Neptunus Britannicus. CORYDON.
AVricomus roseâ surgebat luce refulgens
Cynthius, & solitoiam purior aura nitebat:
Occasio scriptionis.
Post varios casus, per multa pericula, magnis
Defessus curis, longo languentia morbo
Mēbra trahens, dixi: nunc tandem blanda sereni
Me vocat ad virides coeli indulgentia campos.
Vix advicinos, baculo subnixus, anhelans
Perueni colles, coeli, terrae (que), maris (que)
Mutatas facies (coelo vis, gramina terris,
Ponto vndae deerant,) admirans: Ecce repentè
Caeruleos sicco verrens in littore crines,
Regina vndarum Tethys tùm fortè latentem
Rupe sub aduersâ compellat blanda maritum.
Tethyos querela.
O Neptune, mihi multos soci [...]are per annos,
Quò fugis? antiquos magnicur spernis honores
Imperij? quae meta fugae? quae iusta doloris
Causa repentini? nuper niltale timebam,
Cùm tua pulchra meo penderent brachia collo,
An Phaetontaeae metuens incendia flammae,
Deseris alterius proprium tibi sorte tridentem
Arbitrio? nostri saltem miserere, profundis
Neu caput abscondas imae telluris in antris.
Te sine, me pisces, fugient me turgida ventis
Vela, peregrinis nec erunt commercia curae:
In (que) chaos for san soluet se daedala mundi
Machina: ne charae pigeat te coniugis, oro.
Dixerat: at maerens Neptunus talia reddit.
Desine,
Neptuni tacitus dolor,
cur stolidâ immeritum me voce lacessisImpia? nulla meae capiunt me taedia sortis,
Desine, causa mei nimium mihi iusta doloris.
Obstupuit primùm trepidâ formidine coniux
Pallida, semianimem tùm sic affata maritum est.
Tethyos instantia.
O nimiùm dilecte mihi, si iusta dolorisCausa tibi, (at (que) equidem nisime measomnia fallunt
Iusta nimis,) cur me moribundam deseris, & te
Immeritum lentè luctu consumis iniquo?
Cur pia coniugij consultò foedera rumpis?
Quid [...]è meae duvitas fidei committere quicquid
Te moueat? mirum quòd me non consulis vltrò.
Vni vtri (que) salus, commune vtri (que) periclum.
Faemineo forsan possem lenire viriles
Consilio curas, durosqúe leuare labores.
Tu nè cede m [...]lis, sed contrà audentior ito.
Neptuni Vacillantis responsio: in quâ,
Ille graui mentis paulùm maerore remisso,Squalida suspirans pedetentim br [...]thia tollit:
Tethyos imprimis blando sermone, veterno
Excitus, instabiles conatur figere gressus.
Saepius infandum tentat memorare dolorem,
Saepè retrofugiens mens non meminisse volebat.
Et tandem inuitus (nunc huc, modò vertitur illuc;)
Se circumspiciens oculis lachrymantibus insit.
Omnia veliuoli iampridem litora ponti,
Tellurisqúe sinus omnes, fluuialibus vndis
Inuectus: Reges omnes, Regumqúe triumphos,
Seu quos Hesperius, seu quos sol vidit Eous,
Regnorum (que) vices varias (nam ritè recordor,)
Et vidi, & memorem longa experientia fecit.
Magnae Britanniae commendatio, et,
Verùm prae reliquis (liceat modò vera fateri,Et fortasse neget nemo,) quaecun (que) capaci
Complexu facies mundi reuolubilis ambit
Imperijs, meritò primas tenet ALBION olim
Nomine, cui maius nunc Magna BRITANNIA nomen.
Insula diuitijs reliquas supereminet omnes,
Quas Amphitrite fugitiuis atterit vndis:
Diuitijs, seu quas faecundis fertilis aruis
Sufficit ipsa sibi, seu quas discrimine magno,
Per mare terrificis exundans fluctibus, audax
Nauita longinquis aduexit classibus oris.
Insano Aesonides nunc Colchidd quaereret ausu:
Aur [...]a lanigerae pecudes ibi vellera portant,
Torrida hyperborei populi quêis frigora pellunt,
Et queîs ina [...]genae pulchro decorantur amictu.
Temperies illîc caeli mitissima, tellus
Frigore non horret, nec solis aduritur aestu.
Herbiferos saltus, si dulcia pascua lustres,
Si niueos tauros sinuosis cornibus illic
Errantes, ceruos (que) leues, capreas (que) salaces,
Delicias (que) alias; ferrent si fata, relicto
Oceano voueas siluis venarier illis,
Te (que) oblita tui velles vocitare Dianam.
Sin validas durâ contextas illice puppes,
Addita littoribus si propugnacula spestes,
Hostica quid metuant, quin protinus arma lacessant?
Turrigeras vrbes, si celsa palatia, luxu
Regifico structas aedes, si cuncta videres
Commoda, (quae longo numerarier ordine tempus
Non sinit,) haud falsò Paradisum dixeris orbis.
Magna equidem laus haec & magnae gloria gentis,
Attamen inprimis hoc sola beatior vno
Omnibus in mundo, quamuis sint plurima, regnis.
CAESAREO cretus per plurima secula retrò
Sanguine, sceptriferâ diuino munere dextrâ,
Vera Regis laus.
Praesidet huic genti REX inuictissimus armis,
Pace etiam florens, cuius si dicere veras
Aggrediar laudes, oneri succumbere tanto
Cogerer, & sacri vix possent ferre poetae.
Rex Regum ornauit cunctis virtutibus vnum:
Ille Deo meritas sitiens persoluere grates,
Diuinos quoscúnque potest restaurat honores,
Sancta sacerdotes venerandi templa tuentur.
Ille suo exemplo populis pietate praeiuit,
Et pia vicinas accendunt scripta Monarchas,
Vt verae fidei DEFENSOR iure vocetur.
Iura dat ex aequo, summo clementia iuri
Mixta regit trutinam: sic iusto examine nouit
PARCERE SVBIECTIS ET DEBELLARE SVPERBOS.
Quid referam reliquas famâ nunc vndique notas?
Regia munificae quis nescit munera dextrae?
Sic cunctis nota est prudentia gentibus, vt si
Ordine fatorum verso rediuiua rediret
Ad superos sapiens Regina Sabaea, relictis
Iam Solymis, toto diuisos orbe Britannos
Quaereret, Albino SALOMONI vt Regia donet
Munera, odorifero stillantia stipite, supplex:
Et supra vulgi famam admirata stupendas
Virtutes tanti se diceret esse beatam
Alloquio Regis: qui post tot scela feroces
Scotorum Anglorum (que) animos (Mauortia longo
Tempore continuis assueti pectora bellis,
Aut odij veteris stimulis, iraeue recentis
Accensi furijs, sibi mutua damna dederunt:
In (que) vices se vtris (que) aequam Bellona gerebat.
Nec medijs, quamuis tentatis saepius, vllis,
Siue per aequales hymenaeos, siue per aequas
Pacis (amicitiae firmissima vincula) leges,
Indomiti firmo potuerunt foedere iungi.
Non hos Romanae legiones, saepè minantes
Vtris (que) exitium, cogunt desistere ab armis:
Sacrorum ritus, linguae communio, morum
Vnio, nec quicquam vicinia profuit illis.
Sic erat in fatis, donec melioribus vltrò
Auspicijs dextris gauderent iungere dextras.)
Fecerit vnanimes, nullo nec sanguine fuso.
Hosticus armorum nullus sonitusuè tubarum
Auditus, belliuè metus, rumeruè [...]umultus.
Sed noua sollicitas hilararunt gaudia mentes.
Regia nam pietas, clementia Regia, nec non
Regia Maiestas (Virtutum ponè sequenti,
Musarum (que) choro laetos celebrante triumphos)
Edocta & belli iamiudum pacis & artes,
Discordes animos concordi foedere iunxit:
Foedere, quod nullum franget vel flexerit oeuum.
Tantae molis erat Magnos sociare Britannos.
His dictis lachrymas rursus cohibere nequibat.
Admirata diu coniux Neptunia,
Tethyos expostulatio.
tandemIndignata virum verbis compellat amaris.
Improbe, quaevanam deludunt somnia mentem?
Iam tu triste nihil, nil tu lugubre canebas.
Quin potius stupidos recreent haec gaudia sensus,
Gaudia iam pridem totum celebrata per orbem.
Sin aliquid monstri latet altâ mente repostum,
Eloquere, & falsâ ne me formidine ludas.
Quando aliter fieri non vis,
Neptuni coacta narratio.
respondit anhelusNeptunus, dicam coniux tibi caetera, nostros
Quae minimúm minuent, possunt augere dolores.
Qui modo quadrifidum latè irradiauerat orbem,
Regnorum & Regis splendor (miserabile visu)
Si non in tenebras in tristia nubila versus,
Obscuras totum nebulas induxit in orbem.
Henrici Principis mors.
Regia progenies, regnorum proximus haeres,Deliciae magni genitoris, gloria matris,
Miraclum Europae, magni spes maxima mundi,
Omnibus imperijs dignus terrae (que) maris (que),
Omnibus illecebris terrae (que) maris (que) relictis,
Ad superos (vbi caelestis de fonte perenni
Vita fluit) fato nimium properante recessit,
Purpureo HENRICVS PRIN [...]EPS in flore iuuentae.
PROH DOLOR! INSANI QVAM MOMENTANEA MVNDI
GLORIA, IN HVMANIS NVLLA EST F [...]DVCIA REBVS.
Aulae squalor.
Si miseram maestae faciem spectaueris alilae,Quis gemitus, lachrymas, luctus, suspiria fando
Explicet, aut possit verbis aequare dolorem?
Regia sublimes nuper decorata columnas
Assyrijs latè radiante tapetibus auro,
Et pulchrè intextis candente colore pyropis,
Nunc iacet in tenebris lugubri squallida panno.
Quos modo purpureus, pullus nunc vestit amictus.
Nunc gemitu turres, resonant nunc atria planctu,
Nunc plateae tristes, & tristia compita fletu,
Vlla nec apparent laetae spectacula pompae.
Ludicra iam nullus meditatur praelia, (Martis
Seria queîs possint addisci bella) nec vllus
Nunc validis torquet vibrans hastile lacertis
Suspendituè humeris, lateriuè accommodat ensem,
Victricem vt palmam popùlo acclamante reportet.
Nec sonipes spumans nunc calcibus acra pulsat,
Arrectisué iubis quatit alto vertice plumas.
Nec generoso equiti nunc curae est pendulus orbis,
Nec studet Eoas inclusas orbibus aureis
Lucrari gemmas, Nymphae aut spectanctis amorem.
Nemo sagittiferi nunc curat Apollinis artes.
Parthica quis neruis aptet nunc spicula? nullus
Flectere molitur vel frangere viribus arcum.
Dulcibus haud prosunt iam muta silentia Musis,
Ni sortasse iterent lugubria carmina tristes.
SIC MARS, SIC MVSAE DEFVNCTO PRINCIPE PLORANT.
Rex insperato miscrandae vulnere sortis
Saucius, & patrij vires dimensus amoris,
Luctus Regis, &
Nunc primogeniti praecocia funera deslet
Principis, & querulo vult indulgere dolori:
Sic crebrò remeans gemitus praecordia pulsat
Vt vix sufficiat vitalis spiritus aurae.
Nunc adse rediens, melli [...]o lumine dulcem
Filiolum, serae spem praesidium (que) senectae,
Vt vidit largo lachrymarum flumine flentem
Exanimum fratrem,
Filij.
(fra [...]em qui charior illiQuàm fuit ipse sibi,) blandis amplectitur vlnis,
Et se venturae solatur imagine sortis.
Nec Regina,
Reginae, &
graues exsucco corde doloresVs (que) premens, chari morientia lumina nati
Claudere, nec tristis moerentia lumina Phoebi
Cernere sustinnit: quin sese protinus atris
Parietibus madidi lachrymis gemebunda cubilis
Abdidit, indulgens miseris de more querelis.
Quo (que) dolor crescat,
Filiae.
miti pulcherrima vultuFilia, diuinae sed mentis acumine longè
Pulchrior, exstincti languens in [...]unere fratris,
(He [...]! quoties nollet fratri superesse sororem.)
Pallida labenti subsidit poplite sensim,
Mollia (que) amittunt genuinum membra vigorem.
Iam (que) recollectis paulatim viribus, eheu,
Ingeminans gemitus moestos (que) attollere vultus
Impatiens, niucis contundit eburnea pugnis
Pectora, nec teneris lachrymando parcit ocellis.
Illustres sileo matronas ponê sequentes,
Virginciqúe chori generosâ è flirpe puellas,
Procerum.
Faemin [...] fugiens implere vlulatibus auras.Magnanimi intereà proceres, sanctus (que) Senatus,
(Quali bellatrix nec Roma superbijt olim,
Nec decus Italiae quo se nunc Adria iact [...]t.)
Vt marore graues, sic sollicitu [...]ne curae
Ambigui, doleantnè priùs lachrymabile satum,
Principis; an leni recreent solamine Regem,
Luctificas tacito celantes pectore curas,
Regē adeunt, Regem (que) rogant (quia frebile quamuis
Sit fatum, nullo tamen est reparabile fletu.)
Vt posito paulùm luctu regnis (que) sihi (que)
Consulat, vt nullum capiat respublica damnum.
Ministrorū, &
Quid referā egregios vitae integritate ministros(Nam vitijs morum, scelerum vel labe notatos
Ille pius Princeps purâ non passus in aulâ est.
Omnibus exēplum qui versant sceptra sequendū.)
Moerore afflictos, curis (que) s [...]quacibus aegros?
Quorum continui luctus solatia spernunt
Omnia. Nam mordax agrescit cura medendo.
Omnium ordinum.
Quis numeret reliquos? non possunt ordine dici.Illustres equites, & quos generosa propago
Stemmate maiorum d [...]corat, vel propria virtus:
Et quoscun (que) souet praenobilis insula ciues,
Cu [...]uscun (que) status, nullo discrimine sexus,
Longaeu [...] (que) senes extremo in limine vitae,
Matrone (que) graues, pueri innuptae (que) puellae,
Principis HENRICI lachrymoso in funere plorant.
Si tibi supremos tumuli licuisset honores
Cernere, solenni cùm pompâ corpus humandum,
Exequiae.
Inter sacra Ducum & Regum monumenta priorum,
Quadrijugis veheretur equis: at (que) ordine longo
Pullati anteirent; sequerentur & ordine longo
Eximijs CAROLVS vincens virtutibus annos,
Nunc patris & patriae rebus solamen in arctis,
Romani Imperij comitatus Principe primo,
(Ecclesiae sacri si seponantur honores.)
A quo Caesareae pendent insign [...] sedis.
Post hos insignis sanctâ grauitate Senatus,
Et magni Proceres, Comites, mixti (que) Barones,
Aurati (que) equites, clarisqùe parentibus orti,
Squalida lugubribus velati corpora pannis,
(Vt taceam tristes sparsos per compita coetus,
Quosqùe domo clausit nimij vehementia luctus)
Ex oculis plures vidisses carrere guttas,
Quâm graciles Forthae percurrunt littus arenae.
Nec tantùm indigenas moestos proprios (que) penates
Perculit iste dolor; toto quin orbe remoti,
Extraneorum lachrymae.
Queis Mars, queîs Musae, queîs facta illustria cordi,
Defuncto HENRICO, defuncto Principe plorant:
Principe, praecipuo quem secla priora tulerunt,
Si patrem excipias miraclum totius orbis:
Nec quo maiorem venientia secla videbunt,
Ni frater patris successerit aemulus illi.
Iusta mihi, coniux, annon haec causa doloris?
His dictis recidit curis confectus in antro
Mentis inops sensus (que) expers.
Tethyos lamenta.
Maestissima TethysTanquam oblita viri, tam lamentabile tanti
Principis inprimis lethum deplorat acerbis
Eletibus, at (que) alto suspiria pectore ducens,
Quò me, inquit, vertam? CONSTANS SENTENTIA FATI EST,
Nunquam aure accepit nec reddidit ore querelas.
Quid lachrymer frustra? Mors illa hrymabilis, eheu,
Nec vi, nec precio, precibus nec flectitur vllis.
Tum sic semianimem blandè solata maritum est:
Tam tristi casu, fateor, tibi iure dolendum,
Casu, quo possint adamantina pectora frangi.
Non tamen officij immemorem propriae (que) salutis
Te decet esse. Modus luctus (que) metus (que) tenendus.
Par dolo [...] hic cunctis, communis causa doloris.
Surge, age, nunc tempus nostrae est miserescere sortis.
Particularis causa doloris Neptuni.
Ille gemens primúm molitur debile corpusErigere: vt fari potuit, sic protinus infit.
Quamuis iste dolor par omnibus esse videtur,
Nos propius pungit nostri discrimen honoris,
Quod merito cogit pallentes crescere curas.
Ille decus nostrum, nostrae (que) salutis in illo
Vnica spes fuerat, si dura pericla sequentur,
Vt nimiùm metuo, queiscun (que) in casibus illi
Persuasum fuerat tutarier aequora. Nunquam
Talis visa fuit, qualem fabricare priori
Fecerat ille anno, Thamesino in flumine nauis.
Huic similes plures, vitam modo fata dedissent,
Iampridem meditatus erat superaddere, donec
In mare veliu [...]lum tandem numerosa veniret
Qualis aedhuc nunquā Thamesino è flumine classis.
Quam tumidus meritò fors formidasset Iberus,
Qui sibi iam soli non solùm idre Moluccas
At (que) Philippinas opulentas vendicat oras:
Quin [...]tiam Oceani falsò se iactat alumnum,
Vt mihi subripiat concessum sorte tridentem.
Hâc ego spe fretus, visus sum iure beatus,
Quâ nunc deiectus quis me infeltoior vsquam?
Cernis vt abiectis miserandus nauita remis,
Depositis pelagi curis, squalentibus artus
Indutus saccis, spatioso in littore ploret
Principis interitum, cui vino nautica cordi
Cura fuit: nautis nunc res, spes, gloria nulla est.
Et nostri in dubium veniet nunc nomen honoris.
Respice nunc vastas attento lumine terras
Vndi (que), seu celsos montes vallesuè profundas,
Imò introspicias imae penetralia oerrae,
Omnia consilijs nostris aduersa videbis.
Aeriae nitido siluae modo'rore madentes,
Ecce iacent humiles disiectis vndi (que) ramis:
Alitibus nidi non sunt, loca sola querelis
Implent, nec tristem tranant nunc aera pennis.
Ostentant (que) feri nunc nuda cacumina montes.
Apta (que) materies ratibus nunc deficit ilex:
Nec post est abies casus visura marinos.
En duri colles cohibent in fontibus amnes.
Flumina sicca vides, magnis nec classibus vndas
Sufficiunt: nullus posthâc crit aequoris vsus.
DEFVNCTO HENRICO NATVRAE INVERTITVR ORDO.
En Thamesis (toto quo nullus amaenior vnquam
Orbe fuit fluuius, nec quo mihi charior vllus.
Luctus Thamesis, &
)Quimo, ò caerulcus nostris se mis [...]uit vndis,
Et placidis leni occurrentem murmure Rhenum
(Hos diuturna pio vicinia foedere iunxit.)
Excipiebat aquis; siccato protinus aluco
Pallidus, & moestis properans discedere ripis,
In proprios resugit mutato flumine fontes.
Obscurum (que) cauis (visu mirabile) tristis
Festinat terrae caput occultare cauernis.
Fluviorum condolentium.
Propria iam niuei modulantur funera cygni.Nec tantùm Thamesis saeui crudelia fati
Vulnera persensit, quamuis propiora; sed vnà
Omnia quae latos faecundant flumina campos
Condoluere simul, se (que) in sua viscera condunt:
Prae (que) dolore maris cogunt decrescere fluctus.
Nobi'is insando cedens Sabrina dolori,
Et luctu lentus diuersâ parte Iairus,
Ad sacros fontes, Trentâ comitante, recurrunt.
Surgentem trissis Phoebum non sustinet Vmber
Cernere, nec sero iam vespere Deua cadentem.
Maesta (que) siccatos nunc luget Wallia riuos.
En Tueda cum socijs Cheuiotae faucibus haeret,
Nota (que) Romanis nunc se Bodotria nescit,
Exhaustas (que) T [...]i [...] deplorat Grampius vndas.
Vicinis felix fluuijs ABREDONIA quondam
Nunc flens incassum Donam (que) Deam (que) requirit.
Fida Bogi vallis lachrymarum fonte rigatur.
Quot (que) Caledonijs exibant saltibus, & quot
In mare decliui voluebat Hibernia cursu,
Absorpti longis singultibus euanescunt.
At (que) adeò totum quo Magna Britannia cincta est
Indo [...]uisit littus, nullo quiae tunditur aestu.
Tentonicos verso iam lumine respice fines:
Qui modò multiplici decurrerat agmine Rhenus,
Obuius vt Thamesi salsas perrumperet vndas.
Sensit vt absentem retrahens vestigia luctu,
Vitigenos subijt querulo cum murmure colles.
Belgica vicino volitans modò littore classis,
Iam positis alis iacet vdo squalida cano.
Quid memorem Mosam, Maenum, refugúmue Vesurgim?
Quia Varnum aut Viadrum fluisios nunc nomine tantum?
Occiduis renuit se infundere fluctibus Albis.
Arbona Danubio fontem repetente tumescit.
Istula fraternos latitans deplorat amores.
Bregla Borussiacas non amplius irrigat oras.
Slucius in tenues vanescit protinus auras.
Nec mare vicinum torrente Borysthene crescit:
Exsuccum Tanaim stupefactus Tartarus horret.
Terrificat rigidos siccatus Volga Rutenos.
Nudatas Meleri miratur Suecus arenas.
Angustum Daniae lachrymantis inaruit aequor.
Qui netiam (vt retrò cursum vertamus ad austrum)
Romuleus Tiberis Thamesi malefidus amicus
Ingemit, occultum nutriens sub pectore luctum.
Et dubitat quò se nunc vertat vitreus Arnus.
Regius Eridanus tremulo suspiria ducens
Corde retrocedit lentis sed passibus vltrò,
Et tandem albentes citò subter labitur Alpes;
Vt Rapido Rhodano, tardo comitante Lemanno,
Obuius euentum lutis speculetur in antris.
Sequana cum Ligeri repetunt sine murmure fontes.
Trux (que) Garumna latens Pyrenaeae matris in aluo
Exspectat flauas (que) Tagi retrahentis arenas
Consilium, & pulchri Duriae redeuntis adortum.
Nulla etiam dirimit nunc Herculis vnda columnas.
Threic [...]us (que) serè (quis credat?) Bosphorus aret.
Palmifer Euphrates, rapido cum Tygride Ganges,
Indus, & Eois veniunt quot montibus amnes
Deficiunt. Viden' vt septemstu [...] flumina Nili
Ignoto properent se mergere so [...]tis in ortu.
At (que) adeò nuper mundi sub vtroque fluentes
Axe sacri fluu [...]j proprijs in fontibus haerent.
Sic Thamesis toto sparsi sunt orbe dolores,
Nec potis est Thamesin totus solarier orbis.
DEFVNCTO HENRICO DESVNT SOLATIA MVNDO.
Subita vndarum mutatio, vndè
Vix ea fatus erat languentibus artubus aeger,Defessus vitae; subito cum murmure pontus
Horrisonus tumidos tollens ad sidera fluctus,
Muscosos scopulos & littora surda flagellans,
Insolitis Tethyn tremulam conterruit vndis.
Tethyos novus metus.
Illa nouo stupefacta metu, perterrita curisNon exspectatis, quae sit mutatio & vndè
Admirans, sparsis per caerula colla capillis,
Proh dolor! exclamat: Nuper tremebunda verobar
Arida nè tellus vel vis sitientis arenae
Imbiberet fluctus omnes, pelagi (que) profundi
Exhauriret aquas, me solis adureret ardor.
Nunc noua me rerum facies nec opina (que) turbat,
Exercet (que) nouâ fessam formidine mentem.
Imbriferas Austrum video glomerare procellas,
Terrificae surgunt sinuosis flexibus vndae:
Ah! nimiùm metuo nè se super aethera tollant,
Diluuio (que) nouo faciem telluris inundent.
Omnia si terrae patientur reg [...]a ruinam,
Imperium pelagi frustrá Neptunus habebit.
Neptunus mutatus Tethyn consolatur.
Intereà, veluti post longae insomnia noctis,Ille experrectus (multúm mutatus ab illo
Qui fuit antè, nouo positâ formidine vultu
Compositus, visus (que) omnes superasse dolores,
Laetitiâ exsultans propius (que) accedere gaudens,)
Vxorem vt varijs vidit pallescere curis,
Secum animo voluens supra spem gaudia; Coniux
Ne timeas, inquit, lentis absiste querelis:
Speremus meliora, dabit Deus his citó sinem.
Nam me cùm nuper, maerore, metu (que), situ (que)
Squalidus in tenebris caecâ sub rupe iacerem,
Fatidicus tacitè vellens mihi Cynthius aurem,
Venturae ex voto promittens otia pacis.
Hoc saepè optato tandem sermone levavit.
Ne frustrà metuat maria exundantia Tethys:
Phoebi oratio in quâ,
Nam sibi praescriptas nequeunt transcendere metas.
Nec tibi conveniet caeleste lacessere luctu
Numen, ait: IOVAE nutu nam' cuncta reguntur.
Flumina iamdudùm caecis inclusa cauernis,
Causa inundationis.
(Flamma velut clausis fornacibus acriùs intus
Aesluat,) internis nimiùm feruentibus undis,
Visceribus terrae concussis agmine magno
Erupêre simul, largis & fletibus aucta
(Nam quicun (que) habitant terras ubicun (que) remotas
Principis HENRICI iam funera deplorantes
Exonerant salsos in dulcia flumina fletus.)
Oceani auxerunt numerosis fluctibus undas.
Vaticinium de reditu ad priorem statum.
Illa tamen solitas interlabentia ripas,
At (que) brevi totum sedato murmure pontum
Pacatum, montes (que) feros campos (que) feraces
Suaviter in veterem faciem se vertere cernes.
Tristis hyems, fateor, vesanis faeta procellis
Saeuijt, & lachrymas luctum (que) effudit in orbem:
Et lachrymae nostros irrorauere capillos.
Pro lachrymis risus, pro luctu laeta redibunt
Gaudia vere nouo, tot duratura per annos,
Nostra quot obuelant intonsi tempora crines.
Mutauit properè terras HENRICVS olympo,
Henrici Principis epitaphium.
Tenuia purpurcae rupit mors fila iuventae;
Attamen in terris HENRICI gloria viuet
Semper, & arguto resonabunt carmine Musae:
Dùm stores terras, dúm pingent sidera caelos,
Dùm pelagus fluctus, dùm spargent brachia siluae,
Dùm Musae Phaebo, dúm Musis serviet Orpheus,
Immortale tui durabit nomen honoris.
Ille quidem Princeps magnâ fuit indole, magnae
Transitio ad Caroli successoris auspicia, & Elizabethae hymenaeos.
Spei specimen dederat mirâ Virtute, sed ultràPassa Dei non est imperscrutanda voluntas.
Nec sperata tamen spes est praecisa Britannis,
Quin meritò magnos longoeva in secla, IEHOVAE
Auspicijs sperent IACOBI è stirpe Monarchas.
Regi filiolus superest charissimus, haeres
Fraternae laudis, pulcherrima patris imago,
Iam tenerâ CAROLVS florens aetate, futurus
Spe maior, factis spatiosi maximus orbis.
Deliciae humani generis: quo Principe rursus
Aurea promtitant hilares sibi secla Britanni.
Hinc nova laetitiae iam denuò surget origo,
Et latè immensum sese diffundet in orbem.
Regi etiam superest pulchrae pia filia matris,
Regalis fragrans ELIZABETHA decoris
Flos, formae speculum: FRIDERICI optata potentis
Sponsa Electoris magnos paritura nepotes:
Auxilijs quorum CAROLVS CAROLI (que) propago,
Caesareos longâ serie tueatur honores.
Prospera blandus Hymē promittit secla Britannis,
Hinc nova laetitiae iam denuò surget origo,
Et latè immensum sese diffundet in orbem.
Luctus praecedens in gaudium versus:
Marmoreas iterum sarrana aulaea columnasOrnabunt, prisco splendebit regia cultu,
Laeta (que) cum plausu populus spectacla videbit,
Nec solitae deerunt Martis, nec Apollinis artes.
Rex ante & supra votum solatia cernet.
Assyrio insignis cultu Regina nitebit.
Filius aequabit factis praeconia fratris.
Augebit generi felix Hymenaeus amorem.
Filia formosam cinget diademate frontem.
Magnanimi proceres, magnis (que) parentibus orti,
Nec non HENRICI, felices fratre, ministri;
Et quoscun (que) fouet praenobilis insula ciues,
Auspicijs CAROLI gaudebunt Principis omnes;
Omnia (que) optatis Hymenaeis fausta vouebunt.
Hâc spe iam pelagi desaeuijt impetus, hâc spe
En Thamesis placidè (praeterlabendo recenten [...]
Cum gemitu tumulum,) refluis involvitur vndis
Oceani, properans redeunti occurrere Rheno:
Mutua quò rursus post tristem gaudia luctum
Exercere queant, & dulcie pocla propinent.
Hac specum Trentâ redeunt Sabrina, Iairus,
Mutato (que) habitu fidum testantur amorem.
Nunc Phoebi radios Vmber nunc Deva tueri
Sustinet, & riguis laetatur Walliariuis.
Iam Tueda, Fortha, Taüs, Dea, Dona, Bogus (que) recurrunt
Ad virides laeto recreati flumine ripas,
Maxima (que) ingentis capiunt solatia luctus.
Auspicijs CAROLI gratantur Principis omnes,
Omnia (que) optatis Hymeneis fausta precantur.
Teutonicos verso iam lumine respice fines:
Qui modò vitigenos subijt cum murmure colles,
Nunc nitidus Rhenus decurrens omine laeto,
Agmine multiplici salsas intersecat undas,
Formosos nivei Thamesis visurus [...]lores.
Belgica nectareo classis contermina Rheno
Expansis alis sinuosum peruolat aequor.
Quid repetam Mosam, Maenum, refluumvè Vesurgim?
Quid Varuum aut Viadram proprio nunc flumine laetos?
Albis ad occasum, properat nunc Isther adortum.
Istula vicino gaudet concurrere Breglae.
Iam crescit Slucio, crescit (que) Borysthene Pontus.
Volga (que) cum Tanaï pigram Maeotida pellunt.
Et dulcis Melerus salsis nunc ludit in undis.
Angustum (que) patet Daniae nunc classibus aequor:
Frustrà etîam repetam Tiberimuè, Arnumuè, Padumué,
Aut Rhodanum, Sequanam, Ligerimuè, trucemuè Garumnā,
Flaventisuè Tagi, Duriae vel flumina pulchri:
Vt nuper lachrymas, sic nunc sua gaudia fundunt.
Herculeas dirimit subsultans vnda columnas.
Bosphorus arma suis Othomannica mergeret vndis,
Si Constantini CAROLVS pugnacibus armis
(Auxilijs fretus FRIDERICI) scepti a reposcat.
Quid iuvat Euphratem, Tygridem, Gangemuè, vel Indum,
Vel Pharium Nilum, vel vtroque sub axe fluentes
Enumerem laetos lymphis redeuntibus amnes?
Auspicijs CAROLI nunc gaudent Principis omnes,
Laetitiae (que) sacris Hymenaeis flumina fundunt.
Cernis ut assumptis exsultans navita remis
Gestiat, excelsam gaudens deducere navem
In mare, vt inflatïs volitent insignia velis.
Nunquam maior erat quàm nunc erit aequoris vsus.
Debita magnanimis constabit gloria nautis.
Te (que) oblectabit fluitantes cernere puppes,
Cùm similes cygnis fluctu fugiente natabunt,
Caerula (que) aeratis sulcabunt aequora rostris.
Tu CAROLI auspicijs gaudebis Principis ultrò,
Et placidos SPONSIS sternes in tempore fluctus.
Nec tantùm Oceanum & fluvios spes certa futurae
Laetitiae exhilarat: Vastas circumspice terras,
Ecce tibi ex voto succedere cuncta videbis.
Aëriae silvae frondentibus vndi (que) ramis
Alitibus dulci mulcentibus aëra cantu
Sufficiunt nidos, & magnis classibus aptam
Materiem. Virides effundunt dulcia colles
Flumina per riguas leni cum murmure valles,
At (que) adeò omnia quae tellus aut educat aequor
Laetitiâ exsustant. Audi nunc omine fausto
Per marc, per fluuios, per siluas dulcè canentes
N [...]reïdes, Naïcas Nymphas, virides (que) Napaeas.
Quàm procul coo radiantis solis ab ortu
Hesperus occiduus constanti tramite distat;
Nympharum Ode.
Tàm procul extendat CAROLI se gloria terris,
Nec minùs extenda. CAROLI se gloria ponto.
Cùm felix genitor, nostri Rex optimus aeui,
Optatos vitae serò transegerit annos:
Et generosa soror numerosâ prole be ârit
Romani Imperij columen (que) decus (que) maritum:
Tùm pulcher CAROLVS verâ virtute triumphans
Non tantùm Magnis, invictis Marte, Britannis
Imperet, insignis solio sceptris (que) paternis:
Quin CAROLO Magno par stemmate, nomine maior,
Maximus imperium totius ten peret orbis.
Haec Neptune suo rata tempore vota videbis:
Tu (que) adeò imperium pelagi saeuum (que) tridentem
Concedes CAROLO (nec me spes decipit) vltrò:
Contentus tacitè CAROLI vixisse sub alis,
(Vanos pone metus) à saeuis tutus Iberis.
Cynthius his dictis siluit:
Neptuni gaudium, et.
Neptunus ab omniIngeminans sese nunc tandem parte beatum
Annuit, & lachrymans optatae flumina fudit
Laetitiae, & CAROLO concessit sponte tridentem.
Tùm retrò cedens humili sic voce precatur.
Rex IACOBE diu valeas & Regia Coniux,
Votum.
Vivite longoevi scros (que) videte nepotes,Qui meritò Magnis praescribant iura Britannis,
Et sacri Imperij validas moderentur habenas.
Incipe, Magne puer, patrijs virtutibus uti,
Vt tibi sit CAROLI praesagum nominis omen:
Me (que) tuae expansis aquilae tueare sub alis.
Vive diu, & CHRISTO felicibus auspice caeptis
Fac sit habenda fides maturo in tempore vati.
Eia invicte Haros, Romani maxime Princeps
Imperij Elector, magno FRIDERICE Monarchae
Foedere iuncte pio, Regalem amplectere sponsam,
Et tua sanctus Hymen connubia sacra secundet.
Nec te prudentis pigeat parere volentem.
Consilio soceri; sic cedent omnia faustè.
Regalis specillum pulcherrima Nympha decôris,
Stemmate Iunonem, Vincens Virtute Minervam,
Et Venerem formâ, Tibi cedant omnia faustè,
Iam dulcem patriam, iam charos linque penates,
Vnum oculis specta, unum animo complectere sponsum;
Hunc Dominum agnoscas, agnoscet & ille maritî
Officium Felix ELIZABETHA Voceris:
Felix, cùm cernes tua dulcia pignora (sacri
Romani Imperij firmissima robora,) fratris
Cingere Caesareo sacros diademate crines.
Haec cecini Corydon male firmo carmine forsan,
Fida futura tamen sincerae symbola mentis:
Coetera sponte sacris solennia linquo Poëtis,
Nam mihi deficiunt languenti in corpore Vires.
FINIS.