eo colloqui, prae nimia superbia & potentia, rex Gulielmus despexit. Insuper etiam illum vt (secundum iudicium tantùm Baronum suorum) in curia sua rectitudinem ei faceret, constringere voluit, sed id agere nisi in regnorum suorum cōfinijs, vbi reges Scotorum erant soliti rectitudinem facere regibus Anglorum, & secundum iudicium primatum vtrius (que) regni, nullo modo Malcolmus voluit. Post haec in sole signum apparuit valdè mirabile, & Comes Scrobbesbiriensis Rogerus, & Guido abbas monasterij Sancti Augusti [...]i, & Paulus abbas Sancti Albani decesserunt. Decessit etiam eodem anno vir magnae strenuitatis Flandrensis Comes Robertus, cui successit primogenitus [...]ilius eius Robertus. Rex Sco [...]orum Malcolmus, & primogenitus filius eius Eadwardꝰ, cum multis alijs, in Northimbria (die festiuitatis sancti Bricij) a militibꝰ Roberti Northimbrotū Comitis occisi sunt. Quorum morte cognita, regina Scotorum Margareta, tanta effecta est [Page 460] tristitia, vt subitò in magnā incideret infirmitatem. Nec mora▪ presbiteris ad se accersitis, ecclesiam intrauit, eis (que) sua peccata confessa oleo se perungi, caelesti (que) muniri viatico fecit, deum assiduis & intētissimis precibus exorans, vt in hac aerimosa vita diutiùs se viuere non permitteret. Nec multo pòst exaudita est. Nam post tres dies occisionis regis, soluta carnis vinculis, vt creditur, ad gaudia trāsiuit aeternae salutis. Quippe quae dum viueret, pietatis, iustitiae, pacis, & charitatis cultrix extitit deuota, frequens in orationibus, corpus & vigilijs & ieiunijs macerauit, ecclesias & monasteria ditauit, seruos & ancillas dei dilexit & honorauit, esurientibus hospitia, vestimēta, & alimenta praebuit, & deum tota mente dilexit. Qua mortua, Duuenaldum regis Malcolmi fratrem, Scoti sibi in regem elegerunt, & omnes Anglos qui de curia regis extiterunt, de Scotia expulerunt. Quibus auditis filius regis Malcolmi Dunecanus, regem Gulielmum (cui tunc militauit) vt ei regnum patris sui concederet, petijt, & impetrauit, illi (que) fidelitatem iurauit: & sic ad Scotiam cum multitudine Anglorū ac Normannorū properauit, & patruum suū Duuenaldum expulit, & in loco eius regnauit. Deinde nonnulli Scotorum in vnum congregati, homines illius penè omnes peremerunt, ipse verò cum paucis vix euasit Veruntamen post haec illum regnare permiserunt, ea ratione, vt ampliùs in Scotiam nec Anglos nec Normannos introduceret sibi (que) militare sineret. Conuenientibus fermè totius Angliae episcopis, in quibus Thomas Eboracensis archiepiscopus primatum temebat, Anselmus abbas Beccensis secundo Non. Decembris antistes consecratur. Eodem anno Gulielmus Comes de Owe, auri ingenti victus auiditate, & promissi honoris captus magnitudine, à naturali domino suo Roberto Normannorum Comite (cui fidelitatem iurauerat) defecit: & in Angliam ad regem Gulielmum veniens, illius se dominio (vt seductor maximus) subiugauit.

[Page 461] 1116 38. Comes Normannorum Robertus, fratri suo regi 1094 Gulielmo iuniori per legatos mandauit, pacem quam inter se firmauerant, se non esse diutiùs seruaturum: insuper illum vocauit periurum & perfidum, nisi conuentionem inter illos in Normannia factam esset ei pet soluturus. Ob hanc causam rex circa Cal. Februarij Heastingam adijt, & dum ibi moraretur, ecclesiam de Bello dedicari fecit. Hoc anno venerabilis Herbertus, Theotfordensis episcopus, à Roma cum benedictione apostolica redijt: & à Gulielmo rege impetrauit vt sedes episcopalis in Norwicensi ecclesia firmaretur, vbi ipse (Christi iuuante gratia) pulcherrimam congregationem monachorum ad honorem sanctae Trinitatis adunauit. Dein media Quadragesimae rex Normanniam petijt: ad fratris colloquium sub pace statuta venit, sed impacatus ab eo recessit. Dein in Campo Martio conuenêre, vbi illi qui sacramentis inter se pacem confirmauêre, regi culpam omnem imposuêre. At ille culpam nec agnoscere, nec conuentionem voluit persoluere. Iccirco nimis irati discesserunt impacati. Comes quidem Rotomagum perrexit. Rex verò ad Owe redijt, & in illo resedit, solidarios vndi (que) conduxit, aurum, argentum, terras, quibusdam primatum Normanniae dedit: quibusdam promisit, vt a germano suo Roberto deficerent, & se cum castellis suae ditioni subijcerent. Quibus ad velle suum paratis, per castella (vel quae priùs habuerat, vel quae tunc cō duxerat) suos milites distribuit. Interea castellum quod Bures vocatur expugnauit, Comitis milites in illo captos partim in Anglia custodiendos misit, partim in Normannia custodiae mancipauit: & fratrem suum multis modis vexans, exhaeredare laborauit. At ille necessitate compulsus, dominum suum regem Francorum Philippum cum exercitu Normanniam adduxit: sed rex Argentinum castellum obsedit, & ipso die obsessionis. 700. milites cum bis totidem scutarijs, & castellanis omnibus qui intus erant, sine sanguinis effusione coepit, captos (que) in custodia [Page 462] tam diu detineri mandauit, donec quis (que) se redimeret: & post hoc in Franciam redijt. Comes verò Robertus castellum quod Holm nuncupatur obsedit, donec Gulielmus Peuerellus, &. 800. homines qui id defendebāt illi se dederent. Quod cùm regi innotuerit, nuntijs in Angliam missis. 20. millia pedonum in Normanniam iussit sibi in auxilium mitti. Quibus vt mare transirent, Heastingae cō gregatis, pecuniam quae eis data fuerat ad victum Ranulphus Pasleflābardus praecepto regis abstulit, scilicet vnicui (que) decem solidos & eos domum repedare mandauit: pecuniam vero regi transmisit. Interea graui & assiduo tributo, hominū (que) mortalitate, praesenti & anno sequenti tota vexabatur Anglia. Ad haec etiam primitùs Northwalani, deinceps Westwalani & Suthwalani, seruitutis iugo quo diu premebantur excusso, & ceruice erecta, libertatem sibi vindicare laborabant. Vnde collecta multitudine, castella quae in Westwalonia firmata erant frangebant, & in Castrensi, Scrobesbiriensi, & Herefordensi prouincia frequentèr villas cremabant, praedas agebant, & multos ex Anglis & Normannis interficiebant. Fregerunt & castellum in Meuania insula, eam (que) suae ditioni subijciebant. Interim Scoti regem suū Dunecanū, & cum eo nonnullos, suasu & hortatu Duuenaldi, per insidias peremerunt, & illum sibi regem rursùm constituerunt▪ Post haec rex Gulielmus quarto Cal. Ianuarij Angliam redijt, & vt Walanos debellaret, mox exercitum in Waloniam duxit, ibi (que) homines & equos perdidit multos.

1095 39. Vir venerabilis & valdè admirabilis vitae, Wulstanus 1117 episcopus sanctae Wigornensis ecclesiae, ab adolescentia diuinis mancipatus seruitijs, post multos sancti sudoris agones, quibus pro gloria regni caelestis adipiscenda magna mentis deuotione & humilitate sedulus deo seruiuit intentissimè die mensis Ianuarij. 18. noctis septimi Sabbati, hora mediante. 7. migrauit ê saeculo, anno à primo saeculi die, certa scripturae diuinae ratione. 5299. [Page 463] Noni magnianni. 529. Noni verò magni anni ab initio saeculi. 476. A passione domini secundum Euangeliū. 1084. Iuxta chronicā Bedae. 1066. Secundū Dionisiū. 1061. Ab aduentu Anglorū in Britanniā. 745. Ab aduētu sancti Augustini. 498. A transitu sancti Oswaldi archipraesulis. 103. Vndecimi magni Paschalis cicli. 32. Decimi verò à capite mundi. 510. Secundi solaris cicli. 4. Bissextilis cicli tertio. Secūdi decennouenalis cicli. 13. Secundi lunaris cicli. 10. Endecadis quinto. Indictionalis cicli tertio. Lustro suae aetatis. 18. Sui verò pontificatus septimi lustri anno tertio. Miro (que) modo ipsa sui trāsitus hora, suo quē specialitèr dilexerat amico, Roberto Herefordēsi episcopo, in oppido quod Crickelad vocatur, in visione apparuit, illi (que) ad se tumulandū Wigornā properare mandauit. Annulum etiā cum quo pontificalem susceperat benedictionem, neminē deus passus est digito extrahere, ne post mortem vir sanctus suos videretur fallere: quibus praedixerat saepissimè, nec illum vita comite se velle perdere, nec etiam sepulturae suae die. Pridie Non. Aprilis, in nocte visae sunt stellae quasi de caelo cadere. Walterus Albinēsis episcopus, sanctae Romanae ecclesiae Legatus, ab Vrbano papa missus, ante Pascha venit Angliam, pallium pro quo rex Gulielmus anno praecedenti miserat illi deferens. Quod iuxta condictū die dominica▪ quae erat quarto Idus Iunij, ab eodem Cantuariam super altare Saluatoris delatum, ab Anselmo assumptum est, at (que) ab omnibus pro reuerentia sancti Petri suppliciter deosculatum. Vir magnae religionis Herefordensis episcopus Robertus, sexto Cal. Iulij, feria quarta obijt. Huic praedictus Wigornensis episcopus Wulstanus. 30. die postquam de hoc saeculo migrauit, denuo in visione apparuit eum (que) pro sui negligentia & ignauia acriter corripuit, admonuit (que) vt tam de suae vitae, quàm sibi subiectorum emendatione quàm vigilantissimè posset, studeret. Quod si faceret, dicebat eum omnium peccaminum à deo posse veniam citò promereri, adiunxit (que) quod non [Page 464] diu in cathedra qua tunc sedebat, sedem haberet: sed secum si vigilantior esse vellet, coram deo conuiuari deberet. Fuerant enim hi ambo patres nimia charitate in dei dilectione, & ad se inuicem coniuncti: ideo (que) credi fas est, ipsum qui priùs de hoc saeculo ad deum migrauit, solicitudinem egisse sui dilectissimi quem in hoc saeculo reliquit, & vt quàm citiùs simul ante deum gauderent operam dedisse. Northimbrensis Comes Robertus de Mulbreo & Gulielmus de Owe, cum multis alijs, regem Gulielmum regno vita (que) priuare, & filium amitae illius Stephanum de Albamarno conati sunt regem cōstituere: sed frustra. Nam ea re cognita, rex exercitu de tota Anglia congregato, castellum praedicti Comitis Roberti (ad ostium Tinae fluminis situm) per duos menses obsedit-& interim quadam munitiuncula expugnata fermè omnes meliores Comitis milites cepit, & in custodia posuit. Dein obsessum castellum expugnauit, & fratrem Comitis, & equites quos intus inueniebat, custodiae tradidit. Post haee ante Bebbanbirig, id est, vrbem Bebbae reginae, in quam Comes fugerat, castellum firmauit, id (que) Malueisin nominauit, & in illo militibus positis, in Suthimbriam redijt. Post cuius discessum, Comiti Roberto vigiles Noui castelli promisêre in id se permissuros illum intrare, si veniret occultè. Ille autem laetus effectus, quadam nocte cum. 30. militibus vt id perageret exiuit. Quo cognito, equites qui castellum custodiebant, illum insequentes, eius exitū custodibus Noui castelli per nuntios intimauerūt. Quod ille nesciens, die dominica tentauit peragere caepta, sed nequiuit, deprehensus enim erat. Ea propter ad monasterium Sancti Oswini regis & martiris fugit, vbi sexto die obsessionis suae grauiter in crure est vulneratus dum suis aduersarijs repugnaret. Quorū multi perēpti, multi sunt vulnerati: de suis quo (que) nonnulli vulnerati, omnes sunt capti. Ille verò in ecclesiam fugit, de qua extractus, in custodia est positus. Interea Walenses castellum [Page 465] Muntgumri fregerunt, & Hugonis Scrobbesbiriae Comitis homines in illo nōnullos occiderunt. Vnde rex iratus, expeditionem citò mandauit, & post festiuitatem sancti Michaelis exercitum in Waloniam duxit, ibi (que) homines & equos quāplures perdidit. Qui inde reuersus, Comitem Robertum, ad Bebbanbirig duci & eius oculos erui iussit, nisi vxor illius ac propinquus eius Moreal castrum redderent: qua necessitate compulsi, castellum reddiderunt. Comes autem forti custodiae mancipandus ad Windlesoram est ductus, Moreal verò factae traditionis causam regi detexit.

1118 40. Dunholmensis episcopus Gulielmus apud Windlesorā,1096 in curia regis, Cal Ianuarij, feria quarta obijt, sed Dunholmi est sepultus▪ Octauis Epiphaniae apud Searesbiriam celebrato concilio, Gulielmi de Owe in duellio victi oculos erui▪ & testiculos abscidi: & dapiferum illius Gulielmum de Aldari, filium amitae illius, traditionis cō scium iussit rex suspendi: Comitem verò Odonem de Campania, praedicti scilicet patrem, Philippum Rogeri Scrobbesbiriensis Comitis filium, & quosdam alios traditionis participes, in custodiam posuit. Vrbanus papa venit in Galliam, & apud Clarum Montem quadragesimali tempore Sinodo celebrata, ad Turcas, Sarracenos, Turcopolos, alios (que) Paganos debellandos, Hierusalem proficisci hortatus est Christianos. Cuius hortatu, mox in ipsa Sinodo Comes Sancti Egidij Raimundus, & cum eo multi alij cruce Christi signati, peregrinationem se pro deo subituros, & quod suaserat peracturos spospōderunt. Quibus auditis, de Italia, Germania, Gallia, Anglia caeteri Christiani ad eandem profectionem certatim se parauêre. Quorum duces & primates extitêre Podiensis episcopus Aimerus, Hostiensis episcopus, cum alijs episcopis quampluribus, Petrus monachus, Hugo Magnus Philippi regis Francorum germanus, Dux Lothariensis Godefridus, Carnotensis Comes Stephanus, Normannorum [Page 466] Comes Robertus, Flandrensis Comes Robertus: duo germani Godefridi Ducis: Comes Eustachius Bononiensis & Baldwinus, praedictus Comes Reimundus, Boemundus Roberti Guiscardi filius. Sampson Wigornensis episcopus ab Anselmo Doroberniae archiepiscopo Lundoniae in ecclesia Sancti Pauli. 17. Cal. Iulij dominica consecratur. Post haec Comes Normannorum Robertus, cum Hierusalem proficisci cum alijs animo proponeret, nuntijs in Angliam missis germanum suum Gulielmum petijt, vt inter se pace redintegrata illi decies mille marcas argenti praestaret, & ab eo Normanniam in vadimonium acciperet. Qui mox petitioni eius satisfacere gestiens, indixit maioribus Angliae vt quis (que) illorum pro posse sibi pecuniā festinanter accommodaret. Iccirco episcopi, abbates, abbatissae, aurea & argentea ecclesiae ornamenta fregerūt, Comites Barones Vicecomites, suos milites & villanos spoliauerunt, & regi nō modicam summam auri & argenti detulerunt. Ille autem mense Septembri mare transijt, pacem cum germano facit. 6666. libras illi praestitit, & ab eo Normanniam in vadimonium accepit.

41. Rex Anglorum Gulielmus quadragesimali tempore 1119 1097 Angliam redijt, & post Pascha cum equestri & pedestri exercitu secundò profectus est Waloniam, vt omnes masculini sexus internecioni daret. At de eis vix aliquem capere aut interimere potuit, sed de suis nonnullos, & equos perdidit multos. Post haec Clitonem Eadgarum ad Scotiam cum exercitu misit, vt in ea consobrinum suum Eadgarum Malcolmi regis filium (patruo suo Duuenaldo, qui regnum inuaserat expulso) regem cōstitueret. Christiani ceperunt Nicaeam ciuitatem. 13. Cal. Iulij, Sabbato. Sella quae cometes dicitur, tertio Cal. Octobris per. 15. dies apparuit. Nonnulli signum mirabile & quasi ardens (in modum crucis) eo tempore se vidisse incae o affirmabant. Mox inter regem & Dorobernensem archiepiscopum Anselmum orta dissentione, quia ex quo archipraesu [...] [Page 467] effectus est, Sinodum tenere & praua quae per Angliam pullulauerant, nō licuit corrigere, mare transijt, & ad tempus in Gallia māsit, & post ad papam Vrbanum perrexit. Rex autem circa festiuitatem Sancti Andreae de Anglia Normanniam profectus est. Eximiae vir religionis, monasterij Sancti Eadmundi abbas Balduinus, genere Gallus, artis medicin [...] benè peritus, quarto Cal. Ianuarij, feria tertia, in bona senectute decessit, & in medio choro principalis ecclesiae sepultus requiescit.

42. Wintoniēsis episcopus Walcelinus, tertio Nonas 1120 Ianuarij, die dominica, obijt. Et abbas monasterij de Burh 1098 Thuroldus, & abbas Noui monasterij Robertus obierūt. Aestatis tēpore rex Anglorū Gulielmus iunior ciuitatem quae Cinomannia vocatur, magnam (que) partē illius prouinciae per vim suae ditioni subegit. Interea Comites Hugo de Ceastra, & Hugo de Scrobbesbiria Meuaniā insulam quae consuetè vocatur Anglesege cum exercitu adierunt, & multos Walanorū quos in ea ceperūt occiderunt, quosdā verò (manibus & pedibus trūcatis, testiculis (que) abscisis) excaecauerunt. Quendam etiā prouectae aetatis presbiterum, nomine Kenredū, à quo Walani in eis quae agebāt, cōsiliū accipiebant, de ecclesia extraxerūt, & testiculis eius abscisis & vno oculo eius eruto, linguā illius absciderunt: sed die tertia miseratione diuina illi reddita est loquela. Eo tempore rex Norreganorum Magnus, filius regis Olaui, filij regis Haraldi Haruagri, Orcadas & Meuanias insulas cùm suo adiecisset imperio, paucis nauibus aduectus illuc venit. At cum ad terram rates appellere vellet, Comes Hugo de Scrobbesbiria, multis armatis militibus in ipsa maris ripa occurrit, & vt fertur mox ab ipso rege sagitta percussus, die septimo quo crudelitatem in praefatum exercuerat presbiterum, interijt. Antiochia ciuitas à Christianis tertio Nonas Iunij, feria quarta, capta est. In qua paucis diebus transactis, lancea qua mūdi Saluator in crucis patibulo pendens vulneratus fuit, Andrea apostolo [Page 468] sanctorum mitissimo reuelante, in ecclesia Sancti Petri apostoli inuenta est Cuius inuentione Christiani animati, quarto Cal Iulij, feria secūda secum illam deferentes, de ciuitate exierunt, & cum Paganis praelio commisso, Curbaranū principem militiae Soldani Persiae, & Turcos, Arabes, Sarracenos, Publicanos, Azimatos, Persas, Agulanos, & alias multas gentes in ore gladij fugantes, multis millibus ex eis occisis, dei virtute plenam victoriam habuerunt. Splendor insolitus per totam ferè noctem quinto Cal. Octobris emicuit. Eodem anno ossa regis & martiris Canuti de tumulo leuata, in scrinio honorificè sunt collocata. Rogerus Dux Apuliae (adunato grandi exercitu) Capuanam ciuitatem à sua ditione resilientem obsedit. Vrbanus papa comitante secum Dorobernensi archiepiscopo Anselmo, vt illi mandarat, ad Concilium quod apud Barum Cal. Octobris celebrari constituit, proficiscitur. In quo Concilio plurima de fide catholica ab apostolico diserta sunt facunda oratione. Vbi etiam mota quaestione ex parte Graecorum, euangelica autoritate probare volentium spiritum sanctum processionem non habere nisi tantum à patre, praefatus Anselmus sic de negotio tractauit, disseruit, absoluit, vt in ipso cōuentu nemo existeret qui non inde sibi satisfactum consentiret.

43. Vrbanus papa, tertia ebdomada Pascae, magnum 1121 1099 Concilium tenuit Romae In quo recisis recidendis, & statutis statuendis, in aduersarios sanctae ecclesiae excommunicationis sententiam in omnes laicos inuestituras ecclesiarum dantes, & omnes easdem inuestituras de manibus illorum accipientes, necnon omnes in officium sic dati honoris huiusmodi consecrantes, cum toto Concilio papa intorsit. Eos quo (que) anathematis vinculo colligauit, qui pro ecclesiasticis honoribus laicorum hominum homines fiunt: dicens nimis execrabile videri, vt manus quae in tantam eminentiam excreuerant vt quod nulli angelorum concessum est, deum cuncta creantem suo signaculo [Page 469] creent, & eundem ipsum pro redemptione & salute totius mundi, summi dei patris obtutibus offerant, in hāc ignominiam detrudantur, vt ancillae fiant earum manuū quae die ac nocte obscaenis contactibus inquinantur, siue rapinis ac iniustae sanguinum effusioni addictae commaculantur. Fiat, fiat, ab omnibus est clamatū: & in his Cōcilium consummatū est▪ Post haec archiepiscopus Lugdunū perrexit. Rex Anglorum Gulielmus iunior in Angliam de Normannia redijt, & festiuitate Pentecostes Lundoniae curiā suam tenuit: ac Randulfo, quem negotiorum totius regni exactorem constituerat, Dunholmensem episcopatum dedit: quem Thomas Eboracensis archiepiscopus ibi mox consecrauit. Idus Iulij▪ feria quinta, Hierusalem à Christianis capta est, & post haec vndecimo Cal. Augusti, eadem feria, Lothariensis Dux Godefridus ab omni exercitu in regem est electus. Vrbanus papa, quarto Cal. Augusti, feria quinta, obijt. Christiani cum Amira Iusso principe militiae, & secundo in potestate totius regni regis Babiloniae, ante ciuitatem Ascalonam secundo Idus Augusti, eadē feria, bellum habentes maximum, Christo largiente, potiti sunt victoria. Paschalis vir venerandus, qui ab Hildebrando papa presbiter fuerat ordinatus, à Romano populo Idibus Augusti electus, die sequēti, id est. 19. Cal. Septembris, feria prima, in papam est consecratus. Tertio Non. Nouembris mare littus egreditur, & villas & homines quamplures, boues & oues innumeras dimersit. Osmūdus Searesbiriensis episcopus, tertio Non. Decembris, feria sexta, obijt.

1122 44. Clemēs papa (qui & Wibertus) obijt. Idibus Iulij,1100 die dominica, ecclesia quam venerandae memoriae abbas Serlo à fundamentis construxerat Glawornae, ab episcopis Samsone Wigornensi, Gundulfo Rofensi, & Herueo Bancornensi dedicata est cum magno honore. Deinde quarto Non. Augusti, feria quinta, Indictione octaua, rex Anglorum Gulielmus iunior, dum in Noua foresta, quae [Page 470] lingua Anglorum Ytene nūcupatur, venatu esset occupatus, à quodam Franco Waltero (cognomento Tirello) sagitta incautè directa percussus vitam finiuit, & Wintoniam delatus in Veteri monasterio, in ecclesia Sācti Petri est tumulatus. Nec mirū, vt populi rumor affirmat, hanc procul dubio magnam dei virtutē esse & vindictam. Antiquis enim temporibus, Eadwardi scilicet regis & aliorū Angliae regum praedecessorum eius, eadem regio incolis dei cultoribus & ecclesijs nitebat vberrimè, sed iussu regis Gulielmi senioris hominibus fugatis, domibus semirutis, ecclesijs destructis, terra ferarum tantùm colebatur habitatione, & inde vt creditur causa fuit infortunij. Nam & anteà eiusdem Gulielmi iunioris germanus Ricardus in eadem foresta multò ante perierat, & paulò ante suus fratruelis Ricardus, Comitis scilicet Normannorum Roberti filius, dum & ipse in venatu fuisset, à suo milite sagitta percussus interijt. In loco quo rex occubuit, priscis temporibus ecclesia fuerat constructa, sed patris sui tempore (vt praediximus) erat diruta. Eiusdem regis tempore (vt ex parte praetitulatū est) in sole & stellis multa fiebāt signa. Mare quo (que) litus persaepè egrediebatur, & homines & animalia summersit, villas & domos quàmplures subuertit. In pago qui Barrocscire nominatur, ante occisionē illius sanguis de fonte tribus septimanis emanauit. Multis etiam Normannis diabolus in horribili specie se frequē ter in siluis ostendens, plura cum eis de rege & Randulfo & quibusdam alijs locutus est. Nec mirum: nam illorum tempore ferè omnis legum siluit iustitia, causis (que) sub iustitio positis sola in principibus imperabat pecunia. Deni (que) eadem tempestate, nonnullis regis voluntati magis quàm iustitiae obedientibus, Randulfus contra ius ecclesiasticū, & sui gradus ordinem (presbiter enim erat) ad censum primitùs abbatias, dehinc episcopatus, quorum patres ê vita discesserant nouiter, accepit à rege, & inde singulis annis nō modicam persoluit illi pecuniae summam. Cuius [Page 471] astutia & calliditas tam vehemens extitit, & paruo tempore adeò excreuit, vt Placitatorē ac totius regni Exactorem rex illum constitueret. Qui tanta potestate adepta, vbi (que) locorum per Angliā ditiores ac locupletiores quosdam, rerum terrarū (que) ablatione mulctauit, pauperiores autem graui iniusto (que) tributo incessanter oppressit, multis (que) modis & ante episcopatum, & in episcopatu maiores & minores communiter afflixit, & hoc vs (que) ad regis eiusdem obitum. Nam eo die quo occisus perijt, Dorobernē sem archiepiscopatum, Wintoniensem & Searesbiriensem praesulatus in manu sua tenuit. Regnauit idem rex. 13. annis, minus. 38. diebus. Cui successit iunior frater suus Henricus, & mox Nonas Augusti die dominico in Westmonasterio à Mauricio Lundoniensi episcopo, in regem est consecratus. Qui consecrationis suae die sancti dei ecclesiam, quae fratris sui tempore vendita & ad firmam erat posita, liberam fecit, ac omnes malas consuetudines & iniustas exactiones (quibus regnum Angliae iniustè opprimebatur) abstulit, pacem firmam in toto regno suo posuit, & teneri praecepit. Legem regis Eadwardi omnibus in commune reddidit, cum illis emendationibus quibus pater suus illam emendauit: sed forestas quas ille constituit & habuit, in manu sua retinuit. Nec multò pòst Dunholmensem episcopum Randulfum Lūdoniae in Turri custodiae mancipauit, & Dorobernensem archiepiscopum Anselmum de Gallia reuocauit. Interea à Hierusalem domum redierunt Comites Robertus Flandrensis & Eustachius Bononiensis primitùs, dein Normannorum comes Robertus cum vxore (quam sibi in Sicilia desponsauerat) repatriauit. Interim rex Anglorum Henricus maiores natu Angliae congregauit Lundoniae, & regis Scotorum Malcolmi & Margaretae reginae filiam Mahtildem nomine in coniugem accepit: quam Dorobernensis archiepiscopus Anselmus dominica die festiuitatis Sancti Martini reginam consecrauit & coronauit. Venerandae memoriae, & [Page 472] eximiae religionis vir, affabilis, omnibus (que) amabilis, Eboracensis archiepiscopus Thomas. 4. Cal. Decembris, die dominica, ex hac vita decessit Eboraci. Cui successit Herefordensis episcopus Gerardus.

1101 45. Dunholmensis episcopus Rādulfus, post Natiuitatem domini, de custodia magna calliditate euasit, mare 1123 transijt, Normannorum Comitem Robertum adijt, ei (que) suasit, vt Angliam hostiliter adiret. Nec minus perplures huius terrae principes (missis ad eum legatis) rogauerunt vt Angliam festinatò veniret, coronā & regnum illi promittentes. Ciuitas Glaworna, cum principali monasterio, & alijs, octauo Idus Ianuarij, feria quinta, incendio conflagrauit. Comes Normannorum Robertus, equitum, sagittariorum, & peditum, non paruam congregans multitudinē, in loco qui Normanica lingua dicitur Vltresport, naues coadunauit. Quibus cognitis, rex Butsecarlis praecepit mare custodire, & obseruare ne quis de partibus Normanniae fines adiret Angliae. Ipse verò innumerabili exercitu congregato de tota Anglia, non longe ab Heastinga castra posuit in Suthsaxonia. Autumabat enim pro certo, fratrem suum illis in partibus naui appulsurum. At ille consilio Randulfi episcopi, quosdam de regis Butsecarlis adeo rerum diuersarum promissionibus fregit, vt fidelitate quam regi debebāt postposita, ad se trāsfugerent, & sibi ad Angliam duces existerent. Paratis igitur omnibus, cum exercitu nauem conscendit & circa Ad vincula Sancti Petri in loco qui Portesmuth dicitur, appulit, statim (que) versus Wintoniam exercitum mouēs, apto in loco castra posuit. Cuius aduentu cognito, quidam de primoribus Angliae mox ad eum vt ante proposuerant, transfugêre, quidam verò cum rege ficta mente remansêre: sed episcopi, milites gregarij, & Angli animo constanti cum illo perstitêre, vnanimiter ad pugnam parati cum ipso descendere. Verùm sapientiores vtrius (que) partis, habito inter se salubritèr consilio, pacem inter fratres ea ratione [Page 473] cōposuêre, vt ter mille marcas, id est. 2000. libras argenti, singulis annis rex persolueret Comiti, & omnibus suos pristinos honores, quos in Anglia pro Comitis fidelitate perdiderant, restitueret gratuitò: & cunctis quibus honores in Normannia causa regis fuerant ablati, Comes redderet abs (que) pretio. Quibus pacatis, regis exercitus domum, Comitis verò pars in Normanniam redijt, pars in Anglia secum remansit. Filius Eustachij senioris, Comitis Bononiensis, Godefridus rex Hierosolimorum, qui praepotens extiterat Dux Lothariensium, diem clausit vltimū, & in ecclesia Golgothana sepultꝰ requiescit. Cuius post obitum, Christiani vnanimi consilio, eius germanum sibi in regem elegerunt Balduinum. Arcem quam in occidentali Sabrinae fluminis plaga, in loco qui Bricge dicitur lingua Saxonica, Aethelfleda Merciorum domina quondam cōstruxerat, fratre suo Eadwardo Seniore regnāte, Scrobbesbiriēsis Comes Robertus de Belesmo, Rogeri Comitis filius, contra regem Henricum, vt exitus rei probauit, muro lato & alto, summo (que) restaurare caepit. Caepit etiam in Walonia aedificare aliam, in loco qui Carocloue dicitur.

1124 46. Supradictus Comes Robertus de Belesmo, qui 1102 Comitatum etiam Pontiuensis pagi rexit eo tempore, ac in Normannia castella possedit quamplurima, ciuitatem Scrobbesbiriā, & castellum in ea situm, castella quo (que) Arundelliae & Tickehil, alimētis, machinis, armis, militibus, ac peditibus contra regem Henricum firmiter muniuit. Muros quo (que) ac turres castellorum, videlicet Bricge & Carocloue die noctu (que) laborando & operando perficere modis omnibus festinauit. Walanos etiam suos homines, vt promptiores sibi (que) fideliores ac paratiores essent ad id perficiendum quod volebat, honoribus, terris, equis, armis incitauit, varijs (que) donis largiter ditauit. Sed conatus illius & opera nimis citò sunt impedita. Insidijs enim & conatibus eius per certa indicia detectis, publicum [Page 474] hostem rex illum pronunciauit. Iccirco mox Walanis & Normannis (quot tunc habere potuit) in vnum cōgregatis, ipse & suus germanus Arnoldus partem Staffordensis pagi vastauerūt: ac inde iumēta & animalia multa, homines (que) nonnullos in Waloniā abduxerunt. At rex sine dilatione castellū eius Arundelliae primitùs obsedit, & castellis ante illud firmatis, recessit. Deinde Robertum Lindicolinae ciuitatis episcopum, cum parte exercitus Tikehil obsidere iussit. Ille autem Bricge cum exercitu penè totius Angliae obsedit, machinas ibi construere & castellum firmare caepit. Interim Walanos, in quibus fiduciā magnam Robertus habuerat, vt iuramenta quae illi iurauerant irrita fierent, & ab illo penitùs deficerent, in illum (que) consurgerent, donis modicis facilè corrupit. Infra. 30. dies, ciuitate omnibus (que) castellis redditis, inimicum suum Robertum superauit, & ignominiosè de Anglia expulit. Germanum quo (que) illius Arnoldum paulò pòst pro sua perfidia simili sorte dānauit. In hoc anno. 14. Cal. Maij, Indictione decima, pōtificatus autem domini Paschalis secū di, papae, anno tertio, translata est sedes episcopalis de Cestria ad Couentream. Post haec in festiuitate Sancti Michaelis rex fuit Lundoniae apud Westmonasterium, & cum eo omnes principes regni sui, ecclesiastici & saecularis ordinis. Vbi duos de clericis, duobus episcopatibus inuestiuit, Rogerum videlicet Cancellarium episcopatu Searesbiriensi, & Rogerum Larderarium suum pontificatu Herefordensi. Vbi etiam Anselmus archiepiscopus tenuit magnum concilium de his quae ad Christianitatem pertinent, cōsedentibus secum archiepiscopo Eboracensi Gerardo, Mauricio Lundoniensi, Gulielmo electo episcopo Wintoniensi, Roberto Lincoliensi, Samsone Wigornensi, Roberto Cestrensi, Iohanne Bathoniensi, Hereberto Norwicensi, Radulpho Cicestrensi, Gundulfo Rofensi, Herueo Bancornēsi, & duobus inuestitis Rogero, & Rogero. Osbernus autem episcopus Exoniensis infirmitate [Page 475] detentus, interesse non potuit. In hoc consilio plures abbates Francigeni & Angli sunt depositi, & honoribus priuati, quos iniustè acquisierunt, aut in eis inhonestè vixerūt, scilicet Guido Persorensis, Aldwinus Ramesiēsis, Wimūdus Tauestokēsis, Haimo de Cernel, & ille de Miceleneia, Aegelricus de Middeltuna, Godricus de Burgo, Ricardus de Heli, Robertus de Sācto Eadmūdo. Praefatus Rogerus Herefordensis ecclesiae episcopus electus, Lundoniae infirmitate percussus mortuus est: & Cancellarius reginae, Reignelmus nomine, loco illius pari inuestitura subrogatus est. Rex Anglorum Hēricus, Mariā sororē reginae, Eustachio Bonouiensium Comiti nuptam tradidit.

1125 47. Magna discordia facta est inter regem Hēricum 1103 & Anselinum archiepiscopum, eo quòd archiepiscopus nollet consentire vt rex daret inuestituras ecclesiarum, ne (que) consecrare, ne (que) communicare ijs quibus rex iam dederat ecclesias, quia apostolicus sibi & omnibus hoc interdixerat. Vnde rex praecepit Gerardo archiepiscopo Eboracensi, quatenus cōsecraret episcopos, quibus ipse rex dederat inuestituras, scilicet Gulielmum Giffardum, & Rogerum qui fuit capellanus eius, cui iam dederat Searesbiriensem ecclesiam. Gerardus praeceptum regis suscepit, sed Gulielmus causa iustitiae illud & benedictionem archiepiscopi Gerardi spreuit. Quare regis iudicio suis omnibus expoliatus eliminatur à regno, caeteri verò inconsecrati remanserunt. Reinelmus autem paulo ante, episcopatum Herefordēsem regi reddidit, quia intellexit se deum offendisse in hoc, quòd de manu laici alicuius inuestituram ecclesiae suscepisset. Post haec rex tenuit curiā suam in Pascha Wintoniae. Anselmus archiepiscopus post multas iniurias & diuersas contumelias quas passus est, rogatus à rege perrexit Romam quinto Cal. Maij, sicut ei & regi conuenit, habens in comitatu Gulielmum Wintoniensis ecclesiae electum antistitem, & abbates de abbatijs depositos, Ricardum Eliensem & Aldwinum [Page 476] Ramesiensem. Robertus Comes Normanniae venit in Angliam loqui cum fratre suo, & antequam redijsset de Anglia perdonauit ter mille marcas argēti, quas rex sibi omni anno per conuentionē debuit. In prouincia etiam, quae nominatur Bearrucscire in loco qui dicitur Heāstede, visus est à multis sanguis effluere de terra. Eodem anno, tertio Idus Augusti, magna intemperies venti facta est, quae tantum damnū fecit in fructibus terrae per Angliam, quantum qui tunc vixerunt, retro actis temporibus nunquam viderunt.

1104 48. Venerandi abbates, Walterus Eoueshamnensis 1126 13. Cal. Februarij, & Serlo Gloecestrensis, quarto Nonas Martij, obierunt. Rex Anglorum Henricus tenuit curiam suam apud Westmonasterium in Pentecosten. Tertia seria, id est, septimo Idus Iunij, quatuor circuli visi sunt circa solem albi coloris, circa horam sextam, quis (que) circulus sub alio, quasi essent picti. Mirati sunt omnes qui tunc viderunt, quia nunquam ampliùs talia visa sunt ab aliquo illorum. Gulielmus Comes de Moreteon exhaeredatus est de tota terra sua, quam habuit in Anglia. Non facile potest narrari miseria, quam sustinuit isto tempore terra Anglorum propter exactiones regias. Corpus sancti Cuthberti episcopi ob quorundam incredulitatem pontificante Randulfo episcopo, ostensum est, & à Radulpho Sagensi abbate, postmodum Rofenfi episcopo, & à fratribus Dunholmensis ecclesiae, cum capite S. Oswaldi regis & martiris, sancti (que) Bedae, multorum (que) sanctorum reliquijs, certo indicio incorruptum inuentum est, praesente Alexandro mite, Eadgari regis Scotorum fratre, postea rege. Hic quia tam sanctae rei sibi licuit interesse, datis quā plurimis marcis auri & argenti, parari fecit scrinium, in quo sanctum corpus nouis indutum vestimētis, honorificè est reconditum.

1105 49. Rex Anglorum Henricus mare transijt, Omnes 1127 autem penè Normannorum maiores, ad eius aduentum, [Page 477] spreto Comite domino suo & fide quam ei debebant, in aurum & argentum regis (quod ipse de Anglia illuc portauerat) cucurrerunt, ei (que) castra, munitas (que) ciuitates & vrbes tradiderūt. Ille verò Baiocas cum ecclesia Sanctae Mariae quae intus erat, combussit, & Cathum fratri suo abstulit, & post Angliam redijt (quia Normanniam sibi totam subiugare nequiuerat) vt copiosiori pecunia fretus, rediēs anno sequenti, quod residuum erat exhaeredato fratre suo sibi subijceret. Comes Gulielmus de Moreteon vbicum (que) potuit nocuit rebus & hominibus regis propter honorē suum, quem perdiderat in Anglia.

1128 50. Robertus Comes Normanniae venit in Angliam,1106 vt loqueretur fratri suo Henrico regi, quem inuenit apud Northamtun. Tunc Comes quaesiuit ab eo vt redderet sibi ea quae acceperat super eum in Normannia: cui rex omninò contradixit. Quare Comes iratus recessit, & mare trāsiuit. In prima autē septimana Quadragesimae, sexta feria, 14. Cal. Martij, in vespera, ostēsa est quaedā insolita stella, & per. 25. dies eodem modo, eadem (que) hora visa est lucere inter Austrum & Occidentem. Parua enim visa est & obscura, sed splendor qui de ea exiuit, valdè erat clarus, & quasi ingens trabes de orientali & aquilonali parte claritas ingessit se in eandem stellam. Quidam dixerunt se plures insolitas stellas eo tempore vidisse. In Caena autem domini nocte visae sunt duae lunae, paulò ante diem, vna in Oriente, altera in Occidente, & vtra (que) plena, & erat eo die decima quarta luna. Quo anno facta est nimis execrabilis contentio inter Imperatorem de Alemannia & filium eius. Rex Anglorum Henricus, ante Augustum mensem transiuit mare, vadens in Normanniam, cui ferè omnes primi Normannorum se dederunt, exceptis Roberto de Belesmo, Gulielmo de Moreteon, & paucis alijs, qui se tenebant cum Comite Roberto.

ROmanorum. 96. Henricus quartus obijt, cui filius suus Henricus succedens, regnauit annis. 19. Rex Anglorum [...] [Page 480] quocun (que) gradu constitutis, quae anno dominicae Incarnationis. 1108. statuerunt Anselmus archiepiscopus Cantuariensis, & Thomas electus archiepiscopus Eboracensis cum eo, omnes (que) alij Angliae episcopi, in praesentia regis Henrici▪ assensu Baronum suorum. Statutum est vt presbiteri diaconi, subdiaconi castè viuant, & faeminas in domibus suis non habeant, praeter proxima consanguinitate sibi iunctas, secundum hoc quod sancta Nicaena Sinodus definiuit. Illi verò presbiteri, diaconi, subdiaconi, qui post interdictum Lundoniensis consilij faeminas suas tenuerunt, vel alias duxerunt, siamplius missas celebrare volue [...]int, eas à se omninò sic facient alienas, vt nec illae in domos eorum, nec ipsi in domos earum intrent, sed ne (que) in aliqua domo scienter conueniant, ne (que) huiusmodi faeminae in teritorio ecclesiae habitent. Si autem propter aliquam honestam causam eas colloqui oporteat, cum duobus legitimis testibus extra domum colloquantur. Si verò in duobus aut in tribus legitimus testibus, vel publica parochianorum fama, aliquis eorum accusatus fuerit quod hoc statutū violauerit, purgabit se adiunctis secum ordinis idoneis testibus, sex si presbiter, 4. si diaconus, duobus si subdiaconus fuerit. Cui autem haec purgatio defecerit, vt transgressor sacri statuti iudicabitur. Illi autem presbiteri, qui diuini altaris & sacrorum ordinum contemptores praeelegerint cum mulieribus habitare, à diuino officio remoti, omni (que) ecclesiastico beneficio priuati, extra chorum ponantur, infames pronunciati. Qui verò rebellis & contemptor faeminam non reliquerit, & missam celebrare praesumpserit, vocatus ad satisfactionem si neglexerit, octauo die excommunicetur. Eadem sententia archidiaconos & canonicos omnes complectitur de mulieribus relinquendis, & de vitanda earum conuersatione, & de districtione censurae si statuta transgressi fuerint. Iurabunt archidiani omnes quod pecuniam non accipient pro toleranda transgressione huius statuti, nec [Page 481] tolerabunt presbiteros quos scient faeminas habere, missam cantare, vel vicarios habere. Similiter decani facient. Qui verò archidiaconus vel decanus hoc iurare noluerit, archidiaconatum vel decaniam perdet. Presbiteri verò, qui relictis mulieribus deo & sacris altaribus seruire elegerint. 40. dies ab officio cessantes, pro se interim vicarios habebunt, iniuncta eis paenitentia secundum hoc quod episcopis eorum visum fuerit. Rofensis ecclesiae episcopus Gundulfus obijt, Non. Martij. Rex Anglorum Henricus pacem firmam, legem (que) talem constituit: vt si quis in furto vel latrocinio depraehensus fuisset, suspenderetur. Monetam quo (que) corruptam & falsam sub tanta animaduersione corrigi statuit, vt nullus qui posset depraehendi falsos denarios facere, aliqua redemptione quin oculos & inferiores corporis partes perderet, iuuari valeret. Et quoniā saepissimè dum denarij eligebantur flectebantur, rumpebantur, respuebantur, statuit vt nullus denarius vel obolus (quos & rotundos esse instituit) aut etiam quadrans, integer esset. Ex quo facto magnum bonum toti regno creatum est, quia ipse rex haec in saecularibus ad reuelandas terrae aerumnas agebat. Philippus rex Francorum obijt, cui Ludouicus filius suus successit. Rex Anglorum Henricus mare transijt. Anselmus archiepiscopus (vt rex rogauerat) Ricardū Lundoniae ecclesiae electū pontificem, in capella sua apud Paggaham consecrauit, ministrantibus ei in hoc officio Gulielmo episcopo Wintoniensi, Rogero Searesbiriensi, Radulfo Cicestrensi, & Gulielmi Excestrensi, accepta priùs ab eo consueta professione de obedientia & subiectione sua. Post haec Cantuariam venit, & Radulfum Saiensem abbatem, virum religiosum, pro Gundulfo ad Rofensem ecclesiam (tertio Idus Augusti) episcopū consecrauit, ministrātibus sibi in hoc officio Gulielmo Wintoniēsi, Radulfo Cicestrēsi, & Ricardo Lūdoniensi episcopis. Qui Ricardus antecessorū suorum more, honorauit ipso die matrem suā ecclesiam [Page 482] Cantuariensem honesto munere.

1109 3. Dorobernensis archiepiscopus Anselmus. 11. Cal.1131 Maij feria quarta, obijt Cantuariae, & sequēti die quae fuit Caena domini honorificè sepelitur. Rex Anglorum Henricus circa Rogationes Angliam redijt, & curiam suam apud Westmonasteriū in Pētecosten tenuit. Thomas Eboracēsis ecclesiae archiepiscopus electus▪ à Ricardo Lundoniensi episcopo, quinto Cal Iulij▪ Lundoniae consecratur, & pòst ab Vlrio cardinali pallium, quod sibi papa miserat, in Cal. August. die dominica, Eboraci suscepit: & ipso eodē die Thurgodum Dunholmensem priorem, ad episcopatum Sancti Andreae de Scotia (qui dicitur Kenrimunt) cō secrauit. Eodem anno rex abbatiam Eliensem ad episcopalem mutauit sedem, & Herueum Bancornensem episcopum eidem ecclesiae praefecit. Stella cometa mense Decembri visa est circa Lacteum circulum, crinem in australem coeli plagam dirigens.

4. Rex Anglorum Henricus, filiam suam Henrico regi 1132 1110 Teutonicorum dedit in coniugem. Eodem anno diuersa per Angliā signa mōstrata sunt. Terraemotus Scrobbesbiriae factus est maximus. Fluuius qui Trenta dicitur, apud Snotingaham à mane vs (que) horam diei tertiam spatio vnius miliarij exiccatus est: ita vt homines sicco vestigio per alueum incederent. Stella cometa sexto Idus Iunij apparuit, & per tres ebdomadas lucere est visa.

1111 5. Henricus rex Teutonicorum Romam venit, Paschalē 1133 papam caepit, & in custodia po [...]uit: sed postmodum ad p [...]tem viae Salariae, vbi Paschalem festiuitatem in campo celebrauerunt, pacem cum eo fecit. Hoc autem modo reconciliatio inter regem & dominum papam facta est, & hoc est iuramentum regis. Ego Henricus rex liberos dimittā. 4. vel. 5. feria proxima dominū papam, & episcopos, & cardinales, & omnes captiuos & obsides, qui pro eo vel cum eo capti sunt, securos produci faciā intra portas Transtiberinae ciuitatis, nec vlteriùs capiam, aut capi [Page 483] permittam eos qui in fidelitate domini papae Paschalis permanent, & populo Romano, & Transtibirinae & insulae ciuitatis pacem & securitatem seruabo tam per me quàm meos, & in personis & in rebus, qui mihi pacem seruauerint. Dominum papam Paschalem fideliter adiuuabo vt papatum quietè & securè teneat, Patrimonia & possessiones Romanae ecclesiae quae abstuli, restituam, cuncta quae habere debet more antecessorum meorum recuperare & tenere adiuuabo bona fide, & domino papae Paschali obedientiam (saluo honore regni & imperij) sicut catholici imperatores catholicis pontificibus Romanis. Haec omnia obseruabo bona fide, sine fraude & malo ingenio. Et isti sunt iuratores ex parte ipsius regis. Fredericus Coloniensis archiepiscopus, Gebehardus Tridentius episcopus, Burhardus Monasteriensis episcopus, Bruno Spirensis episcopus, Albertus Cancellarius, Comes Heremannus, Fredericus Comes Palatinus, Berengarius Comes, Fredericus Comes, Bonifacius Martio, Albertus Comes de Blandriaco, Fredericus Comes, Godefridus Comes, War nerius Martio.

Dominus papa Paschalis. 156. concedet domino regi Henrico & regno eius, & priuilegio suo sub anathemate confirmabit & corroborabit, episcopo vel abbate liberè electo sine simonia assensu regis, quòd dominus rex eum annulo & virga inuestiat. Episcopus autē vel abbas à rege inuestitus, liberè accipiat consecrationem ab episcopo ad quem pertinuerit. Si quis verò à clero & populo eligatur nisi à rege inuestiatur, à nemine consecretur, & archiepiscopi & episcopi libertatem habeant consecrandi, à rege inuestitos. Super his etiam dominus papa Paschalis nō inquietabit regem Henricum, nec eius regnum & imperium. Dominus papa Paschalis non inquietabit dominum regem Henricum, nec eius imperium vel regnum, de inuestitura episcopatuum vel abbatiarum, ne (que) de iniuria sibi illata & suis, ne (que) aliquod malum reddet sibi vel [Page 484] alicui personae pro hac causa, & penitùs in personam regis Henrici nunquam anathema ponet, nec remanebit in domino papa quin coronet eum, sicut in ordine continetur, & regnum & imperium officij sui auxilio eum tenere adiuuabit pro posse suo. Et haec adimplebit dominꝰ papa sine fraude & malo ingenio. Haec sunt nomina illorum episcoporum & Cardinalium, qui praecepto domini papae Paschalis, priuilegium & amicitiam sacramento cōfirmauerunt domino imperatori Henrico. Petrus Portuensis episcopus, Centius Sabiniensis episcopus, Robertus cardinalis sancti Eusebij, Bonifacius cardinalis sancti Marci, Anastasius cardinalis sancti Clementis, Gregorius cardinalis sanctorum apostolorum Petri & Pauli. Item Gregorius cardinalis sancti Grisogoni, Iohannes cardinalis sanctae Potentianae, Rhisus cardinalis sancti Laurētij, Rainerus cardinalis sanctorum Marcellini & Petri, Vitalis cardinalis sanctae Balbinae, Duuzo cardinalis sancti Martini, Theobaldus cardinalis Iohannis & Pauli, Iohannes diaconus sanctae Mariae in schola Graeca.

Paschalis episcopus feruus seruorum dei, charissimo in Christo filio Henrico Teutonicorum regi, & per dei operis gratiam Romanorum imperatori Augusto salutem & apostolicam benedictionem. Regnum vestrum sanctae Romanae ecclesiae singulariter cohaerere dispositio diuina constituit. Praedecessores vestri probitatem cum prudentiae amplioris gratia, ac Romanae vrbis coronam & imperium consecuti sunt. Ad cuius videlicet coronae & imperij dignitatem tuam quo (que) personam (fili charissime Henrice) per nostri sacerdotij ministerium maiestas diuina prouexit. Illam igitur dignitatis praerogatiuam, quam praedecessores nostri vestris praedecessoribus, catholicis imperatoribus concesserunt, & priuilegiorum paginis confirmauerunt, nos quo (que) dilectioni tuae concedimus, & praesentis priuilegij pagina confirmamus, vt regni tui episcopis vel abbatibus liberè praeter violentiam & simoniā electis [Page 485] inuestituram virgae & annuli cōferas. Post inuestitutionē verò, canonicè consecrationem accipiat ab episcopo, ad quem pertinuerit. Si quis autem à clero & populo praeter tuum assensum electus fuerit, nisi à te inuestiatur à nemine consecretur. Sanè episcopi vel archiepiscopi libertatem habeant, à te inuestitos episcopos vel abbates, canonicè consecrandi, Praedecessores enim vestri ecclesias regni sui tantis regalium suorum beneficijs ampliarunt, vt regnum ipsum episcoporum maximè vel abbatum praedijs oporteat communiri, & post plures dissensiones quae electionibus sepè contingunt regali oporteat maiestate compesci. Quamobrem prudentiae & potestatiuae curae debes sollicitiùs imminere, vt Romanae ecclesiae celsitudo & caeterarum salus praestante domino beneficijs & seruitijs conseruetur. Siqua igitur ecclesiastica vel saecularis persona hanc nostrae concessionis paginam temerario ausu peruertere tentauerit, anathematis vinculo nisi resipuerit inuodetur, honoris quo (que) ac dignitatis suae periculum patiatur. Obseruantes autem misericordia diuina custodiat. & personam potestatem (que) tuam ad honorem suum & gloriam faelicitèr imperare concedat. His conuentionibus & iuramentis inter dominum papam & regem (in Paschali festiuitate) facta est cō cordia. Deinde Romam Idus Aprilis rex venit, quem papa in ecclesia Sancti Petri missam-caelebrans, in imperatorem consecrauit, & ei suis (que) omnibus absolutionem fecit, & omnem iniuriam sibi factam condonauit. Rex anglorum Henricus Flandrēses qui Northimbriam incolebāt, cum tota suppellectili sua in Waloniam transtulit, & terram (quae Ros nominatur) incolere praecepit. Nouum etiā monasterium, quod infrà murum Wintoniae erat, agente Gulielmo Wintoniensi episcopo, rex extra murum construi iussit: & non multò pòst mare transijt. Hoc anno hiems asperima, fames valida, mortalitas hominum, pestis animalium agrestium simul & domesticorum, strages (que) [Page 486] auium extitit permaxima.

1112 6. Anno pontificatus domini papae Paschalis secundi 1134 13. Indictione. 5. mense Martio. 15. Calend. Aprilis, celebratum est Concilium Romae, Lateranis, in basilica Constantiniana. In quo cum dominus papa redisset cum archiepiscopis & episcopis & cardinalibus & varia multitudine clericorum & laicorum, vltima die Concilij, facta coram omnibus professione catholicae fidei, ne quis de fide ipsius dubitaret, dixit. Amplector omnem diuinā scripturam, scilicet Veteris ac Noui testamenti, legem à Moise scriptā & à sāctis prophetis. Amplector quatuor Euangelia, septē canonicas epistolas. Epistolas gloriosi doctoris beati Pauli apostoli. Sanctos canones apostolorum, quatuor Concilia vniuersalia sicut. 4. Euangelia, Nicenum, Ephesinum, Constantinopolitanum, Calcidonense. Antiochenum Cōcilium & decreta sanctorum patrū Romanorum Pontificum, & praecipuè decreta domini mei papae Gregorij septimi, & beatae memoriae papae Vrbani. Quae ipsi laudauerunt, laudo. Quae ipsi tenuerunt, teneo▪ Quae confirmauerunt, confirmo. Quae damnauerunt, damno. Quae repulerunt, repello. Quae interdixerunt, interdico. Quae prohibuerunt, prohibeo. In omnibus & per omnia in his semper perseuerabo. Quibus expletis, surrexit pro omnibus Girardus Engolismēsis episcopus, Legatus in Aquitania, & communi assensu domini papae Paschalis totius (que) cōcilij, coram omnibus legit hanc scripturam. Priuilegium illud quod non est priuilegium, sed verè debet dici priuilegium pro liberatione captiuorum & ecclesiae, à domino papa Paschali per violentiam regis Henrici extortum, nos omnes in hoc Concilio cum domino cōgregati, canonica censura & ecclesiastica auctoritate iudicio sancti spiritus dānamus, & irritum esse iudicamus, at (que) omnino quassamus, & ne quid auctoritatis & efficacitatis habeat penitùs excommunicamus. Et hoc ideo damnatum est, quia in eo priuilegio continetur, quòd electus [Page 487] canonicè à clero & populo, à nemine consecretur nisi priùs à rege inuestiatur, quod non est contra sanctum spiritum & canonicā institutionē. Perlecta verò hac charta, acclamatū est ab vniuerso Cōcilio: amen, amen, fiat, fiat. Archiepiscopi qui cum suis suffraganeis inter fuerunt hi sunt. Iohannes patriarcha Veneticus, Semies Capuanus, Landulfus Beneuentanus, Amalphitanus, Rogitanus, Hidrontinus, Brundusinus, Capsanus, Girontinus, & Graeci, Rosanus, & archiepiscopus Sanctae Seuerinae. Episcopi verò Centius Sauinensis, Petrus Portuensis, Leo Ostiensis, Cono Prenestinus, Gerardus Engolismus, Galo Leonensis, Legatus pro Bituricensi & Viennensi archiepiscopis, Rogerus Vulturnensis, Gaufridus Senensis, Rollandus Populoniensis, Gregorius Terracinensis, Gulielmus Troianus, Gibinus Siracusanus Legatus pro omnibus Siculis, & alij ferè. 100. episcopi. Siguinus & Iohannes Tusculanus episcopi, cum essent Romae illa die Concilio non interfuerunt. Qui posteà lecta damnatione priuilegij, consenserunt & laudauerunt. Samson. 25. Wigorniensis episcopus. 3. Nonas Maij, die dominica, obijt. Rex Anglorum Henricus Comitem Robertum de Belesmo in Caresburga mense Octobri in custodiam posuit.

1135 7. Ciuitas Wigornia, cū principali ecclesia, & omnibus 1113 alijs, & Castello. 13. Calendas Iulij, feria. 5. igne cremata est. De monachis vnus monasterio vtillimus, cum duobus seruientibus, &. 15. de ciuibus, igne combusti sunt. Rex Anglorum Hēricus, mense Iulio, Angliam redijt, & Comitem Robertum de Belesmo, de Normānia ductum, apud Werham in arctissima custodia posuit. Viri probitatis eximiae dominus prior Thomas & Colemannus sanctae Mariae Wigornensis ecclesiae nobiles Cenobitae. 4. Nonas Octobris, Sabbato, obierunt:

Communi sorti soluentes debita morti,
Gaudia summa petaut, vbi summa pace quiescant:
Cum sanctis laeta contemplando sine meta.

[Page 488] Theulfus regis capellanus. 5. Calend. Ianuarij, die dominica, Wigornensem episcopatum apud Windlesoram suscepit.

1114 8. Henrico Romanorum imperatori Matildis, filia 1136 regis Anglorum Henrici. 8. Idus Ianuarij, Moguntiae desponsata, & in imperatricem est cōsecrata. Thomas Eboracensis archiepiscopus. 6. Cal. Martij, feria tertia, obijt. Rofensis episcopus. Radulphꝰ. 6. Cal. Maij, die dominica, ad archiepiscopatū Cantuariensem apud Windlesoram eligitur. Ciuitas Cicestria cum principali monasterio, per culpam incuriae. 3. Nonas Maij, feria. 3. flammis absumpta est. Thurstanus regis Capellanus ad Eboracensem archiepiscopatum die Assumptionis sanctae Mariae eligitur Wintoniae. Arnulfus abbas de Burh ad Rofensem ecclesiam eligitur episcopus. Rex anglorum Henricus, postquam excrcitum in Waloniam duxit, ante festiuitatem sancti Michaelis mare transijt. Fluuius Medeweage vocatus, per nonnulla miliaria. 6. Idus Octobris, ita à se defecit, vt in medio alueo sui etiam paruissimae naues ob penuriam aquae elabi aliquatenus minimè possent, Thamisis nihilominus eidem illa die defectui patuit. Nam inter pō tem & regiam Turrim, sub ponte etiam, in tātum fluminis ipsius aqua diminuta est, vt non solùm equis, sed & innumera hominum & puerorum multitudo illud pedibus transuadaret, aqua vix genua eorū attingēte. Durauit autē tem hic aquae defectus à medio noctis praecedentis, vsque in profundas tenebras noctis subsequentis. Similem quoque aquarum defectum ipso die apud Gernemutham & in alijs locis per Angliam certo relatu contigisse didicimus.

1115 9. Hoc anno hiems extitit asperima, ita vt omnes ferè 1137 per Angliam pontes glacie frangerentur. Imperator Henricus, postquam Coloniam diu obsedisset, & multos suorum campestri praelio perdidisset, pacem apud ciuitatem missam iuramento fecit. Radulfus Dorobernensis archiepiscopus [Page 489] ab Anselmo sanctae Romanae ecclesiae legato. 5. Calend. Iulij, die dominica, pallium suscepit Cantuariae: vbi fuêre congregati episcopi totius regni. Ipso (que) die magno cum honore consecratus est Theulsus Wigornensis ecclesiae episcopus, Wilfridus episcopus de Sancto Dauid in Walonia obijt. Vs (que) ad illum episcopi extitêre Britonici. In octauis apostolorum magnum Concilium à Cono Romanae ecclesiae cardinali Catalaunis caelebratū est. In quo excommunicauit episcopos qui concilio non interfuêre, quosdam etiam degradauit, & plurimos abbates baculis priuatos deposuit de sedibus, ecclesiasticum illis interdicens officium. Rex Anglorum Henricus mediante Iulio mense angliam redijt. Bernardus reginae cancellarius ad ecclesiam sancti Dauid in Walonia. 14. Cal. Octobris, Sabbato, praesul eligitur, & eodem die ad gradum presbiteratus à Wentano pontifice Gulielmo apud Suthwercā promotus est. In crastino praesente regina consecratur episcopus apud Westmonasterium à Radulfo archiepiscopo. Reinelmus Herefordensis episcopus circa festiuitatem Omniū sanctorum obijt, pro quo Ganfridus regis capellanus eligitur. Radulfus Dorobernensis archiepiscopus, Arnulfum ad Rofensem & Gaufridum ad Herefordensem ecclesiam die sancti Stephani episcopos ordinauit Cantuariae.

1138 10. Griffinus filius Rhesi verno tempore in Walonia 1116 praedā egit, & castella incendit, quoniā rex Angliae Henricus particulā de terra patris sui ei dare noluit. Conuentio optimatum & Baronum totius Angliae apud Sealesbiriam. 14. Calend. Aprilis facta est, qui in praesentia regis Henrici homagium filio suo Gulielmo fecerunt, & fidelitatem ei iurauerunt. Habita est ibi causa de querela, quae inter archiepiscopum Cantuariae Radulfum & electum pontificem Eboracensem Thurstanum per integrum annum versata fuerat. Hic electus, cùm ab ipso pōtifice moneretur, [Page 490] vt ecclesiae Cantuariensi faceret quod debebat, & benedictionem suam ecclesiastico more susciperet, respō dit: benedictionem quidem se libenter suscipere velle, sed professionem quam exigebat nulla ratione facturū. Rex autem Henricus, vbi aduertit Thurstinum in sua pertinacia stare, apertè protestatus est illum aut more antecessorum suorum (tam in professione facienda, quàm & in alijs dignitati ecclesiae Cantuariensis ex antiquo iure competentibus) executurum, aut episcopatu Eboracensi cum benedictione funditùs cariturum. Hijs auditis, ille sui cordis consilio impraemeditatiùs credens, renuntiauit pontificatui, spondens regi & archiepiscopo se dum viueret illum non reclamaturum, nec aliquam calumniam inde moturum, quicun (que) subsecutus fuisset. Owinus rex Walanorum occiditur: & rex Anglorum Henricus mare transijt, comitante secum Thurstano Eboracensi archiepiscopo, sperante se reuestiturā sui pontificatus recuperaturum, & ex regio iussu benedictionem ab archiepiscopo sine exactione professionis adepturum. Circa mensem Augusti reuersus à Roma Anselmus, qui pallium archiepiscopo Cantuariae Roma detulerat, venit Normanniam ad regem Henricum litteras apostolici deferens, quae illi vices apostolicas in Anglia administrare concedebant. Quod regno Angliae breui innotuit. Vnde communi consilio reginae & nobilium quorumlibet Angliae Cantuariensis archiepiscopus Radulfus emensa festiuitate Natiuitatis sanctae Mariae mare transijt, regem adijt, illum (que) Rotomagi consistentem reperit, & cum ipso de negotijs pro quibus venerat iuxta rerum ordinem diligenter agens, ad consilium eius Romani iteneris viam ingreditur.

11. Secundum regis Henrici praeceptum apud Cirencestriam 1139 1117 nouum opus est incaeptū. Apud Lumbardiā magnam, terraemotu facto, & vt testati sunt qui nouêre. [Page 491] 40. dierum spatio durante, plurima domorum aedificia corruêre. Et quod visu dictu (que) constat mirabile, villa quaedam pergrandis mota est repentè de statu proprio: iamque ab omnibus longè remoto consistere cernitur loco. Mediolani dum patriciae dignitatis viri, de republica tractantes, sub vna residerent turri, auribus omnium vox foras insonuit, vnum ex illis nomine vocans, & festinatò exire rogans. Quo tardante, persona quaedam coram apparuit, quae vocatum virum vt egrederetur prece obtinuit. Exeunte illo turris repentè cecidit, & omnes qui ibidem aderant casu mirabili oppressit. Robertus Couentrensis episcopus obijt, & Gilebertus abbas Westmonasterij.

Huc vsque author noster Florentius VVigorniensis.

[Page 492]

CONTINVATIO OPERIS praecedentis per quendam eruditum eiusdem coenobii.

1118 12. SAcrae memoriae Paschalis papa. 14. Calend.1140 Februarij defungitur: & loco eius Iohannes quidam Gaitae natus substitutus est, & mutato nomine Gelasius est nuncupatus. Hic in monasterio Montis Cassini ab infantia monachus & nutritꝰ & adultus, in ministerio venerabiliū apostolicorū, Desiderij, Vrbani & Paschalis assiduus fuerat, Cancellarij officio functus. Rex verò Teutonicus, qui & Romanus imperator, audiro papā huic vitae decessisse, Romā aduolat, & Bracarensem episcopum, iam anno praeterrito ab eodem papa Beneuenti excommunicatum, cedente ab vrbe Gelasio, papam instituit, & ex Mauricio Gregorium nominat. Matildis regina Anglorum apud Westmonasterium Calend. Maij obijt, & in ipso monasterio decenter sepulta est. Plures Normannorum, quam regi Henrico iurauerant, fidelitatem post posuerunt, & ad regem Franciae Ludouicum principes (que) eius, aduersarios scilicer naturalis domini sui, non veriti iustitiam, se transtulerunt. Praefatus papa Gelasius per mare Burgundiam venit, & aduentus eius mox Galliae toti innotuit. Nonis Iulij obijt dominus Florentius Wigorniensis monachus. Huius subtili scientia & studiosi laboris industria, praeeminet cunctis haec chronicarum Chronica.

Corpus terra tegit spiritus astra petat,

Quo cernendo deum cum sanctis regnet in aeuum, Amen.

Ecclesia apud Momerfeld à Gosfrido Herefordensi episcopo dedicata, omnes qui ad dedicationem venerant, domum redibant. Verùm post aëris serenitatem, quae priùs extiterat maxima, repentè cum tonitruo orta est tēpestas nimia, qua perculsi quidam in itinere, dum loco in quem [Page 493] deuenerant cedere non valerent, subsistebant. Erant numero quin (que), tres viri & duae faeminae, quarum vna ictu fulmineo percussa occubuit, altera verò ab vmbilico vsque ad pedum vestigia miserè percussa & ignita decidit, viris duntaxat vix vitae reseruatis. Quin (que) etiam caballi illorum fulmine percussi interierunt.

13. Gelasius papa obijt, & Cluniaci sepultus est. Cui 1119 1142 successit Guido Viennensis episcopus, qui alio Calixtus nominatus est. Gosfridus Heresordēsis episcopus. 3. Nonas Februarij obijt, & Herebertus Norwicensis. 11. Cal. Augusti. Orto bello inter regem Anglorum Henricum & regem Francorum Ludouicum & Comitem Andegauensium & Comitem Flandrensium, ipse rex Henricus inito oportunitatis concilio anticipauit pacem facere cum Comite Andegauensi, accepta filia eius in vxorem filio suo Gulielmo, quē iam haeredem totius regni sui instituerat. Comes idem Andegauensis Hierosolimam adijt. Post haec Henricus consilio optimatum suorum fecit pacem cum rege Francorum, in qua pace accepit Gulielmus filius eius Normanniam, à praedicto rege Francorum tenendam. Cum suis etiam optimatibus, qui iniustè & infideliter ab eo recesserant, & cum Comite Flandrensi fecit rex pacem. Terraemotus in pluribus locis per Angliam factus est. 4. Cal. Octobris, die dominica, circa horam dei tertiam. Calixtus papa instituit generale Concilium Remis. 13· Cal. Nouembris. Ad quod Concilium factus est multiplex archiepiscoporum episcoporum abbatum & principum diuersarum prouinciarum concursus, cum numerosa clericorum ac plebium multitudine. Episcopi verò Angliae (qui tunc temporis in Normannia cum rege degebāt) Gulielmus videlicet Exoniēsis, Rādulfus Dunholmensis, Bernardus Meneuensis, & Vrbanus Glamorgatensis, & in super episcopi & abbates Normanniae, ab ipso rege Anglorum Henrico ad ipsum concilium directi sunt. Radulfus archiepiscopus Cantuariae prae infirmitate [Page 494] non potuit interesse. Turstanus electus Eboracensis archiepiscopus, à rege licentiam petens illuc eūdi, tandem obtinuit, ea tamen interposita fide vt benedictionem episcopalem à papa (nulla ratione suadente) susciperet. Tali sponsione ligatus, iter arripuit, & ad papam venit. Et mox posthabita spōsione, Romanos in causam suā largitatis officio translulit, & per eos vt à papa archiepiscopus consecraretur (sua manu cooperante) impetrauit. Consecratus est autem in pontificatum Eboracensem, & consecrationi eius plures è Gallia episcopi ad iussum papae interfuêre. Episcopi verò Angliae non dum ad Concilium venerant. Qui vbi quod factum est cognouêre, regi renuntiauêre. Commotus in furorem ille, Turstano & suis interdixit in Angliam & Normanniam redire, in omnē (que) locum dominationis suae.

14. Radulfus archiepiscopus Cantuariae. 2. Nonas 1142 1120 Ianuarij, feria secūda Angliam reuertitur, & secundo Nonas Aprilis, dominica die, apud Westmonasterium consecrauit in pontificatum Bangornensis ecclesiae quendam clericum venerādum, Dauid nomine, electum à principe Griffino, clero & populo Waliae. Cuius consecrationi interfuêre, Ricardus episcopus Lundoniae, Robertus Lincolniae, Rogerus Saresberiae, Vrbanus Glamorgatensis. Rex Anglorum Henricus, omnibus prosperè & ad velle peractis, à Normannia in Angliam redit. Quem Gulielmus filius suus sequi gestiens, nauem ingreditur, copiosa nobilium, militum, puerorum, ac faeminarum multitudine comitatus. Hi portu maris euecti, mira (que) aëris serenitate freti freto illapsi, in modico nauis qua vehebantur rupem incurrens euersa est: & omnes qui in ea residebāt▪ excepto rustico vno & ipso vt ferebatur nec nomine digno, qui mira dei gratia viuus euasit, marinis fluctibus sunt absorpti. Quorum nobilissimi fuerunt hi, Gulielmus filius regis, Ricardus frater eius, Ricardus Comes Cestrensis, Ottuel frater eius, Gulielmus Bigod, Gosfridus Ridel, [Page 495] Walterus de Euerci, Gosfridus Herefordensis archidiaconꝰ, filia regis Comitissa de Perceio▪ Neptis regis Comitissa de Cestria▪ & alij quàm plurimi, quos breuitatis causa praeterimus. Quae res & regis prospero nauigio Angliā veniē tis, & omniū qui audiebāt mētes exterruit at (que) turbauit, & de occultis iusti dei iudicijs in admirationem cōcussit.

15. Rex Anglorum Henricus legalis coniugij olim 1121 1143 nexu solutus, ne quid vlteriùs inhonestum committeret, consilio Radulfi Cantuariorum pontificis & principum regni, quos omnes in Epiphania domini sub vno Lundoniae congregauit, decreuit sibi in vxorem Atheleidam filiam Godefridi Ducis Lotharingae, puellā virginem, decore modesti vultus decenter insignitā. Directi sunt nuntij, & futuram regni dominam summo cum honore de transmarinis partibus ad curiam regis adduxerunt. Inter haec electi sunt ad regimen ecclesiarum iamdudum viduatarum clerici duo, assumpti de capella regis, Ricardus scilicet qui regis sigilli sub cancellario custos erat, & Robertus qui & ipse domino regi in curia panum ac potus strenuè ministrare solebat. Horum prior Herefordensi, sequens verò Couētrensi ecclesiae praelatus est. Herbertus quo (que) abbatiae Westmonasterij monachꝰ, ipsius loci abbas constituitur. Ricardus. 7. Idus Ianuarij, feria. 6. electus. 17 Calend. Februarij, Dominica, apud Lambhitham consecratus est in episcopum à Radulfo Cantuariae archiepiscopo, cooperantibus sibi episcopis Ricardo Lundoniensi, Roberto Licolniensi, Arnulfo Rofensi, Vrbano Glamorgatensi, Bernardo de Sancto Dauid. Puella praedicta in regni dominam electa. 4. Calend. Februarij▪ Sabbato, regi desponsatur à Gulielmo Wintoniensi episcopo, iubente Radulfo archiepiscopo Cantuariae, & crastino die 3. Calend. Februarij, ab eodem archipraesule consecratur & coronatur. Post haec, idem pontifex cum rege Abbādoniam veniens. 3. Idus Martij, die dominica, sacrauit supramemoratum Robertum ad episcopatum Couentrensis ecclesiae [Page 496] as [...]antibus & cooperantibus huic sacramento Gulielmo Wentano episcopo, Gulielmo Exoniensi, Vrbano & Bernardo episcopis Walensibus. Paucis diebus elapsis, electus est quidam de regis capella, Euerardus nomine, ad episcopatum Norwicensis ecclesiae, & à Radulfo Cantuariēsi pontifice. 2. Idus Iunij, sacratur Cantuariae, conuenientibus pro hoc ipso Arnulfo Rofensi, Ricardo Herefordensi, & Roberto Couētrensi episcopis. Calixtus papa viribus vndecun (que) collectis, supra memoratum Mauriciū (cognomento Burdinum) quem vocatum Gregorium in sede apostolica imperator cum suis fautoribus constituerat, cepit: eum (que) suis omnibus spoliatum, monasterio (vt monachus esset) contumeliosè intrusit. Rex Anglorum Henricus super Walenses exercitum duxit, & acceptis obsidibus ab eis totam Waliam suae ditioni subegit. Clericus quidam natione Hibernensis (nomine Gregorius) à rege Hiberniae, clero & populo in episcopatum Dublinae ciuitatis electus, Angliam venit antiquo pro more ordinandus ab archiepiscopo Cantuariensi, Anglorum primate. Quem ex praecepto eiusdem archipraesulis, Rogerus Saresberiae episcopus apud castellum suum quod vocatur Diuisio. 8. Calend. Octobris, Sabbato, ad diaconatus & ad presbiteratus promouit gradum. Ordinatus est autem episcopus. 6. Nonas Octobris, Dominica, apud Lambhitham à Radulfo Cantuariorum pontifice. Eius (que) cōsecrationi interfuêre episcopi, Ricardus Lundoniae, Rogerus Saresberiae, Robertus Lincolniae, Euerardus Norwicensis, & Dauid Bangornensis. Principalis ecclesia apud Theodekesbiriā ab episcopis Theulfo Wigornēsi, Ricardo Herefordensi, Vrbano Glamorgatensi, & à praefato Gregorio Dublinensi. 9. Calend. Nouembris, feria. 2. consecrata est summo cum honore.

16. Ciuitas Glaworna cum principali monasterio. 7.1144 1122 Idus Martij, feria quarto, denuo cōflagrauit incēdio, anno regni regis Anglorum Henrici. 22. Siquidem primo, quo [Page 497] regnare caepit anno. 11. Cal. Iunij, feria. 5. combusta est primò. Dorobernensis archiepiscopus. 25. Radulfus. 14. Cal. Nouembris, feria. 5 vita decessit Cantuariae. Iohannes Bathoniensis episcopus. 4. Cal. Ianuarij obijt.

1145 17. Robertus. 18. Lincolniensis episcopus, mense Ianuario,1123 dum apud Wodestoke (equo sedens) cum rege Henrico colloquium haberet, subito decidere caepit & obmutuit, deportatus ad hospitium morte improuisa obijt. Ranulfus quo (que) regis cancellarius miserabili obitu vita decessit. Vir eximiae religionis Gulielmꝰ, canonicus Sāctae Osgithae de Cice, ad archiepiscopatum Cantuariensem Glawornae, vbi in Purificatione sanctae Mariae rex tenuit curiam suam▪ eligitur: & à Gulielmo Wintoniensi episcopo (pluribus cooperātibus episcopis) 14. Cal. Martij, Cantuariae cōsecratur episcopus. Quo annuente, datus est (ipso quadragesimali tempore) Lindicolinae ciuitatis episcopatus, Alexandro Saresbiriēsi archidiacono. Posteà idem archiepiscopus Gulielmus, comitantibus secum Turstano Eboracensi archipontifice, Bernardo episcopo de Sancto Dauid, Sigefrido Glastoniensi abbate, Anselmo quo (que) abbate de Sancto Eadmundo, pro petendo pallio Romam iuit. Alexander rex Scotorum. 7. Calend. Maij, obijt. Rex Anglorum Henricus emensa festiuitate Pentecostes mare transijt. Archiepiscopus Cantuariae Gulielmus suscepto pallio à papa Calixto, & Turstanus Eboracensis archipresul cum socijs Romam redeūtes, ad regem in Normannia morantē venerunt. Et non multò pòst archiepiscopus Gulielmus Angliam redit, & Alexandrum Lincoliensi ecclesiae. 11. Calend. Augusti, Cantuariae consecrauit. Godefridum verò cancellarium reginae. 7. Cal. Septēb. in ecclesia sancti Pauli consecrauit episcopum Bathoniensi ecclesiae. Theulfus. 26. Wigorniensis ecclesiae antistes. 12. Calend. Nouemb. Sabbato, apud Hamtunā villam suam obijt.

1146 18. Arnulfus. 13. Rofensis episcopus, mense Martio 1124 [Page 498] obijt. Comes de Mellēto in ebdomada dominicae Passionis à militibus regis Henrici in Normannia captus, cum pluribus in arctam custodiā Rothomagi detruditur. Reuerendus prior Wigorniensis ecclesiae, Nicholaus nomine 8. Calend. Iulij, feria. 4. obijt. ‘Gaudeat in coelo qui, miserante deo.’ Gulielmus Cantuariensis archiepiscopus (vt rex mādarat) mare transijt. Calixtus papa obijt, cui Honorius Ostiensis episcopus successit.

1125 19. Monetarij per Angliam cum falsa moneta capti,1147 truncatis dextris manibus, & abscisis inferioribus partibus, regis ferale subeunt edictum. Mutatione postmodum monetae, cara facta sunt omnia. Hinc praeualida fames oborta, plurimam multitudinem hominum morte tenus affligit. Simon cancellarius reginae, & Sigefridus abbas Glastoniae, in episcopos eliguntur Normanniae, Simon quidem ad episcopatum Wigorniensem, Sigefridus ad Cicestrensem. Paschali festiuitate emensa. Simon & Sigefridus electi episcopi, cum archiepiscopis Gulielmo & Turstano, & cardinali Romano (Iohanne vocabulo) Angliā venêre: & Sigefridus apud Lambhitham. 2. Idus Aprilis, à Gulielmo archiepiscopo ordinatur antistes Cicestrensi ecclesiae, eius (que) ordinationi interfuerunt, Romanus cardinalis, Turstanus Eboracensis archiepiscopus, Euerardus Norwicensis, Ricardus Herefordensis, Bernardus de Sancto Dauid, Dauid Bangornensis, Vrbanus Glamorgatensis, & Iohannes Rofensis electus episcopus. Simon electus praesul Wigorniensis. 8. Idus Maij, die Ascensionis dominicae, à clero & populo cum festiua processione suscipitur Wigorniae, &. 10. Calend. Iunij, à Gulielmo archiepiscopo Cantuariae presbiter ordinatur Doroberniae. Imperator Henricus obijt, & sepultus est Spirae, vbi & auus eius.

ROmanorū 98. Leodegarius regnauit annis. 13. Simon electus Wigorniensis episcopus, comitāte Godefrido Bathoniēsi episcopo, Cantuariā venit: & à Gulielmo Cantuariensi archiepiscopo, Sabbato ebdomadae Pentecostes, [Page 499] presbiter ordinatur, & crastino cum magno honore sanctae matris Wigorniensis ecclesiae praesul consecratur. Cum quo Iohannes Cantuariae archidiaconus, ad ecclesiam Rofensem episcopus ordinatur. Quorum consecrationi interfuêre, Ricardus Herefordensis, Dauid Bangornensis, Godefridus Bathoniensis, Sigefridus Cicestrē sis. Simon Wigorniam ad sui praesulatus sedem veniens, maxima populi confluente multitudine, cum honorifica processione denuò s [...]scipitur, inthronizatur, laus summae Trinitati in illo celebratur. Eodem die, id est. 9. Calend. Iunij, dei seruus & in tota domo sua fidelis amicus, Benedictus nomine, anno praeterito de priore electus abbas Theodekesbiriensi ecclesiae, ibidē à puero nutritus in monachico habitu, & processu temporis concessu domini Wulstani praesulis, à quo omnes ecclesiasticos ordines iā dudùm susceperat, in pace & dilectione vnus de caenobitis Wigorniensibus effectus, ab eodem nouo praesule Simone nouus abbas consecratur Wigorniensi ecclesiae. Cuius consecrationi interfuêre processionales susceptores eiusdem praesulis, Ricardus Herefordensis, Godefridus Bathoniensis, Dauid Bangornēsis episcopi, & parrochiani sui abbates Guido Persorensis, Gulielmus Glouecestrensis, Godefridus▪ Wincelcūbensis, & pro abbate suo infirmitate depresso dominꝰ prior Eoueshamnensis Dominicus, prior etiam Maluernensis dominus Walcerus, illi inquam de quibus illud psalmographi potest pronuntiari: emittit deus fontes in conuallibus, & totum processionale agmē quod antistiti obuiā precesserat▪ Celebratur Sinodus Lundoniae, in ecclesia beati Petri apostolorum principis apud Westmonasteriū, mense Septembri, nona die eiusdē mē sis, id est. 5. Idus Septembris, vbi post multarum discussionem causarum promulgata sunt haec capitula, & ab omnibus confirmata, numero. 17. Praefuit autem huic Sinodo Iohannes de Crema, sanctae & apostolicae ecclesiae (de titulo sancti Grisogoni) presbiter cardinalis, & domini [Page 500] papae Honorij in Angliā Legatus, cum Gulielmo Cātuariensi & Turstano Eboracensi archiepiscopis, & cum episcopis diuersarum prouinciarum numero. 20. & abbatibus circiter. 40. & cum innumera cleri & populi multitudine. Sunt autem haec capitula.

Sanctorum patrum vestigijs inhaerentes, quenquam in ecclesia per pecuniam ordinari auctoritate apostolica prohibemus. Interdicimus etiā vt pro crismate, pro oleo, pro baptismate, pro paenitentia, pro visitatione infirmorum seu vnctione, pro communione corporis Christi, pro sepultura, nullum omninò praetium exigatur.

Statuimus praeterea, & apostolica auctoritate decernimus, vt in consecrationibus episcoporum, vel abbatum benedictionibus, seu in dedicationibus ecclesiarum, non cappa, non tapetae, non manutergia, non baccilia, & nihil omninò per violentiam, nisi spontè oblatum fuerit, penitùs exigatur.

Nullus abbas, nullus prior, nullus omninò monachus vel clericus, ecclesiam, siue decimam, seu quaelibet beneficia ecclesiastica, de dono laici, sine proprij episcopi auctoritate & assēsu suscipiat. Quod si praesumptū fuerit: irrita erit donatio huiusmodi, & ipse canonicae vltioni subiacebit.

Sancimus praeterea, ne quis ecclesiam sibi siue praebendam paterna vendicet haereditate, aut successorem sibi in aliquo ecclesiastico constituet beneficio. Quod si sumptū fuerit, nullas vires habere permittimus, dicētes cum Psalmista. Deus meus pone illos vt rotam, & (sicut dixerunt) haereditate possideamus sanctuarium dei. Adijcientes quoque statuimus, vt clerici qui ecclesias seu beneficia habent ecclesiarum, & ordinari quo liberiùs viuant subterfugiunt cum ab episcopis inuitati fuerint, si ad ordines promoueri contempserint, ecclesijs simul & beneficijs earum priuentur.

Nullus in diaconum, nullus in priorem nisi presbiter, nullus in archidiaconatum nisi diaconus promoueatur.

[Page 501]Nullus in presbiterum, nullus in diaconū, nisi ad certum titulum ordinetur. Qui verò absolutè fuerit ordinatus sumpta careat dignitate.

Nullus abbas, nullus omninò clericus vel laicus, quenquam per ecclesiam in ecclesia ordinatum, abs (que) proprij episcopi iudicio praesumat eijcere. Qui autem secùs facere praesumpserit, excommunicationi sub [...]acebit.

Nullus episcoporum alterius praesumat parochianum ordinare aut iudicare, vnusquis (que) enim suo domino sta [...] aut cadit: nec tenetur aliquis sententia, non à suo iudice prolata. Nemo excommunicatum alterius praesumat in cōmunionem suscipere. Quod si scienter fecerit, & ipse communione careat Christiana.

Praecipimus etiam nec vni personae archidiaconatus vel diuersi ordinis tribuantur honores. Presbiteris, diaconibus▪ subdiaconibus, canonicis, vxorum concubinarum & omninò omnium faeminarum contubernia auctoritate apostolica inhibemus, praeter matrem, sororem, amitam, siue illas mulieres, quae omni careant suspitione. Qui huius decreti violator extiterit, cōfessus vel cōuictus, ruinam proprij ordinis patiatur.

Vsura & turpe lucrum clericis omnimodis prohibemus▪ Qui verò super crimine tali confessus, fuerit conuictus, à gradu proprio deijciatur.

Sortiligos, ariolos, & anguria quae (que) sectantes eis (que) consentientes excommunicari praecipimus, perpetua (que) notamus infamia.

Inter consanguineos seu affinitate coniunctos vs (que) ad generationem matrimonia contrahi prohibemus, si qui verò taliter coniuncti fuerint, separentur.

Interdicimus etiam vt viri proprias vxores de consanguinitate impetentes, & testes quos adducunt non suscipiantur, sed prisca patrum seruetur auctoritas. Placet vobis? Placet; Placet vobis? Placet; Placet vobis? Placet.

Idem cardinalis relicta Anglia Normanniam vadit, ac [Page 502] demum reuertitur Romam Gulielmus quo (que) archiepiscopus, considerans ecclesiam regni Anglorum in ecclesiae Cantuariensis humiliatione graui scandalo consternatā, transit ipse mare, Romam iturus, rebus quae non aeque processerant, ne pari exorbitatione ampliùs procederent, opem pro posse laturus. Venit ergò Romam, & ab Honorio summo pontifice▪ qui Calixto successerat, honorisicè susceptùs est. Cui idem apostolicus vices suas in Anglia & Scotia commisit, & apostolicae sedis Legatum constituit.

1126 1. Rex Anglorū Henricus Angliam reuersus, in Natiuitate 1148 domini curiam suam in castro quod Windlesora vocatur diuiti apparatu celebrauit: & illuc totius regni nobilitatem sua sanctione adunauit. Vbi cū Eboracensis archiepiscopus in aequalitate archiepiscopi Cantuariensis regem vellet coronare, exemplo antecessorū suorum iudicio omnium repulsus est, & ad eum coronam regni nihil pertinere vna omnium sententia concorditer promulgauit. Lator insuper crucis, quam in regis capella corā se fecit deferri, extra capellam cum cruce eiectus est. Iudicio enim episcoporum & quorum (que) prudentium ecclesiasticas leges scientium probatum est ac roboratum, nulli metropolitae extra diocesim suam crucem licere ferre ante se. Finitis diebus festiuioribus, rex ac tota quae confluxerat dignitas regni Lundoniam vadit, ibi (que) ad iussum regis Gulielmus archiepiscopus & ecclesiae Romanae Lega [...]us, caeteri (que) Anglicae regionis episcopi omnes, cum principibus terrae ipsius, fide & sacramento sposponderunt filiae regis, se totum regnum Anglorum illi contra omnes defensuros si patrem suum superuiueret, nisi de legali cō iugio filium (qui sibi succederet) adhuc ante obitum suum procrearet. Ipsa siquidem defuncto imperatore Henrico, qui eam per plures annos in matrimonio tenuerat, absque liberis ad patrem suum reuersa, circa illum excellenti (sicut decebat) honore fulciebatur. Rex igitur, Gulielmo filio suo (sicut olim descripsimꝰ) ex hac vita subtracto, aliū [Page 503] qui regni haeres legitimè existeret nec dum susceperat, & ea re in filiā suā (sororē scilicet Gulielmi) cōditione qua diximus, regni iura transferebat. Ipse etiā rex consilio Baronum suorū concessit Cantuariensi ecclesiae & Gulielmo archiepiscopo, & omnibus successoribus eius, custodiam & constabulationem castelli Rofi semper in posterum possidendam, & in eodem castello munitionem vel turrim (quam voluerint) sibi faciant, & in perpetuum habeant & custodiant. Et milites qui custodiae eiusdem castelli deputati fuerint, intrent & exeant per vices suas, sicut intrare & exire debuerint. Et de eodem castello ei securitatem faciāt. Hugo abbas Sancti Augustini, Dominica die Passionis domini, obijt. Robertus cognomento Peccatū, Couētrensis episcopus vita decessit, & Couētriae quiescit.

2. Gulielmus Dorobernensis archiepiscopus cōgregauit 1127 1149 generale Concilium, omnium episcoporum & abbatum, & quarum (que) religiosarum personarum totius Angliae, apud Monasterium sancti Petri in occidentali parte Lundoniae situm. Cui concilio praesedit ipse sicut archiepiscopus Cātuariae & Legatus apostolicae sedis, cō sidentibus secum, Gulielmo Wintoniensi episcopo, Rogero Saresbiriensi, Gulielmo Excestrensi, Alexandro Lincolniensi, Herueo Eliensi, Euerardo Norwicensi, Sigefrido Cicestrensi, Ricardo Herefordēsi, Godefrido Bathoniensi, Iohanne Rofensi, Bernardo de Sancto Dauid, Vrbano Glamorgatensi siue Landauēsi, Dauid Bangornēsi. Ricardus Lundoniēsis & Robertus Couētrensis iā obierāt, nec aliquis in sedem illorū eo vs (que) successerat. Turstanꝰ autem Eboracēsis archiepiscopꝰ directis nūtijs ac litteris, rationabili causa ostendit se cōuētui ipsi interesse nō potuisse. Randulfus verò Dūholmensis episcopꝰ eo tendens, infirmitate correptus est, nec iter ceptum perficere potuit, sicut Prior ecclesiae & clerici (quos illuc direxerat) sub testimonio veritatis attestati sunt. Wigorniensis autem episcopus Simon ad parentes suos trans mare iuerat, & nondum reuersus [Page 504] erat. Confluxerant quo (que) illuc magnae multitudines clericorum, laicorum tam diuitum quàm mediocrum, & factus est conuentus grandis & inaestimabilis. Sedit autem. 3. diebus, id est tertio Idus Maij▪ & die sequenti, tertio (que) post hoc, qui fuit. 17. Cal. Iunij. Acta sunt ibi de negotijs saecularibus nōnulla, quaedā quidē determinata, quaedā dilata, quaedam verò (propter nimium aestuantis turbae tumultum) ab audiētia iudicantium profligata. Quae autem communi episcoporum consensu in ipso Cōcilio decreta sunt & statura, sicut illic publicè recitata sunt & suscepta, in hoc opere placuit annotare. Sunt igitur haec. Ecclesias & ecclesiastica beneficia, seu quoslibet ecclesiasticos honores vendi vel emi, auctoritate beati Petri apostolorum principis & nostra, omninò prohibemus. Qui verò hoc praeceptum violasse conuictus fuerit, clericus quidem (etiamsi canonicus regularis sit vel monachus) ab ordine deponatur, laicus verò exlex & excommunicatus habeatur, & eiusdem ecclesiae vel beneficij potestate priuetur. Ordinari quenquam per pecuniam in ecclesia dei vel promoueri, auctoritate sedis apostolicae modis omnibus interdicimus. Exactiones certas pecuniarum pro recipiendis monachis, canonicis, & sanctimonialibus, condemnamus. Nullus in decanum nisi presbiter, nullus in archidiaconatum nisi diaconus constituatur. Quod si quis ad hos honores infra praedictos ordines iam designatus est, moneatur ab episcopo ad ordines accedere. Quod si iuxta monitionem episcopi ordinari refugerit, eadem ad quam designatus fuerat careat dignitate. Presbiteris, diaconibꝰ, subdiaconibus, & omnibus canonicis, contubernia mulierum illicitarum penitùs interdicimus. Quod si concubinis (quod absit) vel coniugibus adheserint, ecclesiastico priuentur ordine, honore, simul & beneficio. Presbiteros verò parochiales (si qui tales fuerint) extra chorū eijcimꝰ, & infames esse decernimus. Archidiaconis verò & ministris (quibus hoc incūbit) auctoritate dei & nostra praecipimus, [Page 505] vt omni studio & solicitudine procurent ab ecclesia dei hanc perniciem omninò eradicare. Quod si qui in hoc negligentes, vel (quod absit) cōsentientes inuenti fuerint, primo & secundo ab episcopis dignè corrigantur, tertio verò canonicè seueriùs corripiantur. Concubinae verò presbiterorū & canonicorum, nisi ibi legitimè nupserint, extra parochiam expellātur. Quod si postea culpabiles inuentae fuerint, in cuiuscun (que) territorio sint, à ministris ecelesiae capiantur, & sub excommunicatione praecipimus ne ab aliqua potestate minore vel maiore detineantur, sed liberè eisdem ministris ecclesiae tradantur, & ecclesiasticae disciplinae vel seruituti (episcopali iudicio) mancipentur. Vt nullus archidiaconus in diuersis episcopatibus diuersos archidiaconatus teneat sub anathemate prohibemus: immò ei cui priùs assignatus erat tantùm adhaereat. Episcopi, presbiteros, abbates, monachos priores subiectos, firmam tenere inhibeant. Decimas sicut dei summi dominicas, ex integro reddi praecipimus. Vt nulla persona ecclesias vel decimas, seu quaelibet alia ecclesiastica beneficia det vel accipiat, sine cōsensu & auctoritate episcopali, canonica auctoritate vetamꝰ. Nulla abbatissa vel sanctimonialis carioribus vtatur indumentis, quàm agninis vel cattinis. Rex igitur cū inter haec Lūdoniae moraretur, auditis Cōcilij gestis cōsensū praebuit, auctoritate regia & potestate concessit, & confirmauit statuta Cōcilij, à Gulielmo Cantuariensi archiepiscopo, & sanctae Romanae ecclesiae Legato apud Westmonasteriū caelebrati. Hugo quidā nomine, de episcopatu Rofensi, abbas institutꝰ, à Gulielmo Doroberniae archiepiscopo in Cicestra, Dominico qui fuit. 2. Idus Iunij, ad susceptae dignitatis gradū, quae est apud Sāctum Augustinum, merito honore promotus est. Ricardus Herefordensis episcopus. 18. Calend. Septembris, feria. 2. apud suam villā quae vocatur Ledberia obijt. Cuius corpus Herefordiā delatum, cū coepiseopis in ecclesia sepelitur. Rex Anglorum Henricus mare transijt.

[Page 506] 1128 3. Turstanus Eboracēsis archiepiscopus Robertum,1150 quem Alexander rex Scotiae, ecclesiae Sancti Andreae intruserat, petente Dauid fratre ac successore Alexandri, in episcopum Eboraci consecrauit. In quo officio Randulfum Dunholmensem episcopum, & quendam Radulfum ad Orcades Insulas iam olim episcopum ordinatum, sibi adiutores asciuerat. Qui Radulfus quoniā nec principis terrae, nec cleri, nec plebis, electione vel assensu fuerat ordinatus, ab omnibus refutatus & in loco pōtificis à nemine susceptus erat. Hic quia nullius episcopus vrbis erat, modo Eboracensi modo Dunholmensi adhaerens, ab eis sustentabatur, & vicarius vtrius (que) in episcopalibus ministerijs habebatur. Ab his ita (que) Robertus consecratus, nullam (vt dicitur) professionem de quauis subiectione vel obedientia ecclesiae Eboracensi aut eius pontifici facere permissus à Scotis est, licet Eboracensis canonicus fuerit. Quidam ecclesiae Lugdunensis canonicus, vir probus & grandaeuus, electus est ad pontificatum ecclesiae Lundoniensis. Defunctus siquidem Ricardus fuerat eiusdem ciuitatis antistes. Et iste Gilebertus nomine, cognomine verò Vniuersalis, loco illius à rege Henrico & Gulielmo archiepiscopo, annuente clero & populo, substitutus erat. Sacratus autem est Cantuariae ab ipso archiepiscopo in matre ecclesia. 11. Cal. Februarij, cooperantibus & ministrātibus sibi in hoc officio, Sigefrido episcopo Cicestrēsi, & Iohanne Rofensi, sub praesentia abbatum & aliarum magnarum & honestarum personarū, pro hoc ipso Cantuariae conuenientium, suscepta priùs ab eo professione, ex more antecessorum suorum, qua se illi & omnibus successoribus eius canonicam subiectionem & obedientiam per omnia exhibiturum fore promisit. Vrbanus Glamorgatensis seu Landauēsis episcopus, quia de quarundā causarū querelis, quas anno praeterito in generali Concilio super Bernardū episcopū de Sancto Dauid promouerat, non iustè erga se agi persenserat, emensa festiuitate Purificationis [Page 507] sanctae Mariae mare transijt, Romam iuit, apostolico papae causam itineris certa attestatione suorum intimauit. Cuius idem apostolicus votis ac dictis fauit, & regi Anglorum Henrico & Gulielmo archiepiscopo & omnibus Angliae episcopis literas direxit, omnibus apostolica mandans auctoritate, vt iustae exactioni illius nemo obstaret in aliquo. Godefridus abbas Scrobbesbiriensis obijt. Vir religionis extimiae Cātuariae prior Goffridus nomine, rege Scotorum Dauid petente, & archiepiscopo Gulielmo annuente, abbas eligitur ad locum in Scotia, qui Dunfermelin dicitur. Ordinatus est autem à Roberto episcopo ecclesiae Sancti Andreae. Vrbanus Landauensis episcopus prospero reditu Angliam reuertitur, regio iussu praecepta apostolica complentur, sic (que) nunc ille quaesitis ex dei gratia potitur. De collegio fratrum Scrobbesbiriae deo seruientiū vnus electus, Herbertus nomine, à Gulielmo Dorobernensi archiepiscopo apud Lewes abbas consecratur, & ecclesiae Serobesbiriensi abbatis iure praeficitur. Hugo Certesiensis abbas obijt. Comes Flandrensiū Gulielmus nomine, Miser cognomine, ab hostibus circumuentus vulneratur, & ingrauescente dolore, morte cunctis dolenda. 6. Calend. Augusti defungitur, & apud Sanctum Bertinum sepelitur. Dunholmensis episcopus Rādulfus Nonis Septemb. obijt. Et Gaufridus Rothomagensis archiepiscopus vita decessit. 4. Cal. Decemb.

1151 4. Gulielmus Wintoniensis episcopus defunctus. 8.1129 Calend. Februarij, Wintoniae sepelitur. Mense Iulio rex Anglorum Henricus de Normānia Angliam redijt. Henricus Glastoniensis abbas, nepos regis Henrici, ad episcopatū Wintoniensis ecclesiae mēse Octobri electus, Wintoniae à Gulielmo Cantuariensi archipraesule. 15. Cal. Decembris, die dominico, consecratur episcopus. Rogerus nepos Gosfridi de Clintuna, Bukingahamnēsis archidiaconus, ad praesulatum Cestrensem electus. 12. Calend. Ianuarij, Sabbato, presbiter ordinatus, & die sequenti à [Page 508] Gulielmo Dorobernēsi archipraesule consecratur episcopus Cantuariae. Honorius papa obijt.

1130 5. Idem Rogerus à Simone Wigornensi episcopo apud 1152 Couentreiam praesulari sede inthronizatur. 5. Idus Ianuarij, die dominico. Eximiae vir religionis Glocestriae caenobita, Reignaldus nomine, abbas est electus, & ab eodem praesule, sexto Calend▪ Februarij, die Lunae, consecratur Wigorniae, & sic Eoueshamnensi ecclesiae abbatis iure praeficitur. Hugo venerandus abbas Radingensis ecclesiae, ad Rothomagensem praesulatum eligitur. Ecclesia Christi Cantuariae. 4. Nonas Maij, die Dominica, à domino Gulielmo eiusdem ciuitatis archiepiscopo dedicata est cum magno honore. Cuius consecrationi interfuêre praesules hi, Iohannes Rofensis, Gilebertus Lundoniensis, Henricus Wintoniensis, Alexāder Lincolniensis, Rogerus Saresbiriensis, Simon Wigornensis, Rogerus Couentrensis, Godefridus Bathoniensis, Euerardus Norwicensis▪ Sigefridus Cicestrēsis, Bernardus de Sancto Dauid, Andoenus Ebroicensis, Iohannes Sagiensis. Quarto post hoc die▪ id est Nonis Maij, praesente rege Henrico ciuitas Rofensis magno incendio conflagrauit. Die tamen sequenti, quae tunc fuit dominica Ascensionis, noua ecclesia sancti Andreae consecratur à Gulielmo archipraesule, suffragantibus sibi in hoc ministerio quibusdam de praefatis antistitibus. Religiosus prior de Lewes Ansgerus, Radingensis ecclesiae abbas eligitur Wintoniae. Prior Wintoniē sis ecclesiae▪ Ingul [...]us nomine apud Wudestoke abbas electus Abbendunēsi ecclesiae, à Rogero Saresberiensi praesule. 6. Idus Iunij, die dominica, cōsecratur Saresbiriae, Gulielmus Glaornensis abbas, prae senectute pastorali cura sponte dimissa, eiusdē ecclesiae, religiosum caenobitā Walterum nomine cum consensu fratrum pro se abbatem eligit. Qui à Simone Wigorniae praesule. 3. Nonas Augusti, die dominica consecratur Wigorniae. Eodem anno rex Anglorum Henricus mare transijt.

[Page 509] 1153 6. Et anno sequenti mense Iunio Angliam redijt. Robertus 1131 prior reuerendus Lantoniensis ecclesiae, ad Herefordensem praesulatum electus, à Gulielmo Doroberniae archiepiscopo. 3. Calend. Iulij episcopus consecratur Oxen [...]ordiae. Serlo quo (que) Saresbiriensis canonicus, à Simone Wigorniēsi pontifice apud Bloccesleā episcopalē villam suam abbas consecratur, & Cirencestrensi ecclesiae abbatis iure praeficitur. Venerandi abbates Reignaldus Ramesiensis. 13. Calend. Iunij, & Gulielmus Glaornensis, Herueus priùs Bancornensis postmodùm Eliensis primus episcopus. 3. Cal. Septembris, obierunt.

7. Stella cometis. 8. Idus Octobris ferè per. 7. dies apparuit.1132 1154 Maxima pars Lundoniae ciuitatis in ebdomada Pentecostes igne combusta est. Anno. 33. ex quo rex Anglorum Henricus regnare caepit, feria. 4. die etiam ipso secundum anni reuolutionem quo frater & praecessor illius Henrici, Gulielmꝰ scilicet Rufus, rex interfectus est, & ipse Hēricꝰ primo regni sui anno suscepit gubernacula. 4. Nonas Augusti, tale constat cōtigisse spectaculū. Cum igitur rex praedictus Henricus circa maris litus transfretādi causa moraretur, vento persaepè ad transfretandū existente secundo, tandem die praefato circa meridiem, cum ad mare transiturus perrexisset, suorum (vt mos est regibus) cōstipatus militum turmis, subitò in aëre nubes apparuit, quae tamen eiusdem quantitatis per vniuersam Angliam non comparuit. In quibusdam enim locis quasi dies obscurus videbatur, in quibusdam verò tantae obscuritatis erat, vt lumine candelae ad quodlibet agendū ipsa protecti homines indigerēt. Vnde rex latus (que) regium ambientes & alij complures mirantes, & in coelum oculos leuantes, solem ad instar nouae lunae lucere conspexerunt, qui tamen non diu se vno modo habebat. Nam aliquando latior, aliquando subtilior, quandoque incuruior, quandoque erectior, nunc solito modo firmus, modo mouens, & ad modum viui argenti motus & liquidus [Page 510] videbatur. Asserunt quidam eclipsim solis factam fuisse. Quod si verum est, tūc sol erat in Capite Draconis, & luna in Cauda, vel sol in Cauda & luna in Capite, in. 5. signo, id est Leone, in. 17. gradu ipsius signi. Erat autē tūc luna. 27. Eodem etiam die & eadem hora, stellae plurimae apparuêre. Necnon die eodem, cum naues ad praedicti regis transitum paratae, in litore anchoris firmarentur, mari pacatissimo, vēto (que) permodico existente, cuiusdam nauis magnae anchorae à terra quasi vi aliqua subitò auulsae sunt, nauis (que) commota multis mirantibus, eam (que) tenere nitentibus nec valentibus, sibi proximam nauem commouit, & sic. 8. naues vi ignota commotae sunt, vt nulla illarum illesa remansisset. Multi etiam dixerunt, se eodem die & circa eandem horā vidisse in Eboracensi prouincia ecclesias quamplures quasi sudore perualido madefactas. Haec omnia. 4. Nonas Augusti. 4. etiam feria (vt dictum est) contigerunt. Sexta autem feria eiusdem septemanae, scilicet. 2. Nonas eiusdē mensis, summo mane in pluribus Angliae partibus terraemotus factus est magnus. Fuerunt etiā qui dicerent, se in subsequenti ebdomada, feria. 2. sexto videlicet Idus mensis eiusdem, cum luna foret. 3. ipsam vidisse primam, qualis in tali aetate esse solet, paruo (que) interuallo vespere eiusdem se ipsam vidisse magnam, ad modū scuti rotundi valde (que) rutilantis. Dicebant quo (que) plures, se ipsa nocte vidisse duas lunas, inter se quasi longitudine hastae vnius distantes.

1133 8. Rex autem Henricus mare transiens, reliquit Angliam,1155 petit Normanniam, non vlteriùs vita comite rediturus, vel visurus Angliam. Mense Nouēbri ciuitas Wigornia (vt crebrò solet) incendio conflagrauit.

1134 9. Robertus frater regis Henrici, quondam Comes 1156 Normāniae, sed postmodum ab illo in bello captus, & diu in custodia per Angliā positus, apud Cairdif in Walia defunctus, Glauornae magno cū honore humatur. Godefridꝰ Bathoniēsis episcopus. 17. Cal. Septēb. obijt. Cui processu [Page 511] tēporis successit quidā monachꝰ, Robertus nomine, Flandrēsis genere, sed est natus in partibus Normāniae, ex monacho fit episcopus. Sic enim disposuit Wintoniēsis praesul Henricus: nō tunc, sed nunc Romanae ecclesiae Legatus.

10. Rex Anglorum Henricus, annis. 35. & quatuor 1135 1157 mensibus exactis, ex quo regnare caepit. 4. Nonas Decembris, anno aetatis suae. 69. obijt Normāniae. Cui Stephanus, sororis suae filius, electus in regem Angliae, à Gulielmo archipresule Doroberniae. 13. Calend. Ianuarij, die dominica, rex cōsecratur Lundoniae. Vbi in dominicae Natiuitatis clemēti gratia, & in regia praerogatiua, cum totius Angliae primoribus curiam suam tenuit. Qua sacrosancta emensa festiuitate, regis Henrici nuper defuncti corpori de Normānia Angliam delato, non modica stipatus nobiliū caterua rex obuiat, & ob amorē auunculi regias scapulas feretro supponens, cum Baronibus suis Nonis Ianuarij corpus Radingū deportari fecit. In missarū celebrationibus, & oblationibus diuersis ac pretiosis, in elemosinis pauperū numerosae multitudini expēsis, exequijs ritè celebratis, mēbris (que) feretro expositis, tumulo ex more cō posito, in beatissimae ac gloriosissimae virginis Mariae principali ecclesia, quā ipse rex Henricus pro remedio animae suae, terris, siluis, pascuis, pratis, ac varijs ditarat ornamētis, ante altare, magna honorificentia, regia reconditur gleba.

Rex hic Henricus terrenis rebus opimus,

Ereptis paenis, coeli potiatur amenis.

Quo sepulto, & Stephano regnante, necnon multò ante, vbi (que) locorum per Angliam & Normanniam dirupto pacis faedere plurima fit deturbatio. Quis (que) in alterum caput eleuat. Quae oritur discordia, in vastando omnium nobilium & ignobiliū, alta ac diuersa subintrat maenia. Quis (que) alium rebus spoliat. Potens impotentem vi opprimit. Questum super hoc agētem minis territar. Neci traditur, qui resistit. Opulenti regni optimates, diuitijs affluentes, minimè procurant quàm impiè tractentur miseri. Sibi [Page 512] suis (que) duntaxat consulunt. Vitae necessarijs castella & oppida muniūt, manu militari instruunt, timent regni mutationem, non animo supernam perpendentes dispositionem. Inuestigabiles enim sunt viae eius Dum autem ob regium terrorem, rugitui leonis comparandum, omnia deberent paci cedere, iam in pluribus locis & maximè in Walia depopulatio & depredatio minimè cessat. Hinc cōijcere quis poterit, quòd mediocri prudentia imbecilli (que) fortitudine, & magis iniustitia quam iustitia (à quibus regi debet) regitur Anglia. In regnante auaritia & in cuiussibet honoris ambitione pessima, vix aliqua intercurrit quae est mater virtutum temperantia. Rex Anglorum equestri milite & pedestri exercitu armato Domnaniam penitrat, longi temporis spatio Exancestrense castellum obsessurus, quod Balduinus, de Reduers cognomine, contra regiam maiestatem munierat. At demum his qui intus erant vitae necessarijs deficientibus, dextris (que) datis & acceptis, ipse Balduinus cum vxore & filijs exhaeredatur, & Anglia expellitur. Obierunt venerabilis Radingensis ecclesiae abbas Ansgerus, sexto Cal. Februarij, Godefridus Bathoniensis episcopus. 17. Cal. Septembris.

1136 11. Defuncto rege Henrico, quarto Nonarum Decembris,1158 fit statim in Calendis Ianuarij graue praelium apud Guher, inter Normannos & Walenses, vbi quingenti & sedecim ex his & ex illis corruerunt. Corpora verò eorum à lupis horribiliter per agros discerpta & deuorata sunt. Facta est exinde magna nimis Walensium irruptio, ecclesiarum villarum segetum animalium grauissima per eosdem Walenses longè latè (que) destructio, castellorum seu aliarum munitionum exustio, hominum innumerabiliū (diuitum & pauperum) occisio dispersio & in exteras terras venditio. Inter quos nobilis at (que) amabilis Ricardus Gis [...]eberti filius, eorundem Walentium praeuētus insidijs, 17. Cal. Maij perimitur, corpus (que) eius Glaornam delatū, in Capitulo fratrum honorificè sepelitur. Subsecutum est [Page 513] hoc anno bellum aliud grauissimū apud Caradigan, mense Octobri, ebdomada secunda, in quo tanta hominum strages facta est, vt exceptis viris in captiuitatem abductis, de mulieribus captiuatis decies centum decimae remanerent, maritis earum cum paruulis innumeris, partim aqua demersis, partim flamma consumptis, partim gladio trucidatis. Erat (que) ibi magnam videre miseriam, cùm fracto ponte super fluuium Teuwi, fieret huc illuc (que) discursantibus pons humanorum corporum siue equorum inibi dimersorum horrenda congeries. Dorobernensis archiepiscopus Gulielmus decimoquinto Patriarchatus sui anno, duodecimo Calendarum Decembrium die, apud villam suam defunctus, Cantuariae sepelitur. Viri religionis eximiae & magnae prudentiae, abbates de Persora Guido, Nonis Augusti: de Wincelcumba Godefridus▪ de Teodekesbiria Benedictus abbas, Idibꝰ Martij, huic vitae modum fecerunt.

Exemptis mundo, det Summus viuere summo.

12. Rex Anglorum Stephanus, mense Martio, ante 1159 Pascha, mare trāsiens, in transmarinis partibus moratur.1137 Rex Waliae Griffinus, Rhesi regis filius, dolo cōiugis suae defungitur. Walenses in defensione suae natiuae terrae, non solum à Normannis diuitibus, sed etiam à Flandrensibus (iussu quondam regis Henrici terram Waliae incolentibus) multa perpessi, pluribus vtrin (que) peremptis, deuictis tamen in calce Flandrensibus, non cessant in circuitu omnia deuastare, villas ac castella vastendo cōburere, omnes resistentes sibi (simul cum innocentibus & nocentibus) neci tradere. Inter quos vnus miles (Paganꝰ nomine) vir vt fertur strenuitatis magnae, dum predantes Walenses insequendo capere vellet & occidere, capite perforatus lancea occubuit: Glaornam delatus, in capitulo fratrum sepelitur. Feria. 6. in ebdomada Pentecostes Eboraca ciuitas cum principali monasterio conflagrauit incendio. Non multò pòst Rofensis ciuitas igne crematur. [Page 514] Feria. 5. quarto Cal. Augusti, Bathoniensis ecclesia cum tota ciuitate, & eodem mense Augusti ciuitas Leogera igne combustae sunt. Vt quorūdam veredico relatu agnouimus, apud Windleshoram vno dierum stante populo ad celebrationem missae, lux quaedam infulserat in interioribus ecclesiae. Quo attoniti quidam foras exierunt, & eleuatis sursum oculis aspiciunt stellam insolitam coelo radiantem. Reuersi animaduertunt, de radijs stellae lucem quae visa est descendisse. Miraculo successit miraculum. Quae super altare stabat vident crucem se mouentem, & nunc dextra sinistram, nunc sinistra dextram more plangentium constringentem. Hoc factum est tertiò. Crucem dehinc totam tremere, defluenti sudore totam etiam sudare, ferè medio horae spatio, postmodum verò in priorem statum reuersam. Apud Suthwellam archiepiscopalem villam, dum in sepulturam cuiusdam pararetur fossa, quorundam reliquiae sanctorum & vitrea ampulla, cum limpidissima aqua, lateribus surrectis, velut à fractura tuentibus eam, reperta est. Qua infirmis data, & gustata, sanitati pristinae restituuntur. Vt aure percepi praecedens miraculum: Wintoniensis episcopus Henricus subsequens narrauit. Eboracensis archipraesul Turstanus, qui cū Saresbiriensi episcopo Rogero, & quibusdam alijs episcopis & regni primoribus, Concilium tenuerant apud Northamtoniam, in plurimorum audientiam. Rex Francorum Ludouicus, mense Maio, obijt. Cui Philippus filius eius successit.

Fluctuabat adhuc iam annis. 7. Romana sedes propter papatum duorum, Gregorij scilicet qui & Innocentius, & Petri qui & Leo. Quorū causa, inter Lothariu Romanorū imperatorem & Rogerum Apuliae Ducem, exortum fuit bellum. Diuitijs pleni ambo hij. Vnus religione & dignitate superior vel excellentior: alter in cōfusionem sui auro prestantior. Imperialis tamen sublimitas (vt dignum & iustū est) omni regiae dignitati praestat in omnibus. Ambo [Page 515] Romae praedictos constituerunt episcopos episcoporum. Lotharius Gregorium canonicè electum. Rogerus Petro Leoni Romanae vrbis cōcessit papatum. Verùm hac inter eos dissensione cardinalium auctoritati & prefectoriae dignitati displicente, amore pecuniae nunc Gregorium in Petri expulsione, nunc Petrum Gregorij exclusione in apostolicā sedem recipiunt. Cōstitutus deni (que) à Lothario Gregorius apostolicam regit sedem. Electus à Rogero velut alter papa Lateranis sedit, antiqui Petri Leonis soboles Petrus Leo: quo vtros (que) si stimulat dignitatis ambitio, neuter placens deo. Quae cùm fiunt in mundo, dei seruantur iudicio, cuius iudicia abyssus multa. Causa tantae dissensionis in capite omniū per orbem ecclesiarum, Romae quàm plurimis annis habitae, communi principum consilio statuitur dies, quo inter Romanos & Apulienses duellum fiat, & deus omnipotēs iudex omnium, cui disposuerit victoriam tribuat. Congregato exercitu ferè innumerabili, Lotharius Imperator (licet infirmitate positus) castrametatus est in Apulia. Rogerus multorum milium peditum & equitum multitudine cōstipatus occurrit. Pugnatum est vtrin (que). Deo autem sic disponente, Imperator cum suis vincens triumphat, Rogerus cum suis victus fugam inijt. Cuius regia corona, quam sibi fecerat vt rex coronaretur, auro praefulgida insidiosè tamē reperta, in donum acceptabile imperatoriae traditur excellentiae. Qui repatrians, non multò pòst regnum cum vita amisit. Mense Decembri rex Anglorum Stephanus Angliam redijt, & in Natiuitate Domini apud Dunstapolam villam in Bedefordensi prouincia sitam curiam suam tenuit.

1160 1. ROmanorum. 99. Conradus, Dux Bauariorum, nepos Henrici superioris, qui habuit in 1138 imperatricem filiam regis Anglorum Henrici, regnauit annis. 12. Olim temporis gens quaedā ab aquilonali parte [...] [Page 518] pridie vino defluente vacuatam. Quo viso, cuius negligentiae damnum hoc imputaret ignorans, grauiter non sine magna admiratione indoluit, famulo (que) suo ne cui (que) proderet quod acciderat denuò precipiens, priusquā vespere lectum peteret omnes obices cuparum diligētia qua potuit muniens, tristis & anxius stratum adijt. Surgens (que) diluculo, aperto cellario vidit die tertia cupa pessulum extractum, & vinum vs (que) ad foramen effusum. Vnde nō immeritò super hijs quae acciderant pe [...]territus, & diutiùs commune damnum silere metuēs, ad abbatem festinauit, eius (que) pedibus prouolutus, quae viderat per ordinem intimauit. Qui habito cū fratribꝰ cōsilio, iussit vt obices vasorū quae vinū habebāt aduesperāte die chrismate circūlinirentur. Quod & factum est. Illucescente autem die praedictus frater ex more cellarium ingressus, reperit puerulum nigrum mirandae paruitatis, in vno de pessulis manibus herentem. Quem festinè compraehendens, & ad abbatem deferēs: en ait domine, puerulus iste (quem vides) omne damnum quod in promptuario pertulimus, nobis intulit. His dictis, retulit ei qualiter eundem puerulum in obice pendentem inuenit. Abbas autem eiusdem pueruli qualitatem (vltra quàm credi potest) admiratus, accepto consilio monachilem hahitum ei parare iussit, & cum scolaribus puerulis in claustro cōuersari. Quo facto, puerulus idem (sicut abbas iusserat) scolares puerulos nocte die (que) comitatur▪ nunquā tamē cibum aut potum sumebat, nulli publicè aut priuatim loquebatur. Alijs nocturnis aut meridianis horis quiescētibus, ipse in lecto residebat, sine intermissione plorans & singultus creberrimos emittens. Inter haec, abbas quidam alterius ecclesiae (orationis gratia) ad eundem locum veniens, aliquantis diebus ibidem detentus est. Cum (que) scolares pueri ante eum sepiùs transirent, vbi cū abbate & maioribus eiusdē ecclesiae residebat, puerulus ille paruulus (protensis ad eum manibus) cū lachrimis respiciebat, quasi aliquid petens ab eo. [Page 519] Quod dum saepiùs ageret, abbas idem paruitatem eius admirans, sciscitatus est assidentes sibi, vt quid tam paruulum puerulum in conuentu vellent habere. Qui subridentes, nō est (iniquiunt) domine talis iste puerulus vt existimas. Et narrauerunt damnū, quod eis intulerat, & qualiter in pessulo cupae herens manibus inuētus sit: seu qualiter se continuerit intrans & exiens inter eos. Quibus auditis abbas expauit, & altiùs ingemiscens, quantotiùs ait eum de monasterio expellite, ne maius damnum vel grauissimū incurratis periculū. Manifeste enim diabolus est in humana latēs effigie, sed dei misericordia vos protegē te per merita sanctorū (quorū hic habentur reliquiae) non potuit vos ampliùs nocere Protinùs ad imperium abbatis eiusdē ecclesiae puerulus adductus est▪ & cum eum monachili habitu spoliarent, inter manꝰ eorū vt fumus euanuit.

Rex Anglorum Stephanus, in octauis Paschae, quod erat quarto Idus Aprilis, tenuit Concilium Northamtoniae, cui praesidebāt Eboracensis archiepiscopꝰ Turstanus, episcopi, abbates, Comites, Barones, nobiles qui (que) per Angliā. In quo etiam Concilio quorundam electione, Exoniensi ecclesiae iam pastorali cura destitutae, de medio facti praesulis Gulielmi de Warawast archidiaconus, nomine Robertus, pastorali cura praeficitur. Duae quo (que) dantur abbatiae, vna Wincelcumbae cuidam Cluniacensi monacho (vt ferunt) regis propinquo, nomine Roberto, altera sanctae Mariae Eboraci eiusdem ecclesiae cuidam monacho▪ Quorum vnus scilicet Wincelcumbensis electus, die Pentecostes. 11. Calend. Iunij. à venerando praesule Simone, abbas Wincelcumbensi ecclesiae ordinatur Wigorniae. Rex de Northamtonia mouens castra, diuertit Glawornam. Cuius aduentu praecognito, ciues Glaornenses plus quinque miliarijs venienti cum magno occurrunt gaudio, laetum (que) cum fauore propriam conducunt ad vrbem. Ibique à monachis, feria tertia Rogationum, cum processionali susceptus honore, annulum suum regium supra [Page 520] sanctum ponit altare, quem die eodem capellani regij, datis pro eo. 50. solidis, regi reportant. Inde eum Milo (tunc suus Conestabularius) cum honore regiam conducit ad aulam, vbi ei die sequenti ciues vrbis fidelitatem iurauerunt. Dei tertia, feria scilicet quinta, ad monasterium rex cum suis reuersus, dominicae Ascensionis laetabundus processionum seu missarum interfuit solennitati. Qua peracta festiuitate, audito rex de castello quod contra illum obfirmabatur Herefordiae, illo in expeditione maxima castrametatus est. Quo perueniens, famae auditae reperit veri simile. Vnde in eodem loco ferè. 4. vel. 5. hebdomadarum spacio demoratus, die quo (que) Pentecostes in ecclesia sanctae dei genetricis Mariae coronatus, mandat per Angliam manus militum venire sibi in auxilium, ad expugnandum omnes regiae dignitatis inimicos. Interim in eiusdem regis praesentia, ciuitas Herefordensis infra pontem fluminis Wegae cōburitur igne. Nec multò pòst regis & totius curiae percutit aures, Oxenefordensis ciuitatis dolenda cunctis combustio. Viso & cognito Herefordēses castellani, in graui multitudine exercitus regem de se triumphantem, dextris datis & acceptis regi sese dedebāt. Et quoniam ipse rex pietatis & pacis erat, immò quia est, nec nocere alicui operam dedit, sed hostes liberos abire permisit. Oppidum insuper Wibbeleage nominatum, quod Galfridus de Talebot contra regem tenuerat, illo iam in fugam verso, cuius arte & ingenio illis in partibus sub dirumpendae pacis faedore regis aduersarij sustinebantur, rex cepit: & illud, & praedictum Herefordense castellū instructis militibus muniuit. Inter haec praedictus Albericus Ostiensis episcopus, apostolica functus legatione Angliam venit, euellere euellenda, destruere destruenda, aedificare aedificanda, plantare plantanda. Lectis coram rege & primoribus Angliae literis ab apostolica sede directis, licet non in primis, pro reuerentia tamen apostolicae auctoritatis demum suscipitur, Circuiens (que) [Page 521] Angliam, considerat omnia, conseruat animo vniuersa prouiso & constituendo Concilio corrigenda. Aliquandiu rex moratus Herefordiae, cum suis inde secessit. Orbata regis praesentia ciuitate, ipsa die. 17. Cal. Iuliarium, feria quinta, vltra flumen praedictum Wegae à praedicto Galfrido comburuntur omnia, nullo tamen de nostris, 7. vel. 8. de Walensibus occisis. Effusionem sanguinis plurimorum de alijs supradictis dicere supersedeo, nam ignoratur numerus. Exinde rex iam instante Natiuitate sancti Iohannis ad Oxenefordiam profectus, audito quod castellum Diuisas nun cupatum, contra illum obfirmaretur, missis nuntijs ad eiusdem castelli fundatorem, Salesbiriensem episcopum Rogerum, tunc apud Malmes biriam positum, ad suum iussit venire colloquiū. Quam ille profectionem (vt aiunt) nimis inuitus, vtpotè iam ampliùs nō reuersurus, aggressus: duos secum nepotes quos (episcopos Lincolniensem scilicet & Eliensem) cum maximo militum apparatu, armis & equis multipliciter instructos adduxit. Quo viso, rex proditionē suspicatus, suos se armis induere, & ad sui defensionē (si necesse esset) paratos iussit adesse. Interim rege cum episcopis causas diuersas tractante, inter vtram (que) militum partem causa hospitiorum, tumultus furoris magnus incanduit. Vnde regijs militibus ad arma concurrentibus, fugam ineunt episcopales, apparatibus suis vniuersis post terga relictis. Capitur à rege Salesbiriensis episcopus Rogerus cum Lincoliensi episcopo, & filio Rogero Paupere censu cognomine, Eliensis elapsus, Diuisas castellum adijt, muniuit, contra regem tenuit. Vnde rex ira commotus, eum (que) prosecutus, captos episcopos, vnum Rogerum scilicet in bostario in boum praesaepio, alterum sub vili tegurio ponit sub custodia, tertio suspēsionis parat supplicium, ni sibi citiùs reddatur castellum. Hoc videns Rogerus, suo metuens filio, iuramento se strinxit, nunquam se māducaturum siue bibiturum donec praedictū rex habeat castellum. Quod [Page 522] & factum est. Tribus enim diebus non manducauit ne (que) bibit. Rex inde cum regia multitudine Lundoniam ire perrexit. Galfridus autem de Talebot regem pacis amicum deserens cum suis, ad Glocestrensis Comitis filium Bricstowense castellum contra regem tenentem diuertit, illius (que) munimini se dedit. Qui vno dierum velut cuilibet spectatui operam daturus, magis autem (vt post claruit) Bathoniam exploraturus & postmodum inuasurus, cum duobus strenuis militibus Gulielmo Hoseto & alio quodam, iter illo direxit. Quo cognito, Bathoniesis episcopus Robertus, quasi de regis aduersarijs triūphaturus, instructo milite sub quadam cautela obuiam procedit. Fugientibus duobus, Galfridus capitur, & custodiae mancipatur. Hinc surore succēsi Bricstowenses castellani, cum domino suo Comitis filio Bathoniam hostilitèr adeunt, post praesulem legant, & ni citiùs commilito suus Galfridus reddatur, pontifici & suis suspensionis patibulum minantur. Qua de re praesul vice mercenarijs suis (que) timens, educto de custodia Galfrido & illis reddito, voluntati illorum cedit. Quod vbi regijs auribus insonuerat, in episcopum velut in fautorem inimicorum suorū exardescit ira. Quem etiamsi magis discordiae quàm paci rex ipse cederet, illum pastorali baculo fortassè priuaret. At quoniam praesul coactus & inuitus id egerat, rex locum dedit irae: super quā (iuxta apostolicam sententiam) indignum est vt sol faciat occasum. Fecit autem rex postmodum quod consilio disposuit, mittens Bathoniam multitudinem exercitus, qui praesidio suo ciuitatem muniendo ab hostium irruptione defenderent. Non multò pòst versus Bricstowam rex mouit exercitū, vbi ijsdem diebus per quendam Comitis cognatum, Philippum Gai nuncupatum, velut ex inferno emerserunt Neroniana seu Deciana tempora & tormenta. Illo enim agente caeperunt inibi primitùs adinueniri diuersorum acerbitates tormentorum, quae per totam Angliam longè late (que) disseminatae, vniuersam propè iam [Page 523] ad nihilum redegerunt insulam. Rex igitur vastatis in circuitu, & igne combustis terris ac villis Glocestrensis Comitis, aliquandiu castellum obsedit. Demum pertaesus diutinae obsidionis, ad alia Comitis castella, Carif in Dorsetania & Harpetreā in Sumersetania sita, obsidenda diuertit, ibidem (que) antecastellis extructis, & manu militari munitis discessit, & ad castellum de Duddeleage quod Radulphus Paganellus cōtra illū munierat, cū toto exercitu aggressum cepit. Vbi quae in circuitu erant igne combustis, multiplici (que) preda animalium capta, & abacta, ad Serobes biriense castellum (quod Gulielmus Filius Alani aduersatiuè tenuerat) obsidendum, multitudinem militum secum in mare cepit. Praecognito autem regis aduentu, idem Gulielmus cum vxore & filijs & quibusdam alijs latēter fugam inijt, relictis in castello qui in nō reddendo illo fidelitatem iurauerāt. Obsesso pluribus diebus castello, ad id expugnandum (vt ferunt qui nouerunt) talis paratur machina. Congeries non modica lignorum congeritur, adhibetur, castellina fossa iussu regis impletur, ignis succenditur, fumus in altum se leuat, omnes infumigat & exfumigat. Regia vi porta aperitur. Decedentes vel de repētes de castello fugā miserè ineunt omnes, quos insequi & neci tradere regia mandat censura Quin (que) ex eis viri nobiliores suspenduntur. Deuictis hostibus, rex inde discessum egit, & versus Werham expeditionem mouit. Dextris verò datis & acceptis, Radulphus Paganellus cū rege pacificatur ad tempus. Interim facta coniuratione aduersus regem per praedictum Bricstowensem Comitem, & Conestabulariū Milonem, abnegata fidelitate quam illi iurauerant, missis nuntijs ad Andegauensem ciuitatem, accersunt eximperatricem, Henrici regis filiam, spondentes ei quòd infra quin (que) mensium spatium regnum esset possessura paternum, sicut ei viuente patre fuerat iuratum. Initia dolorum haec. Hoc dissidium, grauissimum immò penè vltimum omni patriae intulit excidiū ▪ Interea [Page 524] rex Scotiae Dauid, in graui multitudine equestrium & pedestrium, de vagina finium regni sui iam tertiò egressus, circa terminos Northimbriae cepit rura, oppida, & castella cremare, & fere totam terram deuastare. Sed iam hac vltima vice, cum vs (que) Eboracum & Humbrum minaretur progressum, Eboracensis archiepiscopus Turstanus colloquium habuit cum omnibus de Eboraca prouincia, fecit (que) omnes communi consensu & consilio iuramentum in regis fidelitate facere, vt ei resisterent. Inde autem rex Scotiae magis irritatus, à nullis dissuadentibus potuit cohiberi, sed veniens vs (que) Teisam in die octauo Assumptionis S. Mariae, quae feria secunda euenit, decreuit nostros praeoccupare, quia in articulo ipsius diei maxima nebula erat. Et sic ex improuiso se venturum super ipsos sperans, multas villas intactas reliquit, nec suos (sicut solebāt) ipsa die aliquid ardere permisit. Nostri tamen tardè à quodam armigero praemoniti, & penè praeoccupati, citissimè se armantes & ordinantes, sagittarios praemiserunt ante primam frontem, à quibus valdè Scotorū exercitus laesus est. Ex inde ipsi regij Barones cum militibus progressi, omnes de equis suis descenderant, & qui in prima acie erant manus & arma cum hostibus miscuerunt, & in ipso primo puncto certaminis finem & victoriam fecerunt, cedentibus sibi Scotis, & statim vel cadentibus, vel cum maximo terrore fugientibus. Dum autem quia pedites erant, & omnes equos suos longiùs abduci fecerant, nō diu eos insequi potuerunt: alioquin & ipsum regem & filium eius, & omnes qui cum eo erant, vel tenuissent vel occidissent. De ipsius tamen exercitu propè decem millia ceciderunt in diuersis locis, & ex eius electis vsque ad quinquaginta capti dicuntur. Ipse verò maximo timore coactus & dedecore, fugit deuictus. Cancellarius eius Gulielmus Cumin, à Dunholmensi episcopo tenebatur, sed iam à vinculis solutus, gratias agit deo, exoptans summoperè ne vnquam talem incidat quaestionem. Filius autem regis cum vno [Page 525] tantùm milite ad Carlor pedes venit, patre ad Rokesburh per siluas & saltus vix euadente. Innumerabilem habuit exercitum, tam de Frācis, quàm de Anglis Scotis & Galwensibus, & de omnibus insulis quae ad se & ad suum dominium pertinebant. De ducentis loricatis militibus quos habuit, non nisi. 19. reportauerunt loricas, quià propè omnia quae habuit quis (que) praedam hostibus reliquit. Vnde maxima spolia de exercitu eius, tam de equis & armis & vestibus, quàm de pluribus rebus direpta pro certo feruntur. Eustachius Filius Iohānis cum eo venit, & eūdem cum eo finem inuenit, vix (que) cum vita ad castellum suum vulneratus aufugit. Ex parte regis Stephani in hoc certamine extiterūt strenuissimi, Comes de Albemara, Bernardus de Baliolo, cū quibus & plures alij robustissimi, quorum nobis non occurrunt nomina. Rex verò Scotiae cum reuersus fuisset, vt suos confortaret se (que) consolaretur, castellum quod priùs obsederat, vnde à comite Mellentino fugatus fuerat, quod Werc vel Charram dicitur, & est Walteri de Spec, omnibus viribus, & multis ingenijs, & varijs molitionibus rursus obsedit: sed defendentibus se viriliter & obstinatè castellanis, nihil omninò proficere potuit. Exilierunt enim iam saepiùs de castello, & ingenia eius vel succiderunt vel incenderūt, multos perimentes. Vnde id capi iam posse desperans, spe sua frustratus, inde discessit. Septimo die mēsis Octobris, luna existente 29. in crepusculo noctis sextae Sabbati, versus Aquilonales partes visum est firmamentum totum rubicundum. Radij etiam diuersi coloris visi sunt, mixtim apparentes & euanescentes. Erant haec fortè significantia maximam quam praelibauimus sanguinis effusionem, factā per Northimbriam, & in plurimis alijs locis per Angliam. Peracta Assumptione Sanctae Mariae huiusmodi fama victoriae ad regem vs (que) peruenit, qui tunc capto Saresbiriensi castello circa urbem Brucgae obsidionem in vigilia sancti Bartholomei gaudens agebat. Ibi quo (que) positus, cuidam monacho [Page 526] de quadam cella Ege dicta, Gulielmo nomine, Conestabularij eiusdem loci castelli germano, Persorensis ecclesiae praelationem concessit Qui ad suam exinde veniens sedem, â Wigorniensi praesule Simone. 12. Cal. Decembr. die Dominica, abbas Persorensi ecclesiae ordinatur Wigorniae. Rogerus Saresbiriensis episcopus, castellorum, murorum, domorum fundator praecipuus, prae dolore & tristitia infirmatus, & ad finem vitae perductus, apud episcopalem sedem, secundo Nonas Decembris, defungitur, & in eadem ecclesia sepelitur, infinitam in castellis suis relinquens pecuniam: quae non in dei, sed regis Stephani tota cessit in vsum. Sunt qui dicunt plus. 40. milia marcarum argenti ibi fuisse reperta, aurum quo (que) multum nimis cum varietate ornamentorum, Thesaurizauit & ignorauit cui congregauit ea. Templum in honore sanctae dei genetricis, magnificis decorauit ornamentis. Anno ab Incarn. domini. 1138. pontificatus autem domini papae Innocentij anno. 9. regnante nobilissimo rege Stephano Anglorum, Henrici regis magni nepote, anno tertio regni ipsius, celebrata est Sinodus Lundoniae, in ecclesia sancti Petri apostolorum principis apud Westmonasterium, mense Decembri. 13. die mēsis. Vbi post multarum discussionem causarum, promulgata sunt capitula ab omnibus confirmata, numero. 16. Praefuit autem Sinodo Albericus Ostiensis episcopus, & praedicti domini papae Innocentij in Angliam & Scotiam Legatus, cum episcopis diuersarum prouinciarum, numero. 17. & abbatibus circiter. 30. & innumera cleri & populi multitudine.

1139 2. Peracta dominica solennitate, & adueniente sanctae 1161 genetricis ipsius Mariae Purificatione, venerabilis pater Walterus abbas Glaornensis, anno praelationis suae nono, & semis, circa horam diei tertiam emisit spiritum, sepultus (que) est à venerabilibus abbatibus Reinaldo Eoueshamnensi, & Rogero Teokesbiriensi, sexto Idus Febr. Quo sepulto, duo fratres propter electum nostrum dominum [Page 527] Gislebertum ad Cluniacense caenobium destinantur. Cui rex Stephanus, audita fama probitatis eius eximiae, petente Conestabulario suo Milone, apud Lundoniam concesserat praelationem Glaornensis ecclesiae.

Theobaldus Dorobernensis archiepiscopus, Simon Wigorniensis, Rogerus Couētrensis, Robertus Exoniensis, Reinaldus abbas Eoueshamnensis, à papa iussi tendunt ad limna Petri. Quo venientes, ab apostolica sede suscipiuntur cum honore: suscepti Concilio interfuerunt Romano, multis retroactis saeculis incomparando. Ibi causis suis pro libito peroratis▪ ad propria cum gaudio reuersi sunt: secum Sinodalia deferentes decreta longè late (que) per Angliam iam conscripta. Reuersi sunt & duo fratres in pace, qui propter adducendum dominum abbatem Gis [...]ebertum fuerant destinati, ad ductum (que) regi Stephano praesentauerunt. A quo susceptus honorificè, sumpto quo (que) liberè dominio Glaornensis ecclesiae ab eodem rege, die solenni Pentecostes, quae tunc tertio Idus Iunij celebrabatur, Wigorniam veniens, à venerabili praesule Herefordensi Roberto cum magnis ordinatur gaudijs, & diuinis laudibus: inde (que) sequenti die cum multorum fauore populorum ordinis vtrius (que), sua collocatur in sede cum laetitia & exultatione, vt talem decuit virum in domino.

Octauis Paschae, quod erat secundo Cal. Maij, magnificus rex Anglorum Stephanus, regio cum comitatu Wigorniam veniens, totius cleri & suburbani populi festiua suscipitur processione. Oratione facta, & ex more benedictione data, ad altare rex annulum regium digito detractum offert: qui die crastino, communi consilio regiae praesentiae repraesentatur. Admirans ita (que) rex Wigornensis, immo dominici gregis humilem deuotionem, suum recepit annulum, vt erat adiuratus per sanctae dei genetricis Mariae pijssimum amorem. Hinc Wigornia rex abcedens, apud Ludelawe castrametatus est, vbi in expugnatione castelli quod contra illum erat, duobus in locis [Page 528] extructa munitione, forti manu militiam instruit: rediens (que) per Wigorniam, mouit expeditionem versus Lundoniam. Minimè parcentes execrandae militiae, arroganti strenuitate compellente, quidām militum condixêre apud Ludelawe vires probare. In hoc opus perficiendum, non modicus vndicun (que) exercitus militum confluere caepit, Verè erat miseria videre, dum quis in alium hastam vibrās lancea perforaret, & ignorans quod iudicium spiritus subiret, morti traderet. At rex Anglorum Stephanus, talia molientes minis territat, & Ludelawe per Wigorniam denuò diuertens, in pacis contubernio omnia sedar, & in pacifica alacritate Oxenefordiam, id est boum vadum, petit. Quo dum moraretur, exigēte dissensionis causa Rogerum Saresbiriensem praesulem, & nepotem eius Lincolinēsem antistitem, Rogerum quo (que) suum Cancellarium, quasi regiae coronae insidiatores cepit, & custodiae mancipauit. Quo cognito, Eliensis praesul Nigellus, timēs sibi & suis, manu militari ad Diuisas fugit, vt ibi protegeretur, quorum causa scriptis superiùs est latiùs propalata, quae tamen hoc anno constat actitata. Habito postmodum Cōcilio coram primoribus Angliae, statutum est vt omnia per Angliam oppida, castella, munitiones quae (que), in quibus saecularia solent exerceri negotia, regis & Baronum suorum iuri cedant. Ecclesiastici verò viri, videlicet episcopi, canes inquam diuini, in salutem & in defensionem ouium suarum latrare non cessent, ne lupus inuisibilis, malignus scilicet hostis, oues dominicas rapiat, & dispergat, omninò caueant. Mense verò Iulio Comes Glocestriae Robertus, Henrici regis Anglorum filius, sed bastardus, cum sorore sua sed ex patre, dudum Romanorum imperatrice, nunc Andegauensium comitessa, cum grandi exercitu Angliam redijt, & apud Portesmutham applicuit ante festum sancti Petri ad Vincula, Cal. Aug. rege tunc Merlebergam obsidente. Cuius aduentus factus est omnibus per Angliam terror, immò dolor immensus. Quo [Page 629] audito, rex Anglorum Stephanus animo mouebatur, & his qui marinos portus vigilanti cura obseruare debuerant, indignabatur. Rex est pacis, & ô vtinam rex vigoris iustitiae, conterens sub pedibus inimicos, & aequa lance iudicij decernens omnia, in robore fortitudinis conseruans & corroborans pacis amicos. Vbi autem nouit Exreginam apud Arundel Eximperatricem cum grandi comitatu suo recepisse, grauiter ferens illò mouit exercitum. At illa regiam maiestatem verita, & timens ne dignitatem quam per Angliam habuerat, perderet, iureiurando iurat neminem inimicorum suorum per se Angliam petijsse sed salua dignitate sua viris auctoritatis (vtpotè sibi quōdam familiaribus) hospitiū annuisse. Quo rex audito, illa dimissa, Eximperatricem ad castellum Bricstowense conducere fratri suo Wintoniensi episcopo (sicut cognatā suam) cum honore praecepit, ipse verò Comitem persequitur. Nil autem certi audiens de eo, quaedā enim diuerticula ad tempus ille petierat, expeditionem mouit quo disposuit. Milo Constabularius, regiae maiestati redditis fidei sacramentis, ad dominum suum Comitem Glocestrensem cum grandi manu militū se contulit: illi spondens in fide auxilium cōtra regem exhibiturum. Iam verò exhinc ex Bricstowensi scilicet vrbe, quae mala per totam emerserint Angliam, nullius poterit exprimere scientia vel facundia. Resistentes siquidem sibi, regiaeue dignitati parentes, quotquot capi poterant capiuntur vniuersi, capti vinculis & tormentis mancipantur horrendis, paenarum diuersitates siue acerbitates exquiruntur, militum (que) cateruae ad hoc opus perditionis exequendum vndecun (que) conducuntur: quibus in stipendium dantur & venduntur vicorum & villarum cultores at (que) habitatores cum rebus suis vniuersis ac substantijs. Consedit ita (que) ibi Domina illa plus duobus mensibus, sumeris ab omnibus hominia, & pro libito suo disponens Anglorum regni iura. Inde discedens mense Octobri. 18. Calend. Nouembris, Glocestrensem [Page 530] venit ad vrbem, ciuium & circumiacentium hinc inde finium expetens dominium, & sumens hominium Hoc verò agere nolentibus▪ sed regi potiùs fidelitatē custodientibus, Deciana siue Neroniana inferūtur tormēta cū diuersis mortibus: fit (que) vrbs (retrò ant [...]actis saeculis gloriosa) vlulatibus diris (que) cruciatibus plena suis (que) habitatoribus horrenda. His ita se miserabiliter habentibus, rex Walingafordense castellum sibi aduersum obside bat. Obsidionis verò diuturnae pertaesus, anticastellis extructis inde profectus, castrametatus est apud Malmesbiriam, vbi in aduersarios, id est, in discordiae operarios eadem operatus est. Inter haec flebile nuntium percutit aures ciuium Wigorniensium. Crebra volat fama, Wigorniam ciuitatem ab hostibus in proximo deuastādam, rebus spoliandam, igne comburendam. Talia audientes terrentur ciues Wigornenses, quid facto opus sit consulunt. Quo habito consilio, ad dei summi patris, & ad beatissimae suae genetricis asilum misericordiae confugiunt, & sub patrocinio confessorum sancti Oswaldi, & Beati Wlstani▪ ciuitatis eiusdem praesulum, se & sua diuinae tuitioni committunt. Videret qui afforet, totam ciuium suppellectilem deferri in basilicam. O miseriam videre. Ecce domus dei, quae intranda erat in holocaustis, vbi immolandum erat sacrificium laudis, reddenda vota altissimo, videtur in praesentiarum velut supellectilis casa. Ecce, totius episcopatus principale coenobium factum est ciuium diuersoriū, & quoddam declamatorium. Armariorum, & saccorum plurimorum prae numero, dei seruis vix locus in tali reperitur diuersorio. Intus psallit clerus, foris vagit infantulus, vocibus psallentium resonat vox lactentium, mox (que) matrum lugentium. Miseria super miseriam videre. Altare principale stat ornamento spoliatum, crux deposita, imago sanctissimae dei genetricis Mariae oculis subtracta. Cortinae cum pallijs, albae cum cappis, stolae cum planetis, parietum septis includuntur. In [Page 531] sanctorum festiuitatibus ad diuinum celebrandum officiū desunt decus, honor, omnis solita magnificentia. A timore vel prae timore inimicorum haec disponuntur omnia▪ ne repentè superueniens inimicus, tollat cuncta quae reperit, & sic in vanitate sua praeualeat. In articulo diei incipientis Brumae, hoc est. 7. Idus Nouemb. feria tertia, dum ad laudem diuinam in ecclesia fuimus, & iam primam horam diei decantauimus, ecce (quod plurimis antè diebus auribus hausimus, exercitus magnus valdè & fortis, ab Austro veniens ê vagina maliciae progreditur. Vrbs deni (que) Glaorna armis militaribus instructa, equestri & pedestri exercitu innumerabili procedit suffulta, ciuitatem Wigorniam inuasura, vastatura, igne combustura. Nos autem timentes ornamentis Sanctuarij benignissimi patroni nostri Oswaldi reliquias albis induti, tota sonante classe▪ cum humili processione foris extulimus, & ob hostium irruptionem de porta ad portam per cimiterium ad terrorem eorum deportauimus. Aduersarij conglobati, accelerando munimen quoddam fortissimum in australi parte ciuitatis (propter castellum) situm, primùm impugnant. Nostri fortiter resistere, & viriliter caeperunt agere. Hostes inde repulsi, quoniā olla succensa erāt, cuius facies à facie Aquilonis, aquilonalis partis ciuitatis petū [...] ingressum. Nullo obstante munimine, hostium copiosissima, rabidissima, & tota effraenis intrat multitudo, diuersis in locis ignem aedibus immittit. Prol [...] dolor, comburitur non modica pars ciuitatis per loca, sed maior pars stādo paret inusta. Suppellectilium diuersarum in ciuitate, & in ruribus boum, ouium, animalium, & equorum fit maxima praeda. Plurimi per vicos & plateas capiuntur, & velutin copula canum constringuntur, & miserabiliter abducuntur. Licet habeant, licet non habeant, quantum crudele os eorum censuerit, in redemptionem sui iureiurando promittere & reddere compelluntur. Gesta sunt haec die qua intrauit Bruma, miseris sine dubio dura. [Page 532] Iam praedis captis, quampluribus aedibus arsis: sic debacchata remeāt rabidissima castra: in praua cura tali nūquā reditura. Tricesimo die mensis Nouēbr. Comes ciuitatis Wigorniam venit, combustionem ciuitatis vt vidit indoluit, ad iniuriam sui id actum fuisse persensit. Vnde vindicare se volens, stipatus manu militum Sudlegiam adijt. Audierat enim Iohannem Haroldi filium, deserto rege ad Glocestrensem Comitem diuertisse. Vbi quid Comes egerit si quaeritur, vix memoriae tradendum: malum pro malo reddidit. In hominibus cum rebus eorū & animalibus praedam egit & abegit, & crastino Wigorniam redijt. Post haec rex grandi comitante exercitu, de Oxenefordia Wigorniam venit, cuius de infortunio quod audierat, oculis vidit & indoluit. Vbi. 3. vel 5. diebus moratus, regij Constabulatus honorem Miloni Glocestrensi suo hosti ablatum, Gulielmo filio Walteri de Bello campo, Wigornensi vicecomiti dedit. Fama volante, regi nuntiatur inimicos suos (iuratae quidem pacis violatores) Herefordiam inuasisse, monasterium principale Sancti Aethelberti regis & martiris, immo sanctae dei genetricis Mariae, velut in castellinum munimen, agente Galfrido de Talebot, ingressos fuisse, equos (que) suos in ipsa ecclesia quasi in stabulo collocasse, per (que) cimiterium fossa transducta fidelium corpora crudeliter effodisse. Hinc eiusdem ecclesiae pontifex venerabilis turbatur Robertus, turbatur & clerus vniuersus, turbatur quo (que) rex expeditionem mouens, apud paruam Herefordiā vel apud Leonis monasterium castrametatus est. Vbi quidam ex consulto regi fidelitatem iurauerunt: quidam renuentes, hoc regi intulerunt. Si non iuramento, credat rex saltem si velit fidelibus verbis nostris. Quoniam verò instabant solemnes dies Dominici Aduētus, vtrin (que) dextris datis ad▪ tempus, rex Wigorniam redijt. Tunc quidam clericus, vir eximiae religionis, Mauricius nomine, electus à clero & à populo Pangornensi ecclesiae, comitantibus illum praesulibus Roberto [Page 533] Herefordensi & Sigefrido Cicestrensi, in castello regi praesentatur, attestantibus illum canonicè electum praesulatu fore dignum. Quod & rex concessit. Persuasus à pontificibus vt regi fidelitatem faceret: respondit, hoc se nullatenus posse facere. Vir (inquit) magnae religionis apud nos est, quem pro spirituali patre teneo, & praedecessoris mei Dauid archidiaconus extitit, qui hoc iuramentum mihi facere inhibuit. Ad haec illi, quod nos egimus, causa rationis exigit, vt agas. At ille, si vos magnae auctoritatis viri hoc egistis, nulla mora sit mihi id idem faciendi. Iurat & ille fidelitatem regi. Rogerus Salesbiriensis episcopus, secundo Nonas Decembris hoc anno, vita decessit: cuius obitus anno superiori latiùs literis expressus est. De Wigornia rex cum suis egrediens, Oxenefordiam adijt▪ inde (que) cum curia Salesbiriam venit, ibidem dominicā Natiuitatem celebraturus, & more regio coronam dignitatis portaturus. Ad quem canonici venientes, obtulerunt ei duo milia librarum: quibus ille dedit omnem libertatem de omnibus geldis terrarum suarum, insuper ad vsus illorum. 20. marcas, &. 40. ad operiendam ecclesiam. Et si pacem obtinuerit, quod dederant ei, se eis restiturum spospondit.

1162 3. Emēsis paucis diebus dominicae Natiuitatis, rex cū 1140 curia Radingum venit, vbi monet sors humana quanti pendenda sit regum purpura. Ibi consilio suorum duas abbatias, Malmesbiriensem & Abbedesbiriensem, quas dum viueret Rogerus Salesbiriensis episcopus, honore priuatas & suo iuri tenebat deditas, proprijs inuestiuit pastoribus, Malmes biriensem largiendo eiusdē ecclesiae caenobitae▪ Iohanni vocabulo, sed eodem anno. 14. Calend. Septembris morte praerepto: Abbedesbiriensem verò cuidam monacho de Sancto Floscello, nomine Galfrido. Inde rex vt paci satisfaceret, ad sedandum militare negotium prorsùs insanum & inane, ad Eli mouit expeditionem, negotium sanè deplorandum, quod ad militiam suā [Page 534] in satisfaciendo vanae gloriae frequentat militum grandis arrogantia. Siquidem sibi condicunt, condictis assentiunt, armis se bellicis instruunt, vt victor victi omnia ex detestando stultitiae condicto possideat. Et vt ita dicam▪ à maiore in maiorem faciens comparationem, Iuda & Ionatha fratre suo morantibus in terra Galaad, cum Iosesepho & Azaria forsitan colloquendo mussitant, faciamus nobis & nos magnum nomen probando vires in alterum. Itaque mucrone & lancea se inter se vulnerant, minimè pēsantes quid miseris occisorum animabus proueniat. In rebellatione repugnātium regi, plures vtrin (que) vulnerantur, capiuntur, custodiae mancipantur. Episcopus Eliensis videns virtutem regis & impetum exercitus eius, loco cedit, fugam inijt, & in partes Glaornēsis pagi diuertens, ad Comitem Robertum secessit. Nec mirum, iamenim quasi manus sibi dextera ceciderat, cum suus auunculus Salesbiriensis episcopus Roge [...]us morti debita soluerat. Rex autem Eliense castellum obtinuit, & in eo milites suos posuit. Eboracensis archiepiscopus bonae memoriae Turstanus in ordine. 26. sanctarum elemosinarum sedulus executor, plurimorum monasteriorum, Hagustaldensis scilicet, & sanctimonialium in diocesi sua, & Fontium, aliorum (que) circiter octo strenuus fundator siue renouator, vir prouectae aetatis, & plenus dierum, deposito veteri homine induit nouum, dum postpositis cunctis rebus saecularibus, apud Pontem fractum. 12. Calend. Febr. monachicum sumpsit habitum, & Non. Febr. in bona senectute vita decessit, ibidem (que) humatus requiescit, anno episcopatus sui. 27. Corpus verò eius post annum & menses. 5. sepulturae suae, integrum & odoriferum repertum est. Milo Exconstabularius grandi adunato exercitu, secundo Calend. Febr. feria quinta, Wincelcumbā inuadit, maxima ex parte villam combussit, praedam egit, spoliatos rebus (ob exigendam ab eis licet iniustè Mammonam iniquitatis) secum abduxit. Suthlegiam inde diuertit, dum (que) [Page 535] illam inuadere cupit, regij milites qui in oppido erant restitêre, & illum fugere cōpulerūt, caesis (vt fertur) de militibus eius. 2. &. 15. captis & in custodiam positis. Rex & Comes Wigornensis cum grandi exercitu Wigorniam veniūt, & euolutis paucis diebꝰ, priùs Comes, postea rex, cum maxima expeditione paruam adeunt Herefordiam, hostes suos hinc inde expugnaturi. Morante ita (que) rege in illis partibus, Comes memor iniuriarū ciuium suorū, in grandi multitudine armatorum Theokesbiriam inuadit, magnificam domum Glaornensis Comitis, & omnia quae in circuitu eius erant, quorundam etiam aliorum domos cum rebus suis igne combussit, vs (que) ad miliariū vnum distantes à Glaorna, rebus tantùm ecclesiae Theokesbiriensis, victus abbatis & fratrum praecibus, pepercit. Nō modica praeda capta, tam de hominibus & supellectili eorum, quàm de animalibus, respectu mox clementi, qui captiui ducebantur, à vinculis solutos ad sua redire iussit, & crastino Wigorniam redijt, contestans omnibus se nec in Normannia nec in Anglia tantam combustionem vix vnquam peregisse. Rex autem rediens Wigorniam, ire perrexit Oxenefordiam. Supradictus Mauritius Pangornensi, & Vhtredus Landauensi ecclesiae praesules à Theobaldo archipraesule Doroberniae (praesentibus episcopis Herefordensi & Excestrensi) consecratur. Rex Wintoniam veniens, consilio Baronum suorum cancellario suo Philippo Salesbiriensem praesulatum, & Henrico cuidam monacho, cognato suo, Fiscamnensem dedit abbatiam. Sed Philippus à Legato & clero non recipitur, vnde inde assumptus Baiocensi ecclesiae post aliquantum tempus praeficitur. Eclipsis solis facta est. 11. Calend. Aprilis, feria secunda, circa horam diei tertiam.

Consilio Baronum regis Franciae Philippi, & petitione regis Angliae Stephani, factum est vt illius filius Francorum regis sororem acciperet in vxorem. Facta est desponsatio illorum mense Februario, in transmarinis partibus, [Page 536] matre regina Anglorum praesente, & quampluribus nobilibus viris ex vtrius (que) regni parte coram positis Miles quidam nomine Robertus, cuiusdam nobilis viri Huberti erat filius. Hic nec deum nec homines veritus, sed totus in suis confisus viribus, Malmesbiriense castellum cum suis doli machinamentis inuasit, regis militibus qui intus erant quibusdam in ecclesiam sancti praesulis Aldelmi (velut in asilum) fugientibus. Quos insecutus, quadam die cum suis armis militaribus instructis capitulum fratrum intrauit, minis eos territans, salua tuitione facultatum suarum, regiae dignitatis viros cum equis tradi sibi mandauit. At illi pacem dei & beati patroni sui Aldelmi infringere veriti, iussis huiusmodi consentire renuunt. At demum licèt inuiti quo vesaniae illius satisfaciant, reddunt equos. Diutiùs illo in castello morante, iam vastatis omnibus in circuitu, rex cum exercitu superuenit, & ferè▪ 8. diebus castellū obsedit. Gulielmus de Ipra, vt fertur, consanguineus ipsius Roberti, ad reddendum castellum vtrin (que) internuntius fuit, id (que) tandem à rege obtinuit, vt dextris datis & castello reddito, regio iuri omnia cedant. Quod & factum est. Robertus verò ad Comitem Glocestrensem diuertit, penes illum ad tempus in doli veneno moraturus. Nec multò pòst quia, nullatenus voluit intelligere vt benè ageret, sed vt sanguine sanguinem tangeret, ignorante Comite cum suis ad Diuisas se contulit. Vbi priùs vel iam, facta conuentione inter se & suos, si castellum obtineret, nemini vnquam tradendum, dolo malignitatis ex improuiso murum conscendit, regijs militibus qui intus erant signum dedit victoriae: hinc exteriora castella penetrauit, in plures tirannidem exercuit. Quarto dehinc die, vi & calliditate maliciosa turrim interiorem possidendam inuadit: & singulis diebus & noctibus in extollentia cordis vbi omnia deuastat, & mala quae poterat, agere non cessat. Tādem ad Iohannem illustris militiae virum, qui tunc in regis fidelitate Merlebergense [Page 537] castellum obseruabat, diuertens: vt suo consilio, immo insilio consentiat & secum teneat, & non solum regi sed etiam Comiti & quibuscun (que) poterat in Satan fiat, minando postulat. Si nollet, sciret se ex improuiso, capite plectendum. Respondit Iohannes. In virtute dei quemlibet malo capere, quàm ab alio capi dixit. Et mox illum captum in custodiam posuit, vicem (que) pro vice reddens, omnia tormentorum genera, quae in crudelitate sua priùs alijs intulerat, in illum expendi fecit. His omnibus auditis, Comes Glaornensis & Milo Exconstabularius▪ cum pluribus, ad praedictum Iohannē veniunt: cui ipse Comes quingentas marcas se daturum spospondit, eo pacto vt sibi Robertum ad statutum diem praestaret, ipse (que) sibi bonos obsides daret. Iohannes placatus pecunia promissa & obsidibus, tradidit illi Robertum eo tenore, vt infra. 15. dies sibi redderetur. Hac conuentione facta, Comes reuertitur Glaorniam, ducēs secum Robertum. Conseritur sermo de reddendo castello Diuisas, qui spontaneo velle sibi tradi postulat. Abnegat Robertus, ne iuramentum quod cum suis iurauerat, in nō reddendo scilicet castello, infringeret. At vbi minis fuit territus pro patibuli suspē sione, spōdet se cessurum petitis, dummodo periculum euadat mortis. Infra statutum diem conuentionis ille malignus Robertus ad praefati Iohannis reducitur praesentiā: cui nūciat Comes omnia quae gesta sunt, quomodo minis territus Robertus, promiserat se redditurum castellum. Rogat etiam denuò, quatenus Robertū ad Diuisas secum ire permittat, eo pacto vt si fortassis obtineretur castellū, iuri Iohannis sub eo subigatur. Annuit Iohannes praecibus Comitis, qui protinùs cū Roberto redit ad Diuisas. Interim idem Iohannes missis literis ad eos, qui extra vel qui infra castellum erant, iureiurando iurauit, nec se nec Comitē aliquid mali facturos Roberto: hoc dūtaxat agant, vt iuramentum in non tradendo alicui castellum firmiter teneant. Relicto Excōstabulario Milone & quodam [Page 538] potenti viro Hunfrido & quibusdam alijs apud Diuisas, Comes Glaornam reuertitur, mandans omnibus vt si Robertus renueret spontè reddere castellum, suspenderetur. Renuit Robertus, renuunt & sui, ne viderentur periuri. Quid multis? Vt terror omnibus incuteretur duobus nepotibus Roberti priùs suspensis, ipse captus suspē ditur. Per omnia benedictus deus qui tradidit impios. Ante Assumptionem sanctae Mariae Comes Glocestriae versus Bathoniam mouit exercitum. At rex exploratores multò ante praemiserat, vt hostibus insidias tenderent, & fortissima manuse & sua defenderent. Fit ita (que) progressus & cōgressus. Hinc militum regis, inter quos duo milites erant Iohannes & Rogerus, viri strenui & bellicosi: illinc satellitum Comitis. Capiuntur multi, quamplures vulnerātur & occiduntur. Quorum vnus Galfridus Talebotus, miles quidem strenuus sed dolosus, nūc enim cum rege, nunc cum Comite omnia agens in dolo, morte tenus vulneratur: quo vulnere defunctus. 11. Calend. Septembris, Glaornae sepelitur cum canonicis. Regia verò manus victoria potitur. Ante Natiuitatem sanctae Mariae Robertus filius Henrici regis, instinctu Radulphi Paganelli, assumptis secū equitibus Comitis de Warewica cum his quos de Glocestria adduxerat, & alijs quamplurimis gregarijs militibus, inuasit repētè vrbem Snottingaham, & vacuam reperiens bellico apparatu deuastare caepit, ciuibus vndi (que) fugientibus ad ecclesias. Captus est vnus ciuiū qui locupletior esse dicebatur, & arctiùs cōstrictus ductus est ad domum suam, & pecuniā suam prodere coactus. At ille in subterraneum suum praedones nimia saeuientes cupiditate induxit, vbi omnis supellex sua videbatur esse. Illis ita (que) circa direptionem rerum intentis, & ostia & seras frangentibus, ille callidè elapsus, cameras & deinde aulam egressus, ostia omnia post se clausit, & seris firmauit: & imposito igne domos suas & omnem suppellectilem suam cum ipsis praedonibus, incendio tradidit. [Page 539] Ferunt autem ampliùs qu [...]m. 30. qui subterraneum intrauerant, illo incendio combustos, & dicunt quidam quòd de illo incendio tota vrbs concremata sit. Nam milites omnes, omnis (que) exercitus immunes se ab ipso incendio, iuramento asserunt. Combusta est ita (que) tota vrbs, & qui extra ecclesias capi poterant captiui ducti sunt, quidam etiam vs (que) ad Glaornam. Reliquum verò vulgus, viri scilicet cum mulieribus & paruulis, qui ecclesias intrauerāt, cum egredi non auderent ne ab hostibus caperentur, saeuiente vbique incendio (combustis ecclesijs) penè omnes perierunt. Crudele spectaculum, & ipsis hostibus nimium miserabile, cum viderent templa dei igne consumi, quibus etiam paganissimi pepercissent. Ita (que) destructa est Snottingaham vrbs nobilissima, cùm ex quo Normanni Angliam sibi subiugauerant, vs (que) ad hoc tempus in summa pace & quiete, populosa multitudine & opulentia rerum omnium referta fuisset. Cuidam monacho literis & scientia nobiliter instructo, Petro nomine, data est ab Henrico Wintoniensis ecclesiae episcopo, sanctae Romanae ecclesiae Legato, Malmesbiriensis abbatiae praelatio. Hic apud Cluniacum sumpto habitu religionis, functus est aliquanto tempore prioratu de Caritate. Inde assumptus praeficitur monasterio sancti Vrbani papae in diocesi Catalaunensis ecclesiae, sed malis crebrescentibus sibi (que) imminentibus, locū illum deserere coactus, suadente praefato Wintoniensi praesule adijt Angliam, praedictam (que) hoc anno suscepit ecclesiam regendam.

1163 4. Stephanus rex Anglorū, post diuturnos labores & 1141 obsidiones castellorum, quibus pro pace regni. 5. annis &. 6. ebdomadibus desudauit, tandem in obsidione Lincolniēsis castelli die Purificationis sanctae Mariae, Dominica die Sexagesimae, à Glocestrēsi Comite Roberto, auunculi sui filio, & à Cestrensi Comite Rannulpho, iusto dei iudicio circumuentus & captus, primo ad Glocestrensem Dominica Quinquagesimae, deinde ad Bricstowensem [Page 540] vrbem adductus, & custodiae mancipatus est. Capti sunt cum eo quamplures fideles ipsius, vinculisq▪ mancipati. Morabatur interim in vrbe Glocestrensi domina imperatrix, Henrici regis filia: quae ob istiusmodi euentum vehementer exhilarata, vt potè regnum sibi iuratum sicut sibi videbatur iam adepta. Habito cum suis cōsilio, quinta feria post acceptos Cineres ex vrbe secedens, comitātibus secum duobus episcopis, Bernardo Meneuensi & Nigello Eliensi, & Gisleberto abbate Glaornensi, cum Baronibus multis, cum militibus ac ministris, Ciricestrensem adijt ciuitatem: ibi primum post tantum gaudium habens hospitium, simul & eiusdem ciuitatis sumens dominium. Inde secedēs, cum appropinquaret ad ciuitatem Wintoniae, occurrunt illi cum gloria & pompa magnifica praesules penè totius Angliae, Barones multi, principes plurimi, milites innumeri, abbates cum suis diuersi, ex eadem vrbe duo conuentus monachorum, tertius Sanctimonialium, cum processionalibus melodijs & laudibus, clerus vrbis cum ciuibus & populis multis. Traditur ita (que) eius imperio vrbs nobilissima Wintoniae, datur eius dominio corona regni Angliae. Ab ipso Legato maledicuntur qui maledicunt ei, benedicuntur qui benedicunt ei, excommunicantur contradicentes, absoluuntur eius iussioni parentes. A Wintonia egressa cum suis officialibus domina, adit Wiltoniam, vbi ad salutandum eam Cantuariensis affuit archipraesul Theobaldus. Affluxit & tam copiosa populorum frequentia, vt prae multitudine introeuntium vix sufficeret aditus portarum. Inde iam peractis festis Paschalibus, ad Radingum infra Rogationes veniens, suscipitur cum honoribus, hinc inde principibus cum populis ad eius imperium conuolantibus. Conuenitur ibi ab eadem de principibus vnus, vocabulo Robertus de Oleio, de reddando Oxenefordensi castello. Quo consentiente, venit illa, totius (que) ciuitatis & circumiacentis regionis suscepit dominium at (que) hominium. Proficiscitur [Page 541] inde cum exultatione magna & gaudio, & in monasterio Sancti Albani cum processionali suscipitur honore, & iubilo. Adeunt eam ibi [...]iues multi ex Lundonia, tractatur ibi sermo multimodus de reddenda ciuitate. His diebus horrendum quid in Wigornensi contigit diocesi, quod relatu dignum iudicauimus. Siquidem quarta feria ante octauam Ascensionis dominicae, circa nonam diei horam, apud villam quae Walesburna dicitur, distans ab Hamtonia, episcopi Wigornensis villa, miliario vno, ventus turbinis vehemens exortus est, & caligo teterrima pertingens à terra vs (que) ad coelum, & concutiens domum presbiteri, cui nomen Leouredus, & officinas eius, omnes solo tenus prostrauit & minutatim confregit, tectum quoque ecclesiae abstulit, & vltra Auenam flumen proiecit. Domus etiam rusticorum ferè. 50. simili modo deijciens, inutiles reddidit. Grando quo (que) ad magnitudinem oui columbini cecidit, cuius ictibus percussa quaedam faemina occubuit. Hoc viso, qui affuerunt admodum exterriti fuerunt & conturbati. Imperatrix (vt praediximus) habito tractatu cum Lundoniensibus, comitantibus secum praesulibus multis & principibus, secura properauit ad vrbem, & apud Westmonasterium cum processionali suscipitur honorificentia, ibi (que) aliquantis diebus de regni statu dispositura resedit. Et primò quidem, quod decuit, sanctae dei ecclesiae iuxta bonorum consilium consulere procurauit. Dedit ita (que) Lundonensis ecclesiae praesulatum cuidam Radingensi monacho, viro venerabili Roberto nomine, praesente & iubente reuerendo abbate suo Edwardo. Hoc ita (que) peracto dei negotio, interpellauit dominam Anglorum regina, pro domino suo rege capto, & custodiae ac vinculis mancipato. Interpellata quo (que) est pro eadem causa, & à maioribus seu primoribus Angliae, obsidibus multis, castellis & diuitijs magnis suae ditioni tradendis, si rex absolutus non regno sed suae tantùm [Page 542] redderetur libertati. Se enim ei suasuros sposponderunt, quatenus regno dimisso, deo soli siue monachus siue peregrinus exinde deseruiret. At illa non exaudiuit eos, interpellata est & ab episcopo Wintoniensi, vt Consulatus qui fuerat sui fratris, nepoti suo daretur, scilicet filio eiusdem regis: sed nec hunc exaud [...]uit Domina▪ Interpellata est & à ciuibus, vt leges eis regis Edwardi obseruare liceret quia optimae erant non patris sui Henrici quia graues erant. Verùm illa non bono vsa consilio, prae nimia austeritate non acquieuit eis, vnde & motus magnus factus est in vrbe. Et facta cōiuratione aduersus eam, quam cum honore susceperunt, cum dedecore apprehendere statuerunt. At illa à quodam ciuium praemunita, ignominiosam cum suis fugam arripuit, omnia sua suorum (que) suppellectili post tergum relicta. Quo viso, praesul Wintoniae, qui & Legatus sanctae Romanae ecclesiae, ad deliberationem fratris sui mentem apposuit, at (que) ad hoc▪ peragendum Lundoniensium sibi animos virtutem (que) applicuit. Porro fugiens Domina, per Oxinefordiam venit ad Glaorniam, vbi cum Milone Exconstabulario consilio inito, statim cum eodem ad Oxinefordensem reuertitur vrbem, ibi praestolatura, seu recuperatura suum dispersum militarem numerum. Et quia eiusdem Milonis praecipuè fruebatur consilio, & fouebatur auxilio, vtpotè quae eatenus nec vnius diei victum nec mensae ipsius apparatum aliunde, quàm ex ipsius munificentia siue prouidentia acceperat (si [...]ut ex ipsius Milonis ore audiuimus) vt cum suo arctiùs vinciret ministerio, Comitatum ei Herefordensem tunc ibi posita pro magnae remunerationis contulit praemio. Inde iam militum virtute roborata & numero, appropinquante festiuitate sancti Petri, quae dicitur Ad Vincula, ignorante fratre suo Comite Bricstowensi, Wintoniensem venit ad vrbem, sed eam à se iam alienatam inueniens, in castello suscepit hospitium. Cuius [Page 543] inopinatum aduentum ciuitatis eiusdem episcopus Henricus miratus, inde (que) vehementer turbatus, per aliam egrediens portam, sese tunc & deinceps conspectibus eius absentauit. Hinc iam discordijs in alterutrum prorumpentibus, ciuitas opulenta & multis retroantè saeculis gloriosa, & omnibus terris nota atque famosa, repentina obsidione parentibus secum adinuicem compugnantibus, circumdatur▪ rebus & hominibus exinanitur, militibus gregarijs & conductitijs in hoc spirantibus, & furibundè hinc inde conuolantibus. Nec hoc solum pontificis irae potuit sufficere, quin insuper ob terrorem siue horrorem illis incutiend [...]m, immisso igne vrbem totam comburere furore cogēte decreuit. Quod & fecit. Siquidem secundo die mensis Augusti ignis ciuitati immissus, monasterium sanctimonialium cum suis aedificijs, ecclesias plus 40. cum maiori seu meliori parte ciuitatis, postremò coenobium monachorum deo & sancto Grimbaldo famulantium, cum suis aedibus redegit in cineres. Erat in hac ecclesia sancti Grimbaldi crux magna, crux sancta iussu regis Canuti dudum fabricata, & ab eodem auro & argento, gemmis & lapidibus praetiosis decentissimè adornata. Haec iam sibi approximante incendio, (quod mirum dictu est) quasi imminens sibi praesentiens periculum, intuentibus qui aderant fratribus coepit sudare, nigrescere, immo comburentium nigredinem exprimere. Sed & in ipso concremationis eius momento fragor horrisonus tonitrui magni tribus vicibus intonuit quasi de coelo. Hoc ita (que) incendio combusta ciuitate interiùs, & ab hostibus obsessa exteriùs, dixisse fertur episcopus Comiti Northamtonēsi En Comes ego iussi, tu ista radere stude. Quibus dictis, patuerūt intima cordis dicentis. Septem igitur septimanis in obsidione transactis, tandem episcopus tam diutinae obsessionis pertaesus, aduesperascente die quae festiu [...]tatem Exaltationis sanctae crucis praecedebat, [Page 544] iussit per vrbem pacem praedicari, portas ciuitatis aperiri. Iam (que) domina imperatrix conscenderat equum, comitante se (que) conducente fratre suo Reginaldo, relictis ob excubias plus ducentis militibus cum Comite Bricstowense eisdem praesidente, cum ecce subitò praesul, ad arma suos cōsurgere, & in hostes ilicò violēter iussit insurgere, quotquot poterant virilitèr cōprehendere. Cōprehendūtur ita (que) multi, perimūtur hinc & inde plurimi, inter quos quidam miles vocabulo Gulielmus de Curcell cum militibus sex neci datus, & apud sanctum Grimbaldum est tumulatus. Haec audiens Domina vehementer exterrita at (que) turbata, ad castellum quo tendebat de Ludkereshala, tristis ac dolens aduenit, sed ibi locū tutū quiescendi propter metū episcopi nō inuenit. Vnde hortātibꝰ suis equo iterum vsu masculino supposita, at (que) ad Diuisas perducta, cum nec ibi securè se tutari posse ob insequentes formidaret, iam penè exanimis feretro inuecta, & funibus quasi cadauer circumligata, equis deferentibus, sat ignominiosè ad ciuitatem deportatur Glaornensem. Porro frater suus Comes Bricstowensis Robertus, per aliam viam egressus, ab insequentibus oppressus est, at (que) in loco qui Stolibricge dicitur, à Flammensibus cum Comite Warennensi captus, & reginae in vrbe residenti praesentatus, Gulielmo de Ipra eius iussu cōmendatur, & in ciuitate Rofensi custodiae mancipatur. Comes verò Herefordensis Milo, ab hostibus circumsaeptus, abiecta sua armatura cū suppellectili vniuersa, de sola vita laetus ad Glaornam cum dedecore fugiendo peruenit lassus, solus & penè nudus. Iohannem etiam fautorem eorum, ad monasterium Warewellense fugientem milites episcopi persequē tes, cùm ex inde nullo modo expellere valuissent, in ipsa die festiuitatis Exaltationis sanctae Crucis, immisso igne ipsam ecclesiam sanctae Crucis cum sanctimonialium rebus & domibus cremauerunt, indumentis earum & libris [Page 545] cum ornamentis inclementer ablatis, sanguine quo (que) plurimo coram sancto altari humano horribiliter effuso: praedictum tamen Iohannem nec capere nec expellere potuerunt. Hoc monasterium regnante glorioso Anglorum rege Eadgaro, Alfdrida vxor eius (compuncta priuigni sui nece) aedificauit in honorem sanctae Crucis. His ita gestis, praesul Henricus, ira [...] quantulumcun (que) sedata, sed cupiditate admodum dilatata, suggerente priore Noui monasterij nuperimè conflagrati, tulit ex combusta cruce quingentas argenti libras, auri quo (que) marcas. 30. diademata tria, cum totidem scabellis, ex auro Arabico purissimo & lapidibus pretiosissimis vndi (que) operta, opere pulcherimo & mirifico facta, ea (que) in suis recondidit thesauris. Seruabantur intereà rex & Comes sub custodia verum regina nimiùm satagente pro rege, & vicecomitissa valdè desudante pro Comite, multis internuntijs & amicis fidelibus hinc inde discurrentibus, amborum deliberationis talis ordinatur conditio, vt rex suo restitutus regno, & Comes sub eo totius Angliae sublimatus dominio, sierent ambo regni & patriae iusti moderatores & pacis recuperatores, sicut totius dissensionis & turbationis extiterant incentores at (que) auctores. At Comite id agere renuente abs (que) consensu imperatricis sororis suae, conuenta de hoc illa omninò contradixit, omnem pacem & concordiam erga regem penitùs abnegauit. Vnde factum est vt ab inuicem impacificati discederent, per totum annum deinceps omne regnum cum patria rapinis pauperum, caedibus hominum, violationibus ecclesiarum crudeliter.

Reliqua desiderantur.

[Page 546]

Nomina Pontificum Romanorum.

PEtrus.
Clemens.
Anacletus.
Euaristus.
Alexander.
Sixtus.
Thelesphorus.
Higinus.
Pius.
Anicetus.
Sotherus.
Eleutherius.
Victor.
Zepherinus.
Calixtus.
Vrbanus.
Pontianus.
Antheros.
Fabianus.
Cornelius.
Lucius.
Stephanus,
Sixtus.
Dionisius.
Faelix.
Euticianus.
Caius.
Marcellinus.
Marcellus.
Eusebius.
Melchiades.
Siluester.
Marcus.
Iulius.
Liberius.
Foelix.
Damasus.
Siricius.
Anastasius.
Innocentius.
Zosimus.
Bonifacius.
Caelestinus.
Sixtus.
Leo. 1.
Hilarius.
Simplicius.
Foelix.
Gelasius.
Anastasius.
Simmachus.
Hormisda.
Iohannes.
Foelix.
Bonifacius.
Iohannes.
Agapitus.
Siluerius.
Vigilius.
Pelagius.
Iohannes.
Benedictus.
Pelagius.
Gregorius.
Sabinianus.
Bonifacius.
Bonifacius.
Deusdedit.
Bonifacius.
Honorius.
Seuerinus.
Iohannes.
Theodorus.
Martinus.
Eugenius.
Vitalianus.
Adeodatus.
Conus.
Agatho.
Leo. 2.
Benedictus. 2.
Iohannes.
Cono.
Sergius.
Iohannes.
Iohannes.
Sisinnius.
Constantinus.
Gregorius.
Gregorius.
Zacharias.
Stephanus.
Paulus.
Stephanus.
Adrianus.
Leo. 3.
[Page 547]Stephanus.
Paschalis.
Eugenius.
Valentinus.
Gregorius.
Sergius.
Leo. 4.
Benedictus. 3.
Nicholaus.
Adrianus.
Iohannes.
Marinus.
Agapitus.
Adrianus.
Basilius.
Stephanus.
Formosus.
Bonifacius.
Stephanus.
Romanus.
Theodorus.
Iohannes.
Benedictus. 4.
Leo. 5.
Christophorus.
Sergius.
Anastasius.
Lando.
Iohannes.
Leo. 6.
Stephanus.
Iohannes.
Leo. 7.
Stephanus.
Marinus.
Agapitus.
Iohannes.
Iohannes.
Stephanus.
Stephanus.
Marinus.
Agapitus.
Octauianus.
Leo. 8
Benedictus. 5.
Iohannes.
Benedictus. 6.
Clemens.
Damasus.
Leo sanctissimus, qui vocatur Brunus.
Victor, qui vocatur Gebeardus.
Stephanus, qui & Fridericus.
Benedictus, qui postea eiectus est statim.
Nicholaus, qui & Gerardus.
Alexander, qui & Anselmus.
Gregorius, qui & Hildebrandus.
Victor, qui & Desiderius, Cassinensis abbas.
Vrbanus. 2. qui & Odo, annis. 11. diebus. 7.
Paschalis. 2. annis. 18.
Gelasius Caitanus.
Calixtus.
Honorius Ostiē sis.

Nomina. 72. discipulorum Christi.

1 Iacobus Iustus.
2 Mathias.
3 Ioseph.
4 Iosephalius.
5 Marcus Euangelista.
6 Barnabas.
7 Lucas Euangelista.
8 Cleophas.
9 Seneca.
10 Simeon.
11 Lucius.
12 Manain.
13 Sostenes.
14 Cephas.
15 Taddeus.
16 Ermen, qui & [Page 548] pastor.
17 Andromicus.
18 Iohaunes.
19 Amplias.
20 Vrbanus.
21 Erodion.
22 Asincritis.
23 Nason.
24 Stephanꝰ, primus martir.
25 Phillippus.
26 Procorus.
27 Nicanor.
28 Simon.
29 Parmena.
30 Aquila.
31 Iudas.
32 Hilas.
33 Siluanus.
34 Simon Cleophae.
35 Iason.
36 Agabus.
37 Ananias.
38 Ignatius.
39 Simon Quirinensis.
40 Alexander.
41 Rufus.
42 Nathanael.
43 Nichodemus.
44 Cleophas.
45 Simon.
46 Iudas.
47 Iacobus.
48 Simon.
49 Simon Coriarius.
50 Lucas.
51 Barnabas.
52 Iohannes.
53 Barnabas.
54 Stephanus.
55 Chorisius.
56 Hilichus.
57 Gaius.
58 Flegonta.
59 Ermen.
60 Apellen Probabilis.
61 Dionisius Ariopagita.
62 Aepenetus.
63 Iesus, qui dicitur Iustus.
64 Stachin.
65 Ponplius.
66 Aristobulus.
67 Stephanꝰ Corinthiensis.
68 Erodius.
69 Rufus.
60 Olimpius.
71 Titus.
72 Philemon.

Hi sunt qui electi fuerūt ab apostolis in ordinem, pro ipsis qui recesserant.

Nomina Hebraeorum pontificum vsque ad Salomonis imperium, secundum Iosephum historiographum.

1 Aaron
2 Eleazar.
3 Finees.
4 Abiezer.
5 Buzi.
6 Ozi.

Hi de domo fuerunt Eleazari.
7 Heli.
8 Finees Ofni.
9 Achias.
10 Abimeleh.
11 Abiathar.

Hi de domo Ithamari filij Aaron fuerunt.

Nomina episcoporū [Page 549] Hierosolimo rum vs (que) ad Babilonis trāsmigrationem.

1 Sadoch.
2 Achimaas.
3 Zacharias.
4 Ioram.
5 Axioramus.
6 Phideas.
7 Iudeas.
8 Hilus.
9 Ioatham.
10 Vrias.
11 Nerias.
12 Odeas.
13 Sellum.
14 Helchias.
15 Zaroch.
61 Iosedech. Iosedech captiuus in Babiloniam ductus est.

Hi rursus de domo Eleazari fuerunt.

Nomina Hierosolimorum Pontificum post captiuitatem.

1 Iesus vel Iosue, filiꝰ Iosedech
2 Ioachim.
3 Eliasib.
4 Ioachim, qui & Iudas Hic fratrem suum Iesum, quia aduersus illum altercatus est in templo, occidit: vnde templum à Persis violatur, & populus ad seruitatem redigitur.
5 Iaddus. Hoc pōtificante, rex Alexander Macedo venit Hierosolimam.
6 Onias, filius eius.
7 Simō. Qui Iustus appellabatur propter pietatem, quam in deum habuisse videbatur.
8 Eleazarus frater eius. Hic Ptolemaeo Philadelpho Aegiptiorum regi. 70. interpretes misit.
9 Manasses, patruus eorū.
10 Onias, filiꝰ Simonis Iusti.
11 Simon, filius Oniae.
12 Onias.
13 Iesus, qui & Iason.
14 Onias, qui & Menelaus. Iosephꝰ narrat Oniam, Iasonem, & Menelaū, filios summi sacerdotis Simonis extitisse: & Onia defuncto, regem Antiochū Epiphanem Iasoni sacerdotium pro pecunia dedisse, eiq, iratum id abstulisse, ac iuniori fratri Menelao pro pretio contulisse. Deinde Antiochū Eupatorem eūdem Menelaū suasione Lisiae peremisse, & Alchimum (nō existentem de genere sacerdotum) pōtificem cō stituisse, [Page 550] eum (que) plaga dei repentina percussum, ac per multos dies tortum, detestabiliter expirasse, illo (que) defuncto populum Iudae Machabaeo sacerdotium tradidisse Hieronimus verò dicit: Iasonem fratrem suum Oniam supplantasse, & à rege Antiocho Epiphane sacerdotium per ambitionem obtiuuisse, & ad gentilem ritum contribulos suos transtulisse. Sed à pōtificatu post triēnij tempus, amotum fuisse, per supplantationē Menelai, quem dicit fratrem Simonis templi praepositi fuisse, ipsum (que) Menelaum dū regi Antiocho Epiphani pecunias quas illi Iason per illum miserat sacerdotium in semetipsum retorsisse. Verùm quia de pecunijs regi promissis nil agebat, amotum à sacerdotio fuisse, & suum fratrem Lisimachum successisse. Postea Menelaū aurea vasa è templo furata, pro nece Oniae qui pro furto illum arguerat, Andronico dedisse: ac pro hoc, iussu praedicti regis Andronicum peremptum fuisse. Deinde refert Menelaum praecepto regis Antiochi Eupatoris suasu Lisiae necatum fuisse, & regem Demetrium in summum sacerdotium Alchimum constituisse, illum (que) cùm muros domus sanctae interioris destruere vellet, paralisi dissolutum, ac cum tormento magno mortuum fuisse.
15 Alchimus qui & Ioachim.
16 Iudas Machabaeus.
17 Ionathas.
18 Simon.
19 Iohānes, qui & Hircanus, filius Simonis. Hic tribus rebus à deo dignus est iudicatus, magistratu populi, principatu sacerdotij, & praedicatione prophetiae.
20 Aristobulus filiꝰ eius▪ Hic magistrū ad regiam dignitatem transferre decreuit, primus (que) sibi diadema imposuit.
21 Alexander filius eius.
22 Hircanus filius eius.
23 Aristobulus frater eiꝰ. Hic cum fratre suo Hircano de potestate confligens, principatū obtinuit: sed Pompeius Hircanū rursus in pristinum honorē restituit.
[Page 551]24 Antigonus filius Aristobuli.
52 Ananelus. Hunc genere Iudaeum, rex Herodes, filius Antipatri, ex ignobilissimis accitum de Babilonia, pō tificem Iudaeorum constituit. Post verò temporis exiguum Aristobulum fratrem vxoris suae Mariamnae, nepotem Hircani, successorem dedit.
26 Aristobulus. Hoc post annum interfecto, rex Herorodes rursus Ananelo reddidit sacerdotium.
27 Iesus filius Foabetis.
28 Simon.
29 Mathias.
30 Iosephus.
31 Azarus.
32 Eleazarus.
33 Iesus.
34 Iozarus.
35 Mathias.
36 Annanꝰ. Hoc pōtificāte, Christus baptizatur à Iohanne.
37 Ismael.
38 Eleazarus.
39 Simon.
40 Iosephꝰ, qui & Caiphas. Hoc pōtificāte passus est dominꝰ.
41 Ionathas.
42 Eophilus.
43 Pethosimon.
44 Mathias.
45 Elionaeus.
46 Gauterius.
47 Ioseph.
48 Ismael.
49 Ioseph.
50 Ananias.
51 Iesus.
52 Iesus.
53 Mathias.
54 Fisanus. Hoc pōtificāte, Hierusalem à Tito, Vespasiani filio, funditꝰ destruitur. Deficientibus pōtificibus veteris testamenti, surrexerunt post ascēsionē Christi pōtifices noui Testamenti. Quorū nomina sunt haec.
1 Iacobus frater domini.
2 Simeon filius Cleophae.
3 Iustus.
4 Zachaeus.
5 Tobias.
6 Beniamin.
7 Iohannes.
8 Mathias.
9 Philippus.
10 Seneca.
11 Iustus.
12 Leui.
13 Effrem.
14 Ioseph.
15 Iudas. Hij sūt qui ex circumcisione fuerūt. Sequentes verò ex Gētibus extiterunt.
1 Marcus.
2 Passianus.
3 Publius.
4 Maximus.
5 Iulianus.
6 Caianus.
7 Simmachus.
8 Caius.
9 Iulianus.
10 Capito.
[Page 552]11 Maximus.
12 Antoninus.
13 Valens.
14 Iulicianus.
15 Narcissus.
16 Aius.
17 Germanio.
18 Gordius.
19 Narcissꝰ iterū.
20 Alexander.
21 Gazabanes.
22 Emenaeus.
23 Zabda.
24 Ermon.
25 Zacharias.
26 Quiriacus: qui & Iudas. Ab hoc, sācta exigente Helena, Crux domini cum clauis, est inuenta.
27 Maximus.
28 Cirillus.

Nomina archiepiscoporū Dorobernensis ecclesiae.

1 Augustinus.
2 Laurentius.
3 Mellitus.
4 Iustus.
5 Honorius.
6 Deusdedit.
7 Theodorus.
8 Brihtwaldus.
9 Tadwinus.
10 Nothelmus.
11 Cuthbertus.
12 Breogwinus.
[...]3 Iainbertus.
14 Aethelhardus.
15 Wulfredus.
16 Feologildus.
17 Ceolnothus.
18 Aetheredus.
19 Pleigmundus.
20 Athelmus.
21 Wulfhelmus.
22 Odo.
23 Dunstanus.
24 Aethelgarus.
25 Sigericus.
26 Alfricus.
27 Alpheagus.
28 Liuingus.
29 Aethelnothus.
30 Eadsius.
31 Robertus.
32 Stigandus.
33 Lanfrancus.
34 Anselmus.
35 Radulfus.
36 Gulielmus
37 Theobaldus.

Nomina episcoporum Roffensis ecclesiae.

1 Iustus.
2 Romanus.
3 Paulinus.
4 Ithamarus.
5 Damianus.
6 Putta.
7 Quichelmus.
8 Gebmundus.
9 Tobias.
10 Aldulfus.
11 Dunnus.
12 Eardulfus.
13 Diora.
14 Wermundus.
15 Beornmodus.
16 Burhricus.
17 Alstanus.
18 Godwinus.
19 Godwinus.
20 Siwardus.
21 Arnostus.
22 Gundulfus.
23 Radulfus: Hic post Anselmum Doroberniae archipraesulatum suscepit.
24 Earnulfus.
25 Iohannes.

[Page 553]

Eastsaxonia. Nomina episcoporum Lundoniensis ecclesia.

1 Mellitus
2 Ceadda
3 Wina
4 Erconwoldus
5 Waldherus
6 Ingualdus
7 Ecguulfus
8 Wighedus
9 Eadbrihtus
10 Eadgarus
11 Coenwalchus
12 Eadbaldus
13 Heathoberhtus
14 Osmundus
15 Aethelnotus
16 Ceolberhtus
17 Ceorulfus
18 Swithulfus
19 Heahstanus
20 Wulfsius
21 Aethelwardus
22 Ealhstanus
23 Theodredus
24 Wulstanus
25 Brihthelmus
26 Dunstanus
27 Alfstanus.
28 Wulfstanus
29 Alhunus
30 Alwius
31 Alfwardus
32 Robertus
33 Gulielmus
34 Hugo
35 Mauricius
36 Ricardus
37 Gilebertus
38 Robertus.

Eastanglia.

Christianissimo rege Eastanglorum Sigeberto regnante, Faelix episcopus genere Burgundus, Eastanglos ad fidem Christi cōuertit: & primus illorum praesul existens, in ciuitate Dommocensi sedem episcopatus accepit.

Nomina episcoporum Eastanglorum.

1 Faelix
2 Thomas
3 Bertgilsus, qui & Bonifacius
4 Bisa.

Posteà Eastanglia in duas parochias diuiditur.

Nomina episcoporum Elmamensium.

1 Beadwinus
2 Northbertus
3 Heatholacus
4 Aethelferthus
5 Lanfetthus
6 Aethelulfus
7 Hunferhtus
8 Sibba
9 Hunferthus
10 Hunbrihtus.

Nomina episcoporum Dommocensium.

1 Aecca
2 Aesculfus
3 Eardredus
4 Cuthwinus
5 Aldbertus
6 Ecglafus
7 Headredus
8 Alfhunus
9 Hidferthus
10 Wermundus
11 Wilredus.

[Page 554]Tempore Ludicani regis Merciorum & Egberti regis Westsaxonum, Hunbrihtus & Wilredus Eastanglorum gesserunt praesulatum.
12 Athulfus: Hic regis Eadwij tempore Eastangliae praesulatū solus rexit. Eodē (que) modo illius successores.
13 Alfricus
14 Theodredus
15 Theodredus
16 Aethelstanus
17 Algarus
18 Alwinus
19 Aelfricus
20 Aelfricus
21 Stigandus. Sed statim eiectus est. Pro quo.
22 Grimkitellus pro auro electus. Habuit duas parochias tunc, Australium Saxonum & Orientaliū Anglorum. Sed ille postmodum eiectus est, &
23 Stigandus receptus.
24 Agelmarus, frater Stigandi.
25 Arfastus
26 Gulielmus
27 Herbertus
28 Euerardus
29 Gulielmus.

Southsaxonia.

Wilfridus Australes Saxones (rege Coenwalcho regnā te) ad fidem Christi conuertit, & illis in partibus annis quin (que) officium episcopatus exercuit. Vectae quo (que) Insulae verbi ministros destinauit.

Nomina episcoporum Australium Saxonum.

1 Wilfridus
2 Eadbertus. Hic erat abbas monasterij sancti Wilfridi episcopi, quod dicitur Selesig. Postea, vt decretum est Sinodali decreto, prouinciae Australium Saxonum, quae eatenus ad ciuitatis Wentanae (cui tunc Daniel prae erat) parochiam pertinebat, post Wilfridum pontificali iure praeficitur.
[Page 555]3 Eolla
4 Sigga
5 Aluberhtus
6 Osa
7 Giselherus
8 Tota
9 Wihthunus
10 Aethelulphꝰ
11 Coenredus
12 Gutheardus
13 Alfredus
14 Eadelmus
15 Aethelgarus
16 Ordbrihtus
17 Aelmarus
18 Aethelricus
19 Grimkitellus
20 Heca
21 Stigādus. Hic de Seles [...]ia ad Cicestriā mutauit sedem.
22 Gulielmus
23 Radulfus.
24 Sigefridus.

Westsaxonia.

Sanctus Birinus primus Occidentalium Saxonum praesul extitit. Is ab Honorio papa missus, Angliam venit: & Kinegilsum regem cum sua gente ad fidem conuertens baptizauit, ac solus Westsaxoniam pontificali iure rexit, habens sedem episcopalem in ciuitate Dorcica.

Nomina praesulum VVentanae ciuitatis.

1 Birinus
2 Aegelberhtus
3 Wina. Tēpore Aegelberhti episcopi Coēwalchius rex Westsaxoniam in duas parochias diuisit. Vnde Aegelberhtus grauiter offensus, dimisso praesulatu, in Galliā redijt, & Wina ambas parochias iure pontificali rexit, sed paulò pòst ab ipso rege praesulatu pulsus, Lundoniae ciuitatis episcopatum accepit.
4 Leutherius. Leutherius episcopatum Gewissorum solus rexit.
5 Headdus. Sanctus Headdus Gewissorum episcopatum solus gessit. Quo defuncto, praesulatus illius in duas prouincias rege Westsaxonum Ina regnāte, & Brihtwaldo Doroberniae archiepiscopo, Wicciorum (que) praesule Egwino pontificantibus, est diuisus. Vna data est Danieli, altera Aldelmo eiusdem regis propinquo.
[Page 556]6 Daniel
7 Hunfrithus
8 Kinehardus
9 Aethelhardus
10 Egbaldus
11 Dudda
12 Kineberhtns
13 Alhmundus
14 Wigtheinus
15 Herefridus
16 Eadmundus
17 Helmstanus
18 Suithunus
19 Alhfrithus
20 Denewlfus
21 Frithestanus
22 Birnstanus
23 Alpheagꝰ caluus
24 Alfsius
25 Aethelwaldus
26 Alpheagus martir
27 Kenulfus
28 Athelwoldus
29 Alfsius
30 Alfwinus
31 Stigandus
32 Walcelinus
33 Gulielmus
34 Henricus.

Nomina praesulum Sunnungnensis ecclesiae.

Rex Anglorum Eadwardus primus & archipraesul Doroberniae Pleigmundus, salubri consilio inuento, singulis tribubus Gewissorum singulos constituentes episcopos, singulis episcopia constituerunt, & quod dudum duo habuerunt, in. 5. diuiserunt. Quibus gestis, Pleigmundus in ciuitate Dorobernia septem episcopos septem ecclesijs in vna die consecrauit. Frithestanum ad ecclesiam Wintoniēsem. Aethelstanum ad ecclesiam Coruinensem, Werstanum ad ecclesiam Scireburnensem, Aethelhelmū ad ecclesiam Fontanensem, Eadulfum ad ecclesiam Cridiatunensem, Australibus Saxonibus. Bernethum, & Mercijs Australibus Coenulfum ad ciuitatē quae vocatur Dorcestria.

1 Aethelstanus
2 Odo. Hic vir sanctus post Wulfhelmum Doroberniae suscepit praesulatum.
3 Osulfus
4 Alfstanus
5 Alfgarus
6 Sigericus
7 Alfricus
8 Brihtwoldus. Hi ambo extiterunt archiepiscopi Doroberniae.
9 Heremannus. Hic praesulatū Scireburnēsem ab Eadredo rege acquisiuit, episcopatui suo copulauit, & Cathedram pontificalem [Page 557] vtrorum (que) episcopatuum Scireburnae sibi constituit. Sed rege Gulielmo seniore regnante, Sinodali auctoritate ac eiusdem regis munific [...] tia inde ad Saresbiriam sedem suam mutauit.
10 Osmundus
11 Rogerus.

Nomina praesulum Scireburnensis ecclesiae.

Sanctus Aldelmus, Inae regis Wessaxonum amantissimi propinquus, citharedus erat optimus, Saxonicus at (que) latinus erat poeta facundissimus, cantor peritissimus, doctor aegregius, sermone nitidus, scripturarum tam liberaliū quàm ecclesiasticarū eruditione mirandus. Extitit enim priùs docti viri Maidulfi, dein archipraesulis Theodori, & eius cooperatoris abbatis Adriani discipulus. Hic cum adhuc esset abbas Maidulfi vrbis, scripsit librū egregium aduersus errorem Britonum, cuius lectione multos eorum ad catholicam dominicae Paschae celebrationem perduxit. Scripsit & alia nonnulla, vt potè vir vndecun (que) doctissimus.

1 Aldelmus
2 Fortherus
3 Herewaldus
4 Aethelmodus
5 Denefrithus
6 Wiberhtus
7 Alhstanus
8 Heahmundus
9 Aethelheagus
10 Alfsius
11 Asserus
12 Aethelwardus
13 Werstanus
14 Aethelbaldus
15 Sigelmus
16 Alfredus
17 Alfsius
18 Alfwoldus
19 Aethelricus
20 Aethelsius
21 Brihtwinus
22 Aelmarus
23 Birhtwinus
24 Aelfwoldus

Nomina praesulum Fontanensis ecclesiae.

1 Aethelmus
2 Wulfhelmus, Horū vter (que) archiepiscopꝰ extitit Doroberniae.
3 Alpheagus
4 Wulfhelmus
5 Brihthelmus
6 Kinewardus
7 Sigarus
8 Alfwinus
9 Liuingus
10 Ethelwinꝰ. Hic priùs Eoueshā nēsis extitit abbas.
11 Birhtwinus
[Page 558]12 Birhtwius
13 Bodeca Saxonicus
14 Gisa
15 Iohannes
16 Godefridus
17 Robertus.

Nomina praesulum Cridiat unensis ecclesiae.

1 Eadulfus
2 Aethelgarus▪ Hic Sancto Dunstano successit in archiepiscopatu.
3 Alfwoldus
4 Sidemannus
5 Alfricus
6 Alfwoldus
7 Alfwoldus
8 Eadnothus
9 Liuingus. Hic, defuncto Brihtwaldo suo auunculo, Cornubiensem praesulatum, rege Eadwardo permittente, Domnaniensi coadunauit episcopatui.
10 Leofricus
11 Osbernus
12 Gulielmus.

Hecana Nomina praesulum Magesetensium siue Herefordensium.

1 Putta
2 Tirhtellus
3 Torhtheras
4 Walhstodus
5 Cuthbertus
6 Podda
7 Ecca
8 Ceadda.
9 Aldbertus
10 Esna
11 Ceolmundus
12 Vtellus
13 Wulfhardus
14 Beonna
15 Eadulfus
16 Cuthwlfus
17 Mucellus
18 Deorlafus
19 Cinemundus
20 Eadgarus
21 Tidhelmus
22 Wulfhelmus
23 Alfricus
24 Athulfus
25 Aethelstanus
26 Leouegarus
27 Walterus
28 Robertus
29 Gerardus
30 Reignelmus
31 Gosfridus
32 Ricardus
33 Robertus.

[Page 559]

Hwiccia. De pōti [...]icali sede quomodo primitùs statuta sit Wigorni [...].

EGregio Merciorum regi Wlfario, qui regum totius Merciae fidem Christi primus suscepit, germanus suus gloriosus rex sa [...]ctus Aethelredus in regnum successit. Cui Hwicciorum subregulus Oshetus▪ vir multum laudabilis, Hwicciam, cui dignitate praesidebat regia proprij antistitis dignitate honorari sublimari (que) desiderans regimine, consilium dedit vtile, rogauit (que) summoperè quatenùs suum, quod tunc caeteris regnis praeminebat Angliae, pluribus antistitibus decoraret venustiùs, ac honoraret sublimiùs, sicut quosdam reges Angliae nouerat olim fecisse. Qui cùm priùs id idem faciendi magno flagraret desiderio, mox eius suasionibus salubribus (que) consilijs acquieuit, & archipraesule Dorberniae Theodoro ad se acccersito, rogauit vt (regno suo plures in parochias diuiso) episcopos locis constitueret oportunis. Ille autem vtile satis regis votum gratantèr approbans, quod rogabatur sine dilatione maturauit explere. Ita (que) diocaesim, cui tunc Saxulfus pontificali regimine praefuit, cum concensu eiusdem regis ac principum illius, in quin (que) parochias diuisit, anno ab incarnatione domini secundum Euāgelium. 701. iuxta Dionisium (cuius errorem adhuc sancta sequitur ecclesia) anno. 679. Et quia ciuitas Wigorniae tempore quo regnabant Britones vel Romani in Britannia, & tunc & nunc totius Hwicciae vel Magesitaniae metropolis extitit famosa, cathedrā erexit pontificalem dignitater in ea, parochiarū iam diuisarum primam constituens Hwicciam. Ad quam de monasterio Hildae abbatisse vir strenuissimus ac doctissimus Tatfrithus electus est antistes. Sed priusquam ordinari posset, morte praereptus est immatura.

2. Secundam autem illam, quae pertinet ad episcopatum Licitfeldensem, cui virum religiosum ac modestum [Page 560] Cuthwinum praefecit.

3. Tertiam verò Mediterraneam Angliam, in qua praedictus episcopus Saxulsus (quia ita sibi placuit) resedit, pontificali cathedra illi cōstituta in ciuitare Leogera.

4. Quartam deni (que) Lindissim prouinciam, cui praeposuit virum sanctum Aethelwinum germanum sancti Aldwini, abbatis monasterij quod Partaneum nuncupatur: statuens ei episcopalem sedem in ciuitate, quae vocatur Siddena.

5. Quintam verò constituit Suthangliam, ad quam de praefato monasterio Hildae abbatissae, singularis meriti & sanctitatis virum Aetlamū elegit antistitē, ei (que) praesulatus sedem in loco qui vocatur Dorcacestra constituit. Porro pro Tatfritho venerabilis vir Boselus electꝰ, ab ipso Theodoro sicut caeteri ordinatus est episcopus, habens episcopalem sedem in praedicta ciuitate Wigorna, quae tunc temporis altis muris & menibus pulcris decorata, multis vrbibus clarior extitit at (que) sublimior.

Nomina Praesulum VVicciorum.

1 Boselus
2 Oftforus
3 Egwinus
4 Wilfridus
5 Milredus
6 Weremundus
7 Tilherus
8 Eathoredus
9 Deneberhtus
10 Heaberhtus
11 Alhwinus
12 Wereferthus
13 Wilferthus
14 Aethelhunus
15 Kinewoldus
16 Dunstanus
17 Oswaldus
18 Aldulfus
19 Wulstanus
20 Leofsius
21 Brihteagus
22 Liuingus
23 Aldredus
24 Wulstanus
25 Samson
26 Teoulfus
27 Simon
28 Iohannes.

Mercia. Nomina episcoporum Licetfeldentium.

Interfecto rege Pagano Merciorum Penda, cùm Oswius [Page 561] rex Christianus regnū eius acciperet, & gentem Merciorum fini [...]marum (que) prouinciarum anno dominicae incarnationis 656. ad fidem Christi conuertit, factus est Diuma primus episcopus Merciorū, Mediterraneorum Anglorum, Lindisfarorum, contiguarum (que) prouinciarum. Secundus Ceollachus: vter (que) Scotus. Tertius Trumherus, sub rege Wulfero primus. Quartus [...]arumannus. Quintus Ceadda, cuius pōtificalis sedes extitit in loco, qui dicitur Licetfeld. vbi sequentium quo (que) prouinciae illius episcoporum sedes fuit. Sextus Winfridus. Septimus Saxulfus. Hij quin (que) Angli extitêre.

1 Diuma
2 Ceollachus
3 Trumherus
4 Iarumannus
5 Ceadda
6 Winfridus
7 Saxulfus
8 Headda
9 Aldwinus, qui & Wor.
10 Huita
11 Hemelus
12 Cuthfridus
13 Berthunus
14 Higbertus
15 Aldulfus
16 Herewinus
17 Aethelwaldus
18 Hunberhtus
19 Cineferthus
20 Tunbrihtus. Hic gessit episcopatū tempore regis Merciorum Burhredi, & regis Westsaxonū Alfredi.
21 Aella, qui & Aelfwinus. Hic praesulatum gessit tē pore Aethelstani regis totius Angliae.
22 Alfgarus
23 Cinsius
24 Winsius
25 Aelfegus
26 Godwinus
27 Leouegarus
28 Brihtmarus
29 Wulsius
30 Leofwinus
31 Petrus
32 Robertus de Limesia
33 Robertus Peche
34 Rogerus de Clintona
35 Walterus.

[Page 562]

Midanglia. Nomina praesulum Leogerensium.

1 Cuthwinus
2 Wilfridus▪ Post Saxulsū, prouincia Merciorū duos episcopos habuit, Headdā & Wilfridū. Hagustaldēsis episcopꝰ Wilfridus praesulatu pulsus, Leogerensem episcopatum (Aethelredo rege cōcedēte) suscepit: sed post aliquot annos eijcitur, & Headda rexit ambas parochias. Deinde Aldwinus similiter.
3 Aldwinus
4 Totta
5 Eadberhtus
6 Vnwona
7 Werenberthus
8 Rethunus
9 Aldredus
10 Ceolredus. Hic pontisicatum gessit tempore regis Merciorum Burhredi, & regis Westsaxonū Alfredi.
11 Leofwinus. Hic duas parochias▪ Leogerensem scilicet & Lindisfarorum in vnum coadunatas, tempore regis Anglorū Eadgari rexit.
12 Aelnothus
13 Aeswius. Huius adminiculo & administratione sāctus Oswaldus Ramesiense Caenobiū, quod ipse & Dux Eastanglorū Aethelwinus à fundamē tis construxerant, consecrauit.
14 Alfhelmus
15 Eadnothus
16 Aethericus
17 Eadnothus
18 Vlfus. Sed postmodum eiectus.
19 Wulfwius
20 Remigius. Hic sedem ad Lincolniam transtulit.
21 Robertus
22 Alexander
23 Roberhtus

Lindissis. Nomina Praesulum Lindisfarorum.

Rex Northanhimbrorum Egfridus, fugato in bello rege Merciorum Wulfero, prouinciā Lindissim obtinuit, & inde Saxulfum episcopū expulit. In cuius locum anno [Page 561] dominicae incarnationis. 678. primus ad eandem prouinciam ab archiepiscopo Theodoro proprius ordinatus est episcopus Eathedus regis Ecgfridi Capellanus. Sed quia anno sequenti Merciorum rex Aethelredus bellica sorte prouinciam recuperauit, dimisso praesulatu in Northimbriam redijt, & post à Theodoro archiepiscopo, Rhipensi ecclesiae praeficitur. Cuius post discessum rex Aethelredus. Oshero Wicciorum rege suggerente, Theodorum archiepiscopum rogauit, vt regno suo plures in parochias diuiso, episcopos locis constitueret oportunis. Cuius ille votum gratanter approbauit, & praesulatum Saxulfi in. 5. parochias diuisit, quibus sextam adiecit.

1 Eathedus
2 Aethelwinus
3 Eadgarus
4 Kinebirhtus
5 Alowiochus
6 Ealdulfus
7 Ceolulfus
8 Ealdulphus
9 Brihtredus.

Iste episcopatū gessit tempore regis Merciorum Burhredi & regis Westsaxonum Alfredi.

Deira. Nomina archiepiscoporum & episcoporum Northumbranae gentis. Nomina archiepiscoporum Eboracensium.

Vir deo dilectus Paulinus, à Iusto archiepiscopo missus, regem Northimbrorum Eadwinum cum tota sua gente ad fidem Christi conuertit, in Eboraco episcopali sede accepta. At rege interfecto, rebus (que) Northimbrorum turbatis, Cantiam nauigio redijt, atque ab Honorio archiepiscopo & rege Eadbaldo honorificè susceptus, eorum inuitatione praesulatum Rofensis ecclesiae mortuo Romano suscepit. In qua moriens pallium (quod ab honorio papa susceperat) reliquit.

1 Paulinus
[Page 564]2 Ceadda
3 Bosa
4 Iohannes
5 Wilfridus
6 Egbertus
7 Coena
8 Eanbaldus
9 Eanbaldus
10 Wulfsius
11 Wigmundus
12 Wulfherus
13 Aethelbaldꝰ
14 Redewardus
15 Wulstanus
16 Oskytellus
17 Oswaldus
18 Aldulfus
19 Wulstanus
20 Aelfricus
21 Kinsius
22 Aldredus
23 Thomas
24 Gerardus
25 Thomas
26 Thurstanus.

S. Ceadda tribus annis ecclesiā Eboracensem regens, ad monasterij sui (quod Lastingaig dicitur) curā secessit, Wilfrido Eboracēsis ecclesiae nec nō & omniū Northanhimbrorū sed & Pictorum episcopatū administrante. Quo à rege Egfrido praesulatu pulso, Bosa ad Eboracensem, Eata ad Hagustaldēsem ecclesiam à Theodoro archiepiscopo in locū eius cōsecrati sunt episcopi. Quorū numero, post tres annos abcessionis Wilfridi, duos addidit antistites, ad ecclesiam Hagustaldensem Tunberto remanente, Eata ad Lindisfernensem, & Trunwino ad prouinciam Pictorum. Eathedum verò de Lindissi reuersum Rhipensi ecclesiae praefecit. Tunberto deposito, Eata ad sedem Hagustaldensem reuertitur: & Cuthbertus Lindisfernensi ecclesiae praeficitur. Defuncto Eata, Iohannes pro eo ordinatur. Post longum verò exilium, Wilfridus iterū in episcopatum Hagustaldensem recipitur. Iohanne verò defuncto, Bosa Eboraci substituitur.

Nomina episcoporum Rhipensium.

1 Eathedus. Hagustaldensium.
1 Wilfridus
2 Eata
3 Tunbertus
4 Eata
5 Iohannes
6 Wilfridus
7 Acca
8 Friothebertus
9 Alhmundus
10 Tilbertus
11 Aethelbertus
12 Heardredus
13 Eanbertus
14 Tidferthus.

[Page 565]

Bernicia.

Sanctus Aidanus à Scotis episcopus ordinatus, ac missus prouincijs in quibus regnauit rex Oswaldus, verbum fidei praedicauit: & ab ipso rege in insula Lindisfernensi sedem episcopalem (vt peteba [...]) accepit. Quo de hac vita sublato, Finanus pro illo gradum episcopatus (à Scotis ordinatus ac missus) accepit. Quo defuncto, Colmanus in episcopatum successit, & ipse missus à Scotis. Quo, episcopatu dimisso, ac patriam reuerso, Tuda (qui & ipse Praesul à Scotis ordinatus) pro illo pontificatum suscepit. Quo de hoc mundo rapto, episcopatus in duas parochias diuiditur. Ceadda ad Eboracensem, Wilfridus ad Hagustaldensem ecclesiam ordinatur.

Nomina episcoporum Lindisfernensium.

1 Aidanus
2 Finanus
3 Colmannus
4 Tuda
5 Eata
6 Cuthbertus
7 Eadberthus
8 Eadferthus
9 Aethelwoldus
10 Cinewlfus
21 Higbaldus
12 Egbertus
13 Eardulfus
14 Cutheardus
15 Tilredus
16 Wigredus
17 Vhtredus
18 Sexhelmus
19 Aldredus
20 Alfsius
21 Aldhunus
22 Eadmundus
23 Edredus
24 Agelricus
25 Agelwinus
26 Walcerus
27 Gulieluius
28 Randulphus.

Terra Pictorum gentis. Nomina episcoporum Candidae Casae.

1 Trumwinus
2 Pehtelinus
3 Frithewaldus
4 Pehtwinus
5 Aethelbertus
6 Beadwlfus
7 Heathoredus.

[Page 566]

Incipit regalis prosapia Anglorum, descendens ab Adam.

Genealogiam ab Adam vsque ad Wodenum quere pagina. 294.

Wodenus.
- Vecta, siue Wehta.
  - Witta.
    - Wihtgisilus.
      - Hengistus, primus rex Cātuariorum.
        Oricus cognomine Aesca rex.
        Octa rex.
        Irmenricus rex.
        Genealogiam regum Berniciorum quere aliter, pag. [...]18.
        Aethelbertus rex Christianus.
- Casera.
  - Titmon
    - Trigilsus.
      - Rothmūdus.
        Hrippus
        Wihelmus.
        Vffa siue Wffa, primus rex Orientalium Anglorum.
        Titellus rex.
        Redwaldus rex.
        Forpwaldus rex.
- Eaxneta.
  - Gesecg.
    - Antsecg
      - Sueppa.
        Sigefugel.
        Bedca.
        Offa.
        Aescwinus primus rex Orientalium Saxonum.
        Sledda rex.
        Sebertus rex.
- Withelgeatus.
  - Waga.
    - Wihtleagus.
      - Weremūdus.
        Offa.
        Angengeatus.
        Eomerus.
        Icelius.
        Cnebba
        Cunewaldus.
        Creodda siue Crida primus rex Merciorum.
        Wibba rex.
- Weagdeagus.
  - Siggarus.
    - Suebdogus.
      - Siggeotus.
        Seabaldus.
        Sefugelus.
        Sueartha.
        Seomelus.
        Westerwalcna.
        Wilgelsus.
        Wuscfrea.
        Iffus, Dux.
        Aella, primus rex Deirorum.
- Bealdeagus.
  - Brandius.
    - Beornus
      - Beorno.
        Wegbrādus.
        Ingebrandus
        Alusa.
        Angengeat.
        Ingengeat.
        Aethelbrihtus.
        Oesa.
        Eoppa.
        Ida, primus rex Berniciorum.
    - Freodegarius.
      - Friawinus.
        Wigga.
        Gewisius.
        Esla.
        Elisius.
        Cerdicius primus rex Westsaxonū.
        Kenricus rex.
        Ceaulinus rex.
- Winta.
  - Cretta.
    - Quelpgil [...]us.
      - Ceadbed.
        Bubba.
        Beda.
        Eanferthus. Ab hoc Lindisfarorum prosapia.

[Page 567]

Genealogia Regum Cantuariorum.

ANglosaxones (imperatoris Martiani tempore) à Britonibus inuitati, Britanniam tribus nauibus (quasi pro patria pugnaturi, re autē vera hanc expugnaturi) sunt aduecti. Quorum duces Hengistus & Horsus fuêre primi, è quibus Horsus occiditur in bello, Hengistus verò adepta victoria, anno dominicae incarnationis. 455. regnare cepit, & primus Anglorum extitit rex Cantuariorum.

Sanctus Augustinus à beato Gregorio papa missus, regem Cantuariorum Aethelbertum anno dominicae incarnationis. 527. regni verò eius. 35. ad fidem Christi conuertit▪ qui non longè à ciuitate Dorobernia ad Orientē, ecclesiam beatorū apostolorum Petri & Pauli construxit, ac diuersis donis ditauit. Fecit etiam in ciuitate Londonia ecclesiam sancti Pauli apostoli, & in ciuitate Dorubreui ecclesiam beati Andreae apostoli. Quorum vtrorū (que) praesulibus (vt archiepiscopo Doroberniae) dona multa obtulit, sic & territoria ac possessiones in vsum eorū, qui cum illis erant, adiecit. Cuius regina Berta Francorum regis extitit filia, quorū filia sancta Aethelburga Eadwini regis Northanhimbrorum erat regina, quae monasterium in loco qui vocatur Limina construxit, & ibi requiescit. Eiusdem regis Aethelberti soror Rigula, Est saxonum regina, genuit sanctum Sebertum, eiusdem prouinciae regē. Decedens rex Aethelbertus anno regni sui. 56. coeli regna conscendit. Cui filius suus Aethelbaldus successit: qui rebus ecclesiae (quantum valuit) in omnibus consulere ac fauere cupiens, diuinis se mancipare praeceptis studuit. Huius regina Emma, regis Francorum erat filia. Quorum filia, sancta videlicet Eanswitha, quae in loco qui Folcestan dicitur requiescit, & regulus Ermenredus extitit filius. Cui scilicet Ermenredo regina sua Oslaua, quatuor filias & duos filios peperit, sanctam videlicet Ermenbergam, quae fuit regina Merewaldi regis West Anglorum: sanctam. [Page 568] Ermenburgam, sanctam Aetheldritham, sanctam Ermengithā, sāctos martires Aethelredum ac Aethelbertū, quos Thunnor praepositus Egberti Cātuariorum regis (vt ipse iusserat) martirizauit. Decessit rex Eadbaldus anno regni sui. 25. & Ercóbertum filium suum successorē reliquit. Hic primus regum Anglorum, in regno suo Idola destrui, & ieiunium. 40. dierum iussit obseruari. Huic regina sua sancta Sexburga, Annae regis Orientalium Anglorum filia, monasterium in Sceapege construxit. Sancta Ercongota, eiusdē regis Erconberti ac S. Sexburgae filia, in Galliā missa, sub matertera sua sancta Aethelburga abbatissa, in Brigensi monasterio vsque ad finem vitae suae deo seruiuit, & ibi requiescit. Altera filia sua Ermenilda, Wulferi regis Mertiorum erat regina. Decessit rex Erconbertus anno regni sui. 24. Egbrihto filio regni sedem relinquens. Qui. 9. regni sui anno mense Iulio decessit, succedente in regnum fratre suo Lotherio. Qui vulneratus in pugna Australium Saxonum, quos cōtra eum Eadricus filius Egberti aggregauerat, anno regni sui. 12. inter medē dum mense Februario defunctis est. Cui successit in regnū Edricus, filius fratris sui Egberti, ac vno anno & dimidio regnauit. Cui frater suus Wihtredus in regnum succedens, ecclesiam sancti Martini in Douera construxit. Decessit autem Vihtredus rex anno regni sui. 34. filium suum Aethelbertum regni haeredem relinquens: qui anno regni sui. 36. decessit. Cui frater suus Eadberhtus (qui & Pren) successit. Quem rex Merciorum Kenulphus (dum Cantiam deuastaret) cepit, & secum in Merciam duxit. Cui successit Cuthedus, & anno regni sui nono decessit. Cui Baldredus successit, & anno dominicae incarnationis iuxta Dionisium. 823. à rege Westsaxonum Egberto expulsus estregno. Huc vsque regnum Cantuariorum per trecētos sexaginta & octo annos stetit: postea verò Westsaxonicae cessit ditioni.

[Page 569]

Principium regni Regum Orientalium Anglorum.

REgno posterius Cātuariorum, & prius regno Occidentalium Saxonum exortum est regum Orientaliū Anglorum. Cui praefuerunt reges potentes, sed Redwaldus illis omnibus extitit potentior. Omnes enim Australes Anglorum & Saxonum prouinciae cum suis regibus (ad confinium vs (que) Humbri fluminis) ei subiectae erant. Qui Aethelfridum regem Deirorum & Berniciorum in bello, quo eius filius Reinherus peremptus est, occidit: & Eadwinum Aellae filium, vt in regnum perueniret, adiuuit. Cui alter filius suus Eorpwaldus in regnum successit, & Eadwino rege persuadente fidem Christi cum sua prouincia suscepit. Quem non multo pòst Rigbertus vir gentilis in bello occidit. Cui frater suus ex parte matris Sigbertꝰ successit. Hic sancto Furseo, ad se de Hibernia venienti, possessiones ac locum cōstruendi monasterum in castro quodā, quod lingua Anglorū Cnobheresburh vocatur, dedit: & pòst (amore regni celestis) relicto regno, & cognato suo Egrico commendato, in monasterio quod sibi fecerat, monachus factus est. Et multo pòst tempore, contra regem Merciorum Pendam, ad confirmandum militem, inuitus in certamen ductus, suae professionis nō immemor, dum nisi virgam tantùm in manu habere voluit, occisus est vna cum rege Egrico. Quorum regni successor factus est Anna filius Eni, fratris Redwaldi. Cuius filia, sancta Sexburga, Erconberto regi Cantuariorum in coniugio copulata est. Altera filia sancta Aethelburga in Gallia (in Brigensi monesterio) abbatissa facta est. Tertia sancta Aetheldritha priùs Northimbrorum regina, & pòst Eliensis extitit abbatissa. Quarta sancta Withberga eiusdē monasterij sanctimonialis erat faemina. Quarū pater Anna rex, à Pēda rege Merciorum occ [...]us, fratrem suum Aethelherum regni haeredem reliquit. Qui de regina sua sancta Hereswitha, [Page 570] sorore sāctae Hildae abbatissae, duos filios Aldwulfum & Alfwoldum genuit: peremptus est autem in bello ab Oswio cum Penda rege. Cui germanus suus Aethelwoldus successit. Quo defuncto, regnum Aldwulfus suscepit, & annis nonnullis regnauit. Cuius post mortem frater suus Alfwoldus regni regimen suscepit. Regnante autem Merciorum rege Offa, Beorna regnauit in Eastanglia, & post illum Aethelredus, qui de regina sua Leofruna sanctum habuit Aethelbertū. Hic post patrem breui tempore regnum tenuit Oriētalium Anglorum, innocēter enim sub pacis faedere occisus est ab Offa rege Merciorum. Deinde perpauci reges in Eastanglia per. 61. aunos regnauerunt potentes. Quoad vltimus eorum sanctus Eadmundus nactus fuit culmen regiminis: quem anno regni sui. 16▪ rex Paganus Hinguar martirizauit. Ex quo tempore Anglosaxones in Eastanglia desierunt annis ferè. 50. Erat enim ipsa abs (que) rege. 9. annis plenè, Paganorum Danorum direptioni at (que) nimiae substrata dilacerationi, qui conati sunt ea tempestate totum Angliam suae ditioni subijcere. Post in illa, simul & in Eastsaxonia fermè tota, Danicus rex Guthrum annis. 12. Eohricus, quem Angli peremerunt in pugna, regnauerunt annis quatuordecem. Deinde à Danacis Comitibus ambae tam diu praemebātur prouinciae, quous (que) rex Eadwardus Senior, multos ex illis occidendo, nōnullos partes trāsmarinas adire cogendo, residios in deditionem accepit, ac ambo regna regno annexuerit Westsaxonico.

Eastsaxonia.

VT regnum Orientalium Anglorum post regnum Cantuariorum, sic habuit exordium regnum Orientalium Saxonum. Quorum reges ferè semper alijs parebant regibus, frequentiùs tamen ac diutiùs regibus Mercensibus. Qui scilicet ante Sebertum, Aethelberti regis Cantuariorum nepotem ex sorore Rigula, daemonis seruiebant [Page 571] cultibus. Ille verò praedicante Mellito, verbum veritatis cum suagente primus illorum suscepit. Qui regna perennia petens, filios suos Sexredum & Sewardum, qui Pagani perdurauerant, regni temporalis reliquit haeredes. Ij paruo pòst tempore à Westsaxonibus in pugna sunt occisi. Quibus successit Sigebertus cognomēto Paruus, eiusdem Sewardi filius. Quo mortuo, regimen regni suscepit Segebertus Segebaldi filius. Hic (Oswij regis Northimbrorum hortatu) Christo credens, à Finano episcopo est baptisatus in Northimbria: quo regnante, East Saxones fidem (quam pridē abiecerant) sancto Cedda episcopo praedicante receperunt. Longo autem pòst tēpore occisus est à suis propinquis, quia Euangelica praecepta seruans, suis inimicis nimium parcere, & factas ab eis iniurias placida solebat mente dimittere. Cui frater suus Suithelmus in regnum successit, & ab ipso Cedda in Eastanglia baptizatus est. Cuius post mortem, Sebba filius Sewardi regis, filij regis S. Seberti, & Sigherus filius regis Sigeberti Parui, regni gubernacula tenuerūt. Post decessum Sigheri Sebba regni gubernacula rexit. Qui anno regni sui. 30. à Waldhero Lundoniensi episcopo monachicum suscepit habitū, & breui post tempore defunctus, caelica regna petiuit. Pro quo filij eius Sighardus & Swefredus regnauerunt. Quorum post mortem, Offa filius Sigheri regis in regem leuatur. Hic iuuenis amantissimae aetatis & venustatis, toti (que) suae genti ad tenenda seruanda (que) regni ceptra exoptatissimus, suasu & hortatu sanctae Kineswithae regis Merciorum Pendae filiae, quam adamauerat, reliquit patriam & regnum propter Euāgelium, & cum rege Merciorum Kenredo & sancto Egwino Wicciorum episcopo Romam petijt. Vbi attonsus, & in monachico habitu vitam complens, ad visionem beatorum apostolorum diu desideratam peruenit. Cui in regnum successit Selredus, sancti Sigeberti regis filius. Quo perempto anno regno. 38. Suithredus regni solium obtinuit, [Page 572] ac aliquantis annis tenuit. Cuius post mortem, reges pauci super Eastsaxones regnauê [...]e proprij. Nam eodem anno, quo regnum defecit Cantunariorum, cum ipsis & cum Suthsaxonibus strenuo regi Westsaxonum Egberto spontè se dedebant▪ & ei suis (que) successoribus tam diu parebant, quoad Danicus rex Guthrum super eos potestatem acciperet. Lundonia tamen, cum terris circumiacentibus, Mercensibus regibus quamdiu ipsi regnauerunt, paruit.

Mercia.

POst initium regni Cantuariorum, principium extitit regni Merciorū. Qui multis annus, cum suis regibus, cultibus idolatriae dediti, paulatim regni sui fines dilatauêre. Sed Penda, qui regnare caepit anno dominicae incarnationis iuxta Dionisium. 626. multò latiùs quàm aliquis suorum praedecessorum dilatauit. Duos etenim reges Northimbrorum sanctum Eadwinum ac sanctū Oswaldum, & tres reges Eastanglorum sanctum Sigebertum, Egricū & Annam, in bello occidit. Cui regina sua Kineswitha. 5. filios Peadam viz. Wulferum▪ sanctum Aethelredum, sanctum Merewaldum, & sanctū Mercelmum▪ &. 2. filias sanctam Kineburgam & sanctam Kineswitham peperit. Regnauit autem annis. 30. non plenè. Quem rex Northimbrorum Oswius cū. 30. ducibus in bello peremit, & regnum eius suae ditioni subegit, filio tamen eius Peadae, qui à patre suo Mediterraneis Anglis princeps constitutus, in Northimbria à Finano episcopo est baptizatus, eo quòd suus esset cognatus (habuit enim in coniugem filiam suā Alhfledam) regnum Australium Merciorum dedit. At ille anno regni sui primo peremptus est nefariè. Tribus annis post interfectionem Pendae regis completis, filium eius Wulferum duces Merciorum leuantes in regem, fines suos fortiter simul & libertatem receperunt. Hic primus regum Merciorum lauacrum regenerationis suscepit, [Page 573] & filiam Erconberti regis Cantuariorum ac reginae illius sanctae Sexburgae, sanctam Ermenildam in coniugem accepit, & ex illa genuit Kenredum & Wereburgam virginē sanctissimam. Germanus verò ipsius, Westan-hecanorum rex, sanctus Merewaldus filiam Ermenredi reguli, fratris eiusdem Erconberti regis, sanctam Ermenbergam, matrimonio sibi copulauit, & ex ea tres filias, sanctam viz. Milburgam, sanctam Mildritham, sanctam Mildgitham, & vnum filium sanctum Merefinnum, genuit. Quo mortuo, regnauit pro eo Merelinus frater illius. Quorum sororem Kineburgam rex Northimbrorum Alfridus duxit vxorē. Quae connubio carnalis copulae pro dei amores relicto, in monasterio quod fratres sui Wulferus ac Aethelredus ei construxerunt, & ab ipsius nomine Kineburgae castrum vocatur, sanctimonialis efficitur. In quo etiam soror sua Kineswitha sanctimonialium suscepit habitum. Decessit autem Wulferus rex anno regni sui. 17. Cui successit germanus suus sanctus Aethelredus, qui regis Northimbrorum Egfridi sororem Ostritham accepit in coniugem, ex qua filium Ceolredum suscepit. Anno verò regni sui. 30. monachus factus, Kenredo fratrueli suo regnum dedit. Qui regni sui anno quinto saeculum reliquit, Romam adijt, & ibi in monachico habitu vitam finiuit. Cui in regnum successit Ceolredus, patrui sui Aethelredi filius, qui anno regni sui nono defunctus est. Cui Aethelbaldus filius Alwij, filij scilicet Eouae, fratris Pendae regis, successit. Quem anno regni sui. 41. Beornredus tirannus in Seggeswalda occidit, & regnum illius inuasit. Corpus verò regis Rheopedunū delatum, regaliter est tumulatum. Cuius patruelis Eanulfi nepos, Offa, viz. filius Tingferthi, eodē anno regni inuasorē Beornredū in bello peremit, & loco eius regnauit, Cui regina sua Kinedritha duas filias, Eadburgam viz. quam rex Westsaxonū Brihtricus vxorē duxit, & Alfritham quae virgo permansit, vnum (que) filium Egferthum peperit. Decessit anno regni sui. 39. cui filius [Page 574] suus Egferthus successit, sed eodem anno decessit Cui vir magnificus Kenulfus filiꝰ Cuthberti, trinepotis Wibbae regis successit. Huic regina sua Alftritha duas filias Quendritham & Burgenildam, sanctum (que) Kenelmum genuit. Decedens autem anno regni sui▪ 24. Wincelcumbae sepultus requiescit, & haeredem regni filiū suū sanctū Kenelmum reliquit; qui eodem anno Quendrithae sororis suae insidijs occiditur. Cui patruus suus Ceolulfus successit, sed post biennium regno expellitur, & Beornulfus in regnum suscipitur. Qui biennio transacto ab Orientalibus Anglis in bello perimitur. Cui Ludecanus suus propinquus successit, sed post biennij tempus, dum suum praedecessorem vlcisci vellet, ab eisdem Eastanglis occiditur.

Successit autem Ludecano in regnum Wiglafus. Huic regina sua Kinedritha filium genuit Wigmundum, qui de filia regis Merciorum Ceolulfi Aelfleda, sanctum habuit Wistanum. Decedens rex Wiglafus anno regni sui 13. Rheopedunae sepultus requieuit, cui Beorhtwlfus successit. Huic Sedrithra regina filium peperit Beohrtferthum, qui sanctum Wistanum peremit. Huius corpus ad Rheopedun monasteriū (tunc temporis famosum) delatum, in mausoleo aui sui regis Wiglafi est tumulatum. Verùm illius martirio caelestia non defuêre miracula, nā de loco in quo innocenter peremptus est, columna lucis vs (que) ad caelum porrecta, omnibus eiusdem loci incolis per 30. dies conspicua stabat. Decessit autem rex Beorthwlfus anno regni sui. 13. cui Burhredus succedens, filiam Aethelulfi regis Westsaxonum Aethelsuithā duxit vxorem. Quem Paganus exercitus Danorum, anno regni sui. 22. regno expulit: qui mox Romam adijt, vbi nō diu viuens, defunctus est, & in schola Saxonum, in ecclesia sanctae Mariae sepultus requiescit. Dani Pagani, eodem anno quo Burhredus expulsus est regno, Ceolulfo ipsius Ministro regnum Merciorum custodiendum ad tempus cōmisêre. Verùm triennij tempore completo, partem illius inter se [Page 575] diuisêre, partem autem illi dedêre, & eum regnare permisêre, qui vltimus regum Merciorum extitit. Post cuius mortem, Westsaxonum rex Alfredus, vt exercitum Paganorum Danorum suo de regno penitùs expelleret, strenuitate sua Lundoniam cum circumiacentibus terris recuperauit, & partem regni Merciorum, quam Ceolulfus habuit, acquisiuit.

Initium regni regum Berniciorum.

ANno dominicae incarnationis secundum Dionisiū. 547. Ida filius Eoppae, fortissimi ducis, in Bernicia regnare caepit. Qui sex ex reginis filios habuit, Addam, Beolricum, Theodricum, Aethelricum, Osmearum, Theoder [...]m: sex verò ex concubinis, Occam, Alricum, Eccam, Oswaldum, Sogor, Sogotherum, annis (que). 12. regnauit. Cui filius suus primogenitus Adda successit.

Initium regni regum Deirorum.

ANno dominicae incarnationis iuxta Dionisium 559 Aella filius Iffi ducis strenuissimi, in Deira regnare caepit, & annis ferè triginta regnauit. Interim super Bernicios regnauerunt Adda, primogenitus filius Idae, septem annis, Clappa quin (que) annis, Theodulphꝰ vno, Freothulfus septem, Theodoricus septem, Aethelricus duobus, viuēte Aella. Quo mortuo filium eius Edwinum tertio anno suae aetatis regno expulit, & super ambas prouincias. 5. annis regnauit. Quo defuncto, filius eius Aethelfridus regni gubernacula suscepit. Cui regina sua Acha, regis Aellae filia, peperit. 7. filios, Eanfridum, Oslafum, Oslacum, sanctum Oswaldum regem, Oswium regem, Offam, Oswudum, & vnam filiam sanctam Aebbam abbatissam. Frater eius Theodbaldus, occisus est in bello, quo regem Scotorum Aidanum vicit. Occisus est & ipse in bello anno regni sui 24 à rege Eastanglorum Redwaldo, Cui successit sanctus Edwinus filius Aellae. Huic exuli de Quēburga, filia Creodae regis Merciorū, nati sunt duo filij, Offrithus & Eadfrithus, [Page 576] cuius filius extitit Herericus, qui de Beorsuitha genuit sanctam Hildam abbatissam, constructricem monasterij quod vocatur Streoneshalh, ac sanctā Hereswitham Eastanglorum reginā. De regina verò sancta Aethelburga, regis Cantuariorū Aethelberti filia, duo filij sunt ei nati sanctus Aethelhunus & sanctus Wuscfrea, filiae (que). 2. sancta Eanfleda & sancta Aetheldritha. Occisus est autem anno regni sui 17 aetatis verò. 48. & cum eo filius suus Osfridus, à Pagano rege Merciorum Penda, & Barbaro rege Walanorum Ceadwala. Cui sanctus Oswaldus, sui praedecessoris Aethelfridi ac germanae ipsius Achae filius, successit. Hic anno regni sui. 9. à praedicto Merciorum rege Penda occisus est, cui frater suus Oswius successit. Huius regni anno. 2. sanctus Oswinus filius Osrici, filij Alfrici, patrui scilicet regis Edwini, super Deiros regnare caepit, & anno regni. 7. occisus est. Cui successit Aethelwaldus regis Oswaldi filius. De regina Eanfleda, regis Edwini filia, rex Oswius duos filios habuit, Egfridum & Aelfwinum, & tres filias, Ostritham scilicet quam rex Merciorum sanctus Aethelredus in coniugium habuit: & Alhfledam quam rex Australium Merciorum Peada vxorem duxit, ac Alfledā quam pater post occisionē regis Pendae pro victoria deo obtulit, & tribus annis Mercis caeteris (que) Australium prouinciarum populis praefuit. Anno verò regni. [...]8. decedens, Egfridum filium regni haeredem reliquit. Qui regni sui anno 15. à Pictis occisus est. Cui successit Alhfridus frater eius, & anno regni. 20. decessit, cui filius suus Osredus successit, & anno regni. 11. occisus est. Cui Kenredus filius Cuthwini, abnepotis regis Idae, successit: & post biennium moritur, & Osricus in regem leuatur▪ Qui anno regni. 11. decessit, cui sui praedecessoris germanus Ceoulfus successit. Is anno regni. 9. monachus efficitur, regni regimen patrueli suo Eadbrihto, Eatae filio, relinquens. Qui anno regni. 19. monachus efficitur, & filius suus Oswlfus rex constituitur, & vno anno regnans, à Northimbrensibus [Page 577] occiditur. Cui Mollus Aethelwoldus successit, sed. 7. anno regimen dimisit, & filius Eanwini Alhredus, trinepos regis Idae, in regnum successit. Quem Northimbrenses anno regni sui. 9. regno expulerunt, & Aethelredum (qui & Aethelbertus) Molli regis filium, in regem leuauerunt. Hunc quo (que) anno regni sui quinto, Northimbrenses abiecerunt, & Alfwoldum regē constituerunt, quem regni sui anno. 11. Siganus quidam vir praepotens, iniustè peremit. In cuius loco peremptionis ‘Caelitus emissa, lux est clarissima visa.’ Successit ei in regnum nepos suus Osredus, Alhredi filius, hunc etiam Northimbrenses (anno transacto) regno expulerunt, & regem Aethelbertum, quem priùs extruserunt, in regnum receperunt. Quo à suis interfecto, Osbaldus regnum suscepit, & paucis diebꝰ tenuit: cui Eadulfus successit, & vno anno regnauit. Deinde per annos. 76. aliquot imperauerunt reges, quorū vltimi fuerunt Osbrihtus & Aella, qui anno dominicae incarnationis iuxta Dionisiū. 867. in Eboraco cum flore Northimbrorum perempti sunt à Paganis, videlicet Danis, Norreganis, Suanis, Goutis, & quarūdam aliarū nationū populis. Quo anno Anglici reges, qui annis. 321. regnauêre, per annos 51. imperare in Northimbria desiêre. Depopulationi nam (que) seruituti (que) eorundē Paganorum (abs (que) rege) annis. 8. subiacebāt. Nā per id temporis spatiū rege Eastangliae. S. Eadmundo perempto, & Merciorū rege Burhredo vltra mare fugato, eorum (que) regnis suae ditioni subactis, ac Alfredo Westsaxonū rege fermè detrito, eius (que) regno maxima ex parte inuaso, per Angliā & circa illā peruagātes, monasteria cum monachis & sanctimonialibus, ecclesias cum clericis incendere, ciuitates, vrbes, oppida, villas (que) cremare, agros deuastare, strages hominum multas agere minimè cessabāt: nec mirum. Tam validus enim & tam numerosus nec antea nec post Angliam adijt exercitus, vtpotè regibus octo, videlicet Bagseg, Haldeno, Inguaro, Hubba, Guthrum, Oskitello, Amundo & Eowilso, ac plusquam▪ 20. Comitibus, & varijs armorum generibus cōstructus. Horum omnium acta pessima, qui nosse voluerit, seriatim plenius (que) reperiet scripta in Chronicarū Chronica: huic verò libello [Page 578] duntaxat vtiliora studuimus inserere. Hoc tamen solum hic notandum, quòd gloriosus rex Westsaxonum Aethelstanus, anno dominicae incarnationis iuxta Dionisium. 926. aduentus verò Anglorum in Britanniam anno. 477. totius Angliae monarchiam primus Anglosaxonum obtinuit, & rex Angliae coronatus, & ab omnibus imperator totius Britanniae est pronunciatus.

Genealogia regum Westsaxonum.

ANno dominicae incarnationis secundum Dionisium. 519. Cerdicius & Kēricus filius eius, secundum Anglicam Chronicam in Westsaxonia regnare caeperunt, & anno regni. 16. Cerdicius decessit, & Kēricus solus regnauit, qui. 36. anno regni decessit. Cui filius suus Ceaulinus successit, &. 33. annis regnauit. Contra quem [...]eolus, filius fratris sui Cuthwlfi, quem ante biennium regē sub se fecerat, immeritò rebellauit, regno (que) expellēs, loco eius quin (que) annis regnauit. Cuius post decessum Ceolulfus, filius Cuthae, regni reginiē suscepit, &. 14. anno regni decessit. Cui fratris sui Ceoli filiꝰ, Kinegilsus successit, &. 24. anno regni sui à sancto Birino, primo Westsaxonū episcopo, cum sua gē te, primus regum Occidentalium Saxonum, baptismum Christi suscepit, & anno sequenti filius suus rex Quichelmus (ab eodem episcopo baptizatus) defungitur. Decessit rex Kinegilsus anno regni. 31. & filius suus Coenwalchius regimen regni suscepit. Hic apud Orientales Anglos à sancto Faelice, Eastanglorum episcopo primo, baptizatus est, & Wintoniae ecclesiam (in qua sedes episcopalis est) construxit, & anno regni. 31. decessit. Cuius regina Sexburga vno post illum anno regnauit. Deinde Kenfus duobus annis secundum dicta regis Alfredi, iuxta verò Chronicam Anglicam filius eius Aescwinus ferè tribus annis regnauit. Cui successit Kentwinus regis Kinegilsi filius, &. 8. anno regni decessit. Cui Ceadwalla filius Kenbrihti, pronepotis regis Ceaulini, successit, qui pro Iesu Christì nomine

Linquens terrenum modico pòst tempore regnum,
Paparum sedem Romanam tendit ad vrbem.
Sergius hunc sacra baptismatis abluit vnda.
Hinc (que) fide plenus vocitatur nomine Petrus.
[Page 579]Caelica post scandit, sacris defunctus in Albis.

Cui successit in regnum Ina, filius subreguli Kenredi, abnepotis regis Ceaulini, Glastoniam (que) construxit.

Et pro rege deo, regali culmine spreto,

Romam rex tendit, quo sancto fine quieuit.

Cuius germanus erat Ingelsus, ac germanae sancta Cuthburga, & sancta Quenburga. Successit Inae in regnum Aethelhardus de prosopia Cerdicij regis oriundus, & anno regni. 14. obijt. Cui propinquus suus Cuthredus successit, & anno regni. 15. decessit. Cui Sigebertus filius Sigerici subreguli successit, & vno anno regnauit. Quē Kineulfus, de prosopia Cerdicij regis oriundus, regno exterminauit, & loco eius regnauit. Hunc anno regni. 30. Clito Kinehardus, filius Sigerici, & frater Sigeberti, occidit. Cui Brihtricus, de prosapia Cerdicij regis oriūdus, successit: & anno regni. 15. decessit. Cui Egbertus, filius Alhmūdi subreguli, pronepotis regis Inae, successit: & anno regni. 37. decessit. Cui filiꝰ suus Aethelulfus successit. Hic inter caetera bona quae gessit opera, omni anno. 300. mancusas denariorum Romam portari praecepit, centum in honorem sancti Petri, ad emendum oleum, quo impleantur omnia luminaria illius ecclesiae in vespere Paschae, & similiter in galli cantu: centum verò in honorem sancti Pauli eadem de causa: centum quo (que) mancusas vniuersali papae apostolico. Decimam insuper totius regni partem ab omni regali seruitio & tributo liberauit, & pro redemptione animae suae & antecessorum suorum trino & vni deo immolauit. Quo mortuo, & Wintoniae sepulto, filius eius Aethelbaldus regnum suscepit, & tertio regni anno decessit. Cui germanus suus Aethelbertus successit, &. 5. annis regnauit. Post quem frater eius Aethelredus▪ 8. annis regnauit. Quo regnante reges Northimbrorum Aella & Osbrihtus, & rex Eastanglorum sanctus Eadmundus, à Danis Paganis occisi sunt, & eorum regna ab eisdem possessa. Defuncto Aethelredo, germanus suus Alfredus successit. Hic poetarum Saxonicorum peritissimus, in seruitio dei vigilātissimus, & in exequēdis iudicijs indagator erat discretissimus. A patre Aethelulfo Romam mittitur, & à Papa Leone quarto [Page 580] in regem vngitur. Cui regina sua Ealsuitha duos filios, Eadwardum & Aethelwardum, & tres filias Aethelfledam Merciorum dominam, Aethelgeouam sanctimonialem, & Alftritham peperit. Cuius regni anno tertio, Burhredus rex Merciorum, à praedictis Danis regno expellitur. Decessit autem rex Alfredus anno regni sui vicesimo nono, cui filius suus Eadwardus successit. Cui regina sua Eadgiua tres filios, Eadwinum, Eadmū dum, Eadredum, & sanctam Eadburgam, ac tres alias peperit silias, quarum vnam in coniugem habuit Otto Romanorum imperator, alteram Carolus rex Occidentalium Francorum, tertiam Sihtricus rex Northimbrorum. Aethelstanum autem filium primogenitum de Egwina faemina nobilissima habuit. Et super omnes prouincias Angliae vs (que) ad flumen Humbri regnauit. Ac priùs reges Walanorum: dein Scotorum, Northimbrorum, Stretwadalorum reges, in deditionem accepit. Quo mortuo, filius suus Aethelstanus illi in regnum successit. Post quem frater suus Eadmundus regnauit, & ex regina sancta Alfgiua duos filios Eadwium & Eadgarū habuit. Quo in palatio miserabiliter occiso, germanus suus Eadredus regnū suscepit, & anno regni. 10. decessit. Cui Eadwius germani sui Eadmundi filius, successit: & anno regni quarto decessit. Cui germanus suus Eadgarus anno aetatis suae. 16. successit. Hic habuit ex Eneda faemina generosissima sanctum Eadwardum, & de sancta Wulfritha sanctam Eadgitham, ex regina verò Alftritha. Eadmundum & Aethelredum filios suscepit. Cuius regni anno. 4. sanctus Aethelwoldus in Veteri monasterio Wintoniae, & anno 10. sanctus Oswaldus Wigorniae, eius iussu (expulsis clericis) monachos constituêre. Decessit autem anno aetatis. 32. regni verò. 16. Eadwardū filiū regni haeredē relinquens. Qui regni sui anno. 3. iussu nouercae suae Alftrithae occiditur: cui in regnum successit frater suus Aethelredus. Hic ex Alfgiua Comitis Agilberti filia. 3. filios habuit, Eadmundum, Eadwium, & Aethelstanum, ac Eadgitham filiā. Ex Emma verò Ricardi Comitis Normanorum filia, duos filios suscepit, Alfredum & Eadwardum. Decessit autem anno regni. 39. Cui filius suus Eadmūdus successit, [Page 581] qui duos filios Eadmundum & Eadwardum ex quadam nobilis prosapiae faemina habuit: sed eodem anno dolo Edrici Streonae perimitur. Cuius post mortem Canutus, Suani regis Danorum filius, qui. 7. mensibus ante mortem regis Aethelredi, Angliam magna cum classe hostilitèr adierat, regimen regni suscepit, & praedictos filios regis Eadmundi in exilium misit. Quorum vnus, scilicet Eadmundus, in adolescentia mortuus est in Hungaria, Eadwardus verò Agatham filiam Germani imperatoris Henrici. 3. in matrimonium accepit, ex qua Margaretam reginam Scotorum, & Christianam virginem, & Clitonem Eadgarum suscepit. Anno verò regni sui. 19. rex Canutus, filio suo Hardecanuto, quem ei peperit regina Emma, rege constituto in Danemarchia, decessit. Cui filius suus Haraldus, quem ex Hamtunensi Alfgiua habuit, in Anglia successit, &. 5. anno post obitum patris decessit. Cui frater suus Hardecanutus successit, & 3. anno regni decessit. Cui frater suus ex parte matris Eadwardus, regis Aethelredi filius, successit. Anno regni. 23. rex Anglorum Eadwardus decessit. Cui ex ipsius concessione Comes Haraldus, filius Godwini Westsaxonum Ducis & Githae sororis regis Danorum Suani, patris sancti Canuti martiris, successit: qui de regina Aldgitha, Comitis Alfgari filia, habuit filium Haraldum, eodem (que) anno à Normanorum Comite Gulielmo peremptus est in bello. Cui & ipse successit in regnum. Hic de regina Matilde tres filios habuit, Robertum, Gulielmum, Henricum, & anno regni. 21. in Normania decessit. Cui filius suus Gulielmus successit, & anno regni. 13. in prouincia Iutarum, in Noua forresta sagitta percussus, sine filijs occubuit. Cui in regnum frater suus iunior Henricus successit. Hic ex regina sua Matilde filium Gulielmum, & filiam habuit Matildem: quae priùs Romanorum imperatrix, posteà facta est Comitissa Andegauensium.

De regno Cantuariorum.

REges Cantuariorum dominabantur propriè in Cantia, in quo sunt hij episcopatus, archiepiscopatus Cantuariae, & episcopatus Roffensis.

[Page 582]

De regno VVestsaxonum.

REges Westsaxonum dominabātur in Wiltescire & Berkescire, & Dorsetensi pagis: quibus est vnus episcopus, cuius est modo sedes Salesburiae, quondam erat vel Ramesburiae vel Scireburnae. Et in Suthsexa, quae aliquanto tempore habuit proprium regem, erat (que) sedes episcopalis eius pagi antiquitùs in Selesia, quae est insula circumflua ponto, vt Beda narrat: vbi etiā beatus Wilfridus monasterium construxit, nunc habitat episcopus apud Cicestriam: & in pagis Suthātunensi & Suthreiensi, quibus est episcopus vnus qui habet sedem Wintoniae: & in pago Sumersetensi, qui habebat olim apud Welles episcopum, qui nūc Bathoniae est: & in Dōnania, quae Deuenescire dicitur, & in Cornubia quae nunc Cornugallia dicitur. Erant (que) tunc duo episcopatus, vnus in [...]ridetuna & alter apud Sanctum Germanum. Nunc vnus, & est sedes eius Exoniae.

De regno Merciorum.

POrro reges Merciorum dominabantur in pagis hijs, Glocestrensi, Wigorniensi: in hijs est episcopus vnus, cuius sedes est Wigorniae. Et in Cestrensi & in Derbiensi & Staffordensi, in hijs est episcopus vnus, & habet partem Warwicensis & Scrobesburiensis pagi: & est sedes eius apud Couentriam, quondam erat Lichesfeld. Et in Herefordensi, habet (que) episcopus dimidium pagum Scrobesburiae, & partem Warewicensis & Glocestrensis, possidens sedem in Herefordia. Et in Oxenfordia, Buckingensi, Hertfordensi, Huntendunensi, dimidia Bedefordensi, Norhamtunensi, Legecestrensi, Lincolniensi, quos regit episcopus qui modo habet sedem Lincolniae, quondam habebat apud Dorcacestriam. Et in Legecestrensi & Snotingensi, quorum Christianitas ad archiepiscopum Eboracensem spectat: habebatur (que) ibi olim proprius episcopus, cuius sedes fuit apud Legecestriam.

[Page 583]

De regno Orientalium Anglorum.

REges Orientalium Anglorum dominabantur in pago Grantebrigensi, & est ibi episcopus, cuius sedes est apud Heli, Et in Norfolcia & Suthfolcia, & est ibi episcopus, cuius sedes est apud Norwicum, quondam erat apud Helmam, vel Theotfordiam.

De regno Orientalium Saxonum.

REges Orientalium Saxonum dominabantur in Estsaxia, & dimidio Hertfordensi pago, habebatur (que) & habetur episcopus Lundoniae.

De regno Northanhimbrorum.

REges Northanhimbrorum dominabantur in omni regione, quae est vltra Humbrum fluuium, vsque ad Scotiam: erant (que) ibi archiepiscopus Eboracensis, episcopus Hagustaldensis, & Rhipensis, Lindisfarnensis, de Candida Casa: at Hagustaldensis & Rhipensis defecerunt, Lindisfarnensis verò translatus est in Dunelmum. Hae erant partitiones regnorū, quāuis reges pro vicessitudine temporum modo hij modo illi terminos praetergrederentur pro fortitudine, vel pro ignauia amitterent.

De archiepiscopis Cantuariensibus & Eboracensibus.

HAbebat autem ex antiquo Cantuariensis archiepiscopus hos episcopos, Lundoniensem, Wintoniensem, Roffensem, Scireburnensem, Wigorniensem, Herefordensem, Lichesfeldensem, Selesiensem, Legacestrensem, Helmamensem, Midnacestrensem, Dommocēsem. Additi sunt tempore regis Edwardi Senioris, Cornubiensis, Cridiensis, Wellensis, in Westsaxonia: & in Mercijs, Dorcestrensis. Eboracensis autem archiepiscopus habebat omnes trans Humbrū episcopos suae ditioni subiectos: Rhipensem, Hagustaldensem, Lindisfarnensem, illum de Candida Casa, qui nunc Witerne dicitur, & omnes episcopos Scotiae [Page 584] & Orcadum: sicut Cantuariensis habet episcopos Hiberniae & Walanorum. Perierunt iamdudū episcopatus Rhipēsis & Hagustaldensis, & Dommocēsis: nescio quo modo. Porro autem tempore regis Eadwardi Simplicis, Cornubiēsis & Cridiensis vniti sunt, qui episcopatus translatus est in Exoniam. Sub rege Gulielmo Bastardo pronuntiatum est in Cōcilio, vt episcopi transeuntes de villis, constituerent sedes suas in vrbibus diocesium suarum. Lichefeldensis ergo migrauit in Cestriā, quae olim Ciuitas Legionum dicebatur: Selesiensis in Cicestriam, Helmamensis in Thedford primò, postea in Norwicum: Scireburnēsis in Salesberiā, Dorcacestrensis in Lincolniā, nam Lindisfarnensis pridem veteri tempore transierat in Dunelmum, & nuper Wellensis in Bathoniam.

De sedibus episcoporum in Concilio.

CAntuariae archiepiscopus Consilio praesidens, habeat à dextro latere archiepiscopum Eboracensem, & iuxta eum episcopum Wintoniae, à sinistro autem Lundoniensem. Quòd si contigerit vt Cantuariensis primas defuerit, Eboracensis archiepiscopus Cōcilio praesidens, habeat à dextra parte Lundoniensem episcopum, à sinistra Wintoniensem. Caeteri secundum tempora ordinationum sedilia sua agnoscant.

Explicit liber de regali prosapia Anglorum.

[Page]

This keyboarded and encoded edition of the work described above is co-owned by the institutions providing financial support to the Text Creation Partnership. This Phase I text is available for reuse, according to the terms of Creative Commons 0 1.0 Universal. The text can be copied, modified, distributed and performed, even for commercial purposes, all without asking permission.

Chronicon ex chronicis ab initio mundi vsque ad annum Domini. 1118. deductum, auctore Florentio Wigorniensi monacho. Accessit etiam continuatio vsq[ue] ad annum Christi, 1141. per quendam eiusdem cœnobij eruditum. Nunquam antehac in lucem editum.

Author: Florence, of Worcester, d. 1118.1592

Septem peccata Cain.

Cap. 17.

Cap. 18.

Cap. 19.

Cap. 20.

Cap. 35.

Cap. 31.

Cap. 197.

Cap. 22.

Eastanglia.

Posteà Eastanglia in duas parochias diuiditur.

Southsaxonia.

Westsaxonia.

Nomina praesulum Sunnungnensis ecclesiae.

Nomina praesulum Scireburnensis ecclesiae.

Hwiccia. De pōti [...]icali sede quomodo primitùs statuta sit Wigorni [...].

Mercia. Nomina episcoporum Licetfeldentium.

Lindissis. Nomina Praesulum Lindisfarorum.

Deira. Nomina archiepiscoporum & episcoporum Nor­thumbranae gentis. Nomina archiepiscoporum Eboracensium.

Bernicia.

Incipit regalis prosapia Anglorum, descendens ab Adam.

Genealogia Regum Cantuariorum.

Principium regni Regum Orien­talium Anglorum.

Eastsaxonia.

Mercia.

Initium regni regum Berniciorum.

Initium regni regum Deirorum.

Genealogia regum Westsaxonum.

De regno Cantuariorum.

De regno VVestsaxonum.

De regno Merciorum.

De regno Orientalium Anglorum.

De regno Orientalium Saxonum.

De regno Northanhimbrorum.

De archiepiscopis Cantuariensibus & Eboracensibus.

De sedibus episcoporum in Concilio.

Deira. Nomina archiepiscoporum & episcoporum Northumbranae gentis. Nomina archiepiscoporum Eboracensium.

Principium regni Regum Orientalium Anglorum.