CAPVT. I.

QVi in Anglia ouium pellibus amicti, Iesui­tae, saeculares (quos vocant) sacerdotes, Benedictmi, Francis­cani, cuiusuis deni (que) álterius ordinis vagantur lupi, istud [Page 2] imprimis satagunt, vt primates no­bilioresque regni Proceres, (quos penes imperium aliquatenus esse videatur) nec segniùs Academicos (quibus secundas ipse aduersarius non facilè denegabit) spinosioribus in suam transgredi sententiam rati­onibus, si non persuaserint, at quo­uis demum artificio cogant.

Enimuero vidit iamdudum vete­rator ille, (è cuius gremio hi Locustae in mundum erepserunt) vberiorem se animarum messem, ex vnius princi­pis, quàm infinitae plebis lapsu indies demetere: Quo fit, vt cum istud per se tentare non ausint eius serui, hi quos dixi, Qui sibi saperevidē ­tur. Aristop. [...]. [...], nullum ta­men non mouent lapidem, vt per e­os, quos iamiam inferis deuouerunt, (sic homo homini lupus) si qua detur vel affinitatis, vel cognationis, vel etiam amicitiae causa, quos petunt ad minimum conueniendi, et tutò al­loquendi suppeditetur facultas.

Id certe moris est a­pud Haere­ticos, vt ob­umbrent se­ipsos & oc­cul [...]ent in principijs quoussque maiorem fi­duciam ca­piant & quodam fa­uore multi­tudinis iu­uentur, tum enim conta­giosa vene­na intrepidè effundunt. Chrysost. in homil. in. Matt. 47. Isthoc ego pacto, mediante ni­mirum et saluum quasi adoperante conductum, vno aliquo in ipsorum numerum non ita pridem adscripto, [Page 3] totas à fundo euersas deprehendi fa­milias, vt ingemiscat etiam adhuc locus ille, vbi primitùs hanc lucem aspexi (altiùs enim exempla non repetam) & quàm non contemnen­da sit vel vnius mulierculae supersti­tio, suo edoctus malo sapiat. Nec mirum; quid enim? facta alloquen­di copia, dici non potest quàm im­pudenter suas exscreent cacologias, quam nihil illis, extra quam maledi­cta, conuitia, Verba in­sulsa & qualia lixā deceant. Lucian. [...] & Horat. in arte Poet. si­mulationes cupressi; Quod si cum iu­uene aliquo, vel muliere agatur, quorum alterius ingenium ad super­stitionem, vtriusque ad formidinem pronum, hîc iam terrorem incuti­unt, iam ad spem erigunt, ‘—Virgil. Precibus (que) minas iam fortiter addunt,’ nusquam extra ecclesiā sperari posse salutem ingerentes: hoc nempe vo­luisse veteris testamenti Prophetas, hoc noui Euangelistas, & Apostolos, hoc denique quotquot ab antiquo scripserunt patres: Euge Iesuitae, per­uidistis illud Rem acu tetigistis. Sic Theod. Marcel. Samij Lucumonis a­cumen; Hoccine erat in votis? Abs­que [Page 4] sanguine euicissetis & sudore: At Romana, inquiunt, ecclesia vera est & Catholica: Negandi, vt Pla [...]t [...]ne si dis [...]pa­mini quidë. [...] Quin Alchoranus capite Mensa. Elmyde, Deus, inquit, est excelsus & bonus: Christi­anissimè: & Alchoranus est lex sal­uationis. Alias Cap. Heretici. Elheaffarim: Nullus est alius Deus, nisi Deus: Op­timè: Et Mahometus est Propheta veridicus: Agnoscitis paritatem connexionum: At sequitur vara vi­biam in orthodoxos conuitia: Lu­therus, inquiunt, Caluinus, Oecolāpa­dius, Zuinglius, Beza, qui homines? Daemoniorum consultor, stigmati­cus, parrhicida, mēdax, vxorarij om­nes, & vestri insuper Protoprophetae, adeo nusquam sibi conuenientes, vt vel indicio sit, & causam prodat ipsa inconstantia,

Pergunt tamen, & postquam Macrob. in Lent. Sat. 2. q d. Maledicta satis super­que ingesse rint. pin­guem affatim euomuerint saliuam, blandissimis verborū lenocinijs iam vacillantes animos deliniunt, vt vix possibile sit illiteratorū gregi idiota­rum, qui quod responsitent in prōptu non habent, vllatenus pedē referre.

[Page 5]At cordatioribus, quibus huius­modiQuae vi­dentur & non sunt. nebulis ad parietem pictis fu­cum facere non possunt, aliter oc­currendum censent, & Antiquitatis frontispicium Idolorum templis il­linentes, vbi inquiunt, vestra Ecclesia ante Lutheri tempora? Immò & nunc demptis Anglis, ac paucissimis in­superD. August. Germanis, Gallis (que), nonne totus orbis terrarum nos [...]er est? Magnum sane prodigum qui mundo credente non credit: Apagete vos ab­legmina,

Narratiunculam equidem institui, & illam sane breuiorem aequo, ita (que) in Apul. Flo­ridor. 2. In­sci [...]am ve­stram non re [...]arguam. stribiligines vestras non anqui­ram: Mitto illum cuius vos fidem leuatis nimium: Quid ij quos viri­tim nominaui, Whitakerus, praeterea Fulkus, Reynoldus, Mortonus, at (que) alij complures, quorum

An non ita exsertim hoc copiosé (que) redarguunt, Vt nemo sit t [...]m he­beti sensu quin intel­ligat, nemo tam per­fricta fron­tem qui ne­get. vt bellutus sit non in­telligens, Cynomyia improbans: Sed prouidisse vos vobis meliùs [Page 6] Recondū. tur e [...]im nostrorum libri quos penes se ha­bent, vt nec Jesuitae qui dem eos pro arbitrio le­gere possint ni habita prius a su­periorbus venia. Cicer. in quae. Acad. his raptis credimus; quanquam mihi vel eo nomine suspectus esset Papismus, quod vestris simulac so­phisticis irretiantur argumentis, vt non sit vlteriùs libertatis spes Hoc om­nibus quoti­die vsuue­nit, quibus cum illis negotiū est, vt vix cre­brius quic­quam sit a­pud eos, quā quod no­strorum sing [...]la ver ba totidem sunt mendacia: Sic Kellisonu [...]: sic Parsoniu [...] in Phi­lopat, & alibi saepius. ▪ (vt enim lancem in libra ponderibus im­positis deprimi, sic animum eis quae perspicua videntur cedere necesse est) Malianis edictis interdicitis, ne Judaei intra maenia Romae duas habent Sy [...]agogas, at quoad Turcos, & Arabas mercatores eorū ad port [...] Anconitatum & Hosti [...]nsem, qui duo soli Pont. Rom sub­iacent, impunè appellunt, quod nostra [...]bus denegatur. Hae­reti corum, quos vocatis, libros de­inceps euoluant, vel auscultent de­mum aliquid, sit licèt vsque & vsque necessarium, & vero verius, si ex ore Protestantium egrediatur. Nec scio certè, quid aliud prae se ferre possit, praeter summam causae diffidentiam, quod apud vos, vbique gentium, eti­am in ipsa principis Apostolorum, eiusque successorum aula; Romam di­co, quippe ni? impunè permittantur Iudaeorum Synagogae, Turcae, Saraceni, cum nobis, quos tamen nemo vn­quā (quod sciam) denegauit Christi­anos, [Page 7] aditus sit vsque adeo reclusus, vt capite plectatur quicunque Prote­stantem vel Taccāt igi­tur & vlte­terius tole­rationem ne quaerant cū illorum a­pud nos lon­gè aequi [...]r sit cond [...]tio quam no­strûm apud eos, quibus aqua & ig­ni interdi­ctum est. olere conuincatur.

Quoad vero Academicos, longè aliter cum eis agunt; licèt enim (quod ab ipsorum ore accepi) lati­tent in Cantabrigia & Oxonio aliqui huius farinae homunciones, i [...]que non de plebe, sed quos ob va­frum ingenium, ad istud munus ob­cundum idoneos viderint superio­res, non facilè tamen quempiam ag­grediuntur, aliqua praesertim vel ingenij vel eruditionis nota insignē; ast huc atque illùc laicorum, plerun­que etiam generosorum specie & habitu diuagantes, conuiuijs, co­messationibus, interdum & scholis, (animi nempe gratià) sedulò sese im­miscent, dum coalescente familiari­tate, inter colloquendum inijciant forte fortuna (vt videri volunt) tra­gulam aliquam, reuera scirpeam de De re ni­hili Homerica ranuncula, sed quaesi benè procedat. ‘Zanizar. Lib. 1.—laeuum (que) sereno Intonuit Coelo,’ satis erit valida ad homines versipel­les, & nunquā non nouitatis auidos, [Page 8] è pristina sententia dimouendos; iámque non tantum probando in­cumbunt, quantū Philosophicis de­liramentis, & sophisticis distinctio­nibus contraueniēdo jis, quae vel op­ponuntur vel opponi possunt. Sin minus istac procedatur via, vincant necesse est obedientiâ, expectationis taediū, dum dante die quod dies negat, Terent. occurrat aliqua animi aegritudinis causa, puta si societatis promotio­nisue ecclesiasticae spe frustratus, aut aere alieno obrutus fuerit, hanc qua­lis, qualis sit, auidè arripiunt, alunt, fouent, dum in apertam apostasiae flammam enutriuerint: Possem e­go plurimos nominare, iam nunc Romae ac alibi degentes, qui cau­sentur dum velint conscientias, & sint aliquae asininae, quibus elucus mo­lestus sit, cum cucurbitas lippire per­gant, Apul. at multae proculdubi [...] lupi­nae sunt, quibus non adimpleta am­bitionis cupiditas, in causa est trans­grediendi, dum pulchrè se vindi­caturos, egregramque reportaturos laudem arbitrantur, si vel cum ani­marum dispendio causae vniuersa­li [Page 9] damnum, sin illud poterunt minus, scandalum saltem crearint. Hos e­go, vsquequáque mihi exploratissi­mè cognitos, ita viuam, ni maturè resipuerint, cogam adparere qui sint, Vide Phi­lostrat. in vita Apol▪ lon. Lib. 2. stridentes lamias, & meras sar­tagines graecas nuces frigentes. At (que) hae vsuueniunt (vt plurimum) Christi­anos seducendi artes & technae cre­briores: sunt tamen aliae quibus ‘Zanizar. Lib. 1.-Non insidias, non nectere fraudes Indocti—’ sparsim vtuntur, prout fortuna se dat, & ingenium eius quicum tra­ctant; nam si singularitatis affecta­torem senserint, qui nolit esse sicut omnes sunt, ei [...] saepius inculcant, quam sordidum sit vul­gus imitari, religionem (cuius infi­mae sortis homuncio autor extiterit) amplecti, cum terrarum deni (que) faece, ac colluuie gentium ad inferos de­scendere: sin magnum quiddam spirantem, & ad honoris fastigium anhelantem viderint, hic Vigilan­tes & acres ad quamli­bet occasio­nem arripi­dum. Paratra­gaediant, & tanquam ‘Ouid. euantes Orgia Bacch [...]’ clamant nihil esse in terris grande, [Page 10] nihil honorificum, nil magno animo dignum, quod non sit Pontificiae po­testati subditum, vt nusquam apud nos quisquam vel doctrina, vel quo­uis demum merito clarus euaserit postquā a Papa defecerimus; excep­tis perpaucis qui a Roma stabant, cae­terorum enim (quantulacunque no­bis visa sit) gloriam, vbi natam, ibi­dem mortuam praedicant.

Restant adhuc è Machiauelli scho­la viri nec caetera ignobiles, qui cum mirè sibi politici & prudentes vide­antur, tum istorum imprimis perdi­torum consilio mundana sapienti­um, plusquam filij lucis, huic quo (que) militiae nomina dant; edocti scilicet, [...]t spem bonam, immò firmissimam concipiāt persuasionem, esse in fatis & quam mox affore tempus, quo ista secta (quā vocant) Haeretica, quae non ita pridē vt aiunt, ab Orco originem duxit, (mitto dicere quos impiè sibi fingunt modos, seu sublatū proditio­nibus summū moderatorē, seu morte naturali, seu aperto denique Marte vel intestino vel extraneo debella­tum) in Gehennam detrudatur: Quod [Page 11] si quando euenerit (euenturum au­tem certo certius balamitae asserunt) ò foelices illos, quos tempore perse­cutionis firmos & inconcussos de­prehenderit Ecclesia; quanti illos honores, quantae manent dignitates Cardinalatus, amplissima denique Reipublicae obeundae munera? sin se­riùs aliquando futurum sit, modicum tamen esse quod toleratur, ingens quod speratur.

Siccine Vana sa­pientiae opi­nione tumi­di. [...]? vestri scilicet ea res fori est & comitij

Memineritis saltem quod

Sed mitto vestram politiam, adeo Apul. spurcatur nasum odore [...]lutibili, & ad rem redeo.

[Page 12]Audomaropolim aduenientes quali­ter accipiantur.

CAP. II.

QVodigitur Laert. in vit. Philos. Diogenes olimpro bona valetudine sacrificantes in ipso sacro cpulis ingurgitatos quaestus est, idem nobis commenta­ri licet de his, qui simplicitatis laruá induti, ea tamen potissimùm ad astu­tias & fraudes suas excercendas ab­utūtur: Nam cum animas Deo lucrā ­di desideriū praese ferunt, nihil tam [...] minus agere argumento est, quod vulgus, & mulierum plebē (nisi qua­tenus vxorū, matrum, vel etiā sororū iure alios peruertere valeant) peni­tus negligentes, vtpote oneri futu­ros potius quàm adiumento, & ipso capitum numero suspicionem auctu­ros, eos demum summo captandi studio venantur, quos sibi vel auto­ritate praesidio, vel diuitjis subsidio, vel denique, (de quibus hic potissi­mum sermo instituitur) quos con­seruandae speciei, hoc est, luporum [Page 13] in gregem Anglicanum missioni con­tinuandae, vtiles fore praeuiderint: Ecquid autem? iudicem nolo Poly­posum, sit vel tantillulum nasutus, an non hoc

Illis igitur saltuatim perstrictis, vncti enim sunt, fricari se ex antiquo Apul. volunt, hos praecipuè & quidem Ro­mam vsque comitabimur; licet obi­ter in Belgium vnius instar noctis di­uersorij, nisi si qui ad iter vlterius suscipiendum, vel imparati adhuc vel inualidi extiterint, necessariò diuer­tendum sit.

Atque ij sanè qui Audomaropo­lim aliquanto diutiùs ibi mansuri ablegantur, tales sunt, qui vel pa­rentibus Catholicis (falsò dictis) ori­undi, primis pueritiae annis eò insti­tuendi mittuntur (seu proprijs ami­corum impensis alantur, quod genus [Page 14] ad minimum quadraginta reperies, quorum singulis viginti per annum minae ex Anglia suppeditantur; & istorum quidem pars maxima non destinatur sacerdotio, sed Iesuita­rum solummodo doctrinae, dum in viros euaserint, imbibendae; seu aliàs communibus Collegij impensis, ex Austriaci dono enutriantur: vel qui, vtcunque à vero deficientes à Confessarijs, quorum imprimis inte­rest iudicare quinam ad istud operis per aetatem, educationem, ac ingenij facilitatem idonei sint, habita prius constantiae illorum experientia, li­teris muniti commendatitijs illuc dimittantur; Atque horum equidem aliquibus per septem, alijs per sex, quinque, quatuor, vel tres annos plus minus, vt res postulat, ibi dimo­rari necesse est, dum Grammaticam, Rhetoricam, Poeticam, Graecam, etiā alequatenus edocti, ad grauioribus studijs Duaci Romae, vel in Hispania incumbendum maturi à superiori­bus deputentur. Qui verò Audo­maropolim obiter, & per transennam veluti, vt ibi penitius tantùm explo­rentur [Page 15] inuisunt, ij sunt plerun (que), qui postquàm bonis literis operam in Anglia nauarint, aliqua demū earum (quas suprá memoraui causas) com­moti solum vertunt, & in aduersari­orum castra confugiunt, quibus ta­men ‘Ieu [...]nal. Sat 1. Est aliquid breuibus Gyaris, & carcere dignum Audendum,’ vt priusquam ex Anglia egrediantur, insigne aliquod constantiae speci­men edant, & deinde Jesuitae alicu­ius, vel alterius (vt res fert) Cacolici literis, si cupiant sibi quam primùm à Collegiatis fidem habendam, com­mendati abeant.

Sin, quod aliquando vsuuenit, ali­quis vsque adeo improuidus inueni­atur, qui illuc absque solido conuer­sionis testimonio contendat, hunc Iesuitae ab Ignatio Loyola His­pano fun­pano fun­dator [...] eius ordiuis. Loiolitae protinus in eculeo interro­gatiuncularum distendunt, indagan­tes quibus modis? cuius adiumen­to? quo in loco? quando denique Catholicus factus? & sit adhuc re­conciliatus necne? quibus omnibus respondente eo, accuratissimè ad­uortunt, [Page 16] si qua vel minima contra­dictionis nota apparuerit; nec in­iuria, semper enim suspectus est, qui rationibus adeò suspectis facilè se commotum praebet. Post aliquantu­lum igitur temporis, si bona fide eum agere compererint, perinde est, ac si literis munitus venisset; ad consor­tium enim scholarium, (licet in Col­legio non degat) ac patrum familiari­tatem admittitur, quibuscum exspa­tiari licet, templa ac monasteria in­uisere, ciuitatem perlustrari, scho­las adire, lectionibus Rhetoricis, Poeticis, Graecis interesse, Imperato­res de summa imperij digladiantes, Praetores, Tribunos Militum, Quae­stores, Centurionesque, vnumquem (que) contra aduersarium se dignum de­certantem videre; &, nisi nolit ipse, litem suam facere potest, sed placidè tamen: quoniam

Atque isthoc sanè pacto, diebus aliquot abactis, cum hospitis mores pulchrè cognitos habuerint, quò ad [Page 17] altiora cōtendat, exercitiū, quod vo­cant, spirituale imponunt: Cuius or­dinem & modum, à Beato nempe Ignatio societatis Iesu fundatore, (vt ferunt) inuentum, & suis iure haere­ditario relictum, quoniam nihil interest vbi susceperis, ego ita depingam, vt mihimet ipsi Romae non ita pridem obseruandus propo­nebatur.

CAP. III.

ABierant iam nouem dies ex quo Romam adueneram, & ibi, quod moris est, in Xenodochio detentus, squallorem, sordeisque quas ex pul­uerulento itinere mihi conciliaram lautè sanè curatus, ac quietis com­moditate refocillatus ablueram, cum vergente iam ad vmbilicum die (e­rat autem is Martis) accurrit qui­dam, nuncians debere me animum recolligere, ac à terrenis auocare; statuisse etenim patres crastino die [Page 18] subeundum mihi exercitium spiritu­ale: nec plura effatus se proripuit, & me, nescio quid cogitabundum, at certè, longè aliud quam ille opi­natus est meditantem reliquit. Tran­sacta nocte, hora matutina (quam Quoniā Itali ab oc­casu Solis horasvsque ad vigesi­mam quar­tam compu­tant. Anglus diceret quintam) adue­nit Iesuita quidam Pater Confes­sarius, & chartularum in manu fa­sciculum gerens, arrepta cathedra, me (que) ex aduerso considere iusso, pro­lixam orditur narrationem, de ex­ercitij illius inuentione, modo, no­minis ratione, vsu,

Catul. Doctum, Iuppiter, & laboriosum, sed cuiusmodi ego nugarum trimo­dias nebulae cyatho deinceps non emerim; qua vsque an raucedinem continuata, mihi primò omnium e­dicit, vt Senec. licet parum sani ac sanabilis essem ingenij, quod quo fieret meliùs [...] memet & infantulum praeberē, vt quoquò ducat Spiritus Sanctus se­querer libens; ne si nunc pulsanti per­uicax non aperirem, denuò forsan non pulsaret, proinde propriae vo­luntati abrenuncians nihil omnino me scire existimarem, sed semper eli­gerem [Page 19] Hieron. in ep. ad Paul. 10 [...]. aliena potius verecundè disce­re, quàm mea impudenter ingerere: at (que) hanc occasionem mordicus ar­ripiens, acriter in Anglorum insciti­am inuehitur, siquidem nihil apud eos solidae eruditionis, nihil sanae ve­ritatis reperiri, quin etiamsi Doctor ibi fuissem, si suo me metirer modu­lo (ac per aetatem liceret) à primis vsque elementis denuò inciperem, hoc enim facere indies qui Romam ventitent, & etiamsi apud Hereticos (ista enim sola nos dignantur appel­latione) eximij fuissent Theologi, il­luc tamen simulac venirint, vtres ap­parere titulo tenus inflatos, termi­nos nescire, immò si argumentis res agatur, iurares, inquit, ‘Virgil. Lupos vidisse priores,’ adeò deprehenduntur non Arist. non rationis, ve­rum & sen­sus expertes [...] ve­rum^d Et Deum ad homines accusat, & homines ad Deum, & rursus ho­mines ad inuicem. D. Chrysost. [...], quod alicubi dixit Ari­stoteles, [...]: Hic ego tacitus me­cum cogitabam Diaboli fraudes, qui ^a [...], [...] & quamuis vel inuito penè mihi excidisset illud b Segrega sermonem, taedet, meliore tamen consilio tacui: quoniam^• Rpul.

Sed ne plura: omnia enim erant paria & eiusdem pistrini, arces de cloacis, lapides de sepulchris pro nu­mine; tandem aliquando, cum tae­dio verborum euictus facilè quiduis dixissem, quò viuus ab eo discede­rem, promit tres rotulas chartaceas, & primam mihi porrigens, en, in­quit, tibi regulas perpetuò inter me­ditandum obseruandas, quorū sum­ma haec fermè erat.

• 1 Ut pura meditatio (hoc est abs­què oratione praeparatoria, & collo­quio) per integrae horae spatium ad mi­nimum distenderetur.
• 2 Ut lucem quantum commodè fi­eri possit excluderem.
• 3 Ut hominum colloquia omnibus modis euitarem.
• 4 Ut in quo puncto meditationem optimè succedere animaduerterem, in eodem permanerem abs (que) mouendo, [Page 21] vs (que) ad finem, seu ambularem, starem, genu flecterem, vel pronus in faciem iacerem.
• 5 Ut etiamsi desolationem ali­quantisper sentirem, nusquam tamen expauescerē, esse enim Diaboli, huius­modi scrupulos inijcere, quin potiùs breues aliquot & iaculatorias preces contra derelictionem fundendo, prote­nus ad meditationem redirem.
• 6 Ut semper accuratiùs cauerem passiones laetitiae quàm doloris, quod sae­pius sub illis lateat serpens: proinde non admittendas esse, nisi prius sedulò ex­cussas à quo spiritu immitterentur.
• 7 Ut quae meditatio optimè finem assecuta fuisset, ea saepiùs repeteretur.

Haec, & si qua alia ob labilem & fluxam nimiùm memoriam mihi ex­ciderunt, inibi descripta, ille suis commentarijs illustrauit, quàm ego verborum Verba pa­rùm ad rem spectantia. [...] sic prorsus au­scultaui, vt canicularum [...]. Por­recta dein meditatione praeparato­ria, iussit vel potiùs exorcizauit, In nomine Patris & Filij & Spiritus Sancti, vt post sesquihorae recolle­ctionem faeliciter aggrederer, & [Page 22] relicta ibi etiam alia, quam hora post prandium secunda perficerem, benè mihi precatus, & se vesperi me inui­surum spondens, abit; sublatis tamen secum quotquot erant incubiculo li­bris, adeo, vt soli in tenebris obuer­santi, horrendum sane, nunquam ta­le quid experto, ipse locus prae se fer­ret. Vt vt finita demum secundùm regulas (anxius enim suspicabar, licet expiscari non poteram, vel desuper vel ab extrà per foramina constitu­tum aliquem actionum arbitrum) meditatione praeparatoria, cuius erat inscriptio, vbi sunt dies vitae tuae, & quae neglecta caeterarum methodo, gratiarum tantùm actiones contine­bat, quod tam diu inter obscaena mundi flagitia & Stygios errores vo­lutatum immensa Dei bonitas tan­dem ad purum veritatis nitorem e­rexisset, iam me ac [...]ingebam ad eam quae prima erat in meditationum nu­mero.

Aduertendum autem eas omnes ab ouo vs (que) ad mala in treis classes esse diuisas: quarum primae proprium est, dolorem ciere & contritionē, de­promptae [Page 23] nimirū è peccati natura tur­pitudine (que), è recordatione obitus, iudicij, purgatorij, inferni; è Christi deni (que) passione, morte, sepultura.

Secundus ordo amoris pariter & gaudij actus elicit: reducens in me­moriam, quanta passus est saluator, quanta fecit, quanta nobis promisit & praeparauit: deinde etiam ob o­culos ponens bonorum laetitiam, in vita, in transitu, post obitum; In hac vita, conscientiam puram, sancto­rum intercessionem, Dei familiari­tatem; in transitu, Daemonum con­fusionem, Angelorum protectio­nem, ptaesentissimum beatae Virginis numen: post obitum, iudicem pla­catum, sententiam desiderabilem, & gaudium coeleste, non modo simpliciter, sed & secundùm nostum modum concipiendi interminatum, quantitate, qualitate, tempore.

De tertia denique perfectifica (si verbum Propriū sic Varro, Cat. 4. lib. illius prox sit & Latinum satis) quae obedientiam suadet, & proinde non tam in praesenti speculatione consistit, quam in subsequentis vitae praxi, mox suo loco plura dicemus, [Page 24] huic enim subordinantur reliquae duae, tanquam vltimo in hac vita bono actiuo, & cuius consummatio martyrij meritum, vt asserunt, longè praecedit.

Iam verò singulas singulorum clas­sium meditationes, hic verbatim inserere, ne (que) meae est memoriae, nec huius instituti: satis erit superque si ordinein & methodum, quae semper & in omnibus eadem sunt, breuiter retexendo, eo (que) pacto quod super­vacancum est amputando, mihimet ipsi illam operam leuem.

Exordium itaque perpetuò sumi­tur ab oratione, in qua obnixè a Deo contendendum est, vt pulsis tene­bris quibus obnubilatur intellectus noster, diuinae suae virtutis lucem mentibus infundere velit, vt Ange­lis de nobis mandet, ne inter medi­tandum frequentes Diaboli insultus nos vel distrahant, vel quomodo­cunque impediant, quò minùs ani­mae nostrae illi vniantur, ac ineffabili suae bonitatis suauitate alliciantur, vt illum vnicè ament, & prae omnibus desiderent.

[Page 25]Praemissa hac precandi formula sequitur compositio loci, quae pro varietate materiae, ipsa quoque va­ria erit: aliquando enim lecto mor­tali aliquo morbo affixos, aliquando cum Christo agonizante in horto, nonnunquam ad tribunal Iudicis, quandoque in Pilati consistorio, in Golgotha semel, frequentius in Tar­taro innumerabilibus Daemonum cateruis stipatos, non rarò in Pur­gatorio clamoribus cruciatorum at­tonitos, multoties in coelo Angelo­rum choris immixtos, demùm verò in patibulis, ignibus, furcis posi­tos, ac quouis vel crudelissimo mortis genere afficiendos nosmet somniantes imaginabimur: Dicam quod res est; admonendos velim qui huic deinceps exercitio per­quàm commodos se futuros cupi­ant, vt studiosè Homeri Odysseia, Ae­neidon libros Hesiodi [...], Ouidij Metamorphoseis, Luciani Dialogos, & si qui alij Eumenidas, Furias, Rha­damanthum, Minoa, Aeacum, Styga, Lethen, Pythagorae [...] (quae illi erat instar Purgatorij) ac Elysios de­nique [Page 26] campos magna voce, & verbis sesquipedalibus prosecuti sunt: Quoad me, vt ingenuè fatear quod censeam, nusquam hercle istum comminiscendi laborē exantlassem, nisi Dantes ille Florentinus in partes cum triplici suo commento venisset, Illi ego plurimum me debere, immo totum quem ex isthac exercitati­one percepi fructum, nunquam in­ficiabor: Qui enim fuissem inueni­endo Chimaeras istas, & rationis entia, quae nullubi terrarum sunt, si tanti Poëtae ingenium materiam non suppeditasset? Sed mittamus iocularia. Postquam locum istum iam inuentum sedulo versauimus a­nimo vna cum coeteris circumstanti­is, proxime occurrunt puncta, quae vocant, meditanda: & sunt sanè e­ius generis, quae ex re subiecta ad numerum quatuor vel quinque, in­terdum etiam sex necessario re [...]ul­tantia, Grandis est pruden­tiae aurum in lutò quae rere. Hier. ad Laetam, de instit. fit. sol fol. 58. impunè cogitari queunt, im­mo è quibus vir prudens aliquem in pietatem conuertendum succum forsan expresserit.

Insumpta hisce hora, subsequitur [Page 27] colloquiū, quo terminatur medita­tio; illud autem prout res postula­bit, vel ad Deum fiet, vel ad Cruci­fixum, vel ad Beatam Virginem, sic semper Cuilibet enim deuo­tionis acti­oni suum admiscetur venenum Idololatriae Aliquid mali propter vici­num malum.

Atque haec quidem ita se habent; ego vero postquam opus mihi man­datum sedulò peregissem. in multam expectaui noctem dum rediret ma­gister ille caeremoniarum, quod etsi serò, euenit tandem, cum prehensa manu, Ecquid agis, inquit, an suaue videtur propiore frui numine? an forte refugit caro? Ast ego pro tem­pore, quod mihi visum ist respondi, & paucis insuper verbis vltrò, citró­que habitis, tradidit mihi in manum tres alias meditationes futurum cra­stinae di [...]i emolumentum, ac foelicem praecatus noctem discessit. Et ne sin­gula persequar, itidem factum est per septem dies, quo tempore neminem praeter ipsum allocutus sum, qui e­nim victum attulit quotidianum, ta­citus, semper ingressus & egressus est, vt picturam mouentem dixissem, non hominem, nisi quod eum fixis [Page 28] oculis intueri, expressé mihi vetitum esset.

Cum igitur duas priores illas e­uoluissem classes, iamque ad supre­mam anhelarem, ecce multa nocte aduenit Confessarius, & post solitam dictam salutem, Plaut. in Amph. Iam inquit, certa­men cernitur, iam specimen speci­tur, ventum est enim ad summam controuersiae inter spiritum & car­nem, & si non refragetur [...] huma­na, facilè temet plusquam hominem praebueris: sed nec cuiuis datur, nam cum homines nati simus, ratione du­cimur, & naturâ acti, ea quae nobis bona videntur appetimus: At in hu­ius, quē dico, viri omnibus numeris absoluti ortu regeneratiuo

Vis vnico dicam verbo? Obedien­tia est, quae cum virtus non sit, om­nium tamen virtutum principem se & moderatricem facillime asserit: Il­la, illa fuit, quae coelum impleuit san­ctis, [Page 29] terram Martyribus, è quorum sanguine, sacrato Euangelij semine, pullulant indies & consurgunt ger­mina, quos Angelos humana carne vestitos rectiùs dicas quam homi­nes.

Nec me illam dicere putes, quae causarum indagatrix, & autoritatum expostulatrix improba vbique gen­tium tantopere praedicatur; ecquid enim meriti debetur ei, qui quod si­bi pulchrum videatur, quodquè ipse percupiat sectetur? sed quae Catho­licorum propria, (quorum ordo & subalternatio sic concatena­ta sunt, vt superioritatis, & pro­inde mandati ratio à summo Pontifice infallibiliter dependeat) non quaerit rationem praecepti, dum praecipientem legitimè in autoritate constitutum cognouerit: Sic habi­tuatus aliquis, praecipiatur quiduis, obsequetur lubens & alacer, nouit enim etiamsi malum sit quod iube­atur, redundare culpam in caput iubentis, se vero meritum elice­re adimplendo iussa, proindè ip­sum

Huius essigiem Hieroglyphicam quid dicam nisi baculum in manu gestantis? non quaeritur licet in ignē proijciatur: quid nisi aequum? (asi­num tamen dixisset certius) qui du­centem intrepidè sequitur, agentem quouis securè praeit? Hic mihi refu­gienti paululùm & Mirantis: nam sic in­terpres A­ristophani [...] in [...]. [...] ▪ [...]: Quid? inquit, vndè tibi Vide E­rasmum in chiliad. Saturniae lemae quas & lippus viderit? Si Clauius ille. Mathematicus praelector, qui iam tot annos ei scientiae insudauit, ac tantorum virorum ingenio, ope­ra, libris vsus est, Euclidis vel Pro­cli, quoad circuli, lineae, quadrangu­li definitionem, improbaret, & rati­ones resecando, suam tatummodo causaretur scientiam; Crederes, nec­ne? Fieri potest, inquam, vt crede­rem: Si calcearius, quod tu corium satis esse superque putasses ad confi­ciendas crepidas, non sufficere deie­raret, quid faceres? Tum ego, pia­culū, inquā, esset non credereiuranti: At in maximis, inquit, rebuscum iam mortificationis fructus è meditatio­nibus [Page 31] speretur, tantū tibi sapere vide­ris, vt nedū proprium renegaris iudi­ciū? Ecqua maior hominibus inest su­perbia? ecqua Christiano indignior presūptio, quàm relictis alijs suae ad­haere resententiae, ac proprio cōfidere iudicio? quod corruptum est & ob­caecatum adeò, vt recta veluti sub a­quis delitescētia incurua appareant, & è contra, dicente praesertim sacra pagina, stultum esse qui sibi sapere vi­detur: Quin agedum, inquit, fili mi, quē ego in fidem genuisse dicar, Ma­cte animo

Ac si Deo inseruire, adoptatum in huius Collegij alumnorum nu­merum, optabile tibi & pulchrum videatur, vide ne quis tibi obedien­tiae palmam praeripiat: fac quod illi solent, totum te Deo dede, ac eorum voluntati libenter subiace, qui ad istud munus ab eius vicem gerente deputantur: Hic ego tacitè

At illi, Mihi, inquam, intelligen­tiae [Page 32] ad haec sacra templum, magis ma­gisque aperitur, refragantem sen­sum, & rationem reluctantem mox vt spero, euincam: Ibi ille, immo no [...]i, inquit, carnis lasciuientis blan­ditias, itaque moris est, vt qui in isthoc sacrosancto exercitio deti­nentur, candem ferocientē compes­cant, seu fiat aliquid ei vsitati alimēti detrahendo, seu in tabulatis aliquan­to durioribus dormiendo, seu deni­que chordulis illam minutis slagel­lando: quorum omnium tu quod­cunque volueris elige: quid multa? postremam accepi conditionem, cum ille subitò [...] sinu promens Flagellum quinque chordulis minutis a [...] nodatis ar­matum. instrumē ­tum [...] (subest enim mysterium quinque Christi vulnerum) en ait disciplinare, & quidem molliuscu­lum, quod carni dolorem incutiens corpori aegritudinem non inferet, vtaris pro tuo arbitrio, & hisce si­mul per biduum incumbas meditati­onibus, quae istud agent in animo quod vox mea in auribus, nempe vt te perfectum in Christo effingant: post duos denique dies te reuisam, esto interim humilis, vt D. Aug in Soliloq. habeat De­us [Page 33] ad omnem medicinam paratum ae­grum: HaecSic idem August. de Manichaei arrogantia. Manichaeus dixit & abijt, sperans me suis, ‘Auson. Burris, quisquilijs, incptijs (que)’ euictum, illis meam corporis animi­que salutem facillimè crediturum. Discedente illo, meditationes quas mihi sex reliquerat, perlegi, ac depre­hendi omnes ad vnam, partim coeli gaudia promittendo, partim Marty­rij gloriam proponendo, partim de­nique Christi exemplo, ac sacra pa­gina Tertul. in praescrip. aduersus Hae [...]eticos. (cui non minus obstrepit adulter sensus quàm corruptor stilus) abuten­do isthuc agere, vt ad obedientiam, quàm vocant, irrationalem, medi­tantis animum efforment: Ego ve­rò ratus, quod res erat, hic in cau­da subesse venenum, quod ridens equidem & placidum serpentis os polliceretur ad primum, per totum istud biduum sedulò mecum in contrarium pensaui, quam esset hoc dogma periculosum, quàm sacris literis non absonum modò sed & planè contrarium, quam tamen aptum ad religionem su­am propagandam & stabiliendam: [Page 34] Nam si istud adeò acriter ab eis con­tendunt, quos tamen non nisi saecu­lares sacerdotes futuros decernant, quique istiusmodi exercitio non vacant, vltra duodecim plùs minùs dies: ecquid eis factum arbitrabi­mur, qui suis ritibus & sacris Iesui­ticis initiandi nouitij, per totum bi­ennium loco ad hoc peculiariter de­stinato continentur, vbi nihil aliud audiunt, praeterquam id genus deli­ramenta: Miseret me sanè illorum, adeo interea quaedam experiantur, quae mens cogitare refugit, & talia fortasse patiantur, qualia verbis pro­ferre crubescam.

De bis omnibus vide tra­ctatum illū de secretis Jesuitism [...] [...]lingua Ga [...]ca traductum. Ann. 1610. Quid enim triduano, quod saepi­ùs imponitur, ieiunio durius? cum Gregor. vt qui plus dat corpori, quàm corpori debet, hostem nutrit; sic qui minus dat corpori, quàm corpori debet, ciuem ne­cat; Quid quatriduana perpetim vi­gilia insalubrius? quid denique in­humaniùs cogitari potest, quàm ali­quem in subterraneis locis, vbi mor­tuorum, vt moris est, cadauera re­conduntur, per tres quatuorue no­ctes includere? Iam mitto illud quod [Page 35] sub finem annorum, aliâs rigente hyeme, aliâs medijs caniculae calori­bus, alij per centum, alij verò vsque ad octingenta millia passuum, pere­grinantes sine viatico ablegantur: Quorsum vero haec omnia? scilicet, vt promptos habeant paratosque ad quoduis scelus perpetrandum, quod­uis flagitium, etiamsi certa mors in­sequatur, subeundum; nec hoc gra­uatè quidem & coactim quasi, sed alacriter & hilari animo peragunt, vt qui firmiter credunt, si superio­rum iussis exequendis immoriantur, nescio quid se Martyrio maius & ex­cellentius adepturos: Hinc est quod iactet Claudius Aquauiua, praepositus ille generalis Vide Greterzum de laude Iesuitismi. miraculose constitu­tus, plures se, breuiorique spacio milites in castra cogere posse, quàm quilibet Rex Christianus: Hinc erat quod tempore interdictionis Uene­tae, cum iam vndique certum Papae immineret periculum, spospondit idem Pontisici quadraginta homi­num millia in subsidium, sed ea lege, vt quotquot in praelio obirent, in martyrum numerum referrentur.

[Page 36]Eant nun [...] Turcae, Saraceni (que), & quos ipsi prima Politiae fundamenta edocu [...]rint, ab ipsis itidem veram proditionis praxin erudiantur: At­qui mirabar olim probatissimos ali­quot autores euoluens, vsquàm gen­tium inueniri quales illi describunt Assasinos, omninm qui sunt, qui e­rant, quique futuri sunt, homines nequissimos, & proditores pessimos, quos tamen, dempta externa fidei professione, [...]aetera Iesuitas diceres; cumque hoc pontificijs aliquibus in os regererem, accepi protinus, quoniam testes plerunque nostri e­rant, vsitatum illud responsum, mala eos fide agere, esse enim mera men­dacia, & suorū cerebrorū figmenta: At nunc en ex sinu testem, quem in­gratijs spectātes lapidescere cogen­tur: Is est F. Ricoldus Florentinus, ordinis Praedicatorum, in libro qui ins [...]ribitur Ven [...]ijs impress. 1 [...]07. Propugnaculum fidei ad­uersus Alchoranum, vbi probatu­rus legem Saracenorum non esse legē Dei, quoniam violenta est, & morte cogit ad sua [...] partes, (quod tamen ae­què vere de Romana Ecclesia dici [Page 37] potest. Tertium, inquit, Signum est occisionis & violentiae, quia ipsi soli Saraceni nutriunt Assasinos, occiso­res hominum, quibus ex ipsa occisione actiua & passiua, promittunt vitam ae­ternam, & mittunt eos per mundum, vt proditorie occidant Principes mundi: Nam huiusmodi Assasini habent ca­stra & fortalitia sua circa montē Li­bani, & sunt obedientes Soldano Babi­loniae, qui est caput Saracenorū, & non vocantur Assasini à Saracenis, sed vo­cantur Ismaelitae, quasi radix & stirps Saracenorum, & principales Defesores & conseruatores legis Mahumeti: ad hoc enim singulariter instruuntur & enutriuntur, vt occisionē exerceant: Hucus (que) ille; quod quā exactè qua­dret in Iesuitas, cuiusuis esto iudiciū qui vel tantillum habet cerebri: proinde caueant omnes, qui suae saluti consultum velint, caueant inquam, huiusmodi homines, quos

Sed haec hactenus.

Confessarius autem post biduum reuersus, multis habitis, vt priùs, quaestiunculis, quem nempè fructum ex singulis meditationibus percepis­sem, & id genus alijs (quibus omni­bus ita respondi, vt facilem me & sequacem, nec nonei vitae generi commodissimum fore spem face­rem) demùm profert libellum quen­dam planè minutum, sed manu de­scriptum, collegij regulas omnibus eius alumnis diligentissimè obser­uandas continentem, & insequenti die iubet perlegere, vt si quae inibi sunt, quorum obseruationem penes me non esse iudicarem, eloquerer planè, nec illorum spem quam de me conceperant vlteriùs fraudarem; scandalum quippè futurum & caete­ris omnibus molestum, si ruptis seu per in [...]uriam, siue pertinaciā legibus, alijs quoque inserioribus peccandi materiam praeberem: Quibus ego perlectis crastino die respondi, nihil illic contineri, quod me facillimè ad­impleturum non rebar: August. Posse enim [Page 39] esse talem animi affectionem cui nihil sit graue: quin imò & daturum me operam, vt alijs potius adiumen­to exempli aedificatione, quàm of­fendiculo essem improbitate mo­rum.

Hoc audito, mandat dein, Quid mi­hi est cum hominibus vt audiant confessione▪ meas, quasi ipsi sanatu­ri sint om­nes languo­res meos? curiosum genus ad cognoscen­dam vitam alienam desidiosum ad corrigē ­dum suam &c. August. l [...]b. 10. Conf. cap. 3. vt me pararem primo quoque tempore ad generalem totius vitae confessionem instituendam; Magni quippe mo­menti hoc Sacramentum esse, nec tam ad sordeis animarum leuandas vtilem, quàm ad veram conscientiae pacem afferendam necessariam; ne quid igitur mihi oneris reseruarem vel paenitentiae timore, vel verecun­do pudore impeditus: ipso etenim facto excommunicationi subiacere, quicunque ea quae inter confiten­dum sibi dicantur, qualia demùm sint, vllatenùs in lucem proferat: Cui ego verbis annuens, reuera lon­gè aliter rem se habere cognoui: Magnorum namquè Principum, & qui his à secretis sunt Consiliario­rum, non magis sedulò, incussa hu­iusmodi religione, intima pectorum timantes s [...]rutantur, quàm perfidè [Page 40] posteà domus professae patribus, nam ‘Theogn. [...],’ licet indirectè, per suppositiones, a­liud agentes, & tanquam per aenig­mata depromunt; & quid inde Christianis Rebuspublicis sequatur damni, quis tam Tam stu­pidus. Elephanti corio tectus est, qui non sentiat? Nec minus isthoc pacto in studentium mores & naturam inquirunt, vt cui potissimum rei propensiores sint indagentur; quod quidem superi­ori seriò interroganti sideliter re­spondere tenentur, licet non abdita retegendi, sed sententiam serendi modò saepiùs id fiat; vt cunque ego quod èremea fore suspicabar con­fessus, tantùm effeci, vt sincera me fide agere non dubitarent. His per­actis, mox scriptas proponit quae­stiones aliquot, quibus verè scripto respondeam, monet; nam si falsi ali­quid in responsis postea deprehenda­tur, causam proculdubiò sufficien­tem futuram, ob quā è Collegio ig­nommiosè dimittar: Hisce autem fermè verbis loquebatur schedula.

• 1 Quaenam sint vera & genuina nomina & cognomina?
• 2 Quibus orti parentibus, no­bilibus, plebeijs, medijs? Catholicis, Schismaticis, an Haereticis? Sint in viuis an mortui? si viu [...], cuius conditionis & status? diuitis, medio­cris, an insimae sortis? sin mortui, quid sibi haereditatis, patrimonijue re­liquerint, & sit in potestate sua necne?
• 3. Quos habeant fratres, sorores, cognatos praecipuos, consanguineos, af­fines, tum Catholicos, tum haereticos? vbi viuant? dignitates pariter eorum, si qui sint, titulos, & opulentiam de­scribant.
• 4 Quaenam rationes eos praecipuè mouerint▪ vt Catholici fi [...]rent? id quo­rum adiumento? vbi? quo tempore factum? Num aliquid ob conscienti­am passi sint, velut incarcerationes, [Page 42] mulctas vel huiusmodi: & an Sacer­dotes, vel Iesuitas aliquos in Anglia cognouerint? quos & vbi?
• 5 Quot annos nati sint? vbi in lucem editi? prouinciarum deni (que) ac villarum nomina ascribant.
• 6 Quomodo educati fuerint, & vbi? quos progressus fecerint? Si ar­tem aliquam teneant necne? & si Mu­sicam edocti sint?
• 7 Num collegij regulis & statuta, per omnia obseruare se posse putent? si spondebunt se superioribus perpetuò morem gessuros?
• 8 An dehinc studijs incumbere velint ad cum sinem, vt sacerdotes facti, ad arduum conuersionis An­gliae opus deinceps, ad libitum superio­rum mittantur?
• 9 An morbis vllis sint subiecti, qui statis temporibus recurrant, vel secus? an bona fruantur valetudine? quoties & quo morbi genere in vita aegrota­rint?
• 10 An denique alicuius impe­dimenti sibi conscij sint, quo minus sacerdotis munere fungantur, & sit naturale an aduentitium? &c.

Hisce postquàm respondissem, in­serta erat scriptura libro quem in hunc vsum Collegij Rector penes se habet; Et longa insuper habita ad­monitione, vt prae omnibus lites ex­ercere, nec minùs alicuius partibus siquis forsan quaerulus & proteruus inueniretur, adhaerere cauerem, post huiusmodi duodecim dierum incar­cerationem (quam tamen moderatè passus sum) concessum est demùm commodiore frui luce, & tanquam ex iniquissimo Trophonij antro exce­dere.

At que huius sanè exercitij (de quo tantopere se iactant) modum, alicubi necessariò recensendum, hic intexere malui, quoniam licet ipse Romam ad­ueniens primò hoc ferculum degu­stârim, eodem tamen perpetuò acci­piuntur Audomaropolim appellen­tes; sic vbique gentium ex crebra e­ius repetitione, humilitatis, obedi­entiae (que) adulterinis pennis pusioni­bus incubando, patriae tandem pro­ditores excludere nituntur. Nos [Page 44] autem [...]am ad propositum reuer­tamur.

Audomaropolitana in Hispaniam & Italiam annua missio.

CAP. IV.

Postquàm igitur exploratores isti, terrae ( [...]ui semina mandaturi sint) naturam inuestigarint, si minus ap­tam infaelici Seminariorum lolio con­spexerint, quid ni steriles superstitio­nis au [...]nas inspargant, vt Monachus vel Frater fiat; [...]uius ordinis non morantur, seu habitum malit Augu­stiniant, Bernardini, Carmelitae, Be­nedictini, Capuc [...]int, Chordigeruli, Donunicant, vel cuiusuis denique alterius ordinis (dies enim me defi­ceret, si singulis huius farinae mon­stris enumerandis immorarer;) id­que eo faciunt consilio, vt non mi­nus iste humilitatis, abstinentiae, ca­stitatis, paenit [...]tiae (que) exemplo patriae vtilis sit, quam [...]aeteri qui doctrina & eruditione omnimoda (ad cuius nempe sastigium, quod de Amphi­theatricae [Page 45] m [...]lis magnitudine dixit Ammianus▪ Ammian. Mar. Iab. 1. agre [...] humana con­scendit) errores resecant, haereseis restingunt, & aduersarios confun­dunt; Ita scilicet Apocal. cap. 9. ver. 7 Locustae Antichri­stiano, non tam opus est Scorpij cau­da qua feriat, quam mulieris facie qua decipiat: & licet in Anglia, quò non nisi selectissimi (quiqui dem [...]m sint) destinantur

Testor tamen Italiā, vtpote Hydrā vnde huiusmodi capita pullulāt, Hi­spaniā, Galliam, & Germaniā, si quos, vel parentum iudi [...]io, viros nequio­res Sol conspiciat; s [...]u ignorantiam causeris, vnus aut alter in monasterio Missam interpretari nouit; reliqui Veruecū in patria, [...]r [...]ss [...] (que) sub a [...] nati. sic Theod. Mar. [...], qui quid dicant nescientes, sola inter praecandū Apul. tolu­tiloquent [...]a mirè sibi complacent: seu hypocrisim. Deus bone incuruicer­uicum* Sic Eras. [...]n Dialog. [...]. Virgil. istud Monachorum pecus,

Seu ingluniem.

Seu deni (que) infandum illud & fla­gitiosissimum Sodomitarū scelus: E­loquar? an sileam? nullum, nullum prorsus inuenitur Caenobium in quo non sint huiusmodi Cinaedi, Sueton▪ in Tib Ner. virorum faeminae, & faeminarum viri, vt nun­quam in omne aeuum Plu [...]ar. [...] oppro­bria in de­lebilia. [...] ista [...] abluere poterunt: Nec minus sa­nè a [...]guit ipsissimorum Papistarum, qui Romam peregrinantur, dicterium In fa [...]ti non [...]isog­nali p [...]d [...] visitar' il capo prou. Ital. Non vtile esse membris caput inuise­re: recti [...]s enim de Italis qui nunc sunt dixisset Seneca. Seneca, Nunquam in­ter homines fui, quin minor homo redij.

Sin tellurem excultam iam, & ad manus occatam paratamque cui se­men immittatur, reperiant: iam tum, quò perpetuò sibi deuinciant ne quauis occurrente causa refugere pedemque referre queant, (dicam quod mihi quoque inter ceteros v­suuenit, à quo tamen licèt difficulter inscitiam, nec immerito, causatus, memet liberaui) aliquid ab eo scri­billandum efflagitant, seu Sic De­most. Olynt. 1. q. d. A [...]er in arm [...]. Virg. [...], Iandiorum more dijs suis ex­ecrationibus [Page 49] sacra faciat, Ambros. in Psal. Quos veri­tate non potest lacerans conuitijs: seu palinodiam canat anteactae vitae, errores in quibus hactenùs vixerit detestatus: Seu denique quodeun­que ex ijs, quae hodie contrauertun­tur, oppugnandum sumat, ‘Virgil. Impar congressus Achilli,’ qui nondum quaestionis statum in­telligere didicit: Ex hoc capite pro­manarunt egregia illa nuper edita o­puscula, Anglicano idiomate scripta, 'Triumphus veritatis, Considerationes graues ad serenissimum Angliae re­gem^d Authore T. H. dicatae, & Purgatorij nescio quae assertio defensiua. Itane verò pe­riisse frontem de rebus? An tali pa­trocinio sperauit fore, vt Authore T. L. abolitio­nem * Paulus Iuriscons. postulemus, quasi per errorem seu temeritatem, seu calorem exulas­set; Quae spurcior^a [...]? At contra­dicere ^• Suina in caeno volu­tatio. A [...]nob. li. 1. stultis stultitiae est maioris: op­tàrim equidem, non reciprocandam cum istis disputationis serram, sed Pomponij Attici eloquentia, perin­de^• A [...]l. G [...]ll u [...] in noct. A [...]ic. ac latrantes caniculos despicabi­liter vindicandos: verum perganius Romam, quibusdam nam (que)

[Page 48] Oedip. a­pud Soph [...]. [...].

Simulac igitur nimio suo pericu­lo hoc fecerint, continuo (modo in­gruat hyems, quo tempore Sapientes ad [...]tilia: Rauenna­tium titu. l [...]s. sapien­tes ad vtilia, de Foro Iulij salutis pro­uisores, missiones tam in Hispaniam quàm in Italiam ablegant) Romam versus litteris ornati, & quinque, vt plurimum minis Anglicanis via­tici nomine donati singuli, omnes si­mul, quotquòt fuerint, iter suscipi­unt: nec est quod it inerantes more­tur, ni Uirginem Lauretanam in­uisendi studio, miliaria, ad mini­mum ducentena deuiare velint: Il­luc aduenientes, comiter excipit Ie­suita quidam, qui semper ibi Confes­sarij nomine residet Anglus, in fa­num ducit, the saurum ostendit, in­gentem planè: at qui alijs vtilior es­set, quam ijs qui possident: & mira­cula praedicat, frequentissima quidē (appensis tabulis votiuis, vt cōijcere licet septem aut octo millibus) sed homini cordato plusquam incredi­bilia: Inclament enim illi huius prin­cipis, illius ducis, quorundam etiam Antistitum & Cardinalium fidem, [Page 49] immò interponant, si velint, fulmen Papale ni credamus; Nihil agunt; Duci potest animus, cogi non potest, Non credimus: Miracula scimus fi­ctitia, fulmina videmus bruta, & vt leges, quas olim Romani tulerunt, de dissecandis corporibus debitorum qui non essent soluendo, Aug. G [...]ll. in noct. Attic. ad terrorem potiùs quàm ad vsum inuenta: Quini­mo miramur non conuersuram nos omnes, vnico miraculo incoram fa­cto, quae tantum potest sanctissimam virginem, nam

Sed huiusmodi miracula, cum corā nobis fiant, proindè se habēt vt Pro [...]ug. fid. ad [...]. Sa­racen. Ma­humeti prodigia, quibus homines ad se conuertere nitebatur, Quae cum narrasset. sexaginta millia hominū ale­ge sua recesserunt. Proinde cum dice­rent ei, Alchora [...]. in Cap. E­lembra. Ascende in [...]lum nobis cer­nentibus de die, & videamus Angelos occurrētes: Respondit, Laus Deo meo: Nunquid alius ego sum quā vnus ho­minū & nuntius? Et vt ipse refert, Di­xerūt de Mahumeto▪ scilicet ausculta­sti somnia, sed blasphemias cocinnasti, [Page 52] vel certè Poetizas: Uenias ad nos saltem cum miraculo vno, quemadmo­dum missi sunt priores: Respondit, & destruxit, inquit, Deus ciuitates ante eos qui non crediderunt, nunquid cre­dent ipsi? Sed ita est, Vide An­nal. Venet. V [...]i plur­ma huius­modi mira­cula ficti [...]ia ad perpetu­a [...] rei me­moriam recensentur deprehensi palam miraculis fictitijs & haerentes Iesuitae, non alio, inquiunt, pacto incuti populis religio & augeri po­terit deuotio: Ridiculè; Quin po­tius licet primas D. August sapientiae habere non potuistis, hebea [...]is saltem secundas modestiae: sin minùs, Rapiamini quam primum in Hippocratis officinam cum huiusmodi fabulis, & miraculis vestris: Ego verò hanc Lernam mo­uere vlterius nolo, metuens scilicet, ne me Romam praeueniant comites mei, qui iam vrbem subingressi

quem dudum somniàrant nusquam conspicantes, non Erasmus in adag. carbones sed ra­pam subaridam reperiunt. Spem ho­minum fallacem; At collegium ad­uenientes excipiunt patres, sodales, amici deni (que) omnes quotquot sunt; & diebus aliquot suauiter transactis, [Page 53] quò vires recolligant, & itineris tae­dij obliuiscantur vrbem circumdu­cuntur, antiquitates edocentur, & si qua alia inter tantas ruinas visu digna sunt, vt Hier. ep. ad Marcel. 138. qui nouitia musta con­temnunt, saltem veteris vini autori­tate ducantur.

Post visitatas demùm septem ec­clesias, quò indulgentias consequan­tur, quas quaedam in eis altaria inui­sentibus multorum millium anno­rum Pontifices indulserunt, deferun­tur aduenarum nomina & numerus ad Protectorem Anglorum qui nunc est Cardinalis Farnesius, is enim ne­scio quid iuris in eos habet, & po­stea idētidem excercitio illi spirituali vacant, quo ritè peracto, caeteris Collegij alumnis habitu & viuendi ratione conformes efficiuntur.

[Page 52]Obseruand [...] quaedam circa Superio­rum subordinationem, & studiorum institutionem.

CAP. V.

AN [...]quam diuturnum in Colle­gio viu [...]li morem describam, quem vno aut altero verbo absol­uam, pau [...]u [...] quaedam praemittenda videntur de superiorum subordina­tione, & generali studiorum institu­tione, quae sic habent.

Sunt in hoc Collegio, quod priùs erat Anglorum hospital [...], quam Gre­gorius eius nominis Pontisex deci­mus tertius in Seminarium vertit, an­nuis redditibus auxit, & Iesuitarū im­perio subiacere iussit, viuunt inquam ibi, nunc vndecim Iesuitae, Sacerdo­tes octo & scholares quinquaginta, aut non multo secus, qui omnes Re­ctoris (cuius nomen assumptitiū est vt & [...]aeterorum omnium qui illic degunt Anglorum) nutu reguntur, ipse verò soli Claudio Aquauiuae prae­posito generali, qui immediatè à Pa­pa dependet, obediens est.

[Page 53]Primum igitur, vt dixi, locum te­net Re [...]erendu [...], quem vocant, pater Rector, Thomas Odoenus Wallus, Ro­berto Parson [...]o non ita pridem mor­tuo suffe [...]tu [...], cui proximè subordi­natur Pater Minister Henricus Knot­tus, reliqui vero omnes Iesuitae (qui à suis, [...], vocantur patres) pro­miscuè & aequaliter inter se confe­runtur. Pater Coffinus Confessarius dictus, Pater Selisdonus Repetitor Theologicus, P. Clarus Hibernus repetitor Physicus, atque hi quinque sacerdotes sunt, reliqui non item, P^• ▪ repetitor Metaphysicus natione Bel­ga, P. Repetitor Logicus, Italus, vt & P. G [...]ardoroba dictus, & P^• Sub­minister, qui rem [...]urat solummodò culinar [...]am, P^•. Sacr [...]s [...]anus Anglus, & P. Hugo Sheldonus Anglus, cui infirmorum cura demandatur: at (que) hi suas sibi societatis Iesu regulas ha­bent, nihil forsan eum caeteris com­mune contine [...]tes.

Scholarium verò alterplex est or­do, quidam enim & ij longè plurimi Alumni sunt, qui postquam ibi sex menses permanserint, iuramento se [Page 56] obstringant necesse est, futuros se, modò viuant, sacerdotes, & Pontifi­ciae deinceps autoritati subditos per omnia: Alij verò Conuictores sunt, qui proprijs impensis viuunt, nec ta­men caeteris quicquam interest, seu quoad vestitum seu victum, verum in hoc solo differunt, quod hi pro suo arbit [...]io discedendi facultatē ha­bent, vtpote qui non sunt huiusmo­di iur [...]iurando obstricti: reliqui non item.

Scholarium autem integer nume­rus in tres Recreationes diuiditur▪ (Recreationem dicunt eos qui inte [...] recreandum muicem colloqui, con­uersari, & ludere possunt) quarū vna­quae (que) duo vel ad summū tria cubicu­la continet; singula autē cubicula suú habent praefectum & vice praefectum, (quorū ille perpepetuò sacerdos est, iste vt plurmum) & sex aut septem l [...] ­ctos, non omninò incōmodos: Dor­miunt soli, quibus singulis iuxta le­ctum apponitur tabula, cum scrinio & libellis aliquot, quos praefectus studiorum, (qui idem est & Theologi­cus repetitor) vtiles censuerit.

[Page 57]Si quis studiorum tempore cubi­culo egrediatur, à Praefecto vel Sub­praefecto veniam petat necesse est, ni malit paenitentiam agere.

Sunt in Collegio duae Bibliothe­cae, vna & quidem bella satis, in quā nemo Scholarium ingredi possit, nisi obtenta priùs claue à Superiore, putà Patre Ministro, Confessario, praefe­cto studiorum, aut suae classis repeti­tore, ibique duntaxàt sedendo leget, nam librum secum non exportabit sub paena expulsionis: Altera vero magis publica, nempe in aula com­muni, paucis libellis ornata, sed quos studiosis praecipuè vsui fore ar­bitrantur, illic quivis impunè non petita priùs venia quandocunque ac quandiu volet, legat: at librum iti­dem nullatenus exportabit. Libros nemo absque facultate prius a Re­ctore habita sibi comparabit, quos discedens vel secum auferet vel Collegij relinquet vsui, interea loci nemini mutuo dabit; habent etiam singula Cubicula suos sibi libros, Lexicon Graecum & Latinum, vi­tas Sanctorum, ac alios ad deuo­tionem [Page 56] plerunque spectantes.

Studiorum cursus ad septimum an­num distenditur, quorum primo Lo­gicae incumbant, secundo naturali Philosophiae, tertio Metaphysicae, ac quatuor reliqui▪ Theologiae.

Ad finem singulorum annorum examinantur omnes, quos progres­sus fecerint, & num idonei sint ad su­periorem classem transgredi: Qui per aetatem ingeniumue huius disciplinae non sunt capaces, eis breuior cursus obuenit, vt scilicet audita primo an­no Logica, & duobus insequentibus Conscientiae casibus, mox in Angliam Sacerdotes facti ablegantur. P [...]. Mi­nister, vel Praefectus studiorum, quo­ties visum fuerit scrinia studentium & chartas perscrutabitur.

In principio cuius (que) mensis conue­niunt vniuersi in aulam, vbi sortitò suus cuilibet patronus ex illius men­sis Calendari [...] sanctis datur vna cum sententia breuiuscula, & scopo in quem (durante mense) orationes plerunque dirigant, & pariter inter orandum meditationes; ac si Mar­tij principio conueniatur, exibit [Page 57] forsan alicui sors huiusmodi,

Sancti Gregorij Papae Confessoris & Ecclesiae Doctoris, Martij, 12.

Beatus est qui habet omnia quae vult & nihil vult mali. D. August. Desiderium Martyrij.

Pro cōuersione Haereticorum. Huic igitur Beat us Gregorius mēstruus es­set patronus & mediator, Desiderium Martyrij meditādi punctū, & Cōuersio Haereticorū orationū scopus. At (que) ita de alijs. Vnusquis (que) sacerdotum sin­gulis diebus sacrum faciet: singulis­que Dominicis vniuersi Scholares communicabunt, saepiùs autem si in­terueniat dies alicuius Sancti festus, cui deuotionem praestare velint.

Veneris diebus Praefecti & Sub­praefecti omnes Rectorem adeuntes cubiculorum sibi commissorum ra­tionem reddent, & quae in ijs com­missa fuerint crimina, fideliter ac ve­rè ennar [...]abunt.

In Refectorio vbi ad comedendum conuentum est, sedentibus patribus, reliqui promiscuè & sine differentia consident.

Litteras qui quòuis mittet, patri [Page 60] Ministro primùm legendas & obsig­nandas tradet: qui idem etiam, quotquot ad Collegium vndecun (que) afferantur, resignabit & euoluet, de­in si libeat, det ej cui inscribantur; sin minùs, penes se detineat.

E Collegij porta exibit nemo nisi petita prius a P [...] ^c. Ministro venia, & duobus insuper vel tribus alijs co­mitatus, quorum vnus erit praefectus vel Vicepraefectus Cubiculi sui.

Quicun que se aduersa valetudine affectum sentiat, id quàm primum Praefecto suo narrabit, à quo cōsultus P^•. Minister, in Infirmarium deferri aegrotum & accersendum medicum (quē vnà cum Pharmacopola habent Collegio peculiarem) iubebit.

Cuiuis culpae, quae ad P^•em. Mi­nistrum (is enim instar Decani est) defertur, sua debetur poenitentia; si leu [...]uscula sit, terram forsan semel vel pluries osculabitur, Salutationem Angelicam, aut orationen Domini­cam repetet: sin grauior fuerit, in Refectorio inter caenandum aut prandendum culpam consitebitur, & aliquorum vel omnium pedes deos­culabuntur: [Page 61] Quin etiam inueniun­tur quotidiè, qui occurrente aliquo die festo, eius vigilia, sua sponte P^•em. Ministrum adeunt, petuntque, vt mortificationis causa, liceat pa­lam crimina sua detestari, annuente illo, simulac ad prandium conuene­rint, è suggesto (vnde semper aliquid refectionis tempore legitur) huius­mo di fermè quisque oratiunculam habet:

Reuerendi Patres, & Fratres cha­rissimi, dico vobis meas culpas; Soleo ego, audito campanae sonitu, tardiùs memet excitare, studiorum tempore cum alijs confabulari, cubiculo, non signato nomine saepiùs egredi, &c. Pro quibus omnibus, ipse dolens, & vere­cundia suffusus, vos itidem rogo, vt Deum misericordiam mihi praestare oretis; & iniunctum est mihi pro poe­nitentia, omnium Sacerdotum pedes deosculari: Semper enim aliquid ta­le (quoniam peccatum mortale mul­tos esse dicunt, qui per septennium non cōmittant) confitentur, pro pae­nitentia accipiunt: Istum tamen qui sic sua sponte humiliatur, simulac [Page 60] aula egressus est, inuenies verba in­iuriosa, & comparationes odiosas sodalibus ingerentem, talem nempe futurum aliquando, ‘Iuuenal. Si fortuna volet siet vt de Rhetore consul,’ qualis Amethistinatus ille togato­rum Alpha & Omega scriptorum Bellarminus, qui è Iesuiticae humili­tatis scholis prodiens, mox vt Cardina­lis. Ur­banus sit Parochus, non parem sibi decernit aduersarium nisi Regem. Itaque si Rex quispiam, sit licèt sere­nissimus potentissimusque, qui mul­tis (ne dicam millibus) nobilioribus, ditioribus, & doctioribus imperet, librum aliquē ediderit non signato nomine, itidem faciens & Cardina­lis sacellani sui nomen praeponet. E­ho Bellarmine, sat est te, nouimus, nam

Obedientiam (vt superiùs dixi) praecipuè & prae omnibus suadent, vt Throckmortonum quendam, qui ante aliquot annos ibi diem suum obijt, tum mirè laudibus efferant, [Page 61] ob eam quam viuens praestitit obe­dientiam, tum ‘—Catul. Dignum Et risu, & sale, & omnibus cachinnis,’ tantum non beatum faciunt quod aegrotans, & iam moribundus, Quae­so, inquit, iuxta assidenti Rectori, vnicum mihi indulgeat vestra Reue­rentia; Sciscitanti ilsi, & quidnam demum esset interroganti, vt veni­am inquit, det mor [...]endi; Cui ille, Libenter sane, abeas itaque in pace: Quo audito, animam continuò ex­halauit aeger.

Et haec quidem hucus (que), iam quo­tidianum viuendi morem describa­mus.

Ordinaria dierum transactio, a mane vs (que) ad noctem.

CAP. VI.

HOra matutina media inter quartam & quintam, vt nostra­tes computant, ad pulsum campanae, omnes se lectis taciti eximunt, & di­midiata [Page 62] hora sibi vestiendis & lectu­lis componēdis insumpta, ad signum tintinnabuli omnes se ad praefectum vnusquisque sui cubiculi conferunt, qui quae hesterna nocte proposue­rat, iam repetit puncta, quae per dimidium horae, flexis genibus me­ditanda sunt.

Finita meditatione, iterum dante signum campana, vniuersi simul in Ecclesiam missam audituri prope­rant: Qua consummata celeriter se in cubicula recipiunt, ibique du­abus, plus minùs, horis studendo impensis, pulsante denuò campana in Refectorium conueniunt, vbi da­tur singulis buccella panis, & mo­dicum vini: Deinde ad portam expectant, dum conuenerint om­nes, quo facto binario semper or­dine procedunt ad scholas, Logici primò, mox Physici, dein Meta­physici, ac postremò Theologi: Cu­ique classi praeponitur Bedellus, quem vocant, cuius munus est Pha­langes in ordinem reducere, ac si quid inter eundum peccetur, Patr [...] Ministro dicere: vbi ad scholas ven­tum [Page 63] est, vnusquisque suam agnoscit sedem, chartam (que) parat & calamum; nullus enim est, quem dictata exci­pere non oporteat siue per se, si a­lumnus, siue per alium si Conuictor sit, qui tantum pecuniae expendere malit: Adueniens tandem Iesuita praelector, Tho. Aquinatis argutias, Scoti deliramenta, Auerrhois men­dacia, ac id genus alia quam pluri­ma bonis lateribus per tres horae partes declamans dictat, quae omnia Scholares verbatim excipiunt: dein per quartam horae partem dictata explicat: quo facto descendit & in Scholae inferiori parte ambulat, vt si quis de re aliqua dubitet, eundem liberè & maturè consulat.

At Scholares interea vnoquoque suam vicem obeunte, quae triduo pri­ [...]s praelecta erant repetunt, ac de ijs disputant, moderante semper eius­dem classis Iesuita aliquo; sic (que) trans­sacto dimidio horae, mox ad Scholae portas subsistunt, dum omnes clas­ses conuenerint, quod simul ac fa­ctum est, eodem ordine quo vene­runt domum redeunt, nisi quod tunc [Page 64] Rosaria recitarent, nunc verò impunè colloqui queant, modo submissa vo­ce & Latine vel Italic [...] id agatur.

Domum aduenientes excipit pri­mus ad prandium pulsus, quo audito (si dies sit Lunae, Iouis, vel Sabbati) omnes simul cubicula sua verrunt, & sordeis alternis vicibus exportant: moxque denuò pulsante campanula, in Refectorium lotis manibus festi­nant, & postquam appositis appo­nendisque benedixerit sacerdos ali­quis, consident: quid plura? diaeta commoda sane, vino verò ob calo­rem loci dilutiore vtuntur, cui tamen & ipsi aquam admiscent, nam si quis paulo meracius bibere deprehenda­tur, in eum animaduertitur. Prandij tempore semper aliquis ad hoc de­putatus, è suggesto primò duos vel tres sacrae scripturae versus conse­quenter re [...]itat, deinde verò librum aliquem de controuersis, è Iesuite­rum ossicina legit, vsque dum Rector signum dede [...]it tacendi, cum subitò sonante tintinnabulo, omnes simul a mensa surgunt, & habita gratiarum actione, vnusquisque in templo ora­tionem [Page 65] dominicam, & salutationem angelicam recitat, pro anima Grego­rij decimi tertij: dein ad peculiarem recreationis locum vadunt, vbi post­quàm ludendo colloquendoque ho­ram abegerint, ad campanae sonitum se in cubicula lecturi recipiunt, vnde post breue tempus euocantur ad re­petitiones, quarum loca discreta sin­gulis classibus destinantur: ibi prae­sidente eius classis repetitore, post­quàm per horam litigauerint, rece­dunt ad studia, quae plerunque dicta­tis euoluendis impenduntur.

Hora circiter tertia, vt mane fa­ctum est, itidem & nunc, nam post sumptam merendam, eodem ordine ad scholas eunt, domum (que) redeunt; Redeuntes post binos campanae so­nitus coena excipiuntur, quae nihil à prandio differt nisi quod parcior sit aliquantò, & quod sub finem eius le­gatur crastinae diei Martyrologium, pleraque Martyrum nomina conti­nens, qui eo die vllubi terrarum passi sunt, quibus adiungit demùm lector, Atque alibi, aliorum plurimorum Confessorum, Sanctorum, Martyrum, [Page 66] & virginum, quorum precibus & me­ritis nos humiliter commendamus. Fi­nita coena & oratione pro Fundato­re suo, omnes hiberno tempore in recreationes, aestate verò in hortum se recipiunt, vbitria sunt tribus re­creationibus distincta loca, quodā ­modo enim capitale est, si quis ali­quem alterius recreationis allo­quatur, excepta breui aliqua, quan­do quis obuiam sit, salutatione: nec enim licet duobus eiusdem recreati­onis colloqui sine arbitro, quin & si tres quatuorue caeteris coniunctio­res & inter se amiciores animaduer­tant, segregant protinùs & in diuer­sas recreationes eosdem dissipant, quod quidem Mortificationis gratia se facere dicunt, cum reuera zeloty­pia, & suspitione moti id agant: Seneca. Suos enim patitur manes, & saeua sibi semper minatur perturbata con­scientia, adeò durum est contra veri­tatem calcitrare.

Illud obiter obseruandum, cum multa habeant ludorum genera li­beralia satis, & quae ingenuum homi­nem deceant, nunquam tamen lude­re [Page 67] eos depositis nummis, immo ne aciculis quidem, at victoris praemi­um sunt victi preces, aliâs salutatio Chi perde guaaeagna Prouer. Angelica, alias Oratio dominica, alias verò septem Psalmi paenitenti­ales, plusue minusue, prout ipsi in principio constituerint.

Hora circiter nona ad pulsum cam­panae conueniunt in templum, vbi pòst recitatas Litanias, iubentur sin­guli dicere Pater & Aue (ipsorum enim verba sunt) ad intentionem Reuerendi Patris rectoris, quo facto in cubicula abeunt, & taciti praefecto auscultant, dum proponat ex libro puncta, quae crastino die meditentur; mox verò extincto lumine omnes si­mul cubitum discedunt.

Extraordinaria quaedam Do­minicis & Uineae diebus occurrentia.

CAP. VII.

DIES Dominicus sic transi­gitur; Surgitur paulo tardi­ùs quám caeteris diebus, & medita­tio [Page 68] eodem modo persicitur, dein communicant vniuersi, die nempe Sabbati confessi: postea libros de­uotionis legunt dum Solennis Mis­sa sit decantanda, quam quis canta­bit pridiè edi [...]tum.

Sabbato enim inter prandendum perpetuo denūciatur, quis Sacerdos, ad quod altare, qua hora, & ad quam intentionem (quae superiorum est plerumque) insequenti septimana missam celebrabit.

Prandij tempore, aut legitur Ho­milia de die, aut Logicus aliquis, po­sitionem, ac si esset, quandam aut Thesin proponit: Recreatio itidem est, vt alijs diebus; Conuocantur ta­mē nonnunquā tum hisce, tum vineae diebus, noua si qua acceperit Rector, audituri, quae suo more enunciat ille, & modo aliquid reticendo, modo quodcun (que) volueri [...] superaddendo, textum commentarijs iniquissime corrumpit.

Incredibilia planè sunt homini Christiano, quae ego verba ex eius o­re hac occasione audiuerim, quam perdite studiosos in odium patriae [Page 69] perducat, quam contumeliose in Principē inuehatur, quam diabolice ab Episcopis detractet, quam deni (que) impudenter mēdacia sua auditoribus obtrudat: Mirabar equidem saepiùs non dehiscere illi terram vt viuus ad mendaciū, & mendaciorum patrem descenderet: Clamassem proculdu­bio multoties ad Scholares, si licu­isset ‘Hic fossa est ingens, hic rupes [...]. maxima▪ serua,’ vt in cautis clamatum est olim, sed calumnijs suis simplex Paul. Iu­riscons q. d. aperte con­tra dicere. abnutiuum spondere non audebam, ob nimiam quam de me habebant suspicionem, aures itaque vna cum caeteris hirri­enti Bestia su­per quam Mahome­tus in Al­chorano fin. gitse in coe­li [...] vs (que) e­quitasse vid. cap. Elembra. Elboracho praebebam; Quicquid in Anglia, quauis authoritate factū, quicquid ibi a quouis dictum scrip­tumue accipiunt, protinus eidem occinunt interdicta, manuconsertio­nem, glebam, vindicias: Improbi, Liban. ad Modest. [...], proceresque reuera Romani, Ammiā Marcellin. man­cipia ignauiae & voluptatis, qui homi­nes eruditos & sobrios, vt infaustos & inutiles reijciunt.

[Page 70]Vtcunque concludit semper ve­nerabilis ille Rector, bono animo es­se debere cunctos, strenuéque in vi­nea Domini laborare, crescere affa­tim Catholicorum in Anglia nume­rum, nec infinitum opus esse Britan­niae conuersionem, sed (quod Sancto­rum Hoc enim monacho Cātuarensi reuelatum dicunt an­no 1100. Extat hi­storia in vit. Tho. Cant. indigenarum auxilio breui futu­rum sperant) cōuersa parte vel ME­LIORE vel MAIORE, de ce­tero nihil illis agendum restare: In­super aliquādo addidisse memini, tan­topere, vel ipsis Ministris olere Reli­gionem nostram, vt in vno Sussexiae comitatu (quod scriptum sibi dixit ex Anglia à patre quodā societatis) viginti octo essent ad minimùm, qui haereseos pertaesi, & se in cordibus su­is pontificios esse agnoscentes, ap­tam tantūmodò transgrediendi an­sam expectarent: Ad suas praeterea partes multos indies nobiles, eos (que) summis in locis constitutos accedere mentitus est; vt non dubium sit quin mox eadem autoritate recipiatur papismus, qua non ita pridem ex­ulauit: Obtusam porrò vindicis gladij aciem iam praedicauit, vi­dere [Page 71] nempe acerrimos persecutores plus se Catholicorum caede, causae suae obesse quàm prodesse.

Alia quoque huiusmodi quam plu­rima assiduè comminiscitur, partim nouas sibi spes fingendo, quas ta­men non Plaut. emissim titiuillitio, partim, quod ipsum optimè deceat, D. Hier. in Heluid. cani­nam facundiam in vnctum Domini e­uomendo, quam ex ore meo, ne per modum quidem narrationis, egredi licere arbitror.

Dimissi Scholares in aulam con­ueniunt, excercituri se prout Pr. Mi­nister volet, Inferiorum classium tres vel quatuor, breui quadam oratiun­cula, quam memoriter ediscunt, & sic incipit, Sacrae testantur literae, primum humani generis parentē &c. quo vocem gestumque pariter ad concionandum efforment: Theo­logorum verò qui euocantur ali­quid extemporaneum depromunt in Euangelij particulam quod il­lo die legitur: Postea Haebrai­cae, dein Graecae lectioni attendunt qui volunt: Demum peractis ves­pertinis in ciuitatem exspatiari [Page 72] licet, modo conueniens sit eorum numerus, simulque accomitetur Praefe [...]us, frequentiùs autem tem­plum, vbi is dies festus agitur, inui­sunt. Inter coenandum conciona­tur Theologorum aliquis, sed glacie ita viuam tanta,

Nec in caeteris, a diebus ordinari­is disserunt Dominici. Vineae vero (sic apellatur) dies singulis hepdoma­dis occurrit, statuunt enim praelecto­res, nunquam sibi per continuum quatriduum, perpetim absoue inter­nussione praelegendum: Mercurij i­gitur dies is est plerunque, nec no­stratibus solum proprius, sed Germa­nis, Graecis, Romanis, Nouiti [...]s, ac cae­teris, quotquot sunt in vrbe, semi­narijs communis. Illo die librum in­spicere qui non est deuotionis, nefas ducitur, ni habeaturà Superiori ad id expressa facultas; at multo manè excitati, quoquò volunt, ante exor­tum solem (sed audito priùs sacro) deambulant, postmodum ingruen­te calore, ad vineam, quae quasi ses­quimiliare [Page 73] distata Collegio, se reci­piunt.

Iam tum liberius vescuntur & lautiùs, quin & inter comedendum confabulari licet impunè, vtpote quibus nihil legitur: piaculum ta­men est, si quis pomum, pirum, vuam ficumue superiorum iniussu decerp­serit: Mihi egomet Tantalus vide­bar

In tanta siquidem rerum abun­dantia pauper eram.

A state ibi coenant, hyeme non i­tem: Nec aliud mihi hac de re oc­currit dicendum, nisi quod ingredi­entes & egredientes, Psalmum De Profundis pro Gregorij decimi tertij fundatoris optimi anima deblatera­re tenentur.

Atque isthoc sane pacto Collegij Anglorum de vrbe viuunt alumni: Caeterùm quando peraetatem & stu­diorum cursum iam peractum, Sa­cerdotes in Angliam ablegari su­perioribus visum fuerit, exercitium spirituale menstruum imponitur, & suscepto priùs iuramento de perpe­tua [Page 74] in re quauis obedientia, Ponti­fici opt. max. eiusque successoribus, nec minùs Archipresbytero in An­glia pro tempore praestando, quid­quaginta aureis a Papa viatici no­mine & benedictione insuper Apo­stolica donati, quibus praetereà prae­ceptis onerentur, facile est ex prae­dictis conijcere; ego verò, quod in caeteris bonafide feci, cer­ti nihil ausim pro com­perto affirmare.